Het rood van de alento S

In de in Zuid-Puglia, hoef je, nooit verder dan zo’n 25 kilometer te rijden en je staat aan zee. Je hebt zelfs de keuze uit twee zeeën. Om het echte Salentijnse leven te proeven is het verstandiger voor een verblijf in het binnenland te kiezen, waar de aarde rood is en de bomen groen.

Tekst ralf groothuizen | Fotografie jeroen berends

Martignano Het rood van de alento S en schrapend geluid. De afstand. Het dichtstbijzijnde dorpje,Patù, Eerst even een kleine gekke gedachte motor slaat af. Wat blijkt: ligt niet ver van Marina di Leuca, ook wel over de Salento die steeds terugkomt als het hele spatbord aan de in Salentijns dialect lo finimunno genoemd, je door de streek rijdt. Het Is Italië, dat voorkant van de Fiat is la fine del mondo. Patù staat vol met stenen zie je aan de verkeersborden. Dat zie je eraf gevallen. Dat krijg je muurtjes en volgens de gids staat hier het aan de straatnaamborden. De vele pizze- ervan. De Salento stikt extreem oude monument Le Centopietre uit ria’s die je passeert. Je hoort het aan de van de off-the-road-wegge- de negende eeuw. Een soort graftombe met stemmen. Het Italiaans gekakel. Al gaan tjes. Lekker scheuren daarin oeroude schilderingen. Maar een Salentijnen er prat op dat ze rustiger zijn ­tussen de olijfgaarden. Door het rode garage, ho maar. Totdat er toevallig een dan de gemiddelde Italiaan. Maar het zand en langs de groene olijfbomen. Een oude sleepkar voorbijkomt. Een uur later, landschap lijkt in de verste verte niet op Eherder loopt met een stel geiten door de tien euro armer (eigenlijk wilde de sympa- Italië. Als je manoeuveert over de veelal olijfgaard. Hij passeert de auto, kijkt de thieke garagehouder niets hebben, zo blij smalle wegen, met aan weerszijden olijf- bestuurder een seconde aan, schudt met was hij met het buitenlands bezoek) en bomen en rode aarde, heb je telkens een zijn hoofd en loopt door. De Italiaanse een spatbord rijker kan hij dan eindelijk seconde de angst dat er een kangoeroe- tegenhanger van de ANWB neemt de tele- beginnen. Een tocht door de verlaten gezin de weg oversteekt. Of dat het vlieg- foon op. ‘Wáár, zegt u? Patù? Ligt dat in binnen­landen van de Salento met af en tuig van de Flying Doctors, de beroemde Italië? Waar dan? De Salento?... Nee toe een frisse duik in zee, want of je nu Australische artsen, de weg als landings- sorry. Haha.’ voor de Adriatische Zee of Ionische Kust baan zal gebruiken. De Salento is nogal Het moge duidelijk zijn, we zitten in de kiest, de zee is altijd dichtbij. anders. Op de Povlakte na is Italië zo’n verste uithoek van Italië. Laarzen hebben beetje overal op z’n minst glooiend. Laat ook een hak. En in het vergeten deel van de Salento nou voor bijna 100% vlak zijn. die hak zitten wij. In het uiterste ­zuiden En bijna overal staan olijfbomen. Op rode daarvan. Dichter bij Griekenland en Het landschap lijkt niet droge aarde. Rood door de hoge aanwe- Albanië dan bij Rome en Napels, laat op Italië. Soms heb je zigheid van ijzer, vandaar dat die olijf­ staan Milaan. De Automobile Club het gevoel dat er zomaar bomen er ook zo graag groeien. En door d’Italia heeft in ieder geval geen man- die olijfgaarden lopen weer eeuwenoude netje paraat die het euvel kan fiksen. een kangoeroegezin de stenen muurtjes. Die geven de kavel­ ‘Ga naar Patù’, roept de herder van een weg kan oversteken verdeling tussen de gaarden aan. Boven: Santa Cesarea Terme; onder v.l.n.r.: , en een boerderij in Martignano. Masserie En midden in die grote plakken olijf- gaard staan overal in de Salento zoge­ heten masserie. Vaak intens witte boerde- rijen, met een hoge muur eromheen tegen ongewenste bezoekers. Van ouds- her de plek waar de grootgrondbezitter woonde. Het lijken kleine kasteeltjes. In de masseria woonden in het seizoen van de oogst wel tientallen boeren. De ­boeren beneden in kleine vertrekken, rondom il cortile, de binnenhof waar de koetsen en de karren stonden. De meester zelf woonde boven, met zijn vrouw en kinderen. Er staan nog veel masserie in de Salento. Echter, velen staan er leeg, zijn ruïnes. Steeds meer masserie doen dienst als B&B en hotel. Met het populairder ­worden van de regio, worden er steeds meer opgekalefaterd. >

22 italië magazinE italien magazin 23 Het rood van de alento S Ook onder Italianen is de regio steeds toenmalige heersers in Zuid-Italië die de Albanië, maar de schrik zat er goed in bij Otranto; boven: Corigliano d' Otranto. populairder. Het is er veilig, en men is er stad hadden moeten beschermen, vertrok- de Salentijnen. wars van massatoerisme, hoor je Italianen ken met de staart tussen de benen. Acht- Als je steden in het binnenland bezoekt, vaak zeggen. Massale vakantieparken honderd Salentijnse mannen werden zie je wat die schrik in werkelijkheid bete- Salentijns. Geen poespas. ’s Avonds zig- zijn er niet en de eerste betonnen boule- ­vermoord, omdat zij weigerden zich tot de kende. De Salento veranderde. Steden als zaggend terug. Het stoplicht knippert vard moet er nog worden uitgevonden. islam te bekeren. Andere inwoners van Nardò, Castrignano dei Greci en nog steeds oranje. Ergens vanuit de olijf- Laat staan dat er van die mega-apparte- Otranto werden naar het nabijgelegen kregen grote stadsmuren en in de volgende velden waar de masseria staat, jankt een mentencomplexen staan die vloeken met Albanië gedeporteerd om daar te werken eeuwen verrezen overal langs de kust hond. Als dat maar goed gaat. de omgeving, het type dat Italië in rap als slaven. Voor de invasie woonden er nog wachttorens. Een toer langs de kustwegen En als je denkt, het zal wel bij die ene tempo aan het vergiftigen is. In de Salento 20.000 mensen in Otranto, een jaar later toont ze. Enkele prachtige exemplaren avond gebleven zijn, nee. De volgende niets van dat al. Af en toe zul je een boer nog maar 8000. Velen ontvluchtten de staan in Roca Vecchia, vlakbij de Salen- dag beginnen ze gewoon weer aubergines horen mopperen dat het alleen maar stad. Toen de Ottomaanse koning Mehmet tijnse hoofdstad . Maar ook in Marina te vullen. Jong en oud doen mee. ‘Wat Engelsen zijn die de masserie opknappen. II een jaar later doodging, was er in ­Turkije di Leuca, Gallipoli en Torre dell’Orso staan gaat het slecht met Pellè hè, bij AZ’, zegt En als het goed is, zal dan een iets jongere onenigheid over zijn opvolging. Door deze mooie, goed geconserveerde torens. voorzitter Mario van Club Salento Giallo- Salentijn de boer streng toespreken en leiderschapscrisis zonden de Ottomanen De straten van Martignano zijn verlaten. rosso di Martignano, de lokale fanclub zeggen: ‘Die buitenlanders brengen ten- geen versterkingen richting Otranto. Na Een stoplicht knippert oranje. Toch klinkt van de voetbalclub uit de nabijgelegen minste werk en geld hier. Iets wat de Itali- overleg vertrokken de Turken weer naar er een opzwepend ritme van een plein hoofdstad van de Salento Lecce. Graziano aanse staat niet doet. En dat het er hier nu Pellè is een voetballer, afkomstig uit San lelijker van wordt, nee.’ . Cesario di Lecce en een van de grootste talenten van de regio. In Nederland leek Een van de trulli, stenen optrekjes. Ongewenste bezoekers hij op een zijspoor terecht te zijn gekomen, In de Salento is men van oudsher nogal maar de laatste tijd doet hij af en toe gepreoccupeerd met ongewenste bezoe- achter de kleine roze, groen, geel en oranje Sagra in Martignano: een weer mee met de club uit Alkmaar. ‘Kom kers. Achter bergen kan men zich er niet geschilderde rijtjeshuizen, voor de Salento terug, Graziano! Per favore!’ zegt voorzitter verschuilen. Er lopen geen noemens- zo herkenbaar. Op het plein achter het feest waar het dorp het hele Mario. Achter hem zijn vrouwen koeien- waardige rivieren door de streek. Kortom, Palazzo Palmieri blijkt het hele dorp te jaar geld voor inzamelt om pens aan het schoonmaken. natuurlijke verdedigingslinies zijn er zijn uitgelopen. En nu staan er zo’n vijf- op een mooie zomeravond Klein negatief puntje: heel leuk, zo’n niet. De honderden kilometers kust honderd man in een kring te dansen. Wie een megabarbecue van te volksfeest. Maar omdat Martignano ook vormden een ideale aanlegplek voor er een heeft, heeft een tamboerijn meege- mee wil in de ratrace genaamd ‘moderne geplande invasies van veroveraars. De nomen. De besten van het dorp dansen in houden op het dorpsplein wereld’, heeft iemand verzonnen dat het kust staat vol met wachttorens. En ook in het midden van de kring. Wie denkt dat een idee zou zijn om felgroene en felroze het binnenland staan er tal van forten en hij het beter kan, stort zich ook in dat muziek van de grootste tarantella-arties- T-shirts aan te doen. Dat zou leuk zijn hebben steden een gracht er omheen selecte gezelschap. Een soort ouderwets ten te dansen. Zo’n beetje iedere Salen- voor de foto’s in de kranten. Nou, niet ­liggen. En al die masserie hebben niet breakdancen, een duel. Iedereen die wel tijn begint erover, dus het zal vast en echt. De shirts vloeken nogal met het voor niks een grote hoge muur om zich eens in het Italië ten zuiden van Rome zeker de moeite waard zijn. La notte della ­verder mooi witte kalkstenen plein. Maar heen. Al die veiligheidsmaatregelen geweest is, zal het met een beetje geluk taranta, heet het. ach, het heeft ook wel weer wat aandoen- waren er niet altijd al. Ooit was het hebben meegemaakt. Op een dorpsplein in Vandaag is het Sagra in Martignano. Een lijks, al die moeite. anders in de Salento. de heuvels, tijdens een zogeheten sagra, jaarlijks terugkerend feest waar de ver- Een van Salento’s mooiste kustplaatsen begint het halve dorp een groepsdans. Een schillende verenigingen in het dorp het Kalksteen is Otranto. Otranto is het meest oriëntale pizzica, een tammurriata, een tarantella, de hele jaar geld voor inzamelen om op een Het is al een paar keer gezegd: de Salento punt van Italië. Het ligt zo’n zeventig een nog opzwepender en hypnotiserender mooie zomeravond een megabarbecue an kent één grote stad. Lecce. Alle wegen kilometer uit de kust van Albanië. ­Precies dan de ander. Vrouwen en mannen te houden op het dorpsplein. Nog nooit ­leiden er naartoe. En een bezoek aan de van die kant, vanuit het onbekende, voer bezweet urenlang in de weer op de basale zoveel salsicce op een barbecue zien Salento is niet ‘af’ zonder een bezoek aan in 1480 een Turkse vloot binnen. De Otto- klanken van niet veel meer dan een tam- ­liggen. Nog nooit zoveel oude dames zien Lecce. Stad van wit kalksteen. Na alle manen hadden zich ten doel gesteld de boerijn en wat simpele fluiten. frituren. Nog nooit zoveel rode (lekkere!) oprechte soberheid in de Salento even wereld te veroveren. De stad werd in 1480 Ieder jaar vindt er in het nabijgelegen wijn voor zo weinig geld gekocht. Je flink uitpakken. Nu kan dat ook in de ingenomen door de Turken, en dat ging een groot festival plaats. koopt het niet per bekertje, maar per kleinere steden Nardò, en . er ­volgens de overlevering niet zacht­ Honderdduizenden Italianen komen fles. Je drinkt het niet uit een glas, maar Ook daar zijn chique restaurants, mode- zinnig aan toe. De Spaanse troepen, de naar het kleine stadje om daar op de uit een plastic bekertje. Ook heel erg zaken en hippe barretjes. Maar voor >

24 italien magazin italië magazinE 25 Het rood van de Tips & adressen alento S Eten & Drinken panorama over de stad een meerdaags verblijf is Lecce geschik- een museum. In Lecce staat de kunst op ter. Het historisch centrum behoort tot straat. Sta voor de Basilica di Santa Croce • Trattoria Le Zie heeft. de meest opgeruimde van Italië, en is en vergaap je minutenlang aan de orna- Via Vignes 2/b, Lecce, Aan de rand van het cen- bijna geheel autovrij. Niet voor niets menten. Geen vierkante centimeter is trum van Lecce. Ouderwets tel. +39 08 32242727. werd een van de succesvolste films van hetzelfde. Geen dierenkop gelijk. En zo is restaurant waar je nog het afgelopen jaar in Lecce opgenomen het in heel Lecce. Hoewel de stad een • Il Venticello moet aanbellen, alvorens (Mine Vaganti van Ferzan Ozpetek). Het kalm wit ademt, hebben de beste beeld- de heer des huizes je een Rustig vakantiepark, centrum is er uitermate geschikt voor. houwers overal in de stad hun geheel tafel aanbiedt. Reserveren gelegen aan de vredige Smalle schone stegen, afgewisseld met eigen handtekening achtergelaten. En is noodzakelijk. Traditionele en bloedmooie kust ter grote barokke pleinen. dat zal best wel wat geld gekost hebben. Salentijnse keuken met hoogte van Santa Cesarea Het Florence van het zuiden, noemen ze Lecce vloekt nogal met de rest van de gerechten als pittule, cavallo Terme. Erg fijn, goedkoop Lecce. En dat is geheel terecht en ver- Salento. Waar vooral het binnenland restaurant op het terrein diend. Hoewel hele grote kunstschatten teert op de eerlijkheid van haar bevol- al sugo en calamari ripieni. ontbreken, zijn de kerken en gebouwen king, soms een enkele kerk, maar vooral Via Colonello Archimede aanwezig. Aardige familie runt het bedrijf. zo intens gedetailleerd dat er helemaal de eenvoud, is Lecce soms een tikje over- Costadura 19, Lecce, geen tijd is om ook nog eens naar stand- done. Een te duur pak op een doodnor- Via prov. Le Vitigliano, tel. +39 08 32245178. beelden en schilderijen te gaan kijken in maal volksfeestje ✦ • Il covo della Taranta Santa Cesarea Terme, Lecce. tel. +39 08 3944141. Een wijnbar en een soort Schapen in Magli; rechtsonder: de kust bij Roca Vecchia. tapasbar in het compacte Delicatessen in Nardo. centrum van Galatina. • Masseria Chicco Rizzo Als dessert is de aanrader Gelegen in de Salentina pasticiotto, de verrukkelijke Grecia. Niet goedkope, Lecce wordt ook wel het Florence Salentijnse dolce. In Galatina maar net gerestaureerde werd het koekje in 1745 masseria, midden tussen van het zuiden genoemd. geboren. de olijfgaarden. Koele En dat is geheel terecht en verdiend Corso Garibaldi 13, Galantina, stenen kamers. Ideale tel. +39 08 36567617. binnenplaats om de • Alle Calende Greche ­kinderen te blijven zien. Websites Tel. 023 5699696, Martignano ligt in de Contrada Chicco www.greciasalentina.org. www.sunnycars.nl. ­zogeheten Salentina ­Grecia, Rizzo, , Helaas in het Italiaans, een gebied bestaande uit tel. +39 3286224916. maar ons is beloofd dat Vervoer negen gemeenten waar de • Villa Donna Isabella hij snel ook in het Engels De Salento staat niet alleroudsten neo-Grieks Oud landhuis van de oproepbaar zal zijn. Goed bekend om het uitstekend spreken. Le sagne ’ncannulate plaatselijke adel. Het huis begin op zoek naar een georganiseerde vervoer. is een pasta van volkoren- staat vol met oude leuke masseria of B&B in Tussen Foggia, Bari en Lecce graan met tomaat en een relikwieën van toen de Salento. is er niks aan de hand. Maar zoute ricotta. het de familie nog voor verder daaronder wordt het Via Roma 230, Martignano, de wind ging. Twee Autohuur problematisch. Of u moet tel. +39 3293443582. jonge vrouwen in een Bij Sunny Cars zijn de de tijd hebben. Vanaf Lecce heel groot vrijstaand huis. ­prijzen all in, zodat je niet en zuidelijker brengt een Slapen Dichtbij het sympathieke voor verrassingen komt te dieseltreintje u in praktisch • B&B Centro Storico centrum van Sannicola. staan. Sunny Cars bemid- ieder stadje. Alleen, erg snel Midden in het centrum van Contrada Foggione, delt in huurauto’s op meer gaat het allemaal niet. Maar Lecce. Met een heel groot Sannicola, dan 5000 vakantiebestem- als u toch de tijd heeft: dakterras waar u een mooi tel. +39 08 33233110. mingen in ruim 90 landen. www.fseonline.it

26 italië magazinE italien magazin 27