Alexej Lubimov, Alexander Melnikov, Alexej Zuev & Slava Poprugin

muziek

Alexej Lubimov, Alexander Melnikov, Alexej Zuev & Slava Poprugin piano’s Canto Ostinato

za 10 feb 2018 film ‘Over Canto’ / Blauwe zaal 18 uur / einde ± 19.20 uur

concerten / Theaterstudio 20.30 uur / er is geen pauze / einde ± 22.00 uur 22.30 uur / er is geen pauze / einde ± 0.00 uur 2017-2018 Mijlpalen van de 20ste eeuw

Caroline Melzer sopraan & Cédric Pescia piano & Clara Pons video za 23 sep 2017

Liza Ferschtman viool & Sharon Kam klarinet & Christian Poltéra cello & Enrico Pace piano vr 12 jan 2018

SPECTRA olv. Filip Rathé & notabu.ensemble neue musik olv. Mark-Andreas Schlingensiepen za 20 jan 2018

Alexej Lubimov, Alexander Melnikov, Alexej Zuev & Slava Poprugin piano’s za 10 feb 2018

Ralph van Raat piano za 21 apr 2018

D/2018/5.497/17 teksten programmaboekje Tino Haenen coördinatie programmaboekje deSingel Alexej Lubimov, Alexander Melnikov, Alexej Zuev & Slava Poprugin piano’s

Simeon ten Holt (1923-2012) Canto Ostinato (1976-79) ca. 90’

Gelieve uw GSM uit te schakelen De inleidingen kan u achteraf beluisteren via Reageer en win www.desingel.be Op www.desingel.be kan u uw visie, opinie, commentaar, Selecteer hiervoor voorstelling / concert / appreciatie, … betreffende het programma van deSingel tentoonstelling van uw keuze. met andere toeschouwers delen. Selecteer hiervoor voorstelling / concert / tentoonstelling van uw keuze. Grand café deSingel drankjes / hapjes / snacks Neemt u deel aan dit forum, dan maakt u meteen kans uitgebreid tafelen / open alle dagen: 9-24 uur om tickets te winnen. informatie en reserveren: +32 (0)3 237 71 00 of www.grandcafedesingel.be Concertvleugels Met bijzondere dank aan Ortwin Moreau voor het stemmen en het onderhoud van de Cd-verkoop Bij onze concerten worden occasioneel concertvleugels van deSingel cd’s te koop aangeboden door Moreau Pianoservice / Kapucinessenstraat 32 / 2000 La Boite à Musique / Coudenberg 74 / Brussel / +32 Antwerpen / +32 (0)486 83 63 98 (0)2 513 09 65 / www.classicalmusic.be www.moreau-pianoservice.be Canto Ostinato, een schier eindeloze reis door de melodie

Sommige componisten zijn bij het grote publiek enkel bekend voor slechts één van hun werken. Denk maar aan Ravel en zijn ‘Boléro’ of aan de Canon van Pachelbel. Zo’n lot verging het Simeon ten Holt. Zijn ‘Canto Ostinato’ is bij onze Noorderburen gegarandeerd een publiekstrekker en zorgt altijd voor volle zalen in het hele land. (Anders dan bijvoorbeeld Nederlands grootste levende componist, Louis Andriessen, die vooral in steden als Amsterdam en Rotterdam een vaste aanhang kent. Andriessen is dan weer in het buitenland een grote naam). Hoe dan ook, de ‘Canto Ostinato’ is een fenomeen. Zelfs en in de eerste plaats, zo lijkt het wel, bij die mensen die normaal een grote boog om de ‘hedendaagse’ muziek maken. Dat ligt onder meer aan het feit dat het werk niet enkel in de reguliere concertzaal wordt uitgevoerd. Zo waren er uitvoeringen in de hal van het station van Groningen, in openlucht, in het park rond de Euromast in Rotterdam, als opening van het Zeelands Nazomer Festival op het Abdijplein in Middelburg en zelfs in de nog lege metrotunnel van de lang verwachte Noord-Zuidlijn in Amsterdam. En er zijn de talloze uitvoeringen in concertzalen, hallen en andere muziek-oneigenlijke ruimtes waarbij het publiek rond de piano’s verspreid, gezellig op een dekentje ligt, tijdens de zogenaamde ligconcerten. Liggend luistert het zich blijkbaar anders (beter?) dan gezeten op een stoel.

Simeon ten Holt werd in Bergen (Noord-Holland) geboren op 24 januari 1923. Zijn uiterlijke levensloop oogt weinig spectaculair. Na zijn studie bij de Bergense componist Jakob van Domselaer vertrok ten Holt in 1949 naar Parijs, waar hij aan de ‘École Normale de Musique’ les volgde bij Arthur Honegger en Darius Milhaud. In 1954 keerde hij terug naar Bergen. Naast zijn werk als componist, publi- ceerde hij vanaf 1961 artikels in het literair tijdschrift Raster, trad hij op als pianist, was hij actief in het Bergense

6 7 muziek en muziektheater. Van 1970 tot 1987 gaf ten Holt en het hardnekkige (ostinato) van de sterk repetitieve les in hedendaagse muziek aan de Academie voor beel- muziek. dende kunsten in Arnhem. Hij stierf in Alkmaar in 2012. Omwille van onder meer dit herhalende karakter van zijn muziek wordt ten Holt vaak in één adem genoemd met de Zijn compositorisch werk kan je grofweg indelen in drie vertegenwoordigers van de Amerikaanse repetitieve perioden. In de jaren vijftig componeerde hij o.m. muziek, als een soort van Hollandse versie van componis- ‘Bagatellen’ en een aantal stukken waarin de door hemzelf ten als Steve Reich, Philip Glass of Terry Riley. (ten Holt zag ontwikkelde diagonaalgedachte tot uiting kwam: hij dit enigszins anders, gezien zijn uitspraak: “Je hebt Simeon experimenteerde er met complementaire toonsoorten en ten Holt en je hebt alle anderen.”) werkte vooral met de tegenstelling tussen tonaliteit en Er zijn natuurlijk overeenkomsten met zijn Amerikaanse atonaliteit. In die tijd probeerde hij zich los te maken van de collega’s: de klemtoon op het procesmatige van de muziek, invloed van zijn leraar van Domselaer. Over ‘Bagatellen’ het belang van een ritmisch volgehouden puls en het zegt hij: “Ze zijn geschreven in een stijl gesitueerd ergens doorgaans makkelijk herkenbare klankbeeld. tussen Chopin, Bartók, Janácek en de late werken van van Alle zonet genoemde eigenschappen vinden we bij hem Domselaer.” In die tijd maakte hij ook enkele elektronische terug en toch onderscheidt hij zich door wat ik de “schok composities. Wat later ontstonden geheel in de geest van van het onbekende bekende” zou willen noemen. Ook al Darmstadt in de jaren zestig werken volgens de seriële heb je de ‘Canto’ nog nooit gehoord, van bij de eerste methode. Je componeerde op het papier, voor de noten als maten voel je je als luisteraar aangesproken, betrokken in het ware, niet voor de muziek, om het met een boutade te een gevoelswereld die vertrouwd overkomt, onbekend en zeggen. En al helemaal niet voor het publiek. Een kritiek die toch bekend, nooit opdringerig, agressief of beklemmend. wel vaker wordt geuit op de composities uit die tijd als Zo dicht de muziek van Reich en Glass bij het hectische, Boulez, Nono of Stockhausen. Zo ook ten Holt die na moderne leven staat, denk maar aan Reichs ‘City Lights’ of verloop van tijd, het, naar eigen zeggen, componeren op Glass’ ‘Einstein on the Beach’, zo tijdloos is de onderdom- papier verliet en terugkeerde naar het componeren op de peling in het warme bad van de ‘Canto Ostinato’. piano. Het instrument trouwens waarvoor hij het overgrote deel van zijn werken schreef. Hij voelde een sterke fysieke De compositie is opgebouwd uit een groot aantal maat- verbondenheid met de klank van het instrument. Hij groepen die herhaald worden. De pianisten bepalen elk schrijft: “Mijn handen grijpen wat mijn geest niet kan voor zich hoe vaak zo’n groep of cluster herhaald wordt. vastgrijpen: ik geloof in mijn handen. (…) Dankzij mijn Geheel in de geest van de jaren zeventig laat de componist handen tast ik in het duister, reikend naar een realiteit die ik de uitvoerder een grote vorm van vrijheid. Al is die vrijheid enkel kan ervaren als een nevel, als een sterk gevoel.” niet volkomen, het is tenslotte geen free jazz. Er is immers een partituur. En het is geweten dat ten Holt een uitvoering Zijn derde en laatste periode werd ingeluid met precies de heeft afgekeurd omdat de pianisten het werk als een ‘Canto Ostinato’ (1976-79). Daarop volgden nog enkele, barokcompositie hadden gespeeld! lange, tot zeer lange pianostukken. ‘Lemiscaat’ (1982-83) Aan de basis ligt een klankpatroon, een bepaald motief, dat dat in een versie bijna een etmaal in beslag nam, ‘Horizon’ een of meerdere maten kan beslaan en naar believen mag (1983-85), ‘Incantatie IV’ (1987-1990), ‘Soloduivelsdansen’ worden herhaald met een uitgesproken melodische en II tot IV(1986-98) en ‘Méandres’ (1997-99). Net als ‘Canto ritmische inhoud. Ook hier is de manier, de stijl zeg maar, Ostinato’ zijn ze voor één of meerdere pianisten geschre- waarop de pianisten de compositie uitvoeren geheel aan ven, de keuze ligt bij de uitvoerder(s) zelf; al ging ten Holts hen overgelaten. Dat kan legato, staccato, zacht of luid, voorkeur mettertijd duidelijk uit naar een uitvoering door crescendo of diminuendo gebeuren, ze kunnen noten vier piano’s. (Trouwens, de eerste versie van ‘Canto weglaten en veranderen, ze kunnen het naar eigen inzicht Ostinato’ uit 1976 werd gespeeld door de nu wat vreemd eindeloos rekken waarmee de kracht van de herhaling aandoende combinatie van drie piano’s en een orgel). alsmaar toeneemt. De naam van de compositie slaat op het zangerige (canto) Pianist Jeroen van Veen, één van de grote pleitbezorgers

8 9 en favoriete uitvoerders van het werk, zegt over de struc- tuur: “Ze is opgezet in vijf noten die onderverdeeld zijn in drie en twee. Dat is wat de pianisten die tegenover elkaar zitten precies spelen. De een speelt de schaduw van de ander. Dat gaat non-stop zo door. Het is belangrijk dat je in precies hetzelfde ritme speelt. Dat is de essentie van de muziek van ten Holt: altijd samen blijven spelen.” Dat samen spelen en het publiek op sleeptouw nemen geeft ook het bezwerende karakter aan de muziek. Anders dan bij lange stukken uit de jaren zeventig en tachtig - ik denk aan Glass’ ‘Einstein on the Beach’ (ongeveer 5 uur) of het ‘String Quartet II’ (bijna 6 uur) van Morton Feldman -, waarbij de luisteraars naar believen mochten komen en gaan, is het quasi onmogelijk de ‘Canto’ te verlaten. De muziek begint niet echt, is in feite na enkele maten al op kruissnelheid, en gaat zo maar door, tot ze plots, zonder een besluit, ophoudt. De ‘Canto’ speelt met je muziekbe- wustzijn, in een eindeloos lijkende stroom aan melodieën die het verschil tussen binnen en buiten, tussen muziek en luisteraar, lijken op te heffen. Of zoals de Franse dichter Paul Valéry het in zijn beroemde gedicht ‘Le cimetière marin’ (1920) verwoordde: “La mer, la mer, toujours recommencée!” Holt, Simeon ten

10 11 Alexej Lubimov Alexander Melnikov Schallplattenkritik. De opname van de Musikkollegium Winterthur. Hij gaf recitals Alexej Lubimov is een toetsenomnivoor. Alexander Melnikov kreeg op zesjarige integrale Vioolsonates van Beethoven met met Alexej Lubimov in het Moscow Na zijn pianostudies bij de grote Heinrich leeftijd zijn eerste muzieklessen aan de Isabelle Faust ontving oa. de Gramophone International House of Music en soloreci- Neuhaus, was hij aan het Conservatorium Centrale Muziekschool van Moskou. In Award en de Echo Klassik 2010. Na hun tals in St-Petersburg, op het Chopin van Moskou een van de pioniers van 1997 studeerde hij af aan het Tsjajkovski opname van de Vioolsonates van Brahms, Festival in Warschau en het International barokmuziek op historische instrumenten Conservatorium in de klas van Lev verscheen recent hun cd met werken Ravinia Festival in Chicago. Zuev was en hedendaagse muziek. Daarnaast Naumov. Hierna studeerde hij in München van Chausson en Franck. In het seizoen tevens te gast op het Kreuth Festival, St kennen het klassieke en het romantische bij Elisso Wirssaladze en volgde hij lessen 2017-18 toert Melnikov rond met zijn Gallen Festival, Kissinger Klavier- repertoire geen geheimen voor hem. Sinds bij Andreas Staier en Carl-Ulrich Schnabel programma ‘The Man with the Many Olympiade, Festivals in Bad Kissingen, de jaren ‘80, toen de politieke beperkingen aan de Fondazione per il Pianoforte te Pianos’, waarbij hij een solorecital geeft Mecklenburg-Vorpommern Festival en in Rusland langzaam versoepelden, begon Italië. Tijdens zijn studies werd hij laureaat op drie verschillende instrumenten uit de Alpenklassik in Bad Reichenhall. Zuev Lubimov concerten te geven in West- van de Koningin Elisabethwedstrijd (1991). periodes waarin de werken zijn geschre- geeft les aan het Mozarteum in Salzburg. Europa, Japan en de V.S. en werd hij een Alexander Melnikov werkt regelmatig met ven. Verdere hoogtepunten dit seizoen deSingeldebuut van de grootste pianisten van onze tijd. Hij vooraanstaande orkesten samen zoals zijn concerten met Musica Aeterna, gaf concerten met de grote orkesten als het Russisch Nationaal Orkest, Tokyo Ensemble Resonanz, Orchestra Sinfonica Slava Poprugin deze van Israël, Los Angeles, München en Philharmonic, Gewandhausorchester Nazionale Rai, Camerata Salzburg en Slava Poprugin studeerde aan het St-Petersburg, de Royal Philharmonic in Leipzig, Philadelphia Orchestra, Koninklijk Tapiola Sinfonietta in zalen als Cité de Khabarovsk Regional College of Arts olv. Londen, Russian National Orchestra, Concertgebouworkest, Rotterdam la Musique Paris, Muziekgebouw aan’t Larissa Tokareva, een pedagoge in de Orchestre National de France en Philharmonisch, BBC Symphony Orchestra Ij Amsterdam, Kölner Philharmonie en grote traditie van Heinrich Neuhaus. In Deutsches Symphonie-Orchester Berlin, en dirigenten als Mikhail Pletnev, Valery Berliner Philharmonie. Tevens is hij dit 2000 studeerde Poprugin af aan het onder de baton van dirigenten als Vladimir Gergiev, Teodor Currentzis, Charles Dutoit, seizoen artiest in residentie in de Wigmore conservatorium van Gnessin in de klas van Ashkenazy, Neeme Järvi, Kirill Kondrashin, Paavo Järvi ea. Naast het solorepertoire Hall in Londen. Alexander Alexandrov. Zijn passie voor Christopher Hogwood, Roger Norrington, speelt kamermuziek ook een belangrijke hedendaagse muziek leidde tot samen- Mikhail Pletnev, Jukka-Pekka Saraste, rol in Melnikovs muzikale activiteit. Hij Alexej Zuev werkingen met componisten als E. Esa-Pekka Salonen, Vladimir Jurowski en vormt een vast duo met Isabelle Faust en Alexej Zuev studeerde aan het conservato- Denisov, S. Berinsky, A. Raskatov, B. Iván Fischer. Op historische klavieren was geeft regelmatig concerten met Georg rium van St-Petersburg. Hij won verschil- Filanovsky, M. Shmotova etc. Hij gaf sinds hij te horen met het Orchestra of the Age Nigl, Vadim Repin, Natalia Gutmann, lende prijzen op grote wedstrijden, 1999 recitals met celliste Natalia Gutman, of Enlightenment, Wiener Akademie en Joeri Basjmet, Alexander Rudin, Pieter waaronder de eerste prijs op de St wat vele deuren van grote concertzalen Concerto Köln. Daarnaast speelt hij veel in Wispelwey, Jean-Guihen Queyras, Truls Petersburg International Prokofiev opende. Poprugin combineert zijn kamermuziekverband. Recente hoogte- Mörk en met pianisten Andreas Staier, Competition in 1999, de Educational concertactiveiten met een lesopdracht punten zijn het geënsceneerd concert Boris Berezovski en Alexej Lubimov. Award van de London International Piano aan het conservatorium van Moskou, waar ‘This is (not) a Dream’ met muziek van Erik Regelmatig speelt hij ook pianoforte en Competition in 2002 , hij was laureaat op hij een piano- en een kamermuziekklas Satie en John Cage, ism. de Franse actrice werkt hij samen met Concerto Köln. Op de International Sviatoslav Richter leidt. Daarnaast wordt Poprugin regelma- Louise Moaty, duoconcerten met Alexej het label Harmonia Mundi nam Melnikov Competition in 2008 en won de tweede tig gevraagd als klankingenieur. Hij was Zuev, concerten met hedendaagse cd’s op met solowerken van Brahms, prijs op de prestigieuze Geza Anda Piano opnameleider voor het Eggner Trio, Russische muziek, en concerten met Skrjabin en Rachmaninov, kamermuziek Competition in 2009. In datzelfde jaar Natalia Gutman, Alexej Lubimov ea. Sinds historische instrumenten in Brugge, met Isabelle Faust, Jean-Guihen Queyras studeerde hij af aan het Mozarteum in 2014 woont en werkt Poprugin in Potsdam, Parijs, Amsterdam, Berlijn, en Teunis van der Zwart en pianocon- Salzburg in de klas van Alexej Lubimov, Nederland. Moskou en Yale. Lubimov maakte talrijke certi van Sjostakovitsj met het Mahler waar hij zich ook in pianoforte speciali- deSingeldebuut opnamen voor verschillende cd-labels, van Chamber Orchestra olv. Teodor Currentzis. seerde. Recente hoogtepunten zijn zijn onder meer de integrale sonates van Melnikovs opname van de integrale debuut bij het Philadelphia Orchestra, een Mozart, werken van Schubert, Chopin, Preludes en Fuga’s van Sjostakovitsj op uitvoering van Skrjabins ‘Mysterium’ met Beethoven, Brahms en 20ste-eeuwse het label Harmonia Mundi werd door het Radio Filharmonisch Orkest in het componisten. Sinds 2003 heeft Lubimov BBC Music Magazine uitgeroepen tot Concertgebouw Amsterdam, zijn debuut een exclusief contract met ECM, waar hij één van de 50 beste cd’s ooit en werd bij het London Philharmonic Orchestra in de Preludes van Debussy en John Cage’s bekroond met de Choc de Classica de Royal Festival Hall, concerten met het ‘As It Is’ uitbracht. 2010 en de Jahrespreis der Deutschen Orkest van de achttiende Eeuw en met het

12 13 Binnenkort in deSingel HIELE Bin Frei

De Belgische Roman Hiele componeert en is producer van elektronische muziek. Hij is geschoold als jazzmuzikant, geobsedeerd door synthetische sound en niet voor één gat te vangen. In ‘Bin Frei’ gaat Hiele de dialoog aan tussen elektronische en akoestische klankreproducties binnenin de context ruimte. Een meerstemmige elektroakoestische bezetting wordt een spectraal klankspel van geven en nemen. De invloed van de bühne op de uitvoering van ‘Bin Frei’ wordt benadrukt door een cinematografisch spel van duisternis en licht. Hieles vraagstelling naar com- en discomfort wordt een cruciaal punt voor zowel luisteraar als uitvoerder.

coproductie deSingel wo 21 feb 2018 / Blauwe zaal / 20 uur € 18 (basis) / € 8 (-19 jaar)

De piano is de begeleidende kracht voor de musici, dansers en acteurs van morgen. Om jonge musici en podiumkunstenaars van het Koninklijk Conservatorium Antwerpen op het allerhoogste niveau op te leiden, kan een kwaliteitsvol instrumentarium niet ontbreken. Het Conservatorium heeft permanent 87 piano’s in gebruik en veel van deze piano’s zijn aan renovatie of vervanging toe. U kan investeren in het artistiek talent van morgen op het rekeningnummer BE10 0000 0000 0404 (BIC: BPOTBEB1) van de Koning Boudewijnstichting en vermeld ‘128/2838/00002’ als gestructureerde mededeling.*

*Voor elke gift vanaf €40 ontvangt u een ﬁ scaal attest waardoor 45% van uw gift in mindering wordt gebracht van de door u te betalen belastingen. Steun het talent van morgen. www.savethepiano.be

10_P016_0040_AdA5_programmaboekje.indd 1 04/10/16 16:31

*Voor elke gift vanaf €40 ontvangt u een ﬁ scaal attest waardoor 45% van uw gift in mindering wordt gebracht van de door u te betalen belastingen. Steun het talent van morgen. www.savethepiano.be

10_P016_0040_AdA5_programmaboekje.indd 1 04/10/16 16:31 www.desingel.be T +32 (0)3 248 28 28 Desguinlei 25 B-2018 Antwerpen

deSingel is een kunstinstelling van de Vlaamse Overheid mediasponsors