Ochrona Zabytków W Latach 2008-2015 Ocalone Dziedzictwo
Total Page:16
File Type:pdf, Size:1020Kb
Baborów Namysłów Złotogłowice Miejsce Ścinawa Nyska Małujowice Biskupice Narok Zubrzyce Młodoszowice Tarnów Opolski Miechowa Brzezinki Niemodlin Baborów Namysłów Złotogłowice Miejsce Byczyna Nysa Biskupice Narok Zubrzyce Młodoszowice Chrościna Opolska Ochodze Brzezinki Niemodlin Baborów Namysłów Czarnowąsy Opawica Byczyna Nysa Biskupice Narok Gierałcice Opole Chrościna Opolska Ochodze Brzezinki Niemodlin Głogówek Otmuchów Czarnowąsy Opawica Byczyna Nysa Głuchołazy Paczków Gierałcice Opole Chrościna Opolska Ochodze Góra Świętej Anny Piotrowice Nyskie Głogówek Otmuchów Czarnowąsy Opawica Grodków Pokój Głuchołazy Paczków Gierałcice Opole Hajduki Nyskie Prószków Góra Świętej Anny Piotrowice Nyskie Głogówek Otmuchów Jakubowice OcalonePrudnik Grodków Pokój Głuchołazy Paczków Jarnołtówek Raszowa Hajduki Nyskie Prószków Góra Świętej Anny Piotrowice Nyskie Jędrzejów Rożnów Jakubowice Prudnik Grodków Pokój Kazimierz Rysiowice Jarnołtówek Raszowa Hajduki Nyskie Prószków Kolanowice Smogorzów Jędrzejów Rożnów Jakubowice Prudnik Małujowice Strzelniki Kazimierz Rysiowice Jarnołtówek Raszowa Miechowa Ścibórz Kolanowice Smogorzów Jędrzejów Rożnów Miejsce Ścinawa Nyska Małujowice Strzelniki Kazimierz Rysiowice Młodoszowice Tarnów Opolski Miechowa Ścibórz Kolanowice Smogorzów Namysłów Złotogłowice Miejsce Ścinawa Nyska Małujowice Strzelniki Narok Zubrzyce Młodoszowice Tarnów Opolski Miechowa Ścibórz Niemodlin Baborów Namysłów Złotogłowice Miejsce Ścinawa Nyska Nysa Biskupice Narok Zubrzyce Młodoszowice Tarnów Opolski Ochodze Brzezinki Niemodlin Baborów Namysłów Złotogłowice Opawica Byczyna Nysa Biskupice Narok Zubrzyce Opole Chrościna Opolska Ochodze Brzezinki Niemodlin Baborów Otmuchów Czarnowąsy Opawica Byczyna Nysa Biskupice Paczków dziedzictwoGierałcice Opole Chrościna Opolska Ochodze Brzezinki Piotrowice Nyskie Głogówek Otmuchów Czarnowąsy Opawica Byczyna Pokój Głuchołazy Paczków Gierałcice Opole Chrościna Opolska Prószków Góra Świętej Anny Piotrowice Nyskie Głogówek Otmuchów Czarnowąsy Prudnik Grodków Pokój Głuchołazy Paczków Gierałcice Raszowa Hajduki Nyskie Prószków Góra Świętej Anny Piotrowice Nyskie Głogówek Rożnów Jakubowice Prudnik Grodków Pokój Głuchołazy Rysiowice Jarnołtówek Raszowa Hajduki Nyskie Prószków Góra Świętej Anny Smogorzów Jędrzejów Rożnów Jakubowice Prudnik Grodków Strzelniki Kazimierz Rysiowice Jarnołtówek Raszowa Hajduki Nyskie Ścibórz Kolanowice Smogorzów Jędrzejów Rożnów Jakubowice Ścinawa Nyska Małujowice Strzelniki Kazimierz Rysiowice Jarnołtówek Tarnów Opolski Miechowa Ścibórz Kolanowice Smogorzów Jędrzejów Złotogłowice OchronaMiejsce Ścinawa zabytkówNyska Małujowice Strzelniki Kazimierz Zubrzyce Młodoszowice Tarnów Opolski Miechowa Ścibórz Kolanowice Baborów Namysłów Złotogłowice Miejsce Ścinawa Nyska Małujowice Biskupice w Naroklatach Zubrzyce 2008-2015 Młodoszowice Tarnów Opolski Miechowa Brzezinki Niemodlin Baborów Namysłów Złotogłowice Miejsce Byczyna Nysa Biskupice Narok Zubrzyce Młodoszowice Chrościna Opolska Ochodze Brzezinki Niemodlin Baborów Namysłów Czarnowąsy Opawica Byczyna Nysa Biskupice Narok Gierałcice Opole Chrościna Opolska Ochodze Brzezinki Niemodlin Głogówek Otmuchów Czarnowąsy Opawica Byczyna Nysa Głuchołazy Paczków Gierałcice Opole Chrościna Opolska Ochodze Góra Świętej Anny Piotrowice Nyskie Głogówek Otmuchów Czarnowąsy Opawica Grodków Pokój Głuchołazy Paczków Gierałcice Opole Hajduki Nyskie Prószków Góra Świętej Anny Piotrowice Nyskie Głogówek Otmuchów Jakubowice Prudnik Grodków Pokój Głuchołazy Paczków Jarnołtówek Raszowa Hajduki Nyskie Prószków Góra Świętej Anny Piotrowice Nyskie Jędrzejów Rożnów Jakubowice Prudnik Grodków Pokój Kazimierz Rysiowice Jarnołtówek Raszowa Hajduki Nyskie Prószków Kolanowice Smogorzów Jędrzejów Rożnów Jakubowice Prudnik Małujowice Strzelniki Kazimierz Rysiowice Jarnołtówek Raszowa Miechowa Ścibórz Kolanowice Smogorzów Jędrzejów Rożnów Miejsce Ścinawa Nyska Małujowice Strzelniki Kazimierz Rysiowice Młodoszowice Tarnów Opolski Miechowa Ścibórz Kolanowice Smogorzów W latach 2008-2015 Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego przeznaczyło na prace konserwatorskie przy zabytkach 1 706 000 000 zł 2015 Ocalone dziedzictwo Ochrona zabytków w latach 2008-2015 Ocalone dziedzictwo Ochrona zabytków w latach 2008-2015 Redakcja Bartłomiej Kaczorowski, Marcin Hinz, Jakub Wiśniewski Centrum Informacyjne MKiDN Sylwia Piekarska Skład i opracowanie graficzne Joanna Garbacik / takemedia Projekt graficzny Michał Gołaś / takemedia Druk CGS Wydawca składa podziękowania Państwu dr Hannie Farynie-Paszkiewicz, prof. dr hab. Małgorzacie Omilanowskiej i Robertowi Pasiecznemu za zgodę na wykorzystanie w tej publikacji ich opracowań. Copyright Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego Warszawa 2015 Wstęp od Minister Kultury i Dziedzictwa Narodowego prof. Małgorzaty Omilanowskiej 6 SPIS TREŚCI Województwo dolnośląskie 9 Województwo kujawsko-pomorskie 39 Województwo lubelskie 51 Województwo lubuskie 63 Województwo łódzkie 75 Województwo małopolskie 87 Województwo mazowieckie 105 Województwo opolskie 119 Województwo podkarpackie 129 Województwo podlaskie 147 Województwo pomorskie 153 Województwo śląskie 165 Województwo świętokrzyskie 175 Województwo warmińsko-mazurskie 185 Województwo wielkopolskie 199 Województwo zachodniopomorskie 217 Indeks 228 WSTĘP PROF. MAŁGORZATA OMILANOWSKA MINISTER KULTURY I DZIEDZICTWA NARODOWEGO pieka nad materialnymi zabytkami przeszłości, świadectwami dziejów i sztuki polskiej, stanowi jedno z najważniejszych zadań Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W stale rosnących urzędowych spisach prowadzonych przez Narodowy Instytut Dziedzictwa zostało już ujętych 70 tysięcy obiektów. Na listach tych znajduje się między innymi 13 tysięcy świątyń, 19 tysięcy domów mieszkalnych, 5 tysięcy zamków, pałaców i dworów, 5 tysięcy cmentarzy, 7 tysięcy parków i ogrodów, 2,5 tysiąca zabytków architektury przemysłowej. OW ciągu minionych ośmiu lat Ministerstwo przyznało dotacje na ponad 3100 projektów realizowanych w całym kraju. Nasze wsparcie wyniosło łącznie 1 miliard 706 milionów złotych. Zawierają się w tej kwocie pieniądze płynące z trzech źródeł: programów własnych ministra skierowanych na ochronę zabytków – 684 miliony złotych, środków unijnych z Programu Operacyjnego Integracja i Środowisko – 466 milionów złotych, i wreszcie z funduszy popularnie nazywanych norweskimi czyli z priorytetu Ochrona europejskiego dziedzictwa kulturowego Norweskiego Mechanizmu Finansowego oraz Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego – 556 milionów złotych. Ze środków pozostający w gestii Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego korzystają zarówno instytucje kultury, jak i wspólnoty religijne (zwłaszcza parafie oraz klasztory katolickie i prawosławne), jednostki samorządu terytorialnego, fundacje i stowarzyszenia regionalne, przedsiębiorstwa i inwestorzy indywidualni. Decyzje o przyznaniu dotacji zapadają wyłącznie po wnikliwym rozpatrzeniu wniosków na- desłanych przez właścicieli i opiekunów zabytków. W procedurze tej wykorzystujemy wiedzę i doświadczenie niezależnych ekspertów (konserwatorów, historyków sztuki) analizujących i opiniujących złożone w ministerstwie materiały. Stąd rola i waga po- prawnie i merytorycznie udokumentowanych wniosków, bez których najcenniejszy nawet zabytek nie doczeka się należnego mu wsparcia. Kluczową kwestią pozostaje sformułowanie w nich nie tylko zadań konserwatorskich, ale i co nie mniej ważne, opisanie współczesnej funkcji obiektu, często zupełnie nowej (jak choćby w wypadku zabytków poprzemysłowych) i ukazanie źródeł jej stabilnego finansowania w przyszło- ści. Z lektury tej publikacji może wyniknąć wniosek, że największe wsparcie ze strony państwa otrzymują niezmienne obiekty sakralne. Wynika to z kilku przesłanek: kościoły, kaplice czy klasztory to jedyna grupa polskich zabytków, która zachowała do dziś swoją pierwotną funkcję, w przeciwieństwie na przykład do architektury rezydencjonalnej, dworów i pałaców, przez dziesięciolecia porzuconych i dewastowanych; nieprzerwanie pozostają też w rękach pierwotnego właściciela i gospodarza, dbającego o nie i wyko- rzystującego zgodnie z celem do którego powstały. Terytorialne rozmieszczenie dotowanych obiektów, zgromadzonych w tym katalogu wynika nie tylko z samej liczebności i wartości zabytków w poszczególnych regionach, ale stanowi przede wszystkim pochodną aktywności i inicjatywy potencjalnych wnio- skodawców. Cele, zakres i wielkość dotacji bywają rozmaite. Niektóre, choć z pozoru nieefektowne i niskonakładowe, mają jednak ogromne znaczenie dla bezpieczeństwa zabytków 6 i pozwalają na uniknięcie ponoszenia niewspółmiernie większych wydatków w przy- szłości – tak się sprawa ma z niepozorną naprawą rynien, załataniem dziur w dachu czy montażem sygnalizacji przeciwpożarowej. Na drugim biegunie pozostają wielkie dzieła rewaloryzacji pomników historii narodu, rezydencji monarszych, monumentalnych zespół klasztornych, całych dzielnic i miast. W tych wypadkach często posiłkujemy się środkami europejskimi i norweskimi. Jesteśmy świadomi, że tylko częściowo mogliśmy zapewnić wsparcie oczekującym tego opiekunom zabytków – znamy bowiem dobrze skalę ich potrzeb. Przywracanie utraconego piękna, usuwanie skutków kilkudziesięcioletniego nieraz zaniedbania, czy żmudna, codzienna dbałość, kosztują wiele czasu, energii i pieniędzy. Co więcej działania te i potrzeby nigdy się kończą, są bowiem zadaniem rozpisanym na sztafetę pokoleń. Warto jeszcze nadmienić, że nie tylko Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego wspiera te działania: wiele środków przyznają także jednostki samorządu