Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA
DLA POWIATU CHEŁMSKIEGO
NA LATA 2017–2020 Z PERSPEKTYWĄ NA LATA 2021–2024
mgr Natalia Szulc Zespół autorski: mgr Kamila Wójcik
Kierownik projektu i nadzór inż. Dominika Laube merytoryczny: mgr inż. Jagoda Dańczak
październik, 2016 r.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Spis treści 1. WYKAZ SKRÓTÓW ...... 4
2. WPROWADZENIE ...... 6
2.1. ZAŁOŻENIA OGÓLNE ...... 6
2.2. PODSTAWY PRAWNE ...... 6
2.3. CEL I ZAKRES OPRACOWANIA ...... 7 2.4. TERMINOLOGIA ...... 9
3. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM ...... 13
4. ZAŁOŻENIA WYJŚCIOWE PROGRAMU ...... 16
4.1. DŁUGOOKRESOWA STRATEGIA ROZWOJU KRAJU. POLSKA 2030. TRZECIA FALA NOWOCZESNOŚCI ...... 16
4.2. STRATEGIA ROZWOJU KRAJU 2020 ...... 17
4.3. STRATEGIA „BEZPIECZEOSTWO ENERGETYCZNE I ŚRODOWISKO” ...... 19
4.4. STRATEGIA INNOWACYJNOŚCI I EFEKTYWNOŚCI GOSPODARKI „DYNAMICZNA POLSKA 2020” ...... 20
4.5. STRATEGIA ROZWOJU TRANSPORTU DO 2020 Z PERSPEKTYWĄ DO 2030 ROKU ...... 22
4.6. STRATEGIA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU WSI, ROLNICTWA I RYBACTWA NA LATA 2012–2020 ...... 22
4.7. STRATEGIA „SPRAWNE PAOSTWO 2020” ...... 26
4.8. STRATEGIA ROZWOJU SYSTEMU BEZPIECZEOSTWA NARODOWEGO RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ 2022 . 27
4.9. KRAJOWA STRATEGIA ROZWOJU REGIONALNEGO 2010–2020: REGIONY, MIASTA, OBSZARY WIEJSKIE ... 28
4.10. STRATEGIA ROZWOJU KAPITAŁU LUDZKIEGO 2020 ...... 29
4.11. STRATEGIA ROZWOJU KAPITAŁU SPOŁECZNEGO 2020 ...... 30
4.12. POLITYKA ENERGETYCZNA POLSKI DO 2030 ROKU ...... 30
4.13. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO NA LATA 2012–2015
Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2019 ...... 33
4.14. PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO NA LATA 2012–2017
Z UWZGLĘDNIENIEM PERSPEKTYWY NA LATA 2018–2023...... 37
5. STREFA SPOŁECZNO-GOSPODARCZA ...... 43
5.1. POŁOŻENIE GEOGRAFICZNE I CHARAKTERYSTYKA DEMOGRAFICZNA ...... 43
5.2. ROZWÓJ GOSPODARCZY ...... 48
5.3. SYSTEM TRANSPORTU I KOMUNIKACJI ...... 51
5.4. INFRASTRUKTURA TECHNICZNA ...... 59
5.5. UŻYTKOWANIE GRUNTÓW ...... 63
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 2 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
5.6. ZABYTKI ...... 65
6. OCENA STANU ŚRODOWISKA ...... 74
6.1. OCHRONA KLIMATU I JAKOŚCI POWIETRZA ...... 74
6.2. ZAGROŻENIA HAŁASEM ...... 85
6.3. POLA ELEKTROMAGNETYCZNE ...... 90
6.4. GOSPODAROWANIE WODAMI ...... 94
6.5. GOSPODARKA WODNO-ŚCIEKOWA ...... 117
6.6. ZASOBY GEOLOGICZNE ...... 138 6.7. GLEBY ...... 149
6.8. GOSPODAROWANIE ODPADAMI I ZAPOBIEGANIE POWSTAWANIU ODPADÓW ...... 157
6.9. ZASOBY PRZYRODNICZE ...... 171
6.10. ZAGROŻENIA POWAŻNYMI AWARIAMI ...... 198
7. CELE PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA, ZADANIA I ICH FINANSOWANIE ...... 201
7.1. WPROWADZENIE ...... 201
7.2. CEL NADRZĘDNY ...... 202
7.3. CELE SYSTEMOWE ...... 202
8. HARMONOGRAM RZECZOWO-FINANSOWY ...... 224
9. SYSTEM REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA ...... 239
9.1. NARZĘDZIA I INSTRUMENTY REALIZACJI PROGRAMU ...... 239 9.1.1. NARZĘDZIA I INSTRUMENTY REGLAMENTUJĄCE MOŻLIWOŚCI KORZYSTANIA ZE ŚRODOWISKA ... 239 9.1.2. NARZĘDZIA I INSTRUMENTY FINANSOWE ...... 240 9.1.3. NARZĘDZIA I INSTRUMENTY KARNE I ADMINISTRACYJNE ...... 240 9.1.4. NARZĘDZIA I INSTRUMENTY SPOŁECZNE ...... 241
9.2. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA ...... 242
9.3. UWARUNKOWANIA REALIZACJI PROGRAMU ...... 252
9.4. WDRAŻANIE I MONITORING PROGRAMU ...... 253
11. SPIS TABEL ...... 255
12. SPIS RYCIN ...... 259
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 3 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
1. WYKAZ SKRÓTÓW
BOŚ – Bank Ochrony Środowiska BDL – Bank Danych Lokalnych EFRR – Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego FS – Fundusz Spójności GDDKiA – Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad GUS – Główny Urząd Statystyczny GZWP – Główne Zbiorniki Wód Podziemnych IMGW – Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej JCWP – Jednolita Część Wód Powierzchniowych JCWPd – Jednolita Część Wód Podziemnych JST – Jednostka Samorządu Terytorialnego KDPR – Kodeks Dobrej Praktyki Rolniczej KPOŚK – Krajowy Program Oczyszczania Ścieków Komunalnych KZGW – Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej NFOŚiGW – Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej NID – Narodowy Instytut Dziedzictwa OSChR – Okręgowa Stacja Chemiczno-Rolnicza OSN – obszary szczególnie narażone na zanieczyszczenia związkami azotu ze źródeł rolniczych OSP – Ochotnicza Straż Pożarna OZE – Odnawialne Źródła Energii PCB – polichlorowane bifenyle PEM – pole elektromagnetyczne PGO – Plan Gospodarki Odpadami PGI – Państwowy Instytut Geologiczny PKD – Polska Klasyfikacja Działalności POIiŚ – Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2014–2020 PSSE – Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna PSZOK – Punkt Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych RDOŚ – Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 4 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
RIPOK – Regionalna Instalacja Przetwarzania Odpadów Komunalnych SDR – średni dobowy ruch TEN-T – Transeuropejska sieć transportowa WFOSiGW – Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej WIOŚ – Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska WZMiUW – Wojewódzki Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 5 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
2. WPROWADZENIE
2.1. ZAŁOŻENIA OGÓLNE Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (t. j.: Dz. U. z 2016 r. poz. 672 ze zm.), w celu realizacji polityki ekologicznej państwa, nakłada na województwa, powiaty i gminy, obowiązek sporządzania odpowiednio: wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów ochrony środowiska, które następnie są uchwalane przez sejmik województwa, radę powiatu lub radę gminy (art.17-18). Programy ochrony środowiska określają cele ekologiczne, priorytety, harmonogram działań proekologicznych oraz źródła finansowania niezbędne do osiągnięcia postawionych celów.
2.2. PODSTAWY PRAWNE W opracowaniu uwzględniono wymagania obowiązujących przepisów prawnych dotyczących zagadnień ochrony środowiska. Podstawę prawną Programu stanowią wymienione poniżej ustawy oraz akty wykonawcze do tych ustaw: Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (t. j.: Dz. U. z 2016 r. poz. 672 ze zm.) Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnieniu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (t. j.: Dz. U. z 2016 r. poz. 353 ze zm.) Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (t. j.: Dz. U. z 2015 r. poz. 1651 ze zm.) Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (t. j.: Dz. U. z 2016 r. poz. 250 ze zm.) Ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. – Prawo wodne (t. j.: Dz. U. z 2015 r. poz. 469 ze zm.) Ustawa z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (t. j.: Dz. U. z 2015 r. poz. 139 ze zm.) Ustawa z dnia 28 września 1991 r. o lasach (t. j.: Dz. U. z 2015 r. poz. 2100 ze zm.) Ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. – Prawo geologiczne i górnicze (t. j.: Dz. U. z 2016 r. poz. 1131 ze zm.) Ustawa z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. z 2013 r. poz. 21 ze zm.)
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 6 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Ustawa z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych (t. j.: Dz. U. z 2015 r. poz. 909 ze zm.) Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane (t. j.: Dz. U. z 2016 r. poz. 290 ze zm.) Ustawa z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu (t. j.: Dz. U. z 2015 r. poz. 625 ze zm.) Ustawa z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska (t. j.: Dz. U. z 2013 r. poz. 686 ze zm.) Ustawa z dnia 27 marca 2003 r. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (t. j.: Dz. U. z 2016 r. poz. 778 ze zm.) Ustawa z dnia 21 sierpnia 1997 r. o ochronie zwierząt (t. j.: Dz. U. z 2013 r. poz. 856 ze zm.) Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. – Prawo energetyczne (t. j.: Dz. U. z 2012 r. poz. 1059 ze zm.) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 22 października 2014 r. w sprawie sposobu klasyfikacji jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych (Dz. U. z 2014 r. poz. 1482) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 listopada 2007 r. w sprawie zakresu i prowadzenia okresowych badań poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku (Dz. U. z 2007 r. nr 221 poz. 1645) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz. U. z 2003 r. nr 192 poz. 1883)
2.3. CEL I ZAKRES OPRACOWANIA
Celem niniejszego opracowania jest „Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024”. Ochrona środowiska przyrodniczego jest jedną z głównych dróg prowadzących do osiągnięcia zrównoważonego rozwoju. Należy jednak pamiętać, że nie jedyną. O w pełni zrównoważonym rozwoju można mówić, po osiągnięciu czterech ładów: ekologicznego, społecznego,
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 7 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
ekonomicznego (gospodarczego), przestrzennego. Podstawowym narzędziem osiągnięcia ładu ekologicznego jest ochrona i kształtowanie środowiska przyrodniczego. Ład społeczny może być osiągnięty np. poprzez akceptację mieszkańców dla proponowanych i podejmowanych działań. Ład gospodarczy osiąga się poprzez kształtowanie odpowiedniej struktury gospodarki, ograniczanie bezrobocia. Ład przestrzenny wiąże się np. z odpowiednią lokalizacją terenów przemysłowych, mieszkaniowych, komunikacyjnych i innych. Opracowanie oraz uchwalenie dokumentu przez Radę Powiatu Chełmskiego pozwoli na wypełnienie ustawowego obowiązku oraz przyczyni się do: poprawy i uporządkowania zarządzania środowiskiem na terenie powiatu, poprawy jakości życia mieszkańców, poprawy jakości środowiska naturalnego powiatu oraz jego zrównoważonego rozwoju. Aby osiągnąć wyznaczony nadrzędny cel, w opracowaniu zawarto diagnozę stanu środowiska naturalnego, identyfikację głównych problemów ekologicznych oraz sposoby ich rozwiązania połączone z harmonogramem działań i źródłami ich finansowania. Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego będzie wykorzystany do: strategicznego zarządzania powiatem w zakresie ochrony środowiska, racjonalnej gospodarki przestrzennej i rozwoju przedsiębiorczości zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, tworzenia programów operacyjnych, planowania budżetu, ubiegania się o fundusze celowe ze źródeł krajowych i Unii Europejskiej, działań w zakresie edukacji ekologicznej.
Zakres merytoryczny Programu Ochrony Środowiska określają „Wytyczne do opracowania wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów ochrony środowiska” sporządzone przez Ministerstwo Środowiska (Warszawa, wrzesień, 2015 r.).
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 8 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
2.4. TERMINOLOGIA
Program Ochrony Środowiska wymusza na wszystkich uczestnikach procesów decyzyjnych i inwestycyjnych zastosowanie jednakowej terminologii dotyczącej całokształtu ochrony środowiska. Poniżej podane zostały znaczenia zwrotów użytych w opracowaniu.
OCHRONA ŚRODOWISKA – rozumie się przez to podjęcie lub zaniechanie działań, umożliwiających zachowanie lub przywracanie równowagi przyrodniczej; ochrona ta polega w szczególności na: racjonalnym kształtowaniu środowiska i gospodarowaniu zasobami środowiska zgodnie z zasadą zrównoważonego rozwoju, przeciwdziałaniu zanieczyszczeniom, przywracaniu elementów przyrodniczych do stanu właściwego. RÓWNOWAGA PRZYRODNICZA – jest to taki stan, w którym na określonym obszarze istnieje równowaga we wzajemnym oddziaływaniu: człowieka, składników przyrody żywej i układu warunków siedliskowych tworzonych przez składniki przyrody nieożywionej. ZRÓWNOWAŻONY ROZWÓJ – rozumie się przez to taki rozwój społeczno- gospodarczy, w którym następuje proces integrowania działań politycznych, gospodarczych i społecznych, z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych, w celu zagwarantowania możliwości zaspokajania podstawowych potrzeb poszczególnych społeczności lub obywateli zarówno współczesnego pokolenia, jak i przyszłych pokoleń. BENZO(a)PIREN – rozumie się przez to organiczny związek chemiczny będący przedstawicielem wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych, wykazujący małą toksyczność ostrą, zaś dużą toksyczność przewlekłą co związane jest z jego zdolnością kumulacji w organizmie. Benzo(a)piren jest częstym składnikiem zanieczyszczeń powietrza, który towarzyszy tzw. niskiej emisji. EMISJA – rozumie się przez to wprowadzane bezpośrednio lub pośrednio, w wyniku działalności człowieka, do powietrza, wody, gleby lub ziemi: substancje, energie, takie jak ciepło, hałas, wibracje lub pola elektromagnetyczne, HAŁAS – rozumie się przez to dźwięki o częstotliwościach od 16 Hz do 16 000 Hz.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 9 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
INSTALACJE – przez to rozumie się: stacjonarne urządzenie techniczne, zespół stacjonarnych urządzeń technicznych powiązanych technologicznie, do których tytułem prawnym dysponuje ten sam podmiot i położonych na terenie jednego zakładu, obiekty budowane, które nie są urządzeniami technicznymi ani ich zespołami, których eksploatacja może spowodować emisję. NISKA EMISJA – rozumie się przez to emisję pyłów i szkodliwych gazów pochodzących z domowych pieców grzewczych i lokalnych kotłowni węglowych, w których spalanie węgla odbywa się w nieefektywny sposób. Cechą charakterystyczną niskiej emisji jest to, że powodowana jest ona przez liczne źródła wprowadzające do powietrza niewielkie ilości zanieczyszczeń. Duża ilość emitorów wprowadzających zanieczyszczenia z kominów o niewielkiej wysokości powoduje, że zjawisko to jest bardzo uciążliwe, gdyż zanieczyszczenia gromadzą się wokół miejsca powstawania, a są to najczęściej obszary o zwartej zabudowie mieszkaniowej. OBSZAR CHRONIONEGO KRAJOBRAZU – jest terenem chronionym ze względu na wyróżniające się krajobrazowo tereny o zróżnicowanych ekosystemach, wartościowe w szczególności ze względu na możliwości zaspokajania potrzeb związanych z masową turystyką i wypoczynkiem lub istniejące albo odtwarzane korytarze ekologiczne. Celem tworzenia obszarów chronionego krajobrazu może być w szczególności zapewnienie powiązania terenów poddanych ochronie w system obszarów chronionych. ORGAN OCHRONY ŚRODOWISKA – rozumie się przez to organy administracji powołane do wykonywania zadań publicznych z zakresu ochrony środowiska. ORGANIZACJA EKOLOGICZNA – rozumie się przez to organizacje społeczne, których statutowym celem jest ochrona środowiska. PM10 – rozumie się przez to pyłowe zanieczyszczenie powietrza składające się z mieszaniny cząstek stałych, ciekłych lub obu naraz, zawieszonych w powietrzu, będących mieszaniną substancji organicznych i nieorganicznych. Pył zawieszony może zawierać substancje toksyczne takie jak m.in. benzo(a)piren, metale ciężkie oraz dioksyny i furany. Cząstki te różnią się wielkością, składem i pochodzeniem. PM10 może docierać do górnych dróg oddechowych i płuc. Może on powodować lub pogłębiać choroby płuc i układu krążenia, zawał serca i arytmię. Wpływa również na ośrodkowy układ nerwowy i układ rozrodczy oraz może powodować choroby nowotworowe.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 10 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
PM2,5 – rozumie się przez to cząstki pyłu o średnicy aerodynamicznej, które mogą docierać do górnych dróg oddechowych i płuc oraz przenikać przez ściany naczyń krwionośnych. Wg raportów WHO, długotrwałe narażenie na działanie pyłu zawieszonego PM2,5 skutkuje skróceniem średniej długości życia. Krótkotrwała ekspozycja na wysokie stężenia pyłu PM2,5 jest równie niebezpieczna, powodując wzrost liczby zgonów z powodu chorób układu oddechowego i krążenia oraz wzrost ryzyka nagłych przypadków wymagających hospitalizacji. POMNIKI PRZYRODY – to pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich skupienia o szczególnej wartości naukowej, kulturowej, historyczno-pamiątkowej i krajobrazowej odznaczające się indywidualnymi cechami, wyróżniającymi je wśród innych tworów, w szczególności sędziwe i okazałych rozmiarów drzewa i krzewy gatunków rodzimych lub obcych, źródła, wodospady, wywierzyska, skałki, jary, głazy narzutowe, jaskinie. POWAŻNA AWARIA – rozumie się przez to zdarzenie, w szczególności emisję, pożar lub eksplozję, powstałe w trakcie procesu przemysłowego, magazynowania lub transportu w których występuje jedna lub więcej niebezpiecznych substancji, prowadzące do natychmiastowego powstania zagrożenia życia lub zdrowia ludzi lub środowiska lub powstania takiego zagrożenia z opóźnieniem. POWIETRZE – rozumie się przez to powietrze znajdujące się w troposferze, z wyłączeniem wnętrz budynków i miejsc pracy. STANDARD EMISYJNY – rozumie się przez to dopuszczalne wielkości emisji. SUBSTANCJA NIEBEZPIECZNA – rozumie się przez to jedną lub więcej substancji albo mieszaniny substancji, które ze względu na swoje właściwości chemiczne, biologiczne, lub promieniotwórcze mogą, w razie nieprawidłowego obchodzenia się z nimi, spowodować zagrożenie życia lub zdrowia ludzi lub środowiska; substancją niebezpieczną może być surowiec, produkt, półprodukt, odpad, a także substancja powstała w wyniku awarii. UCIĄŻLIWOŚĆ – zjawiska wpływające ujemnie na stan otaczającego środowiska, które utrudniają lub pogarszają komfort życia ludzi, np. hałas, drgania, zanieczyszczenie powietrza itp. Przekroczenie dopuszczalnych wartości parametrów, charakteryzujących stan środowiska (np. ekwiwalentny poziom hałasu A lub norm jakości powietrza), stwarza zagrożenie zdrowia ludzi lub degradacji środowiska. Prawo nakłada na organy administracji państwowej i samorządowej (np. wojewodów, starostów, gminy oraz Państwową Inspekcję Sanitarną) obowiązek kontroli, ograniczania lub eliminowania uciążliwości. Podmioty gospodarcze są
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 11 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024 zobowiązane do stosowania rozwiązań technologicznych, które spełniają wymagania ochrony środowiska. UŻYTKI EKOLOGICZNE – rozumie się przez to zasługujące na ochronę pozostałości ekosystemów mających znaczenie dla zachowania unikatowych typów środowisk i ich zasobów genowych. Należą do nich: torfowiska, bagna, nieużytkowane łąki i sady, drobne zbiorniki śródpolne i śródleśne, kępy drzew i krzewów, skarpy, jary i wąwozy, trzcinowiska itp. ZAKŁAD – rozumie się przez to jedną lub kilka instalacji wraz z terenem, do którego prowadzący instalacje posiada tytuł prawny, oraz znajdującymi się na nim urządzeniami. ZANIECZYSZCZENIE – rozumie się przez to emisję, która jest szkodliwa dla zdrowia ludzi lub stanu środowiska, powoduje szkodę w dobrach materialnych, pogarsza walory estetyczne środowiska lub koliduje z innymi, uzasadnionymi sposobami korzystania ze środowiska.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 12 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
3. STRESZCZENIE W JĘZYKU NIESPECJALISTYCZNYM
Przedmiotem opracowania jest Program Ochrony Środowiska dla powiatu chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024. Celem sporządzenia i uchwalenia Programu jest realizacja polityki ochrony środowiska zbieżnej z założeniami najważniejszych dokumentów strategicznych i programowych. Program określa cele i zadania, jakie stoją przed powiatem w dziedzinie ochrony środowiska oraz spodziewane efekty tych działań. Podjęcie i realizacja tych zadań jest związana z międzynarodowymi zobowiązaniami Polski, wynikającymi przede wszystkim z przynależności do Unii Europejskiej. Program opracowano na podstawie ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (t. j.: Dz. U. z 2016 r. poz. 672 ze zm.) oraz zgodnie z dokumentem Ministerstwa Środowiska „Wytyczne do opracowania wojewódzkich, powiatowych i gminnych programów ochrony środowiska”. Dane przedstawione w Programie pochodzą z różnych źródeł, takich jak jak np. Główny Urząd Statystyczny, Państwowy Instytutu Geologiczny. Do najważniejszych jednostek współpracujących przy opracowaniu dokumentu należą: Starostwo Powiatowe w Chełmie, Urząd Gminy Białopole, Urząd Gminy Chełm, Urząd Gminy Dorohusk, Urząd Gminy Dubienka, Urząd Gminy Kamień, Urząd Gminy Leśniowice, Urząd Gminy Rejowiec, Urząd Gminy Rejowiec Fabryczny, Urząd Gminy Ruda- Huta, Urząd Gminy Sawin, Urząd Miejski w Siedliszczu, Urząd Gminy Wierzbica, Urząd Gminy Wojsławice, Urząd Gminy Żmudź, Urząd Miasta Rejowiec Fabryczny,
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 13 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Urząd Marszałkowski Województwa Lubelskiego, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Lublinie, Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad, Oddział w Lublinie, Regionalny Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Lublinie, Regionalny Zarząd Gospodarki Wodnej w Warszawie, Zarząd Dróg Wojewódzkich w Lublinie. Sporządzony dokument składa się z kilku części. Zawiera on m. in. charakterystykę poszczególnych komponentów środowiska przyrodniczego, takich jak: geologia i geomorfologia, surowce mineralne, gleby, warunki klimatyczne, wody, przyroda ożywiona oraz analizę istniejącego stanu środowiska powiatu chełmskiego. Zwrócono również uwagę na istniejące i potencjalne zagrożenia środowiska jakie istnieją na terenie powiatu w kontekście wyróżnionych elementów środowiska. Szczególnie wyróżniono problemy wynikające z działalności człowieka. Przeprowadzona inwentaryzacja środowiska przyrodniczego umożliwiła określenie celów i zadań dla powiatu w zakresie ochrony wynikające z oceny stanu środowiska. Dla każdego komponentu, w tabelach, sporządzono listę działań, których podjęcie przyczyni się do poprawy stanu środowiska. Dla powiatu chełmskiego zostały ustalone następujące cele: Cel nadrzędny: trwały, zrównoważony i niezagrażający środowisku naturalnemu rozwój społeczno- gospodarczy powiatu chełmskiego.
Cele systemowe: ochrona klimatu i jakości powietrza – utrzymanie dobrego stanu powietrza na obszarze powiatu chełmskiego, zagrożenie hałasem – niedopuszczenie do pogarszania się klimatu akustycznego w miejscach, gdzie jest on korzystny, pola elektromagnetyczne – minimalizacja oddziaływań oraz bieżąca kontrola źródeł promieniowania elektromagnetycznego, gospodarowanie wodami – ochrona zasobów wodnych oraz ograniczenie ryzyka powodziowego, gospodarka wodno-ściekowa – zrównoważone korzystanie z wód i zapewnienie mieszkańcom dostępu do sieci wodociągowej oraz kanalizacyjnej,
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 14 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
zasoby geologiczne – racjonalne i efektywne gospodarowanie zasobami kopalin, gleby – właściwe użytkowanie istniejących zasobów glebowych oraz ich ochrona i rekultywacja, gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów – racjonalne gospodarowanie odpadami, zasoby przyrodnicze – ochrona walorów krajobrazu rekreacyjnego i rolniczego oraz obiektów cennych przyrodniczo. Wzrost bioróżnorodności i powiększenie istniejących zasobów leśnych, zagrożenie poważnymi awariami – ograniczenie możliwości wystąpienia awarii w wyniku transportu drogowego i kolejowego. Opracowanie systemu skutecznego informowania społeczeństwa o wystąpieniu zagrożeniu środowiska edukacja ekologiczna – wzmacnianie świadomości ekologicznej i motywowanie społeczeństwa do działań proekologicznych. Zapewnienie powszechnego dostępu do informacji o środowisku oraz zwiększenie udziału społeczeństwa w ochronie środowiska.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 15 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
4. ZAŁOŻENIA WYJŚCIOWE PROGRAMU
4.1. DŁUGOOKRESOWA STRATEGIA ROZWOJU KRAJU. POLSKA 2030. TRZECIA FALA NOWOCZESNOŚCI
Zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego oraz ochrona i poprawa stanu środowiska
Kierunki interwencji:
modernizacja infrastruktury i bezpieczeństwo energetyczne, modernizacja sieci elektroenergetycznych i ciepłowniczych, realizacja programu inteligentnych sieci w elektroenergetyce, wzmocnienie roli odbiorców finalnych w zarządzaniu zużyciem energii, stworzenie zachęt przyspieszających rozwój zielonej gospodarki, zwiększenie poziomu ochrony środowiska.
Wzmocnienie mechanizmów terytorialnego równoważenia rozwoju dla rozwijania i pełnego wykorzystania potencjałów regionalnych
Kierunki interwencji:
rewitalizacja obszarów problemowych w miastach, wprowadzenie rozwiązań prawno-organizacyjnych stymulujących rozwój miast, stworzenie warunków sprzyjających tworzeniu pozarolniczych miejsc pracy na wsi i zwiększaniu mobilności zawodowej na linii obszary wiejskie – miasta, zrównoważony wzrost produktywności i konkurencyjności sektora rolno spożywczego zapewniający bezpieczeństwo żywnościowe oraz stymulujący wzrost pozarolniczego zatrudnienia i przedsiębiorczości na obszarach wiejskich.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 16 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Zwiększenie dostępności terytorialnej Polski
Kierunek interwencji: udrożnienie obszarów miejskich i metropolitarnych poprzez utworzenie zrównoważonego, spójnego i przyjaznego użytkownikom systemu transportowego.
4.2. STRATEGIA ROZWOJU KRAJU 2020 a) Obszar Strategiczny: Sprawne i efektywne państwo
Przejście od administrowania do zarządzania rozwojem
Kierunek interwencji: zapewnienie ładu przestrzennego.
Wzmocnienie warunków sprzyjających realizacji indywidualnych potrzeb i aktywności obywatela
Kierunek interwencji: zwiększenie bezpieczeństwa obywatela. b) Obszar strategiczny: Konkurencyjna gospodarka
Wzrost wydajności gospodarki
Kierunek interwencji: zwiększenie konkurencyjności i modernizacja sektora rolno-spożywczego.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 17 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Zwiększenie wykorzystania technologii cyfrowych
Kierunek interwencji: upowszechnienie wykorzystania technologii cyfrowych.
Bezpieczeństwo energetyczne i środowisko
Kierunki interwencji: racjonalne gospodarowanie zasobami, poprawa efektywności energetycznej, zwiększenie dywersyfikacji dostaw paliw i energii, poprawa stanu środowiska, adaptacja do zmian klimatu.
Zwiększenie efektywności transportu
Kierunki interwencji: zwiększenie efektywności zarządzania w sektorze transportowym, modernizacja i rozbudowa połączeń transportowych, udrożnienie obszarów miejskich. c) Obszar strategiczny: Spójność społeczna i terytorialna
Zapewnienie dostępu i określonych standardów usług publicznych
Kierunek interwencji: podnoszenie jakości i dostępności usług publicznych.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 18 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Wzmocnienie mechanizmów terytorialnego równoważenia rozwoju oraz integracja przestrzenna dla rozwijania i pełnego wykorzystania potencjałów regionalnych
Kierunki interwencji: tworzenie warunków instytucjonalnych, prawnych i finansowych dla realizacji działań rozwojowych w regionach, wzmacnianie ośrodków wojewódzkich, tworzenie warunków dla rozwoju ośrodków regionalnych, subregionalnych i lokalnych oraz wzmacniania potencjału obszarów wiejskich, zwiększenie spójności terytorialnej.
4.3. STRATEGIA „BEZPIECZEŃSTWO ENERGETYCZNE I ŚRODOWISKO”
Zrównoważone gospodarowanie zasobami środowiska
Kierunki interwencji:
racjonalne i efektywne gospodarowanie zasobami kopalin, gospodarowanie wodami dla ochrony przed powodzią, suszą i deficytem wody, zachowanie bogactwa różnorodności biologicznej, w tym wielofunkcyjna gospodarka leśna, uporządkowanie zarządzania przestrzenią.
Zapewnienie gospodarce krajowej bezpiecznego i konkurencyjnego zaopatrzenia w energię
Kierunki interwencji:
lepsze wykorzystanie krajowych zasobów energii, poprawa efektywności energetycznej, wzrost znaczenia rozproszonych, odnawialnych źródeł energii,
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 19 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
rozwój energetyczny obszarów podmiejskich i wiejskich, rozwój systemu zaopatrywania nowej generacji pojazdów wykorzystujących paliwa alternatywne.
Poprawa stanu środowiska
Kierunki interwencji: zapewnienie dostępu do czystej wody dla społeczeństwa i gospodarki, racjonalne gospodarowanie odpadami, w tym wykorzystanie ich na cele energetyczne, ochrona powietrza, w tym ograniczenie oddziaływania energetyki, wspieranie nowych i promocja polskich technologii energetycznych i środowiskowych, promowanie zachowań ekologicznych oraz tworzenie warunków do powstawania zielonych miejsc pracy.
4.4. STRATEGIA INNOWACYJNOŚCI I EFEKTYWNOŚCI GOSPODARKI „DYNAMICZNA POLSKA 2020”
Dostosowanie otoczenia regulacyjnego i finansowego do potrzeb innowacyjnej i efektywnej gospodarki
Kierunki działań: – Koncentracja wydatków publicznych na działaniach prorozwojowych i innowacyjnych;
identyfikacja i wspieranie rozwoju obszarów i technologii o największym potencjale wzrostu, wspieranie różnych form innowacji, wspieranie transferu wiedzy i wdrażania nowych/nowoczesnych technologii w gospodarce (w tym technologii środowiskowych).
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 20 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
– Uproszczenie, zapewnienie spójności i przejrzystości systemu danin publicznych mające na względzie potrzeby efektywnej i innowacyjnej gospodarki,
eliminacja szkodliwych subsydiów i racjonalizacja ulg podatkowych.
Wzrost efektywności wykorzystania zasobów naturalnych i surowców
Kierunki działań: – Transformacja systemu społeczno-gospodarczego na tzw. „bardziej zieloną ścieżkę”, zwłaszcza ograniczanie energo- i materiałochłonności gospodarki, tworzenie warunków dla rozwoju zrównoważonej produkcji i konsumpcji oraz zrównoważonej polityki przemysłowej, podnoszenie społecznej świadomości i poziomu wiedzy na temat wyzwań zrównoważonego rozwoju i zmian klimatu, wspieranie potencjału badawczego oraz eksportowego w zakresie technologii środowiskowych, ze szczególnym uwzględnieniem niskoemisyjnych technologii węglowych (CTW), promowanie przedsiębiorczości typu „business & biodiversity”, w szczególności na obszarach zagrożonych peryferyjnością.
– Wspieranie rozwoju zrównoważonego budownictwa na etapie planowania, projektowania, wznoszenia budynków oraz zarządzania nimi przez cały cykl życia, poprawa efektywności energetycznej i materiałowej przedsięwzięć architektoniczno-budowlanych oraz istniejących zasobów, stosowanie zasad zrównoważonej architektury.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 21 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
4.5. STRATEGIA ROZWOJU TRANSPORTU DO 2020 Z PERSPEKTYWĄ DO 2030 ROKU
Cel główny: Stworzenie zintegrowanego systemu transportowego
Cel szczegółowy: stworzenie nowoczesnej i spójnej sieci infrastruktury transportowej, ograniczanie negatywnego wpływu transportu na środowisko.
4.6. STRATEGIA ZRÓWNOWAŻONEGO ROZWOJU WSI, ROLNICTWA I RYBACTWA NA LATA 2012–2020 a) Cel szczegółowy: Poprawa warunków życia na obszarach wiejskich oraz poprawa ich dostępności przestrzennej
Rozwój infrastruktury gwarantującej bezpieczeństwo energetyczne, sanitarne i wodne na obszarach wiejskich
Kierunki interwencji: modernizacja sieci przesyłowych i dystrybucyjnych energii elektrycznej, dywersyfikacja źródeł wytwarzania energii elektrycznej, rozbudowa i modernizacja ujęć wody i sieci wodociągowej, rozbudowa i modernizacja sieci kanalizacyjnej i oczyszczalni ścieków, rozwój systemów zbiórki, odzysku i unieszkodliwiania odpadów, rozbudowa sieci przesyłowej i dystrybucyjnej gazu ziemnego.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 22 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Rozwój infrastruktury transportowej gwarantującej dostępność transportową obszarów wiejskich
Kierunki interwencji: rozbudowa i modernizacja lokalnej infrastruktury drogowej i kolejowej, tworzenie powiązań lokalnej sieci drogowej z siecią dróg regionalnych, krajowych, ekspresowych i autostrad, tworzenie infrastruktury węzłów przesiadkowych, transportu kołowego i kolejowego.
Rozwój infrastruktury bezpieczeństwa na obszarach wiejskich
Kierunek interwencji: rozwój infrastruktury wodno-melioracyjnej i innej łagodzącej zagrożenia naturalne. b) Cel szczegółowy: Bezpieczeństwo żywnościowe
Wytwarzanie wysokiej jakości, bezpiecznych dla konsumentów produktów rolno‐ spożywczych
Kierunek interwencji:
wsparcie wytwarzania wysokiej jakości produktów rolno‐spożywczych, w tym produktów wytwarzanych metodami integrowanymi, ekologicznymi oraz tradycyjnymi metodami produkcji z lokalnych surowców i zasobów oraz produktów rybnych.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 23 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Podnoszenie świadomości i wiedzy producentów oraz konsumentów w zakresie produkcji rolno‐spożywczej i zasad żywienia
Kierunek interwencji:
wsparcie działalności innowacyjnej ukierunkowanej na zmiany wzorców produkcji i konsumpcji. c) Cel szczegółowy: Ochrona środowiska i adaptacja do zmian klimatu na obszarach wiejskich
Ochrona środowiska naturalnego w sektorze rolniczym i różnorodności biologicznej na obszarach wiejskich
Kierunki interwencji: ochrona różnorodności biologicznej, w tym unikalnych ekosystemów oraz flory i fauny związanych z gospodarką rolną i rybacką, ochrona jakości wód, w tym racjonalna gospodarka nawozami i środkami ochrony roślin, racjonalne wykorzystanie zasobów wodnych na potrzeby rolnictwa i rybactwa oraz zwiększanie retencji wodnej, ochrona gleb przed erozją, zakwaszeniem, spadkiem zawartości materii organicznej i zanieczyszczeniem metalami ciężkimi, rozwój wiedzy w zakresie ochrony środowiska rolniczego i różnorodności biologicznej na obszarach wiejskich i jej upowszechnianie.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 24 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Kształtowanie przestrzeni wiejskiej z uwzględnieniem ochrony krajobrazu i ładu przestrzennego
Kierunki interwencji: zachowanie unikalnych form krajobrazu rolniczego, właściwe planowanie przestrzenne, racjonalna gospodarka gruntami.
Adaptacja rolnictwa i rybactwa do zmian klimatu oraz ich udział w przeciwdziałaniu tym zmianom (mitygacji)
Kierunki interwencji: adaptacja produkcji rolnej i rybackiej do zmian klimatu, ograniczenie emisji gazów cieplarnianych w rolnictwie i całym łańcuchu rolno‐ żywnościowym, zwiększenie sekwestracji węgla w glebie i biomasie wytwarzanej w rolnictwie, badania w zakresie wzajemnego oddziaływania rozwoju obszarów wiejskich, rolnictwa i rybactwa na zmiany klimatu, upowszechnianie wiedzy w zakresie praktyk przyjaznych klimatowi wśród konsumentów i producentów rolno‐spożywczych.
Zrównoważona gospodarka leśna i łowiecka na obszarach wiejskich
Kierunki interwencji: racjonalne zwiększenie zasobów leśnych, odbudowa drzewostanów po zniszczeniach spowodowanych katastrofami naturalnymi, zrównoważona gospodarka łowiecka służąca ochronie środowiska oraz rozwojowi rolnictwa i rybactwa, wzmacnianie publicznych funkcji lasów.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 25 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii na obszarach wiejskich
Kierunki interwencji: racjonalne wykorzystanie rolniczej i rybackiej przestrzeni produkcyjnej do produkcji energii ze źródeł odnawialnych, zwiększenie dostępności cenowej i upowszechnienie rozwiązań w zakresie odnawialnych źródeł energii wśród mieszkańców obszarów wiejskich.
4.7. STRATEGIA „SPRAWNE PAŃSTWO 2020” a) Cel: Skuteczne zarządzanie i koordynacja działań rozwojowych
Skuteczny system zarządzania rozwojem kraju
Kierunki interwencji: wprowadzenie mechanizmów zapewniających spójność programowania społeczno-gospodarczego i przestrzennego, zapewnienie ładu przestrzennego, wspieranie rozwoju wykorzystania informacji przestrzennej z wykorzystaniem technologii cyfrowych. b) Cel: Efektywne świadczenie usług publicznych
Ochrona praw i interesów konsumentów
Kierunek interwencji: wzrost świadomości uczestników obrotu o przysługujących konsumentom prawach oraz stymulacja aktywności konsumenckiej w obszarze ochrony tych praw.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 26 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Standaryzacja i zarządzanie usługami publicznymi, ze szczególnym uwzględnieniem technologii cyfrowych
Kierunek interwencji: nowoczesne zarządzanie usługami publicznymi. c) Cel: Zapewnienie wysokiego poziomu bezpieczeństwa i porządku publicznego
Doskonalenie systemu zarządzania kryzysowego
Kierunek interwencji: usprawnienie działania struktur zarządzania kryzysowego.
4.8. STRATEGIA ROZWOJU SYSTEMU BEZPIECZEŃSTWA NARODOWEGO RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ 2022 a) Cel: Rozwój odporności na zagrożenia bezpieczeństwa narodowego
Zwiększanie odporności infrastruktury krytycznej
Kierunek interwencji: zapewnienie bezpieczeństwa funkcjonowania energetyki jądrowej w Polsce. b) Cel: Zwiększenie integracji polityk publicznych z polityką bezpieczeństwa
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 27 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Integracja rozwoju społeczno-gospodarczego i bezpieczeństwa narodowego
Kierunek interwencji: wzmocnienie relacji między rozwojem regionalnym kraju a polityką obronną, koordynacja działań i procedur planowania przestrzennego uwzględniających wymagania obronności i bezpieczeństwa państwa, wspieranie rozwoju infrastruktury przez sektor bezpieczeństwa, wspieranie ochrony środowiska przez sektor bezpieczeństwa.
4.9. KRAJOWA STRATEGIA ROZWOJU REGIONALNEGO 2010–2020: REGIONY, MIASTA, OBSZARY WIEJSKIE
Wspomaganie wzrostu konkurencyjności regionów
Kierunki działań: – wzmacnianie funkcji metropolitalnych ośrodków wojewódzkich i integracja ich obszarów funkcjonalnych, – tworzenie warunków dla rozprzestrzeniania procesów rozwojowych i zwiększania ich absorpcji na obszary poza ośrodkami wojewódzkimi, – zwiększanie dostępności komunikacyjnej wewnątrz regionów, – wspieranie rozwoju i znaczenia miast subregionalnych, – pełniejsze wykorzystanie potencjału rozwojowego obszarów wiejskich, – budowa podstaw konkurencyjności województw – działania tematyczne dywersyfikacja źródeł i efektywne wykorzystanie energii oraz reagowanie na zagrożenia naturalne, wykorzystanie walorów środowiska przyrodniczego oraz potencjału dziedzictwa kulturowego.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 28 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Budowanie spójności terytorialnej i przeciwdziałanie marginalizacji obszarów problemowych
Kierunki działań: – wspieranie obszarów wiejskich o najniższym poziomie dostępu mieszkańców do dóbr i usług warunkujących możliwości rozwojowe: zwiększanie dostępności i jakości usług komunikacyjnych, usługi komunalne i związane z ochroną środowiska, restrukturyzacja i rewitalizacja miast i innych obszarów tracących dotychczasowe funkcje społeczno-gospodarcze, przezwyciężanie niedogodności związanych z położeniem obszarów przygranicznych, szczególnie wzdłuż zewnętrznych granic UE, zwiększanie dostępności transportowej do ośrodków wojewódzkich na obszarach o najniższej dostępności.
4.10. STRATEGIA ROZWOJU KAPITAŁU LUDZKIEGO 2020
Poprawa zdrowia obywateli oraz efektywności systemu opieki zdrowotnej
Kierunek interwencji: kształtowanie zdrowego stylu życia poprzez promocję zdrowia, edukację zdrowotną oraz prośrodowiskową oraz działania wspierające dostęp do zdrowej i bezpiecznej żywności.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 29 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
4.11. STRATEGIA ROZWOJU KAPITAŁU SPOŁECZNEGO 2020 a) Cel: Rozwój i efektywne wykorzystanie potencjału kulturowego i kreatywnego
Wzmocnienie roli kultury w budowaniu spójności społecznej
Kierunek działań: ochrona dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego oraz krajobrazu.
4.12. POLITYKA ENERGETYCZNA POLSKI DO 2030 ROKU
Poprawa efektywności energetycznej
Kierunki interwencji: dążenie do utrzymania zero-energetycznego wzrostu gospodarczego, tj. rozwoju gospodarki następującego bez wzrostu zapotrzebowania na energię pierwotną, konsekwentne zmniejszanie energochłonności polskiej gospodarki do poziomu UE-15.
Wzrost bezpieczeństwa dostaw paliw i energii
Kierunki interwencji: racjonalne i efektywne gospodarowanie złożami węgla, znajdującymi się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego kraju poprzez dywersyfikację źródeł i kierunków dostaw gazu ziemnego.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 30 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Wytwarzanie i przesyłanie energii elektrycznej oraz ciepła
Kierunek interwencji: zapewnienie ciągłego pokrycia zapotrzebowania na energię przy uwzględnieniu maksymalnego możliwego wykorzystania krajowych zasobów oraz przyjaznych środowisku technologii.
Dywersyfikacja struktury wytwarzania energii elektrycznej poprzez wprowadzenie energetyki jądrowej
Kierunek interwencji: przygotowanie infrastruktury dla energetyki jądrowej i zapewnienie inwestorom warunków do wybudowania i uruchomienia elektrowni jądrowych opartych na bezpiecznych technologiach, z poparciem społecznym i z zapewnieniem wysokiej kultury bezpieczeństwa jądrowego na wszystkich etapach: lokalizacji, projektowania, budowy, uruchomienia, eksploatacji i likwidacji elektrowni jądrowych.
Rozwój wykorzystania odnawialnych źródeł energii, w tym biopaliw
Kierunki interwencji: wzrost udziału odnawialnych źródeł energii w finalnym zużyciu energii co najmniej do poziomu 15% w 2020 roku oraz dalszy wzrost tego wskaźnika w latach następnych, osiągnięcie w 2020 roku 10% udziału biopaliw w rynku paliw transportowych oraz zwiększenie wykorzystania biopaliw II generacji, ochrona lasów przed nadmiernym eksploatowaniem, w celu pozyskiwania biomasy oraz zrównoważone wykorzystanie obszarów rolniczych na cele OZE, w tym biopaliw, tak aby nie doprowadzić do konkurencji pomiędzy energetyką odnawialną i rolnictwem oraz zachować różnorodność biologiczną,
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 31 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
wykorzystanie do produkcji energii elektrycznej istniejących urządzeń piętrzących stanowiących własność Skarbu Państwa. zwiększenie stopnia dywersyfikacji źródeł dostaw oraz stworzenie optymalnych warunków do rozwoju energetyki rozproszonej opartej na lokalnie dostępnych surowcach.
Rozwój konkurencyjnych rynków paliw i energii
Kierunek interwencji: zapewnienie niezakłóconego funkcjonowania rynków paliw i energii, a przez to przeciwdziałanie nadmiernemu wzrostowi cen.
Ograniczenie oddziaływania energetyki na środowisko
Kierunki interwencji:
ograniczenie emisji CO2 do 2020 roku przy zachowaniu wysokiego poziomu bezpieczeństwa energetycznego,
ograniczenie emisji SO2 i NOx oraz pyłów (w tym PM10 i PM2,5) do poziomów wynikających z obecnych i projektowanych regulacji unijnych, ograniczanie negatywnego oddziaływania energetyki na stan wód powierzchniowych i podziemnych, minimalizacja składowania odpadów poprzez jak najszersze wykorzystanie ich w gospodarce, zmiana struktury wytwarzania energii w kierunku technologii niskoemisyjnych.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 32 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
4.13. PROGRAM OCHRONY ŚRODOWISKA DLA WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO NA LATA 2012–2015 Z PERSPEKTYWĄ DO ROKU 2019
Cele i kierunki polityki ekologicznej województwa zawarte w Programie są zgodne z Polityką Ekologiczną Państwa. Skupiają się one na zapewnieniu bezpieczeństwa ekologicznego województwa (mieszkańców, zasobów przyrodniczych i infrastruktury społecznej) oraz harmonizacji rozwoju gospodarczego i społecznego z ochroną walorów środowiskowych. W perspektywie do 2019 r., dla poszczególnych elementów środowiska wyznaczono oddzielne cele i kierunki. Systematyczna realizacja zadań cząstkowych ma na celu poprawę jakości środowiska jako całości. Zadania wyznaczono z uwzględnieniem obowiązujących przepisów prawnych, priorytetów środowiskowych oraz możliwości ekonomicznych. Biorąc pod uwagę powyższe kryteria sformułowano następujące priorytety ekologiczne dla województwa:
Zmniejszenie zanieczyszczeń środowiska z uwzględnieniem poprawy jakości powietrza atmosferycznego, wód i gleby oraz działań w gospodarce odpadami
Jakość powietrza atmosferycznego Kierunki działań: wdrażanie programów ochrony powietrza, redukcja emisji zanieczyszczeń do powietrza, w tym emisji gazów cieplarnianych ze wszystkich sektorów gospodarki, a zwłaszcza z zakładów energetycznego spalania paliw (poprzez modernizacje istniejących technologii i wprowadzanie nowych, nowoczesnych urządzeń), a także z indywidualnego ogrzewania mieszkań (poprzez korzystanie z ekologicznych nośników energii i podłączanie obiektów do scentralizowanych źródeł ciepła), ograniczanie emisji ze środków transportu poprzez modernizacje taboru, wykorzystywanie paliwa gazowego w miejsce oleju napędowego i benzyny oraz zwiększanie płynności ruchu samochodowego.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 33 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Jakość wód Kierunki działań: dalsze porządkowanie gospodarki ściekowej w aglomeracjach ujętych w Krajowym Programie Oczyszczania Ścieków Komunalnych (KPOŚK), uporządkowanie gospodarki ściekowej w utworzonych na terenie województwa aglomeracjach powyżej 2000 RLM (nie uwzględnionych w KPOŚK), budowa przydomowych oczyszczalni ścieków na terenach, gdzie uwarunkowania techniczne lub ekonomiczne wskazują na nieefektywność rozwiązań w zakresie zbiorowego odprowadzania ścieków, uporządkowanie gospodarki ściekami opadowymi poprzez budowę, rozbudowę i modernizację kanalizacji deszczowej oraz urządzeń podczyszczających, aktywizacja gmin, które nie wykazują zaangażowania w rozwiązywanie problemów gospodarki wodno-ściekowej na swoim terenie, ochrona wód powierzchniowych i podziemnych – ochrona zarówno ilościowa i jakościowa z uwzględnieniem m. in. elementów biologicznych.
Gospodarka odpadami Kierunki działań: rozwój systemów zorganizowanego odbierania i zbierania odpadów komunalnych, w tym segregacji odpadów, (budowa i rozbudowa Regionalnych Instalacji Przetwarzania Odpadów Komunalnych), edukacja ekologiczna mieszkańców, tworzenie Regionów Gospodarki Odpadami Komunalnymi, zamykanie i rekultywacja składowisk odpadów.
Oddziaływanie hałasu Kierunki działań: zmniejszenie negatywnego oddziaływania hałasu na zdrowie człowieka i środowisko, zwłaszcza w pobliżu tras komunikacyjnych.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 34 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Oddziaływanie pól elektromagnetycznych Kierunki działań: monitoring pól elektromagnetycznych, edukacja ekologiczna nt. rzeczywistej skali zagrożenia emisją pól.
Poważne awarie Kierunki działań: działania zapobiegające powstawaniu poważnych awarii w zakładach oraz w trakcie przewozu materiałów niebezpiecznych, szybkie usuwanie skutków poważnych awarii.
Zrównoważone wykorzystanie naturalnych zasobów naturalnych w tym racjonalne gospodarowanie wodą, zmniejszenie energochłonności gospodarki, ekologiczne formy działalności w rolnictwie
zwiększenie wykorzystania odnawialnych źródeł energii, prowadzenie działań energooszczędnych w mieszkalnictwie i budownictwie, np. poprzez wykonywanie termomodernizacji, szczególnie w obiektach użyteczności publicznej, wdrażanie programów efektywnego wykorzystania wody w przemyśle, w tym zamkniętych obiegów wody, ochrona przed powodzią i suszą (budowa, rozbudowa i modernizacja zbiorników retencyjnych ujętych w „Programie gospodarki wodnej województwa lubelskiego” i w „Programie małej retencji dla województwa lubelskiego” oraz odbudowa melioracji podstawowych i szczegółowych), racjonalne korzystanie z zasobów kopalin.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 35 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Utworzenie spójnego systemu obszarów chronionych
ochrona istniejących obszarów i obiektów prawnie chronionych, wzmocnienie systemu obszarów chronionych województwa lubelskiego poprzez tworzenie nowych obszarów oraz opracowanie dla wszystkich obszarów wymaganych prawem planów ochrony, ochrona zasobów i walorów przyrodniczych i krajobrazowych poza obszarami prawnie chronionymi, ochrona obszarów wodno-błotnych (torfowiska, mokradła, bagna), odtworzenie zniszczonych ekosystemów i siedlisk, odbudowa zagrożonych gatunków roślin i zwierząt, zwiększenie lesistości województwa, zwiększenie powierzchni lasów ochronnych w obrębie lasów prywatnych, ochrona gleb o najlepszej przydatności rolniczej, rekultywacja gruntów zdegradowanych.
Współpraca przygraniczna w zakresie ochrony środowiska
dalsza współpraca z Białorusią i Ukrainą w działaniach na rzecz poprawy stanu wód i gospodarki wodnej w zlewni Bugu granicznego.
Udział społeczeństwa w działaniach na rzecz ochrony środowiska (edukacja ekologiczna)
prowadzenie edukacji na rzecz zrównoważonego rozwoju, dotyczącej wszystkich elementów środowiska oraz promocja przyjaznych środowisku postaw konsumenckich.
Powyższe priorytety ekologiczne są wyznacznikiem zarówno dla strategii ochrony środowiska, jak i konkretnych przedsięwzięć zmierzających do dalszej poprawy jakości środowiska i zachowania cennych zasobów przyrody.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 36 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Zgodnie z przyjętą strukturą Programu zdefiniowano cele ekologiczne do 2019 roku oraz kierunki działań w zakresie: działań systemowych, w tym: o udział społeczeństwa w działaniach na rzecz ochrony środowiska, o uwzględnienie zasad ochrony środowiska w strategiach sektorowych, o aspekt ekologiczny w planowaniu przestrzennym, o zarządzanie środowiskowe, o odpowiedzialność za szkody w środowisku. ochrony zasobów naturalnych, w tym: o ochrona przyrody, o ochrona i zrównoważony rozwój lasów, o racjonalne gospodarowanie zasobami wodnymi, o ochrona powierzchni ziemi, o gospodarowanie zasobami geologicznymi. poprawy jakości środowiska i bezpieczeństwa ekologicznego, w tym: o jakość powietrza atmosferycznego, o ochrona wód, o gospodarka odpadami, o oddziaływanie hałasu i pól elektromagnetycznych, o poważne awarie przemysłowe.
4.14. PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO NA LATA 2012–2017 Z UWZGLĘDNIENIEM PERSPEKTYWY NA LATA 2018–2023
Plan Gospodarki Odpadami dla województwa lubelskiego ma stanowić podstawę do wdrożenia hierarchii postepowania z odpadami do budowania stabilnego i efektywnego systemu postępowania z odpadami. System ten powinien obejmować każdy etap ścieżki odpadów, rozpoczynając od sposobów zapobiegania powstawaniu odpadów, przez prawidłowe postępowanie przy zbieraniu i transporcie, a kończąc na odzysku oraz unieszkodliwianiu odpadów.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 37 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Naczelną zasadą przyjętą w Planie jest zasada zrównoważonego rozwoju, która umożliwia zharmonizowany rozwój gospodarczy i społeczny, zgodny z przyjętym Prawem ochrony środowiska.
Odpady komunalne Cele główne: 1. Zwiększenie udziału odzysku, w szczególności recyklingu w odniesieniu do szkła, metali, tworzyw sztucznych oraz papieru i tektury, jak również odzysku energii z odpadów zgodnego z wymogami ochrony środowiska. 2. Zmniejszenie ilości odpadów ulegających biodegradacji unieszkodliwianych przez składowanie. 3. Zwiększenie ilości zbieranych selektywnie odpadów niebezpiecznych występujących w strumieniu odpadów komunalnych. 4. Wyeliminowanie praktyki nielegalnego składowania odpadów.
Cele szczegółowe:. 1. Zmniejszenie ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji unieszkodliwianych przez składowanie. W stosunku do ilości tych odpadów wytwarzanych w województwie lubelskim w roku 1995, dopuszcza się do składowania następujące ilości odpadów ulegających biodegradacji do dnia 16 lipca 2020 r. nie więcej niż 35%. 2. Przygotowanie do ponownego wykorzystania i recyklingu materiałów odpadowych, przynajmniej takich jak papier, metal, tworzywa sztuczne i szkło z gospodarstw domowych i w miarę możliwości odpadów innego pochodzenia podobnych do odpadów z gospodarstw domowych na poziomie minimum 50% ich masy do końca 2020 roku. 3. Wydzielenie odpadów wielkogabarytowych ze strumienia odpadów komunalnych i poddanie ich procesom odzysku i unieszkodliwiania. Zakłada się następujący rozwój systemu selektywnego gromadzenia odpadów wielkogabarytowych i uzyskanie następujących poziomów odzysku: - rok 2017 – 80%, - rok 2020 – 95%.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 38 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
4. Wydzielenie odpadów budowlano-remontowych ze strumienia odpadów komunalnych i poddanie ich procesom odzysku i unieszkodliwiania. Przewiduje się następujące poziomy odzysku odpadów budowlano-remontowych: - rok 2017 – 55%, - rok 2020 – 70%. 5. Wydzielenie odpadów niebezpiecznych ze strumienia odpadów komunalnych i poddanie ich procesom unieszkodliwiania. Przewiduje się osiąganie następujących poziomów selektywnego gromadzenia odpadów niebezpiecznych na terenie gmin celem ich przekazania do centralnych obiektów unieszkodliwiania: - rok 2017 – 60%, - rok 2020 – 95%.
Odpady niebezpieczne: Poniżej przedstawiono cele szczegółowe gospodarowania odpadami wybranych grup odpadów niebezpiecznych w okresie realizacji 2012–2023.
Cele szczegółowe: Odpady zawierające PCB Cel 1.Sukcesywne likwidowanie odpadów zawierających PCB o stężeniu poniżej 50 ppm.
Oleje odpadowe Cel 1.Utrzymanie poziomu odzysku na poziomie co najmniej 50%, a recyklingu rozumianego jako regeneracja na poziomie 35%. Cel 2. Dążenie do pełnego wykorzystania mocy przerobowych instalacji do regeneracji olejów odpadowych.
Odpady medyczne i weterynaryjne Cel 1. W okresie do 2023 r. podniesienie efektywności selektywnego zbierania odpadów medycznych i weterynaryjnych (w tym segregacji odpadów u źródła powstawania), co spowoduje zmniejszenie ilości odpadów innych niż niebezpieczne w strumieniu odpadów niebezpiecznych.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 39 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Zużyte baterie i akumulatory 1. Rozbudowa systemu zbierania zużytych baterii przenośnych i zużytych akumulatorów, który pozwoli na osiągnięcie do 2016 r. i w latach następnych – poziom zbierania zużytych baterii przenośnych i zużytych akumulatorów przenośnych, w wysokości co najmniej 45% masy wprowadzonych baterii i akumulatorów przenośnych. 2. Osiągnięcie poziomów wydajności recyklingu – co najmniej 65% ich masy.
Zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny Cel 1. Utrzymanie do roku 2023 poziomów odzysku i recyklingu zużytego sprzętu w wysokości: a. dla zużytego sprzętu powstałego z wielkogabarytowych urządzeń gospodarstwa domowego i automatów do wydawania: - poziomu odzysku w wysokości co najmniej 80% masy zużytego sprzętu, - poziomu recyklingu części składowych, materiałów i substancji pochodzących ze zużytego sprzętu w wysokości 75% masy zużytego sprzętu; b. dla zużytego sprzętu powstałego ze sprzętu teleinformatycznego, telekomunikacyjnego i audiowizualnego: - poziomu odzysku w wysokości co najmniej 75% masy zużytego sprzętu, - poziomu recyklingu części składowych materiałów i substancji pochodzących ze zużytego sprzętu w wysokości co najmniej 65% masy zużytego sprzętu; c. dla zużytego sprzętu powstałego z małogabarytowych urządzeń gospodarstwa domowego, sprzętu oświetleniowego, narzędzi elektrycznych i elektronicznych z wyjątkiem wielkogabarytowych, stacjonarnych narzędzi przemysłowych, zabawek, sprzętu rekreacyjnego i sportowego oraz przyrządów do nadzoru i kontroli: - poziomu odzysku w wysokości co najmniej 70% masy zużytego sprzętu, - poziomu recyklingu części składowych, materiałów i substancji pochodzących ze zużytego sprzętu w wysokości co najmniej 50% masy zużytego sprzętu; d. dla zużytych gazowych lamp wyładowczych – poziomu recyklingu części składowych, materiałów i substancji pochodzących ze zużytych lamp w wysokości co najmniej 80% masy tych zużytych lamp, Cel 2. Osiąganie co roku poziomu selektywnego zbierania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego pochodzącego z gospodarstw domowych w wysokości co najmniej 4 kg/mieszkańca/rok.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 40 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Pojazdy wycofane z eksploatacji: Wyznacza minimalny poziom odzysku i recyklingu odniesiony do masy pojazdów przyjętych do stacji demontażu w skali roku wynoszący 95% i 85% od dnia 1 stycznia 2015.
Odpady zawierające azbest: Zakłada się osiąganie celów określonych w przyjętym w dniu 15 marca 2010 r. przez Radę Ministrów Rzeczypospolitej Polskiej „Programie Oczyszczania Kraju z Azbestu na lata 2009–2032” oraz uchwalonym w dniu 28 listopada 2011 r. przez Sejmik Województwa Lubelskiego „Programie usuwania wyrobów zawierających azbest dla terenu województwa lubelskiego na lata 2012–2032.
Zbędne środki bojowe i odpady materiałów wybuchowych (w przypadku pojawienia się) Zakłada się sukcesywne zagospodarowanie odpadów materiałów wybuchowych, poprzez kontynuację dotychczasowego sposobu zagospodarowania zbędnych środków bojowych.
Odpady inne niż niebezpieczne Poniżej przedstawiono cele szczegółowe gospodarowania odpadami wybranych grup odpadów innych niż niebezpiecznych w okresie realizacji 2012–2023.
Cele szczegółowe: Zużyte opony Utrzymanie dotychczasowego poziomu odzysku na poziomie co najmniej 75% , a recyklingu na poziomie co najmniej 15%.
Odpady z budowy, remontów demontażu obiektów budowlanych i infrastruktury drogowej Do 2020 r. poziom przygotowania do ponownego użycia, recyklingu oraz innych form odzysku materiałów budowlanych i rozbiórkowych powinien wynosić minimum 70%.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 41 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Komunalne osady ściekowe. W perspektywie do 2023 r. podstawowe cele w gospodarce komunalnymi osadami ściekowymi są następujące: - od 1 stycznia 2013 r. zagospodarowanie osadów ściekowych metodami innymi niż składowanie, - zwiększenie ilości komunalnych osadów ściekowych przekształcanych metodami termicznymi, - maksymalizacja stopnia wykorzystania substancji biogennych zawartych w osadach, przy jednoczesnym spełnieniu wszystkich wymogów dotyczących bezpieczeństwa sanitarnego, chemicznego oraz środowiskowego.
Odpady ulegające biodegradacji inne niż komunalne Do roku 2023 zakłada się zmniejszenie masy składowanych odpadów do poziomu nie więcej niż 40% masy wytworzonych odpadów.
Odpady opakowaniowe
Tabela 1. Założenia do gospodarowania odpadami opakowaniowymi na terenie województwa lubelskiego Odpad powstały z: Minimalny poziom (%) L.P Rodzaj opakowań odzysku recyklingu 1. Opakowania razem 601 551 2. Opakowania z tworzyw sztucznych - 22,5 1,2 3. Opakowania z aluminium - 501 4. Opakowania ze stali, w tym z blachy stalowej - 501 5. Opakowania z papieru i tektury - 601 6. Opakowania ze szkła gospodarczego, poza ampułkami - 601 7. Opakowania z drewna - 151 1- Nie dotyczy opakowań mających bezpośredni kontakt z produktami leczniczymi określonymi w przepisach Prawa farmaceutycznego, 2- Do poziomu recyklingu zalicza się wyłącznie recykling, w wyniku którego otrzymuje się produkt wykonany z tworzywa sztucznego.
Źródło: Plan gospodarki odpadami dla województwa lubelskiego na lata 2012–2017 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2018–2023
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 42 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
5. STREFA SPOŁECZNO-GOSPODARCZA
5.1. POŁOŻENIE GEOGRAFICZNE I CHARAKTERYSTYKA DEMOGRAFICZNA
Powiat chełmski znajduję się w południowo-wschodniej części Polski w województwie lubelskim. Siedzibą władz powiatu chełmskiego jest miasto Chełm.
Ryc. 1. Usytuowanie powiatu chełmskiego na terenie Polski Źródło: googlemaps.pl
W skład powiatu wchodzą następujące gminy: gmina miejska Rejowiec Fabryczny, gmina miejsko-wiejska Siedliszcze, gminy wiejskie: Białopole, Chełm, Dorohusk, Dubienka, Kamień, Leśniowice, Rejowiec, Rejowiec Fabryczny, Ruda-Huta, Sawin, Wierzbica, Wojsławice oraz Żmudź. Największą powierzchnię zajmują gminy wiejskie Chełm, Dorohusk i Sawin, natomiast najmniejszą gmina miejska i wiejska Rejowiec Fabryczny. Miasto Chełm jest miastem na prawach powiatu i nie należy ono do powiatu chełmskiego.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 43 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Ryc. 2. Położenie gmin na terenie powiatu chełmskiego Źródło: http://www.powiatchelmski.pl/
Gmina wiejska Chełm oprócz największej powierzchni cechuje się największą liczbą sołectw (39). Charakterystykę pod względem powierzchni i sołectw przedstawia poniższa tabela.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 44 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Tabela 2. Powierzchnia i liczba sołectw na terenie gmin powiatu chełmskiego, stan na rok 2015 L. p. Nazwa gminy Powierzchnia [ha] Liczba sołectw
1. Białopole 10 356 13
2. Chełm 22 168 39
3. Dorohusk 19 241 26
4. Dubienka 9 617 18
5. Kamień 9 679 14
6. Leśniowice 11 769 19 7. Rejowiec 10 626 23 8. Rejowiec Fabryczny 8 778 15 9. Rejowiec Fabryczny – gm. miejska 1 427 - 10. Ruda-Huta 11 223 15 11. Sawin 19 020 19 12. Siedliszcze 15 407 28 13. Wierzbica 14 577 20 14. Wojsławice 11 052 26 15. Żmudź 13 613 17 Źródło: Urzędy gmin powiatu chełmskiego
Na podstawie danych GUS (stan z 31.12.2015 r.) w powiecie chełmskim liczba ludności faktycznie zamieszkałej wyniosła 80 618. Najwięcej osób mieszka w gminie wiejskiej Chełm – 14 332, zaś najmniej w gminie Dubienka – 2 494. Gęstość zaludnienia na 1 km2 w 2015 roku w powiecie chełmskim wynosiła 43 osoby. Poniżej została umieszczona tabela zestawiająca liczbę mieszkańców oraz gęstość zaludnienia w gminach znajdujących się w powiecie chełmskim.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 45 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Tabela 3. Stan ludności w gminach powiatu chełmskiego w 2015 roku
L. p. Nazwa gminy Ludność ogółem Gęstość zaludnienia [os./km2]
1. Białopole 3 090 30 2. Chełm 14 332 65 3. Dorohusk 6 604 34 4. Dubienka 2 494 26 5. Kamień 4 098 42 6. Leśniowice 3 729 32 7. Rejowiec 6 596 62 8. Rejowiec Fabryczny 4 354 50 9. Rejowiec Fabryczny – gm. miejska 4 445 310 10. Ruda-Huta 4 677 42 11. Sawin 5 636 30 12. Siedliszcze 6 969 45 13. Wierzbica 5 250 37 14. Wojsławice 3 899 35 15. Żmudź 4 445 33 Źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Lokalnych
Poniższy wykres obrazuje udział ludności w powiecie chełmskim w 2014 r. według grup wiekowych.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 46 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Ryc. 3. Udział ludności zamieszkującej powiat chełmski wg grup wiekowych w 2014 roku Źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Lokalnych.
Poniższa tabela przedstawia udział osób zarejestrowanych bezrobotnych według podziału grup wiekowych oraz płci na przestrzeni lat 2010–2015. Najwięcej zarejestrowanych osób bezrobotnych jest w przedziale wiekowym 25-34 (dotyczy to zarówno kobiet jak i mężczyzn). Po analizie danych z Powiatowego Urzędu Pracy w Chełmie dotyczących roku 2015, można stwierdzić, że w przedziałach od „24 i mniej”, „25-34”, oraz „45-54” liczba bezrobotnych zmalała w stosunku do roku 2010. W przedziałach „35-44” oraz „55 i więcej” liczba bezrobotnych wzrosła. W stosunku do roku 2010, w roku 2015 ogólna liczba bezrobotnych spadła, natomiast liczba bezrobotnych kobiet wzrosła.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 47 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Tabela 4. Bezrobotni zarejestrowani wg wieku i płci na terenie powiatu chełmskiego Ogółem Kobiety Przedział wiekowy 2010 2015 2010 2015 24 lat i mniej 1427 914 752 505 25-34 1688 1631 1002 1047 35-44 1012 1105 583 667 45-54 922 887 431 462 55 i więcej 289 678 63 223 Razem 5338 5215 2831 2904 Źródło: Powiatowy Urząd Pracy w Chełmie.
5.2. ROZWÓJ GOSPODARCZY
Gospodarka powiatu chełmskiego opiera się w dużej mierze na przemyśle rolnym. Na podstawie danych z 2014 roku, w analizowanej jednostce administracyjnej zarejestrowanych było ogółem 3 738 podmiotów gospodarczych. W sektorze publicznym zarejestrowane były 194 podmioty gospodarcze, z czego najwięcej (106) w sekcji P – Edukacja. W sektorze prywatnym zarejestrowane były 3 543 podmioty, z czego najwięcej (1 003) w sekcji G – handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając motocykle. Duży udział mają także przedsiębiorstwa z działów przetwórstwo przemysłowe i budownictwo. Liczbę podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w rejestrze REGON na terenie powiatu w poszczególnych sekcjach (wg PKD 2007) przedstawiono w tabeli poniżej.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 48 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Tabela 5. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON na terenie powiatu chełmskiego (według sekcji PKD 2007 oraz sektorów własnościowych, dane za rok 2014) Podmioty gospodarcze Sekcje wg PKD 2007 zarejestrowane w rejestrze REGON Sektor publiczny Ogółem 194 Sekcja A 1 Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo Sekcja D Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą 2 wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych Sekcja E Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność 5 związana z rekultywacją Sekcja I 1 Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi Sekcja M 2 Działalność profesjonalna, nauka i technika Sekcja O Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia 32 społeczne Sekcja P 106 Edukacja Sekcja Q 24 Opieka zdrowotna i pomoc społeczna Sekcja R 21 Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją Sektor prywatny Ogółem 3543 Sekcja A 199 Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo Sekcja B 10 Górnictwo i wydobywanie Sekcja C 301 Przetwórstwo przemysłowe Sekcja D Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę wodną, gorącą 3 wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych Sekcja E Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz działalność 14 związana z rekultywacją
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 49 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Podmioty gospodarcze Sekcje wg PKD 2007 zarejestrowane w rejestrze REGON Sekcja F 598 Budownictwo Sekcja G Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych, włączając 1003 motocykle Sekcja H 262 Transport i gospodarka magazynowa Sekcja I 88 Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi Sekcja J 36 Informacja i komunikacja Sekcja K 100 Działalność finansowa i ubezpieczeniowa Sekcja L 98 Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości Sekcja M 153 Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna Sekcja N 100 Działalność w zakresie usług administrowania i działalność wspierająca Sekcja O Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe zabezpieczenia 69 społeczne Sekcja P 60 Edukacja Sekcja Q 105 Opieka zdrowotna i pomoc społeczna Sekcja R 59 Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją Sekcja S Pozostała działalność usługowa i T Gospodarstwa domowe zatrudniające 285 pracowników; gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi na własne potrzeby Źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Lokalnych
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 50 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
5.3. SYSTEM TRANSPORTU I KOMUNIKACJI
Drogi
Powiat chełmski położony jest na wschód od miasta Lublin i graniczy od północy z powiatem włodawskim, od zachodu z powiatem łęczyńskim, świdnickim i krasnostawskim, od południa z powiatem zamojskim i hrubieszowskim, a od wschodu z rejonem lubomelskim, należącym do obwodu wołyńskiego na terytorium Ukrainy. Przygraniczna lokalizacja powiatu chełmskiego ma wpływ na rozwój infrastruktury drogowej. Przez centralną część powiatu przebiega droga krajowa nr 12, której trasa wygląda następująco: granica państwa – Błaszki – Sieradz – Łask – Piotrków Trybunalski – Sulejów – Opoczno – Radom – Zwoleń – Puławy – Kurów – Lublin – Piaski – Chełm – Dorohusk – granica państwa. Jej całkowita długość jest równa około 760 km, a jej długość na terenie powiatu chełmskiego z uwzględnieniem miasta Chełm wynosi 56,2 km, a bez miasta Chełm 48 km. Poniższa rycina przedstawia fragment sieci dróg krajowych na terenie województwa lubelskiego, uwzględniający wyżej wspomnianą drogę.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 51 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Ryc. 4. Fragment sieci dróg krajowych na terenie województwa lubelskiego Źródło: http://www.gddkia.gov.pl/pl/333/siec-drog-krajowych
Udostępniony przez GDDKiA dokładny przebieg drogi krajowej przez gminy powiatu chełmskiego, z uwzględnieniem miasta Chełm, kształtuje się następująco: gmina Siedliszcze: od km 648+097 do km 666+732 długość odcinka: 18,6 km, gmina Chełm: od km 666+732 do km 675+555 oraz od km 683+715 do km 687+952 długość odcinka: 13,1 km, miasto Chełm: od km 675+555 do km 683+725 długość odcinka: 8,2 km, gmina Dorohusk: od km 687+952 do km 704+293 długość odcinka: 16,3 km. Na terenie powiatu chełmskiego, w zarządzie GDDKiA, pozostają następujące odcinki drogi krajowej nr 12: od km 666+732 do km 675+555 oraz do km 683+715 do km 703+352, których łączna długość wynosi 47,1 km. Wg systemu Diagnostyki Stanu Nawierzchni w 2015 r. 67,4% dróg pozostających w zarządzie GDDKiA było w stanie pożądanym, 30,5% w stanie ostrzegawczym, a 2,1% w stanie krytycznym.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 52 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Jednocześnie na terenie powiatu chełmskiego planowana jest budowa drogi ekspresowej S12 na odcinku Piaski – Chełm – Dorohusk – granica państwa. Przez teren powiatu chełmskiego przebiega 8 dróg wojewódzkich. Jedna z nich ma status drogi głównej ruchu przyśpieszonego (GP), dwie mają status dróg głównych (G), a pięć ma status dróg zbiorczych (Z). Poniższa tabela zawiera zestawienie wszystkich dróg wojewódzkich na terenie powiatu.
Tabela 6. Wykaz dróg wojewódzkich znajdujących się na terenie powiatu chełmskiego Numer Klasa Długość drogi Przebieg trasy na terenie Lp. Średni dobowy ruch roczny drogi drogi [km] powiatu Biała Podlaska –... – Podpakule – Sawin – 1 812 GP 143,2 58 867 Horodyszcze – Rejowiec – … – Krasnystaw Terespol – … – Świerże – Beredyszcze – Dorohusk – 2 816 G 164,2 18 898 Dubienka – Skryhiczyn – … – Zosin Parczew – Sosnowica – Kołacze – Łowcza – Wola 3 819 Z 70,5 Uhruska (na terenie powiatu 6 686 krótki fragment w północnej części) Głębokie – Dorochucza – Trawniki – Fajsławice (na 4 838 Z 24,8 3 576 terenie powiatu krótki fragment w zachodniej części Cyców – Kulik – Dobromyśl – Janowica – Siedliszcze – 5 839 Z 27,9 Marynin – Pawłów – 6 599 Rejowiec Fabryczny – Wólka Rejowiecka – Rejowiec Cyców – … – Busówno – Wierzbica – Pniówno – 6 841 Z 29,1 Kamienna Góra – Ochoża – 3 697 Staw – Parypse – Horodyszcze 7 843 Z 49,1 Chełm – Kraśniczyn – Zamość 15 879 Chełm – Kamień – Natalin – Wołkowiany – Dryszczów – Białopole – Buśno – Zaniże – 8 844 G 82,5 30 993 Raciborowice – … – Dołhobyczów – granica Polski z Ukrainą. Źródło: Zarząd Dróg Wojewódzkich w Lublinie
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 53 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Wg danych Starostwa Powiatowego w Chełmie, wszystkie drogi powiatowe mają łączną długość równą 733,3 km. Na terenie powiatu znajduje się 91 dróg powiatowych, wśród których najdłuższa droga (nr 1719L) mierzy 34,4 km. Wśród dróg powiatowych dominują drogi lokalne (L) i zbiorcze (Z). Tylko droga nr 3122L ma charakter drogi głównej (G). Poniższa tabela zawiera zestawienie wszystkich dróg powiatowych z terenu powiatu chełmskiego.
Tabela 7. Wykaz dróg powiatowych w powiecie chełmskim Wykaz dróg powiatowych Długość Lp. Nr Przebieg Klasa (km) 1 1717L Urszulin – Wereszczyn – Chutcze – Sawin 15,1 Z droga powiatowa nr 1624L – Wólka Tarnowska – Busówno – Bezek 2 1719L 34,4 Z – Rejowiec 3 1720L Wojciechów - Chutcze 4,6 L 4 1729L Macoszyn – Piaski – Bukowa Mała 5,3 Z 5 1730L droga wojewódzka nr 819 – Petryłów – Aleksandrówka 10,9 Z 6 1731L Mszanka – Łukówek 0,4 L 7 1733L Uhrusk – Łukówek Piękny – Kolonia Bukowa 4,7 L 8 1800L Widły – Małków – Chmieliska 1,1 L 9 1801L Cyców – Bekiesza – Wanda 5,0 L 10 1802L Garbatówka – Świerszczów – Widły – Syczyn - Ludwinów 4,9 L 11 1803L Wierzbica – Chutcze 8,3 Z 12 1804L Wierzbica – Sawin 9,0 Z 13 1805L Okszów – Przysiółek – Pniówno – Olchowiec – Kulik 28,2 Z 14 1806L Sajczyce - Czułczyce 2,5 Z 15 1807L droga krajowa nr 12 – Chojno – Siedliszcze – Bezek - Nowosiółki 23,9 Z Cyców – Adamów – Majdan – Zahorodyński – droga powiatowa nr 16 1808L 4,0 L 1809L Łęczna (ul. Lisa Błońskiego – ul. Polna) – Ciechanki – Szpica – 17 1809L 9,0 Z Wola Korybutowa – Siedliszcze 18 1810L Białka – Chojeniec – droga powiatowa nr 1807L 5,9 L 19 1811L Lipówki – Kanie – Liszno – Borowica 10,5 Z 20 1812L Ewopole – Kanie 4,0 Z 21 1813L Oleśniki – Kanie 3,4 Z 22 1814L Liszno – Pawłów 8,3 Z 23 1815L Krasne – Józefin – Rejowiec Fabryczny (ul. Chełmska) 4,3 Z 24 1816L Marynin - Pawłów 4,6 Z 25 1817L Pawłów – Henrysin – Staw 14,3 Z
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 54 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Wykaz dróg powiatowych Długość Lp. Nr Przebieg Klasa (km) 26 1818L Staw – Krobonosz 3,5 Z 27 1819L Sawin – Krobonosz 7,0 Z 28 1820L droga wojewódzka nr 812 – Ciemniejów – Bukowa Wielka 3,3 Z 29 1821L Sawin – Ruda 10,2 Z droga wojewódzka nr 812 – Sajczyce – Ruda Huta – Żalin – 30 1822L 25,9 Z Świerże 31 1823L Chełm (ul. Okszowska) – Okszów – Ruda – Rudka 19,2 Z 32 1824L Ruda – Rudka 6,5 Z 33 1825L Ruda-Huta – Ruda 1,5 Z 34 1826L Leśniczówka – Gdola – Hniszów 14,2 Z 35 1827L Okszów – Srebrzyszcze 3,6 Z 36 1828L Srebrzyszcze – Leśniczówka 6,6 Z 37 1829L Brzeźno – Żalin 7,0 Z 38 1830L Ludwinów – Świerże 4,1 Z 39 1831L Wólka Okopska – Barbarówka 5,4 Z 40 1832L Wereszcze – Żółtańce – Chełm (ul. Metalowa) 8,8 L 41 1833L Adamów – Ludwinów – Zagroda 9,4 L 42 1834L Niedziałowice – Uher 8,3 Z 43 1835L Pokrówka – Krzywiczki – Leśniowice 14,8 Z 44 1836L Wierzchowiny – droga powiatowa nr 1835L 1,6 Z 45 1837L Kasiłan – Sielec – Żmudź – droga wojewódzka nr 844 16,2 Z 46 1838L Kolonia Pokrówka – Strupin Duży 4,5 Z 47 1839L droga wojewódzka nr 844 – Wojsławice – Tuczępy – Grabowiec 26,2 Z 48 1840L Strachosław – Mołodutyn – Rozdżałów 10,2 Z 49 1841L droga wojewódzka nr 844 – Kumów Majoracki 10,0 Z 50 1842L droga krajowa nr 12 – Ignatów – Kamień 7,6 Z 51 1843L Srebrzyszcze – Pławanice – Majdan Skordiowski 17,0 Z 52 1844L Pławanice – Turka 10,7 Z 53 1845L Czerniejów – Skordiów – Turka – Husynne 19,3 Z 54 1846L Kolonia Pobołowice – Pobołowice 5,3 Z 55 1847L Wołkowiany – Żmudź – Teresin – Białopole 9,6 Z 56 1848L Andrzejów – Klesztów 5,9 Z droga wojewódzka nr 844 – Klesztów – Roztoka – Kolonia 57 1849L 12,9 Z Mościska 58 1850L Roztoka – Kajetanówka – Rogatka 8,1 Z 59 1851L Kajetanówka – Holendry 5,0 Z
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 55 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Wykaz dróg powiatowych Długość Lp. Nr Przebieg Klasa (km) 60 1852L droga wojewódzka nr 844 – Dryszczów – Holendry – Dubienka 15,4 Z 61 1853L Białopole – Siedliszcze 6,5 Z 62 1854L Raciborowice – Strzelce – Starosiele – droga wojewódzka nr 816 14,4 Z 63 1855L Strzelce – Moniatycze 7,2 Z 64 1856L Kolonia Raciborowice – Kułakowice – Moniatycze 2,3 Z 65 1857L Raciborowice – Kurmanów - Uchanie 3,1 Z 66 1858L Busieniec – Kurmanów 1,1 Z 67 1859L droga powiatowa nr 1839L – Popówka – Buśno 17,0 Z 68 1860L Wojsławice – Turowiec – Wólka Leszczańska 13,5 Z 69 1861L Turowiec – Uchanie 1,7 Z 70 1862L Alojzów – Leszczany 6,8 Z Siennica Różana – Maciejów – Rakołupy – Leśniowice – Majdan 71 1863L 11,5 Z Leśniowski 72 1864L Wierzchowiny – Rakołupy – Drewniki - Skierbieszów 7,4 Z 73 1865L Nowy Folwark – Majdan Ostrowski 4,7 Z 74 1866L Leśniowice – Majdan Ostrowski - Czarnołozy 4,9 Z 75 1867L Drewniki – Kukawka - Czarnołozy 11,3 L 76 1868L Wojsławice – Białowody 5,9 Z Rejowiec Fabryczny ul. Wiejska 1,3 Z 77 1869L Rejowiec Fabryczny (ul. Wiejska) – Siedliszczki - Marynin 1,3 Z 78 1870L Rejowiec Fabryczny ul. Męczenników Unickich 1,5 Z 79 1871L Rejowiec Fabryczny ul. Cementowa 0,5 Z 80 1872L Rejowiec Fabryczny ul. Cicha 1,6 L 81 1873L Rejowiec Fabryczny ul. Dworcowa 0,2 L 82 1874L Rejowiec Fabryczny ul. Leśna 1,5 L 83 1875L Rejowiec Fabryczny ul. Narutowicza 2,3 Z 84 1876L Rejowiec Fabryczny ul. Polna 2,0 Z 85 3122L Łopiennik – Żulin – Rejowiec 7,2 G 86 3129L Czarnoziem – Bańkowszczyzna – Niedziałowice II 2,0 Z 87 3130L Zagroda – Niedziałowice – Rejowiec 8,0 Z 88 3131L Leonów - Zawadówka 5,8 L 89 3151L Pkt Ład. Dionizy – droga wojewódzka nr 812 0,2 L 90 3152L Niedziałowice – Rybie - Kobyle 7,0 L 91 3153L Stacja Kolejowa Zawadówka – droga wojewódzka nr 812 0,2 L Źródło: Starostwo Powiatowe
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 56 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
W poniższej tabeli zawarte zostały informacje dotyczące długości dróg powiatowych i gminnych o różnych typach nawierzchni w roku 2013 i 2014. Porównując dane z tych lat można zauważyć, że długość dróg powiatowych o nawierzchni twardej i twardej ulepszonej wzrosła, a dróg o nawierzchni gruntowej zmniejszyła się o niespełna 4 km. Jeśli chodzi o drogi gminne o każdym typie nawierzchni, to znacznie zwiększyła się ich długość, w tym najwyraźniej wzrosła długość dróg o nawierzchni gruntowej.
Tabela 8. Wykaz dróg ich stan i typ nawierzchni na terenie powiatu chełmskiego Drogi powiatowe Typ nawierzchni Jednostka 2013 r. 2014 r. Nawierzchnia twarda km 625,5 628,9 Nawierzchnia twarda ulepszona km 625,5 628,9 Nawierzchnia gruntowa km 108,2 104,8 Drogi gminne Typ nawierzchni Jednostka 2013 r. 2014 r. Nawierzchnia twarda km 496,6 589,7 Nawierzchnia twarda ulepszona km 400,4 431,5 Nawierzchnia gruntowa km 982,0 1 417,2 Źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank danych lokalnych.
Obecnie w powiecie chełmskim realizowane są liczne inwestycje obejmujące budowę i modernizację dróg powiatowych oraz bieżące utrzymanie właściwej nawierzchni drogowej. Ponadto, podczas realizacji inwestycji powiat współpracuje z gminami oraz powiatami sąsiednimi.
Linie kolejowe
Infrastruktura kolejowa w województwie lubelskim jest jedną z najsłabiej rozwiniętych w Polsce (średnia gęstości sieci w województwie jest niższa od średniej w kraju). Jej rola w transporcie jest jednak istotna ze względu na połączenie ze strefą przygraniczną. Na terenie powiatu chełmskiego znajduje się 11 przystanków i stacji kolejowych.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 57 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Tabela 9. Wykaz przystanków i stacji kolejowych znajdujących się na terenie powiatu chełmskiego Lp. Przystanki i stacje kolejowe 1 Brzeźno 2 Dorohusk 3 Kanie 4 Karolinów 5 Rejowiec Fabryczny 6 Ruda Opalin 7 Wólka Kańska 8 Wólka Okopska 9 Zagrody Kościelne 10 Zalesie Kraszeńskie 11 Zawadówka Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego w województwie lubelskim [marzec 2014]
Przez teren powiatu chełmskiego przebiegają 3 linie kolejowe: nr 7 Warszawa Wschodnia – Dorohusk, nr 69 Rejowiec Fabryczny – Hrebenne oraz nr 81 Chełm – Włodawa. Największe znaczenie pasażerskie ma linia z Warszawy do Dorohuska, ponieważ jest najdłuższą linią w województwie lubelskim i obsługuje międzynarodowy ruch pasażerski, wchodząc w skład międzynarodowych linii kolejowych AGC i AGTC. Ponadto linia nr 69 jest najdłuższą linią w całości zlokalizowaną w województwie lubelskim. Poniższa rycina przedstawia fragment sieci kolejowej województwa lubelskiego uwzględniający powiat chełmski.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 58 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Ryc. 5. Fragment sieci kolejowej na terenie województwa lubelskiego Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Plan zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego w województwie lubelskim [marzec 2014]
5.4. INFRASTRUKTURA TECHNICZNA
Sieć elektryczna
W powiecie chełmskim dostarczaniem energii elektrycznej zajmuje się firma PGE Dystrybucja. Na podstawie danych z Głównego Urzędu Statystycznego na terenie powiatu chełmskiego liczba odbiorców energii elektrycznej o niskim napięciu w roku 2014 jest niższa niż w trzech poprzednich latach. Jak przedstawia poniższa tabela, liczba odbiorców energii elektrycznej o niskim napięciu w 2013 roku wzrosła względem liczby z roku 2012, a w roku 2014 była najniższa. Zużycie
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 59 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024 energii elektrycznej w kolejnych latach stopniowo się zmniejszało, co oznacza że w 2013 roku, mimo wzrostu liczby odbiorców energii, nie wzrosło jej zużycie.
Tabela 10. Wykorzystanie energii elektrycznej o niskim napięciu w gospodarstwach domowych na terenie powiatu chełmskiego Odbiorcy energii elektrycznej o niskim napięciu Zużycie energii elektrycznej o niskim napięciu [szt.] [MWh] 2012 r 2013 r. 2014 r. 2012 r. 2013 r. 2014r. 28 440 28 550 28 264 49 624 49 266 49 173 Źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Lokalnych
Sieć gazowa
Dystrybucją gazu na teren powiatu chełmskiego zajmuje się firma PGNiG. Od roku 2012 do roku 2014 długość czynnej sieci gazowej zwiększyła się o 46 498 km, w tym: czynnej sieci przesyłowej o 30 275 km, a czynnej sieci rozdzielczej o 16 223 km. Liczba przyłączy do budynków zwiększyła się o 144 sztuki, liczba odbiorców korzystających z sieci zwiększyła się o 119 gospodarstw domowych, a liczba ludności o 259 osób. Mimo rozrostu sieci i przyrostu liczby odbiorców zużycie gazu wzrosło tylko o 3,2 m3. Największe zużycie gazu przypada na ogrzewanie mieszkań i w stosunku do roku 2013 zmniejszyło się ono o 53,3 m3.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 60 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Tabela 11. Sieć gazowa na terenie powiatu chełmskiego w latach 2012–2014
Sieć gazowa
Jednostka Powiat chełmski 2012 2013 2014 miary
Długość czynnej sieci ogółem m 172 592 184 924 219 090
Długość czynnej sieci przesyłowej m 40 087 40 087 70 362
Długość czynnej sieci rozdzielczej m 132 505 144 837 148 728
Czynne przyłącza do budynków szt. 2 038 2 140 2 182 mieszkalnych i niemieszkalnych
Odbiorcy gazu gosp. dom. 2 318 2 393 2 437
Odbiorcy gazu w miastach gosp. dom. 930 940 943
Zużycie gazu tys.m3 1 507,0 1 570,0 1 510,2
Zużycie gazu na ogrzewanie mieszkań tys.m3 1 276,7 1 315,0 1 261,7
Ludność korzystająca z sieci gazowej osoba 6 945 7 104 7 204 Źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Lokalnych
Energia odnawialna
Racjonalne wykorzystanie energii ze źródeł odnawialnych tj. energii wód, wiatru, energii słonecznej, geotermalnej lub biomasy jest istotnym komponentem zrównoważonego rozwoju przynoszącym wymierne efekty ekologiczno-gospodarcze. Zgodnie z ustawą z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (t. j.: Dz. U. z 2012 r. poz. 1059) przez energię ze źródeł odnawialnych rozumie się energię wiatru, energię promieniowania słonecznego, energię aerotermalną, geotermalną, hydrotermalną, energię fal, prądów i pływów morskich, energię spadku rzek oraz energię pozyskiwaną z biomasy, biogazu pochodzącego ze składowisk odpadów, a także biogazu powstałego w procesach odprowadzania lub oczyszczania ścieków albo rozkładu składowanych szczątków roślinnych i zwierzęcych. Potencjał naturalny województwa lubelskiego stwarza bardzo dobre warunki do rozwoju wykorzystywania odnawialnych źródeł energii, m.in.: energetyki słonecznej, elektroenergetyki
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 61 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024 geotermalnej oraz lokalizacji energetyki wiatrowej. Rolniczy charakter regionu stwarza odpowiednie warunki do rozwoju upraw energetycznych oraz produkcji energii z odpadów pochodzenia roślinnego i zwierzęcego. Teren powiatu chełmskiego należy do rejonów o największych sumach rocznego promieniowania słonecznego w kraju – roczne zasoby przekraczają 950 kWh/m2, co wskazuje na duży potencjał energetyczny w zakresie wykorzystania energii słonecznej na terenie powiatu. W związku z tym, np. gmina Ruda-Huta znajduje się na wysokiej pozycji w rankingu wykorzystywania energii słonecznej, prowadzonym przez Związek Powiatów Polskich w Ogólnopolskim Samorządowym Serwisie Energii Odnawialnej. Wg danych z interaktywnej mapy odnawialnych źródeł energii, zgodnej ze stanem na dzień 31.12.2015 r., dostępnej na stronie internetowej Urzędu Regulacji i Energetyki, na terenie powiatu chełmskiego znajduje się jedna elektrownia wiatrowa na lądzie o całkowitej mocy 1,5 MW. Elektrownia ta usytuowana jest w miejscowości Sielec w gminie Leśniowice. Składają się na nią dwie turbiny o maksymalnej mocy 850 kW i 750 kW. Ponadto w kilku gminach na terenie powiatu chełmskiego znajdują się panele fotowoltaiczne u odbiorców indywidualnych, a w jednej gminie wytwarzana jest energia z biomasy. Poniższa tabela zawiera zestawienie gmin z terenu powiatu korzystających z energii odnawialnej.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 62 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Tabela 12. Energia odnawialna w gminach powiatu chełmskiego L. Rodzaj Gmina Moc Lokalizacja p. energii cieplna z 800 1. Dubienka kotłownia w Dubience biomasy kW kolektory słoneczne do podgrzewania wody 2. Chełm słoneczna 3 MW u indywidualnych osób fizycznych na terenie gminy 1,5 3. Leśniowice wiatrowa Sielec MW Rejowiec 2,18 165 kolektorów słonecznych do podgrzewania wody 4. Fabryczny (gmina słoneczna MW u indywidualnych osób fizycznych na terenie miasta miejska) 1287 kolektorów słonecznych do podgrzewania wody 1,89 5. Ruda-Huta słoneczna w indywidulanych osób fizycznych i na budynkach MW użyteczności publicznej 6 pomp ciepła z pionowymi wymiennikami ciepła do ogrzewania 6 budynków użyteczności publicznej (UG, 0,18 budynek administracyjno-handlowy i Ośrodek Zdrowia 6. Ruda-Huta geotermalna MW w Rudzie-Hucie, Dom Kultury w Żalinie, Centrum Kultury i Rekreacji w Rudce, Dom Kultury w Rudzie- Kolonii ok. kolektory słoneczne do podgrzewania wody 7. Siedliszcze słoneczna 600 u indywidualnych osób fizycznych na terenie gminy kW Źródło: Dane gmin
5.5. UŻYTKOWANIE GRUNTÓW
Największy udział w powierzchni powiatu chełmskiego (około 70%) stanowią użytki rolne. Większość gleb występujących w powiecie chełmskim to rędziny i gleby brunatne. Na terenie powiatu przeważają grunty III i IV klasy bonitacyjnej. Najwięcej gruntów ornych występuje w gminie Chełm, gminie Siedliszcze i gminie Leśniowice, a najmniej w mieście Rejowiec Fabryczny. Użytki leśne największą powierzchnię zajmują w gminach Sawin, Chełm i Dorohusk, a najmniejszą w gminie miejskiej Rejowiec Fabryczny oraz gminie Kamień. Strukturę użytkowania gruntów na terenie poszczególnych gmin powiatu chełmskiego przedstawia poniższa tabela.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 63 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Tabela 13. Powierzchnia gruntów poszczególnych gmin powiatu chełmskiego
Pow. Użytki rolne Lasy ogólna grunty łąki i grunty L. p. Nazwa gminy razem sady pastwiska gminy orne trwałe leśne [ha] [ha] [ha] [ha] [ha] [ha] [ha] 1. Białopole 10 356 6 142 4 674 128 1 188 152 3 628 2. Chełm 22 168 14 952 11 372 139 2 863 578 4 547 3. Dorohusk 19 241 12 840 6 644 97 4 913 1 186 3 765 4. Dubienka 9 617 6 369 3 784 24 1 909 652 2 511 5. Kamień 9 679 7 918 4 952 52 2 489 425 891 6. Leśniowice 11 769 9 454 8 351 146 813 144 1 581 7. Rejowiec 10 626 6 731 5 729 64 696 242 2 882 Rejowiec 8. 8 778 5 300 3 891 59 1 011 339 2 454 Fabryczny Rejowiec 9. Fabryczny – 1 427 1 002 787 35 144 36 47 gm. miejska 10. Ruda-Huta 11 223 7 643 4 852 112 1 996 683 2 295 11. Sawin 19 020 12 183 7 969 131 2 975 1 108 5 490 12. Siedliszcze 15 407 13 004 9 266 179 2 948 611 964 13. Wierzbica 14 577 11 499 8 279 116 2 322 782 1 496 14. Wojsławice 11 052 8 399 7 115 189 889 206 2 011 15. Żmudź 13 613 9 236 6 795 84 1 892 465 3 303 Źródło: Starostwo Powiatowe w Chełmie.
Na terenie powiatu występują duże kompleksy leśne. Od 2002 do 2015 roku lesistość na terenie powiatu wzrosła. Obszary leśne zwiększyły się o ponad 4 554,8 ha. Największy wzrost zaobserwować można w przypadku gruntów leśnych Skarbu Państwa w zarządzie Lasów Państwowych (2 927,07 ha). W roku 2015 lesistość powiatu chełmskiego wynosiła 18,5%. Poniższa tabela przedstawia lesistość powiatu chełmskiego na przestrzeni lat 2002–2015.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 64 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Tabela 14. Powierzchnia gruntów leśnych powiatu chełmskiego w latach 2002–2015 Powierzchnia gruntów leśnych Leśnictwo wszystkich form własności Jednostka miary 2002 2007 2015 Ogółem ha 30 936,8 34 201,7 35 491,6 lesistość % 17,1 17,8 18,5 grunty leśne publiczne ogółem ha 25 930,8 28 416,7 28 475,6 grunty leśne publiczne Skarbu Państwa ha 25 839,8 28 329,1 28 358,4 grunty leśne publiczne Skarbu Państwa w zarządzie ha 25 089,8 27 585,0 28 016,9 Lasów Państwowych grunty leśne prywatne ha 5 006,0 5 785,0 7 016,0 Źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Lokalnych.
5.6. ZABYTKI
Zgodnie z obowiązującą ustawą z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2014 r. poz. 1446 ze zm.) zabytek to nieruchomość lub rzecz ruchoma, ich część lub zespoły, będące dziełem człowieka lub związane z jego działalnością i stanowiące świadectwo minionej epoki bądź zdarzenia, których zachowanie leży w interesie społecznym ze względu na posiadaną wartość historyczną, artystyczną lub naukową (art. 3 pkt. 1). W myśl art. 6 ust. 1 pkt. 1 ochronie i opiece podlegają, bez względu na stan zachowania zabytki nieruchome, będące w szczególności: krajobrazami kulturowymi, układami urbanistycznymi, ruralistycznymi i zespołami budowlanymi, dziełami architektury i budownictwa, dziełami budownictwa obronnego, obiektami techniki, a zwłaszcza kopalniami, hutami, elektrowniami i innymi zakładami przemysłowymi, cmentarzami, parkami, ogrodami i innymi formami zaprojektowanej zieleni, miejscami upamiętniającymi wydarzenia historyczne bądź działalność wybitnych osobistości lub instytucji. Ochronie mogą podlegać również nazwy geograficzne, historyczne lub tradycyjne nazwy obiektu budowlanego, placu, ulicy lub jednostki osadniczej (art. 6 ust. 2). Na podstawie decyzji wydanej przez Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, bądź na wniosek właściciela zabytku
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 65 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024 nieruchomego lub użytkownika wieczystego gruntu, na którym znajduje się zabytek nieruchomy taki zabytek wpisuje się do rejestru zabytków. Do rejestru może zostać również wpisane otoczenie zabytku, a także jego nazwa geograficzna, historyczna lub tradycyjna (art. 8, 9 pkt. 1, 2). W Pracowni Rejestru i Ewidencji Zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa (NID) gromadzone są decyzje o wpisie do rejestru zabytków z terenu całego kraju, do dostarczenia których zobligowani są Wojewódzcy Konserwatorzy Zabytków. Do zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków położonych na terenie powiatu chełmskiego, zgodnie z danymi Narodowego Instytutu Dziedzictwa (stan na 30 marca 2016 r.) należą:
GMINA BIAŁOPOLE Buśno - cerkiew greko-kat, ob. kościół rzym.-kat. par. pw. Wniebowzięcia NMP, k. XVIII, nr rej.: A/389 z 04.1963 i z 18.01.1969 - cmentarz kościelny, nr rej. j. w. Kurmanów - d. cerkiew 1831, przebudowana na szkołę 1925, nr rej.: A/405 z 11.06.1969 Maziarnia Strzelecka - zespół pałacowy, 1903–1909, nr rej.: A/1145 z 15.07.1985 i z 17.12.2013: pałacyk myśliwski park Raciborowice - zespół dworski, z otoczeniem, nr rej.: A/1624 z 12.12.2013: dwór, 1861 r. oficyna „czerwona”, 2 poł. XIX spichrz, 3 ćw. XIX park, XIX Strzelce - zespół dworski, XIX-XX, nr rej.: A/1143 z 5.03.1985:
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 66 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
GMINA CHEŁM Depułtycze Nowe - cerkiew greko-kat., ob. kościół rzym.-kat. par. pw. Wszystkich Świętych, drewn., 1770-1790, nr rej.: A/82 z 25.11.1966 - dzwonnica, drewn., k. XIX, nr rej.: j. w. - cmentarz kościelny - park dworski „Kolonia”, poł. XIX, nr rej.: A/178 z 26.07.1995 Nowosiółki - ogród dworski, nr rej.: A/1151 z 28.04.1987 Nowosiółki – Kolonia - karczma, pocz. XIX, nr rej.: A/555 z 23.12.1971 Podgórze - cerkiew prawosławna, ob. kościół rzym.-kat. par. pw. Chrystusa Zbawiciela, k. XVI, nr rej.: A/195 z 13.02.1967 - cmentarz kościelny, j. w. Pokrówka (d. Strupin Łanowy) - cmentarz wojskowy, 1880-1950, nr rej.: A/59 z 20.11.1998 Srebrzyszcze - zespół pałacowy, nr rej.: A/296 z 20.04.1967 pałac, k. XVII, poł. XVIII park, XVIII Staw - zespół dworski -Pasieka, nr rej.: A/1139 z 10.10.1982: dworek, 2 poł. XIX ogród, XVIII-XX Stołpie - ruiny wieży obronnej i wzgórze, XIII, nr rej.: A/65 z 26.05.1956 i z 26.11.1966 Uher - d. młyn (browar dworski), 1 poł. XIX, nr rej.: A/432 z 15.02.1993
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 67 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
GMINA DOROHUSK Dorohusk - kościół par. pw. św. Jana Nepomucena, ul. I Armii Wojska Polskiego 73, 1907-09, nr rej.: A/1350 z 8.11.2010 - zespół pałacowy, XVIII, nr rej.: A/573 z 26.02.1972 i z 22.11.1995: pałac pozostałości oficyn park Świerże - kościół par. pw. św. Apostołów Piotra i Pawła, 1907-09, nr rej.: A/984 z 30.10.2009 - cmentarz rzym.-kat., 1 ćw. XIX, nr rej.: A/219 z 31.07.1992 - park dworski, XVIII-XIX, nr rej.: A/235 z 31.07.1992 Zamieście - zespół dworski, po 1920, nr rej.: A/183 z 11.07.1995: GMINA DUBIENKA Dubienka - cerkiew prawosławna pw. Świętej Trójcy, 1886-1905, nr rej.: A/378 z 20.01.1990 - cmentarz rzym.-kat., 1 ćw. XIX, nr rej.: A/217 z 31.07.1992 GMINA KAMIEŃ Kolonia Kamień - cmentarz ewangelicko-augsburski, 2 poł. XIX - 1944, nr rej.: A/110 z 3.07.1996 Pławanice - cerkiew greko-katolicka, ob. kościół rzym.-kat. fil. pw. św. Jana Ewangelisty, 1828, nr rej.: A/319 z 15.05.1967 - dzwonnica, drewn., k. XIX, nr rej.: A/319 z 20.06.2012 GMINA LEŚNIOWICE Dębina - park dworski z aleją dojazdową, 1 poł. XIX-XX, nr rej.: A/6 z 16.11.2000 Kumów - zespół kościoła par., 1 poł. XIX, nr rej.: A/317 z 24.08.1956 i z 15.05.1967: kościół par. pw. Nawiedzenia NMP dzwonnica
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 68 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
kostnica cmentarz kościelny ogrodzenie z bramą - cmentarz rzym.-kat., XVIII/XIX, nr rej.: A/318 z 10.06.1987 - kaplica cmentarna, nr rej.: A/318 z 15.05.1967 Sielec - fortalicja, XVI-XVII, nr rej.: A/314 z 17.03.1960 i z 10.05.1967 - zespół dworski, XVI-XIX, nr rej.: A/1129 z 5.01.1981: dwór park GMINA REJOWIEC Rejowiec - kościół par. pw. św. Jozafata, ul. Kościuszki 68, 1906-07, nr rej.: A/165 z 6.11.1996 - cerkiew unicka pw. św. Michała Archanioła, ul. Dąbrowskiego, k. XVIII, nr rej.: A/331 z 30.09.1959 i z 14.07.1967 - dzwonnica, k. XVIII, nr rej.: j. w. - cmentarz cerkiewny, nr rej.: j. w. - zespół pałacowy, 2 poł. XIX, nr rej.: A/329 z 30.06.1967: pałac oficyna czworak park pozostałości ogrodzenia z bramą - d. ratusz, ob. dom, Rynek 1, 1720, nr rej.: A/1150 z 2.04.1986 - ogród przy domu dyrektora cukrowni, XIX/XX, nr rej.: A/1148 z 28.08.1985 Zagrody (d. Żulin) - cerkiew prawosławna, ob. kościół rzym.-kat. par. pw. MB Królowej Polski, drewn., 1828, nr rej.: A/1620 z 4.02.2013 GMINA REJOWIEC FABRYCZNY Kanie - kościół par. pw. św. Apostołów Piotra i Pawła, 1937, nr rej.: A/1003 z 30.03.2009 - zespół pałacowy, poł. XIX, nr rej.: A/950 z 6.02.1990:
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 69 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
pałac park Krasne - zespół pałacowy, 1 poł. XIX, XIX/XX, nr rej.: A/24 z 23.12.1998: pałac park Pawłów - kościół par. pw. św. Jana Chrzciciela, 1908-1912, nr rej.: A/1128 z 31.08.1981 - cmentarz rzym.-kat., pocz. XX, nr rej.: A/379 z 6.02.1990 MIASTO REJOWIEC FABRYCZNY - zespół dworski, k. XIX, nr rej.: A/1131 z 5.01.1981 i z 21.10.1995: dwór park z układem zieleni zw. „Dębinka” GMINA RUDA-HUTA Hniszów - park dworski, poł. XIX, nr rej.: A/177 z 28.08.1996 Ruda-Huta - Zarudnie - kościół ewangelicko-augsburski, ob. polsko-kat. pw. św. Mateusza, poł. XIX, nr rej.: A/251 z 12.07.1995 - cmentarz kościelny, nr rej.: j.w. GMINA SAWIN Czułczyce (Przysiółek) - kościół pw. Wszystkich Świętych, drewn., 1764, nr rej.: A/81 z 26.11.1966 - dzwonnica, nr rej.: j.w. - cmentarz kościelny, nr rej.: j.w. Czułczyce Duże - cerkiew prawosławna, ob. kościół rzym.-kat. par. pw. św. Rocha, 1905, nr rej.: A/1621 z 26.07.2013 - cmentarz kościelny, nr rej.: j.w. Kolonia Czułczyce - park dworski (pozostałości), poł. XVIII - XIX, nr rej.: A/164 z 23.09.1997:
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 70 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Sawin - zespół kościoła par., XVIII, nr rej.: A/400 z 21.07.1956 i z 24.01.1969: kościół pw. Przemienienia Pańskiego, 1731-40 dzwonnica-brama przytułek dla starców cmentarz kościelny ogrodzenie
GMINA SIEDLISZCZE Brzeziny - zespół dworski Mogielnica, poł. XIX, po 1920, nr rej.: A/1144 z 15.07.1985: dwór park Chojeniec - zespół dworski, XIX/XX, nr rej.: A/1138 z 26.02.1982: dwór park Kulik - zespół dworski, XVIII-XIX, nr rej.: A/1155 z 10.06.1987: dwór park Nowe Chojno - zespół dworski, po 1870, nr rej.: A/1137 z 26.02.1982: dwór park Siedliszcze-Kolonia - zespół dworski, k. XVIII, nr rej.: A/324 z 14.07.1967 i z 10.10.1995: dwór, drewn. park
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 71 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
GMINA WIERZBICA Chylin - zespół dworski, XVIII-XIX, nr rej.: A/1136 z 26.02.1982: - dwór - park Olchowiec - kościół pw. św. Małgorzaty, drewn., 1791, nr rej.: A/83 z 10.10.1956 i z 26.11.1966 - dzwonnica, drewn., k. XIX, nr rej.: j.w. - cmentarz kościelny, nr rej.: j.w. GMINA WOJSŁAWICE Ostrów Kolonia - cmentarz wojenny z I wojny światowej, nr rej.: A/57 z 9.12.1998 Turowiec - cerkiew greko-katolicka, ob. kościół rzym.-kat. par. pw. św. Barbary, 1832, nr rej.: A/1158 z 2.05.1988 Wojsławice - układ urbanistyczny, XIX-XX, nr rej.: A/590 z 3.05.1972 - kościół par. pw. św. Michała Archanioła, XVII-XX, nr rej.: A/320 z 10.05.1967 - dzwonnica, nr rej.: j.w. - cmentarz kościelny, nr rej.: j.w. - plebania, nr rej.: j.w. - cerkiew greko-katolicka, ob. składnica Muzeum Wsi Lubelskiej, 1771, nr rej.: A/478 - dzwonnica, 1914, 1929, nr rej.: A/478 z 16.05.2008 - synagoga, 1890, nr rej.: A/1152 z 2.06.1987 GMINA ŻMUDŹ Klesztów - zespół cerkwi greko-kat, ob. kościoła par., 2 poł. XVIII, nr rej.: A/194 z 10.10.1956 i z 13.02.1967: cerkiew greko-kat., ob. kościół pw. Wniebowzięcia NMP dzwonnica-brama cmentarz kościelny ogrodzenie
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 72 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
zespół plebański, dec. z 24.05.1995: . plebania, 1919 . ogród . przytułek . dom kościelny Pobołowice - młyn wodny -budynek główny, drewn., pocz. XIX, nr rej.: A/1142 z 30.03.1984 - siłownia, nr rej.: j.w. Wólka Leszczańska - d. zajazd, pocz. XIX, nr rej.: A/440 z 2.06.1969 - zespół dworski, XIX-XX, nr rej.: A/1134 z 17.08.1981: dwór park Żmudź - cerkiew unicka, ob. kościół rzym.kat. fil. pw. Podwyższenia Krzyża, drewn., 1 poł. XIX, nr rej.: A/21 z 22.03.1966 - dzwonnica, drewn., nr rej.: j.w.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 73 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
6. OCENA STANU ŚRODOWISKA
6.1. OCHRONA KLIMATU I JAKOŚCI POWIETRZA
Klimat Zgodnie z rolniczo-klimatycznym podziałem Polski, powiat chełmski zalicza się do dzielnicy chełmskiej. Region ten cechuje się klimatem umiarkowanym o pewnych cechach kontynentalnych. Na pogodę w tym rejonie wpływ mają masy powietrza polarno- kontynentalnego z Europy Wschodniej oraz masy powietrza polarno-morskiego znad północnego Atlantyku. Zgodnie z danymi IMGW średnia roczna temperatura powietrza w roku 2015 była równa ok. 9,5°C, podczas gdy w latach 2010-2014 osiągnęła wartość ok. 8°C. Najchłodniejszymi miesiącami w roku 2015 był styczeń i luty, gdy temperatura była bliska 0°C, a najcieplejszym miesiącem był sierpień, gdy średnia temperatura była równa ok. 21,5°C. Najwyższą temperaturą, zanotowaną w sierpniu było ok. 34,5°C, a najniższą zanotowaną w styczniu było ok. -12°C. Dla wielolecia 1971-2000 średnia temperatura była równa ok. 7,5°C, podczas gdy maksymalna temperatura przekraczała 29°C, a minimalna spadała nawet poniżej -17°C. Suma opadów w roku 2015 wyniosła ok. 500 mm i jest taka sama jak suma opadów w wieloleciu. Na obszarze powiatu chełmskiego dominują wiatry z kierunku południowo-zachodniego, zachodniego i południowo-wschodniego, stanowiące 43% wszystkich wiatrów na tym obszarze
Jakość powietrza atmosferycznego Powietrze atmosferyczne może zostać zanieczyszczone emisjami gazów lub pyłów. Poniższe tabele zawierają zestawienie poszczególnych zanieczyszczeń w powiecie chełmskim w 2014 roku.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 74 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Tabela 15. Emisje zanieczyszczeń powietrza na terenie powiatu chełmskiego w 2015 roku Rodzaj zanieczyszczeń Ilość [Mg] zanieczyszczenia pyłowo-gazowe 1 209 333,05 ogółem zanieczyszczenia gazowe ogółem 1 209 121,03 dwutlenek węgla 1 203 933,13 dwutlenek siarki 435,77 tlenki azotu 2 046,07 tlenek węgla 2 706,06 zanieczyszczenia pyłowe ogółem 92,67 z tym: metale (As, Cd, Ni, Pb) 0,16 zanieczyszczenia pozostałe (specyficzne) 119,35 Źródło: WIOŚ w Lublinie
Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Lublinie przeprowadza roczne oceny jakości powietrza atmosferycznego dla województwa lubelskiego. Na sieć monitoringu zanieczyszczeń powietrza w województwie lubelskim składa się 11 stacji pomiarowych, w których znajduje się 20 stanowisk automatycznych i 22 stanowiska manualne, wśród których znajduje się 13 stanowisk dokonujących codziennych pomiarów 24-godzinnych. Stacja pomiarowa dla powiatu chełmskiego, wykorzystywana jest do pomiaru poziomu pyłów i znajduje się w mieście Chełmie. Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 2 sierpnia 2012 r. w sprawie stref, w których dokonuje się oceny jakości powietrza (Dz. U. z 2012 r., poz. 914), na obszarze województwa lubelskiego ocenie jakości powietrza ze względu na ochronę zdrowia ludzi podlegają 2 strefy: Aglomeracja Lubelska (kod PL0601) oraz strefa lubelska (PL0602), w której dodatkowo ocenia się jakość powietrza ze względu na ochronę roślin. Rozmieszczenie stref na obszarze województwa lubelskiego przedstawia poniższa rycina.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 75 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Ryc. 6. Strefy oceny jakości powietrza i stacje pomiarowe w województwie lubelskim Źródło: Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Lublinie
Celem rocznych ocen jakości powietrza jest: dokonanie klasyfikacji stref w oparciu o obowiązujące kryteria, uzyskanie informacji o przestrzennych rozkładach stężeń zanieczyszczeń na obszarze strefy, w zakresie umożliwiającym wskazanie obszarów przekroczeń wartości kryterialnych oraz określenie poziomów stężeń występujących na tych obszarach, wskazanie prawdopodobnych przyczyn ponadnormatywnych stężeń zanieczyszczeń w określonych rejonach.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 76 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Działania te stanowią podstawę do sporządzania programów ochrony powietrza stref oceny zaklasyfikowanych do działań naprawczych, a ostatecznie mają na celu osiągnięcie standardów jakości powietrza. Wynikiem oceny, zarówno pod kątem kryteriów dla ochrony zdrowia jak i kryteriów dla ochrony roślin, dla wszystkich substancji podlegających ocenie, powinno być zaliczenie strefy do jednej z poniższych klas: do klasy A – jeżeli stężenia substancji zanieczyszczającej powietrze na terenie strefy nie przekraczają odpowiednio poziomów dopuszczalnych bądź poziomów docelowych, do klasy C – jeżeli stężenia substancji zanieczyszczającej powietrze na terenie strefy przekraczają poziomy dopuszczalne bądź poziomy docelowe, Dodatkowo dla parametru jakim jest poziom celu długoterminowego ozonu, przewidziane są: klasa D1 – jeżeli poziom stężeń ozonu nie przekracza poziomu celu długoterminowego, klasa D2 - jeżeli poziom stężeń ozonu przekracza poziom celu długoterminowego, a w dodatkowej klasyfikacji stref dla pyłu PM2,5, w oparciu o poziom dopuszczalny dla fazy II, stosowana jest: klasa A1 – jeżeli nie występuje przekroczenie poziomu dopuszczalnego dla fazy II, klasa C1 – jeżeli występuje przekroczenie poziomu dopuszczalnego dla fazy II,
Ocena pod kątem ochrony zdrowia
Powiat chełmski, podobnie jak wszystkie powiaty z terenu województwa lubelskiego należy do lubelskiej strefy pomiarowej. Ocena jakości powietrza w powiecie będzie więc analogiczna do oceny jaką uzyskała cała strefa. Stąd w roku 2015 obszar powiatu chełmskiego można zaklasyfikować do:
klasy A – dla dwutlenku siarki (SO2), dwutlenku azotu (NO2), tlenku węgla (CO), benzenu
(C6H6), dla arsenu (As), kadmu (Cd), niklu (Ni), ołowiu (Pb) oraz ozonu (O3), który wg klasy strefy poziomu długoterminowego został zaklasyfikowany także do
klasy D2, klasy C – ze względu na wynik oceny pyłu PM10, dla benzo(a)pirenu (BaP) oraz ze względu na wyniki oceny pyłu PM2,5, Na terenie powiatu chełmskiego, przekroczenie norm stężeń PM10 w 2015 roku miało miejsce na terenie miasta Rejowiec Fabryczny, a przekroczenie norm benzopirenu na terenie
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 77 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024 każdej gminy powiatu. Ponadto na terenie całego województwa lubelskiego oznaczono przekroczenie długoterminowego poziomu ozonu. Wg Raportu o stanie środowiska województwa lubelskiego w 2014 r., największym emitorami zanieczyszczeń na obszar powiatu chełmskiego były: MPEC Sp. z. o.o. w Chełmie, Cemex Sp. z. o.o. Zakład Cementowni Chełm oraz Cementownia Rejowiec S.A. Klasy strefy lubelskiej dla poszczególnych zanieczyszczeń przedstawia poniższa tabela.
Tabela 16. Wynikowe klasy strefy lubelskiej dla poszczególnych zanieczyszczeń uzyskane w ocenie rocznej dokonanej z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia Pył Pył Substancja NO2 SO2 CO C6H6 BaP As Cd Ni Pb O3 PM2,5 PM10 Klasa A A A A C C C A A A A A Źródło: Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Lublinie
Ocena pod kątem ochrony roślin
Podobnie jak w przypadku oceny pod kątem ochrony zdrowia, w przypadku oceny pod kątem ochrony roślin, klasyfikacja powiatu chełmskiego do odpowiednich stref odbywa się analogicznie do klasyfikacji strefy lubelskiej. Stąd w roku 2015 obszar powiatu chełmskiego można zaklasyfikować do klasy A – dla dwutlenku siarki (SO2), tlenków azotu (NOx) oraz ozonu
(O3), który wg poziomu celu długoterminowego zaklasyfikowano jako D2. Na terenie powiatu chełmskiego lub w jego okolicach, przekroczenie norm stężeń PM 2,5 w roku 2015 miało miejsce na terenie miejscowości Siedliszcze, Ruda-Huta oraz Rejowiec Fabryczny. Ponadto podobnie jak w przypadku oceny pod kątem ochrony zdrowia, na terenie całego województwa z wyłączeniem Aglomeracji Lubelskiej przekroczony został długoterminowy poziom ozonu. Klasy strefy lubelskiej pod kątem ochrony roślin, dla poszczególnych zanieczyszczeń przedstawia poniższa tabela.
Tabela 17. Wynikowe klasy strefy lubelskiej dla poszczególnych zanieczyszczeń uzyskane w ocenie rocznej dokonanej z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony roślin Ozon – cel Substancja SO2 NOx Ozon długoterminowy
Klasa A A A D2 Źródło: Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Lublinie.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 78 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Zarząd Województwa Lubelskiego 23 czerwca 2016 roku przystąpił do opracowania projektu aktualizacji Programu ochrony powietrza dla strefy lubelskiej, ze względu na przekroczenia poziomu dopuszczalnego pyłu zawieszonego PM10, z uwzględnieniem pyłu PM2,5.
Niska emisja
Problem niskiej emisji związany jest w dużej mierze z wykorzystywaniem węgla jako głównego paliwa do wytwarzania ciepła oraz spalanie paliw o dużej zawartości siarki i mało korzystnych parametrach grzewczych, a także spalanie odpadów. Największe zagrożenie na stan jakości powietrza zachodzi w sezonie zimowym, podczas okresu grzewczego. Udział emisji niskiej w ogólnej ilości emitowanych do powietrza zanieczyszczeń jest trudny do zbilansowania ze względu na rozproszenie źródeł emisji. Niska emisja jest nie tylko problemem w powiecie chełmskim, ale dotyczy całego kraju. W związku z powyższym duże znaczenie dla jakości powietrza atmosferycznego mają działania podejmowane m. in. przez indywidualnych mieszkańców prowadzące do zmiany ogrzewania z węglowego na gazowe lub olejowe. Dokumentem mającym na celu ograniczenie emisji jest Program Gospodarki Niskoemisyjnej. W powiecie chełmskim opracowano PGN dla następujących gmin: Białopole, Chełm, Dorohusk, Kamień, Leśniowice, Rejowiec Fabryczny, Ruda-Huta, Sawin, Siedliszcze, Wojsławice oraz Żmudź. Pozostałe gminy rozpoczęły prace nad przygotowaniem Programu Gospodarki Niskoemisyjnej. Do rozwiązań przyjętych w gminnych PGN, służących redukcji niskiej emisji należą: audyty energetyczne, termomodernizacje budynków mieszkalnych oraz budynków użyteczności publicznej, modernizacja oświetlenia w budynkach gminnych, wzrost wykorzystania OZE, m. in. instalacje kolektorów słonecznych i paneli fotowoltaicznych w budynkach mieszkalnych, budowa biogazowni, zmiana paliwa stałego na bardziej ekologiczne, np. gazowe, wymiana kotłów grzewczych, rozwój sieci gazowej, modernizacja dróg, modernizacja oświetlenia ulicznego, np. wprowadzenie technologii LED, wymiana/modernizacja taboru gminnego na tabor energooszczędny o niższej emisji,
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 79 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
rozbudowa infrastruktury rowerowej, modernizacja ujęć wód i przebudowa oczyszczalni ścieków, monitoring zużycia energii, system „zielonych zamówień”, działania edukacyjne w zakresie efektywnego wykorzystania energii oraz gospodarki niskoemisyjnej.
Emisja ze źródeł komunikacyjnych
Do znaczących niezorganizowanych źródeł należy zaliczyć emisję zanieczyszczeń związanych z transportem samochodowym. Szybki rozwój motoryzacji, a w konsekwencji ciągle zwiększająca się na drogach liczba pojazdów samochodowych, prowadzi do wzrostu emisji dwutlenku azotu, tlenku węgla, węglowodorów i ołowiu. Przez powiat chełmski przebiega trasa europejska E373, droga krajowa nr 12 oraz drogi wojewódzkie (nr: 812, 816, 819, 838, 839, 841, 843, 844). Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad przeprowadza co 5 lat Generalny Pomiar Ruchu. Na dzień opracowywania Programu dostępne są dane za rok 2015, które zostały zawarte w poniższej tabeli.
Tabela 18. Średni dobowy ruch (SDR) na drogach krajowych i europejskich w 2015 roku
Opis Punktu pomiarowego Pojazdy silnikowe Nazwa odcinka Nr drogi Pikietaż Miejscowość ogółem (SDR) DK12, E373 Dorohucza – Marynin 650,1 Chojno Nowe (odcinek 8 108 wspólny) DK12, E373 Marynin – Chełm 665,5 Stołpie (odcinek 8 640 wspólny) DK12, E373 Chełm – Okopy 693,4 Brzeźno (odcinek 5 101 wspólny) DK12, E373 Okopy – granica 703,1 Dorohusk 3 543 państwa (odcinek wspólny) Źródło: opracowanie własne na podstawie danych GDDKIA
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 80 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Średni dobowy ruch pojazdów silnikowych dla dróg krajowych w roku 2015 wynosił około 11 178 pojazdów na dobę. Oprócz dróg krajowych, źródłem emisji zanieczyszczeń są również drogi wojewódzkie, powiatowe i gminne, istniejące na terenie powiatu chełmskiego.
Emisja z zakładów szczególnie uciążliwych
Na terenie powiatu chełmskiego źródłem emisji zanieczyszczeń z zakładów szczególnie uciążliwych są przedsiębiorstwa: Grupa Ożarów S.A. Zakład Cementowania Rejowiec w Rejowcu Fabrycznym,
fermy drobiu i hodowle bydła zlokalizowane na terenie powiatu chełmskiego, Ponadto na terenie miasta Chełm znajduje się przedsiębiorstwo „Cemex” Polska Sp. z o. o. Zakład Cementownia Chełm, będące jednym z zakładów wprowadzających największą ilość zanieczyszczeń do powietrza na terenie województwa lubelskiego.
Zagadnienia horyzontalne
I Adaptacja do zmian klimatu Skutki zmian klimatu, takie jak nasilenie występowania zjawisk ekstremalnych czy wzrost temperatury, w ostatnich latach nasilają się. Zjawiska takie stanowią zagrożenie dla rozwoju społecznego i gospodarczego na terenie powiatu chełmskiego. W związku z tym, zadaniem władz jest dostosowanie systemu cieplnego i energetycznego do zmian klimatu, w celu zminimalizowania ich negatywnych skutków. Wysiłki obejmujące dostosowanie do zmian klimatu powinny być podejmowane jednocześnie z działaniami ograniczającymi emisję gazów cieplarnianych. Rozwiązaniem umożliwiającym adaptację do zmian klimatu może być rozwój odnawialnych źródeł energii, zapewniających bezpieczeństwo energetyczne i cieplne. Powiat chełmski posiada warunki do rozwoju energii pozyskiwanej z promieniowania słonecznego i wiatru, a także biomasy. Większość powiatu zajmują wsie i tereny uprawne, będące potencjalnie dobrym zapleczem do rozwoju odnawialnych źródeł energii. Zadania administracji powiatu powinny obejmować przygotowanie wytycznych, niezbędnych do określenia procedur ograniczających wpływ zmian klimatu przede wszystkim poprzez uwzględnienie działań adaptacyjnych w dokumentach strategicznych oraz operacyjnych na poziomie powiatu oraz poziomach lokalnych.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 81 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
II Nadzwyczajne zagrożenia środowiska Zanieczyszczenie powietrza ma znaczący wpływ na środowisko oraz zdrowie człowieka. Pomimo znacznej poprawy jakości powietrza, szkodliwe substancje nadal oddziałują na elementy środowiska jak i na zdrowie człowieka, co potwierdzają badania prowadzone w ramach monitoringu środowiska. Zanieczyszczenie powietrza nie jest w chwili obecnej wyłącznie problemem lokalnym, ale stanowi już problem międzynarodowy. W związku z powyższym podpisywane są międzynarodowe dokumenty dotyczące ograniczania emisji zanieczyszczeń. Na stan powietrza na terenie nie wpływa tylko zanieczyszczenie pochodzące z jego terenu, ale także zanieczyszczenie występujące w powiatach i województwach sąsiednich.
III Działania edukacyjne Kształtowanie świadomości ekologicznej społeczeństwa jest istotnym zadaniem, które powinno być realizowane na terenie powiatu chełmskiego. Należy zwrócić uwagę na konieczność organizowania szkoleń i kampanii edukacyjnych zwiększających wiedzę na temat zmian w środowisku i sposobów ich ograniczania. Dla powiatu chełmskiego istotne będzie pozyskiwanie funduszy na działalność edukacyjną ze źródeł zewnętrznych oraz współpraca ze szkołami i uznanymi instytucjami. W edukacji dzieci i młodzieży pomoże organizacja zachęcających do udziału konkursów.
IV Monitoring środowiska W ramach monitoringu jakości powietrza Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska przygotowuje Roczną ocenę jakości powietrza dla województwa lubelskiego, określającą m.in. poziom substancji w powietrzu w poszczególnych strefach pod kątem poziomów dopuszczalnych. W ocenie wskazywane są również strefy wymagające Programów Ochrony Powietrza. Prowadzenie monitoringu powietrza na terenie powiatu chełmskiego pomaga w dotrzymaniu wymaganych standardów jakości powietrza.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 82 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Analiza SWOT
Tabela 19. Analiza SWOT obszaru interwencji: ochrona klimatu i jakości powietrza OCHRONA KLIMATU I JAKOŚCI POWIETRZA Mocne strony Słabe strony niskie zanieczyszczenie pyłowe zanieczyszczenie gazowe niska emisja zanieczyszczeń powietrza z problemy z zachowaniem normy terenu powiatu benzopirenu przygotowywanie przez gminy Planów wykorzystanie stałych paliw kopalnych Gospodarki Niskoemisyjnej w systemach grzewczych
Szanse Zagrożenia rozwój wykorzystania odnawialnych zanieczyszczenia powietrza napływające źródeł energii z terenów sąsiednich wsparcie finansowe dla działań mających zbyt małe wykorzystanie gazu w celach na celu redukcję zanieczyszczeń grzewczych pochodzących z niskiej emisji Źródło: Opracowanie własne
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 83 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Efekty realizacji dotychczasowego POŚ:
Tabela 20. Ocena realizacji celu i podjętych zadań oraz efekt wraz z przypisanym wskaźnikiem w zakresie ochrony klimatu i jakości powietrza
Zakładany cel Podjęte zadania Efekt
budowa silosów eliminacja emisji klinkieru w niezorganizowanej z terenu Cementowni Chełm cementowni
budowa suszarni wpłynęła na redukcję zużycia węgla budowa suszarni paliw kamiennego o 28 000 ton w stosunku do roku 2011
wymiana elektrofiltrów na filtry workowe i wymiana elektrofiltrów objęła 2 modernizacja systemu młyny cementu, modernizacją odpylania w objęto 1 system odpylania cementowni Rejowiec
próby realizacji inwestycji do produkcji realizacja inwestycji została biomasy i wytwarzania przesunięta na dalsze lata biogazu ograniczenie niskiej emisji montaż 6 zestawów pomp ciepła z pionowymi wymiennikami gruntowymi do ogrzewania następujących budynków użyteczności publicznej na terenie gminy Ruda-Huta: budynek Urzędu Gminy, budynek montaż pomp ciepła administracyjno-handlowy, budynek Gminnego Ośrodka Zdrowia, budynek Domu Kultury w Żalinie, budynek Centrum Kultury i Rekreacji w Rudce oraz budynek Domu Kultury w Rudzie – Kolonii.
Instalacja kolektorów instalacja 512 kolektorów słonecznych słonecznych w gminie Ruda-Huta
budowa bądź przebudowa odcinków dróg gminnych o ograniczenie emisji budowa bądź łącznej długości 65,625 km – zanieczyszczeń przebudowa dróg budowa 2 dróg: Pawłów – komunikacyjnych gminnych Henrysin – Nowosiółki Kolonia oraz Wojciechów – Chojno Nowe
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 84 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
wykonanie nawierzchni z mieszanek mineralno- bitumicznych wykonanie nawierzchni o łącznej asfaltowych bądź długości 43,302 km mineralno-asfaltowych na drogach powiatowych
wykonanie chodników wzdłuż dróg wykonanie chodników o łącznej powiatowych i długości 4,725 km wojewódzkich
przebudowa i remonty przebudowa i remonty dróg dróg wojewódzkich na o długości 2,883 km terenie powiatu
przebudowa mostów przebudowa 3 mostów Źródło: Opracowanie własne na podstawie Raportu z Realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego za lata 2013–2014
6.2. ZAGROŻENIA HAŁASEM
Ze względu na środowisko występowania możemy dokonać podziału hałasu na trzy podstawowe grupy: hałas w przemyśle (przemysłowy),
hałas w pomieszczeniach mieszkalnych, użyteczności publicznej i terenach wypoczynkowych (komunalny),
hałas od środków transportu (komunikacyjny, kolejowy). W powiecie chełmskim zanieczyszczenie środowiska hałasem pochodzi głównie z komunikacji drogowej, w mniejszym stopniu z komunikacji kolejowej i lotniczej oraz źródeł przemysłowych. Do czynników mających wpływ na poziom emisji hałasu drogowego należą: natężenie ruchu, struktura strumienia pojazdów, a zwłaszcza udziału w nim transportu ciężkiego, stan techniczny pojazdów, rodzaj i stan techniczny nawierzchni, charakter zabudowy (zagospodarowanie) terenów otaczających. Przez powiat przebiega trasa europejska, mająca wspólny odcinek z drogą krajową i drogi wojewódzkie, wzdłuż których hałas jest jedną z największych uciążliwości, a rosnące natężenie ruchu dodatkowo go potęguje. Przyczyną hałasu drogowego jest przede wszystkim interakcja pomiędzy oponą, a nawierzchnią, a także dźwięki samego pojazdu (m. in. silnika, systemu napędowego, systemu
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 85 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024 wydechowego). Kontakt opony z nawierzchnią jako główne źródło hałasu występuje u większości samochodów przy prędkości powyżej 55 km/h, a w przypadku samochodów ciężarowych przy prędkości powyżej 70 km/h. Na powstawanie hałasu wpływa m. in.: zwiększenie szerokości opony – każde dodatkowe 10 mm szerokości powoduje wzrost hałasu o 0,2- 0,4 dB(A), szorstkość nawierzchni – choć również bardzo gładkie nawierzchnie mogą generować hałas, szybkie tłoczenie i rozprężanie powietrza w miejscu kontaktu opony z nawierzchnią. Na fragmencie drogi nr 12, który jest obwodnicą miejscowości Okopy, zastosowano zebrane w poniższej tabeli urządzenia ochrony akustycznej.
Tabela 21. Urządzenia ochrony akustycznej przy drodze krajowej nr 12 na obszarze powiatu chełmskiego Nr drogi Strona drogi Km początku Km końca Długość Wysokość zabezpieczenia zabezpieczenia zabezpieczenia zabezpieczenia (m) (m) L 699+807,00 700+042,00 245,5 4,0 DK 12 – P 699+846,00 700+031,00 184,8 4,0 obwodnica P 700+015,00 700+048,00 33,6 4,0 miejscowości Okopy P 702+057,00 702+403,00 348,6 4,0 P 703+110,00 703+343,00 239,5 4,0 Źródło: GDDKiA
Przez teren powiatu chełmskiego przebiegają trzy linie kolejowe: Warszawa Wschodnia Osobowa – Dorohusk (linia nr 7), Dorohusk – Zawadówka Naftobaza (linia nr 63), Rejowiec – Hrebenne (linia nr 69). Hałasem kolejowym jest hałas powstający podczas ruszania, jazdy i zatrzymywania się pociągu. Podstawowy wpływ na emisję do środowiska hałasu powodowanego przez ruch kolejowy mają: jakość taboru oraz rodzaj i stan infrastruktury. Obecnie eksploatowany w Polsce tabor jest w znacznym stopniu przestarzały i zużyty. Długość linii kolejowych w województwie lubelskim wynosi 1 041 km, a gęstość linii kolejowych to 4,1 km/100 km2 (stan na 2014 r.). Zgodnie z danymi, zawartymi na interaktywnej mapie Polskich Linii Kolejowych, długość linii kolejowych na terenie powiatu chełmskiego wynosi niecałe 70 km. Linia kolejowa nr 7, która łączy Warszawę z przejściem granicznym w Dorohusku, skupia większość ruchu pasażerskiego w postaci pociągów osobowych na odcinku Dęblin – Lublin – Chełm – Dorohusk. Zarządzający nie sporządzają map akustycznych
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 86 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024 dla kolei w powiecie chełmskim, gdyż nie są one zaliczone do obiektów, których eksploatacja może powodować negatywne oddziaływanie akustyczne na znacznych obszarach (mapy akustyczne sporządza się w przypadku gdy po liniach kolejowych przejeżdża ponad 30 000 pociągów rocznie). W ostatnich latach Wojewódzki Inspektorat Środowiska w Lublinie nie przeprowadzał pomiarów hałasu kolejowego. Dostępne są wyniki krótkookresowych pomiarów hałasu kolejowego z roku 2010. W obrębie powiatu chełmskiego krótkookresowe pomiary prowadzono na odcinkach Rejowiec – Zawadówka oraz Chełm Wschodni. Poniższa tabela przedstawia informacje dotyczące wyników pomiaru hałasu, które dotyczyły równoważnego poziomu dźwięku Laeq dla pory dnia (przedział czasowy od godz. 06:00 do 22:00) oraz dla pory nocy (przedział czasowy od godz. 22:00 do 06:00). Według definicji zawartej w ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska, równoważny poziom hałasu to wartość poziomu ciśnienia akustycznego ciągłego lub ustalonego dźwięku, skorygowana według częstotliwościowej A, która w określonym przedziale czasu odniesienia jest równa średniemu kwadratowi ciśnienia akustycznego analizowanego dźwięku o zmiennym poziomie w czasie.
Tabela 22. Lokalizacja punktów pomiarowych oraz wyniki pomiaru hałasu kolejowego w 2010 roku Wartość przekroczenia Nazwa odcinka Numer linii Laeq [dB] LaeqN [dB] Dzieo [dB] Noc [dB] Rejowiec- Zawadówka 7 58,2 55,5 0 5,5 Chełm Wschodni 7 38,8 36,6 0 0 Źródło: PKP Polskie Linie Kolejowe S.A. Zakład Linii Kolejowych w Lublinie
Mapy akustyczne opracowywane są dla obiektów, których eksploatacja może powodować znaczne oddziaływanie akustyczne na dużych obszarach. Od dnia 1 stycznia 2011 r. do obiektów, których eksploatacja może powodować negatywne oddziaływanie akustyczne na znacznych obszarach, zalicza się drogi, po których przejeżdża ponad 3 000 000 pojazdów rocznie. Na podstawie Generalnego Pomiaru Ruchu wskazano odcinki dróg, zaliczające się do takich obiektów. Na terenie powiatu chełmskiego nie wyznaczono odcinków objętych obowiązkiem sporządzania map akustycznych. W 2015 r. nie przeprowadzono również Generalnego Pomiaru Hałasu przy drogach krajowych i wojewódzkich. Ponadto, na terenie m.in. powiatu chełmskiego planowana jest budowa drogi ekspresowej S12 na odcinku Piaski – Chełm – Dorohusk – granica państwa. Prognozowany
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 87 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024 termin realizacji inwestycji to rozpoczęcie robót w 2020 r., a zakończenie w 2023 r. Budowa, a następnie eksploatacja tej inwestycji będzie w przyszłości źródłem emisji hałasu.
Zagadnienia horyzontalne
I Adaptacja do zmian klimatu Odpowiednie zagospodarowanie terenów zielonych i stosowanie nasadzeń zieleni wysokiej przyczynia się do ograniczenia hałasu, wpływając jednocześnie pozytywnie na klimat. Obecność terenów biologicznie czynnych ogranicza wpływ upałów i fal gorąca oraz reguluje wilgotność powietrza. Duża ilość roślinności wysokiej, poprzez proces fotosyntezy ogranicza również emisję CO2 do atmosfery.
II Nadzwyczajne zagrożenia środowiska Hałas może wywierać negatywny wpływ zarówno na zdrowie ludzi, jak i zwierząt, ograniczając ich przestrzeń życiową. Nadzwyczajne zagrożenia hałasem mogą powstać przede wszystkim podczas etapu budowy nowych budynków, dróg, czy wskutek niewłaściwego eksploatowania urządzeń. Ważne jest podejmowanie działań ograniczających ryzyko nadzwyczajnego zagrożenia hałasem, w tym stosowanie nowoczesnych technologii, np. tzw. „cichych nawierzchni”, tworzenie terenów zieleni buforowej, lub montaż ekranów akustycznych w miejscach gdzie jest to uzasadnione.
III Działania edukacyjne W powiecie chełmskim bardzo ważnym aspektem ochrony środowiska jest edukacja ekologiczna mieszkańców. Należy uświadamiać społeczność, że hałas stanowi zagrożenie dla ludzi i środowiska naturalnego. Pomocne będą kampanie edukacyjne, przedstawiające wpływ hałasu na zdrowie, ukazujące główne źródła zagrożenia hałasem, zapoznające z metodami ochrony przed hałasem i zachęcające do rozwijania zainteresowań ekologicznych. Działania edukacyjne mogą być związane z obchodami Międzynarodowego Dnia Świadomości Zagrożenia Hałasem, przypadającego co roku na dzień 25 kwietnia.
IV Monitoring środowiska Na terenie powiatu chełmskiego, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska nie prowadzi regularnej oceny stanu akustycznego środowiska, ze względu na brak występowania potencjalnych źródeł znacznego hałasu. Badania poziomu hałasu są przeprowadzane
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 88 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024 nieregularnie i jednostkowo. Przedsiębiorstwa, prowadzące instalacje, które mogą znaczące oddziaływać na środowisko akustyczne, zobowiązane są do wykonywania cyklicznych pomiarów hałasu.
Analiza SWOT
Tabela 23. Analiza SWOT dla obszaru interwencji: zagrożenie hałasem HAŁAS Mocne strony Słabe strony niewielka liczba obiektów generujących przebieg drogi krajowej przez teren hałas powiatu modernizacja dróg na terenie powiatu przygraniczna lokalizacja powiatu Szanse Zagrożenia rozwój sieci szlaków rowerowych rozwój infrastruktury drogowej – plany stosowanie takich rozwiązań podczas budowy drogi szybkiego ruchu modernizacji dróg, które pozwolą na zwiększenie natężenia ruchu na drogach ograniczenie hałasu pogarszający się stan techniczny pojazdów Źródło: Opracowanie własne
Efekty realizacji dotychczasowego POŚ:
Tabela 24. Ocena realizacji celu i podjętych zadań oraz efekt wraz z przypisanym wskaźnikiem w zakresie zasobów przyrodniczych Zakładany cel Podjęte działania Efekt realizacja w przedsiębiorstwach kontrole i nałożenie na szeregu zabezpieczeń niektóre przedsiębiorstwa akustycznych, które skutecznie ochrona przed hałasem obowiązku uzyskania wyeliminowały nadmierny hałas pozwolenia zintegrowanego przemysłowy oddziałujący na tereny mieszkalne Źródło: Opracowanie własne na podstawie Raportu z Realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego za lata 2013–2014
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 89 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
6.3. POLA ELEKTROMAGNETYCZNE
Zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska pola elektromagnetyczne definiuje się jako pola elektryczne, magnetyczne oraz elektromagnetyczne o częstotliwości od 0 Hz do 300 GHz. Źródłem pól elektromagnetycznych emitowanych do środowiska w powyższym zakresie częstotliwości są stacje i linie elektroenergetyczne, urządzenia radionadawcze i radiokomunikacyjne oraz liczne urządzenia medyczne i przemysłowe. Wpływ tych urządzeń na środowisko jest zależny od częstotliwości ich pracy, a przede wszystkim od wielkości wytwarzanej przez nie energii. W związku z tym z punktu widzenia ochrony środowiska istotne znaczenie mają następujące obiekty: linie i stacje elektroenergetyczne o napięciu znamionowym równym 110 kV lub wyższym; obiekty radionadawcze, w tym: stacje nadawcze radiowe i telewizyjne; urządzenia radiokomunikacyjne, w tym stacje bazowe telefonii komórkowej o częstotliwości 450 – 1800 MHz, których sieć rozwinęła się znacznie w ciągu ostatnich lat; urządzenia radiolokacyjne. Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Lublinie prowadzi pomiary monitoringowe pól elektromagnetycznych (PEM) zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 12 listopada 2007 r. w sprawie zakresu i sposobu prowadzenia okresowych badań poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku (Dz. U. z 2007 r. nr 221, poz. 1645). Według badań WIOŚ w Lublinie w 2015 roku na terenie powiatu chełmskiego w obszarach przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową nie wystąpiły przekroczenia wartości dopuszczalnej promieniowania elektromagnetycznego PEM. Rozmieszczenie źródeł PEM na obszarze powiatu obrazuje poniższa rycina
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 90 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Ryc. 7. Źródła PEM na obszarze powiatu chełmskiego wg WIOŚ w Lublinie Źródło: Opracowanie własne na podstawie WIOŚ w Lublinie
Podstawowa zasada ochrony przed polami elektromagnetycznymi została zapisana w art. 121 Prawa ochrony środowiska. Zgodnie z ww. artykułem „Ochrona przed polami elektromagnetycznymi polega na zapewnieniu jak najlepszego stanu środowiska poprzez: utrzymanie poziomów pól elektromagnetycznych poniżej dopuszczalnych lub co najmniej na tych poziomach, zmniejszanie poziomów pól elektromagnetycznych co najmniej do dopuszczalnych, gdy nie są one dotrzymane”. Dopuszczalne poziomy pól elektromagnetycznych w środowisku z wyróżnieniem terenów przeznaczonych pod zabudowę mieszkaniową i miejsc dostępnych dla ludności określa rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 października 2003 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku oraz sposobów sprawdzania dotrzymania tych poziomów (Dz. U. z 2003 r. nr 192 poz. 1883). Zgodnie z art. 123 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (t. j.: Dz. U. z 2016 r. poz. 672 ze zm.) oceny poziomów pól elektromagnetycznych w środowisku i obserwacji zmian dokonuje się w ramach Państwowego Monitoringu Środowiska.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 91 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Zagadnienia horyzontalne
I Adaptacja do zmian klimatu Skutkiem zmian klimatu jest nasilenie ekstremalnych zjawisk atmosferycznych, takich jak obfite opady deszczu i gradu, gwałtowne burze, a nawet coraz częstsze występowanie huraganów. Nasilenie takich zjawisk może prowadzić do uszkodzenia elektrowni wiatrowych, linii przesyłowych i dystrybucyjnych, a także masztów telefonii komórkowej. W celu ograniczenia ryzyka wystąpienia niebezpiecznych sytuacji związanych z uszkodzeniem wyżej wymienionych instalacji przez zjawiska atmosferyczne, należy sumiennie wykonywać okresowe przeglądy techniczne, dokonywać prac serwisowych oraz odpowiednio zabezpieczać urządzenia.
II Nadzwyczajne zagrożenia środowiska Zbyt wysoki poziom promieniowania elektromagnetycznego negatywnie oddziałuje na zdrowie ludzi i zwierząt. Wraz z rozwojem zaawansowanych technologii bezprzewodowych, rośnie liczba źródeł promieniowania elektromagnetycznego. Nadzwyczajne zagrożenia mogą wystąpić wskutek kumulowania się oddziaływań pól elektromagnetycznych o różnych częstotliwościach, prowadząc do trwałych zaburzeń funkcjonowania organizmów.
III Działania edukacyjne Działania edukacyjne powinny przede wszystkim obejmować informowanie społeczeństwa, że pola elektromagnetyczne stanowią zagrożenie dla ich zdrowia. Ważne jest, by działania te docierały do wszystkich mieszkańców powiatu. Pomocne może być uruchomienie platformy internetowej, na której znajdować się będą zagadnienia dotyczące oddziaływania promieniowania elektromagnetycznego, tak, by każdy mieszkaniec mógł sprawdzić informacje na temat występowania oddziaływania na danym terenie.
IV Monitoring środowiska Po rozpoczęciu użytkowania urządzenia bądź instalacji oraz każdorazowo w przypadku zmiany warunków pracy urządzeń, na prowadzących instalacje oraz na użytkownikach urządzeń emitujących promieniowanie elektromagnetyczne, nałożony jest obowiązek wykonania pomiarów poziomów pól elektromagnetycznych. Ponadto, w ramach monitoringu środowiska, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska co roku przeprowadza pomiary natężenia pól. Na podstawie przeprowadzonych pomiarów powstaje rejestr, dzięki któremu można określić, czy na
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 92 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024 danym obszarze promieniowanie elektromagnetycznie nie przekracza dopuszczalnych poziomów.
Analiza SWOT
Tabela 25. Analiza SWOT dla obszaru interwencji: pola elektromagnetyczne POLA ELEKTROMAGNETYCZNE Mocne strony Słabe strony brak przekroczeń dopuszczalnych norm brak dostatecznego rozpoznania źródeł promieniowania elektromagnetycznego promieniowania Szanse Zagrożenia uwzględnienie w planowaniu możliwość oddziaływania pól przestrzennym wniosków z raportów o elektromagnetycznych z sąsiednich oddziaływaniu stacji powiatów elektromagnetycznych i linii wysokiego powstawanie nowych urządzeń napięcia emitujących pole elektromagnetyczne uwzględnianie ochrony zdrowia ludzi i ochrony krajobrazu w ustalaniu przebiegu linii wysokiego napięcia Źródło: Opracowanie własne
Efekty realizacji dotychczasowego POŚ:
Tabela 26. Ocena realizacji celu i kierunków działań w zakresie ochrony przed polami elektromagnetycznymi Zakładany cel Podjęte działania Efekt prowadzenie pomiarów w 2013 w miejscowościach składowej elektrycznej Rejowiec Fabryczny i Brzeźno pola przeprowadzenie pomiarów wykazano bardzo niskie wartości elekromagnetycznego o składowej elektromagnetycznej określonym przedziale pola elektromagnetycznego częstotliwości Źródło: Opracowanie własne na podstawie Raportu z Realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego za lata 2013–2014
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 93 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
6.4. GOSPODAROWANIE WODAMI
Wody podziemne Powiat chełmski leży na obszarze Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nr 407 o nazwie Niecka Lubelska (Chełm-Zamość), którego powierzchnia jest równa 9 015 km2, a jego zasoby dyspozycyjne wynoszą 1 127 m3 na dobę. Lokalizacje powiatu na tle GZWP 407 przedstawia poniższa rycina.
Ryc. 8. Lokalizacja Głównego Zbiornika Wód Podziemnych nr 407 Źródło: Opracowanie własne na podstawie http://epsh.pgi.gov.pl/epsh
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 94 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Zgodnie z założeniami Ramowej Dyrektywy Wodnej w celu umożliwienia oceny osiągnięcia celów środowiskowych, przez które dla wód podziemnych rozumie się osiągnięcie dobrego stanu jakościowego i ilościowego, wydziela się jednolite części wód podziemnych (JCWPd). Są to jednostki możliwie jednorodne pod względem stanu i warunków obciążenia presją. Powiat chełmski leży na obszarze czterech obszarów jednolitych części wód podziemnych. Największa część powiatu obejmuje JCWPd nr 91, a jego mniejsze fragmenty znajdują się w zasięgu JCWPd nr 67, 90 i 121. Położenie powiatu względem jednostek JCWPd obrazuje poniższa rycina.
Ryc. 9. Lokalizacja powiatu chełmskiego względem JCWPd Źródło: Opracowanie własne na podstawie http://epsh.pgi.gov.pl/epsh
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 95 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
JCWPd nr 91, który niemal w całości znajduje się na obszarze powiatu chełmskiego, zajmuje powierzchnię 1 073,8 km2. Wody słodkie znajdują się tutaj w obrębie górnej kredy na głębokości od 100 do 150 m p.p.t., a wody mineralne w utworach kredy dolnej, jury oraz niektórych ogniw paleozoiku na głębokości od 400 do 600 m p.p.t. Jednostka ta charakteryzuje się znaczną nadwyżką zasobów wód w stosunku do wielkości poboru, a wody są dobrej jakości i wymagają tylko prostego uzdatniania. Na terenie północnej części powiatu chełmskiego znajduje się południowy fragment JCWPd nr 67. Jego powierzchnia jest równa 5 181,6 km2. Wody słodkie występują w obrębie kredy na głębokości 120 m p.p.t., a występowanie wód mineralnych nie zostało dotychczas stwierdzone. Podobnie jak w przypadku poprzedniej opisanej jednostki, zasoby wodne JCWPd nr 67 charakteryzują się nadwyżką w stosunku do poboru, a wody są dobrej jakości i wymagają tylko prostego uzdatniania. Wschodnia i południowo-wschodnia część powiatu chełmskiego pokrywa się z zachodnim fragmentem JCWPd nr 90. Powierzchnia tej jednostki wynosi 4 901,0 km2. Wody słodkie występują w obrębie górnej kredy, na głębokości od 100 do 150 m p.p.t., a wody o mineralizacji >1 g/dm3 występują w utworach kredy dolnej, jury oraz niektórych ogniw paleozoiku. Strop kredy dolnej występuje na głębokości 450-1100 m. Jednostka ta podobnie jak poprzednie charakteryzuje się nadwyżką zasobów wód podziemnych w stosunku do poboru, a wody, ze względu na swoją dobrą jakość, wymagają prostego uzdatniania. Na terenie południowej części powiatu chełmskiego znajduje się JCWPd nr 121. Jego powierzchnia jest równa 3 036,4 km2. Wody słodkie znajdują się w obrębie górnej kredy na poziomie od 100 do 120 m p.p.t., a wody o mineralizacji >1 g/dm3 występują w utworach kredy dolnej, jury oraz niektórych ogniw paleozoiku na głębokości 350-1000 m. Zasoby wodne są również większe od poboru wody, a woda jest dobrej jakości i wymaga tylko prostego uzdatniania. Opisana wyżej klasyfikacja i numeracja JCWPd jest efektem nowego podziału tych jednostek, obowiązującego od początku roku 2016. Zgodnie z poprzednią klasyfikacją obowiązującą do końca roku 2015, na terenie powiatu chełmskiego znajdowały się JCWPd o numerach: 85, 87, 107, 108, 109. Wraz z nowym podziałem zmienił się ich numer i częściowo powierzchnia JCWPd. Ze względu na krótki czas od wprowadzenia nowego podziału do tworzenia niniejszego programu, dostępne są tylko dane na temat stanu JCWPd wg starej numeracji jednostek.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 96 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Zgodnie z poniższą mapą dostępną na stronach Państwowego Instytutu Geologicznego, na terenie powiatu chełmskiego znajduje się 11 punktów pomiarowych dla monitoringu stanu chemicznego i ilościowego wód podziemnych. Zgodnie z danymi uzyskanymi od Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska, w roku 2015 przeprowadzono monitoring w 3 wybranych punktach, w miejscowościach Chutcze i Żmudź. Poniższa tabela zawiera zestawienie wyników uzyskanych pomiarów.
Ryc. 10. Lokalizacja punktów pomiarowych na terenie powiatu chełmskiego Źródło: Opracowanie własne na podstawie: www.epsh.pgi.gov.pl
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 97 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Tabela 27. Wyniki oceny wód podziemnych w punktach pomiarowych na terenie powiatu
chełmskiego w 2015 roku
Nr Wskaźniki
L. p. Gmina Miejscowość ejakość wód
punktu determinując
(mg/l) JCWPd
Klasa Klasa jakości wód
Klasa II Ostatecznaklasa
Charakterpunktu III V Zawartośćazotanów
Zn, Ca, Temp., 1. 1928 Sawin Chutcze 85 SW - II 0,32 HCO3 O2, Fe
temp., NO , 2. 172 Żmudź Żmudź 108 SW 3 - III 44,4 HCO3 Ca
temp., O2, PW, NO , 3. 1202 Żmudź Żmudź 108 N 3 K V 42,5 NO2, Ca, SO4 HCO3 Źródło: WIOŚ w Lublinie SW- zwierciadło swobodne N- zwierciadło napięte
Analizując powyższe wyniki badań można stwierdzić, że wody podziemne należące do JCWPd nr 85 (obecnie JCWPd nr 67), badane w punkcie nr 1928, w miejscowości Chutcze, są dobre jakościowo. Oznacza to, że tylko wartości niektórych elementów fizykochemicznych są podwyższone w wyniku naturalnych procesów zachodzących w wodach podziemnych. Wartości elementów fizykochemicznych nie wskazują na wpływ działalności człowieka lub jest to wpływ bardzo słaby. Wody podziemne w JCWPd nr 108 (obecnie JCWPd nr 91), różnią się jakością w wybranych miejscach pomiarowych. W punkcie nr 172, w miejscowości Żmudź wody są w umiarkowanym stanie jakości, a w punkcie 1202 również w miejscowości Żmudź wody są w złym stanie jakości. III klasa czystości wód, czyli umiarkowana jakość wód oznacza, że są to wody o zadowalającej jakości, w których wartości elementów fizykochemicznych są podwyższone w wyniku naturalnych procesów zachodzących w wodach podziemnych lub wynikają ze słabego wpływu działalności człowieka. Zaklasyfikowanie wód podziemnych w punkcie 1202 do wód o złej jakości wynika z obecności wysokich wartości potasu (50,7 mg/l) co oznacza wysoki wpływ działalności człowieka na jakość wód.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 98 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Wody powierzchniowe
Powiat chełmski położony jest w dorzeczu rzeki Wisły, w regionie wodnym środkowej Wisły. Usytuowanie powiatu chełmskiego na tle dorzeczy Polski prezentuje poniższa rycina.
Ryc. 11. Lokalizacja powiatu chełmskiego na tle dorzeczy Polski Źródło: Opracowanie własne na podstawie: http://geoportal.kzgw.gov.pl
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 99 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Sieć rzeczna powiatu jest dobrze rozwinięta. Największymi rzekami przepływającymi i stanowiącymi w istocie granice powiatu są dwa prawobrzeżne dopływy Wisły: Bug i Wieprz. Bug płynący na długości około 70 km wzdłuż granicy polsko-ukraińskiej wyznacza jednocześnie prawą granicę powiatu, a rzeka Wieprz przebiega na długości ok. 5 km wzdłuż zachodniej granicy powiatu. Na terenie powiatu znajdują się trzy lewobrzeżne dopływy Bugu oraz cztery prawobrzeżne dopływy Wieprza. Dział wodny pomiędzy zlewniami obydwu rzek przebiega przez mezoregion Pagórów Chełmskich. Rzeka Wełnianka będąca lewostronnym dopływem Bugu osiąga długość bliską 33 km i prawie w całości zlokalizowana jest na terenie powiatu chełmskiego. Przepływa ona przez Działy Grabowieckie i Obniżenia Dubienki. Przyjmuje ona takie dopływy jak: Uchańka, Dopływ spod Maziarni, Dopływ spod Kułakowic, Dopływ spod Kolonii Teresin, Dopływ spod Kolonii Radziejów oraz Dopływ spod Tuchani. Jej średni przepływ szacowany jest na 0,7 m3/s. Kolejny dopływ Bugu to rzeka Udal, która w całości zlokalizowana jest na terenie powiatu. Jej długość jest równa ok. 32 km, a zlewnia ma powierzchnię 321,1 km2. Przepływa ona przez Pagóry Chełmskie i Obniżenia Dubienki. Rzeka ta ma sześć dopływów, występujących na terenie powiatu: Krzywólkę, Kanał Żmudzki, Dopływ spod Wolawiec, Kanał Lipieniecki, Dopływ spod Bielin oraz kanał Kacap. Ostatnim dopływem Bugu jest rzeka Uherka, która również prawie w całości znajduje się na terenie powiatu i mierzy około 47 km. Jej zlewnia obejmuje powierzchnię równą 577 km2. Przepływa ona przez Pagóry Chełmskie i Obniżenia Dubienki i przyjmuje dziewięć dopływów: Janówkę, Garkę, Lepituchę, Dopływ z Depułtycz, Słyszówkę, Rzeczkę, Dopływ spod Łukówka, Gdolankę oraz Dopływ spod Miłosławia Pierwszym dopływem Wieprza jest rzeka Mogilnica, która na obszarze powiatu chełmskiego przepływa na długości około 15 km i odwadnia teren Obniżenia Dorohuckiego. Kolejny dopływ stanowi rzeka Rejka, która jest głównym ciekiem wodnym gminy Rejowiec. Rzeka Świnka przepływa przez Obniżenie Dorohuckie, równolegle do rzeki Mogilnicy, w odległości ok. 5-6 km. Na terenie powiatu ma ona długość około 8 km. Ostatni dopływ Wieprza to rzeka Wojsławka, która na terenie powiatu mierzy około 12 km. Odwadnia ona południowo-zachodnią część powiatu i przy jego granicy przyjmuje dwa dopływy: Iskierkę i Potok Horodyski. Jednolite części wód powierzchniowych, zgodnie z Ramową Dyrektywą Wodną, wyznacza się zarówno do zbiorników wód stojących (jeziorne JCWP), dla cieków (rzeczne JCWP) oraz dla przybrzeżnych fragmentów wód morskich. Obszar powiatu chełmskiego
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 100 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024 zlokalizowany jest w obrębie 43 jednolitych rzecznych części wód powierzchniowych. Ich zestawienie przedstawia poniższa tabela oraz rycina.
Tabela 28. Wykaz jednolitych części wód powierzchniowych na terenie powiatu chełmskiego Kategoria części Ocena Lp. Numer JCWP Nazwa JCWP wód stanu JCWP rzeczne Bug od Kan. Świerżowskiego do 1. PLRW200021266339 rzeczne zły Uherki 2. PLRW2000232663492 Dopływ spod Miłosława rzeczne zły 3. PLRW200023266334 Dopływ spod Żalina rzeczne zły 4. PLRW2000232663489 Gdolanka rzeczne zły 5. PLRW2000242663499 Uherka od Gdolanki do ujścia rzeczne zły 6. PLRW2000232663474 Dopływ spod Łukówka rzeczne zły 7. PLRW2000232663472 Rzeczka rzeczne zły 8. PLRW20002326636899 Tarasienka rzeczne zły 9. PLRW2000232663669 Krzywianka rzeczne zły 10. PLRW2000232663662 Dopływ spod Petryłowa rzeczne zły 11. PLRW20002326636499 Więzienny Rów rzeczne zły 12. PLRW2000232663469 Lepitucha rzeczne zły 13. PLRW20001724569 Świnka bez dopł. spod Kobyłki rzeczne zły 14. PLRW2000242663479 Uherka od Garki do Gdolanki rzeczne zły 15. PLRW20001724529 Mogilnica rzeczne zły 16. PLRW200017245169 Białka rzeczne zły 17. PLRW200017243989 Rów Mokry rzeczne zły 18. PLRW200017243949 Dopływ spod Torunia rzeczne zły 19. PLRW20001724389 Rejka rzeczne zły 20. PLRW2000624374 Siennica rzeczne zły 21. PLRW2000232663449 Uherka od źródeł do Garki rzeczne zły 22. PLRW2000232663229 Udal od źródeł do Krzywólki rzeczne dobry 23. PLRW2000624349 Wojsławka rzeczne zły 24. PLRW20006243294 Wolica do dopł. spod Huszczki Dużej rzeczne dobry Wełnianka od źródeł do Dopływu spod 25. PLRW2000162663166 rzeczne dobry Kułakowic 26. PLRW20000266324 Kanał Żmudzki rzeczne zły 27. PLRW200002663289 Kanał Lipiniecki rzeczne zły 28. PLRW2000232663149 Ubrodowianka rzeczne zły Wełnianka od Dopływu spod 29. PLRW20002426631699 rzeczne zły Kułakowic do ujścia
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 101 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Kategoria części Ocena Lp. Numer JCWP Nazwa JCWP wód stanu JCWP rzeczne 30. PLRW2000232663152 Dopływ z Zagórnik rzeczne zły 31. PLRW2000212663159 Bug od Zołotuchy do Wełnianki rzeczne zły 32. PLRW2000232663156 Dopływ spod Jasienicy rzeczne zły 33. PLRW2000232663269 Kacap rzeczne zły 34. PLRW20001724376 Bzdurka rzeczny dobry 35. PLRW2000232663322 Dopływ z Pławanic rzeczne dobry 36. PLRW200002663329 Kanał Świerżowski rzeczne dobry Bug od Udalu do Kanału 37. PLRW2000212663319 rzeczne zły Świerżowskiego 38. PLRW2000232663314 Dopływ spod Pogranicza rzeczne zły 39. PLRW2000232663312 Dopływ spod Turki rzeczne zły 40. PLRW2000242663299 Udal od Krzywólki do ujścia rzeczne zły 41. PLRW2000212663199 Bug od Wełnianki do Udalu rzeczne zły 42. PLRW2000232663292 Dopływ spod Bielin rzeczne zły 43. PLRW2000232663172 Dopływ spod Dubienki rzeczne zły Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Krajowego Zarządu Gospodarki Wodnej
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 102 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Ryc. 12. Rozmieszczenie JCWP na terenie powiatu chełmskiego Źródło: opracowanie własne na podstawie: www.geoportal.kzgw.gov.pl
Zbiorniki wodne Na terenie powiatu chełmskiego znajduje się 8 naturalnych zbiorników wodnych. Całkowita powierzchnia tych zbiorników jest równa 36,19 ha, z czego największy zbiornik Łukowo-Starosiele ma powierzchnię 7,75 ha, a najmniejszy czyli zbiornik Berdyszcze ma powierzchnię 2,5 ha. Poniższa tabela zawiera zestawienie naturalnych zbiorników wodnych wraz z ich powierzchnią oraz właścicielem wody.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 103 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Tabela 29. Naturalne zbiorniki wodne na terenie powiatu chełmskiego Powierzchnia wody Lp. Nazwa jeziora/zbiornika Użytkownik wody (ha) 1. Słone 4,6 PZW (nie ZO Chełm) 2. Tarnowskie 3,0 własność prywatna 3. Pniówno 4,5 wspólnota wsi 4. Syczyńskie 6,0 ZOPZW Chełm 5. Berdyszcze (starorzecze) 2,5 ZOPZW Chełm Łukowo-Starosiele mienie komunalne Gminy Dubienka - 6. 7,75 (starorzecze) dzierżawa PZW Chełm mienie komunalne Gminy Dubienka - 7. Deusze (starorzecze) 2,65 dzierżawa PZW Chełm mienie kom.gm. Ruda Huta-dzierżawa PZW 8. Torfianki (gm.Ruda Huta) 5,19 Chełm Suma 36,19 Źródło: Starostwo Powiatowe
Ponadto, na terenie powiatu chełmskiego znajduje się 15 sztucznych zbiorników wodnych o łącznej powierzchni 390,40 ha. Największym zbiornikiem jest Husynne o powierzchni 99,20 ha, a najmniejszy zbiornik w miejscowości Wojsławice o powierzchni 0,92 ha. Poniższa tabela zawiera zestawienie sztucznych zbiorników wraz z ich powierzchniami.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 104 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Tabela 30. Sztuczne zbiorniki wodne na terenie powiatu chełmskiego Lp. Nazwa zbiornika Powierzchnia wody (ha) 1. Stańków 25,71 2. Żółtańce 55,90 3. Parypse (Staw) 14,80 4. Husynne 99,20 5. Dubienka 4,70 6. Majdan Zahorodyński 48,00 7. Dębowy Las 27,60 8. Pobołowice 8,24 9. Puszcza 10,00 10. Wołkowiany 5,74 11. Maczuły 26,60 12. Natalin 9,20 13. Niwa 52,80 14. Wojsławice 0,92 15. Stefankowice 0,99 Suma 390,40 Źródło: Starostwo Powiatowe
Warto również nadmienić, że na terenie powiatu chełmskiego prowadzone są różne inwestycje z zakresu modernizacji i przebudowy sztucznych zbiorników wodnych (np. Dębowy Las, Maczuły, Wojsławice). Podstawowym aktem prawnym w zakresie ochrony wód przed zanieczyszczeniami w Polsce jest ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. – Prawo wodne (t. j.: Dz. U. z 2015 r. poz. 469 ze zm.). Ocena jakości wód powierzchniowych przeprowadzana była w oparciu o rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 22 października 2014 r., w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych (Dz. U. z 2014 r. poz. 1482). Rozporządzenie określa sposób dokonywania oceny stanu jednolitych części wód poprzez dokonywanie oceny stanu ekologicznego (JCWP naturalne) lub potencjału ekologicznego (JCWP sztuczne i silnie zmienione), stanu chemicznego oraz spełnienie dodatkowych 7 wymogów obszarów chronionych, a także sposób interpretacji wyników badań wskaźników jakości, sposób prezentacji wyników klasyfikacji oraz częstotliwość dokonywania klasyfikacji.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 105 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Na stan/potencjał ekologiczny składają się oceny elementów biologicznych, elementów hydromorfologicznych, elementów fizykochemicznych oraz specyficznych zanieczyszczeń syntetycznych i niesyntetycznych. Do oceny stanu chemicznego wód wykorzystuje się badania substancji priorytetowych i innych substancji zanieczyszczających. Zestawienie oceny stanu chemicznego, stanu/potencjału ekologicznego, wymagań dla obszarów chronionych oraz stanu/potencjału ekologicznego w obszarach chronionych składają się na pełną ocenę stanu wód. Na terenie powiatu chełmskiego zlokalizowano 12 punktów pomiarowo-kontrolnych, znajdujących się na 12 z 43 JCWP występujących na terenie powiatu. 10 z nich wykorzystywanych jest do monitoringu operacyjnego, który wykonywany jest na JCWP zidentyfikowanym jako zagrożone nieosiągnięciem celów środowiskowych, a 2 punkty wykorzystywane są do prowadzenia monitoringu diagnostycznego, prowadzonego w celu dokonania długoterminowych zmian JCWP oraz zaprojektowania przyszłych zmian monitoringu. W poniższym zestawieniu tabelarycznym przedstawione zostały wyniki badań WIOŚ prowadzonych w ramach monitoringu środowiska w 2015 roku.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 106 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Tabela 31. Wyniki badań w punktach pomiarowo-kontrolnych powiatu chełmskiego w latach 2013–2015
Nazwa Nazwa Klasa Ocena punktu Klasa elementów Klasa elementów Stan Stan ocenianej elementów stanu pomiarowo – fizykochemicznych hydromorfologicznych ekologiczny chemiczny JCWP biologicznych wód kontrolnego
Wełnianka od źródeł do Wełnianka - II II II DOBRY - - Dopływu spod Zaniże Kułakowic
Wełnianka od Dopływu spod Wełnianka - II III II UMIARKOWANY DOBRY ZŁY Kułakowic do Dubienka ujścia
Udal od źródeł Udal - II II II DOBRY - - do Krzywólki Puszcza
Udal od Krzywólki do Udal - Turka PPD III II UMIARKOWANY DOBRY ZŁY ujścia
Kanał Kanał Żmudzki Żmudzki - II III II UMIARKOWANY - ZŁY Puszcza
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 107 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Nazwa Nazwa Klasa Ocena punktu Klasa elementów Klasa elementów Stan Stan ocenianej elementów stanu pomiarowo – fizykochemicznych hydromorfologicznych ekologiczny chemiczny JCWP biologicznych wód kontrolnego
Bug od Udalu do Bug - Kanału PSD IV I SŁABY DOBRY ZŁY Dorohusk Świerżowskiego
Lepitucha - Lepitucha PPD II II UMIARKOWANY - ZŁY Sawin
Kanał Kanał Świerżowski - PSD III I UMIARKOWANY - ZŁY Świerżowski Świerże
Uherka – Uherka od źródeł Przysiółek PPD III II UMIARKOWANY - ZŁY do Garki Czułczyce
Uherka od Garki Uherka – PPD II II UMIARKOWANY - ZŁY do Gdolanki Ruda Wieś
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 108 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Nazwa Nazwa Klasa Ocena punktu Klasa elementów Klasa elementów Stan Stan ocenianej elementów stanu pomiarowo – fizykochemicznych hydromorfologicznych ekologiczny chemiczny JCWP biologicznych wód kontrolnego
Uherka od Uherka - Gdolanki do PSD III I UMIARKOWANY DOBRY ZŁY Rudka ujścia
Gdolanka - Gdolanka PPD IV II SŁABY DOBRY ZŁY Karolinów
Źródło: WIOŚ w Lublinie
Oznaczenia: Klasa: I – stan bardzo dobry II – stan dobry i powyżej dobrego III – umiarkowany IV – słaby V – zły PSD – poniżej stanu dobrego PPD – poniżej potencjału dobrego
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 109 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Podsumowując powyższe wyniki można stwierdzić, że stan ekologiczny większości badanych JCWP jest umiarkowany. Stan chemiczny dla większości punktów nie został oceniony, ale dla tych punktów gdzie był badany, uzyskał ocenę dobrą. Całkowita ocena stanu wód uznana jednak została za złą. Poniższa rycina przedstawia mapę z wynikami oceny stanu ekologicznego JCWP rzecznych w województwie lubelskim w roku 2014.
Ryc. 13. Wyniki oceny stanu ekologicznego JCWP rzecznych w województwie lubelskim badanych w roku 2014 Źródło: Raport o stanie środowiska województwa lubelskiego w 2014 roku , WIOŚ Lublin 2015
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 110 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Zagrożenie dla wód powierzchniowych oraz podziemnych związane jest przede wszystkim z zanieczyszczeniami pochodzenia antropogenicznego. Stopień zanieczyszczenia wód podziemnych w największym stopniu zależy od głębokości zalegania oraz izolacji poziomu wodonośnego od powierzchni terenu oraz od lokalizacji potencjalnego źródła zagrożeń. Głównym zagrożeniem dla jakości wód powierzchniowych są zanieczyszczenia wprowadzane do nich wraz z wodami opadowymi, co dotyczy przede wszystkim terenów zurbanizowanych. Ważne jest, aby woda opadowa odprowadzana była do kanalizacji deszczowej, a nie ogólnospławnej, aby zminimalizować obciążenia oczyszczalni ścieków. Należy również zwrócić uwagę na transport drogowy, który przez spływy powierzchniowe, przyczynia się do zanieczyszczenia wód. Szczególnie niebezpieczne spływy powierzchniowe z dróg następują po długich okresach bezdeszczowych. Wtedy to woda spływając m.in. po ulicach, zbiera osadzone na nich cząstki zanieczyszczeń. Istotne jest w tym przypadku zastosowanie urządzeń odwadniających łącznie z systemami podczyszczającymi. Na zanieczyszczenie wód podziemnych wpływa sposób zagospodarowania i użytkowania terenu (stopień skanalizowania, miejsca zrzutu ścieków, stacje paliw, składowiska odpadów itp.). Problem stanowić mogą także nieodpowiednio utrzymane studnie oraz brak obowiązku likwidacji studni nieeksploatowanych. Poprawa lub pogorszenie stanu gospodarki komunalnej na terenach mieszkalnych mają zatem bezpośredni wpływ na jakość wód podziemnych. Zgodnie ze stanem na koniec roku 2015 na terenie powiatu funkcjonują 24 oczyszczalnie komunalne będące pod zarządem gmin oraz 15 oczyszczalni będących własnością różnego rodzaju instytucji działających na terenie powiatu. Łączna przepustowość oczyszczalni komunalnych wyniosła 4 268 m3/d, a ich wielkość wyrażona w jednostkach RLM wyniosła 37 607. Ilość ścieków wymagających oczyszczenia odprowadzonych ogółem w ciągu roku 2015 wyniosła 563 000 m3. Poniżej przedstawiono wykres porównujący korzystanie z oczyszczalni komunalnych w powiecie chełmskim, województwie lubelskim oraz w skali kraju, z którego wynika, że liczba ludności korzystająca z oczyszczalni ścieków jest bardzo mała i znacznie odbiega zarówno od województwa, jak i całego kraju.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 111 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Ludnośd korzystająca z oczyszczalni ścieków
80%
60%
40% Polska 20% powiat chełmski 0% 1999r. 2002r. 2005r. 2008r. 2011r. 2014r.
powiat chełmski województwo lubelskie Polska
Ryc. 14. Długość sieci kanalizacyjnej [km] Źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Lokalnych
Zagrożenie dla jakości wód podziemnych może wiązać się także z zanieczyszczeniami pochodzenia rolniczego, związanego z niezastosowaniem zasad zawartych w kodeksie dobrej praktyki rolniczej (KDPR) np. z niewłaściwym stosowaniem nawozów sztucznych i organicznych oraz środków ochrony roślin (niedostosowany termin i dawki nawożenia). Spływy powierzchniowe z tych terenów powodują wymywanie związków azotu i fosforu będących pozostałością po stosowanych nawozach sztucznych oraz środkach ochrony roślin. Wzrost zużycia nawozów sztucznych i środków ochrony roślin, w dużym stopniu, wynika z rozwoju rolnictwa i jego chemizacji. Zanieczyszczenia pochodzące z rolnictwa zawierają znaczne ilości biogenów, które są odpowiedzialne za powstawanie deficytu tlenowego w wodzie poprzez nadmierny rozwój glonów, co prowadzi do eutrofizacji zbiorników wodnych. Główne źródła zanieczyszczeń środowiska wodnego w powiecie chełmskim to odprowadzanie niewłaściwie oczyszczonych ścieków komunalnych i przemysłowych oraz spływy powierzchniowe wód opadowych z terenów rolniczych. Ze względu na stwierdzenie przekroczenia zawartości azotanów w płytkich wodach podziemnych i powierzchniowych, na terenie powiatu wyznaczono dwa obszary szczególnie narażone na zanieczyszczenia pochodzenia rolniczego (OSN) – „Uherka” i „Kanał Żmudzki”, o powierzchni 48,28 ha. W roku 2015 WIOŚ w Lublinie skontrolował 5 gospodarstw na terenie wspomnianych OSN, w miejscowościach: Depułtycze Nowe, Uher, Żółtańce Kolonie oraz Wólka Leszczańska. Kontrole nie wykazały nieprawidłowości. Ponadto, WIOŚ w 2015 roku realizował monitoring
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 112 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024 jakości wód powierzchniowych na terenie OSN „Kanał Żmudzki”. W omawianym okresie stężenia średnioroczne badanych wskaźników nie wykazały przekroczeń. Wyniki analiz wód powierzchniowych, przepływających przez wyznaczony OSN, nie potwierdziły ich wrażliwości na zanieczyszczenia związkami azotu ze źródeł rolniczych. Badania rzeki Uherki zaplanowano na rok 2016. Innym poważnym problemem dla środowiska wodnego są spływy wód opadowych z powierzchni utwardzonych, głównie na terenie miast. Według danych GUS za rok 2014 na obszarze powiatu znajdują się 1 724 zbiorniki bezodpływowe na nieczystości ciekłe oraz 447 przydomowych oczyszczalni ścieków (których liczba sukcesywnie wzrasta). W przypadku nieszczelności zbiorników bezodpływowych oraz przydomowych oczyszczalni ścieków może dojść do poważnego zagrożenia dla wód podziemnych i powierzchniowych. Zagrożeniem wynikającym z uwarunkowań klimatycznych jest również mała ilość opadów w ciągu roku. Roczna suma opadów w powiecie chełmskim jest niższa niż na terenie kraju. Zbyt niska ilość opadów może powodować tzw. suszę hydrologiczną, podczas której dochodzi do spadku przepływów rzecznych, a przede wszystkim obniża się poziom zalegania wód podziemnych.
Zagrożenie powodziowe
Wezbraniem nazywa się taką sytuację, kiedy w wyniku nadmiernego zasilania deszczowego lub roztopowego dochodzi do podniesienia stanu wód. Kiedy przekroczony zostanie stan brzegowy wód, a następnie dojdzie do strat materialnych i moralnych mówi się o powodzi. W zakresie dotyczącym obszarów zagrożonych powodzią ograniczenia polegają na podporządkowaniu się zapisom zawartych w „Krajowym Programie Ochrony Przeciwpowodziowej”. Program jako zespół działań mających na celu zapobieganie powodziom lub ograniczenie ich rozmiarów i skutków, obejmuje szereg środków technicznych, administracyjnych i ekonomicznych niezbędnych do zwiększenia stopnia zabezpieczenia ludności i mienia przed powodzią. W powiecie chełmskim znajduje się jeden wał przeciwpowodziowy „Wał Dorohusk”, znajdujący się obecnie w stanie dobrym, nie wymagającym remontów. Objęty jest on pracami konserwacyjnymi, mającymi na celu utrzymanie wału w dobrym stanie. W najbliższych latach Wojewódzki Zarząd Melioracji i Urządzeń Wodnych w Lublinie Oddział w Chełmie nie planuje prowadzenia inwestycji związanych z ochroną przeciwpowodziową na terenie powiatu chełmskiego. Zgodnie ze wstępną oceną ryzyka powodziowego przeprowadzoną przez Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej znaczące powodzie miały w przeszłości miejsce w gminach: Dubienka, Dorohusk, Leśniowice, Ruda-Huta oraz Rejowiec.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 113 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Mapy opracowane przez Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej wyodrębniają obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi. Sytuację powiatu chełmskiego przedstawia poniższa rycina.
Ryc. 15. Obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi na terenie powiatu chełmskiego Źródło: www.kzgw.gov.pl
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 114 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Zagadnienia horyzontalne
I Adaptacja do zmian klimatu Znacząca zmiana klimatu niesie za sobą obfite opady deszczu, co powoduje wzrost ryzyka powodziowego. Ryzykiem takim objęta jest niewielka część powiatu chełmskiego. Ważnym zadaniem jest zatem ochrona przeciwpowodziowa terenów, na których istnieje ryzyko wystąpienia powodzi. Powinno się zmodernizować wały powodziowe, aby w pełni zabezpieczały dany obszar przed powodzią. Istotną kwestią jest również ochrona zbiorników małej retencji, które nie dopuszczają do nastania suszy na terenie powiatu. Ponadto, nie powinno się planować zabudowy na terenach zalewowych oraz przerywać cieków odwadniających.
II Nadzwyczajne zagrożenia środowiska Nadzwyczajnym zagrożeniem środowiska związanym z gospodarowaniem wodami jest zjawisko powodzi. Wystąpienie powodzi na terenie powiatu może spowodować przede wszystkim straty materialne, przyczynić się do obniżenia atrakcyjności terenów inwestycyjnych, a także wpłynąć negatywnie na środowisko naturalne. Ważne jest zatem odpowiednie gospodarowanie wodami, utrzymywanie cieków i zbiorników wodnych w dobrym stanie, budowa zbiorników retencyjnych oraz modernizacja i budowa wałów przeciwpowodziowych. W miejscowych planach zagospodarowania przestrzennego należy wyłączyć z zabudowy tereny narażone na powódź. Istotnym zagrożeniem dla jakości wód jest dopływ materii organicznej poprzez nielegalne zrzuty ścieków i spływy z terenów użytkowanych rolniczo. Zrzuty ścieków, w szczególności zanieczyszczonych substancjami ropopochodnymi, na wiele lat obniżają jakość wód, negatywnie oddziałując na organizmy wodne.
III Działania edukacyjne Prowadzenie kampanii edukacyjnych dotyczących zasobów wodnych powinno być jednym z najważniejszych obszarów edukacji ekologicznej. Edukacja w tym zakresie powinna poruszać między innymi: racjonalne wykorzystanie wód, stosowanie nowych technologii w ochronie wód, tematykę dotyczącą retencji, a także zagadnienia pomagające dbać o dobry stan wód. Ważne jest angażowanie obywateli w aktywną ochronę środowiska wodnego.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 115 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
IV Monitoring środowiska Podstawowym aktem prawnym w zakresie ochrony wód przed zanieczyszczeniem w Polsce jest ustawa z dnia 18 lipca 2001 r. - Prawo wodne. Ponadto, do prawa polskiego implementowana została Ramowa Dyrektywa Wodna, nakazująca osiągnięcie dobrego stanu wód. Organem odpowiedzialnym za monitoring wód powierzchniowych jest Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska, który realizuje pomiary zgodnie z Programem Monitoringu Środowiska, zaś za monitoring wód podziemnych odpowiedzialna jest Państwowa Służba Hydrogeologiczna. Jakość wód analizuje się pod kątem ilościowym oraz pod względem składu chemicznego.
Analiza SWOT
Tabela 32. Analiza SWOT dla obszaru interwencji: gospodarowanie wodami ZASOBY WODNE Mocne strony Słabe strony dobrze rozwinięta sieć rzeczna mała powierzchnia i ilość zbiorników wysoka zasobność wód, wodnych powierzchniowych i podziemnych, zły stan wód powierzchniowych mało obszarów zagrożonych powodzią niewystarczająca ilość zbiorników dobry stan wału przeciwpowodziowego retencyjnych Szanse Zagrożenie realizacja inwestycji związanych ze pogorszenie stanu wód sztucznymi zbiornikami wodnymi zanieczyszczenie wód wynikające z modernizacja istniejących i budowa nieszczelności przydomowych nowych zbiorników w ramach tzw. małej oczyszczalni ścieków lub ze zbiorników retencji bezodpływowych modernizacja istniejących urządzeń niedostateczne fundusze na realizację wodnych i przeciwpowodziowych zamierzonych inwestycji przestrzeganie zakazu sytuowania brak konsekwentnej realizacji działań na obiektów budowalnych na terenach rzecz ochrony przeciwpowodziowej zalewowych przy uchwalaniu miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Źródło: Opracowanie własne
Efekty realizacji dotychczasowego POŚ: Efekty realizacji obszaru interwencji: Jakość i gospodarowanie wodami uwzględniono w tabeli 37, w kolejnym podrozdziale.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 116 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
6.5. GOSPODARKA WODNO-ŚCIEKOWA
Pobór wody
W celu zaopatrzenia ludności, woda pobierana jest z ujęć komunalnych zlokalizowanych w poszczególnych gminach powiatu. Poniższa tabela zawiera zestawienie wszystkich komunalnych ujęć wód zlokalizowanych na terenie poszczególnych gmin, wraz z zestawieniem ilości wody pobranej w 2015 roku.
Tabela 33. Pobór wód z ujęć komunalnych na terenie powiatu chełmskiego w 2015 roku Pobór wody L. p. Nazwa jednostki Nazwa ujęcia Gmina [m3/rok]
1. Gmina Białopole Białopole Białopole 27 339
2. Gmina Białopole Raciborowice Białopole 25 733
3. Gmina Chełm Pokrówka Chełm 290 266
4. Gmina Chełm Nowosiółki Chełm 256 210
Gminny Zakład Obsługi sp. z. o.o. 5. Dorohusk Dorohusk 49 090 w Dorohusku
Gminny Zakład Obsługi sp. z. o.o. 6. Brzeźno Dorohusk 11 389 w Dorohusku
Gminny Zakład Obsługi sp. z. o.o. 7. Świerże Dorohusk 17 866 w Dorohusku
Gminny Zakład Obsługi sp. z. o.o. 8. Rozkosz Dorohusk 2 123 w Dorohusku
Przedsiębiorstwo Usługowo 9. Dubienka Dubienka 27 817 Produkcyjne w Dubience Sp. z o.o.
Przedsiębiorstwo Usługowo 10. Rogatka Dubienka 13 391 Produkcyjne w Dubience Sp. z o.o.
Przedsiębiorstwo Usługowo 11. Skryhiczyn Dubienka 5 035 Produkcyjne w Dubience Sp. z o.o.
12. Gmina Kamień Kamień Kamień 55 064
13. Gmina Kamień Rudolfin Kamień 14 440
14. Gmina Kamień Wolawce Kamień 56 378
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 117 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Pobór wody L. p. Nazwa jednostki Nazwa ujęcia Gmina [m3/rok] Gminny Zakład Komunalny 15. Leśniowice Leśniowice 36 000 w Leśniowicach Gminny Zakład Komunalny 16. Rakołupy Duże Leśniowice 20 000 w Leśniowicach Gminny Zakład Komunalny 17. Kasiłan Leśniowice 27 000 w Leśniowicach
18. Gmina Rejowiec Rejowiec Rejowiec 128 632
19, Gmina Rejowiec Hruszów Rejowiec 72 122
20. Gmina Rejowiec Aleksandria Niedziałowska Rejowiec 50 395
21. Gmina Rejowiec Marysin Rejowiec 54 956
22. Gmina Rejowiec Wereszcze Duże Rejowic 63 182
Rejowiec 23. Gmina Rejowiec Fabryczny Pawłów 49 860 Fabryczny Rejowiec 24. Gmina Rejowiec Fabryczny Liszno 64 338 Fabryczny Rejowiec 25. Gmina Rejowiec Fabryczny Wólka Kańska-Kolonia 72 290 Fabryczny Miasto Zakład Wodociągów i Kanalizacji w 26. ul. Polna Rejowiec 113 360 Rejowcu Fabrycznym Fabryczny Zakład Usług Komunalnych w 27. Ruda-Huta Ruda-Huta 100 490 Rudzie-Hucie Sp. z. o.o.
28. Gmina Sawin Sawin 75 770 Sawin
29. Gmina Sawin Czułczyce Sawin 14 300
30. Gmina Sawin Bukowa Wielka Sawin 21 980
31. Gmina Siedliszcze Siedliszcze Siedliszcze 223 013
32. Gmina Siedliszcze Bezek Kolonia Siedliszcze 44 108
33. Gmina Wierzbica Pniówno Wierzbica 200 950
34. Gmina Wierzbica Wólka Tarnowska Wierzbica 24 611
Gminny Zakład Komunalny 35. Wojsławice Wojsławice 45 491 w Wojsławicach Gminny Zakład Komunalny 36 Huta Wojsławice 22 079 w Wojsławicach
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 118 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Pobór wody L. p. Nazwa jednostki Nazwa ujęcia Gmina [m3/rok] Gminny Zakład Komunalny 37. Majdan Nowy Wojsławice 14 872 w Wojsławicach Gminny Zakład Komunalny 38. Kukawka Wojsławice 14 745 w Wojsławicach
39. Gmina Żmudź Żmudź Żmudź 94 734
Źródło: Dane gmin
Ujęcia, z których średnio w roku pobierana jest największa ilość wody znajdują się na terenie gminy Chełm. Z ujęć znajdujących się na terenie tej gminy w ciągu roku pobiera się 546 476 m3 wody. Ujęcie, z którego pobiera się najmniej wody znajduje się na terenie gminy Dorohusk. W sumie na terenie powiatu pobiera się rocznie 2 501 419 m3 wody. Zużycie wody w powiecie chełmskim w roku 2015 wyniosło 6 001 600 m3, a w przeliczeniu na jednego mieszkańca 75,6 m3. Najwięcej wody zużywa się na rolnictwo i leśnictwo (3 257 000 m3), następnie na na cele komunalne (1 853 600 m3), oraz przemysł (891 000 m3). Największe zużycie wody w roku 2015 zaobserwowano w gminie Żmudź (1 155 200 m3), a najmniejsze w gminie Leśniowice (83 200 m3). Z kolei w przeliczeniu na jednego mieszkańca największe zużycie wody zaobserwowano również w gminie Żmudź (360,7 m3), a najmniejsze w gminie Dorohusk (11,6 m3). Zużycie wody w roku 2015 w gminach należących do powiatu chełmskiego przedstawia poniższa tabela.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 119 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Tabela 34. Zużycie wody w poszczególnych gminach powiatu chełmskiego w roku 2015
Zużycie wody na Zużycie wody ogółem Lp. Gmina 3 jednego mieszkańca [m ] 3 [m ]
1. Białopole 195 700 63,1 2. Chełm 598 200 42,2 3. Dorohusk 77 200 11,6 4. Dubienka 118 200 47,9 5. Kamień 118 500 28,8 6. Leśniowice 83 200 22,2 7. Rejowiec 827 200 125,6 8. Rejowiec Fabryczny 794 000 182,0 9. Rejowiec Fabryczny – gm. miejska 908 400 202,7 10. Ruda-Huta 224 100 47,8 11. Sawin 234 100 41,0 12. Siedliszcze 422 000 61,0 13. Wierzbica 157 700 29,9 14. Wojsławice 87 900 22,6 15. Żmudź 1 155 200 360,7 Powiat chełmski 6 001 600 75,6 Źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Lokalnych
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 120 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Sieć wodociągowa
Całkowita długość sieci wodociągowej w powiecie chełmskim w 2015 roku wynosiła 1 365,6 km. Do sieci podłączone są 19 129 budynki mieszkalne i zbiorowego zamieszkania. Na przestrzeni lat 2011–2015 długość sieci wodociągowej na terenie powiatu chełmskiego wzrosła o 92,4 km (tabela oraz wykres poniżej).
Tabela 35. Przyrost sieci wodociągowej na terenie powiatu chełmskiego Sieć wodociągowa Przyrost sieci Jednostka 2011 2012 2013 2014 2015 wodociągowej terytorialna km Powiat chełmski 1273,2 1288,0 1339,4 1355,7 1365,6 92,4 Źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Lokalnych
Ryc. 16. Długość sieci wodociągowej w poszczególnych latach [km] Źródło: Opracowanie własne na podstawie Bank Danych Lokalnych, GUS
Poniższa tabela przedstawia długość sieci wodociągowej oraz liczbę przyłączy do budynków w poszczególnych gminach powiatu chełmskiego w 2015 r. Zauważyć można, że największa liczba przyłączy charakteryzuje gminy Chełm, Siedliszcze i Rejowiec. Z kolei najdłuższą sieć wodociągową posiadają również gminy Chełm i Siedliszcze oraz gmina Ruda-Huta.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 121 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Tabela 36. Długość sieci wodociągowej oraz liczba przyłączy do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania na terenie powiatu chełmskiego w 2015 roku Liczba przyłączy do budynków L.P. Gmina Długość [km] [szt.]
1 Białopole 80,5 779
2 Chełm 217,4 3 817
3 Dorohusk 37,8 790 4 Dubienka 42,0 761
5 Kamień 67,4 1 039
6 Leśniowice 87,5 989 7 Rejowiec 92,5 1 715
8 Rejowiec Fabryczny 79,5 1 283
Rejowiec Fabryczny – gm. 9 37,1 592 miejska 10 Ruda-Huta 107,2 1 218
11 Sawin 78,8 1 051 12 Siedliszcze 168,0 2 159
13 Wierzbica 130,9 1 133
14 Wojsławice 77,9 1 251 16 Żmudź 61,1 552 powiat chełmski 1365,6 19 129 Źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Lokalnych
Porównując do liczby ludności wg faktycznego miejsca zamieszkania w 2015 r. tj.: 80 618 osób, około 80% mieszkańców powiatu stanowili użytkownicy wodociągów. Najwyższy procent ludności korzysta z wodociągów w gminie Białopole, Leśniowice, Rejowiec Fabryczny i Wierzbica (100%), a najniższy w gminie Sawin (60%) oraz Dorohusk (43%). Poniższa tabela i wykres prezentuje dostęp ludności do sieci wodociągowej w poszczególnych gminach powiatu chełmskiego.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 122 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Tabela 37. Liczba ludności korzystająca ze zbiorowego zaopatrzenia w wodę Liczba zwodociągowanych miejscowości L. p. Gmina % ludności w gminie 1. Białopole 15 100
2. Chełm 41 99
3. Dorohusk 9 43 4. Dubienka 8 84
5. Kamień 17 95
6. Leśniowice 23 100 7. Rejowiec 25 99
Rejowiec 8. 16 100 Fabryczny Rejowiec 9. Fabryczny – gm. 1 100 miejska
10. Ruda-Huta 16 90 11. Sawin 11 60
12. Siedliszcze 27 83
13. Wierzbica 27 100 14. Wojsławice 22 99
15. Żmudź 16 76 Źródło: PSSE w Chełmie
Ryc. 17. Ludność korzystająca z sieci wodociągowej w 2015 roku [%] Źródło: Opracowanie na podstawie Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Lokalnych
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 123 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Sieć kanalizacyjna
Długość czynnej sieci kanalizacyjnej powiatu chełmskiego w 2015 wynosiła 220,3 km. Na przestrzeni lat 2011–2015 długość czynnej sieci kanalizacyjnej zwiększyła się o 47,1 km (tabela oraz wykres poniżej). Największy przyrost wystąpił pomiędzy rokiem 2011 a 2012, a najmniejszy pomiędzy rokiem 2014 a 2015.
Tabela 38. Przyrost sieci kanalizacyjnej w powiecie chełmskim Sieć kanalizacyjna Przyrost sieci kanalizacyjnej Jednostka terytorialna 2011 2012 2013 2014 2015
Km Powiat chełmski 173,2 199,2 207,6 219,3 220,3 47,1 Źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Lokalnych.
Ryc. 18. Długość sieci kanalizacyjnej [km] Źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Lokalnych
Sieć kanalizacyjna w poszczególnych gminach powiatu jest mocno zróżnicowana pod względem długości. Najdłuższą sieć, równą 38,1 km posiada gmina Chełm, a najkrótszą, o długości 2,7 km, posiada gmina Leśniowice. Ponadto sieć kanalizacyjna gminy Chełm charakteryzuje się największą liczbą przyłączy do budynków (677 przyłączy). Najmniej przyłączy (15) występuje w sieci kanalizacyjnej gminy Leśniowice. Na terenie powiatu infrastruktura kanalizacyjna jest znacznie słabiej rozwinięta niż infrastruktura wodociągowa, stąd potrzeba rozwoju alternatywy jaką są przydomowe oczyszczalnie ścieków oraz zbiorniki bezodpływowe. Liczba przydomowych oczyszczalni od roku 2008 do roku 2014 zwiększyła się o 1509 instalacji czyli o 140%. W każdej z gmin, z wyjątkiem gminy Białopole, znajduje się dość spora liczba przydomowych oczyszczalni. Najwięcej jest ich w gminach Sawin i Siedliszcze. Ponadto w gminach Sawin i Żmudź liczba
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 124 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024 przydomowych oczyszczalni przewyższa liczbę zbiorników bezodpływowych. Poniższa tabela zestawia liczbę zbiorników bezodpływowych oraz przydomowych oczyszczalni ścieków w poszczególnych gminach na terenie powiatu chełmskiego, a kolejna tabela długość sieci kanalizacyjnej i ilość jej przyłączy do budynków w poszczególnych gminach powiatu.
Tabela 39. Liczba zbiorników bezodpływowych oraz przydomowych oczyszczalni ścieków w poszczególnych gminach w powiecie chełmskim (stan na rok 2014 r.) Urządzenia L. p. Gmina Zbiornik Przydomowa oczyszczalnia bezodpływowy ścieków 1. Białopole 626 0 2. Chełm 1724 447 3. Dorohusk 831 126 4. Dubienka 314 74 5. Kamień 591 38 6. Leśniowice 860 53 7. Rejowiec 324 105 8. Rejowiec Fabryczny 660 233 Rejowiec Fabryczny – gm. 9. 212 11 miejska 10. Ruda-Huta 490 127 11. Sawin 207 534 12. Siedliszcze 1200 477 13. Wierzbica 842 65 14. Wojsławice 237 115 15. Żmudź 113 182 powiat chełmski 9 231 2 587 Źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Lokalnych
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 125 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Tabela 40. Długość sieci kanalizacyjnej oraz liczba przyłączy do budynków w gminach powiatu chełmskiego w 2015 roku L. p. Liczba przyłączy do budynków Gmina Długość [km] [szt.] 1. Białopole 3,0 31 2. Chełm 38,1 677 3. Dorohusk 14,9 367 4. Dubienka 4,4 93 5. Kamień 22,8 415 6. Leśniowice 2,7 15 7. Rejowiec 12,9 294 8. Rejowiec Fabryczny 16,6 287 9. Rejowiec Fabryczny – gm. miejska 19,3 197 10. Ruda-Huta 10,3 145 11. Sawin 31,1 460 12. Siedliszcze 8,0 453 13. Wierzbica 15,2 228 14. Wojsławice 8,2 166 15. Żmudź 12,8 163 Powiat chełmski 220,3 3991 Źródło: Opracowanie na podstawie danych z GUS, Bank Danych Lokalnych
Liczba osób korzystająca z sieci kanalizacyjnej wynosiła na koniec 2014 roku 19 415 osób, a w 2013 r. 18 698 (dane GUS). Największy udział użytkowników kanalizacji stanowią mieszkańcy gminy miejskiej Rejowiec Fabryczny, gdzie z kanalizacji korzystało 3 120 osób. W całym powiecie chełmskim tylko niespełna 25% ludności korzysta z sieci kanalizacyjnej. Najmniejsza liczba osób korzystających z kanalizacji gminnej/publicznej (198 osób) zamieszkuje gminę Leśniowice, gdzie długość sieci kanalizacyjnej wynosi zaledwie 2,7 km. Zależność tą obrazuje poniższy wykres.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 126 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Ryc. 19. Ludność w powiecie korzystająca z sieci kanalizacyjnej w 2014 roku [osoba] Źródło: Opracowanie na podstawie Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Lokalnych
Na terenie powiatu chełmskiego znajdują się 24 komunalne oczyszczalnie ścieków, będące pod zarządem poszczególnych gmin powiatu chełmskiego. Ponadto na terenie powiatu znajdują się także oczyszczalnie, które są własnością różnego rodzaju instytucji z terenu powiatu. Poniższa tabela zawiera zestawienie wszystkich oczyszczalni ścieków z terenu powiatu wraz z określeniem jednostki zarządzającej, rodzaju oczyszczalni, odbiornika ścieków wraz z jednostką JCWP oraz ilości oczyszczonych ścieków w 2015 r.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 127 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Tabela 41. Oczyszczalnie ścieków na terenie gmin powiatu chełmskiego
Ilość ścieków w 2015 L. p. Gmina Miejscowość Zarządzający Rodzaj oczyszczalni Odbiornik ścieków JCWP 3 roku m /rok
PLRW20002426631699 rów do rzeki – Wełnianka od Dopływu 1. Białopole Białopole Gmina Białopole biologiczno-mechaniczna 16 000 Wełnianki spod Kułakowic do ujścia
Lasy Państwowe Maziarnia rów melioracyjny do PLRW2000232663149 – Qśr – 15 695 2. Białopole – Nadleśnictwo mechaniczno-biologiczna Strzelecka rzeki Bug Ubrodowianka Strzelce (pozwolenie wodnoprawne)
mechaniczno- rów do rzeki PLRW2000242663489 – 3. Chełm Srebrzyszcze Gmina Chełm 4 289 biologiczna Uherki Gdolanka
rów do rzeki PLRW2000232663449 – 4. Chełm Staw Gmina Chełm mechaniczna Uherka od źródeł do 1 396 Garki Garki
PLRW2000232663449 – Qśr – 73 000 5. Chełm Okszów Gmina Chełm biologiczna kanał Słyszówka Uherka od źródeł do Garki (pozwolenie wodnoprawne)
Rolnicza Spółdzielnia rów melioracyjny do PLRW2000242663489 – Qśr – 66 211 6. Chełm Srebrzyszcze hydrobotaniczna Produkcyjna rzeki Gdolanki Gdolanka (pozwolenie wodnoprawne) Srebrzyszcze
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 128 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Ilość ścieków w 2015 L. p. Gmina Miejscowość Zarządzający Rodzaj oczyszczalni Odbiornik ścieków JCWP 3 roku m /rok
Dom Pomocy PLRW2000232663449 – rów melioracyjny do Qśr – 35 770 7. Chełm Nowiny Społecznej w biologiczna Uherka od źródeł do rzeki Garki Nowinach Garki (pozwolenie wodnoprawne)
Gminny Zakład PLRW2000232663312 – 8. Dorohusk Dorohusk Obsługi Sp. z o.o. biologiczno-mechaniczna rów melioracyjny 53 550 Dopływ spod Turki w Dorohusku
Gminny Zakład PLRW2000232663322 – 9. Dorohusk Brzeźno Obsługi Sp. z o.o. biologiczno-mechaniczna rów melioracyjny 14 150 Dopływ z Pławanic w Dorohusku
Gminny Zakład PLRW2000232663314 – 10. Dorohusk Rozkosz Obsługi Sp. z o.o. biologiczno-mechaniczna rów melioracyjny 20 30 Dopływ spod Pogranicza w Dorohusku Przedsiębiorstwo Handlowo- Serwisowe obszar bagienny – PLRW2000232663322 – Qśr – 37 449 11. Dorohusk Brzeźno biologiczna MIDEX – rów melioracyjny Dopływ z Pławanic (pozwolenie wodnoprawne) SERVICE, sp. z o.o. Brzeźno PLRW2000212663199 – Gorzelnia 12. Dorohusk Husynne mechaniczna staw Burzec Bug od Wełnianki do brak danych Husynne Udalu
Spółdzielnia PLRW2000212663199 – Qśr – 10 037 13. Dorohusk Husynne Mieszkaniowa biologiczna starorzecze Bugu Bug od Wełnianki do Husynne Udalu (pozwolenie wodnoprawne)
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 129 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Ilość ścieków w 2015 L. p. Gmina Miejscowość Zarządzający Rodzaj oczyszczalni Odbiornik ścieków JCWP 3 roku m /rok
Baza Dydaktyczno- Naukowa Zarządu PLRW2000232663322 – Qśr – 730 14. Dorohusk Brzeźno Chełmskich biologiczno-mechaniczna ziemia Dopływ z Pławanic Parków (pozwolenie wodnoprawne) Krajobrazowych w Brzeźnie
Przedsiębiorstwo PLRW2002426631699 – Usługowo Wełnianka od Dopływu 15. Dubienka Dubienka Produkcyjne w mechaniczno-biologiczna rzeka Wełnianka 9 106 spod Kułakowic do Dubience Sp. z ujścia o.o.
PLRW2000232663269 – 16. Kamień Kamień Gmina Kamień mechaniczno-biologiczna kanał Kacap Kacap 43 800
PLRW2000232663229 – Qśr – 3 650 17. Kamień Andrzejów Gmina Kamień mechaniczno-biologiczna kanał Kacap Udal od źródeł do Krzywólki (pozwolenie wodnoprawne)
Gminny Zakład PLRW2000624349 – 18. Leśniowice Leśniowice Komunalny w biologiczno-mechaniczna kanał Horodyski 4 500 Wojsławka Leśniowicach
Wólka PLRW20001724389 – 47 192 19, Rejowiec Gmina Rejowiec biologiczna rów Rejowiecka Rejka
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 130 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Ilość ścieków w 2015 L. p. Gmina Miejscowość Zarządzający Rodzaj oczyszczalni Odbiornik ścieków JCWP 3 roku m /rok
PLRW2000232663449 – 6 977 20. Rejowiec Zawadówka Gmina Rejowiec biologiczna rów/ziemia Uherka od źródeł do Garki
Rejowiec Gmina Rejowiec Rów Mokry (rzeka PLRW200017243989 – 21. Pawłów mechaniczno-biologiczna 12 812 Fabryczny Fabryczny Dorohucza) Rów Mokry
Rejowiec Gmina Rejowiec PLRW200017243989 – 22. Krasne mechaniczno-biologiczna rów melioracyjny 5 830 Fabryczny Fabryczny Rów Mokry
Rejowiec Dom Pomocy rów do rzeki PLRW200017243989 – Qśr – 6 022 23. Kanie mechaniczo-biologiczna Fabryczny Społecznej Kanie Dorohuczy Rów Mokry (pozwolenie wodnoprawne)
Zakład Miasto Wodociągów i Rejowiec PLRW20001724389 – 24. Rejowiec Kanalizacji w mechaniczno-biologiczna rzeka Rejka 88 098 Fabryczny Rejka Fabryczny Rejowcu Fabrycznym Cementownia Miasto Rejowiec REJOWIEC S.A. PLRW20001724389 – Qśr – 67 525 25. Rejowiec mechaniczno-biologiczna rów melioracyjny Fabryczny w Rejowcu Rejka Fabryczny (pozwolenie wodnoprawne) Fabrycznym Zakład Usług Komunalnych w PLRW2000242663489 – 26. Ruda-Huta Ruda-Huta biologiczno-mechaniczna rzeka Gdolanka 17 066 Rudzie-Hucie Sp. Gdolanka z o.o.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 131 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Ilość ścieków w 2015 L. p. Gmina Miejscowość Zarządzający Rodzaj oczyszczalni Odbiornik ścieków JCWP 3 roku m /rok
Zakład Przetwórstwa rów melioracyjny do PLRW2000242663489 – Qśr – 18 250 27. Ruda-Huta Leśniczówka mechaniczno-biologiczna Mięsnego rzeki Gdolanki Gdolanka (pozwolenie wodnoprawne) Leśniczówka PLRW2000232663469 – 28. Sawin Sawin Gmina Sawin mechaniczno-biologiczna rzeka Lepitucha 41 460 Lepitucha
Gmina PLRW20001724529 – 29. Siedliszcze Siedliszcze biologiczna rzeka Mogilanka 45 245 Siedliszcze Mogilnica
Gmina PLRW20001724529 – 30. Siedliszcze Brzeziny biologiczna rzeka Mogilanka 2 304 Siedliszcze Mogilnica
Gmina PLRW20001724529 – 31. Siedliszcze Bezek biologiczna rzeka Mogilanka 2 199 Siedliszcze Mogilnica
Bezek Gmina PLRW20001724529 – 32. Siedliszcze biologiczna rzeka Mogilanka 3 500 Kolonia Siedliszcze Mogilnica
Chojno Nowe Dom Pomocy PLRW200017245169 - Qśr – 4 467 33. Siedliszcze mechaniczno-biologiczna rów melioracyjny Pierwsze Społecznej Białka (pozwolenie wodnoprawne)
Gospodarstwo PLRW20001724529 – brak pozwolenia 34. Siedliszcze Bezek brak danych rów melioracyjny Rolne Bezek Mogilnica wodnoprawnego
PLRW20001724569 – Busówno- 35. Wierzbica Gmina Wierzbica mechaniczno-biologiczna rów melioracyjny Świnka bez dopł. spod 55 755 Kolonia Kobyłki Spółdzielnia PLRW20001724569 – Wólka Mieszkaniowa Qśr – 72 890 36. Wierzbica mechaniczno-biologiczna rów melioracyjny Świnka bez dopł. spod Tarnowska w Wólce Kobyłki (pozwolenie wodnoprawne) Tarnowskiej
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 132 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Ilość ścieków w 2015 L. p. Gmina Miejscowość Zarządzający Rodzaj oczyszczalni Odbiornik ścieków JCWP 3 roku m /rok
Gminny Zakład PLRW2000624349 – 37. Wojsławice Wojsławice biologiczna Wojsławice 17 127 Komunalny Wojsławka
Wólka PLRW20000266324 – 38. Żmudź Gmina Żmudź mechaniczno-biologiczna Kanał Żmudzki 4 845 Leszczańska Kanał Żmudzki
PLRW20000266324 – 39. Żmudź Żmudź Gmina Żmudź mechaniczno-biologiczna Kanał Żmudzki 19 288 Kanał Żmudzki Źródło: Starostwo Powiatowe i gminy
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 133 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
W 2015 roku ładunek BZT5 w ściekach po oczyszczeniu we wszystkich oczyszczalniach komunalnych na terenie powiatu chełmskiego wynosił 4 984 kg, a ładunek ChZT 28 742 kg. Poniższa tabela zawiera dane dotyczące ilości poszczególnych ładunków w ściekach w oczyszczalniach komunalnych z terenu gmin powiatu w roku 2015. Ogółem na terenie powiatu oczyszczono 563 000 m3 ścieków.
Tabela 42. Ilość oczyszczonych ścieków i ładunek zanieczyszczeń w ściekach po oczyszczeniu na terenie powiatu chełmskiego w 2015 roku Ilość L. p. Gmina oczyszczonych Wskaźnik Ładunek [kg/rok] ścieków [m3/rok]
BZT5 162 1. Białopole 15 000 ChZT 998 zawiesina ogólna 184
BZT5 13 2. Chełm 75 000 ChZT 88 zawiesina ogólna 32
BZT5 876 3. Dorohusk 52 000 ChZT 5 480 zawiesina ogólna 851
BZT5 15 4. Dubienka 8 000 ChZT 149 zawiesina ogólna 14
BZT5 259 5. Kamień 39 000 ChZT 2 009 zawiesina ogólna 278
BZT5 33 6. Leśniowice 1 000 ChZT 144 zawiesina ogólna 45
BZT5 587 7. Rejowiec 54 000 ChZT 3 172 zawiesina ogólna 568
BZT5 177 8. Rejowiec Fabryczny 17 000 ChZT 876 zawiesina ogólna 212
BZT5 146 Rejowiec Fabryczny – gm. 9. 85 000 ChZT 1861 miejska zawiesina ogólna 253
BZT5 160 10. Ruda-Huta 15 000 ChZT 682 zawiesina ogólna 546
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 134 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Ilość L. p. Gmina oczyszczonych Wskaźnik Ładunek [kg/rok] ścieków [m3/rok]
BZT5 943 11. Sawin 41 000 ChZT 4 571 zawiesina ogólna 1 275
BZT5 187 12. Siedliszcze 50 000 ChZT 2 871 zawiesina ogólna 221
BZT5 338 13. Wierzbica 70 000 ChZT 2 920 zawiesina ogólna 626
BZT5 102 14. Wojsławice 17 000 ChZT 171 zawiesina ogólna 78
BZT5 626 15. Żmudź 24 000 ChZT 2 750 zawiesina ogólna 508 Źródło: Dane gmin, Bank Danych Lokalnych
Zagadnienia horyzontalne
I Adaptacja do zmian klimatu Silne i gwałtowne opady deszczu, pojawiające się na skutek zmian zachodzących w klimacie, mogą być przyczyną lokalnych podtopień. Brak przystosowanych odbiorników wód deszczowych, czy brak odwodnienia terenów może prowadzić do zalania obszaru, powodując straty materialne i negatywne oddziaływanie na środowisko.
II Nadzwyczajne zagrożenia środowiska Długo utrzymująca się susza może spowodować obniżenie wilgotności gleb oraz zmniejszenie zasobów wód podziemnych i powierzchniowych. Spadek wilgotności gleby wpływa negatywnie na roślinność, a zmniejszenie powierzchni wód może spowodować ograniczenie poboru wody na cele komunalne. Powiat chełmski posiada dobrze rozwiniętą sieć wodociągową i leży na obszarze zasobnym w wody podziemne. Jednakże w sytuacjach zagrożenia suszą zalecane może być np. uszczelnienie systemów wodociągowych w celu ograniczenia strat w sieci lub zmniejszenie wodochłonności produkcji.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 135 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
III Działania edukacyjne Działania edukacyjne powinny opierać się na informowaniu społeczeństwa na temat odpowiedniego gospodarowania zasobami wód na terenie powiatu. Ponadto odbywać się mogą cykliczne kampanie edukacyjne mające na celu poszerzenie wiedzy lokalnej ludności na temat przydomowych oczyszczalni ścieków oraz metod ochrony przez dostaniem się zanieczyszczeń do środowiska naturalnego. Należy również uświadamiać mieszkańców w kwestii oszczędzania wody, prowadząc kampanie i akcje promujące zrównoważone gospodarowanie wodami.
IV Monitoring środowiska Oczyszczalnie ścieków oraz organy zarządzające siecią kanalizacyjną i wodociągową są zobowiązane do przeprowadzania badań jakości wód i ścieków oraz przedkładania ww. badań właściwym organom.
ANALIZA SWOT
Tabela 43. Analiza SWOT obszaru interwencji: gospodarka wodno-ściekowa GOSPODARKA WODNO-ŚCIEKOWA Mocne strony Słabe strony dobrze rozwinięta sieć wodociągowa w słabo rozwinięta sieć kanalizacyjna w większości gmin, niektórych gminach powiatu duża liczba zbiorników bezodpływowych i dysproporcja pomiędzy rozwojem sieci przydomowych oczyszczalni ścieków w wodociągowej a kanalizacyjnej miejscach gdzie rozwój sieci kanalizacyjnej jest utrudniony odpowiednia ilość oczyszczalni ścieków wysoka zasobność wód, powierzchniowych i podziemnych, Szanse Zagrożenia rozwój sieci wodociągowej i zanieczyszczenie wód wynikające z kanalizacyjnej nieszczelności przydomowych budowa nowych zbiorników oczyszczalni ścieków lub ze zbiorników bezodpływowych i przydomowych bezodpływowych oczyszczalni ścieków możliwość zanieczyszczenia wód i gleb kontrole szczelności przydomowych w wyniku awarii oczyszczalni ścieków lub oczyszczalni ścieków i zbiorników zakładu przemysłowego bezodpływowych dofinansowania na zakup i montaż przydomowych oczyszczalni ścieków utrzymanie dobrego stanu technicznego sieci wodociągowej i kanalizacyjnej Źródło: Opracowanie własne
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 136 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Efekty realizacji dotychczasowego POŚ:
Tabela 44. Ocena realizacji celu i kierunków działań w zakresie gospodarki wodno-ściekowej Zakładany cel Podjęte zadania Efekt modernizacja ujęć wody w modernizacja ujęć Bukowinie Wielkiej (gmina Sawin) wody i w Kolonii Wólka Kańska (gmina Rejowiec Fabryczny) budowa oczyszczalni ścieków w Busównie Kolonii (gmina Wierzbica), budowa nowej modernizacja i budowa oczyszczalni ścieków w miejsce oczyszczalni ścieków przestarzałych technologii w Dubience oraz rozbudowa zarządzanie zasobami oczyszczalni ścieków w Pawłowie wodnymi (gmina Rejowiec Fabryczny) wzrost długości sieci rozbudowa sieci wodociągowej na terenie powiatu wodociągowej o 69,987 km wzrost długości sieci rozbudowa sieci kanalizacyjnej na terenie powiatu kanalizacji sanitarnej o 21,329 km wykonanie wykonanie 47 przydomowych przydomowych oczyszczalni ścieków oczyszczalni ścieków Źródło: Opracowanie własne na podstawie Raportu z Realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego za lata 2013–2014
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 137 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
6.6. ZASOBY GEOLOGICZNE
Geologia i geomorfologia
Zgodnie z regionalizacją fizyczno-geograficzną według Kondrackiego powiat chełmski położony jest w większości na terenie makroregionu Polesia Wołyńskiego. Mały, południowy fragment obejmuje obszar Wyżyny Lubelskiej i Wyżyny Wołyńskiej, a niewielki północny fragment obejmuje obszar Polesia Zachodniego. Polesie Wołyńskie charakteryzuje się rzeźbą terenu właściwą dla północnych krajobrazów poleskich oraz południowych krajobrazów wyżynnych. W granicach makroregionu Polesia Wołyńskiego pokrywającym się z terenami powiatu chełmskiego wyodrębniono trzy mezoregiony, w granicach Polesia Zachodniego na obszarze powiatu chełmskiego wyodrębniono dwa mezoregiony, a w granicach Wyżyny Lubelskiej i Wyżyny Wołyńskiej na terenie powiatu chełmskiego wyodrębniono po jednym mezoregionie. Największy obszar na terenie powiatu chełmskiego obejmuje mezoregiony Pagóry Chełmskie i Obniżenie Dubieńskie należące do makroregionu Polesia Wołyńskiego, a najmniejszy obszar w granicach powiatu stanowi mezoregion Polesie Brzeskie należący do makroregionu Polesia Zachodniego i mezoregion Grzęda Horodelska należąca do makroregionu Wyżyny Wołyńskiej. Mezoregion Obniżenie Dorohuckie znajduje się w zachodniej części Polesia Wołyńskiego. Powiat chełmski pokrywa się z tym mezoregionem w swojej zachodniej części. Obszar ten wykształcił się jako płaska równina w Dolinie Wieprza, a na jego krajobraz przyrodniczy składają się przede wszystkim łąki. Podłoże geologiczne obszaru tworzą z kolei górnokredowe margle i wapienie, w których w efekcie krasowienia powstały liczne zagłębienia wypełnione zwykle torfem. Obszar mezoregionu Obniżenie Dubienki należący do makroregionu Polesia Wołyńskiego prawie w całości znajduje się w granicach powiatu chełmskiego i obejmuje jego wschodnią część. Jego obszar tworzy równina z licznymi, drobnymi formami morfologicznymi, wśród których dominują zagłębienia wypełnione utworami piaszczystymi, torfami i madami. Teren jest porośnięty głównie lasami i łąkami. Mezoregion Pagóry Chełmskie, leży w centralnej części zarówno Polesia Wołyńskiego jak i powiatu chełmskiego i niemalże w całości znajduje się w granicach powiatu. Na terenie tym zlokalizowane są wzniesienia, zbudowane z górnokredowych skał węglanowych. Wzniesienia te są pokryte z kolei „czapami” trzeciorzędowych piaskowców, które ze względu na wysoką odporność na wietrzenie tworzą pagóry, które mogą sięgać nawet do wysokości 250 m n.p.m.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 138 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Najbardziej urozmaicona rzeźba terenu występuje na obszarze mezoregionu Działów Grabowieckich, należącego do makroregionu Wyżyny Lubelskiej. Teren ten w większości tworzy pokryty lessem garb górnokredowych skał, który ma powierzchnię około 1280 km2. Wygląd wydłużonych działów międzydolinowych nadają doliny dopływów rzeki Wieprz. Dodatkowo krajobraz urozmaicony jest przez liczne boczne dolinki i wąwozy, nazywane przez okolicznych mieszkańców „debrami”, które tworzą zespół form o maksymalnej wysokości bezwzględnej równej 313 m. n. p. m. Równina Łęczyńsko-Włodawska, będąca częścią makroregionu Polesia Zachodniego i zwana inaczej Pojezierzem Łęczyńsko-Włodawskim, pokrywa się z północnym fragmentem powiatu chełmskiego. Na jej terenie występują także bagna, torfowiska i jeziora. Rzeźba terenu tego obszaru wynika z działalności lodowca i wód polodowcowych, gdyż po ustąpieniu ostatniego zlodowacenia, ze względu na charakter równinny obszaru i idący za tym wolny odpływ wód, utworzyło się w tym miejscu zastoisko polodowcowe. Ponadto obszar Równiny Łęczyńsko- Włodawskiej jest fragmentem Poleskiego Parku Narodowego. Mezoregion Grzęda Horodelska, należąca do makroregionu Wyżyny Wołyńskiej oraz mezoregion Polesie Brzeskie należące do makroregionu Polesia Zachodniego, to mezoregiony, które w minimalnym stopniu pokrywają się z obszarem powiatu chełmskiego. Grzęda Horodelska ukształtowana jest jako pas płaskich wzniesień, które mogą osiągać wysokość od 220 do 230 m n.p.m. Liczne i suche doliny występujące w tym obszarze pokryte są czarnoziemami, przez co stwarzają dobre warunki dla rolnictwa. Polesie Brzeskie stanowi wąski pas przygraniczny w Polsce i dalej ciągnie się już na Białorusi i Ukrainie. Nazwa tego obszaru pochodzi od zlokalizowanego na tym obszarze miasta Brześcia. Grzęda Horodelska występuje na obszarze powiatu na małym fragmencie w jego południowej części, a Polesie Brzeskie na małym fragmencie w części północno-wschodniej. Mapę wszystkich mezoregionów na terenie powiatu chełmskiego zawiera poniższa rycina.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 139 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Ryc. 20. Powiat chełmski na tle mezoregionów Polski zgodnie z regionalizacją Kondrackiego Źródło: www.pig.gov
W obrębie powiatu chełmskiego zdecydowanie dominują utwory geologiczne określane jako: wapienie, kreda pisząca z krzemieniami, opoki, margle, wkładki piaskowców i gezy. Dość licznie występują także piaski i mułki jeziorne oraz piaski, żwiry, mady rzeczne, torfy i namuły. Najrzadziej występującymi na terenie powiatu utworami są piaski mułki i żwiry ozów występujące tylko na małych powierzchniach w północnej części powiatu. Wszystkie utwory geologiczne powiatu przedstawia mapa zawarta na rycinie poniżej.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 140 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Ryc. 21. Geologia powiatu chełmskiego Źródło: www.pig.gov.pl
Surowce mineralne powiatu
Surowcem mineralnym nazywamy wydobytą ze złoża kopalinę użyteczną, mającą swoje zastosowanie w gospodarce. Z pojęciem surowca mineralnego związane są następujące definicje:
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 141 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Zasoby bilansowe – zasoby złoża lub jego części, którego cechy naturalne spełniają wymagania określone przez kryteria bilansowości i umożliwiają podejmowanie jego eksploatacji. Zasoby przemysłowe – część zasobów bilansowych lub pozabilansowych złoża, a w przypadku wód leczniczych, termalnych i solanek – zasobów eksploatacyjnych złoża, w granicach projektowanego obszaru górniczego lub wydzielonej części złoża przewidzianej do zagospodarowania, które mogą być przedmiotem uzasadnionej technicznie i ekonomicznie eksploatacji przy spełnieniu wymagań określonych w przepisach prawa, w tym wymagań dotyczących ochrony środowiska. Zgodnie z Bilansem Zasobów Złóż Kopalin w Polsce wg stanu na dzień 31 grudnia 2015, wykonanym przez Państwowy Instytut Geologiczny, na terenie powiatu chełmskiego dość licznie występują złoża różnego rodzaju surowców, wśród których dominuje węgiel kamienny. Zestawienie złóż występujących na terenie powiatu przedstawiają poniższe tabele.
Tabela 45. Złoża węgla kamiennego na obszarze powiatu chełmskiego Zasoby w. kamiennego [tys. ton] Nazwa złoża Stan zag. łoża Wydobycie geologiczne bilansowe przemysłowe
Chełm II P 1 034 514 - - Lublin K-8 R 250 262 - - Sawin P 1 083 685 - - Źródło: Państwowy Instytut Geologiczny
Tabela 46. Złoża ziemi krzemionkowej na obszarze powiatu chełmskiego Zasoby ziemi krzemionkowej [tys. ton] Nazwa złoża stan zag. złoż wydobycie geologiczne bilansowe przemysłowe
Lechówka Z 961 - - Lechówka II Z 6 - - Źródło: Państwowy Instytut Geologiczny
Tabela 47. Złoża kredy na obszarze powiatu chełmskiego Zasoby kredy [tys. ton] Nazwa złoża stan zag. złoża wydobycie geologiczne bilansowe przemysłowe
Mogielnica I R 27 - - Źródło: Państwowy Instytut Geologiczny
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 142 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Tabela 48. Złoża piasku i żwiru na obszarze powiatu chełmskiego Zasoby piasku i żwiru [tys. ton] Nazwa złoża Stan zag. łoża geologiczne wydobycie przemysłowe bilansowe Berdyszcze Z 16 - - Bukowa Mała T 40 - - Czułczyce Z 2061 - - Czułczyce Duże A R 137 - - Czułczyce Duże R 32 26 - Czułczyce Duże II Z 90 - - Czułczyce Duże VIII E 162 - 4 Czułczyce dz. 125 E 100 - 6 Czułczyce dz. 142/3 R 89 16 - Czułczyce dz. 174 Z 14 - - Czułczyce II Z 225 - - Czułczyce III E - - 1 Czułczyce V R 97 - - Czułczyce VII E 36 - 14 Dorohusk 2 R 189 - - Dorohusk A T 304 195 - Dorohusk C Z - - - Dubienka Z 167 - - Henrysin R 657 - - Jagodno Z 12 - - Jazików E 15 - 1 Jazików I R 15 - 1 Karczunek P 28360 - - Kol. Czułczyce II E - - 3 Kol. Okopy dz. 310/1, 310/4, 310/5 T 131 - - Kol. Czułczyce III E 36 - 7 Kol. Czułczyce IV E 51 - 5 Kol. Czułczyce V R 109 - - Kol. Czułczyce VI R 41 - - Krynica Z 160 - - Lechówka dz. 102/1, 99 E 10 - 5 Lechówka dz. 104/1 E 59 - 5 Lechówka 19/1 E 88 - 25 Lechówka dz. 86 E 153 - 61 Lechówka dz. 87 T 92 - - Lechówka dz. 97/1, 101/1 T 159 - - Lechówka dz. 99 Z - - -
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 143 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Zasoby piasku i żwiru [tys. ton] Nazwa złoża Stan zag. łoża geologiczne wydobycie przemysłowe bilansowe Leśniczówka Z 46 - - Łowcza Z 290 - - Łukówek p. B Z 36 - - Mogielnica P 4775 - - Mościska-Ladeniska R 185 - - Okopy Kolonia dz. 261/2 T 24 - - Okopy Kolonia dz. 263 i 264 E 105 - 2 Okopy Kolonia dz. 265 E 40 - 6 Ostrów Z 247 - - Petryłów III E 4 - 4 Pogranicze R 418 - - Rejowiec Fabryczny R 30 - - Rogatka R 75 - - Ruda-Huta E 75 - 10 Skryhiczyn R 40 - - Srebrzyszcze E 288 288 30 Srebrzyszcze dz. 229.229/5 R 702 702 - Syczyn E 137 - 14 Syczyn 2 E 18 - 3 Świerże 6 R 116 - - Świerże dz.1914 T 91 - - Świerże IV E 38 - 7 Świerże V E 57 - 11 Toruń I E 418 362 93 Toruń III E 99 - 21 Toruń IV T 106 - - Toruń V R 398 - - Turka T 101 - - Turka I R 451 - - Turka II R 154 - - Wólka Kańska I Z 134 - - Wólka Kańska III E 32 32 20 Zagrody R 9 - - Zalasocze R 53 - - Źródło: Państwowy Instytut Geologiczny
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 144 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Tabela 49. Złoża piasku kwarcowego na obszarze powiatu chełmskiego Zasoby piasku kwarcowego [tys. m3] Nazwa złoża stan zag. złoża wydobycie geologiczne bilansowe przemysłowe
Kanie-Liszno Z 214,25 - - Toruń R 2118,00 - - Źródło: Państwowy Instytut Geologiczny
Tabela 50. Złoża surowców ilastych ceramiki budowlanej chełmskiego Zasoby surowców ilastych ceramiki budowalnej [tys. m3] Nazwa złoża stan zag. złoża wydobycie geologiczne bilansowe przemysłowe
Białopole Z tylko pzb. - - Bukowa Wielka R 617 - - Bukowa Wielka-1 R 169 - - Buśno E 1079 1079 51 Łukówek 1 Z 9 - - Majdan Nowy P 5615 - - Malinówka R 219 - - Putnowice (Kaflarnia) R 4 - - Źródło: Państwowy Instytut Geologiczny
Tabela 51. Złoża surowców ilastych dla przemysłu cementowego na obszarze powiatu chełmskiego Zasoby surowców ilastych dla przemysłu cementowego [tys. ton] Nazwa złoża stan zag. złoża wydobycie geologiczne bilansowe przemysłowe
Bukowa Wielka R 2603 - - Lechówka dz. T 142 - - 102/1, 99 Lechówka dz. T 38 - - 104/1 Lechówka dz. T 252 - - 97/1, 101/1 Lechówka dz. Z - - - 99 Łukówek Z 292 - - Pawłów Z 184 - - Źródło: Państwowy Instytut Geologiczny
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 145 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Tabela 52. Złoża torfu na obszarze powiatu chełmskiego Zasoby kredy [tys. m3] Nazwa złoża stan zag. złoża wydobycie geologiczne bilansowe przemysłowe
Kozia Góra R 20 20 - Mogielnica I R 482 - - Źródło: Państwowy Instytut Geologiczny
Tabela 53. Złoża wapieni i margli dla przemysłu cementowego na obszarze powiatu chełmskiego Zasoby wapieni i margli dla przemysłu cementowego [tys. ton] Nazwa złoża stan zag. złoża wydobycie geologiczne bilansowe przemysłowe
Bezek P 866 715 - - Chełm E 213 112 193 841 2 407 Chełm I R 159 167 - - Nikodemówka P 91 900 - - Pokrówka P 267 890 - - Rejowiec E 38 017 3 680 124 Rejowiec I R 41 354 - - Źródło: Państwowy Instytut Geologiczny
Tabela 54. Złoża wapieni dla przemysłu wapienniczego na obszarze powiatu chełmskiego Zasoby wapieni dla przemysłu wapienniczego [tys. ton] Nazwa złoża stan zag. złoża wydobycie geologiczne bilansowe przemysłowe
Leszczany R 753 - - Źródło: Państwowy Instytut Geologiczny
B - kopalnia w budowie E - złoże eksploatowane M - złoże skreślone z bilansu zasobów w roku sprawozdawczym P - złoże o zasobach rozpoznanych wstępnie (w kat. C2 + D) R - złoże o zasobach rozpoznanych szczegółowo (w kat. A+B+C1) Z - złoże, z którego wydobycie zostało zaniechane T - złoże zagospodarowane, eksploatowane okresowo
Podsumowując powyższe tabele, na terenie powiatu chełmskiego znajdują się udokumentowane złoża 10 surowców. Największy obszar obejmują złoża węgla kamiennego, a najliczniej występują złoża piasku i żwiru. W związku z dość dużymi złożami
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 146 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024 węgla kamiennego, na terenie gminy Siedliszcze planowana jest budowa kopalni węgla kamiennego „Jan Karski”. Lokalizacje udokumentowanych złóż na terenie powiatu obrazuje poniższa rycina.
Ryc. 22. Rozmieszczenie złóż surowców na terenie powiatu chełmskiego Źródło: www.geoportal.pgi.gov.pl
Zagadnienia horyzontalne
I Adaptacja do zmian klimatu Realizacja przedsięwzięcia, jakim jest eksploatowanie złóż kopalin nie wpływa bezpośrednio na klimat, stąd też należy przyjąć, że oddziaływanie to jest neutralne.
II Nadzwyczajne zagrożenia środowiska Wydobywanie kopalin negatywnie wpływa na środowisko ponieważ degradowana jest powierzchnia ziemi, niszczone siedliska i zmieniane są stosunki wodne. Największy negatywny wpływ na środowisko ma eksploatacja kopalin w sposób odkrywkowy. Ponadto zagrożeniem dla jakości środowiska jest także rozwój infrastruktury i transportu
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 147 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024 towarzyszącego miejscom wydobycia złóż. Innym zagrożeniem jest także wydobycie kopalin w sposób niezorganizowany i niekontrolowany.
III Działania edukacyjne Eksploatacja złóż kopalin często budzi kontrowersje i sprzeciw wśród społeczności lokalnej. Należy więc uświadamiać mieszkańców zarówno na temat konieczności wydobycia złóż jak i towarzyszących temu korzyści i zagrożeń. W przypadku występowania konfliktów społecznych zaleca się przeprowadzanie spotkań wyjaśniających rolę gospodarczą kopalin oraz informujących o sposobach rekultywacji terenów poeksploatacyjnych i sposobach zapobiegania szkodom w środowisku. Należy też zobowiązać przedsiębiorców, aby podjęli wszelkie możliwe działania chroniące powierzchnię ziemi, wody podziemne i powierzchniowe oraz po zakończonej eksploatacji dokonali rekultywacji zdegradowanego terenu.
IV Monitoring środowiska Prowadzący eksploatację surowców powinien zadbać o odpowiedni poziom ochrony powierzchni ziemi, zasobów złoża i zasobów wodnych, a w miarę możliwości na bieżąco prowadzić proces rekultywacji. Organy administracji publicznej wydające koncesje na wydobycie kopalin winny, w przypadku wystąpienia przesłanek dotyczących zagrożenia wód podziemnych, nałożyć na inwestora obowiązek wykonania badań, np. hydrogeologicznych, które podczas eksploatacji złoża należy systematycznie wykonywać w ramach monitoringu jakości i ilości wód podziemnych.
Analiza SWOT
Tabela 55. Analiza SWOT obszaru interwencji: zasoby geologiczne ZASOBY GEOLOGICZNE Mocne strony Słabe strony dostępność złóż kopalin nie wykorzystanie wszystkich dostępnych eksploatacja kopalin zgodnie z wydanymi złóż kopalin koncesjami powstawanie odpadów wydobywczych Szanse Zagrożenia likwidacja i rekultywacja wszystkich degradacja powierzchni ziemi w wyniku „dzikich” miejsc eksploatacji kopalin eksploatacji kopalin, szczególnie węgla rekultywacja terenów po eksploatacji nielegalna i niekontrolowana kopalin eksploatacja złóż eksploatacja złóż węgla lub gazu łupkowego Źródło: Opracowanie własne
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 148 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Efekty realizacji dotychczasowego POŚ:
Tabela 56. Ocena realizacji celu i podjętych zadań oraz efekt wraz z przypisanym wskaźnikiem w zakresie zasobów geologicznych
Zakładany cel Podjęte zadania Efekt
poddanie 5,41 ha powierzchni inwentaryzacja zasobów sukcesywna rekultywacja części zdegradowanej kopalin terenów pokopalnianych rekultywacji w kierunku rolnym Źródło: Opracowanie własne na podstawie Raportu z Realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego za lata 2013–2014
6.7. GLEBY
Na terenie powiatu chełmskiego dominują gleby klasy IV i III, które klasyfikuje się jako średnie i średnio dobre grunty orne. Na terenie powiatu praktycznie w ogóle nie występują gleby klasy I, uważane za najlepsze grunty orne, a gleby klasy II czyli bardzo dobre grunty orne są na terenie powiatu mniejszością. Gleby o najwyższych klasach bonitacyjnych zlokalizowane są na terenie gminy Wojsławice. Dominują tam gleby III klasy bonitacyjnych, a gleby klasy II występują tutaj najliczniej na tle pozostałych gmin powiatu. Ponadto na terenie tej gminy występuje najmniej gleb pozaklasowych oraz gleb VI klasy bonitacyjnej, klasyfikowanych jako grunty orne najsłabsze. Ponadto tylko w gminie Białopole nie występują gleby VI klasy bonitacyjnej. Procentowe zestawienie klas wszystkich gruntów zawiera poniższa tabela.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 149 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Tabela 57. Klasy gleb na terenie powiatu chełmskiego Klasa gleby (%) Gmina Poza I II III IIIa IIIb IV IVa IVb V VI klaso we Białopole - 2,7 2,3 14,3 8,8 8,3 10,9 5,4 9,6 - 37,7 Chełm - 0,8 2,7 9,0 15,3 8,6 17,1 7,6 9,1 2,0 27,8 Dorohusk <0,1 <0,1 2,9 1,1 4,7 18,4 11,4 9,1 19,0 6,4 26,7 Dubienka - 0,3 5,1 3,7 5,2 12,8 11,1 8,9 23,6 8,0 21,3 Kamień - 0,5 5,9 8,3 20,2 18,0 14,5 5,6 12,7 4,3 10,0 Leśniowice - 0,5 5,1 9,9 31,8 6,1 25,6 5,4 2,8 0,4 12,4 Rejowiec - 0,4 1,3 4,0 14,6 6,6 14,4 10,0 16,8 3,4 27,9 Rejowiec - - 1,0 0,6 8,3 9,3 13,2 10,5 26,7 5,4 25,0 Fabryczny Rejowiec Fabryczny <0,1 - 0,3 1,5 8,8 7,4 17,4 11,4 23,4 7,8 22,0 – gm. miejska Ruda-Huta - - 1,0 0,4 4,1 14,2 10,5 12,9 28,2 11,4 17,3 Sawin <0,1 0,3 0,9 1,7 4,8 13,7 11,3 10,5 23,8 7,0 26,0 Siedliszcze - <0,1 1,8 4,8 13,6 13,8 21,8 13,0 16,3 4,4 10,3 Wierzbica - 0,6 5,7 4,8 15,8 9,9 19,0 11,2 11,6 6,3 15,1 Wojsławice <0,1 7,8 10,4 22,2 21,2 7,4 15,3 3,6 2,6 0,2 9,3 Żmudź - 0,8 3,6 6,3 15,0 13,0 17,2 7,7 11,8 2,2 22,4 powiat <0,1 0,9 3,4 6,2 12,7 11,7 15,4 8,9 15,2 4,5 21,1 chełmski Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Starostwa Powiatowego
Pięć gmin w powiecie chełmskim posiada aktualne wyniki oceny właściwości wybranych gleb przeprowadzone przez Okręgową Stację Chemiczno-Rolniczą w Lublinie. Jednym z ważniejszych parametrów uwzględnionych w niniejszej ocenie jest odczyn gleby. Znajomość pH jest szczególnie ważna podczas planowania nawożenia, ponieważ odczyn wpływa na rozpuszczalność składników mineralnych w glebie, ich dostępność dla roślin, różnorodność gatunkową oraz wielkość populacji organizmów żyjących w glebie. Optymalny odczyn gleby dla uprawianych gatunków roślin jest podstawowym elementem żyzności gleby, który umożliwia efektywne wykorzystanie nawozów oraz uzyskanie wysokiego plonu roślin o dobrej jakości. Poniższa tabela zwiera zestawienie wyników badań odczynu gleb dla wybranych gmin.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 150 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017–2020 z perspektywą na lata 2021–2024
Tabela 58. Wyniki badań odczynu gleb w roku 2014 i 2015 w wybranych gminach powiatu chełmskiego
Przebadana Ilość Odczyn [pH] (% gleb) Potrzeby wapnowania (% gleb) powierzchnia Gmina przebadanych użytków bardzo lekko próbek kwaśny obojętny zasadowy konieczne potrzebne wskazane ograniczone zbędne rolnych [ha] kwaśny kwaśny Chełm 1014 786 16% 14% 70% 13% 6% 81% Dubienka 110 76 64% 11% 25% 59% 7% 34% Kamień 156 136 5% 6% 89% 4% 1% 95% Rejowiec 63 46 0% 2% 98% 0% 2% 98% Wierzbica 267 162 22% 16% 62% 20% 6% 74% Źródło: Dane wybranych gmin
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 151 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
Wg danych OSChR z 2015 r. 21-40% badanych gleb powiatu chełmskiego to gleby bardzo kwaśne i kwaśne, gleby o bardzo niskiej i niskiej zasobności w przyswajalny fosfor oraz gleby o bardzo niskiej zasobności w przyswajalny potas, a 61-81% gleb to gleby o bardzo niskiej i niskiej zasobności w przyswajalny magnez. Wapnowanie stosowane w celu odkwaszenia gleby konieczne jest przy pH gleby mniejszym niż 4,0 (gleba bardzo kwaśna), potrzebne przy pH w przedziale 4,1-4,5 (gleby bardzo kwaśne i kwaśne), wskazane przy pH w przedziale 4,6-5,0 (gleby kwaśne) oraz zbędne przy pH większym niż 5,1 (gleby kwaśne, lekko kwaśne, obojętne i zasadowe). Takie pierwiastki jak fosfor, magnez i potas zaliczone zostały do makroelementów, których obecność wymagana jest dla prawidłowego wzrostu i rozwoju roślin. Ich zawartość w glebie jest na ogół dość duża, jednakże aby roślina mogła skorzystać z zasobów danego pierwiastka musi wystąpić on w formie przyswajalnej, która na ogół stanowi niewielką część całkowitej zawartości pierwiastka w glebie. Nadmiar tych pierwiastków z wyjątkiem azotu na ogół nie szkodzi roślinom. Nadmiar azotu może spowodować przerost roślin, zwiększyć podatność na choroby, a także pogorszyć ich wartość biologiczną. Poniższa rycina przedstawia wykresy obrazujące zasobność gleb powiatu chełmskiego w makroelementy. Średnia zawartość fosforu i potasu w glebach jest bardzo zbliżona między sobą, ale jeśli chodzi o zawartość magnezu, to na terenie powiatu zdecydowanie dominują gleby o bardzo niskiej i niskiej zawartości tego pierwiastka.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 152 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
Ryc. 23. Zasobność gleb w makroelementy w roku 2014 i 2015 Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych OSChR z wybranych gmin powiatu
Zanieczyszczenie gleb i zmiany powierzchni terenu wiążą się z działalnością człowieka. Wpływ na jakość gleb na terenie powiatu chełmskiego ma głównie rolnictwo (użytki rolne zajmują 63% powierzchni powiatu). W związku z tym ziemia jest w znacznym stopniu uprawiana, używane są środki ochrony roślin, które mogą negatywnie oddziaływać na jakość gleb. Na terenie powiatu część gleb pokryta jest powierzchną litą w postaci chodników, jezdni, parkingów. Ogranicza to między innymi obieg wody oraz życie na poziomie mikrobiologicznym.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 153 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
Gleby antropogeniczne wykazują wysokie zasolenie, spowodowane stosowaniem soli w okresie zimowym w celu przeciwdziałania skutkom oblodzenia dróg i chodników, co negatywnie wpływa na wzrost i rozwój roślin. Gleby te są bardziej narażone na zanieczyszczenia. Erozja jest procesem geologicznym pod którym rozumie się zarówno procesy naturalne powodowane przez wodę, wiatr i śnieg, jak i antropogeniczne przeobrażające powierzchniowo i wgłębnie powierzchnię ziemi. Tereny erodowane cechują się znacznie zachwianą równowagą biologiczną, prowadzącą do negatywnych i najczęściej trwałych zmian warunków ekologicznych i techniczno-organizacyjnych. W warunkach polskich za najważniejszą uznaje się erozję powodowaną przez wodę (erozja wodna) i wiatr (erozja wietrzna). Erozja wodna to przeobrażenie i degradowanie wierzchniego i głębszych poziomów gleb w wyniku oddziaływania spływów powierzchniowych z deszczu lub tającego śniegu oraz wód rzecznych. Należą do niej procesy powierzchniowe, liniowe i podziemne. Erozja wietrzna (eoliczna) polega na przeobrażeniu i degradowaniu gleb pod wpływem erozyjnego oddziaływania wiatru. Nalezą do niej procesy deflacji, korazji i akumulacji. Głównym czynnikiem wpływającym na przeobrażenia gleb na terenie powiatu jest erozja gleb, dotycząca obszarów położonych na wysoczyznach, gdzie przeważnie występują gleby najwyższych klas bonitacyjnych. Zagrożenie bardzo silną erozją dotyczy obszarów o dużym kącie nachylenia zboczy. W powiecie chełmskim zjawisko erozji występuje na skalę lokalną.
Zagadnienia horyzontalne
I Adaptacja do zmian klimatu W wyniku zmian klimatu nasilają się ekstremalne zjawiska atmosferyczne – znaczne amplitudy temperatur, susze, gradobicie, zanik lub ulewne deszcze. Mogą one stwarzać zagrożenie dla jakości gleb. Ulewne deszcze i gwałtowne wichury mogą powodować wystąpienie zjawiska erozji wodnej lub wietrznej, które powodują wymywanie i wywiewanie cennych składników z powierzchni ziemi. Przekładać się to może na plonowanie upraw. Nadmierne opady deszczu mogą również powodować lokalne podtapianie, co niekorzystnie wpływa na procesy zachodzące w glebie i organizmy w niej żyjące. Zjawisko suszy powodować może nie tylko negatywne zmiany zachodzące w glebie, ale również przekładać się na plonowanie roślin oraz powodować straty w drzewostanach, np. leśnych.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 154 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
II Nadzwyczajne zagrożenia środowiska Jednym z największych zagrożeń dla środowiska glebowego jest człowiek i jego działania oraz poważne awarie, jakie mogą wystąpić i zanieczyścić środowisko glebowe. Nadmierne nawożenie, niewłaściwe lub nielegalne składowanie odpadów, wzrost natężenia ruchu na trasach komunikacyjnych oraz rozbudowa infrastruktury, czy też działalność zakładów mogą powodować przedostawanie się do gleb niebezpiecznych substancji.
III Działania edukacyjne Działania edukacyjne mają na celu poszerzenie świadomości miejscowej społeczności. Należy propagować wśród rolników działania w zgodzie z Kodeksem Dobrej Praktyki Rolniczej. W tym celu zaleca się systematyczne szkolenia, m. in. z zakresu stosowania środków ochrony roślin, nawożenia gleb, czy stosowania komunalnych osadów ściekowych. Należy uświadamiać rolników, jakie skutki niesie za sobą intensyfikacja rolnictwa i jak ważne jest prowadzenie działań związanych z ochroną środowiska glebowego oraz jak poprawa jakości środowiska glebowego wpłynie na wzrost i poprawę jakości plonów.
IV Monitoring środowiska Badania jakości i właściwości gleb przeprowadzane są przez Okręgową Stację Chemiczno – Rolniczą w Lublinie.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 155 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
Analiza SWOT
Tabela 59. Analiza SWOT obszaru interwencji: gleby GLEBY Mocne strony Słabe strony średnia jakość gleb – brak gleb niskie zanieczyszczenie gleb o najwyższej klasie bonitacyjnej ograniczenie przeznaczenia gruntów mała ilość wyników oceny właściwości o wysokich ekologicznych na cele gleb prowadzonych przez OSChR nierolnicze brak wyznaczonych przez WIOŚ popularyzacja rolnictwa zgodnego z punktów poboru prób gleby w ramach Kodeksem Dobrej Praktyki Rolniczej PMŚ Szanse Zagrożenia przeciwdziałanie procesom erozji wodnej pogorszenie się jakości gleb w wyniku i wietrznej gleb wzrostu zanieczyszczenia rekultywacja zdegradowanych gleb intensyfikacja rolnictwa promowanie racjonalnego rolnictwa, stosowanie soli drogowej zimą ograniczenie stosowania środków zwiększenie powierzchni utwardzonych chemicznych oraz dużej ilości nawozów takich jak drogi czy place Źródło: Opracowanie własne
Efekty realizacji dotychczasowego POŚ:
Tabela 60. Ocena realizacji celu i podjętych zadań oraz efekt wraz z przypisanym wskaźnikiem w zakresie gleb
Zakładany cel Podjęte zadania Efekt
w przypadku realizacji inwestycji na takich glebach – wydawanie ochrona gleb użytkowanych ochrona gleb o wysokiej decyzji o wyłączeniu rolniczo przydatności rolniczej gruntów z produkcji wraz z naliczeniem opłat z tytułu wyłączenia Źródło: Opracowanie własne na podstawie Raportu z Realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego za lata 2013–2014
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 156 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
6.8. GOSPODAROWANIE ODPADAMI I ZAPOBIEGANIE POWSTAWANIU ODPADÓW
Kwestie gospodarowania odpadami komunalnymi w gminach regulowane są zapisami ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (t. j.: Dz. U. z 2016 r. poz. 250 ze zm.), ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz. U. z 2013 r. poz. 21 ze zm.) oraz wojewódzkiego planu gospodarki odpadami. Według Planu gospodarki odpadami dla województwa lubelskiego do roku 2017 powiat chełmski należy do Regionu Gospodarki Odpadami Chełm. Poza gminami powiatu, do tego regionu należy także: gmina Wola Uhruska w powiecie włodawskim, gminy Hrubieszów i Uchanie w powiecie hrubieszowskim oraz miasto Chełm. Ponadto zgodnie z Uchwałą Sejmiku Województwa Lubelskiego nr XVII/262/2016 z dnia 30 maja 2016 r., zmieniającą uchwałę w sprawie wykonania „Planu gospodarki odpadami dla województwa lubelskiego 2017” (Dz. Urz. Woj. Lubelskiego z 2016 r. poz. 2374) dla regionu chełmskiego, regionalną instalacją do mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów komunalnych i wydzielenia ze zmieszanych odpadów komunalnych frakcji nadających się w całości lub w części do odzysku oraz regionalną instalacją do składowania odpadów powstających w procesie mechaniczno- biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych oraz pozostałości z sortowania odpadów komunalnych, o pojemności pozwalającej na przyjmowanie odpadów przez okres nie krótszy niż 15 lat, w ilości nie mniejszej niż powstająca w instalacji do mechaniczno-biologicznego przetwarzania odpadów komunalnych jest Przedsiębiorstwo Gospodarki Odpadami Sp. z o.o., Zakład Przetwarzania Odpadów Komunalnych regionu chełmskiego w Srebrzyszczu. Region ten nie posiada natomiast regionalnej instalacji do przetwarzania selektywnie zebranych odpadów zielonych i innych bioodpadów oraz wytwarzania z nich produktów o właściwościach nawozowych lub środków wspomagających uprawę roślin, spełniającego wymagania określone w przepisach odrębnych. Dla tej instalacji, do czasu jej uruchomienia wskazano cztery instalacje zastępcze: ZZO KOM-EKO S.A. Lublin, Regionalny Zakład Zagospodarowania Odpadów w Dębowcu, „KRAS-EKO” Sp. z o.o. Wicentów oraz Przedsiębiorstwo Gospodarki Odpadami Sp. z o.o. Srebrzyszcze. Ponadto dla wszystkich trzech rodzajów regionalnej instalacji przewidziano instalacje zastępcze, w przypadku awarii właściwej instalacji. Na terenie powiatu chełmskiego funkcjonują obecnie trzy składowiska odpadów: Świerże w gminie Dorohusk, Kolonia Rudka w gminie Ruda-Huta oraz Srebrzyszcze w gminie Chełm. Dla składowiska w Kolonii Rudce, które nie przyjmuje już odpadów, przygotowywane są plany
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 157 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024 zamknięcia i rekultywacji. Składowisko w miejscowości Świerże jest składowiskiem czynnym i przyjmuje m. in. odpady: z grupy 10 – odpady z procesów termicznych, z grupy 15 – odpady opakowaniowe, z grupy 17 – odpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych oraz infrastruktury drogowej oraz z grupy 20 – odpady komunalne łącznie z frakcjami gromadzonymi selektywnie. Zamknięcie tego składowiska planowane jest na dzień 24.04.2024 r. Ponadto składowiska w Kolonii Rudce oraz w miejscowości Świerże wyznaczone zostały jako instalacje zastępcze dla regionalnej instalacji do składowania odpadów powstających w procesie mechaniczno-biologicznego przetwarzania zmieszanych odpadów komunalnych oraz pozostałości z sortowania odpadów komunalnych, na mocy wyżej wspomnianej Uchwały Sejmiku Województwa Lubelskiego. Składowisko w Srebrzyszczu, pełniące funkcję RIPOK, przyjmuje również odpady niebezpieczne oraz azbest. Poniższa rycina przedstawia mapę Regionu Odpadami Chełm, pochodzącą z obowiązującego dla województwa lubelskiego PGO.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 158 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
Ryc. 24. Region Gospodarki Odpadami Chełm Źródło: Plan Gospodarki Odpadami dla Województwa Lubelskiego 2017
Poniższa tabela przedstawia zestawienie firm, które zajmują się odbiorem odpadów komunalnych w poszczególnych gminach powiatu chełmskiego.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 159 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
Tabela 61. Przedsiębiorstwa zajmujące się odbiorem odpadów komunalnych w gminach
L. p. Gmina Przedsiębiorstwo Lokalizacja przedsiębiorstwa
Gminny Zakład Obsługi Sp. z. o.o. Kolonia Okopy 49, 22-175 1. Białopole w Dorohusku Dorohusk
2. Chełm AZART ul. Kolejowa 1C, 22-100 Chełm
Gminny Zakład Obsługi Sp. z o.o. Kolonia Okopy 49, 22-175 3. Dorohusk w Dorohusku Dorohusk
Przedsiębiorstwo Usługowo 22-145 Dubienka 4. Dubienka Produkcyjne w Dubience ul. Piaski 13 Sp. z o.o.
Gminny Zakład Obsługi Sp. z. o.o. Kolonia Okopy 49, 22-175 5. Kamień w Dorohusku Dorohusk
6. Leśniowice AZART ul. Kolejowa 1C, 22-100 Chełm
Łuszczów ul. Promienna 19, 22- 7. Rejowiec „Eder” Dariusz Gałan 600 Tomaszów Lubelski
ul. Wspólna 13, 22-170 8. Rejowiec Fabryczny Miejski Zakład Komunalny „Eko” s.c. Rejowiec Fabryczny
Rejowiec Fabryczny – ul. Wspólna 13, 22-170 9. Miejski Zakład Komunalny „Eko” s.c. gm. miejska Rejowiec Fabryczny
Zakład Usług Komunalnych 22-110 Ruda-Huta, ul Targowa 10. Ruda-Huta w Rudzie-Hucie Sp. z. o.o. 6
ul. Krótka 2, 22-130 Wola 11. Sawin PW „Baza” Piotr Kołodyński Uhruska
12. Siedliszcze PW Ewa Grzywna-Żmuda Zawadówka 21B, 22-100 Chełm
ul. Bieławin 5, 13. Wierzbica MPGK Chełm 22-100 Chełm
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 160 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
L. p. Gmina Przedsiębiorstwo Lokalizacja przedsiębiorstwa
ul. Usługowa 6,22-540 14. Wojsławice Lew-Pol Wiesław Leszczyński Dołhobyczów
15. Żmudź AZART ul. Kolejowa 1C, 22-100 Chełm
Źródło: Dane gmin
Zgodnie z obowiązującymi obecnie przepisami dotyczącymi gospodarowania odpadami komunalnymi, gminy zobligowane są do stworzenia i utrzymywania punktów selektywnej zbiórki odpadów komunalnych (PSZOK), do których mieszkańcy będą dostarczać określone frakcje odpadów. Dostęp do tych punktów ma być łatwy dla mieszkańców, a odbiór odpadów ma być zapewniony w ramach pobieranej od mieszkańców opłaty za gospodarowanie odpadami komunalnymi. W poniższej tabeli znajdują się zestawione, dostępne na stronach internetowych poszczególnych gmin powiatu chełmskiego, informacje o istniejących stacjonarnych PSZOK- ach. W gminach: Kamień, Rejowiec, Rejowiec Fabryczny (gmina wiejska) oraz Wierzbica dwa razy w roku działają PSZOK-i mobilne.
Tabela 62. Punkty selektywnej zbiórki odpadów na terenie gmin powiatu chełmskiego
Jednostka Godziny przyjmowania L. p. Nazwa gminy Lokalizacja Punktu odbierająca odpadów
Gminny Zakład Obsługi dni robocze, w godz. 1. Białopole Cegielnia Buśno Sp. z o.o. w Dorohusku 8.00 – 14.00
raz w miesiącu w godzinach 8.00 – 20.00, Zakład AZART Srebrzyszcze 191 (wydzielony 2. Chełm zgodnie z z siedzibą w Chełmie teren ZPOK) harmonogramem ogłoszonym na dany rok
teren składowiska odpadów Gminny Zakład Obsługi dni robocze , w godz.
3. Dorohusk w miejscowości Świerże (gmina Sp. z o.o. w Dorohusku 10.00 – 18.00 Dorohusk) Przedsiębiorstwo teren przedsiębiorstwa, ul. dni robocze , w godz.
4. Dubienka Usługowo- Produkcyjne Piaski 13 10.00 – 14.00 w Dubience sp. z o.o.
5. Kamień - - -
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 161 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
Jednostka Godziny przyjmowania L. p. Nazwa gminy Lokalizacja Punktu odbierająca odpadów Zakład AZART z pierwszy piątek miesiąca
6. Leśniowice Leśniowice 106 C siedzibą w Chełmie w godz. 9.00 – 14.00
7. Rejowiec w budowie brak danych brak danych Rejowiec 8. w budowie brak danych brak danych Fabryczny Rejowiec Miejski Zakład Rejowiec Fabryczny, ul. 9. Fabryczny – 8.00 – 15. 00 Komunalny „Eko” s.c. Wspólna 13 gm. miejska Zakład Usług 10. Ruda-Huta Komunalnych w ul. Targowa środa 8.00 – 14.00 Rudzie-Hucie Sp. z.o.o. w pierwszy i trzeci PW „Baza” Piotr 11. Sawin we wsi Malinówka poniedziałek miesiąca, w Kołodyński godz. od 11.00 – 18.00 PW Ewa Grzywna- plac przy Urzędzie Miejskim w dni robocze, 7.00 – 12. Siedliszcze Żmuda w Siedliszczu, ul. Szpitalna 15A 15.00 13. Wierzbica - - - w pierwszy i trzeci poniedziałek miesiąca od Skup- Sprzedaż 11:00 – 18:00 w okresie Hurtowa Odpadów letnim (kwiecień – 14. Wojsławice i Złomu „LEW- POL, ul. ul. Runek 31 w Wojsławicach wrzesień), a w okresie Usługowa 7a, 22- 540 zimowym (październik – Dołhobyczów marzec) od godz. 9:00 – 14:00 teren oczyszczalni ścieków 15. Żmudź Zakład AZART 11.00 – 15.00 z siedzibą w Chełmie w miejscowości Żmudź Źródło: Strony internetowe gmin
Poniższa tabela przedstawia rodzaj oraz masę odebranych odpadów niesegregowanych w poszczególnych gminach powiatu chełmskiego w roku 2015. Najwięcej odpadów zebrano na terenie gminy Chełm, a najmniej na terenie gminy Dubienka. W sumie na terenie powiatu zebrano 6 012,6 Mg zmieszanych odpadów komunalnych.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 162 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
Tabela 63. Masa odebranych zmieszanych odpadów komunalnych zebranych w 2015 roku
L.P Nazwa gminy Zmieszane odpady komunalne [Mg]
1. Białopole 45,3 2. Chełm 1 286,2 3. Dorohusk 231,9 4. Dubienka 77,8 5. Kamień 721 6. Leśniowice 203,2 7. Rejowiec 415,8 8. Rejowiec Fabryczny 269,9 9. Rejowiec Fabryczny – gm. miejska 484,6 10. Ruda-Huta 274,4 11. Sawin 536,7 12. Siedliszcze 564,4 13. Wierzbica 368,9 14. Wojsławice 98,0 15. Żmudź 178,0 Powiat chełmski 6 012,6 Źródło: Urzędy Gmin
Na terenie powiatu chełmskiego w roku 2015 zbierano także odpady w sposób selektywny. Zgodnie z założeniami obecnie funkcjonującego systemu gospodarki odpadami, każda gmina może inaczej realizować selektywną zbiórkę odpadów. W związku z tym poniższa tabela zawiera zestawienie tylko wybranych frakcji odpadów zbieranych w sposób selektywny.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 163 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
Tabela 64. Masa wybranych frakcji odpadów zbieranych w sposób selektywny na terenie poszczególnych gmin powiatu chełmskiego w 2015 roku Masa odpadów zbieranych w sposób selektywny [Mg] Nazwa Inne Odpady Tworzywa Papier (frakcja gminy Metale Szkło Suma wielkogabarytowe sztuczne i tektura sucha i mokra) 1. Białopole - 142,0 - - 49,9 - 191,9 2. Chełm 2,1 77,1 39,7 7,3 164,6 - 290,8 3. Dorohusk 17,0 30,6 7,4 - 120,4 - 175,4 4. Dubienka - 1,5 2,2 0,3 52,6 - 56,6 5. Kamień 44,5 3,6 - - 68,7 - 116,8 6. Leśniowice 7,32 13,4 5,2 2,0 44,9 - 72,8 7. Rejowiec 8,8 26,4 - 0,9 74,9 - 111,0 Rejowiec 8. 9,8 - - - 63,6 105,1 178,5 Fabryczny Rejowiec 9. Fabryczny – - 49,7 - 5,5 54,7 - 109,9 gm. miejska 10. Ruda-Huta 8,8 6,6 2,7 4,0 122,3 - 144,4 11. Sawin - 10,10 13,00 2,0 102,40 - 127,5 12. Siedliszcze 18,72 164,6 2,2 - 124,9 - 310,4 13. Wierzbica 3,8 - - - 74,5 182,2 260,5 14. Wojsławice 46,20 72,9 5,6 1,6 82,80 - 209,1 15. Żmudź - - - - 44,6 - 44,6 Suma 167,04 598,5 78,0 23,6 1 245,8 140,8 2 253,7 Źródło: Urzędy Gmin
Poniższa tabela przedstawia ilość wszystkich wytworzonych odpadów komunalnych na terenie gmin powiatu chełmskiego. Wartość ta została również zestawiona z ilością mieszkańców w danej gminie i przeliczona na jednego mieszkańca gminy. W przeliczeniu na jednego mieszkańca gminy, najwięcej odpadów odbieranych jest w mieście Rejowiec Fabryczny, a najmniej w gminie Żmudź. W sumie na jednego mieszkańca powiatu w roku 2015 odebrano 123,8 kg odpadów.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 164 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
Tabela 65. Ilość wytworzonych odpadów komunalnych w poszczególnych gminach powiatu chełmskiego w 2015 roku
Masa odebranych Liczba Ilość odpadów Gmina odpadów komunalnych mieszkańców kg/osobę/rok [Mg/rok] 1. Białopole 237,2 3 153 75,23 2. Chełm 2 404,2 14 215 169,13 3. Dorohusk 989,4 6 685 148,0 4. Dubienka 220,5 2 466 89,4 5. Kamień 620,7 4 153 149,6 6. Leśniowice 324,7 3 881 83,6 7. Rejowiec 686,1 6 539 104,9 8. Rejowiec Fabryczny 454,3 4 357 104,3 Rejowiec Fabryczny – gm. 9. 787,3 4 444 177,2 miejska 10. Ruda-Huta 466,7 4 672 99,3 11. Sawin 672,3 5 804 115,8 12. Siedliszcze 704,5 6 916 101,9 13. Wierzbica 632,7 4 233 150,0 14. Wojsławice 375,6 3 963 94,8 15. Żmudź 178,0 3 279 54,3 Suma 9 754,2 78 760 123,8 Źródło: Urzędy Gmin
Z kolei poniższa tabela przedstawia zestawienie ilości zebranych odpadów w poszczególnych gminach, w latach 2012-2015. W tym miejscu należy pamiętać, że od drugiej połowy roku 2013 wszedł w życie nowy system gospodarowania odpadami komunalnymi. Tabela ta wyraźnie obrazuje, że od wejścia w życie nowego systemu gospodarki odpadami komunalnymi nastąpił wyraźny wzrost ilości zbieranych odpadów w poszczególnych gminach oraz w całym powiecie chełmskim.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 165 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
Tabela 66. Ilość odebranych odpadów na terenie poszczególnych gmin powiatu chełmskiego w latach 2012–2015 2012 2013 2014 2015 L. p. Gmina Ilość odpadów komunalnych zebranych [Mg]
1. Białopole 164,5 183,4 184,1 237,2 2. Chełm 914,5 1 296,7 2 127,8 2 404,2 3. Dorohusk - 4 76,5 909,9 989,4 4. Dubienka 56,6 108,8 176,0 220,5 5. Kamień 348,8 456,5 559,2 620,7 6. Leśniowice 164,2 189,8 285,0 324,7 7. Rejowiec 518,4 593,3 631,1 686,1 8. Rejowiec Fabryczny 181,2 243,1 422,1 454,3 Rejowiec Fabryczny – 9. brak danych 521,2 635,7 787,3 gm. miejska 10. Ruda-Huta 105,2 185,5 337,7 466,7 11. Sawin 384,9 381,8 553,6 657,4 12. Siedliszcze 179,4 358,6 573,9 704,5 13. Wierzbica 474,1 511,7 571,1 632,7 14. Wojsławice 51,0 161,4 239,9 375,6 15. Żmudź 169,0 176,0 165,0 178,0 Suma 3 711,8 5 844,3 8 372,13 9 739,3 Źródło: Urzędy Gmin
Odpowiednia organizacja systemu gospodarki odpadami na terenie gmin wchodzących w skład powiatu chełmskiego jest niezmiernie ważna, ze względu na ograniczenie negatywnego oddziaływania na środowisko. Szczególnym zagrożeniem są tzw. „dzikie” wysypiska śmieci, na których odpady składowane są w sposób nielegalny i niebezpieczny dla środowiska. Nie są one w żaden sposób izolowane od podłoża, w związku z czym toksyczne związki zawarte w odpadach, wymywane przez deszcz, przenikają bezpośrednio do gleby, a nawet do wód gruntowych. Gnijące odpady są siedliskiem chorobotwórczych bakterii i grzybów. Biogaz powstający w wyniku fermentacji na dzikich wysypiskach ulatnia się do atmosfery, zasilając tym samym efekt cieplarniany. Może także powodować powstawanie samozapłonów, będących przyczyną pożarów. Należy zauważyć, iż gospodarka odpadami zasadniczo w sposób niekorzystny oddziałuje na środowisko przyrodnicze i środowisko życia człowieka, jednakże przyjęcie
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 166 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024 właściwego kierunku gospodarowania odpadami na terenie gmin przyczyni się do zminimalizowania niekorzystnych oddziaływań. Redukcja ilości składowanych odpadów, zapobieganie niekontrolowanemu pozbywaniu się (spalaniu) przyczyni się do poprawy stanu powietrza atmosferycznego. Właściwe postępowanie ze wszystkimi wytwarzanymi rodzajami odpadów, i ograniczenie powstawania „dzikich” wysypisk odpadów przyczyni się do zmniejszenia strat w bioróżnorodności. Od 1 lipca 2013 roku odpady z gospodarstw domowych tj. odpady zielone, odpady ulegające biodegradacji, zużyte baterie i akumulatory, przeterminowane leki i chemikalia, meble, zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny można bezpłatnie oddawać do Punktów Selektywnej Zbiórki Odpadów Komunalnych zlokalizowanych na terenie gmin. Do PSZOK-u można również oddać odpady zebrane w sposób selektywny (papier, metal, tworzywo sztuczne, szkło, opakowania wielomateriałowe i ulegające biodegradacji). Prowadzone kampanie edukacyjne mają na celu zwiększenie świadomości społeczeństwa dotyczącą prawidłowego gospodarowania odpadami i ograniczania ich negatywnego wpływu na środowisko. Duże zagrożenie stanowić mogą także odpady zawierające azbest. Chorobotwórcze działanie azbestu występuje w wyniku wdychania jego włókien zawieszonych w powietrzu. W celu bezpiecznego pozbycia się tych odpadów można skorzystać ze środków na finansowanie demontażu, zbierania, transportu i unieszkodliwiania odpadów zawierających azbest, pochodzących z Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Lublinie oraz Funduszu Szwajcarskiego. O dofinansowanie mogą ubiegać się podmioty nie zaliczone do sektora finansów publicznych, w szczególności osoby fizyczne, wspólnoty mieszkaniowe, osoby prawne, przedsiębiorcy, a także jednostki sektora finansów publicznych będące gminnymi lub powiatowymi osobami prawnymi.
Odpady pochodzące z działalności podmiotów gospodarczych
W powiecie chełmskim wytwarzane są również odpady przemysłowe. Jak wynika z „Informacji o stanie środowiska i realizacji zadań kontrolnych na terenie powiatu chełmskiego w 2015 roku”, powiat chełmski należy do regionów o jednym z najniższych wskaźników wytwarzanych odpadów przemysłowych – zajmuje pod tym względem 17 miejsce w województwie lubelskim. W 2014 roku w powiecie wytworzonych zostało 17,6 tys. Mg odpadów pochodzenia przemysłowego – stanowi to zaledwie 0,26 % odpadów wytworzonych
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 167 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024 w województwie lubelskim. W 2014 roku 100 % odpadów wytworzonych w powiecie przekazano odbiorcom. Ponadto na terenie powiatu chełmskiego odzysk odpadów lub inne niż składowanie unieszkodliwianie odpadów prowadzone jest w następujących zakładach: Grupa Ożarów S.A. Zakład Cementownia w Rejowcu Fabrycznym. – odzysk odpadów polegający na współspalaniu paliw alternatywnych z odpadów,
Cemex Polska Sp. z o.o. Zakład Cementownia Chełm – odzysk odpadów polegający na współspalaniu paliw alternatywnych z odpadów
WINYL-POL Wybacz Sp. J w Siedliszczu – odzysk tworzyw sztucznych,
Zakład Produkcyjno – Usługowo – Handlowy ALEX-BIS w Rejowcu – odzysk makulatury i opakowań z papieru i tektury,
TRANSPOL Sp. z o. o Gorzelnia Żmudź – odzysk wyrobów cukierniczych z produkcji gorzelniczej,
RDF s.c. w Rejowcu Fabrycznym – wytwarzanie paliwa alternatywnego z odpadów,
EkoPaliwa Chełm Sp. z o. o. – wytwarzanie paliwa alternatywnego z odpadów.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 168 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
Zagadnienia horyzontalne
I Adaptacja do zmian klimatu Zmiany klimatu mogą powodować występowanie dużych opadów atmosferycznych oraz wysokich temperatur, co znacząco może oddziaływać na gospodarkę odpadami. W wyniku obfitych deszczy istnieje możliwość zalania składowiska odpadów lub punktów selektywnej zbiórki odpadów komunalnych, czego skutkiem będzie wymywanie i w następstwie przedostawanie się zanieczyszczeń do gleby i wód. Występowanie wysokich temperatur przyspiesza procesy fermentacji odpadów, a co się z tym wiąże – zwiększa się emisja metanu do powietrza atmosferycznego. Metan jako gaz cieplarniany przyczynia się do zwiększenia efektu cieplarnianego, co w efekcie zwiększa ryzyko występowania globalnego ocieplenia.
II Nadzwyczajne zagrożenia środowiska Składowisko odpadów jest obiektem stwarzającym zagrożenie dla środowiska, dlatego powinno być stale monitorowane. Na składowisku może dojść do zdarzeń związanych z pożarami składowanych odpadów na skutek samozapłonu gazów składowiskowych, podczas których do atmosfery mogą przedostać się toksyczne substancje. Aby zapobiegać samoistnym pożarom należy zorganizować system odprowadzania gazów i stale kontrolować stan techniczny instalacji. Stale należy również monitorować przepuszczalność podłoża pod składowiskiem, aby nie doszło do sytuacji, że zanieczyszczone wody odciekowe przedostaną się do wód podziemnych. Zagrożeniem dla środowiska jest także powstawanie dzikich wysypisk. Składowane bezpośrednio na gruncie odpady, często niebezpieczne, stwarzają duże niebezpieczeństwo skażenia środowiska naturalnego. Ponadto niekorzystnie oddziałują na otaczający krajobraz.
III Działania edukacyjne Należy stale przeprowadzać kampanie edukacyjne dotyczące segregacji odpadów, szkodliwości składowania odpadów w miejscach do tego celu nieprzeznaczonych itp. Gminne jednostki administracji publicznej powinny na bieżąco aktualizować i umieszczać w łatwo dostępnych miejscach spis obiektów, w których mieszkańcy mogą bezpłatnie oddać odpady, np. zużyte leki. Dla dzieci i młodzieży warto organizować akcje społeczne, jak np. „sprzątanie świata”, konkursy itp. Ponadto wszelkie informacje o zasadach systemu gospodarki odpadami w każdej gminie powinny znajdować się w osobnych zakładkach na stronach internetowych.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 169 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
Należy stale przeprowadzać kampanie edukacyjne dotyczące segregacji odpadów, szkodliwości składowania odpadów w miejscach do tego celu nieprzeznaczonych. Gminne jednostki administracji publicznej powinny na bieżąco aktualizować i umieszczać w łatwo dostępnych miejscach spis obiektów, w których mieszkańcy mogą bezpłatnie oddać odpady, np. zużyte leki. Dla dzieci i młodzieży warto organizować akcje społeczne, jak np. „sprzątanie świata”, konkursy itp. Ponadto wszelkie informacje o zasadach systemu gospodarki odpadami w każdej gminie powinny znajdować się w osobnych zakładkach na stronach internetowych. Istotne jest również wzmocnienie świadomości mieszkańców na temat zapobiegania powstawaniu odpadom. Należą do nich np. odpady pochodzące z żywności. Należy uświadamiać mieszkańcom, że należy unikać wyrzucania żywności, która przed usunięciem jest jadalna (np. kromki chleba, mięso) lub jej spożywanie zależy od indywidualnych preferencji (np. skórki od chleba lub owoców takich jak jabłka). Należy wspierać działanie banków żywności, dzięki którym ogranicza się marnowanie żywności zdatnej do spożycia o niższych walorach estetycznych czy smakowych, która mogłaby stać się odpadem, a może zostać wykorzystana. Warte uwagi są również działania edukacyjne w zakresie opakowań. Należy stale uświadamiać mieszkańców, że można ograniczać ilość odpadów opakowaniowych poprzez korzystanie z opakowań wielokrotnego użytku czy wybieranie produktów, w których nie stosuje się zbędnych, dodatkowych opakowań (np. krem w słoiczku i dodatkowo w kartoniku). Innym sposobem na uniknięcie wytwarzania odpadów opakowaniowych jest promowanie lokalnych produktów, dzięki czemu ogranicza się zużycie opakowań transportowych. Dobrym pomysłem wydaje się również byd przeprowadzenie stosownych szkoleo dla przedsiębiorców, w celu zmniejszenia wytwarzania odpadów przemysłowych.
IV Monitoring środowiska Monitoring powinien być prowadzony na podstawie przesyłanych przez podmioty gospodarcze rocznych sprawozdań dotyczących wytwarzanych, zbieranych i przetwarzanych odpadach. Ponadto należy prowadzić monitoring jakości gleb, wód powierzchniowych i podziemnych w celu nadzorowania aktualnego zanieczyszczenia środowiska w miejscu składowania odpadów. W ramach Państwowego Monitoringu Środowiska Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Lublinie przeprowadza badania czystości wód powierzchniowych i podziemnych na terenie powiatu. Ponadto Gminy zobligowane są do nadzoru oraz kontroli postepowania z
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 170 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024 odpadami komunalnymi, zgodnie z zapisami Ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2016 r. poz. 250 ze zm.)
Analiza SWOT Tabela 67. Analiza SWOT obszaru interwencji: gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów GOSPODARKA ODPADAMI I ZAPOBIEGANIE POWSTAWANIU ODPADÓW Mocne strony Słabe strony funkcjonujące w gminach systemy obecność wyrobów azbestowych gospodarki odpadami duża ilość odpadów niesegregowanych mała ilość firm produkujących odpady przemysłowe realizacja programów usuwania azbestu prowadzenie selektywnej zbiórki odpadów Szanse Zagrożenia dalsze usprawnianie systemów ograniczone fundusze na realizację gospodarki odpadami w gminach założonych działań dalsze usuwanie wyrobów zawierających ryzyko nieprzestrzegania zasad azbest segregacji odpadów rekultywacja składowisk odpadów powstawanie tzw. „dzikich” składowisk modernizacja istniejących i budowa odpadów nowych punktów selektywnej zbiórki ryzyko niewywiązania się przez gminy odpadów komunalnych w gminach, z obowiązku osiągnięcia odpowiednich w których one dotychczas nie poziomów redukcji składowania odpadów występowały zakup pojemników na odpady przez gminy Źródło: Opracowanie własne
Efekty realizacji dotychczasowego POŚ:
Program Ochrony Środowiska dla powiatu chełmskiego na lata 2009–2012 z perspektywą do roku 2016 nie zakładał realizacji zadań związanych z gospodarowaniem odpadami i zapobieganiem powstawaniu odpadów. Zadania te zostały określone w Planie Gospodarki Odpadami dla Powiatu Chełmskiego na lata 2009–2013
6.9. ZASOBY PRZYRODNICZE
Lasy
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 171 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
Ekosystemy leśne to cenne obszary pełniące wiele ważnych funkcji w środowisku przyrodniczym. Zapewniają odpowiednie warunki wodne w regionie, chronią glebę przed erozją, mają dobry wpływ na klimat, są siedliskiem dla życia wielu gatunków roślin i zwierząt oraz kształtują krajobraz. Ponadto do ważnych funkcji lasów należy zaliczyć funkcje gospodarczą, kulturową oraz rekreacyjną. Lasy powiatu chełmskiego zajmują powierzchnię 34 847,9 ha (wg danych GUS za rok 2015). Lesistość powiatu - 18,5% jest niewiele niższa niż w województwie (23,2%). Do najbardziej zalesionych gmin w powiecie należą Białopole (34%), Rejowiec (26,1%) i Sawin (26,2%). Powierzchnię lasów ogółem i powierzchnie gruntów leśnych w poszczególnych gminach przedstawiają poniższe tabele.
Tabela 68. Powierzchnia lasów w gminach powiatu chełmskiego w roku 2015 Powierzchnia lasów L. p. Gmina Lesistość [%] ogółem [ha] 1. Białopole 3 525,6 34,0 2. Chełm 4 199,7 18,9 3. Dorohusk 3 365,1 17,5 4. Dubienka 2 344,2 24,4 5. Kamień 754,6 7,8 6. Leśniowice 1 541,1 13,1 7. Rejowiec 2 772,4 26,1 8. Rejowiec Fabryczny 2166,8 24,7 Rejowiec Fabryczny – 9. 30,4 2,1 gm. miejska 10 Ruda- Huta 1 996,7 17,8 11. Sawin 4 978,9 26,2 12. Siedliszcze 758,8 4,9 13. Wierzbica 1 334,9 9,2 14. Wojsławice 1 964,0 17,8 15. Żmudź 3 163,6 23,2 Źródło: Bank Danych Lokalnych, Główny Urząd Statystyczny
Tabela 69. Powierzchnia gruntów leśnych prywatnych na terenie powiatu Powierzchnia prywatnych gruntów leśnych [ha] L. p. Gmina 2009 2011 2013 2015 1. Białopole 154 156 158 160
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 172 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
2. Chełm 167 162 160 176 3. Dorohusk 423 455 459 504 4. Dubienka 610 639 669 709 5. Kamień 274 308 311 314 6. Leśniowice 470 473 476 479 7. Rejowiec 220 285 288 312 Rejowiec 8. 500 539 545 568 Fabryczny Rejowiec 9. Fabryczny –gm. 12 22 22 24 miejska 10 Ruda- Huta 517 577 588 590 11. Sawin 707 766 788 869 12. Siedliszcze 136 151 184 197 13. Wierzbica 220 248 258 297 14. Wojsławice 1002 1011 1026 1061 15. Żmudź 733 750 753 774 Źródło: Bank Danych Lokalnych, Główny Urząd Statystyczny
Rozmieszczenie przestrzenne lasów w powiecie obrazuje poniższa rycina.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 173 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
Ryc. 25. Rozmieszczenie przestrzenne lasów w powiecie chełmskim Źródło: opracowanie własne na podstawie www.lasy.gov.pl
Powiat chełmski zlokalizowany jest w obszarze czterech nadleśnictw: Chełm, Krasnystaw, Strzelce oraz Sobibór. Większość gruntów w obrębie powiatu należy do nadleśnictwa Chełm. Strukturę lasów na terenie powiatu chełmskiego w latach 2012–2015 przedstawia poniższa tabela.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 174 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
Tabela 70. Struktura lasów na terenie powiatu chełmskiego w latach 2012–2015 Jednostka 2012 2013 2014 2015 miary LEŚNICTWO WSZYSTKICH FORM WŁASNOŚCI Powierzchnia gruntów leśnych Ogółem ha 35 065,3 35 109,4 35 445,6 35491,6 lesistość w % % 18,3 18,3 18,5 18,5 grunty leśne publiczne ogółem ha 28 444,3 28 425,4 28 544,6 28 475,6 grunty leśne publiczne Skarbu ha 28 328,5 28 314,6 28 430,3 28 358,4 Państwa grunty leśne publiczne Skarbu Państwa w zarządzie Lasów ha 27 698,1 27 878,2 28 000,7 28 016,9 Państwowych grunty leśne prywatne ha 6 621,0 6 684,0 6 901,0 7 016,0 Powierzchnia lasów lasy ogółem ha 34 472,0 34 515,9 34 847,9 34 847,9 lasy publiczne ogółem ha 27 851,0 27 831,9 27 946,9 27 879,9 lasy publiczne Skarbu Państwa ha 27 735,2 27 721,1 27 832,6 27 762,7 lasy publiczne Skarbu Państwa w ha 27 107,3 27 287,2 27 405,4 27 421,3 zarządzie Lasów Państwowych lasy publiczne Skarbu Państwa w ha 215,0 200,8 206,2 204,5 zasobie Własności Rolnej SP lasy publiczne gminne ha 115,8 110,8 114,3 117,2 lasy prywatne ogółem ha 6 621,0 6 684,0 6 901,0 7 016,0 Źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Lokalnych
Zalesieniu w 2015 r. poddano w powiecie chełmskim łącznie 27,8 ha. Największe powierzchnie zalesiono w gminie Żmudź. Poniższa mapa przedstawia lesistość w poszczególnych powiatach w 2014 r. Najwyższą lesistością w województwie lubelskim cechuje się powiat włodawski.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 175 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
Ryc. 26. Lesistość Polski wg powiatów w 2014 roku Źródło: http://swaid.stat.gov.pl/AtlasRegionow/AtlasRegionowMapa.aspx na podstawie danych GUS
Formy ochrony przyrody
Do form ochrony przyrody ustanowionych na mocy ustawy o ochronie przyrody (t. j.: Dz. U. z 2015 r. poz. 1651) należą: parki narodowe
rezerwaty przyrody
parki krajobrazowe
obszary chronionego krajobrazu
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 176 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
obszary Natura 2000
pomniki przyrody
stanowiska dokumentacyjne
użytki ekologiczne
zespoły przyrodniczo- krajobrazowe
ochrona gatunkowa roślin, zwierząt i grzybów
Na terenie powiatu zlokalizowane są następujące formy ochrony przyrody: Poleski Park Narodowy – utworzony w roku 1990. Zajmuje powierzchnię 9 647,7 ha, posiada również otulinę o powierzchni 14 042 ha. W powiecie chełmskim znajduje się na terenie gmin Sawin oraz Wierzbica. Większość terenów parku to obszary wodno- błotne o dużej wartości przyrodniczej, chronione zapisami Konwencji Ramsarskiej. Na jego terenie wyznaczono również Rezerwat Biosfery UNESCO "Man and the Biosphere". Poleski Park Narodowy obejmuje zachowane naturalne fragmenty torfowisk wysokich, przejściowych i niskich. Występuje tu wiele zagrożonych i rzadkich gatunków migrujących ptaków wodno-błotnych oraz trwale gniazdujących ptaków lęgowych. Można tu spotkać rzadkiego cietrzewia (Tetrao tetrix), wśród wielu gatunków chronionych występują także: bocian czarny (Ciconia nigra), bielik (Haliaeetus albicilla), orlik krzykliwy (Aquila pomarina), rycyk (Limosa limosa), puchacz (Bubo bubo) czy trznadel (Emberiza cirtinella). Chronione gatunki ssaków to m.in: ryjówka aksamitna (Sorex anareus), smużka (Sicista betulina) orzesznica (Muscardinus avellanarius), wilk (Canis lupus) i łasica (Mustela nivalis). Wśród gadów fatunki chronione reprezentują żółw błotny (Emys orbicularis), jaszczurka zwinka (Lacerta aquilis), jaszczurka żyworódka (Lacerta vivipara), padalec zwyczajny (Aqulils fragilis) żmija zygzakowata (Vipera berus). Cenne gatunki płazów to m.in.: rzekotka drzewna (Hyla arborea), traszka grzebieniasta (Triturus cristatus) i ropucha zielona (Bufo viridis). Florę parku reprezentuje liczna grupa gatunków chronionych i rzadkich. Najbardziej charakterystycznym i najcenniejszym elementem są rozległe torfowiska, wyróżniające go spośród wszystkich innych parków narodowych w Polsce. Występuje tu 81 gatunków chronionych roślin naczyniowych, 36 gatunków wpisanych na Polską Czerwoną Listę gatunków zagrożonych wyginięciem, m.in. aldrovanda pęcherzykowata (Adrovanda vesiculosa), buławnik czerwony (Cephalanthera
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 177 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
rubra) oraz straodłub łąkowy (Angelica palustris). Spośród gatunków rzadkich warto wymienić dzwonecznik wonny (Adenophora liliifolia) oraz kilka gatunków turzyc: turzyca strunowa (Carex chordorrhiza), turzyca Buxbauma (Carex buxbaumii), turzyca torfowa (Carex heleonastes), turzyca bagienna (Carex limosa) i turzyca cienista (Carex umbrosa). W granicach parku znajduje się 6 dobrze wyposażonych w infrastrukturę edukacyjną i turystyczną ścieżek przyrodniczych: Dąb Dominik, Perehod, Spławy, Żółwik i Mietiułka. Chełmski Park Krajobrazowy – utworzony w 1983 r. w celu ochrony dużych kompleksów leśnych w pobliżu Żalina, Czułczyc i Sawina oraz łąk i torfowisk. Zajmuje powierzchnię 14 000 ha na terenie gmin Wierzbica, Ruda-Huta, Dorohusk, Chełm, Kamień oraz Sawin. Na terenie parku znajdują się rezerwaty przyrody: Bachus, Bagno Serebryjskie, Brzeźnio i Roskosz. Do najciekawszych zbiorowisk leśnych należą świetliste dąbrowy z ciepłolubnym runem oraz bagienne lasy brzozowo-olchowe. Występujące na terenie parku torfowiska węglanowe charakteryzują się niezwykłym bogactwem fauny i flory. Dominującym gatunkiem roślin jest kłoć wiechowata (Cladium mariscus), tworząca tu największe w kraju obszary zwartego występowania, ponadto występują cenne przyrodniczo gatunki takie jak języczka syberyjska (Ligularia sibirica), turzyca Buxbauma (Carex buxbaumii), turzyca Davalla (Carex davalliana), marzyca ruda (Schoenus ferrugineus), starzec wielkolistny (Senecio macrophyllus) i dwulistnik muszy (Ophrys insectifera). Populacje starca wielkolistnego oraz dwulistnika muszego poza torfowiskami węglanowymi mają tylko dwa stanowiska w Polsce. Na łąkach użytkowanych ekstensywnie możemy spotkać kilka gatunków storczyków. Wśród bogatej fauny parku na uwagę zasługują liczne gatunki motyli, wśród nich szlaczkoń szafraniec (Colias myrmidone), czerwończyk fioletek (Lycaena helle) i przeplatka aurinia (Euphydryas aurinia). Spośród wielu gatunków awifauny na uwagę zasługuje wodniczka (Acrocephalus paludicola)- gatunek rzadki w skali światowej a także m.in. błotniak łąkowy (Circus pygargus) i stawowy (Circus aeruginosus), kulik wielki (Numenius arquata) oraz dubelt (Gallinago media). Prawie połowę powierzchni parku zajmują lasy, głownie bory świeże, a także grądy i olsy ze starymi drzewostanami sosny, dębów szypułkowych i bezszypułkowych, olchy czarne oraz graby. Strzelecki Park Krajobrazowy – utworzony w 1983 r. w celu ochrony zwartego
kompleksu Lasów Strzeleckich wraz z fragmentem doliny Bugu. Zajmuje powierzchnię
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 178 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
12 026 ha w gminie Dubienka. Na terenie parku znajduje się rezerwat przyrody Liski I. Część parku pokrywa się z obszarami Natura 2000 ptasimi: Lasy Strzeleckie (PLB06007), Dolina Środkowego Bugu (PLB06003) oraz siedliskowymi: Uroczyska Lasów Strzeleckich (PLH060099) i Poleska Dolina Bugu (PLH060032). Większość terenu Strzeleckiego Parku Krajobrazowego stanowią lasy, tworzący zwarty kompleks, podzielony jedynie przez łąki w dolinie Ubrodownicy. Lasy charakteryzują się dużym udziałem dębu oraz występowaniem sosny matczańskiej. Chronione gatunki roślin to m.in. kruszczyk szerokolistny (Epipactis helleborine), gnieźnik leśny (Neottia nidus-avis), podkolan biały (Platanthera bifolia), lilia złotogłów (Lilium martagon) i listera jajowata (Listera ovata). W strzeleckim parku krajobrazowym można wyróżnić bogatą faunę- znajduje się tu jedno z największych w Polsce lęgowisk orlika krzykliwego (Clanga pomarina), trzmielojada (Pernis apivorus), dzięcioła średniego (Dendrocopos medius) i muchołówki białoszyjej (Ficedula albicollis). Ponadto w rekordowych zagęszczeniach występują tu krogulce (Accipiter nisus) oraz myszołowy (Buteo buteo). Inne cenne przyrodniczo gatunki zwierząt, które można spotkać w parku to m. in. zagrożony na skalę europejską żółw błotny (Emys orbicularis), przeplatka maturna (Euphydryas maturna) i nietoperze z rodzaju mopek (Barbastella). Dodatkowo w lasach strzeleckich zachował się pałac myśliwski Zamoyskich z XX w. Turyści mogą podziwiać walory parku przemieszczając się dwoma znakowanymi pieszymi szlakami turystycznymi oraz Nadbużańskim Szlakiem Rowerowym. Rezerwat przyrody Stawska Góra – utworzony w 1956 r., jest najstarszym rezerwatem w województwie chełmskim. Zajmuje powierzchnię zaledwie 4 ha na terenie gminy Chełm. Obejmuje wierzchowinową część Góry Czubatki, jednego ze wzgórz tworzących Pagóry Chełmskie. Jest unikatowym obiektem florystycznym, chroniącym naturalne zbiorowiska roślinności stepowej, z rzadkimi gatunkami świata fory i fauny. Tworzy ekosystem łąkowy, pastwiskowy, murawowy i zaroślowy. Na terenie rezerwatu stwierdzono występowanie 210 gatunków roślin naczyniowych oraz 28 gatunków mchów. Gatunki roślin naczyniowych występujące na Stawskiej Górze reprezentują 42 rodziny. W rezerwacie występują 32 gatunki rzadkich roślin, w tym 6 objętych całkowitą ochroną. Wśród nich posiadający tylko cztery stanowiska w kraju dziewięćsił popłocholistny (Carlina onopordifolia) oraz zawilec wielkokwiatowy (Anemone sylvestris), kalina koralowa (Viburnum opulus), orlik pospolity (Aquilegia vulgaris), dziewięćsił bezłodygowy (Carlina acaulis), goryczka krzyżowa (Gentiana cruciata), miłek wiosenny (Adonis
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 179 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
vernalis), wiśnia karłowata (Prunus fruticosa). Częściową ochroną objęta jest też kruszyna pospolita (Frangula alnus) i pierwiosnka lekarska (Primula officinalis). Zarośla na Stawskiej Górze tworzą: jałowce, tarnina, kalina koralowa, szakłak pospolity i dereń świdwa. Na terenie parku występuje wiele gatunków rzadkich gatunków motyli, wśród nich wpisane "Czerwoną listę zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce": postojak wiesiołkowiec (Proserpinus proserpina), zmrocznik przytuliak (Hyles galii) czy modraszek Malczyk (Cupido minimu). Stwierdzono tu także obecność kilkunastu rzadkich pająków. Głównym zagrożeniem dla przyrody ostoi jest wnikanie gatunków synantropijnych w okolicy upraw rolnych, a także postępująca sukcesja drzew i krzewów. Rezerwat przyrody Bachus – utworzony został w 1958 roku celu zachowania lasu liściastego z dębem bezszypułkowym (Quercus sessilis) na granicy jego zasięgu. Zajmuje powierzchnię 82,6 ha. w gminie Sawin. Znajduje się na obszarze Chełmskiego Parku Krajobrazowego. Jednocześnie jego teren w całości pokrywa się z Obszarem Natura 2000 o tej samej nazwie, a na niewielkiej powierzchni z Chełmskim Obszarem Chronionego Krajobrazu. Krajobraz rezerwatu tworzą liczne kłody martwego drewna. Na suchych i piaszczystych wzniesieniach występują bory mieszane i grądy wysokie. W wilgotniejszych partiach lasu rozsianych jest 20 bezodpływowych lejków krasowych o głębokości do 1 metra. Występują tu rzadkie rośliny runa leśnego, m. in. groszek wschodniokarpacki (Lathyrus laevigatus), podkolan biały (Platanthera bifolia), turówka leśna (Hierochloë australis) oraz wawrzynek wilczełyko (Daphne mezereum L.). Spośród gatunków ptaków warto wyróżnić bociana czarnego (Ciconia nigra), dzięcioła biagogrzbietego (Dendrocopos leucotos), muchołówkę białoszyją (Ficedula albicollis) oraz orlika krzykliwego (Clanga pomarina). Na terenie rezerwatu występują także trzy zagrożone wyginięciem gatunki nietoperzy: borowiaczek (Nyctalus leisleri), mroczek posrebrzany (Vespertilio murinus) nocek Bechsteina (Myotis bechsteinii).. Zapoznanie się z siedliskami leśnymi oraz florą i fauną występującą w Rezerwacie umożliwia Ścieżka Przyrodnicza „Bachus”. Rozpoczyna się ona w odległości około 3 km na północny- zachód od centrum Sawina przy drodze asfaltowej prowadzącej w kierunku miejscowości Chutcze. Na trasie o długości 4,5 km ustawione są tablice edukacyjne. Rezerwat przyrody Brzeźno – utworzony został w 1973 r. w celu celu zachowania ze względów naukowych i dydaktycznych torfowiska węglanowego z rzadkimi gatunkami roślin. Położony jest na terenie gmin Dorohusk oraz Chełm. Zajmuje powierzchnię 157,8 ha.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 180 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
Znajduje się na terenie Chełmskiego Parku Krajobrazowego, pokrywa się również częściowo z obszarami Natura 2000: siedliskowym Torfowiska Chełmskie (PLH060023) oraz ptasim Chełmskie Torfowiska Węglanowe (PLB060002). Wchodzi w skład kompleksu torfowisk węglanowych koło Chełma o wyjątkowej wartości przyrodniczej. Obok siebie występują tu typowe zbiorowiska kserotermiczne i torfowiskowe. Na terenie rezerwatu występują rzadkie w Polsce zespoły roślinne takie jak Cladietum marisci czy Caricetum buxbaumii. Rośnie tu gatunek wpisany do Polskiej Czerwonej Księgi Roślin: starzec wąskolistny (Senecio doria). Ponadto występują gatunki takie jak: kosaciec syberyjski (Iris sibirica), zawilec wielkokwiatowy (Anemone sylvestris) czy pełnik europejski (Trollius europaeus). Rzadkie i zagrożone gatunki zwierząt to m.in. wodniczka (Acrocephalus paludicola), zagrożona w skali światowej oraz błotniak łąkowy (Circus pygargus), kropiatka (Porzana porzana), dubelt (Gallinago media) oraz kulik (Numenius arquata). Rezerwat przyrody Siedliszcze – utworzony został w 1975 r. na terenie gminy Białopole, w celu zachowania miejsca lęgowego orlika krzykliwego oraz fragmentu lasu grądowego o charakterze naturalnym. Zajmuje powierzchnię 14,7 ha. Znajduje się na terenie Strzeleckiego Parku Krajobrazowego, częściowo pokrywa się z obszarami Natura 2000 – ptasim Lasy Strzeleckie (PLB06007) oraz siedliskowym Uroczyska Lasów Strzeleckich (PLH060099). W drzewostanie rezerwatu występuje dąb, grab, klon, jesion, olsza, lipa i sporadycznie sosna. W warstwie krzewów rosną klony, lipy i leszczyna. Wiele jesionów i dębów osiąga wymiary drzew pomnikowych. Na terenie można wyróżnić cenne siedliska przyrodnicze: grąd typowy (Tilio- Carpinetum Typicum), łęg olchowo- jesionowy (Circaeo- Alnetum), grąd niski (Tilio- Carpinetum stachyetosum), a także dwa zbiorowiska z turzycami: (drżączkowatą (Carex brizoides) i błotną (Carex acutiformis). Rośliny objęte ochroną ścisłą w rezerwacie to: lilia złotogłów (Lilium martagon), buławnik wielkokwiatowy (Cephalanthera damasonium), ciemiężyca zielona (Veratrum lobelianum), gnieźnik leśny (Neottia nidus-avis), listera jajowata (Listera ovata), przylaszczka pospolita (Hepatica nobilis), wawrzynek wilczełyko (Daphne mezereum), miodownik melisowaty (Melittis melissophyllum). Otoczenie rezerwatu stanowią rozległe łąki doliny Wełnianki, na których występuje pełnik europejski (Trollius europaeus). Pośród fauny licznie występują trzy gatunki ryjówek: ryjówka malutka (Sorex minutus), ryjówka aksamitna (Sorex araneus) oraz nornica ruda (Myodes glareolus). Bardzo liczna jest mikrofauna owadów. Ważnym elementem rezerwatu jest stanowisko lęgowe dwóch
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 181 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
par orlika krzykliwego (Clanga pomarina), wokół którego obowiązuje strefa ochronna. Żerowiskiem orlików są rozległe łąki doliny Wełnianki wokół rezerwatu. Rezerwat przyrody Liski I – utworzony w 1978 r. w celu zachowania drzewostanu dębowego oraz dębowo-sosnowego naturalnego pochodzenia. W powiecie chełmskim rezerwat jest usytuowany na terenie gminy Białopole. Powierzchnia tego leśnego rezerwatu to 93,4 ha. Znajduje się na terenie Strzeleckiego Parku Krajobrazowego, częściowo pokrywa się z obszarami Natura 2000- ptasim Lasy Strzeleckie (PLB06007) oraz siedliskowym Uroczyska Lasów Strzeleckich (PLH060099). Spośród cennych gatunków roślin występują: lilia złotogłów (Lilium martagon), podkolan biały (Platanthera bifolia) i kruszczyk szerokolistny (Epipactis helleborine), a zwierząt: muchołówka białoszyja (Ficedula albicollis) oraz bocian czarny (Ciconia nigra). Rezerwat przyrody Żmudź – utworzony został 1987 r. w celu zachowania unikalnych form erozyjnych na stokach zbudowanych ze skał kredowych oraz stanowiska roślin kserotermicznych. Zajmuje powierzchnię jedynie 5,8 ha na terenie gminy Żmudź. Część rezerwatu pokrywa się z obszarem Natura 2000 Żmudź (PLH060075). Cennym elementem rezerwatu są zbocza o nachyleniu 10-15 stopni, zbudowane z opoki i margli, będące cennymi formami erozyjnymi. Na terenie rezerwatu występuje ponad 120 gatunków roślin, z których 7 objętych jest ochroną ścisłą, wśród nich najbogatsze w Polsce stanowisko lnu złocistego (Linum flavum), a także miłek wiosenny (Adonis vernalis), powojnik prosty (Clematis recta) i zawilec wielkokwiatowy (Aneomone sylvestris). Rezerwat przyrody Roskosz – utworzony w 1991 r. w dla zachowania unikalnych zbiorowisk torfowisk węglanowych, jak też utworzenia ostoi chronionych i rzadkich gatunków ptaków. Zajmuje powierzchnię 472,8 ha na terenie gmin Dorohusk i Kamień. W całości położony jest na terenie Chełmskiego Parku Krajobrazowego, częściowo pokrywa się także z obszarami Natura 2000: ptasim Chełmskie Torfowiska Węglanowe (PLB060002) oraz siedliskowym Torfowiska Chełmskie (PLB060023). Na terenie rezerwatu występują 24 chronione gatunki roślin i 13 roślin zagrożonych. Cenne gatunki roślin występujące w rezerwacie przyrody Rozkosz to: starzec cienisty (Seneco umbrosus), marzyca ruda (Schoenus ferrugineus), nasięźrzał pospolity (Ophioglossum vulgatum), turzyca Buxbauma (Carex buxbaumii ). Jest to również miejsce występowania
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 182 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
wielu cennych przyrodniczo gatunków ptaków wodno- błotnych, m.in.: bąka (Botaurus stellaris), derkacza, kulika wielkiego (Numenius arquata), sowy błotnej (Asio flammeus). Rezerwat przyrody Bagno Serebryskie – utworzony w 1991 r. w celu zachowania torfowiska węglanowego będącego ostoją bardzo rzadkich gatunków ptaków i roślin. Zajmuje on powierzchnię 376,6 ha na terenie gmin Ruda- Huta oraz Chełm. Położony jest na powierzchni Chełmskiego Parku Krajobrazowego oraz pokrywa się z obszarami Natura 2000- ptasim Chełmskie Torfowisko Węglanowe (PLB060002) oraz siedliskowym Torfowiska Chełmskie PLH060023. Jest rezerwatem typu torfowiskowego. Obecność wapiennego podłoża sprzyja wegetacji roślin wapniolubnych w tym cennych przyrodniczo: głowienkę wielokwiatową (Prunella grandiflora), storczyka kukawkę (Orchis militaris), pełnika europejskiego (Trollius europaeus), oraz goryczki: krzyżową (Gentiana cruciata) i wąskolistną (Gentiana pneumonanthe ). W podtopionych miejscach występują zwarte łany marzycy rudej (Schoenus ferrugineus) i kłoci wiechowatej (Cladium mariscus), rzadkich gatunków pochodzenia atlantyckiego. Bardzo ważnym elementem rezerwatu są występujące na jego terenie chronione gatunki ptaków. Na terenie rezerwatu stwierdzono ponad 60 gatunków ptaków chronionych, w tym ponad 30 lęgowych, wśród nich kulik wielki (Numenius arquata), dubelt (Gallinago media), błotniak popielaty (Circus pygargus), brodziec krwawodzioby (Tringa totanus) i kobuz (Falco subbuteo). Obszar ten jest szczególnie ważny dla ochrony wodniczki (Acrocephalus paludicola) na skalę europejską. Rezerwat przyrody Torfowisko Sobowice – utworzony w 2004 r. w celu zachowania ze względów naukowych i dydaktycznych unikatowych źródliskowych torfowisk kopułowych z charakterystyczną sekwencją osadów torfowo–węglanowych oraz mozaiki zbiorowisk roślinności torfowiskowej i ciepłolubnej z licznymi chronionymi i rzadkimi gatunkami flory i fauny. Zajmuje powierzchnię 96,5 ha na terenie gminy Chełm. Pokrywa się z częścią obszaru siedliskowego Natura 2000 (PLH0600024). Znajduje się w Kotlinie Zawadówki, otoczonej kredowymi pagórami o wysokości względnej 80 m. Rezerwat odznacza się niesamowitym bogactwem świata motyli. Występują tu aż 783 gatunki ze świata motyli, należące do 44 rodzin. Wśród nich zagrożone wyginięciem strzępotek spolaczek (Coenonympha tullia) mieniak tęczowy(Apatura iris) czy modraszek alkon (Phengaris alcon). Na terenie rezerwatu występuje niewiele gatunków ptaków, warto jednak zwrócić uwagę na stwierdzenie stanowisk dubeltów (Gallinago media),
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 183 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
przedstawicieli gatunku wpisanego na Polską czerwoną księgę zwierząt. Na obszarze rezerwatu stwierdzono 434 gatunki roślin, w tym wiele zagrożonych i rzadkich, w tym języczka syberyjska (Ligularia sibirica) występująca jedynie na pięciu stanowiskach w kraju oraz wątlik błotny (Hammarbya paludos). Rezerwat przyrody Serniawy – rezerwat leśny utworzony w 1965 r. w celu zachowania ze względów naukowych i dydaktycznych fragmentu łęgu olchowo-wiązowego i grądu niskiego pochodzenia naturalnego. Zajmuje powierzchnię 37,2 ha w gminie Sawin. Położony jest na terenie Chełmskiego Obszaru Chronionego Krajobrazu, w całości pokrywa się z Obszarem Natura 2000 Serniawy (PLH060057). Szczególnie cenne przyrodniczo są tu starodrzewia dębowe w wieku ponad 200lat. Na terenie rezerwatu występują również cenne gatunki ptaków, m.in.: bocian czarny (Ciconia nigra), dzięcioł czarny (Dryocopus martius), dzięcioł średni (Dendrocopos medius) oraz muchołówka białoszyja (Ficedula albicollis). Walory krajobrazowe podnosi przepływający przez rezerwat strumień. Obszar Natura 2000 „Pawłów” PLH060065 – został utworzony w 2011 r., zajmuje powierzchnię 870,95 ha na terenie gmin Rejowiec Fabryczny oraz Siedliszcze. Na obszarze udokumentowano 7 siedlisk z załącznika I Dyrektywy Siedliskowej i 23 gatunki z załącznika II dyrektywy. Ostoja obejmuje torfowiska leżące w pobliżu Pawłowa (w dolinie Cieku Dorohuckiego i jego dopływów) i Krowicy, a także fragmenty lasów znajdujących się w pobliżu Pawłowa oraz kompleks stawów w miejscowości Kanie. Na obszarze stwierdzono stanowiska kilkunastu rzadkich i objętych ochroną prawną gatunków roślin np. lipiennik Loesela (Liparis loeselii), turzyca Davalla (Carex davalla), kukułka krwista (Dactylorhiza incarnata), kosaciec syberyjski (Iris sibirica). Na torfowiskach występują różnej wielkości i kształtu stare wyrobiska torfu. Na terenie obszaru występuje silna populacja zółwia błotnego (Emys orbicularis). Przez obszar biegnie szlak turystyczny czerwony- od Aleksandrii Krzywowolskiej do kanału Wieprz- Krzna. Poważnym zagrożeniem dla obszaru jest eksploatacja torfu, zmiana istniejących potorfii na stawy i zbiorniki retencyjne, a także sukcesja drzew i krzewów, zalesianie i brak koszenia. Obszar Natura 2000 „Stawska Góra” PLH060018 – utworzony w 2008 r. obszar specjalnej ochrony siedlisk, zajmuje niecałe 5 ha na powierzchni gminy Chełm. Obszar został objęty ochroną ze względu na występowanie siedliska z załącznika I Dyrektywy
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 184 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
Rady 92/43/EWG- murawy kserotermiczne Festuco- Brometea. Znajduje się tu jedno dwóch stanowisk dziewięćsiłu popłocholistnego Carlina onopordifolia w województwie lubelskim. Obszar Natura 2000 „Ostoja Poleska” PLH060013 – utworzony w 2008 r. obszar zajmuje 10 159 ha. W powiecie chełmskim znajduje się na terenie gmin Wierzbica i Sawin. W skład ostoi wchodzą dwa obszary, niepołączone ze sobą: Poleski Park Narodowy oraz Bagno Bubnów z Bagnim Stawem. Na terenie obszaru obecne są jeziora: Kraśne, Łukie, Moszne i Długie oraz otaczające je torfowiska, Las Tafle, Łęki Zienkowskie, Torfowisko Orłowskie i Łąki Ochoża. Występują torfowiska niskie, przejściowe i wysokie. Na terenie zidentyfikowano 15 rodzajów siedlisk z Załącznika I Dyrektywy Siedliskoweji 20 gatunków roślin i zwierząt wymienionych w Załączniku II Dyrektywy. Obszar Natura 2000 „Bachus” PLH060056 – utworzony w 2011 r., zajmuje powierzchnię 84,24 ha na terenie gminy Sawin. Przedmiotem ochrony jest bardzo dobrze zachowany fragment grądu z drzewostanem w fazie starodrzewia w wieku około 200 lat, od wielu lat wyłączony z użytkowania leśnego. Na obszarze występują tzw. lejki krasowe. Jest to też siedlisko chronionych gatunków zwierząt, m.in.: orlika krzykliwego (Aqulia pomarina) oraz dzięcioła czarnego (Dryocopus maritius). Obszar Natura 2000 „Podpakule” PLH060048 – utworzony w 2008 r., zajmuje powierzchnię 10,7 ha na terenie gminy Sawin. Obejmuje płytki zbiornik wodny powstały w wyniku dawnej eksploatacji złóż torfu wraz z otaczającymi go podmokłymi zaroślami brzozowo-wierzbowymi i lasami mieszanymi stanowiącymi jego otulinę. Obszar ten jest jedną z najważniejszych na skalę krajową ostoi strzebli błotnej (Phoxinus percnurus). Obszar Natura 2000 „Poleska Dolina Bugu” PLH060032 – utworzony w 2009 r., zajmuje powierzchnię 8 173 ha, w obrębie powiatu chełmskiego na terenie gmin Ruda- Huta, Dorohusk i Dubienka. Zidentyfikowano tu łącznie 7 rodzajów siedlisk z Załącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG, które zajmują 70% obszaru oraz 14 gatunków z Załącznika II Dyrektywy Rady 92/43/EWG, w tym 7 gatunków motyli. Obszar ma też bardzo bogatą awifaunę. Obszar Natura 2000 „Lasy Sobiborskie” PLH060043 – utworzony w 2009 r., zajmuje powierzchnię 9 709 ha, w obrębie powiatu chełmskiego w gminie Sawin. Obejmuje 3 fragmenty kompleksu leśnego, położonego we wschodniej części Pojezierza
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 185 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
Łęczyńsko-Włodawskiego. Stwierdzone tu 14 rodzajów siedlisk z Załącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG, które zajmują ponad 17 % obszaru. Udokumentowano występowanie 16 gatunków z Załącznika II Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Obszar Natura 2000 „Serniawy” PLH060057 – utworzony w 2011 r., zajmuje powierzchnię 38 ha na terenie gminy Sawin. Celem utworzenia obszaru jest ochrona siedliska z Załącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG: Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny (Galio-Carpinetum i TilioCarpinetum). Występują tu chronione gatunki zwierząt, m.in.: bocian czarny (Ciconia nigra), orlik krzykliwy (Aguila pomarina), dzięcioł czarny (Dryocopus martius), dzięcioł średni (Dendrocopus medius), a także kilkanaście gatunków roślin objętych ochroną gatunkową. Obszar Natura 2000 „Nowosiółki (Julianów)” PLH060064 – utworzony w 2011 r. obszar, zajmuje powierzchnie ponad 33 ha na terenie gminy Chełm, w celu zachowania siedlisk – zmiennowilgotne łąki trzęślicowe, torfowiska przejściowe i trzęsawiska i torfowiska wysokie z roślinnością torfotwórczą (żywe). Stwierdzono występowanie gatunków z Załącznika II Dyrektywy Rady 92/43/EWG takich jak: lipiennik Loesela (Liparis loeseli)- populacja licząca kilka okazów i starodłub łąkowy (Ostericum palustre)- populacja licząca około 1000 okazów. Obszar jest również ostoją rzadkich gatunków owadów, płazów i gadów. Występują tu 4 gatunki zwierząt z Załącznika II Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Obszar Natura 2000 „Kamień” PLH060067 – utworzony w 2011 r., zajmuje powierzchnię blisko 98 ha, na terenie gminy Kamień. Stwierdzono występowanie czterech siedlisk z Załącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Dominującym siedliskiem są tu ekstensywnie wykorzystywane łąki świeże. Jest to ważna ostoja dla motyli, stwierdzono jedno z trzech w Polsce stanowisk strzępotka edypusa (Coenonympha oedippus), którego lokalną populację oszacowano na ok. 500 osobników. Jest to również miejsce występowania kilku gatunków ptaków lęgowych z Załącznika II. Obszar Natura 2000 „Uroczyska Lasów Strzeleckich” PLH060099 – utworzony w 2011 r., zajmuje powierzchnię ponad 3598 ha, w obrębie powiatu chełmskiego na terenie gmin Białopole i Dubienka. Obszar został wyznaczony w celu ochrony bardzo licznych populacji przeplatki maturny (Euphydryas maturna) i czerwończyka fioletka (Lycaena helle ), a także typowo wykształconych grądów subkontynentalnych w odmianie wołyńskiej.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 186 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
Obszar Natura 2000 „Torfowisko Sobowice” PLH060024 – utworzony w 2008 r., zajmuje powierzchnię ponad 175 ha, w obrębie powiatu chełmskiego na terenie gminy Chełm. Stwierdzono tu występowanie 5 siedlisk z Załącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Obszar jest unikatowym na skalę europejską torfowiskiem węglanowym ze źródliskowymi torfowiskami kopułowymi, zasilanymi przez wody artezyjskie. Stwierdzono tu wiele cennych gatunków fauny i flory, jest szczególnie istotne dla motyli. Występuje tu najobfitsza w Polsce populacja języczki syberyjskiej (Ligularia sibirica). Obszar Natura 2000 „Putnowice” PLH060074 – utworzony w 2011 r., zajmuje powierzchnię ponad 50 ha na terenie gminy Wojsławice. Stwierdzono dwa siedliska z Załącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Występuje tu duża populacja obuwika pospolitego (Cypripedium calceolus). Obszar Natura 2000 „Siennica Różana” PLH060090 – utworzony w 2011 r., zajmuje powierzchnię blisko 134 ha, w obrębie powiatu chełmskiego na terenie gminy Chełm. Obszar został utworzony w celu ochrony siedliska z Załącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG- Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny. (Galio-Carpinetum, Tilio- Carpinetum). Występuje tu jedno z najliczniejszych w regionie stanowisko jelonka rogacza (Lucanus cervus). Obszar Natura 2000 „Sawin” PLH060068 – utworzony w 2011 r., zajmuje powierzchnię ponad 7 ha, na terenie gmin Wierzbica oraz Sawin. Na terenie ostoi stwierdzono występowanie trzech typów siedlisk z Zał. I Dyrektywy Siedliskowej: szuwary kłoci wiechowatej (Cladietum maricsi), zespół marzycy rudej (Schoenetum feffuginei) oraz łąki trzęślicowe (Molinion). Obszar Natura 2000 „Torfowiska Chełmskie” PLH060023 – utworzony w 2008 r., zajmuje powierzchnię ponad 2 124 ha na terenie gmin Ruda-Huta, Dorohusk, Chełm i Kamień. Zidentyfikowano tutaj 7 typów siedlisk z Załącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG, które zajmują ok. 80% obszaru. Jest to najbogatsze w Polsce siedlisko kłoci wiechowatej. Stwierdzono również występowanie 12 gatunków wymienionych w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Warto wyróżnić znaczące w skali europejskiej populacje błotniaka łąkowego (Circus pygargus), sowy błotnej (Asio flammeus) i dubelta (Galliango media). Obszar Natura 2000 „Dobromyśl” PLH060033 – utworzony w 2009 r., zajmuje powierzchnię blisko 637 ha, w obrębie powiatu chełmskiego na terenie gminy
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 187 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
Siedliszcze. W zasięgu obszaru udokumentowano występowanie 6 typów siedlisk przyrodniczych z Załącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG, zajmujących łącznie ok. 8 % jego powierzchni. W wysokim zagęszczeniu występują tu żółwie błotne (Emys orbicularis). Obszar Natura 2000 „Las Żaliński” PLH060102 – utworzony w 2011 r., zajmuje powierzchnię ponad 784 ha na terenie gmin Ruda-Huta oraz Dorohusk. Stwierdzono tu występowanie 4 siedlisk z Załącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Ostoja jest drugim pod względem liczebności, miejscem występowania przeplatki maturny (Euphydryas maturna) w woj. lubelskim. Występują tu także inne naturowe gatunki motyli: przeplatka aurinia (Euphydryas aurinia), modraszek telejus (Phengaris teleius) i czerwończyk nieparek (Lycaena dispar). Obszar wyróżnia dużą liczebnością i doskonałymi warunkami dla kumaka nizinnego (Bombina bombina). W zabagnionej części lasu, w południowo-zachodniej części ostoi znajduje się jedno z kilku w kraju, bardzo bogate stanowisko fiołka bagiennego (Viola uliginosa). Obszar Natura 2000 „Żmudź” PLH060075 – utworzony w 2011 roku, zajmuje powierzchnię ponad 44 ha na terenie gminy Żmudź. Stwierdzono tu występowanie 2 siedlisk z Załącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG. Znajduje się tutaj także największa krajowa populacja lnu złocistego (Linum flavum). Obszar Natura 2000 „Kumów Majoracki” PLH060072 – utworzony w 2011 roku, zajmuje powierzchnię ponad 137 ha na terenie gmin Żmudź i Leśniowice. Stwierdzono tu występowanie 2 siedlisk z Załącznika I Dyrektywy Rady 92/43/EWG oraz jednego gatunku z Załącznika II Dyrektywy Rady 92/43/EWG- obuwika pospolitego (Cypripedium calceolus). Obszar Natura 2000 „Dolina Środkowego Bugu” PLB060003 – utworzony w 2011 r., obszar zajmuje powierzchnię ponad 28 096 ha. Obszar położony jest w obrębie 4 powiatów, w obrębie powiatu chełmskiego znajduje się na terenie gmin: Ruda- Huta, Dubienka i Dorohusk. Jest to ostoja ptasia o randze europejskiej E 67. Stwierdzono występowanie co najmniej 27 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej i 10 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi. Obszar Natura 2000 „Bagno Bubnów” PLB060001 – powołany w 2004 r., zajmuje obszar ponad 2 187 ha, w obrębie powiatu chełmskiego na terenie gmin Wierzbica i Sawin. Ostoja ptasia o randze europejskiej E 66. Występuje tu co najmniej 15 gatunków
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 188 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
ptaków z Załącznika I Dyrektywy Rady 79/409/EWG oraz 7 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi. Obszar Natura 2000 „Chełmskie Torfowiska Węglanowe” PLB060002 – utworzony w 2004 r., zajmuje powierzchnię ponad 4 309 ha na terenie gmin Ruda-Huta, Dorohusk, Chełm, Kamień. Jest ostoją ptasią o randze europejskiej E 68. Występuje tu co najmniej 15 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej i 8 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi. To jedna z najważniejszych ostoi wodniczki (Acroceophalus paludicola) w Polsce i Unii Europejskiej. Obszar Natura 2000 „Lasy Strzeleckie” PLB060007 – utworzony w 2004 r., zajmuje powierzchnię ponad 8 749 ha, w obrębie powiatu chełmskiego na terenie gmin Białopole i Dubienka. Obszar jest ostoją ptasią o randze europejskiej E 69. Występuje tu co najmniej 14 gatunków ptaków z Załącznika I Dyrektywy Ptasiej i 1 gatunek z Polskiej Czerwonej Księgi. Stanowi ważną ostoję dzięcioła średniego (Dendrocopos medius) i muchołówki białoszyjej (Ficedula albicollis).
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 189 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
Lokalizację obszarów Natura 2000 przedstawia poniższa rycina.
Ryc. 27. Lokalizacja obszarów Natura 2000 w granicach powiatu chełmskiego Źródło: www.geoserwis.gdos.gov.pl
Chełmski Obszar Chronionego Krajobrazu – ustanowiony w 1983 r., zajmuje powierzchnię 30 420 ha. W obrębie powiatu chełmskiego znajduje się na terenie gmin: Wierzbica, Ruda-Huta, Żmudź, Dorohusk, Chełm, Siedliszcze, Kamień oraz Sawin. Pawłowski Obszar Chronionego Krajobrazu – ustanowiony w 1983 r., zajmuje powierzchnię 8 000 ha. W obrębie powiatu chełmskiego znajduje się na terenie gmin: Rejowiec Fabryczny (gmina miejska), Rejowiec Fabryczny (gmina wiejska), Rejowiec i Siedliszcze.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 190 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
Grabowiecko-Strzelecki Obszar Chronionego Krajobrazu – utworzony w 1983 r., zajmuje powierzchnię 26 936 ha, w obrębie powiatu chełmskiego znajduje się na terenie gmin: Białopole, Żmudź, Dubienka i Wojsławice. Użytki ekologiczne – na terenie powiatu chełmskiego wyznaczono 30 użytków ekologicznych, zajmujących w sumie powierzchnię 1 262,3 ha. Pomniki przyrody – według danych GUS z 2014 r., w granicach powiatu chełmskiego znajdują się 76 pomników przyrody. Ich ilość w poszczególnych gminach przedstawia poniższa tabela.
Tabela 71. Ilość pomników przyrody zlokalizowanych na terenie powiatu chełmskiego w roku 2014 Lp. Gmina Liczba pomników przyrody [szt.] 1. Białopole 3 2. Chełm 8 3. Dorohusk 8 4. Dubienka 3 5. Kamień - 6. Leśniowice 5 7. Rejowiec Fabryczny 6 8. Rejowiec Fabryczny – gm. miejska 2 9. Rejowiec 1 10. Ruda- Huta 8 11. Sawin 7 12. Siedliszcze 11 13. Wierzbica 3 14. Wojsławice 4 15. Żmudź 7 Suma w powiecie: 76 Źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Lokalnych.
Według danych GUS za rok 2014, blisko 40% powierzchni powiatu chełmskiego stanowią obszary prawnie chronione. Największą powierzchnię – 23248 ha zajmują parki krajobrazowe. Dużą powierzchnię zajmują również użytki ekologiczne, których liczba sukcesywnie rośnie, a także rezerwaty przyrody.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 191 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
Tereny zielone
Ważną częścią składową obszarów miejskich i wiejskich są tereny zielone. Ze względu na funkcje tereny zieleni można podzielić na: wypoczynkowe (parki, skwery, zieleńce, ogródki działkowe, tereny sportowe), tereny zieleni specjalnego przeznaczenia (pasy zieleni izolacyjnej, tereny zieleni towarzyszące komunikacji, ogrody dydaktyczne, cmentarze), tereny zieleni o ograniczonym dostępie (tereny towarzyszące obiektom przemysłowym, towarzyszące zabudowie osiedlowej i indywidualnej). Na obszarze powiatu chełmskiego znajduje się 11 parków spacerowo-wypoczynkowych (2 w miastach i 9 na obszarach wiejskich), których łączna powierzchnia wynosi 92,5 ha. Najwięcej tego typu obiektów znajduje się w gminie Chełm (3), natomiast największą powierzchnię parki spacerowo-wypoczynkowe mają na obszarze gminy Dorohusk – 55 ha.
Tabela 72. Tereny zieleni w granicach powiatu chełmskiego Jednostka miary 2012 2013 2014 2015 TERENY ZIELENI Tereny zieleni wg lokalizacji Parki spacerowo – wypoczynkowe Obiekty szt. 10 10 10 11 Powierzchnia ha 87,1 87,1 87,1 92,5 Zieleńce Obiekty szt. 24 24 24 24 Powierzchnia ha 14,8 14,8 14,8 14,8 Zieleń uliczna Powierzchnia ha 2,2 2,2 2,25 2,25 Tereny zieleni osiedlowej Powierzchnia ha 13,4 8,78 8,78 8,78 Parki, zieleńce i tereny zieleni osiedlowej Powierzchnia ha 115,3 110,7 110,7 119,5 Cmentarze Obiekty szt. 85 85 85 86 Powierzchnia ha 74,3 74,3 74,3 74,5 Lasy gminne Powierzchnia ha 115,8 110,7 114,3 117,2 Źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Lokalnych
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 192 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
Szlaki turystyczne
Na obszarze powiatu chełmskiego wytyczony został szlak rowerowy Malowniczy Wschód – Rowerem po gminach: Leśniowice, Wojsławice, Żmudź, Dorohusk. W ramach tego szlaku wyznaczona została trasa główna szlaku o długości ok. 100 km oraz trasy wariantowe o długości ok. 200 km. Ponadto przez teren powiatu chełmskiego przebiega fragment Wschodniego Szlaku Rowerowego Green Velo, który jest najdłuższym szlakiem rowerowym w Polsce. Jego łączna długość wynosi około 2000 km, z czego na terenie województwa lubelskiego znajduje się około 351-kilometrowy odcinek tego szlaku. Szlak ten przebiega przez centralną część powiatu chełmskiego, a jego długość mierzy na tym obszarze około 30 km (z wyłączeniem miasta Chełm). Poniższa rycina przedstawia fragment szlaku Green Velo na terenie powiatu chełmskiego.
Ryc. 28. Fragment szlaku rowerowego Green Velo na terenie powiatu chełmskiego Źródło: http://greenvelo.pl
Przez teren powiatu przebiega osiem szlaków wyznaczonych przez Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze. Pierwszy z nich to Szlak Nadbużański, który jest najdłuższym szlakiem w województwie lubelskim. Rozpoczyna się on w miejscowości Kózki w Mazowieckiem
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 193 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024 a kończy w Hrubieszowie na Lubelszczyźnie. Szlak na terenie powiatu chełmskiego przebiega przez miejscowości: Hniszów, Świerże, Dorohusk, Uchańka, Dubienka oraz Skrychiczyn. Szlak Pojezierny Południowy na terenie powiatu chełmskiego przebiega przez miejscowości: Tarnów, Serniawy, Sawin, Ruda, Ruda Opalin i Hniszów; Szlak Tadeusza Kościuszki przez Wojsławice; Szlak Ariański przez Rejowiec Fabryczny i Rejowiec; Szlak Rezerwatów Przyrody przez Kolonię Horodyszcze, miasto Chełm, Pokrówkę, Żółtańce, Weremowice i Kolonię Uher; Szlak Bagien i Moczarów rozpoczyna się w Dorohusku, biegnie przez Turkę, Brzeźno, Gotówkę, Stańków i kończy się w Chełmie; a Nadbużański Szlak Rowerowy przebiega przez Dorohusk i Dubienkę. Ponadto na terenie powiatu chełmskiego znajduje się także około 100 km z około 270-kilometorwego Poleskiego Szlaku Konnego. Na terenie powiatu chełmskiego znajduje się także Szlak Kredą Pisany, który łączy przyrodnicze i kulturowe atrakcje z terenu powiatu chełmskiego i miasta Chełm. Podzielony on został na trzy odsłony (I – czerwoną, II – zieloną i III – niebieską), które w zamyśle mają ułatwić zwiedzanie turystom. Poniższa rycina przedstawia przebieg tras turystycznych na terenie powiatu. Szlak ten został opracowany w ramach „Planu rozwoju turystyki i współpracy międzyregionalnej powiatu chełmskiego i miasta Chełm” zrealizowanego w projekcie pt. „Współpraca międzyregionalna powiatu chełmskiego i miasta Chełm szansą rozwoju turystyki ziemi chełmskiej jako atrakcji wschodniej granicy Unii Europejskiej”.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 194 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
Ryc. 29. Szlak Kredą Pisany Źródło: Opracowanie własne na podstawie: http://turystyka.powiat.chelm.pl/
Zagrożenia Źródła zagrożeń środowiska związane są z uwarunkowaniami naturalnymi, jak również z działalnością człowieka. Czynnik antropogeniczny odgrywa tutaj znaczną rolę. W gospodarce powiatu duże znaczenie odgrywa rolnictwo, stąd też presja na środowisko przyrodnicze występuje głównie w obrębie miejsc przeznaczonych dla potrzeb rolnictwa. Ważną rolę odgrywają tutaj obszary szczególnie narażone na zanieczyszczenia pochodzenia rolniczego, związane z intensyfikacją rolnictwa. Presja na środowisko występuje także w zasięgu miejsc przeznaczonych pod rekreację, a także zabudowań, w pobliżu ciągów komunikacyjnych, czy terenów przeznaczonych pod przemysł. Kierunki gospodarki leśnej prowadzonej przez służby leśne obejmują zagospodarowanie, pielęgnację, ochronę, użytkowanie i odnawianie
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 195 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024 lasów w tym stałe pozyskiwanie drewna i innych użytków leśnych. Walory lasów są także wykorzystywane w celach zdrowotnych i rekreacyjnych. W ramach gospodarki leśnej prowadzona jest odnowa drzewostanów. Jej celem jest zachowanie i wzbogacenie lasów istniejących. Większość procesów gospodarczych prowadzonych w lasach przez służby leśne jest temu procesowi podporządkowana. Ogranicza się udział zrębów zupełnych na rzecz częściowych i stopniowych. W celu ochrony przyrody przed zagrożeniami, m.in. antropopresją, 39,9% powierzchni powiatu zostało objętych formami ochrony przyrody.
Zagadnienia horyzontalne
I Adaptacja do zmian klimatu Zmiany klimatu silnie wpływają m.in. na lądowe ekosystemy, obejmując takie zmiany, jak: wcześniejsze rozpoczęcie sezonu wegetacyjnego, przyspieszenie faz fenologicznych roślin, migracje ptaków i wcześniejszy okres lęgowy, przesunięcie granic występowania pewnych gatunków roślin i zwierząt ku biegunom oraz ku wyżej położonym siedliskom. Zmiany klimatu, poprzez znaczące oddziaływanie na ekosystemy, będą wpływać zarówno na indywidualne gatunki, jak i na całe ekosystemy i związane z nimi funkcje, od których uzależniona jest ich równowaga . Należy nie dopuścić do niekorzystnych zmian w stosunkach wodnych, gdyż mogą się one przyczynić do odwodnienia terenów lub ich nadmiernego zalewania, np. w przypadku ulewnych deszczy.
II Nadzwyczajne zagrożenia środowiska Jednym z największych zagrożeń dla zasobów przyrodniczych jest wystąpienie pożaru. Ponadto lasy jak i cała roślinność narażone są na szereg innych niekorzystnych zjawisk pogodowych m.in.: susze, silne wiatry czy powodzie. Niebezpieczeństwem dla bioróżnorodności jest także presja wywierana przez działalność człowieka, np. turystykę.
III Działania edukacyjne Działania edukacyjne mają na celu podniesienie wrażliwości człowieka na przyrodę. Na terenie powiatu są zlokalizowane liczne formy ochrony przyrody, stąd edukacja może być skierowana na wskazaniu mieszkańcom przyrodniczej wartości powiatu. Ponadto działania edukacyjne na rzecz ochrony zasobów przyrodniczych wiążą się z działaniami związanymi z pozostałymi obszarami interwencji.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 196 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
IV Monitoring środowiska W ramach Państwowego Monitoringu Środowiska Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Lublinie przeprowadza badania czystości wód powierzchniowych i podziemnych na terenie powiatu.
Analiza SWOT: Tabela 73. Analiza SWOT obszaru interwencji: zasoby przyrodnicze ZASOBY PRZYRODNICZE Mocne strony Słabe strony duża ilość obszarów chronionych, w tym niska lesistość, obszarów sieci Natura 2000, występowanie gatunków chronionych, mało przekształcone środowisko naturalne, obecność szlaków turystycznych i tras rowerowych, Szanse Zagrożenia prowadzenie zalesień, brak funduszy na realizację programów rozwój turystyki pieszej i rowerowej, ochrony środowiska, tworzenie terenów zielonych, brak funduszy na realizację bieżącej ochrony przyrody, zagrożenie dla obszarów chronionych nie posiadających planów ochrony, Źródło: Opracowanie własne
Efekty realizacji dotychczasowego POŚ: Tabela 74. Ocena realizacji celu i podjętych zadań oraz efekt wraz z przypisanym wskaźnikiem w zakresie zasobów przyrodniczych
Zakładany cel Podjęte zadania Efekt
zalesienie 132,9 ha gruntów co przyczyniło ochrona lasów zalesianie się do delikatnego wzrostu lesistości powiatu Źródło: Opracowanie własne na podstawie Raportu z Realizacji Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego za lata 2013–2014
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 197 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
6.10. ZAGROŻENIA POWAŻNYMI AWARIAMI
Przez teren powiatu chełmskiego przebiegają ważne szlaki komunikacyjne, zarówno kolejowe, jak i samochodowe, którymi przewożone są niebezpieczne substancje, takie jak paliwa płynne, gaz propan-butan, kwasy i inne. Największe zagrożenie występuje w pobliżu terminali przeładunkowych w miejscowościach Brzeżno, Dorohusk i Zawadówka. W przypadku zdarzenia drogowego, czy awarii uwolnienie toksycznych substancji może stanowić nie tylko zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi, ale także skażenie i degradację środowiska naturalnego – skażenie powietrza, gleby i wód. Według danych zawartych w wojewódzkim planie działania systemu Państwowe Ratownictwo Medyczne dla województwa lubelskiego wynika, że dużym ryzykiem wystąpienia awarii związanej z uwolnieniem substancji niebezpiecznej obarczone są dwa zakłady, w których występują substancje niebezpieczne oraz stacje paliw. Poniższa tabela ukazuje usytuowanie tych zakładów na terenie powiatu oraz substancje, jakie w nich występują. Substancje te w przypadku ich uwolnienia się do środowiska mogą spowodować lokalne niebezpieczeństwo obejmujące zarówno rejon zakładu, jak i obszar do niego przyległy.
Tabela 75. Zakłady, na terenie których występują substancje niebezpieczne na terenie powiatu chełmskiego w 2014 roku Nazwa, adres Rodzaj substancji niebezpiecznej Operator Logistyczny Paliw Płynnych olej napędowy, propan, butan, propylen, butylen, Sp. z o. o. w Płocku benzen, propan- butan Baza Paliw nr 13 w Zawadówce TEZET Sp. z o. w Lublinie propan-butan, propylen Terminal Przeładunkowy Brzeźno k/Chełma Źródło: Wojewódzki plan działania systemu Państwowe Ratownictwo Medyczne dla województwa lubelskiego
Ponadto należy zwrócić uwagę, że na terenie powiatu nie wyznaczono specjalnych parkingów dla pojazdów przewożących substancje niebezpieczne, w związku z tym kierowcy takich pojazdów zatrzymują się na postój w miejscach do tego nieprzeznaczonych. Czynności takie obarczone są ryzykiem wydostania się substancji niebezpiecznych do otoczenia. Na obszarze powiatu istnieje ryzyko wystąpienia powodzi opadowej i roztopowej. Przyczyną powstania powodzi opadowej są długotrwałe i intensywne opady deszczu, które mogą powodować lokalne podtopienia, szczególnie terenów położonych wzdłuż rzek. Na terenie
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 198 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024 powiatu chełmskiego podtopienia mogą powstać w dolinach rzek Wieprza (15 km) i Bugu (70 km). Zagrożone powodzią lub podtopieniami są gminy leżące nad rzekami: Bug: gmina Dubienka, Dorohusk, Ruda-Huta
Kanał Wieprz-Krzna: miasto i gmina Rejowiec Fabryczny, Siedliszcze Wraz ze zmianami klimatycznymi ryzyko lokalnych podtopień wzrasta i jest trudne do przewidzenia. Duże kompleksy leśne, których istnienie stwarza zagrożenie wystąpienia pożaru, znajdują się w okolicach miejscowości Sawin oraz Brzeźno. Spośród nadleśnictw na terenie powiatu chełmskiego, nadleśnictwa Chełm i Sobibór posiadają II kategorię zagrożenia pożarowego, natomiast nadleśnictwa Strzelce i Krasnystaw – III kategorię. W 2014 r. na terenie województwa lubelskiego nastąpił wzrost ilości pożarów. Najwięcej pożarów występuje w pobliżu obiektów rolniczych oraz zakwalifikowanych jako „inne”. Ryzyko pożarowe występuje szczególnie w okresach letnich, przy długotrwałych okresach bezdeszczowych. Ryzyko to występuje także w stosunku do dużych powierzchni upraw zbóż oraz zakładów magazynujących, bądź przetwarzających materiały łatwopalne, zlokalizowanych w powiecie chełmskim. Zagadnienia horyzontalne
I Adaptacja do zmian klimatu Ekstremalne zjawiska pogodowe są jedną z głównych przyczyn występowania poważnych awarii. Ulewne deszcze czy silne wiatry mogę spowodować uszkodzenia linii wysokiego napięcia, przyczynić się do wypadków drogowych, w tym wypadków pojazdów transportujących materiały niebezpieczne, czy uszkodzić różnego rodzaju instalacje w zakładach przemysłowych. Ponadto ulewne deszcze mogą przyczynić się do powstawania powodzi, która stwarza zagrożenie zarówno dla transportu i przemysłu jak i mieszkańców.
II Nadzwyczajne zagrożenia środowiska Mogą one powstać np. wskutek wypadków samochodów przewożących substancje niebezpieczne, pożarów leśnych czy niewłaściwego zabezpieczenie robót drogowych. Niewłaściwe zabezpieczenie robót drogowych może powodować z kolei powstawania osuwisk lub obniżenie zwierciadła wody gruntowej.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 199 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
III Działania edukacyjne Działania edukacyjne mają na celu uświadomienie mieszkańców o ryzyku powstania poważnej awarii oraz przedstawienie właściwego schematu działania w razie ewentualnego wystąpienia takiego zdarzenia.
IV Monitoring środowiska Obowiązki kontroli związane z awariami przemysłowymi powinny być prowadzone przez prowadzącego zakład o zwiększonym ryzyku wystąpienia awarii, Państwową Straż Pożarną lub Wojewodę. Ponadto w powiecie chełmskim powołany został Powiatowy Zespół Zarządzania Kryzysowego, w skład którego wchodzą przedstawiciele poszczególnych, właściwych instytucji.
Analiza SWOT:
Tabela 76. Analiza SWOT obszaru interwencji: poważane awarie ZAGROŻENIA POWAŻNYMI AWARIAMI Mocne strony Słabe strony niewielki wpływ przemysłu na środowisko brak parkingów przystosowanych dla niewielkie zagrożenie awariami na pojazdów przewożących substancje terenie powiatu niebezpieczne obecność tylko dwóch zakładów, na terenie których występują substancje niebezpieczne Szanse Zagrożenia rozwój nowoczesnych technologii ryzyko wystąpienia poważnej awarii możliwość korzystania z funduszy przemysłowej unijnych przy realizacji różnego rodzaju wzrost częstotliwości anomalii i przedsięwzięć ekstremalnych zjawisk pogodowych Źródło: Opracowanie własne
Efekty realizacji dotychczasowego POŚ: Program Ochrony Środowiska dla powiatu chełmskiego na lata 2009 – 2012 z perspektywą do roku 2016 nie zakładał realizacji zadań związanych z zagrożeniem poważnymi awariami.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 200 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
7. CELE PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA, ZADANIA I ICH FINANSOWANIE
7.1. WPROWADZENIE
W celu opracowania dokumentów strategicznych przyjmuje się na ogół trójstopniową hierarchię celów: cel nadrzędny, cele systemowe, kierunki działań. Zgodnie z zasadą SMART cele te powinny być: Skonkretyzowane (specific) Mierzalne (measurable) Akceptowalne (achieveable) Realne (realistic) Terminowe (time- bound) Na proces planowania nakładają się również uwarunkowania wynikające z istniejących programów sektorowych, planów i programów wyższego szczebla. Formułowane cele i zadania są pochodną obecnego stanu i zagrożeń środowiska na terenie powiatu. Specyfika przeważającej działalności gospodarczej oraz charakterystyka funkcjonalna gmin warunkuje kierunki działań i zadania, jakie należy wykonać, aby we właściwy sposób przeciwdziałać degradacji środowiska, dążyć do poprawy jego stanu, a tym samym do poprawy jakości życia mieszkańców powiatu.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 201 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
7.2. CEL NADRZĘDNY
Cel nadrzędny powiatu chełmskiego został zdefiniowany jako:
„TRWAŁY, ZRÓWNOWAŻONY I NIEZAGRAŻAJĄCY ŚRODOWISKU ROZWÓJ SPOŁECZNO-GOSPODARCZY POWIATU CHEŁMSKIEGO”
7.3. CELE SYSTEMOWE
Cele systemowe wyznaczają stan jaki należy osiągnąć w horyzoncie czasowym 8 lat. Cele systemowe są identyfikowane na podstawie analizy obszarów problemowych występujących na terenie powiatu. Cele systemowe powinny być mierzalne, realistyczne i terminowe. Na poszczególne cele systemowe składają się kierunki działań. W ramach poszczególnych kierunków działań określono konkretne zadania, których realizacja pozwoli na osiągnięcie wyznaczonych celów. Zadania podzielono na krótkoterminowe, czyli takie które przewidziano do realizacji w latach 2017–2020 oraz zadania długoterminowe – przewidziane do realizacji w latach 2021–2024.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 202 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
Tabela 77. Cele, kierunki interwencji oraz zadania (W-własne, K-koordynowane) Wskaźnik Obszar Podmiot Lp. Cel Wartość Wartość Kierunek interwencji Zadania Ryzyka interwencji Nazwa odpowiedzialny bazowa docelowa K – Gmina i Termomodernizacja Oszczędność energii 20% 30 % miasto Rejowiec budynku urzędu
Fabryczny
Przebudowa (termomodernizacja) K – Gmina Gminnego Ośrodka Oszczędność energii 15 % 35% Rejowiec Kultury im. Ryszarda Fabryczny Kapuścińskiego w Pawłowie Termomodernizacja Termomodernizacja istniejących K – Gmina Ilość inwestycji 0 1 budynków ZS w budynków, Siedliszcze
Siedliszczu stosowanie energooszczędnych Termomodernizacja Zmniejszenie emisji materiałów K – Gmina - min. 25% budynku GOK w gazów cieplarnianych i technologii przy Sawin Sawinie 1 budowie nowych obiektów. Modernizacja instalacji Zmniejszenie Preferowanie elektrycznej wraz z K – Gmina rocznego zużycia - min. 15% Klimati powietrze wprowadzania w wymianą oświetlenia Sawin energii elektrycznej budownictwie na energooszczędne materiałów energooszczędnych Wymiana oświetlenia Zmniejszenie w obiektach K – Gmina rocznego zużycia - min. 15% użyteczności Sawin energii elektrycznej publicznej
Utrzymanie dobrego stanu powietrza na obszarze powiatu chełmskiego obszarzena powiatu powietrza Utrzymaniestanu dobrego K – wspólnoty/ Termomodernizacja spółdzielnie Ilość inwestycji 0 11 obiektów mieszkaniowe w mieszkalnych gminie Wierzbica
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 203 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
Wskaźnik Obszar Podmiot Lp. Cel Wartość Wartość Kierunek interwencji Zadania Ryzyka interwencji Nazwa odpowiedzialny bazowa docelowa W – Dom Termomodernizacja Pomocy istniejących Modernizacja systemu Oszczędność energii 5% 30% Społecznej w budynków, grzewczego Chojnie Nowym stosowanie Pierwszym energooszczędnych materiałów W – Dom i technologii przy Pomocy Modernizacja kuchni Oszczędność energii 5% 20% budowie nowych Społecznej w opalanej węglem obiektów. Chojnie Nowym Preferowanie Pierwszym wprowadzania w Modernizacja systemu budownictwie W – Dom grzewczego w Oszczędność energii 5% 30% materiałów Dziecka w kotłowni w Domu energooszczędnych Siedliszczu
obszarze powiatu chełmskiego obszarzepowiatu Dziecka w Siedliszczu Wymiana 1 konwencjonalnego ogrzewania budynków na pompy ciepła dla K – Gmina Ilość inwestycji 0 1
budynków Siedliszcze Klimati powietrze użyteczności Modernizacja publicznej oraz ogrzewania w mieszkańców budynkach będących Ograniczenie emisji własnością osób zanieczyszczeń K – mieszkańcy Redukcja emisji prywatnych oraz 0% 11% powstających w przy wsparciu zanieczyszczeń użyteczności wyniku produkcji gminy Wierzbica publicznej cieplnej
Utrzymanie dobrego stanu powietrza na powietrza Utrzymaniestanu dobrego Produkcja energii K – mieszkańcy elektrycznej w Redukcja emisji CO 0% 25% przy wsparciu 2 instalacjach gminy Wierzbica prosumenckich
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 204 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
Wskaźnik Obszar Podmiot Lp. Cel Wartość Wartość Kierunek interwencji Zadania Ryzyka interwencji Nazwa odpowiedzialny bazowa docelowa Modernizacja ogrzewania w budynkach będących Termomodernizacja K – Gmina Ilość obiektów 0 4 własnością osób obiektów użyteczności Wierzbica prywatnych oraz publicznej użyteczności publicznej Tworzenie infrastruktury Długość ścieżki 0 km 8 km K – Gmina technicznej dla rowerowej Wierzbica rozwoju turystyki rekreacyjnej Modernizacja oraz K – Gmina Ilość inwestycji 0 5 budowa dróg Wierzbica lokalnych Zmniejszenie ilości Przebudowa dróg W – Starostwo gazów i pyłów 1 100% 90% powiatowych nr 1840L Powiatowe w powstających w ruchu Budowa nowych oraz i 1842L Chełmie drogowym utrzymanie istniejących ścieżek Klimati powietrze pieszych i Przebudowa dróg na rowerowych obszarze Zmniejszenie ilości przygranicznym. Drogi Budowa i przebudowa W - Starostwo gazów i pyłów objęte przebudową: 100% 90% dróg Powiatowe w powstających w ruchu DP 1833L, DP 1864L, Chełmie drogowym DP 1835 L, DP 1837L, DP 1849L, DP 1848L, DP 1850L, DP 1845L
Budowa i Utrzymanie dobrego stanu powietrza na obszarze powiatu chełmskiego obszarzena powiatu powietrza Utrzymaniestanu dobrego Zmniejszenie ilości modernizacja dróg na W - Starostwo gazów i pyłów obszarze 100% 90% Powiatowe w powstających w ruchu przygranicznym. Drogi Chełmie drogowym objęte przebudową: 1804L, 1821L, 1823L
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 205 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
Wskaźnik Obszar Podmiot Lp. Cel Wartość Wartość Kierunek interwencji Zadania Ryzyka interwencji Nazwa odpowiedzialny bazowa docelowa "Wygodnie, szybciej,
na na bezpieczniej -
poprawa spójności komunikacyjnej województwa lubelskiego poprzez Budowa nowych oraz budowę i przebudowę utrzymanie dróg powiatowych Zmniejszenie ilości istniejących ścieżek usprawniających W - Starostwo gazów i pyłów 100% 90% pieszych i dostępność Powiatowe w powstających w ruchu rowerowych komunikacyjną do Chełmie drogowym Budowa i przebudowa regionalnych i dróg subregionalnych centrów rozwoju"
obszarze powiatu chełmskiego obszarzepowiatu Drogi objęte przebudową: Utrzymanie dobrego stanu powietrza powietrza Utrzymaniestanu dobrego DP1811L, DP 1816L, 1 DP 1719L, DP 1843L,
DP 1829L, DP 1830L Klimati powietrze Wykorzystanie Ilość inwestycji 1 3 Podniesienie świadomości odnawialnych źródeł społecznej i budowa energii szansa na K – Gmina
Moc instalacji instalacji poprawę jakości Chełm 3,94 wykorzystujących 10,42 MW wykorzystujących środowiska MW OZE energię odnawialną. naturalnego Wspieranie inicjatyw podejmowanych w wykorzystania energii energii wykorzystania zakresie zastępowania, jako zeodnawialnych źródeł Wykorzystanie nośnika energii,
Wzrost kolektorów K – gmina Oszczędność energii 60% 65% paliwa stałego słonecznych i kotłów Chełm źródłami energii na biomasę odnawialnej
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 206 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
Wskaźnik Obszar Podmiot Lp. Cel Wartość Wartość Kierunek interwencji Zadania Ryzyka interwencji Nazwa odpowiedzialny bazowa docelowa
Zmniejszenie emisji Instalacja pomp ciepła substancji szkodliwych do Instalacja kolektorów K – Gmina 10% 100% atmosfery, słonecznych Rejowiec likwidowanie źródeł emisji Budowa mikroinstalacji fotowoltaicznej
Ekologiczne partnerstwo – Moc instalacji Podniesienie kompleksowy zakup K – Gmina wykorzystujących 0 MW 1,168 MW świadomości i instalacja urządzeń Dorohusk OZE społecznej i budowa służących pozyskaniu instalacji OZE wykorzystujących w gminie Dorohusk energię odnawialną. Produkcja energii Wspieranie inicjatyw 1 cieplnej z podejmowanych w nowobudowanych / zakresie Klimati powietrze 456,4 nowych mocy 0 zastępowania, jako
wytwórczych nośnika energii, wykorzystujących paliwa stałego OZE (MWHt/rok) źródłami energii Produkcja energii odnawialnej Leśniowice gmina elektrycznej z Malowniczego K – Gmina
Wzrost wykorzystania energii zeodnawialnych źródeł Wzrost energii wykorzystania nowobudowanych / Wschodu stawia na Leśniowice nowych mocy 0 36,34 odnawialne źródła wytwórczych energii wykorzystujących OZE (MWHe/rok) Szacowany roczny spadek emisji gazów cieplarnianych (tony 0 2930,64 równoważnika CO2/rok)
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 207 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
Wskaźnik Obszar Podmiot Lp. Cel Wartość Wartość Kierunek interwencji Zadania Ryzyka interwencji Nazwa odpowiedzialny bazowa docelowa Ilość instalacji Instalacje solarne do K – UM solarnych do 165 273 podgrzewania wody Rejowiec podgrzewania wody użytkowej Fabryczny Instalacje fotowoltaiczne do K – UM Ilość instalacji 0 118 produkcji energii Rejowiec fotowoltaicznych
elektrycznej na Fabryczny
potrzeby własne Kolektory słoneczne K – Gmina dla ciepłej wody Ilość kolektorów 2 403 Rejowiec Podniesienie użytkowej w gminie Fabryczny
odnawialnych świadomości Rejowiec Fabryczny
społecznej i budowa instalacji Ochrona walorów wykorzystujących środowiskowych gminy Ruda-Huta Liczba instalacji energię odnawialną. K – Gmina 512 732 Wspieranie inicjatyw poprzez zmniejszenie 1 solarnych Ruda-Huta podejmowanych w emisji szkodliwych zakresie związków do Klimati powietrze zastępowania, jako atmosfery nośnika energii, Liczba założonych paliwa stałego Ruda-Huta pełna K – Gmina instalacji 0 140 źródłami energii słonecznej energii Ruda-Huta fotowoltaicznych odnawialnej
Instalacje OZE na
Wzrost wykorzystania energii ze źródeł Wzrost energii wykorzystania dachach budynków Ilość uruchomionych K – Gmina 0 400 mieszkalnych u osób instalacji Sawin fizycznych na 482 budynkach
Ilość uruchomionych Zabudowa OZE w K – Gmina 0 4 instalacji budynkach gminnych Sawin
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 208 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
Wskaźnik Obszar Podmiot Lp. Cel Wartość Wartość Kierunek interwencji Zadania Ryzyka interwencji Nazwa odpowiedzialny bazowa docelowa Montaż ogniw fotowoltaicznych oraz K – Gmina Ilość inwestycji 0 3 instalacji solarnych u Siedliszcze mieszkańców Gminy Siedliszcze
Produkcja energii
elektrycznej na K – Gmina Ilość budynków 0 14 połaciach budynków Wierzbica użyteczności publicznej Podniesienie świadomości Wzrost społecznej i budowa konkurencyjności lokalnej instalacji K – Gmina Ilość inwestycji 0 15 przedsiębiorczości wykorzystujących Wierzbica energię odnawialną. poprzez zmniejszenie Wspieranie inicjatyw zapotrzebowania na 1 podejmowanych w energię zakresie W – Dom zastępowania, jako Pomocy
Klimati powietrze Montaż instalacji Oszczędność energii 10% 20% nośnika energii, Społecznej w fotowoltaicznej paliwa stałego Chojnie Nowym źródłami energii Pierwszym odnawialnej Montaż paneli W – Dom Oszczędność energii 10% 20% fotowoltaicznych Dziecka w
(10KW) Siedliszczu Wzrost wykorzystania energii zeodnawialnych źródeł Wzrost energii wykorzystania Montaż paneli W – Dom Oszczędność energii 10% 25% solarnych (do ciepłej Dziecka w wody) Siedliszczu W – Dom Montaż instalacji Pomocy Oszczędność energii 10% 40% solarnej Społecznej w Kaniem
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 209 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
Wskaźnik Obszar Podmiot Lp. Cel Wartość Wartość Kierunek interwencji Zadania Ryzyka interwencji Nazwa odpowiedzialny bazowa docelowa
Zmniejszenie negatywnego wpływu transportu i ruchu K – Gmina 100 % 90 % Przebudowa dróg drogowego na Leśniowice środowisko akustyczne
Budowa, modernizacja K – Gmina Zwiększenie długości i remonty dróg Sawin przy 78,59 nawierzchni 89 km gminnych, w tym udziale km bitumicznej poprawa stanu zarządzających
nawierzchni drogami
Zmniejszenie negatywnego wpływu Przebudowa dróg W - Starostwo transportu i ruchu powiatowych nr 1840L 100% 90% Budowa i przebudowa Powiatowe w 2 drogowego na dróg i 1842L łączna długość Chełmie środowisko ok. 11 km akustyczne
Zagrożeniehałasem Budowa i modernizacja dróg i infrastruktury na obszarze Zmniejszenie przygranicznym negatywnego wpływu mającym na celu W - Starostwo transportu i ruchu zrównoważony rozwój. 100% 90% Powiatowe w drogowego na Drogi objęte Chełmie środowisko przebudową:DP1863L, akustyczne DP 1864L, DP 1835L, DP 1837L, DP 1849L,
Niedopuszczenie do pogarszania się klimatu akustycznego w miejscach, gdzie jest on korzystny jest on gdzie miejscach, w akustycznego klimatu się pogarszania do Niedopuszczenie DP 1848L, DP 1850L, DP 1845L łączna długość ok 32 km
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 210 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
Wskaźnik Obszar Podmiot Lp. Cel Wartość Wartość Kierunek interwencji Zadania Ryzyka interwencji Nazwa odpowiedzialny bazowa docelowa Poprawa jakości i dostępności regionu chełmskiego i Zmniejszenie lubomskiego poprzez negatywnego wpływu budowę i modernizację W - Starostwo transportu i ruchu dróg i infrastruktury na 100% 90% Powiatowe w drogowego na obszarze przygranicznym mającym na celu Chełmie środowisko zrównoważony ich akustyczne rozwój. Drogi objęte przebudową:1804L, DP 1821L, DP 1823L łączna długość ok 32 km "Wygodnie, szybciej, bezpieczniej -
poprawa spójności komunikacyjnej
Budowa i przebudowa
2 województwa dróg
lubelskiego poprzez korzystny budowę i przebudowę Zmniejszenie dróg powiatowych Zagrożeniehałasem negatywnego wpływu usprawniających W - Starostwo transportu i ruchu dostępność 100% 90% Powiatowe w drogowego na komunikacyjną do Chełmie środowisko regionalnych i akustyczne subregionalnych centrów rozwoju" Drogi objęte przebudową: DP1811L, DP 1816L, DP 1719L, DP 1843L, DP 1829L, DP 1830L Niedopuszczenie do pogarszania się klimatu akustycznego w miejscach, gdzie jest on jest on gdzie miejscach, w akustycznego klimatu się pogarszania do Niedopuszczenie łączna długość ok 27 km
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 211 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
Wskaźnik Obszar Podmiot Lp. Cel Wartość Wartość Kierunek interwencji Zadania Ryzyka interwencji Nazwa odpowiedzialny bazowa docelowa
Uwzględnienie w Prowadzenie rejestru planowaniu
raportów o przestrzennym oddziaływaniu stacji wniosków z raportów o 0 K- Gmina Sawin elektromagnetycznych oddziaływaniu stacji i linii wysokiego elektromagnetycznych Odpowiednia napięcia i linii wysokiego lokalizacja stacji napięcia 3 1 elektromagnetycznych i przebiegu linii wysokiego napięcia Uwzględnianie ochrony zdrowia ludzi i Prowadzenie rejestru ochrony krajobrazu w K – Gmina przebiegu linii 0
Polaelektromagnetyczne ustalaniu przebiegu Sawin
bieżącaemisji kontrola źródeł wysokiego napięcia linii wysokiego
Minimalizacjaoraz oddziaływania napięcia promieniowaniaelektromagnetycznego
Budowa zbiornika K – Gmina Zwiększenie retencji 0% 100% retencyjnego Rejowiec Budowa zbiornika K – Gmina Ilość zbiorników 0 1 małej retencji wody Rejowiec
Poczekajka Fabryczny
Utrzymanie i Zwiększenie liczby Budowa i bieżące konserwacja zbiornika osób objętych utrzymanie zbiorników K – Gmina 224 300 małej retencji „Niwa ” ochroną retencyjnych Sawin w Sawinie przy ulicy 4 przeciwpowodziową Lubelskiej Budowa zbiornika wodnego w K – Gmina Ilość inwestycji 0 1
ryzykapowodziowego miejscowości Siedliszcze Gospodarowaniewodami zasobów wodnych oraz ograniczenie oraz ograniczenie wodnych zasobów Wojciechów Modernizacja i Utrzymanie, bieżące utrzymanie modernizacja i K – Gmina - - -
Ochrona systemów odbudowa systemów Sawin melioracyjnych melioracyjnych
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 212 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
Wskaźnik Obszar Podmiot Lp. Cel Wartość Wartość Kierunek interwencji Zadania Ryzyka interwencji Nazwa odpowiedzialny bazowa docelowa Długość sieci 80,5 km 81,2 km Rozbudowa istniejącej wodociągowej sieci wodociągowej i K – Gmina
kanalizacji sanitarnej Białopole Długość sieci 3,0 km 3,5 km w Białopolu kanalizacyjnej
Budowa sieci K – Gmina
Długość sieci 11 km 19 km kanalizacyjnej w Rejowiec Budowa, rozbudowa i miejscowości Pawłów Fabryczny systematyczna Budowa wodociągu na modernizacja sieci K – Gmina
- - - terenach kanalizacyjnej i Sawin niezwodociągowanych wodociągowej oraz wyrównywanie Budowa wodociągu w
dysproporcji pomiędzy miejscowościach: K – Gmina ściekowa
Ilość inwestycji 0 1 - długością sieci Lechówka, Kamionka, Siedliszcze wodociągowej i Brzeźno kanalizacyjnej 5 Rozbudowa kanalizacji K – Gmina Ilość inwestycji 0 1 w miejscowości Siedliszcze Siedliszcze
Modernizacja K – Gmina Ilość inwestycji 0 4 infrastruktury wodno-
Gospodarkawodno Wierzbica
kanalizacyjnej korzystanie z wód i zapewnienie wszystkim mieszkańcom zapewnieniewódi zwszystkim korzystanie
Budowa dostępu do sieci wodociągowej oraz kanalizacyjnej dodostępuwodociągowej sieci przydomowych K – Gmina Ilość przydomowych 232 244 oczyszczalni ścieków Rejowiec oczyszczalni ścieków Budowa i w gminie Rejowiec Fabryczny
modernizacja Fabryczny Zrównoważone oczyszczalni ścieków Budowa przydomowych K – Gmina Ilość inwestycji 0 1 oczyszczalni ścieków Siedliszcze w gminie Siedliszcze
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 213 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
Wskaźnik Obszar Podmiot Lp. Cel Wartość Wartość Kierunek interwencji Zadania Ryzyka interwencji Nazwa odpowiedzialny bazowa docelowa 96,9 % 94,6% zawiesina ogólna min. Przebudowa redukcji redukcji oczyszczalni ścieków w miejscowości 94,6 % 89,1% Żmudź oraz ChZT min. redukcji przebudowa K – Gmina redukcji przepompowni wraz z Żmudź budową sieci wodno- 97,8 % kanalizacyjnej w 95,1 % BZT min. miejscowości Żmudź i 5 redukcji redukcji Budowa i Żmudź-Kolona modernizacja oczyszczalni ścieków W – Dom Budowa ekologicznej Pomocy
ściekowa oczyszczalni ścieków
- Ilość inwestycji 0 1 Społecznej w w Chojnie Nowym Chojnie Nowym
Pierwszym Pierwszym 5 W – Dom Budowa ekologicznej Pomocy Ilość inwestycji 0 1 oczyszczalni ścieków Społecznej w w Nowinach
Nowinach Gospodarkawodno sieci wodociągowej oraz kanalizacyjnej siecioraz wodociągowej Modernizacja ujęć wód Eliminacja zagrożeń znajdujących się na K – Gmina dla jakości wód 60% 100% terenie gminy Rejowiec podziemnych Modernizacja ujęć Rejowiec wód Remont stacji K – Gmina Ilość inwestycji 0 1 wodociągowej w Siedliszcze Siedliszczu
Zrównoważone korzystanie z wód i zapewnienie wszystkim mieszkańcom dostępu do mieszkańcomdostępu do zapewnieniewódi zZrównoważonewszystkim korzystanie Wprowadzenie Modernizacja systemu elektronicznego K – Gmina Ilość inwestycji 0 1 odczytów wodomierzy systemu odczytów Siedliszcze wodomierzy
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 214 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
Wskaźnik Obszar Podmiot Lp. Cel Wartość Wartość Kierunek interwencji Zadania Ryzyka interwencji Nazwa odpowiedzialny
bazowa docelowa
wódi
ściekowa
- Zagospodarowanie i Zagospodarowanie budowa infrastruktury Stworzenie K – Gmina 5 0 1 infrastruktury przy zlokalizowanej przy infrastruktury Białopole zbiornikach wodnych istniejącym zbiorniku
kanalizacyjnej w Buśnie
Zrównoważone korzystanie zZrównoważonekorzystanie
dostępu do sieci wodociągowej oraz dodostępuwodociągowej sieci
Gospodarkawodno
zapewnienie wszystkim mieszkańcom mieszkańcom zapewnieniewszystkim
Likwidacja i Ograniczenie presji rekultywacja środowiskowej K – Gmina 6 - - - wszystkich „dzikich” wywieranej podczas Sawin
miejsc eksploatacji Zasoby
efektywne eksploatacji złóż
Racjonalnei kopalin
geologiczne
gospodarowanie zasobami kopalinzasobami
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 215 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
Wskaźnik Obszar Podmiot Lp. Cel Wartość Wartość Kierunek interwencji Zadania Ryzyka interwencji Nazwa odpowiedzialny
bazowa docelowa
Zwiększenie oddziaływań na przeciwdziałanie Przeciwdziałanie Przeciwdziałanie erozji K – Gmina 7 erozji gleb (odnowa 2 4 erozji gleb wodnej i wietrznej gleb Sawin Gleby rowów melioracyjnych i montaż urządzeń
melioracyjnych)
glebowychoraz ich
istniejących zasobów
ochronarekultywacja i Właściwe użytkowanie
ok. ok. 6 800 K – Gmina
Ilość azbestu 7 000 Usuwanie azbestu Mg Chełm Mg Minimalizowanie ilości Realizacja Gminnego odpadów K – Gmina 40% 100% Programu Usuwania niebezpiecznych na Rejowiec Azbestu terenie gminy Zapobieganie Ilość rocznie Usuwanie wyrobów K – Gmina 20 Mg 50 Mg powstawaniu i usuwanego azbestu zawierających azbest Ruda-Huta 8 ograniczenie ilości odpadów oraz ich Demontaż, transport i Zwiększenie ilości negatywnego utylizacja wyrobów K – Gmina utylizowanego 298 Mg 800 Mg oddziaływania na zawierających azbest Sawin powstawaniu odpadów azbestu środowisko z terenu gminy
Racjonalne gospodarowanie odpadami Racjonalnegospodarowanie Monitoring gminnego Gospodarka odpadami i zapobieganie i Gospodarkazapobieganie odpadami składowiska odpadów Zwiększenie kontroli innych niż K – Gmina nad jakością wód 1 2 niebezpieczne i Sawin podziemnych obojętne we wsi Malinówka
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 216 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
Wskaźnik Obszar Podmiot Lp. Cel Wartość Wartość Kierunek interwencji Zadania Ryzyka interwencji Nazwa odpowiedzialny bazowa docelowa K – Zakład Liczba Rekultywacja Usług zrekultywowanych 0 1 składowiska odpadów Komunalnych w składowisk w Kolonii Rudce Rudzie-Hucie Sp. z. o. o. Minimalizowanie ilości odpadów, Zakup kontenerów i Budowa i przebudowa K – Gmina zwiększenie odzysku i 70% 100% pojemników na infrastruktury do Rejowiec przetwórstwa odpady
składowania i surowców wtórnych przetwarzania Zwiększenie ilości Zakup pojemników i odpadów K – Gmina pojemników i 16 700 kontenerów do Sawin kontenerów segregacji odpadów Zakup pojemników do K – Gmina Ilość inwestycji 0 1 zbiórki i segregacji Siedliszcze odpadów 8 Zakup samochodu K – Gmina Ilość inwestycji 0 1 asenizacyjnego Siedliszcze gospodarowanie odpadami gospodarowanie Zwiększenie odzysku i K – Gmina przetwórstwa 10% 100% Organizacja PSZOK Rejowiec surowców wtórnych
Budowa Punktu K – Gmina Racjonalne Ilość PSZOK 0 1 Selektywnej Zbiórki Rejowiec Odpadów Fabryczny Organizacja PSZOK Organizacja
Gospodarka odpadami i zapobieganie powstawaniu odpadów powstawaniu i Gospodarkazapobieganie odpadami stacjonarnego punktu Liczba stacjonarnych selektywnej zbiórki K – Gmina PSZOK na terenie 0 1 odpadów Kamień gminy Kamień komunalnych w gminie Kamień
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 217 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
Wskaźnik Obszar Podmiot Lp. Cel Wartość Wartość Kierunek interwencji Zadania Ryzyka interwencji Nazwa odpowiedzialny bazowa docelowa
Rekultywacja
zamkniętego z dniem
Realizacja 31.12.2012 r. zatwierdzonego Rekultywacja gminnego składowiska K – Gmina 8 0 1
harmonogramu składowisk odpadów odpadów innych niż Sawin odpadami odpadów zamknięcia niebezpieczne i obojętne we wsi
Malinówka
Gospodarka odpadami i i Gospodarkaodpadami
Racjonalne gospodarowanie Racjonalnegospodarowanie zapobieganie powstawaniu
W – Dom Rewitalizacja Pomoc Ilość inwestycji 0 1 zabytkowego parku, Społecznej w zabiegi pielęgnacyjne Kaniem
Prace pielęgnacyjne
przyrodniczo przy dębie „Bolko” i Zwiększenie liczby
konserwacja K – Gmina zabiegów 1 3 drzewostanu w Ruda-Huta pielęgnacyjnych zabytkowym parku w Ochrona elementów Hniszowie środowiska 9 Zwiększenie liczby Objęcie ochroną przyrodniczo – K – Gmina istniejących pomników 6 7 prawną kolejnych kulturowego Sawin
zasobówleśnych przyrody pomników przyrody Zasobyprzyrodnicze Ochrona walorów K – Gmina - - - obszarów chronionego Sawin
krajobrazu
Ochrona walorów krajobrazu rekreacyjnego i i rekreacyjnego krajobrazu Ochrona walorów rolniczego oraz obiektów cennych obiektów oraz rolniczego
Wzrost bioróżnorodności i powiększenie istniejących istniejących powiększenie i Wzrost bioróżnorodności Ochrona i pielęgnacja Liczba chronionych K – Gmina 6 7 drzew chronionych okazów Sawin jako pomniki przyrody
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 218 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
Wskaźnik Obszar Podmiot Lp. Cel Wartość Wartość Kierunek interwencji Zadania Ryzyka interwencji Nazwa odpowiedzialny bazowa docelowa Zachowanie i odtwarzanie Działania ochronne i K – Gmina elementów 60% 100% konserwatorskie Rejowiec różnorodności biologicznej Rewaloryzacja i Liczba parków Ochrona elementów pielęgnacja parków podworskich pod środowiska K – Gmina 1 1 podworskich, w opieką (1 właściciel – przyrodniczo – Sawin szczególności osoba prywatna) kulturowego zabytkowych
Zwiększenie liczby Pielęgnacja
nieczynnych K – Gmina 10 20 nieczynnych cmentarzy i mogił Sawin cmentarzy i mogił objętych opieką
Przeprowadzenie Przeprowadzanie prac inwentaryzacji 9 przyrodnicze inwentaryzacyjnych w przyrodniczej gminy w
przyrodniczo Rozpoznanie zakresie oceny stanu i celu szczegółowego K – Gmina zasobów 0% 45% rozpoznawania rozpoznania i Sawin przyrodniczych gminy zagrożeń
Zasoby udokumentowania różnorodności zasobów biologicznej przyrodniczych Opracowanie W – Starostwo Ilość opracowań 0 15 uproszczonych planów Powiatowe w urządzania lasów Chełmie Zwiększenie lesistości Utrzymanie zieleni Lesistość terenu gminy, o co najmniej K – Gmina 26,1% 27,1% oraz wprowadzanie gminy 800 ha (200 ha + 600 Sawin
Wzrost bioróżnorodności i powiększenie istniejących zasobów leśnych zasobów istniejących powiększenie i Wzrost bioróżnorodności zadrzewień i zalesień
ha) Ochrona walorów krajobrazu rekreacyjnego i rolniczego oraz obiektów cennych oraz rolniczego i rekreacyjnego krajobrazu Ochrona walorów Wprowadzanie Powierzchnia terenów K – Gmina 0,5 ha 0,7 ha zadrzewień i rozwój zielonych Sawin terenów zielonych
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 219 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
Wskaźnik Obszar Podmiot Lp. Cel Wartość Wartość Kierunek interwencji Zadania Ryzyka interwencji Nazwa odpowiedzialny bazowa docelowa
Utrzymanie zieleni Nasadzenia drzew i K – Gmina Ilość sadzonek 0 10 000 oraz wprowadzanie krzewów Chełm
zadrzewień i zalesień
Poprawa Nasadzenia różnorodności wielogatunkowej Wzrost różnorodności K – Gmina 0% 15% biologicznej i roślinności na przyrodniczej Sawin krajobrazowej na obszarze gminy powiększenie istniejących istniejących powiększenie obszarze gminy
9
zasobówleśnych
Zasobyprzyrodnicze obiektów cennychobiektówprzyrodniczo Zadania z zakresu Kontrola parametrów Monitoring K – Gmina 2 4 monitoringu ochrony środowiska przyrodniczy Sawin
środowiska
Wzrost bioróżnorodności i Wzrost bioróżnorodności Ochrona walorów krajobrazu rekreacyjnego i rolniczego oraz oraz rolniczego i rekreacyjnego krajobrazu Ochrona walorów
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 220 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
Wskaźnik Obszar Podmiot Lp. Cel Wartość Wartość Kierunek interwencji Zadania Ryzyka interwencji Nazwa odpowiedzialny
bazowa docelowa
Zakup wielozadaniowego Zwalczanie skutków K – Gmina Ilość inwestycji 0 1 samochodu poważnej awarii Siedliszcze strażackiego dla OSP
w Siedliszczu
Zwiększenie % Bezpieczne dla ludzi i mieszkańców środowiska Zapobieganie objętych ochroną lokalizowanie K – Gmina 10 0% 40% powstaniu poważnej przed inwestycji mogących Sawin awarii środowiska niebezpiecznymi znacząco oddziaływać inwestycjami na środowisko Współdziałanie z władzami powiatu w Zagrożenia awariami poważnymi Zapobieganie celu przygotowania K – Gmina - - - powstaniu poważnej tymczasowego Sawin awarii miejsca składowania substancji niebezpiecznych Zwiększenie kontroli Współdziałanie z pojazdów Zapobieganie zakresu kontroli K – Gmina przewożących 2% 80% powstaniu poważnej
przewozu substancji Sawin Ograniczenie możliwości wystąpienia awarii w wyniku transportu drogowego i kolejowego drogowego transportu wyniku w awarii wystąpienia możliwości Ograniczenie
Opracowanie systemu skutecznego informowania społeczeństwa o wystąpieniu zagrożenia zagrożenia wystąpieniu o społeczeństwa informowania skutecznego systemu Opracowanie substancje awarii niebezpiecznych niebezpieczne
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 221 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
Wskaźnik Obszar Podmiot Lp. Cel Wartość Wartość Kierunek interwencji Zadania Ryzyka interwencji Nazwa odpowiedzialny bazowa docelowa
Edukacja ekologiczna K – Gmina Liczba uczestników realizowana w Dorohusk i 20 osób 30 osób projektów szkołach na terenie szkoły na jej gminy Dorohusk terenie
Liczba uczniów Edukacja ekologiczna Edukacja w czterech objętych edukacją K – Gmina realizowana w szkołach ekologiczna w 350 500 Sawin, szkołach podstawowych i placówkach dyrektorzy szkół gimnazjum oświatowych
W – Starostwo Ilość osób biorących Promocja sprzątania Powiatowe w 0 8181 udział w akcji świata Chełmie + szkoły
ekologiczna Edukacja ekologiczna K – Gmina 11 Liczba dzieci realizowana przez Ruda-Huta i
proekologicznych biorących udział w około 50 około 100 Gminny Ośrodek Gminny edukacji Kultury w Rudzie- Ośrodek Kultury
Edukacja Hucie w Rudzie-Hucie
społeczeństwa w ochronie środowiska ochronie w społeczeństwa Liczba placówek Prowadzenie Opracowanie i objęta wdrożeniem wdrażanie gminnego K – Gmina 0 4 kampanii edukacyjno- gminnego programu informacyjnych w celu programu edukacji Sawin edukacji ekologicznej podnoszenia ekologicznej świadomości W – Starostwo Ilość osób objętych Akcja „Świąteczna 0 100 ekologicznej Powiatowe w akcją Choinka Naturalnie”
mieszkańców Chełmie Wzmacnianie świadomości ekologicznej i motywowanie społeczeństwa do działań działań do społeczeństwa motywowanie i ekologicznej świadomości Wzmacnianie
Zapewnienie powszechnego dostępu do informacji o środowisku oraz zwiększenie udziału udziału zwiększenie oraz środowisku o informacji do dostępu powszechnego Zapewnienie Warsztaty ekologiczne Ilość zrealizowanych W – Starostwo dla młodzieży szkolnej spotkań/warsztatów w 0 1 Powiatowe w z terenu powiatu ciągu roku Chełmie chełmskiego
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 222 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
Wskaźnik Obszar Podmiot Lp. Cel Wartość Wartość Kierunek interwencji Zadania Ryzyka interwencji Nazwa odpowiedzialny bazowa docelowa Prowadzenie kampanii edukacyjno- informacyjnych w celu Promocja i edukacja K – Gmina Ilość kampanii 0 1 podnoszenia postaw Wierzbica świadomości proekologicznych ekologicznej mieszkańców
Budowa ścieżki
dydaktyczno- Rozwój ścieżek K – Gmina Ilość inwestycji 0 1 turystycznej w dydaktycznych
Majdanie Siedliszcze
Zahorodyńskim
Szkolenia Cykl szkoleń z zakresu podnoszące K – Gmina Ilość szkoleń 0 5 założeń pakietu 11 świadomość na temat Wierzbica klimatycznego
zmian klimatu
proekologicznych ekologicznej i motywowanie społeczeństwa do działań działań do społeczeństwa motywowanie i ekologicznej Edukacjaekologiczna Podnoszenie świadomości społeczeństwa w ochronie środowiska ochronie w społeczeństwa ekologicznej Ulotki – segregacja Ilość ulotek ok. 200 1500 mieszkańców na odpadów K – Gmina temat segregacji komunalnych w Chełm odpadów Gminie Chełm
Dostosowanie zamówień Wzmacnianie świadomości świadomości Wzmacnianie Zielone zamówienia K – Gmina Ilość zamówień 0 3 publicznych do
Zapewnienie powszechnego dostępu do informacji o środowisku oraz zwiększenie udziału udziału zwiększenie oraz środowisku o informacji do dostępu powszechnego Zapewnienie publiczne Wierzbica wymagań
ekologicznych
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 223 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
8. HARMONOGRAM RZECZOWO-FINANSOWY
Poniżej przedstawiono harmonogramy rzeczowo – finansowe, gdzie przedstawione są proponowane zadania własne do realizacji w latach 2017- 2020 oraz zadania monitorowane wraz z ich finansowaniem.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1 60- 277 Poznań tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 224 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
Tabela 78. Harmonogram realizacji zadań własnych krótkoterminowych wraz z ich finansowaniem na lata 2017 – 2020 Szacunkowe koszty realizacji zadania (w zł) Dodatkowe Obszar Podmiot Źródła Lp. Zadanie informacje o interwencji odpowiedzialny finansowania 2017 2018 2019 2020 zadaniu
Program Rozwoju
Gminnej i Przebudowa dróg powiatowych Starostwo Powiatowej nr 1840L i 1842L łączna Powiatowe w - - - - Infrastruktury długość ok. 11 km Chełmie
5 000 000 5 000 Drogowej. Środki własne
Poprawa jakości i dostępności regionu chełmskiego i lubomskiego poprzez budowę i Program modernizację dróg i Współpracy infrastruktury na obszarze Starostwo Transgranicznej przygranicznym mającym na Powiatowe w - 9 000 000 - Polska-Białoruś- - celu zrównoważony ich rozwój. Chełmie Ukraina 2014- Klimat i Drogi objęte przebudową: 1 2020. Środki powietrze DP1863L,DP 1864L, DP 1835L, własne DP 1837L, DP 1849L, DP 1848L, DP 1850L, DP 1845L łączna długość ok 32 km
Poprawa jakości i dostępności regionu chełmskiego i lubomskiego poprzez budowę i Program modernizację dróg i Współpracy infrastruktury na obszarze Starostwo Transgranicznej przygranicznym mającym na Powiatowe w - 8 000 000 - Polska-Białoruś- - celu zrównoważony ich rozwój. Chełmie Ukraina 2014- Drogi objęte 2020. Środki przebudową:1804L, DP 1821L, własne DP 1823L łączna długość ok 32 km
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1, 60-277 Poznań; tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 225 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
Szacunkowe koszty realizacji zadania (w zł) Dodatkowe Obszar Podmiot Źródła Lp. Zadanie informacje o interwencji odpowiedzialny finansowania 2017 2018 2019 2020 zadaniu Wygodnie, szybciej, bezpieczniej - poprawa spójności komunikacyjnej województwa lubelskiego Regionalny poprzez budowę i przebudowę Program dróg powiatowych Starostwo Operacyjny usprawniających dostępność Powiatowe w 15 000 000 Województwa - komunikacyjną do regionalnych Chełmie Lubelskiego na i subregionalnych centrów lata 2014-2020 rozwoju" Drogi objęte Środki własne przebudową: DP1811L, DP 1816L, DP 1719L, DP 1843L, DP 1829L, DP 1830L łączna długość ok 27 km Dom Pomocy środki własne, Modernizacja systemu Społecznej w 300 000 fundusze - grzewczego Chojnie Nowym strukturalne Pierwszym Dom Pomocy środki własne Modernizacja kuchni opalanej Społecznej w Klimat i 250 000 fundusze - 1 węglem Chojnie Nowym powietrze strukturalne Pierwszym budżet powiatu, Modernizacja systemu dofinansowanie z Dom Dziecka w grzewczego kotłowni w Domu 123 000 ROPS w Lublinie - Siedliszczu Dziecka w Siedliszczu lub WFOŚiGW w Lublinie Dom Pomocy Dom Pomocy Społecznej w Społecznej w Montaż instalacji fotowoltaicznej 100 000 - Chojnie Nowym Chojnie Nowym Pierwszym Pierwszym
Montaż paneli fotowoltaicznych Dom Dziecka w budżet powiatu, 100 000 - (10 KW) Siedliszczu projekty UE
Montaż paneli solarnych (do Dom Dziecka w budżet powiatu, 60 000 - ciepłej wody) Siedliszczu projekty UE
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1, 60-277 Poznań; tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 226 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
Szacunkowe koszty realizacji zadania (w zł) Dodatkowe Obszar Podmiot Źródła Lp. Zadanie informacje o interwencji odpowiedzialny finansowania 2017 2018 2019 2020 zadaniu
Dom Pomocy Klimat i różne źródła 1 OZE montaż instalacji solarnej Społecznej w b.d. - powietrze finansowania Kaniem
Program Rozwoju Gminnej i Przebudowa dróg powiatowych Starostwo Powiatowej nr 1840L i 1842L łączna Powiatowe w 5 000 000 - - Infrastruktury długość ok. 11 km Chełmie Drogowej. Środki własne
Poprawa jakości i dostępności regionu chełmskiego i lubomskiego poprzez budowę i modernizację dróg i Program infrastruktury na obszarze Współpracy przygranicznym mającym na Starostwo Transgranicznej celu zrównoważony ich rozwój. Powiatowe w - 9 000 000 - Polska-Białoruś- - Drogi objęte Chełmie Ukraina 2014- przebudową:DP1863L,DP 2020 Zagrożenie 2 1864L, DP 1835L, DP 1837L, Środki własne hałasem DP 1849L, DP 1848L, DP 1850L, DP 1845L łączna długość ok 32 km
Poprawa jakości i dostępności regionu chełmskiego i lubomskiego poprzez budowę i Program modernizację dróg i Współpracy infrastruktury na obszarze Starostwo Transgranicznej przygranicznym mającym na Powiatowe w - 8 000 000 - Polska-Białoruś- - celu zrównoważony ich rozwój. Chełmie Ukraina 2014- Drogi objęte 2020 przebudową:1804L, DP 1821L, Środki własne DP 1823L łączna długość ok 32 km
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1, 60-277 Poznań; tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 227 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
Szacunkowe koszty realizacji zadania (w zł) Dodatkowe Obszar Podmiot Źródła Lp. Zadanie informacje o interwencji odpowiedzialny finansowania 2017 2018 2019 2020 zadaniu "Wygodnie, szybciej, bezpieczniej - poprawa spójności komunikacyjnej województwa lubelskiego Regionalny poprzez budowę i przebudowę Program dróg powiatowych Starostwo Operacyjny Zagrożenie usprawniających dostępność 2 Powiatowe w 15 000 000 Województwa - hałasem komunikacyjną do regionalnych Chełmie Lubelskiego na i subregionalnych centrów lata 2014–2020 rozwoju" Drogi objęte Środki własne przebudową: DP1811L, DP 1816L, DP 1719L, DP 1843L, DP 1829L, DP 1830L łączna długość ok 27 km Dom Pomocy środki własne, Budowa ekologicznej Społecznej w 400 000 fundusze - Gospodarka oczyszczalni ścieków Chojnie Nowym strukturalne 3 wodno- Pierwszym ściekowa Dom Pomocy środki własne, Budowa ekologicznej Społecznej w 600 000 fundusze - oczyszczalni ścieków Nowinach strukturalne Dom Pomocy Rewitalizacja zabytkowego różne źródła Społecznej w b.d. - parku, zabiegi pielęgnacyjne finansowania Zasoby Kaniem 4 przyrodnicze Starostwo Opracowanie uproszczonych Powiatowe w - 55 000 110 000 55 000 budżet powiatu - planów urządzania lasów Chełmie Starostwo Akcja "Świąteczna Choinka środki własne, Powiatowe w 3 500 - Naturalnie" dział 900 Chełmie Warsztaty ekologiczne dla Starostwo młodzieży szkolnej z terenu Powiatowe w 2 500 2 500 2 500 2 500 WFOŚiGW - Edukacja 5 powiatu chełmskiego Chełmie ekologiczna Starostwo Powiatowe w Promocja sprzątania świata Chełmie + szkoły 2 000 2 000 2 000 2 000 budżet powiatu - na terenie powiatu
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1, 60-277 Poznań; tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 228 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
Tabela 79. Harmonogram realizacji zadań monitorowanych wraz z ich finansowaniem na lata 2017 – 2020
Podmiot Szacunkowe Źródła Dodatkowe informacje o Lp. Obszar interwencji Zadanie odpowiedzialny za koszty realizacji finansowania zadaniu realizację zadania [zł]
Gmina Rejowiec środki UE, Termomodernizacja budynku urzędu Fabryczny i miasto 1 000 000 WFOŚiGW, środki - Rejowiec Fabryczny własne
Przebudowa (termomodernizacja) środki UE, Gmina Rejowiec zadanie realizowane w latach Gminnego Ośrodka Kultury im. 2 000 000 WFOŚiGW, środki Fabryczny 2017-2018 Ryszarda Kapuścińskiego w Pawłowie własne
Wymiana konwencjonalnego RPO WL 2014- ogrzewania budynków na Gmina 2020, PO IS zadanie realizowane w latach 1 Klimat i powietrze pompy ciepła dla budynków 2 000 000 Siedliszcze 2014-2020, 2017-2018 użyteczności publicznej oraz budżet gminy mieszkańców
RPO WL 2014- Termomodernizacja budynków ZS w Gmina 2020, PO IS zadanie realizowane w latach 800 000 Siedliszczu Siedliszcze 2014-2020, 2017-2018 budżet gminy
Modernizacja systemów grzewczych budżet gminy, tradycyjnych na przyjazne środowisku Gmina Sawin 65 700 fundusze ochrony - (termomodernizacja budynku GOK w środowiska Sawinie)
Modernizacja instalacji elektrycznej budżet gminy, zadanie realizowane w latach wraz z wymianą oświetlenia na Gmina Sawin 155 309 środki NFOŚiGW, 2017-2019 energooszczędne RPO, inne
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1, 60-277 Poznań; tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 229 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
Podmiot Szacunkowe Źródła Dodatkowe informacje o Lp. Obszar interwencji Zadanie odpowiedzialny za koszty realizacji finansowania zadaniu realizację zadania [zł]
Wymiana oświetlenia w obiektach użyteczności publicznej: szkoły podstawowe w Sawinie i Czułczycach, budżet gminy, Zespół Szkół w Sawinie, Gminny zadanie realizowane w latach Gmina Sawin 81 557 środki NFOŚiGW, Ośrodek Pomocy Społecznej, 2016-2018 RPO, inne Warsztaty Terapii Zajęciowej, Środowiskowy Dom Samopomocy w Sawinie
wspólnoty/spółdzielnie środki własne, Termomodernizacja obiektów środki UE, mieszkaniowe 1 784 960 - mieszkalnych NFOŚiGW, w gminie Wierzbica WFOŚiGW
środki własne, Ograniczenie emisji zanieczyszczeń mieszkańcy przy Środki UE, powstających wsparciu gminy 8 930 000 - NFOŚiGW, Wierzbica w wyniku produkcji energii cieplnej WFOŚiGW
1 Klimat i powietrze środki własne, mieszkańcy przy Produkcja energii elektrycznej w Środki UE, wsparciu gminy 9 845 160 - instalacjach prosumenckich NFOŚiGW, Wierzbica WFOŚiGW
Wzrost konkurencyjności lokalnej środki własne, przedsiębiorcy przy przedsiębiorczości poprzez Środki UE, wsparciu gminy 21 712 281,08 - zmniejszenie zapotrzebowania na NFOŚiGW, Wierzbica energię WFOŚiGW
Modernizacja oraz budowa dróg środki własne, Gmina Wierzbica 57 779 700 - lokalnych Środki UE,
Tworzenie infrastruktury technicznej środki własne, Gmina Wierzbica 4 000 000 - dla rozwoju turystyki rekreacyjnej Środki UE,
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1, 60-277 Poznań; tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 230 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
Podmiot Szacunkowe Źródła Dodatkowe informacje o Lp. Obszar interwencji Zadanie odpowiedzialny za koszty realizacji finansowania zadaniu realizację zadania [zł]
środki własne, Środki UE, Termomodernizacja obiektów Gmina Wierzbica 3 996 688 NFOŚiGW, - użyteczności publicznej WFOŚiGW, premia termom. ESCO
budżet powiatu, Modernizacja systemu grzewczego Dom Dziecka w dofinansowanie z kotłowni w Domu Dziecka w 123 000 - Siedliszczu ROPS w Lublinie Siedliszczu lub WFOŚiGW w Lublinie
Montaż kolektorów i pomp zadanie realizowane w latach Gmina Białopole 1 991 000 RPO słonecznych 2017-2019 Wykorzystanie odnawialnych źródeł energii szansa na poprawę jakości PPOWE zadanie realizowane w latach Gmina Chełm 12 000 000 środowiska naturalnego w gminie 2014–2020 2016-2019 Chełm 1 Klimat i powietrze Wykorzystanie kolektorów PPOWE zadanie realizowane w roku Gmina Chełm 3 500 000 słonecznych i kotłów na biomasę 2014–2020 2018 Ekologiczne partnerstwo – kompleksowy zakup i instalacja urządzeń służących RPO WL zadanie realizowane w latach Gmina Dorohusk 3 866 978,31 pozyskaniu OZE 2014–2020 2016-2018 w gminie Dorohusk – wniosek na etapie oceny Zakup i montaż instalacji RPO WL 2014– zadanie realizowane w latach wykorzystujących odnawialne źródła Gmina Kamień 3 020 000 2020 2017-2018 energii na terenie gminy Kamień Leśniowice gmina Malowniczego RPO: 79,15% zadanie realizowane w roku Wschodu stawia na odnawialne źródła Gmina Leśniowice 2 742 972,26 wkład własny 2018 energii 20,85% Instalacja kolektorów słonecznych zadanie realizowane w roku Budowa mikroinstalacji fotowoltaicznej Gmina Rejowiec 4 500 000 środki własne RPO 2018 Instalacja pomp ciepła
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1, 60-277 Poznań; tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 231 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
Podmiot Szacunkowe Źródła Dodatkowe informacje o Lp. Obszar interwencji Zadanie odpowiedzialny za koszty realizacji finansowania zadaniu realizację zadania [zł]
RPO WL, Instalacje solarne do podgrzewania UM Rejowiec zadanie realizowane w roku 1 500 000 właściciele wody użytkowej Fabryczny 2018 nieruchomości Instalacje fotowoltaiczne do produkcji RPO WL, UM Rejowiec zadanie realizowane w roku energii elektrycznej na potrzeby 3 055 000 właściciele Fabryczny 2018 własne nieruchomości Kolektory słoneczne dla ciepłej wody Gmina Rejowiec RPO WL, środki użytkowej 4 047 730,99 - Fabryczny własne w gminie Rejowiec Fabryczny Regionalny Ochrona walorów środowiskowych Program gminy Ruda-Huta poprzez Operacyjny zadanie realizowane w roku Gmina Ruda-Huta 2 967 005,05 zmniejszenie emisji szkodliwych Województwa 2018 związków do atmosfery Lubelskiego na lata 2014-2020 Regionalny Program Operacyjny zadanie realizowane w roku Ruda-Huta pełna słonecznej energii Gmina Ruda-Huta 3 062 037,59 1 Klimat i powietrze Województwa 2018 Lubelskiego na lata 2014-2020 Montaż OZE na dachach budynków fundusze UE oraz zadanie realizowane w latach mieszkalnych u osób fizycznych na Gmina Sawin 5 574 389,76 budżet gminy 2017-2018 482 budynkach budżet gminy, Zabudowa odnawialnych źródeł Gmina Sawin 1 600 000 NFOŚiGW, RPO i - energii w budynkach gminnych inne PROW 2014- Montaż ogniw fotowoltaicznych oraz Gmina 2020, RPO WL zadanie realizowane w roku instalacji solarnych u mieszkańców 5 000 000 Siedliszcze 2014-2020, 2017 gminy Siedliszcze budżet gminy
środki własne, Produkcja energii elektrycznej na Środki UE, połaciach budynków użyteczności Gmina Wierzbica 103 768,93 - NFOŚiGW, publicznej WFOŚiGW, ESCO
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1, 60-277 Poznań; tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 232 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
Podmiot Szacunkowe Źródła Dodatkowe informacje o Lp. Obszar interwencji Zadanie odpowiedzialny za koszty realizacji finansowania zadaniu realizację zadania [zł]
zadanie realizowane w latach Przebudowa dróg Gmina Leśniowice 2 400 000 b.d. 2017-2019 2 Zagrożenia hałasem Budowa, modernizacja i remonty dróg Gmina Sawin, zarządcy dróg oraz zadanie realizowane w latach gminnych, w tym poprawa stanu zarządcy dróg oraz 2 239 875,27 fundusze 2017-2018 nawierzchni fundusze struktur. UE strukturalne UE Uwzględnienie w planowaniu przestrzennym wniosków z raportów o zadanie ciągłe oddziaływaniu stacji Gmina Sawin brak brak elektromagnetycznych i linii wysokiego 3 Pola elektromagnetyczne napięcia Uwzględnianie ochrony zdrowia ludzi i ochrony krajobrazu w ustalaniu Gmina Sawin brak brak zadanie ciągłe przebiegu linii wysokiego napięcia Budowa zbiornika retencyjnego Gmina Rejowiec 2 000 000 środki własne, RPO - środki UE, Budowa zbiornika małej retencji wody Gmina Rejowiec 2 000 000 WFOŚiGW, środki - Poczekajka Fabryczny 4 Gospodarowanie wodami własne Utrzymanie i konserwacja zbiornika małej retencji „Niwa” w Sawinie przy Gmina Sawin według potrzeb budżet gminy zadanie ciągle ulicy Lubelskiej właściciele gruntów, Utrzymanie, modernizacja i odbudowa Gmina Sawin 10 000/rok fundusze ochrony zadanie ciągłe systemów melioracyjnych środowiska 4 Gospodarowanie wodami RPO WL 2014- Budowa zbiornika wodnego Gmina 2020, PO IS zadanie realizowane w latach 8 000 000 w miejscowości Wojciechów Siedliszcze 2014-2020, 2018-2020 budżet gminy Zagospodarowanie i budowa zadanie realizowane w latach infrastruktury zlokalizowanej przy Gmina Białopole 373 000 RPO 2017-2019 istniejącym zbiorniku w Buśnie 5 Gospodarka wodno- Rozbudowa istniejącej sieci zadanie realizowane w latach ściekowa wodociągowej i kanalizacji sanitarnej Gmina Białopole 1 093 000 PROW 2017-2019 w Białopolu Modernizacja ujęć wód znajdujących środki własne, RPO Gmina Rejowiec 2 000 000 - się na terenie gminy Rejowiec PROW
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1, 60-277 Poznań; tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 233 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
Podmiot Szacunkowe Źródła Dodatkowe informacje o Lp. Obszar interwencji Zadanie odpowiedzialny za koszty realizacji finansowania zadaniu realizację zadania [zł]
środki UE, Sieć kanalizacji sanitarnej dla Gmina Rejowiec 1 000 000 WFOŚiGW, środki - miejscowości Pawłów Fabryczny własne środki UE, Budowa przydomowych oczyszczalni Gmina Rejowiec 800 000 WFOŚiGW, środki - ścieków Fabryczny własne Budowa wodociągu na terenach środki UE, budżet zadanie realizowane w latach Gmina Sawin 8 825 748,49 niezwodociągowanych gminy 2017-2019 PROW 2014- Budowa wodociągu Gmina 2020, RPO WL zadanie realizowane w roku w miejscowościach Lechówka, 700 000 Siedliszcze 2014-2020, 2017 Kamionka, Brzeziny budżet gminy
Wprowadzenie systemu RPO WL 2014- elektronicznego odczytu wodomierzy Gmina zadanie realizowane w latach 500 000 2020, budżet (wymiana wodomierzy w gminie Siedliszcze 2017-2018 Siedliszcze) gminy Gospodarka wodno- 5 ściekowa PROW 2014- Remont stacji wodociągowej Gmina 2020, RPO WL zadanie realizowane w roku 200 000 w Siedliszczu Siedliszcze 2014-2020, 2017. budżet gminy PROW 2014- Rozbudowa kanalizacji Gmina 2020, RPO WL zadanie realizowane w latach 700 000 w miejscowości Siedliszcze Siedliszcze 2014-2020, 2017-2018 budżet gminy PROW 2014- Budowa przydomowych Gmina 2020, RPO WL zadanie realizowane w latach 1 000 000 oczyszczalni ścieków Siedliszcze 2014-2020, 2017-2018 budżet gminy środki własne, Modernizacja infrastruktury wodno- środki UE, Gmina Wierzbica 12 857 289 - kanalizacyjnej NFOŚiGW, WFOŚiGW, ESCO
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1, 60-277 Poznań; tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 234 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
Podmiot Szacunkowe Źródła Dodatkowe informacje o Lp. Obszar interwencji Zadanie odpowiedzialny za koszty realizacji finansowania zadaniu realizację zadania [zł]
Przebudowa oczyszczalni ścieków w miejscowości Żmudź oraz przebudowa Gospodarka wodno- budżet gminy, zadanie realizowane w latach 5 przepompowni wraz z budową sieci Gmina Żmudź 4 000 000 ściekowa PROW 2017-2018 wodno-kanalizacyjnej w miejscowości Żmudź i Żmudź-Kolonia właściciele gruntów, Likwidacja i rekultywacja wszystkich budżet gminy, 6 Zasoby geologiczne Gmina Sawin 2 000/rok zadanie ciągłe „dzikich” miejsc eksploatacji kopalin fundusze ochrony środowiska Przeciwdziałanie procesom erozji budżet gminy, 7 Gleby Gmina Sawin b.d. zadanie ciągłe wodnej i wietrznej gleb WFOŚiGW WFOŚiGW, zadanie realizowane Usuwanie azbestu Gmina Chełm 80 000 co roku NFOŚiGW, środki w okresie 1 maja-15 własne października Organizacja stacjonarnego punktu zadanie realizowane w latach selektywnej zbiórki odpadów Gmina Kamień 200 000 UE, WFOŚiGW 2017-2018 komunalnych w gminie Kamień Rozwój gospodarki odpadami zadanie realizowane w roku komunalnymi. Zakup kontenerów i Gmina Rejowiec 10 000 środki własne 2017 pojemników na odpady zadanie realizowane w roku Organizacja PSZOK Gmina Rejowiec 5 000 środki własne 2017 Gospodarka odpadami i Realizacja Gminnego Programu 8 Gmina Rejowiec 50 000 WFOŚiGW - zapobieganie Usuwania Azbestu
powstawaniu odpadów środki UE, Gmina Rejowiec Budowa PSZOK 150 000 WFOŚiGW, środki - Fabryczny własne Zakład Usług Rekultywacja składowiska odpadów w Komunalnych w środki własne, koszty oszacowane na lata 312 000 Kolonii Rudce Rudzie-Hucie Sp. dotacja 2017-2018 z.o.o. Usuwanie wyrobów zawierających WFOŚiGW, Gmina Ruda-Huta 30 000 - azbest NFOŚiGW Monitoring gminnego składowiska odpadów innych niż niebezpieczne i Gmina Sawin 10 000/rok budżet gminy zadanie ciągłe obojętne we wsi Malinówka
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1, 60-277 Poznań; tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 235 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
Podmiot Szacunkowe Źródła Dodatkowe informacje o Lp. Obszar interwencji Zadanie odpowiedzialny za koszty realizacji finansowania zadaniu realizację zadania [zł]
Rekultywacja zamkniętego z dniem 31.12.2012 r. gminnego składowiska Gmina Sawin 49 000 budżet gminy - odpadów innych niż niebezpieczne i obojętne we wsi Malinówka Demontaż, transport i utylizacja Zależne od WFOŚiGW, wyrobów zawierających azbest z Gmina Sawin zadanie ciągłe do roku 2032 potrzeb NFOŚiGW terenu gminy Gospodarka odpadami i 8 Zakup pojemników i kontenerów do zapobieganie Gmina Sawin 20 000/rok budżet gminy zadanie ciągłe segregacji odpadów powstawaniu odpadów Zakup pojemników do zbiórki Gmina budżet gminy, zadanie realizowane w roku 900 000 i segregacji odpadów Siedliszcze WFOŚIGW 2017 PROW 2014- Zakup samochodu Gmina 2020, RPO WL zadanie realizowane w roku 600 000 asenizacyjnego Siedliszcze 2014-2020, 2019 budżet gminy WFOŚiGW, zadanie realizowane co roku Nasadzenia drzew i krzewów Gmina Chełm 5 000/rok środki własne na końcu listopada środki własne, Działania ochronne i konserwatorskie Gmina Rejowiec 10 000 - WFOŚiGW Prace pielęgnacyjne przy dębie zadanie realizowane w latach „Bolko” i konserwacja drzewostanu w Gmina Ruda-Huta 20 000 WFOŚiGW 2017-2018 zabytkowym parku w Hniszowie Przeprowadzenie inwentaryzacji 9 Zasoby przyrodnicze przyrodniczej gminy w celu budżet gminy, szczegółowego rozpoznania i Gmina Sawin 10 000 fundusze ochrony zadanie ciągłe udokumentowania zasobów środowiska przyrodniczych Objęcie ochroną prawną kolejnych Gmina Sawin b.d. b.d. zadanie ciągłe pomników przyrody Poprawa różnorodności biologicznej i Gmina Sawin b.d. b.d. zadanie ciągłe krajobrazowej na obszarze gminy Ochrona walorów obszarów Gmina Sawin b.d. b.d. zadanie ciągłe chronionego krajobrazu
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1, 60-277 Poznań; tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 236 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
Podmiot Szacunkowe Źródła Dodatkowe informacje o Lp. Obszar interwencji Zadanie odpowiedzialny za koszty realizacji finansowania zadaniu realizację zadania [zł]
budżet gminy, środki Ochrona i pielęgnacja drzew Gmina Sawin 1 000/rok Wojewódzkiego zadanie ciągłe chronionych jako pomniki przyrody Konserwatora Zabytków fundusze ochrony środowiska Zwiększenie lesistości gminy, o co Gmina Sawin 4 000/rok i Struktury UE, zadanie ciągłe najmniej 800 ha ( 200 ha + 600 ha) właściciele gruntów, Fundusz Leśny zarządcy dróg, Wprowadzanie zadrzewień i rozwój właściciele gruntów, Gmina Sawin 5 000/rok zadanie ciągłe terenów zielonych fundusze 9 Zasoby przyrodnicze pomocowe właściciele parków Rewaloryzacja i pielęgnacja parków ,Wojewódzki podworskich, w szczególności Gmina Sawin 1 000/rok Konserwator zadanie ciągłe zabytkowych Zabytków, fundusze ochrony środowiska budżet gminy, Wojewódzki Pielęgnacja cmentarzy nieczynnych i Gmina Sawin 3 000/rok Konserwator zadanie ciągłe mogił Zabytków, fundusze ochrony środowiska Zadania z zakresu monitoringu Gmina Sawin b.d. budżet gminy zadanie ciągłe środowiska Zakup wielozadaniowego RPO WL 2014– Gmina zadanie realizowane w roku samochodu strażackiego dla OSP w 900 000 2020, budżet Siedliszcze 2018 Siedliszczu gminy Bezpieczne dla ludzi i środowiska uzależnione od Zagrożenia poważnymi lokalizowanie inwestycji mogących Gmina Sawin b.d. zadanie ciągłe 10 potrzeb awariami znacząco oddziaływać na środowisko Współdziałanie z władzami powiatu w celu przygotowania tymczasowego uzależnione od Gmina Sawin b.d. zadanie ciągłe miejsca składowania substancji potrzeb niebezpiecznych
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1, 60-277 Poznań; tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 237 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
Podmiot Szacunkowe Źródła Dodatkowe informacje o Lp. Obszar interwencji Zadanie odpowiedzialny za koszty realizacji finansowania zadaniu realizację zadania [zł]
Zagrożenia poważnymi Współdziałanie z zakresu kontroli Gmina Sawin, uzależnione od 10 b.d. zadanie ciągłe awariami przewozu substancji niebezpiecznych komisariat Policji potrzeb Ulotki – segregacja odpadów Gmina Chełm 300/rok budżet gminy - komunalnych w Gminie Chełm Edukacja ekologiczna realizowana w Gmina Dorohusk i szkołach na terenie gminy Dorohusk 19 000 WFOŚiGW - szkoły na jej terenie (planowane) Edukacja ekologiczna realizowana Gmina Ruda-Huta i WFOŚiGW, zadanie realizowane w latach przez Gminny Ośrodek Kultury w Gminny Ośrodek 12 000 NFOŚiGW 2017-2018 Rudzie-Hucie Kultury w Rudzie-Hucie budżet gminy, Opracowanie i wdrażanie gminnego fundusze ochrony Gmina Sawin 2 000/rok zadanie ciągłe programu edukacji ekologicznej środowiska, wojewoda Edukacja w czterech szkołach Gmina Sawin, budżet gminy, b.d. Zadanie ciągłe podstawowych i gimnazjum dyrektorzy szkół WFOŚiGW Edukacja ekologiczna 11 Budowa ścieżki dydaktyczno- RPO WL 2014- zadanie realizowane w roku turystycznej w Majdanie Gmina Siedliszcze 750 000 2020, budżet 2018 Zahorodyńskim gminy
Środki własne, Środki UE, Gmina Wierzbica 50 000 - Cykl szkoleń z zakresu założeń NFOŚiGW, pakietu klimatycznego WFOŚiGW
. Środki własne, Środki UE, Gmina Wierzbica 50 000 - Promocja i edukacja postaw NFOŚiGW, proekologicznych WFOŚiGW Środki własne, Środki UE, Zielone zamówienia publiczne Gmina Wierzbica 50 000 - NFOŚiGW, WFOŚiGW Dubienka i Wojsławice: brak planów inwestycji na lata 2017–2020 w zakresie ochrony środowiska
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1, 60-277 Poznań; tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 238 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
9. SYSTEM REALIZACJI PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA
9.1. NARZĘDZIA I INSTRUMENTY REALIZACJI PROGRAMU
Program ochrony środowiska możliwy jest dzięki różnym instrumentom: prawnym, finansowym, społecznym i strukturalnym. Wynikają one z szeregu ustaw, jak np. Prawo ochrony środowiska, Prawo wodne, Prawo budowlane, ustawa o ochronie przyrody. Największą rolę odgrywają środki finansowe, dzięki którym łatwiej jest podjąć działania mające na celu realizację działań zawartych w programie.
9.1.1. NARZĘDZIA I INSTRUMENTY REGLAMENTUJĄCE MOŻLIWOŚCI KORZYSTANIA ZE ŚRODOWISKA
pozwolenia i decyzje administracyjne na emisję, zintegrowane, wodnoprawne, na gospodarowanie odpadami, zobowiązujące do prowadzenia pomiarów, zgłoszenia instalacji niewymagających pozwoleń dokonywane przez zakłady je eksploatujące, raporty i przeglądy ekologiczne dokonywane w razie stwierdzenia okoliczności wskazujących na możliwość negatywnego oddziaływania instalacji na środowisko, miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego, instrukcje eksploatacji obiektów związanych z gospodarką odpadami, wymagania kwalifikacyjne stawiane eksploatującym obiekty gospodarki odpadami, strefy ochrony bezpośredniej i pośredniej ujęć wody, obszary ograniczonego użytkowania terenu, ograniczenia lub zakazanie użytkowania niektórych jednostek pływających na wodach stojących.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1, 60-277 Poznań; tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 239 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
9.1.2. NARZĘDZIA I INSTRUMENTY FINANSOWE
Opłaty za korzystanie ze środowiska pobierane są za: wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza, przydzielone uprawnienia do emisji na zasadach określonych w ustawie z dnia 12 czerwca 2015 r. o systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych (Dz. U. poz. 1223 oraz z 2016 r. poz. 266) wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi, pobór wód, składowanie odpadów. Podwyższona opłata za korzystanie ze środowiska uiszczana jest przez podmiot korzystający ze środowiska bez wymaganego pozwolenia lub innej decyzji. Wsparcie finansowe dla przedsięwzięć związanych z ochroną środowiska możliwe jest w drodze: udzielania niskooprocentowanych pożyczek; dopłat do oprocentowania kredytów i pożyczek; udzielania dotacji; wnoszenia udziałów do spółek; nabywania obligacji oraz akcji i udziałów przez celowe fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej na szczeblu narodowym i wojewódzkim, fundusze Unii Europejskiej oraz budżet samorządu województwa. System materialnych zachęt (ustawa Prawo ochrony środowiska przewiduje zróżnicowane stawki podatków i innych danin publicznych służące celom ochrony środowiska) dla przedsiębiorców podejmujących się wprowadzania prośrodowiskowych systemów zarządzania procesami produkcji i usługami, zgodnie z ogólnoświatowymi i europejskimi wymogami w tym zakresie, wyrażonymi m.in. w standardach ISO 14000, EMAS i programach czystej produkcji.
9.1.3. NARZĘDZIA I INSTRUMENTY KARNE I ADMINISTRACYJNE
Odpowiedzialność karna za szkody wyrządzone środowisku związana jest z zagrożeniem grzywną lub ograniczeniem wolności w wypadku wprowadzania do obrotu substancji stwarzających szczególne zagrożenie, eksploatacji bez pozwolenia instalacji lub lekceważenia przepisów przez prowadzącego zakład o dużym ryzyku. Odpowiedzialność administracyjna sprowadza się do możliwości nałożenia na podmiot korzystający ze środowiska i oddziałujący na niego negatywnie, obowiązku ograniczenia
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1, 60-277 Poznań; tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 240 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
negatywnego wpływu i przywrócenia właściwego stanu środowiska oraz nałożenia administracyjnej kary pieniężnej ponoszonej za przekroczenie lub naruszenie warunków korzystania ze środowiska.
9.1.4. NARZĘDZIA I INSTRUMENTY SPOŁECZNE
Ważnym elementem efektywnego zarządzania środowiskiem są uzgodnienia instytucjonalne i konsultacje społeczne. Istotna jest także edukacja ekologiczna mieszkańców, która wspiera wdrażanie Programu ochrony środowiska. Jej zadaniem jest kształtowanie świadomości ekologicznej społeczeństwa, a także przyjaznych dla środowiska zachowań w codziennym życiu. Działalność edukacyjną pełnią placówki oświaty i pozarządowe organizacje ekologiczne, a jej zasięg powinien obejmować nie tylko uczniów szkół, ale wszystkich mieszkańców niezależnie od wieku i miejsca pracy. Ustawa z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa, w ochronie środowiska oraz ocenach oddziaływania na środowisko (t. j.: Dz. U. z 2016 r. poz. 353 ze zm.) nakłada na organy administracji obowiązek udostępniania każdemu informacji o środowisku i jego ochronie znajdujących się w ich posiadaniu lub które są dla nich przeznaczone. Informacja o stanie środowiska w Polsce dostępna jest m. in. poprzez: publikacje Ministerstwa Środowiska, publikacje Głównego Urzędu Statystycznego, publikacje Ministerstwa Środowiska, publikacje służb państwowych: Inspekcję Ochrony Środowiska, Państwowy Zakład Higieny, Inspekcję Sanitarną, programy i plany strategiczne, opracowania jednostek samorządu terytorialnego, prasę popularnonaukową o tematyce ekologicznej, publikacje o charakterze edukacyjnym i populizatorskim jednostek naukowo- badawczych, akcje i kampanie edukacyjne i promocyjne, publikacje opracowane przez organizacje pozarządowe, Internet.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1, 60-277 Poznań; tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 241 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
9.2. ŹRÓDŁA FINANSOWANIA
FUNDUSZE OCHRONY ŚRODOWISKA I GOSPODARKI WODNEJ
Zasady funkcjonowania narodowego i wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej określa ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. – Prawo ochrony środowiska (t. j.: Dz. U. z 2016 r. poz. 672 ze zm.). Zasadniczym celem funkcjonowania funduszy jest wspieranie przedsięwzięć podejmowanych dla poprawy stanu środowiska w Polsce. Główne kierunki jego działania określa II Polityka Ekologiczna Państwa, natomiast, co roku aktualizowane są cele szczegółowe.
Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW) istnieje od 1989 roku. Jego misją jest wspieranie zrównoważonego rozwoju kraju, a także zadań i celów wynikających z polityki ekologicznej państwa. O dofinansowanie ze środków Narodowego Funduszu mogą ubiegać się podmioty podejmujące realizację przedsięwzięć służących ochronie środowiska i gospodarce wodnej oraz wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej w celu finansowania przedsięwzięć określonych w ustawie. Źródłem wpływów NFOŚiGW są opłaty za gospodarcze korzystanie ze środowiska i kary za naruszanie prawa ekologicznego. Pożyczki i dotacje, a także inne formy dofinansowania, stosowane przez Narodowy Fundusz, przeznaczone są na dofinansowanie w pierwszym rzędzie dużych inwestycji o znaczeniu ogólnopolskim i ponadregionalnym w zakresie likwidacji zanieczyszczeń wody, powietrza i ziemi. Finansowane są również zadania z dziedziny geologii i górnictwa, monitoringu środowiska, przeciwdziałania zagrożeniom środowiska, ochrony przyrody i leśnictwa, popularyzowania wiedzy ekologicznej, profilaktyki zdrowotnej dzieci a także prac naukowo-badawczych i ekspertyz. W ostatnim czasie szczególnym priorytetem objęte są inwestycje wykorzystujące odnawialne źródła energii.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1, 60-277 Poznań; tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 242 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej Zasadniczym celem funkcjonowania wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej jest wspomaganie działalności w dziedzinie ochrony środowiska i gospodarki wodnej o znaczeniu i zasięgu regionalnym (wojewódzkim). Zakres działalności, na którą mogą być przeznaczone środki z wojewódzkich funduszy określa ustawa Prawo ochrony środowiska. Obejmuje on między innymi: realizację przedsięwzięć związanych z ochroną wód, realizację przedsięwzięć związanych z gospodarką odpadami i ochroną powierzchni ziemi, realizację przedsięwzięć związanych z ochroną powietrza, realizację przedsięwzięć w zakresie gospodarki wodnej, realizację przedsięwzięć w dziedzinie leśnictwa, realizację przedsięwzięć związanych z ochroną przyrody i krajobrazu, realizację przedsięwzięć związanych z edukacją ekologiczną, realizację przedsięwzięć związanych z ochroną przed hałasem.
W Funduszu obowiązują następujące formy dofinansowania: pożyczki, dotacje, dopłaty do kredytów bankowych.
Dominującą formą pomocy finansowej ze środków Funduszu są oprocentowane pożyczki udzielane na preferencyjnych warunkach. Istnieją możliwości częściowego umorzenia udzielonych pożyczek. Dotacje mogą być udzielane na proekologiczne zadania inwestycyjne i modernizacyjne realizowane przez jednostki sfery budżetowej, jednostki samorządów i inne jednostki organizacyjne prowadzące działalność w zakresie ochrony zdrowia, profilaktyki zdrowotnej, pomocy społecznej, oświaty i kultury.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1, 60-277 Poznań; tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 243 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
FUNDUSZE UNII EUROPEJSKIEJ
Po przystąpieniu Polski do Unii Europejskiej zaistniała możliwość finansowania inwestycji dotyczących ochrony środowiska z Funduszu Spójności oraz Funduszy Strukturalnych. W Polsce do 2020 roku przy wsparciu z funduszy europejskich wdrażanych jest osiem programów operacyjnych. Spośród nich kluczowy dla zadań Programu będzie Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko.
Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko 2014-2020 Głównym celem POIiŚ 2014–2020 będzie wsparcie gospodarki efektywnie korzystającej z zasobów i przyjaznej środowisku oraz sprzyjającej spójności terytorialnej i społecznej. Zaproponowany cel główny wynika z jednego z priorytetów strategii Europa 2020, którym jest zrównoważony rozwój, oznaczający budowanie silnej, stabilnej i konkurencyjnej gospodarki, sprawnie i efektywnie korzystającej z dostępnych zasobów, tj. jednocześnie uwzględnia wymiar środowiskowy i gospodarczy prowadzonych inwestycji. Głównym źródłem finansowania POIiŚ 2014–2020 będzie Fundusz Spójności (FS), którego podstawowym celem jest wspieranie rozwoju europejskich sieci transportowych oraz ochrony środowiska w krajach UE. Dodatkowo przewiduje się wsparcie z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego (EFRR). W ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko realizowanych będzie VIII priorytetów: I Promocja odnawialnych źródeł energii i efektywności energetycznej. II Ochrona środowiska, w tym adaptacja do zmian klimatu. III Rozwój infrastruktury transportowej przyjaznej dla środowiska i ważnej w skali europejskiej. IV Zwiększenie dostępności do transportowej sieci europejskiej. V Rozwój infrastruktury bezpieczeństwa energetycznego. VI Ochrona i rozwój dziedzictwa kulturowego. VII Wzmocnienie strategicznej infrastruktury ochrony zdrowia. VIII Pomoc techniczna. Na realizację tego programu zostanie przeznaczonych szacunkowo około 24 156 mln euro.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1, 60-277 Poznań; tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 244 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
Regionalny Program Operacyjny Województwa Lubelskiego 2014-2020 Obejmuje lata 2014–2020. Dokument został przyjęty decyzją Komisji Europejskiej C (2015) 887 z dnia 12 lutego 2015 r.
OŚ PRIORYTETOWA Energia przyjazna środowisku Cel główny: wspieranie wytwarzania i dystrybucji energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych.
Określony cel priorytetu: zwiększony poziom produkcji energii ze źródeł odnawialnych.
Istotne jest stworzenie konkurencyjnego rynku energii odnawialnej, który będzie częścią zrównoważonego rozwoju regionu. Wspierane będą działania w regionalnej gospodarce w celu zwiększenia wykorzystania technologii bardziej ekologicznych i niskoemisyjnych.
Cele szczegółowe: budowa i przebudowa infrastruktury służącej do produkcji energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych, budowa instalacji do produkcji biokomponentów i biopaliw 2 i 3 generacji, inwestycje w zakresie budowy lub modernizacji jednostek wytwarzania energii cieplnej, wykorzystujące w pierwszej kolejności energię słoneczną oraz energię z biomasy, biogaz oraz energię wiatrową i wodną, inwestycje związane z budową i modernizacją dystrybucyjnych sieci elektroenergetycznych w pełni dedykowanych przyłączeniu nowych jednostek wytwórczych energii z OZE, kogeneracja rozproszona, która została oparta na zidentyfikowanych lokalnych zasobach, tj. budowie lokalnych, małych źródeł energii, produkujących energię elektryczną oraz energię ciepłowniczą, niewymagających przesyłania na duże odległości oraz poprawa sprawności i wytwarzania ciepła wskutek zmiany źródeł ciepła na jednostki wysokosprawnej kogeneracji z OZE, przyłączenie jednostek wytwarzania do najbliższej sieci.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1, 60-277 Poznań; tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 245 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
OŚ PRIORYTETOWA Efektywność energetyczna i gospodarka niskoemisyjna a) Cel główny: promowanie efektywności energetycznej i korzystania z odnawialnych źródeł energii w przedsiębiorstwach.
Określony cel priorytetu: zwiększona efektywność energetyczna w przedsiębiorstwach.
Wspierane jest poszukiwanie możliwości ograniczenia zużycia energii przez bardziej racjonalne wykorzystywanie, dlatego potrzebne są działania wielokierunkowe i kompleksowe w różnych dziedzinach, m. in.: w ogrzewaniu, wentylacji, wykorzystaniu energii ze źródeł odnawialnych .
Cele szczegółowe: wsparcie dla głębokiej termomodernizacji obiektów w przedsiębiorstwach, zastosowanie technologii odzysku energii wraz z systemem wykorzystania energii ciepła odpadowego w ramach przedsiębiorstwa, wprowadzanie systemów zarządzania energią, projekty przedsiębiorstw redukujące ilość strat energii, ciepła, wody, w tym pozwalające na odzysk i ponowne wykorzystanie ciepła odpadowego, zastosowanie energooszczędnych (energia elektryczna, ciepło, chłód, woda) technologii produkcji i użytkowania energii; budowa i przebudowa instalacji OZE (o ile wynika to z przeprowadzonego audytu energetycznego), przebudowa linii produkcyjnych na bardziej efektywne energetycznie. b) Cel główny: wspieranie efektywności energetycznej, inteligentnego zarządzania energią i wykorzystania odnawialnych źródeł energii w infrastrukturze publicznej, w tym w budynkach publicznych, i w sektorze mieszkaniowym.
Określony cel priorytetu: zwiększona efektywność energetyczna w sektorze publicznym i mieszkaniowym.
Polepszenie efektywności wykorzystania energii dotyczy wszystkich sektorów gospodarki, w tym budownictwa zarówno w sektorze mieszkaniowym jak i w budynkach
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1, 60-277 Poznań; tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 246 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024 użyteczności publicznej. Konieczne są ulepszenia techniczne w różnych dziedzinach, które zapewnią szersze wykorzystywanie energii ze źródeł odnawialnych i niekonwencjonalnych oraz wprowadzenie zasad oszczędzania energii w użytkowaniu budynków. Osiągnięcie wysokiej efektywności energetycznej w budynkach jest bardzo istotne, jednak ze względu na stopień skomplikowania wdrożenia tego celu oraz problem wsparcia finansowego staje się celem trudnym do zrealizowania.
Cele szczegółowe: wsparcie dla głębokiej termomodernizacji obiektów użyteczności publicznej, w tym będących w zasobie JST (m.in. szpitali, szkół) oraz wielorodzinnych budynków mieszkalnych, zmiany wyposażania ww. obiektów w urządzenia o najwyższej, uzasadnionej ekonomicznie, klasie efektywności energetycznej (np. ocieplenie obiektów, wymiana drzwi i okien, modernizacja systemów grzewczych wraz z wymianą źródła ciepła na zasilane OZE z wyłączeniem indywidualnych źródeł ciepła), modernizacja systemów wentylacji, klimatyzacji), generacja rozproszona, poprawiająca sprawność wytwarzania ciepła przez zmianę źródeł ciepła m. in. jednostki wysokosprawnej kogeneracji (w ramach kompleksowej głębokiej termomodernizacji budynków). c) Cel główny: promowanie strategii niskoemisyjnych dla wszystkich rodzajów terytoriów, w szczególności dla obszarów miejskich, w tym wspieranie zrównoważonej multimodalnej mobilności miejskiej i działań adaptacyjnych mających oddziaływanie łagodzące na zmiany klimatu.
Określony cel priorytetu: poprawiona jakość powietrza.
Cele szczegółowe: zwiększenie udziału w przewozie osób gałęzi transportu alternatywnych, w stosunku do transportu indywidualnego ( transport publiczny w obszarach metropolitalnych); ograniczenie emisji zanieczyszczeń do powietrza, a także bezpieczeństwa i podwyższenie jakości środowiska życia.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1, 60-277 Poznań; tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 247 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
OŚ PRIORYTETOWA Ochrona środowiska i efektywne wykorzystanie zasobów a) Cel główny: wspieranie inwestycji ukierunkowanych na konkretne rodzaje zagrożeń przy jednoczesnym zwiększeniu odporności na klęski i katastrofy oraz rozwijaniu systemów zarządzania klęskami i katastrofami.
Określony cel priorytetu: zwiększone bezpieczeństwo powodziowe w regionie.
Cele szczegółowe: realizacja projektów w zakresie małej retencji wpisujących się w kompleksową realizację zadań dotyczących danej zlewni, zgodnych z zapisami Ramowej Dyrektywy Wodnej i Dyrektywy Siedliskowej, zgodnych z dokumentami dotyczącymi zagospodarowania przestrzennego oraz przyczyniających się do rozwoju systemu zarządzania ryzykiem powodziowym z uwzględnieniem istniejących uwarunkowań (jako uzupełniający element wsparcia), zakup specjalistycznego sprzętu i wyposażenie obiektów dla OSP, niezbędnego do skutecznego prowadzenia akcji ratowniczych oraz usuwania skutków zagrożeń naturalnych i poważnych awarii w celu zmaksymalizowania możliwości operacyjnych służb ratowniczych tak, aby minimalizować negatywne skutki powyższych zjawisk dla ludzkiego zdrowia, środowiska, działalności gospodarczej i kulturalnej. Alokacja przeznaczona na wyposażenie dla OSP nie przekroczy 10% alokacji na priorytet inwestycyjny. b) Cel główny: inwestowanie w sektor gospodarki odpadami celem wypełnienia zobowiązań określonych w dorobku prawnym Unii w zakresie środowiska oraz zaspokojenia wykraczających poza te zobowiązania potrzeb inwestycyjnych określonych przez państwa członkowskie. Określony cel priorytetu: sprawny system selektywnej zbiórki odpadów w oparciu o instalacje regionalne.
Cele szczegółowe: likwidacja zagrożeń wynikających ze składowania odpadów, w tym nielegalnego oraz rekultywacji wysypisk,
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1, 60-277 Poznań; tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 248 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
właściwe gospodarowania odpadami niebezpiecznymi, w szczególności w zakresie unieszkodliwiania azbestu, prowadzenie kampanii informacyjnych, dotyczących segregacji odpadów, selektywnej zbiórki oraz negatywnego wpływu na środowisko i zdrowie mieszkańców dzikich składowisk i nielegalnych wysypisk odpadów (jako uzupełnienie kompleksowych projektów infrastrukturalnych). c) Cel główny: inwestowanie w sektor gospodarki wodnej celem wypełnienia zobowiązań określonych w dorobku prawnym Unii w zakresie środowiska oraz zaspokojenia wykraczających poza te zobowiązania potrzeb inwestycyjnych określonych przez państwa członkowskie.
Określony cel priorytetu: realizacja zobowiązań akcesyjnych w zakresie gospodarki ściekowej w aglomeracjach od 2 do 10 tys. RLM.
Cele szczegółowe: kompleksowa budowa i modernizacja sieci kanalizacyjnych dla ścieków komunalnych oraz budowa i modernizacja oczyszczalni ścieków komunalnych w aglomeracjach od 2 do 10 tys. RLM, wsparcie projektów w zakresie gospodarki ściekowej na obszarach osadnictwa rozproszonego w aglomeracjach od 2 do 10 tys. RLM, budowa i modernizacja systemów zaopatrzenia w wodę, w tym również wyposażenia w systemy zmniejszające straty w dostawach i zmniejszające ryzyko wystąpienia awarii, wyposażeniu w odpowiedni sprzęt służb, zajmujących się monitoringiem jakości oczyszczonych ścieków i wody przeznaczonej do celów konsumpcyjnych.
OŚ PRIORYTETOWA Ochrona dziedzictwa kulturowego i naturalnego a) Cel główny: zachowanie, ochrona, promowanie i rozwój dziedzictwa naturalnego i kulturowego.
Określony cel priorytetu: zwiększona dostępność zasobów dziedzictwa kulturowego i naturalnego regionu.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1, 60-277 Poznań; tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 249 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
Cele szczegółowe: renowacja, restauracja, rewaloryzacja i zabezpieczenie obiektów wpisanych do rejestru zabytków i zespołów tych obiektów wraz z ich otoczeniem, konserwacja oraz zabezpieczenia przed kradzieżą i zniszczeniem ruchomych obiektów dziedzictwa kulturowego, rozwój oraz poprawa stanu infrastruktury kultury, adaptacja obiektów dla nowych funkcji kulturalnych, rozwój atrakcyjnych turystycznie miejsc dziedzictwa naturalnego. b) Cel główny: ochrona i przywrócenie różnorodności biologicznej, ochrona i rekultywacja gleby oraz wspieranie usług ekosystemowych, także poprzez program „Natura 2000” i zieloną infrastrukturę.
Określony cel priorytetu: wzmocnienie mechanizmy ochrony różnorodności biologicznej i krajobrazowej w regionie.
Cele szczegółowe: zachowanie zagrożonych wyginięciem gatunków i siedlisk przyrodniczych, aby umożliwić prawidłowe funkcjonowanie sieci NATURA 2000, odbudowa zdegradowanych siedlisk, przywracanie właściwych stosunków wodnych siedlisk wodno-błotnych, ochrona in situ i ex situ gatunków zagrożonych, przygotowanie dokumentacji technicznej oraz przyrodniczej dla projektów niniejszego priorytetu (w tym m.in. opracowanie planów ochrony gatunków i siedlisk, inwentaryzacji przyrodniczej, opisu stanu istniejącego wraz z analizą potrzeb oraz analizą opcji), opracowanie planów ochrony, modernizacja małej infrastruktury służącej udostępnianiu dla turystów obszarów chronionych (powiązane z działaniami na rzecz ochrony bioróżnorodności) i zasobów przyrodniczych wraz z ich promocją, tworzenie geoparków, parków krajobrazowych, centrów ochrony bioróżnorodności na terenach miejskich i pozamiejskich,
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1, 60-277 Poznań; tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 250 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
kształtowanie postaw społecznych sprzyjających ochronie środowiska, ochronie przyrody, w tym różnorodności biologicznej i ochronie krajobrazu, a także postaw proekologicznych poprzez szeroko rozumianą edukację ekologiczną, wsparcie centrów edukacji ekologicznej w zakresie wyposażenia i modernizacji oraz komplementarne do krajowych kampanie promocyjne i edukacyjne dotyczące bioróżnorodności.
OŚ PRIORYTETOWA Mobilność regionalna i ekologiczny transport a) Cel główny: zwiększanie mobilności regionalnej poprzez łączenie węzłów drugorzędnych i trzeciorzędnych z infrastrukturą TEN-T, w tym z węzłami multimodalnymi.
Określony cel priorytetu: zwiększona dostępność drogowa w regionie.
Cele szczegółowe: prowadzenie inwestycji przyczyniających się do zwiększenia mobilności regionalnej projekty z zakresu rozbudowy i przebudowy sieci dróg o znaczeniu regionalnym (wojewódzkie oraz jako uzupełnienie sieci transportowej drogi powiatowe). b) Cel główny: rozwój i rehabilitacja kompleksowych, wysokiej jakości i interoperacyjnych systemów transportu kolejowego oraz propagowanie działań służących zmniejszeniu hałasu.
Określony cel priorytetu: zwiększona dostępność kolejowa w regionie.
Cele szczegółowe: prowadzenie inwestycji z zakresu modernizacji, rewitalizacji oraz rehabilitacji sieci kolejowej stanowiącej połączenie regionalnej sieci transportowej z siecią TEN-T zarówno na potrzeby transportu towarowego oraz pasażerskiego wraz z infrastrukturą dworcową, poprawa jakości taboru dla rozwoju połączeń regionalnych, w tym w zakresie wymiany taboru na niskoemisyjny oraz dostosowany do potrzeb osób z niepełnosprawnościami.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1, 60-277 Poznań; tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 251 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
BANKI
Coraz więcej banków wykazuje zainteresowanie inwestycjami w zakresie ochrony środowiska. Banki dzięki współpracy z funduszami ochrony środowiska i gospodarki wodnej rozszerzają swoją ofertę kredytową o kredyty preferencyjne przeznaczone na przedsięwzięcia proekologiczne. Nawiązują także współpracę z podmiotami angażującymi swoje środki finansowe w ochronie środowiska (tj. fundacje, międzynarodowe instytucje finansowe). Kredyty preferencyjne pochodzą ze środków finansowych gromadzonych przez banki, zaś fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej udzielają dopłat do wysokości oprocentowania. Pozwala to na obniżenie kosztu kredytu dla podejmującego inwestycje z zakresu ochrony środowiska. Banki uruchamiają też linie kredytowe w całości ze środków funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej oraz innych instytucji. Szczególną rolę na rynku kredytów na inwestycje proekologiczne odgrywa Bank Ochrony Środowiska S.A. Oferuje on najwięcej środków finansowych w formie preferencyjnych kredytów i dysponuje zróżnicowaną ofertą dla prywatnych i samorządowych inwestorów, a także osób fizycznych.
9.3. UWARUNKOWANIA REALIZACJI PROGRAMU
Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego realizowany będzie w oparciu o aktualnie obowiązujące w Polsce przepisy prawne, które w swej treści są zgodne z przepisami UE. Ważnym elementem realizacji Programu jest możliwość pozyskania funduszy na realizację założeń inwestycyjnych. Brak funduszy może nie tylko opóźnić realizację założeń, ale również może spowodować rezygnację z wykonania części inwestycji. Ważnym elementem realizacji Programu jest udział społeczeństwa na wszystkich etapach jego uchwalania i realizacji.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1, 60-277 Poznań; tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 252 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
9.4. WDRAŻANIE I MONITORING PROGRAMU
Zakłada się, że Program będzie wdrażany zgodnie z przyjętymi założeniami, a środki na wdrożenie pozyskiwane będą sukcesywnie z różnych źródeł. Przy wdrażaniu Programu planuje się czynny udział społeczeństwa powiatu. Ważnym elementem realizacji przyjętych założeń jest podnoszenie świadomości ekologicznej mieszkańców powiatu. W ramach monitoringu realizacji programu wykorzystane będą: stała analiza wyników badań uzyskanych w trakcie prowadzenia Państwowego Monitoringu Środowiska, dane zgrupowane w bazach danych o środowisku zebrane w bazy danych Marszałka Województwa (dane o korzystaniu ze środowiska w zakresie emisji ścieków do wód i do ziemi, emisja zanieczyszczeń do powietrza, pobór wód). Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego wchodzi do realizacji na podstawie uchwały Rady Powiatu Chełmskiego. Starosta Chełmski przyjmuje na siebie obowiązek realizacji Programu oraz nadzoru przygotowania Raportu z realizacji Programu, który zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska należy sporządzać co dwa lata i przedłożyć Radzie Powiatu.
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1, 60-277 Poznań; tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 253 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
Tabela 80. Harmonogram wdrażania Programu Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego Zadania 2017 2018 2019 2020 2021 2022 2023 2024 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego Cele długoterminowe - 2021–2024 do 2024 r. Cele krótkoterminowe 2017–2020 - do 2020 r. Monitoring Monitoring stanu X X X X X X X X środowiska Monitoring polityki środowiskowej Miernik efektywności X X X programu Ocena realizacji celów X X X krótkoterminowych
Raport realizacji X X X Programu
Weryfikacja X Programu
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1, 60-277 Poznań; tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 254 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
11. SPIS TABEL TABELA 1. ZAŁOŻENIA DO GOSPODAROWANIA ODPADAMI OPAKOWANIOWYMI NA TERENIE WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO ...... 42 TABELA 2. POWIERZCHNIA I LICZBA SOŁECTW NA TERENIE GMIN POWIATU CHEŁMSKIEGO, STAN NA ROK 2015 ...... 45 TABELA 3. STAN LUDNOŚCI W GMINACH POWIATU CHEŁMSKIEGO W 2015 ROKU...... 46 TABELA 4. BEZROBOTNI ZAREJESTROWANI WG WIEKU I PŁCI NA TERENIE POWIATU CHEŁMSKIEGO ...... 48 TABELA 5. PODMIOTY GOSPODARKI NARODOWEJ ZAREJESTROWANE W REJESTRZE REGON NA TERENIE POWIATU CHEŁMSKIEGO (WEDŁUG SEKCJI PKD 2007 ORAZ SEKTORÓW WŁASNOŚCIOWYCH, DANE ZA ROK 2014) ...... 49 TABELA 6. WYKAZ DRÓG WOJEWÓDZKICH ZNAJDUJĄCYCH SIĘ NA TERENIE POWIATU CHEŁMSKIEGO ...... 53 TABELA 7. WYKAZ DRÓG POWIATOWYCH W POWIECIE CHEŁMSKIM ...... 54 TABELA 8. WYKAZ DRÓG ICH STAN I TYP NAWIERZCHNI NA TERENIE POWIATU CHEŁMSKIEGO ...... 57 TABELA 9. WYKAZ PRZYSTANKÓW I STACJI KOLEJOWYCH ZNAJDUJĄCYCH SIĘ NA TERENIE POWIATU CHEŁMSKIEGO ...... 58 TABELA 10. WYKORZYSTANIE ENERGII ELEKTRYCZNEJ O NISKIM NAPIĘCIU W GOSPODARSTWACH DOMOWYCH NA TERENIE POWIATU CHEŁMSKIEGO ...... 60 TABELA 11. SIEĆ GAZOWA NA TERENIE POWIATU CHEŁMSKIEGO W LATACH 2012–2014 ...... 61 TABELA 12. ENERGIA ODNAWIALNA W GMINACH POWIATU CHEŁMSKIEGO ...... 63 TABELA 13. POWIERZCHNIA GRUNTÓW POSZCZEGÓLNYCH GMIN POWIATU CHEŁMSKIEGO .... 64 TABELA 14. POWIERZCHNIA GRUNTÓW LEŚNYCH POWIATU CHEŁMSKIEGO W LATACH 2002–2015 ...... 65 TABELA 15. EMISJE ZANIECZYSZCZEŃ POWIETRZA NA TERENIE POWIATU CHEŁMSKIEGO W 2015 ROKU ...... 75 TABELA 16. WYNIKOWE KLASY STREFY LUBELSKIEJ DLA POSZCZEGÓLNYCH ZANIECZYSZCZEŃ UZYSKANE W OCENIE ROCZNEJ DOKONANEJ Z UWZGLĘDNIENIEM KRYTERIÓW USTANOWIONYCH W CELU OCHRONY ZDROWIA ...... 78 TABELA 17. WYNIKOWE KLASY STREFY LUBELSKIEJ DLA POSZCZEGÓLNYCH ZANIECZYSZCZEŃ UZYSKANE W OCENIE ROCZNEJ DOKONANEJ Z UWZGLĘDNIENIEM KRYTERIÓW USTANOWIONYCH W CELU OCHRONY ROŚLIN ...... 78 TABELA 18. ŚREDNI DOBOWY RUCH (SDR) NA DROGACH KRAJOWYCH I EUROPEJSKICH W 2015 ROKU ...... 80
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1, 60-277 Poznań; tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 255 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
TABELA 19. ANALIZA SWOT OBSZARU INTERWENCJI: OCHRONA KLIMATU I JAKOŚCI POWIETRZA ...... 83 TABELA 20. OCENA REALIZACJI CELU I PODJĘTYCH ZADAŃ ORAZ EFEKT WRAZ Z PRZYPISANYM WSKAŹNIKIEM W ZAKRESIE OCHRONY KLIMATU I JAKOŚCI POWIETRZA ...... 84 TABELA 21. URZĄDZENIA OCHRONY AKUSTYCZNEJ PRZY DRODZE KRAJOWEJ NR 12 NA OBSZARZE POWIATU CHEŁMSKIEGO ...... 86 TABELA 22. LOKALIZACJA PUNKTÓW POMIAROWYCH ORAZ WYNIKI POMIARU HAŁASU KOLEJOWEGO W 2010 ROKU ...... 87 TABELA 23. ANALIZA SWOT DLA OBSZARU INTERWENCJI: ZAGROŻENIE HAŁASEM ...... 89 TABELA 24. OCENA REALIZACJI CELU I PODJĘTYCH ZADAŃ ORAZ EFEKT WRAZ Z PRZYPISANYM WSKAŹNIKIEM W ZAKRESIE ZASOBÓW PRZYRODNICZYCH ...... 89 TABELA 25. ANALIZA SWOT DLA OBSZARU INTERWENCJI: POLA ELEKTROMAGNETYCZNE ...... 93 TABELA 26. OCENA REALIZACJI CELU I KIERUNKÓW DZIAŁAŃ W ZAKRESIE OCHRONY PRZED POLAMI ELEKTROMAGNETYCZNYMI ...... 93 TABELA 27. WYNIKI OCENY WÓD PODZIEMNYCH W PUNKTACH POMIAROWYCH NA TERENIE POWIATU CHEŁMSKIEGO W 2015 ROKU ...... 98 TABELA 28. WYKAZ JEDNOLITYCH CZĘŚCI WÓD POWIERZCHNIOWYCH NA TERENIE POWIATU CHEŁMSKIEGO ...... 101 TABELA 29. NATURALNE ZBIORNIKI WODNE NA TERENIE POWIATU CHEŁMSKIEGO ...... 104 TABELA 30. SZTUCZNE ZBIORNIKI WODNE NA TERENIE POWIATU CHEŁMSKIEGO ...... 105 TABELA 31. WYNIKI BADAŃ W PUNKTACH POMIAROWO-KONTROLNYCH POWIATU CHEŁMSKIEGO W LATACH 2013–2015 ...... 107 TABELA 32. ANALIZA SWOT DLA OBSZARU INTERWENCJI: GOSPODAROWANIE WODAMI ...... 116 TABELA 33. POBÓR WÓD Z UJĘĆ KOMUNALNYCH NA TERENIE POWIATU CHEŁMSKIEGO W 2015 ROKU ...... 117 TABELA 34. ZUŻYCIE WODY W POSZCZEGÓLNYCH GMINACH POWIATU CHEŁMSKIEGO W ROKU 2015 ...... 120 TABELA 35. PRZYROST SIECI WODOCIĄGOWEJ NA TERENIE POWIATU CHEŁMSKIEGO ...... 121 TABELA 36. DŁUGOŚĆ SIECI WODOCIĄGOWEJ ORAZ LICZBA PRZYŁĄCZY DO BUDYNKÓW MIESZKALNYCH I ZBIOROWEGO ZAMIESZKANIA NA TERENIE POWIATU CHEŁMSKIEGO W 2015 ROKU ...... 122 TABELA 37. LICZBA LUDNOŚCI KORZYSTAJĄCA ZE ZBIOROWEGO ZAOPATRZENIA W WODĘ .. 123 TABELA 38. PRZYROST SIECI KANALIZACYJNEJ W POWIECIE CHEŁMSKIM ...... 124 TABELA 39. LICZBA ZBIORNIKÓW BEZODPŁYWOWYCH ORAZ PRZYDOMOWYCH OCZYSZCZALNI ŚCIEKÓW ...... 125
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1, 60-277 Poznań; tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 256 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
TABELA 40. DŁUGOŚĆ SIECI KANALIZACYJNEJ ORAZ LICZBA PRZYŁĄCZY DO BUDYNKÓW W GMINACH POWIATU CHEŁMSKIEGO W 2015 ROKU ...... 126 TABELA 41. OCZYSZCZALNIE ŚCIEKÓW NA TERENIE GMIN POWIATU CHEŁMSKIEGO ...... 128 TABELA 42. ILOŚĆ OCZYSZCZONYCH ŚCIEKÓW I ŁADUNEK ZANIECZYSZCZEŃ W ŚCIEKACH PO OCZYSZCZENIU NA TERENIE POWIATU CHEŁMSKIEGO W 2015 ROKU...... 134 TABELA 43. ANALIZA SWOT OBSZARU INTERWENCJI: GOSPODARKA WODNO-ŚCIEKOWA ...... 136 TABELA 44. OCENA REALIZACJI CELU I KIERUNKÓW DZIAŁAŃ W ZAKRESIE GOSPODARKI WODNO-ŚCIEKOWEJ ...... 137 TABELA 45. ZŁOŻA WĘGLA KAMIENNEGO NA OBSZARZE POWIATU CHEŁMSKIEGO ...... 142 TABELA 46. ZŁOŻA ZIEMI KRZEMIONKOWEJ NA OBSZARZE POWIATU CHEŁMSKIEGO ...... 142 TABELA 47. ZŁOŻA KREDY NA OBSZARZE POWIATU CHEŁMSKIEGO ...... 142 TABELA 48. ZŁOŻA PIASKU I ŻWIRU NA OBSZARZE POWIATU CHEŁMSKIEGO ...... 143 TABELA 49. ZŁOŻA PIASKU KWARCOWEGO NA OBSZARZE POWIATU CHEŁMSKIEGO ...... 145 TABELA 50. ZŁOŻA SUROWCÓW ILASTYCH CERAMIKI BUDOWLANEJ CHEŁMSKIEGO ...... 145 TABELA 51. ZŁOŻA SUROWCÓW ILASTYCH DLA PRZEMYSŁU CEMENTOWEGO NA OBSZARZE POWIATU CHEŁMSKIEGO ...... 145 TABELA 52. ZŁOŻA TORFU NA OBSZARZE POWIATU CHEŁMSKIEGO ...... 146 TABELA 53. ZŁOŻA WAPIENI I MARGLI DLA PRZEMYSŁU CEMENTOWEGO NA OBSZARZE POWIATU CHEŁMSKIEGO ...... 146 TABELA 54. ZŁOŻA WAPIENI DLA PRZEMYSŁU WAPIENNICZEGO NA OBSZARZE POWIATU CHEŁMSKIEGO ...... 146 TABELA 55. ANALIZA SWOT OBSZARU INTERWENCJI: ZASOBY GEOLOGICZNE ...... 148 TABELA 56. OCENA REALIZACJI CELU I PODJĘTYCH ZADAŃ ORAZ EFEKT WRAZ Z PRZYPISANYM WSKAŹNIKIEM W ZAKRESIE ZASOBÓW GEOLOGICZNYCH ...... 149 TABELA 57. KLASY GLEB NA TERENIE POWIATU CHEŁMSKIEGO ...... 150 TABELA 58. WYNIKI BADAŃ ODCZYNU GLEB W ROKU 2014 I 2015 W WYBRANYCH GMINACH POWIATU CHEŁMSKIEGO ...... 151 TABELA 59. ANALIZA SWOT OBSZARU INTERWENCJI: GLEBY ...... 156 TABELA 60. OCENA REALIZACJI CELU I PODJĘTYCH ZADAŃ ORAZ EFEKT WRAZ Z PRZYPISANYM WSKAŹNIKIEM W ZAKRESIE GLEB...... 156 TABELA 61. PRZEDSIĘBIORSTWA ZAJMUJĄCE SIĘ ODBIOREM ODPADÓW KOMUNALNYCH W GMINACH ...... 160 TABELA 62. PUNKTY SELEKTYWNEJ ZBIÓRKI ODPADÓW NA TERENIE GMIN POWIATU CHEŁMSKIEGO ...... 161 TABELA 63. MASA ODEBRANYCH ZMIESZANYCH ODPADÓW KOMUNALNYCH ZEBRANYCH W 2015 ROKU ...... 163
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1, 60-277 Poznań; tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 257 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
TABELA 64. MASA WYBRANYCH FRAKCJI ODPADÓW ZBIERANYCH W SPOSÓB SELEKTYWNY NA TERENIE POSZCZEGÓLNYCH GMIN POWIATU CHEŁMSKIEGO W 2015 ROKU ...... 164 TABELA 65. ILOŚĆ WYTWORZONYCH ODPADÓW KOMUNALNYCH W POSZCZEGÓLNYCH GMINACH POWIATU CHEŁMSKIEGO W 2015 ROKU ...... 165 TABELA 66. ILOŚĆ ODEBRANYCH ODPADÓW NA TERENIE POSZCZEGÓLNYCH GMIN POWIATU CHEŁMSKIEGO W LATACH 2012–2015 ...... 166 TABELA 67. ANALIZA SWOT OBSZARU INTERWENCJI: GOSPODARKA ODPADAMI I ZAPOBIEGANIE POWSTAWANIU ODPADÓW ...... 171 TABELA 68. POWIERZCHNIA LASÓW W GMINACH POWIATU CHEŁMSKIEGO W ROKU 2015 ...... 172 TABELA 69. POWIERZCHNIA GRUNTÓW LEŚNYCH PRYWATNYCH NA TERENIE POWIATU ...... 172 TABELA 70. STRUKTURA LASÓW NA TERENIE POWIATU CHEŁMSKIEGO W LATACH 2012–2015 ...... 175 TABELA 71. ILOŚĆ POMNIKÓW PRZYRODY ZLOKALIZOWANYCH NA TERENIE POWIATU CHEŁMSKIEGO W ROKU 2014 ...... 191 TABELA 72. TERENY ZIELENI W GRANICACH POWIATU CHEŁMSKIEGO ...... 192 TABELA 73. ANALIZA SWOT OBSZARU INTERWENCJI: ZASOBY PRZYRODNICZE ...... 197 TABELA 74. OCENA REALIZACJI CELU I PODJĘTYCH ZADAŃ ORAZ EFEKT WRAZ Z PRZYPISANYM WSKAŹNIKIEM W ZAKRESIE ZASOBÓW PRZYRODNICZYCH ...... 197 TABELA 75. ZAKŁADY, NA TERENIE KTÓRYCH WYSTĘPUJĄ SUBSTANCJE NIEBEZPIECZNE NA TERENIE POWIATU CHEŁMSKIEGO W 2014 ROKU ...... 198 TABELA 76. ANALIZA SWOT OBSZARU INTERWENCJI: POWAŻANE AWARIE ...... 200 TABELA 77. CELE, KIERUNKI INTERWENCJI ORAZ ZADANIA (W-WŁASNE, K-KOORDYNOWANE) 203 TABELA 78. HARMONOGRAM REALIZACJI ZADAŃ WŁASNYCH KRÓTKOTERMINOWYCH WRAZ Z ICH FINANSOWANIEM NA LATA 2017 – 2020 ...... 225 TABELA 79. HARMONOGRAM REALIZACJI ZADAŃ MONITOROWANYCH WRAZ Z ICH FINANSOWANIEM NA LATA 2017 – 2020 ...... 229 TABELA 80. HARMONOGRAM WDRAŻANIA PROGRAMU OCHRONY ŚRODOWISKA DLA POWIATU CHEŁMSKIEGO ...... 254
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1, 60-277 Poznań; tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 258 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
12. SPIS RYCIN RYC. 1. USYTUOWANIE POWIATU CHEŁMSKIEGO NA TERENIE POLSKI ...... 43 RYC. 2. POŁOŻENIE GMIN NA TERENIE POWIATU CHEŁMSKIEGO ...... 44 RYC. 3. UDZIAŁ LUDNOŚCI ZAMIESZKUJĄCĄ POWIAT CHEŁMSKI WG GRUP WIEKOWYCH W 2014 ROKU ...... 47 RYC. 4. FRAGMENT SIECI DRÓG KRAJOWYCH NA TERENIE WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO ..... 52 RYC. 5. FRAGMENT SIECI KOLEJOWEJ NA TERENIE WOJEWÓDZTWA LUBELSKIEGO ...... 59 RYC. 6. STREFY OCENY JAKOŚCI POWIETRZA I STACJE POMIAROWE W WOJEWÓDZTWIE LUBELSKIM ...... 76 RYC. 7. ŹRÓDŁA PEM NA OBSZARZE POWIATU CHEŁMSKIEGO WG WIOŚ W LUBLINIE ...... 91 RYC. 8. LOKALIZACJA GŁÓWNEGO ZBIORNIKA WÓD PODZIEMNYCH NR 407 ...... 94 RYC. 9. LOKALIZACJA POWIATU CHEŁMSKIEGO WZGLĘDEM JCWPD ...... 95 RYC. 10. LOKALIZACJA PUNKTÓW POMIAROWYCH NA TERENIE POWIATU CHEŁMSKIEGO ...... 97 RYC. 11. LOKALIZACJA POWIATU CHEŁMSKIEGO NA TLE DORZECZY POLSKI ...... 99 RYC. 12. ROZMIESZCZENIE JCWP NA TERENIE POWIATU CHEŁMSKIEGO ...... 103 RYC. 13. WYNIKI OCENY STANU EKOLOGICZNEGO JCWP RZECZNYCH W WOJEWÓDZTWIE LUBELSKIM ...... 110 RYC. 14. DŁUGOŚĆ SIECI KANALIZACYJNEJ [KM] ...... 112 RYC. 15. OBSZARY NARAŻONE NA NIEBEZPIECZEŃSTWO POWODZI NA TERENIE POWIATU CHEŁMSKIEGO ...... 114 RYC. 16. DŁUGOŚĆ SIECI WODOCIĄGOWEJ W POSZCZEGÓLNYCH LATACH [KM]...... 121 RYC. 17. LUDNOŚĆ KORZYSTAJĄCA Z SIECI WODOCIĄGOWEJ W 2015 ROKU [%] ...... 123 RYC. 18. DŁUGOŚĆ SIECI KANALIZACYJNEJ [KM] ...... 124 RYC. 19. LUDNOŚĆ W POWIECIE KORZYSTAJĄCA Z SIECI KANALIZACYJNEJ W 2014 ROKU [OSOBA] ...... 127 RYC. 20. POWIAT CHEŁMSKI NA TLE MEZOREGIONÓW POLSKI ZGODNIE Z REGIONALIZACJĄ KONDRACKIEGO ...... 140 RYC. 21. GEOLOGIA POWIATU CHEŁMSKIEGO ...... 141 RYC. 22. ROZMIESZCZENIE ZŁÓŻ SUROWCÓW NA TERENIE POWIATU CHEŁMSKIEGO ...... 147 RYC. 23. ZASOBNOŚĆ GLEB W MAKROELEMENTY W ROKU 2014 I 2015 ...... 153 RYC. 24. REGION GOSPODARKI ODPADAMI CHEŁM ...... 159 RYC. 25. ROZMIESZCZENIE PRZESTRZENNE LASÓW W POWIECIE CHEŁMSKIM ...... 174 RYC. 26. LESISTOŚĆ POLSKI WG POWIATÓW W 2014 ROKU ...... 176 RYC. 27. LOKALIZACJA OBSZARÓW NATURA 2000 W GRANICACH POWIATU CHEŁMSKIEGO . . 190
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1, 60-277 Poznań; tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 259 Program Ochrony Środowiska dla Powiatu Chełmskiego na lata 2017-2020 z perspektywą na lata 2021-2024
RYC. 28. FRAGMENT SZLAKU ROWEROWEGO GREEN VELO NA TERENIE POWIATU CHEŁMSKIEGO ...... 193 RYC. 29. SZLAK KREDĄ PISANY ...... 195
EKO-PROJEKT DORADZTWO W OCHRONIE ŚRODOWISKA ul. Grochowska 19/1, 60-277 Poznań; tel. (061) 667 51 65, 600 914 508, 601 842 619; www.eko-projekt.com 260