STRATEGIA ROZWOJU GMINY GOŁYMIN-OŚRODEK
DO ROKU 2013
GOŁYMIN-OŚRODEK 2008 SPIS TRE ŚCI
I. WST ĘP 3
II. STRATEGIA – DEFINICJE, ZAKRES I STRUKTURA DOKUMENTU 5
CZE ŚĆ I. PROFIL SPOŁECZNO-GOSPODARCZY GMINY 7
1. POŁO śENIE, POWIERZCHNIA, LUDNO ŚĆ 7
2. UKŁAD OSADNICZY 12
3. ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE 12
4. GOSPODARKA 15
5. INFRASTRUKTURA TECHNICZNA 19
6. INFRASTRUKTURA SPOŁECZNA 25
7. OCHRONA ZDROWIA I OPIEKA SPOŁECZNA 27
8. DZIEDZICTWO KULTUROWE 29
9. OCHRONA ŚRODOWISKA 31
10. TURYSTYKA 31
11. SYSTEM ZARZ ĄDZANIA GMIN Ą 32
12. LOKALNE MEDIA 37
CZ ĘŚĆ II ANALIZA SWOT 38
1. UWAGI OGÓLNE 38
2. TABELE ANALIZY SWOT 39
3. PODSUMOWANIE ANALIZY SWOT 46
CZ ĘŚĆ III. MISJA I CELE STRATEGICZNE 47
WSKA ŹNIKI MONITOROWANIA STRATEGII 61
ZAKO ŃCZENIE 62
2 STRATEGIA ROZWOJU GMINY GOŁYMIN-OŚRODEK DO ROKU 2013 I. WST ĘP
Trwaj ąca od lat osiemdziesi ątych przebudowa systemu politycznego w Polsce zmienia równie Ŝ relacje na najmniejszym, ale najwa Ŝniejszym dla obywateli poziomie lokalnym. Odbudowa samorz ądu terytorialnego spowodowała zmian ę stylu sprawowania władzy. Władza gminna z zarz ądcy staje si ę autentycznym partnerem lokalnej społeczno ści. Realizuje wspólne cele wspólnoty samorz ądowej. Władza gminna jest moderatorem celów i dąŜ eń ludno ści, a jej zadaniem jest stała troska o rozwój i zapewnienie mo Ŝliwie wysokiego poziomu Ŝycia obywateli. Z drugiej strony społeczno ść lokalna widz ąc podejmowane wysiłki podejmuje współprac ę, której najwa Ŝniejszym przejawem jest formułowanie wniosków i wskazywanie obszarów, w których nale Ŝy skoncentrowa ć podejmowane wysiłki. Wybrane priorytety i przyj ęte do realizacji zadania z uwagi na ograniczon ą ilo ść środków musz ą by ć przemy ślane i perspektywiczne. Dlatego tak wa Ŝnym jest, by były przedmiotem jak najszerszych uzgodnie ń i przyjmowane były w drodze konsensusu społecznego. Aktualna zło Ŝona sytuacja zewn ętrzna i wewn ętrzna gminy wpływaj ąca na obraz i potrzeby gminy Gołymin-Ośrodek powoduje konieczno ść podj ęcia prac analitycznych i koncepcyjnych dotycz ących jej przyszło ści. Wieloletnie planowanie i etapowanie poszczególnych zada ń, wyznaczanie celów strategicznych pozwala stworzy ć spójn ą i ambitn ą wizj ę, któr ą mo Ŝna zrealizowa ć tylko dzi ęki trafnej koncepcji rozwoju opartej na rzetelnej analizie stanu obecnego. Jednym z najwa Ŝniejszych warunków zrównowa Ŝonego rozwoju jest oparte na rzetelnej analizie stanu faktycznego dostrze Ŝenie szans i zagro Ŝeń, zminimalizowanie niekorzystnych czynników zewn ętrznych i wewn ętrznych oraz maksymalne wykorzystanie wszystkich walorów, mocnych stron i mo Ŝliwo ści. Dlatego potrzeb ą chwili jest opracowanie planu wytyczaj ącego cel nadrz ędny dla władz gminy oraz wskazanie dróg do jego osi ągni ęcia. Opracowana Strategia Rozwoju Gminy Gołymin-Ośrodek do roku 2013 dla lokalnej społeczno ści jest dokumentem wskazuj ącym kierunki rozwoju ich wspólnoty samorz ądowej, władzom gminy za ś słu Ŝyć b ędzie, w miar ę realizacji programu, jako miernik realizacji osi ągni ęć zało Ŝonych celów. Warto pami ęta ć, Ŝe samo posiadanie Strategii Rozwoju nie rozwi ąŜ e Ŝadnych problemów. Strategia tylko pokazuje kierunki rozwoju i metody osi ągni ęcia zamierzonych celów. Aby Strategia rzeczywi ście przyniosła zamierzone rezultaty nale Ŝy uruchomi ć cały proces jej wdra Ŝania i zaanga Ŝowa ć szerok ą społeczno ść lokaln ą do jej realizacji. W szczególno ści w tym kontek ście niezwykle istotne jest partnerstwo 3 sektorów: publicznego ( Władz Gminy), prywatnego (przedsi ębiorców) i pozarz ądowego (stowarzysze ń i fundacji). Konieczno ść posiadania aktualnej Strategii Rozwoju Gminy podyktowana jest nie tylko wzgl ędami pragmatycznymi, zwi ązanymi z jako ści ą dobrego zarz ądzania gmin ą, ale równie Ŝ
3 STRATEGIA ROZWOJU GMINY GOŁYMIN-OŚRODEK DO ROKU 2013 wynika z uregulowa ń prawnych. S ą one zawarte m.in. w ustawie o samorz ądzie gminnym czy te Ŝ ustawie o zasadach prowadzenia polityki rozwoju, w której strategie gmin zostały zaliczone – obok strategii rozwoju kraju, strategii sektorowych oraz strategii wojewódzkich – do kluczowych dokumentów planistycznych, na podstawie których powinna by ć prowadzona polityka rozwoju kraju 1. Strategia stanowi równie Ŝ formaln ą podstaw ę do przygotowania i oceny wniosków o finansowanie planowanych zada ń ze źródeł unijnych. Obecny okres programowania Unii Europejskiej 2007 – 2013 daje szans ę pozyskania środków na szeroko rozumiane inwestycje ( zarówno w infrastruktur ę jak i kapitał ludzki). Strategia Rozwoju Gminy Gołymin – O środek do roku 2013 jest dokumentem otwartym, który powinien by ć uzupełniany o nowe tre ści, pomysły i sposoby rozwi ązywania problemów.
1Art.9 ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. Nr 227, poz. 1658).
4 STRATEGIA ROZWOJU GMINY GOŁYMIN-OŚRODEK DO ROKU 2013 II. STRATEGIA – DEFINICJE, ZAKRES I STRUKTURA DOKUMENTU
Dla potrzeb opracowania niniejszego dokumentu strategi ą mo Ŝna nazwa ć szereg wewn ętrznie spójnych, powi ązanych ze sob ą zaplanowanych działa ń, opracowanych świadomie i celowo w celu realizacji wytyczonych celów. Opracowana Strategia Rozwoju Gminy Gołymin-Ośrodek formułuje cel nadrz ędny oraz słu Ŝą ce jego realizacji cele strategiczne dotycz ące poszczególnych sfer Ŝycia mieszka ńców. Celom strategicznym przypisano cele operacyjne będące uszczegółowieniem wytyczonych zada ń. W przyj ętej strategii zakre ślono horyzont czasowy do roku 2013. Okres taki wynika z konieczno ści planowania w odpowiednio długim przedziale czasowym tak, by mo Ŝliwe było oderwanie si ę od rozwa Ŝania jedynie dora źnych koncepcji prorozwojowych b ędących potrzeb ą chwili, a niekoniecznie wa Ŝnych dla spójnej i cało ściowej wizji rozwoju. Z drugiej za ś strony taki horyzont czasowy pokrywa si ę z przyj ętą w pa ństwach Wspólnoty Europejskiej praktyk ą planowania strategicznego, gdzie przyjmuje si ę siedmioletnie okresy bud Ŝetowania (obecny okres to lata 2007-2013). Polityka unijna, w szczególno ści manifestuj ąca si ę w ramach promowania rozwoju regionalnego ujmowana jest równie Ŝ w siedmioletnich przedziałach czasowych. Strategia Rozwoju Gminy Gołymin-Ośrodek uwzgl ędnia ten fakt, ł ącz ąc okres planowania w gminie z realizowan ą obecnie koncepcj ą polityki wspólnotowej i ko ńczy si ę wraz z upływem kolejnego siedmioletniego okresu planowania na poziomie unijnym, którego zarys jest w chwili obecnej znany. Pozwala to na uwzgl ędnienie w Strategii Rozwoju Gminy Gołymin-Ośrodek polityki pozyskiwania funduszy strukturalnych stanowi ących niezwykł ą i niepowtarzaln ą szans ę na zdynamizowanie rozwoju społeczno ści lokalnej. Dokument nawi ązuje równie Ŝ do nowego Narodowego Planu Rozwoju na lata 2007-2013.
Strategia Rozwoju Gminy składa si ę z trzech cz ęś ci. Pierwsza cz ęść dokumentu (Profil Społeczno-Gospodarczy Gminy) obejmuje skrótow ą, rzeteln ą i obiektywn ą ocen ę stanu istniej ącego w chwili obecnej. Z tego powodu Profil Społeczno-Gospodarczy koncentruje si ę na przedstawieniu danych dotycz ących tych sfer Ŝycia gminy, które wpływaj ą najbardziej na sytuacj ę jej mieszka ńców. Analiza obecnego stanu społecze ństwa, gospodarki, stanu środowiska naturalnego stanowi przyczynek do dokonania trafnej diagnozy stanu rzeczy. Druga cz ęść (Analiza SWOT) jest analiz ą szans i zagro Ŝeń, mocnych i słabych punktów w kolejnych obszarach funkcjonowania społeczno ści lokalnej i władz gminnych. Analiza SWOT przedstawiona została na nast ępuj ących po sobie tabelach, wskazuj ących w czytelny sposób pola koniecznej interwencji i punkty prorozwojowe.
5 STRATEGIA ROZWOJU GMINY GOŁYMIN-OŚRODEK DO ROKU 2013 W cz ęś ci trzeciej (Strategia Rozwoju) znalazło si ę wskazanie misji gminy. Okre ślono w niej główne kierunki rozwoju gminy, sformułowano cele strategiczne oraz słu Ŝą ce ich wykonaniu cele operacyjne. Wybór celów został dokonany z jednej strony w oparciu o wnioski wypływaj ące z analizy SWOT, z drugiej za ś strony stanowi on projekcj ę potrzeb zgłaszanych przez społeczno ść lokaln ą b ądź bezpo średnio, b ądź poprzez radnych gminy. Szczegółowe zadania podejmowane dla realizacji określonych celów strategicznych uj ęte s ą w przygotowanym Planie Rozwoju Lokalnego Gminy Gołymin-Ośrodek na lata 2008-2013. Dokument ten okre śla nie tylko przyj ęte zadania, wskazuje równie Ŝ sposób finansowania projektów i mierniki ich realizacji. Plan Rozwoju Lokalnego ma charakter otwarty i mo Ŝe ulec modyfikacjom w przypadku znacz ących zmian uwarunkowa ń zewn ętrznych b ądź wewn ętrznych.
6 STRATEGIA ROZWOJU GMINY GOŁYMIN-OŚRODEK DO ROKU 2013 CZ ĘŚĆ I. PROFIL SPOŁECZNO-GOSPODARCZY GMINY
1. POŁO śENIE, POWIERZCHNIA, LUDNO ŚĆ Gmina wiejska Gołymin-Ośrodek poło Ŝona jest w północnej cz ęś ci województwa mazowieckiego w powiecie ciechanowskim. Gmina s ąsiaduje: • od wschodu z gmin ą Karniewo; • od południa z gmin ą Gzy; • od zachodu z gmin ą So ńsk i Ciechanów; • od północy z gmin ą Opinogóra Górna i Krasne.
Gmina zajmuje powierzchni ę 110,55 km 2.
Wyszczególnienie ha %
Powierzchnia geodezyjna 11 055,0 100% -uŜytki rolne 9 930,4 89,83 -grunty pod lasami i zadrzewieniami 414,8 3,75 Wody 104,6 0,94 Tereny osiedlowe 523,7 4,74 komunikacyjne Nieu Ŝytki 81,5 0,74 * Podstawa: Dane Urz ędu Gminy Gołymin-Ośrodek
Administracyjnie gmina dzieli si ę na 27 sołectw, w których ł ącznie zamieszkuje 4 230 mieszka ńców. Wska źnik zaludnienia wynosi 38,6 osoby/km 2.
7 STRATEGIA ROZWOJU GMINY GOŁYMIN-OŚRODEK DO ROKU 2013 Poni Ŝej przedstawiono wykaz sołectw gminy Gołymin-Ośrodek wraz z liczb ą mieszka ńców w ka Ŝdym z nich według stanu na dzie ń 31.12. 2007 r., w kolejno ści malej ącej.
Liczba Lp. Nazwa sołectwa mieszka ńców 1. Gołymin-Ośrodek 786 2. Wróblewko 478 3. Nasierowo Górne 229 4. Smosarz-Dobki 193 5. Garnowo Du Ŝe 191 6. Zawady Dworskie 192 7. Gogole Wielkie 175 8. Ruszkowo 167 9. Wola Gołymi ńska 158 10. Watkowo 138 11. Osiek Górny 123 12. Osiek-Aleksandrowo 117 13. Gołymin-Południe 106 14. Nasierowo-Dziurawieniec 103 15. Obiedzino Górne 103 16. Mierniki 101 17. Pajewo Wielkie 90 18. Wielgołeka 85 19. Gołymin-Północ 83 20. Nowy Kał ęczyn 82 21. Nieradowo 78 22. Osiek-Wólka 75 23. Pajewo-Szwelice 67 24. Stare Garnowo 65 25. Konarzewo-Marcisze 65 26. Nowy Gołymin 65 27. Morawka 45 Razem 4 230 * Podstawa: Dane Urz ędu Gminy Gołymin-Ośrodek
1.1. Sytuacja demograficzna Wielko ść populacji Demografia jest wa Ŝnym czynnikiem wpływaj ącym na tempo rozwoju społeczno-gospodarczego. Najwa Ŝniejsze cechy demograficzne, które maj ą wpływ na mo Ŝliwo ści rozwojowe gminy to: • Wysoki poziom wykształcenia mieszka ńców; • Utrzymanie si ę średniego wska źnika g ęsto ści zaludnienia; • Dynamiczna struktura wieku ekonomicznego ludno ści z zaznaczaj ącym si ę spadkiem udziału ludno ści w wieku przedprodukcyjnym, spadaj ącym procentowym udziałem
8 STRATEGIA ROZWOJU GMINY GOŁYMIN-OŚRODEK DO ROKU 2013 ludno ści w wieku produkcyjnym i wyst ępowanie wzrostowego trendu procentowego udziału ludno ści w wieku poprodukcyjnym; • Zachowanie równowagi pomi ędzy płciami; • Dodatni poziom przyrostu naturalnego; • Odwrócenie niekorzystnych trendów migracyjnych. Liczba ludno ści w gminie ci ągle spada. Przes ądza o tym ujemny (w dłu Ŝszym okresie czasu) przyrost naturalny oraz ujemne saldo migracji zewn ętrznych. Poni Ŝej przedstawiono dane dotycz ące populacji gminy na przestrzeni 9 ostatnich lat.
Wielko ść populacji i zmiany w czasie:
Liczba Przyrost Saldo Rok Urodzenia Zgony ludno ści naturalny migracji 1999 4 284 54 46 8 -31 2000 4 084 60 47 13 -25 2001 4 063 46 53 -7 -14 2002 4 050 54 57 -3 -13 2003 4 044 38 56 -18 8 2004 4 051 50 36 14 14 2005 4 252 52 33 19 -46 2006 4 239 45 51 -6 -3 2007 4 230 46 56 -10 -10 *Podstawa: Dane ewidencji ludno ści wg stanu na 31.12.2007r.
Struktura wiekowa Poni Ŝsza tabela przedstawia populacj ę gminy w rozbiciu na grupy wiekowe uwzgl ędniaj ąc płeć :
Grupa wiekowa Ogółem MęŜ czy źni Kobiety 0-4 lata 223 110 113 5-9 lat 253 121 132 10-14 lat 311 150 161 15-19 lat 367 187 180 20-24 lata 399 206 193 25-29 lat 347 191 156 30-34 lata 276 152 124 35-39 lat 258 124 134
9 STRATEGIA ROZWOJU GMINY GOŁYMIN-OŚRODEK DO ROKU 2013 40-44 lata 256 129 127 45-49 lat 321 186 135 50-54 lata 284 151 133 55-59 lat 226 119 107 60-64 lata 164 70 94 65-69 lat 129 54 75 70-74 lata 135 51 84 75-79 lat 158 56 102 80-84 lata 81 28 53 Powy Ŝej 85 42 13 29 Razem 4230 2 098 2 132 *Podstawa: Dane ewidencji ludno ści wg stanu na 31.12.2007r.
Najliczniejsz ą grup ą w gminie s ą osoby pomi ędzy 20 i 24 rokiem Ŝycia.
Struktura ludno ści według wieku maj ąca wpływ na kształtowanie si ę struktur społeczno-ekonomicznych przedstawia si ę nast ępuj ąco:
Grupa wiekowa osoby % ogółu
Wiek przedprodukcyjny: 1 154 27,28 - kobiety 586 13,85 - m ęŜ czy źni 568 13,43 Wiek produkcyjny: 2 437 57,61 - kobiety 1 109 26,22 - m ęŜ czy źni 1 328 31,39 Wiek produkcyjny mobilny: 1 536 36,31 - kobiety 734 17,35 - m ęŜ czy źni 802 18,96 Wiek produkcyjny niemobilny: 901 21,30 - kobiety 375 8,87 - m ęŜ czy źni 526 12,43 Wiek poprodukcyjny: 639 15,11 - kobiety 437 10,33 - m ęŜ czy źni 202 4,78 Ogółem 4 230 100,00 *Podstawa: Obliczenia własne (2007 r.)
Obecnie najwi ększa grup ę stanowi ą osoby w wieku produkcyjnym. Jednak Ŝe w przyszło ści zwi ększa ć si ę b ędzie procentowy udział osób w wieku poprodukcyjnym.
10 STRATEGIA ROZWOJU GMINY GOŁYMIN-OŚRODEK DO ROKU 2013 1.2. Poziom wykształcenia ludno ści Rolniczy charakter gminy wida ć równie Ŝ w poziomie wykształcenia jego mieszka ńców. Prowadz ący gospodarstwa rolne najcz ęś ciej legitymuj ą si ę wykształceniem rolniczym. Poni Ŝej przedstawiono rodzaj kwalifikacji rolniczych osób prowadz ących gospodarstwa rolne.
Rodzaj wykształcenia Liczba osób wy Ŝsze rolnicze 7 policealne rolnicze 0 średnie zawodowe rolnicze 54 zasadnicze zawodowe rolnicze 206 kurs rolniczy 141 brak wykształcenia rolniczego 157 *Podstawa: Dane GUS Powszechny Spis Rolny 2002 r.
1.3. Poziom bezrobocia Wi ększo ść mieszka ńców gminy zatrudnionych jest w rolnictwie. Ten dział gospodarki generuje niewielk ą ilo ść miejsc pracy i charakteryzuje si ę wyst ępowaniem ukrytego bezrobocia. Poprawa sytuacji na rynku pracy byłaby mo Ŝliwa w wypadku realizacji nowych inwestycji na terenie gminy (turystyka, agroturystyka, przetwórstwo płodów rolnych) b ądź na terenie pobliskiego Ciechanowa.
Dynamika bezrobocia w gminie Gołymin-Ośrodek
Liczba bezrobotnych z prawem Liczba bezrobotnych Data do zasiłku ogółem kobiet ogółem W tym kobiet 31.12.2002 r. 403 187 72 10 31.12.2003 r. 420 192 62 19 31.12.2004 r. 431 196 55 10 31.12.2005 r. 402 186 30 6 31.12.2006 r. 326 159 27 3 31.12.2007 r. 254 120 35 6 *Podstawa: dane PUP w Ciechanowie
Podobnie jak na obszarze całego kraju, wysoki w śród bezrobotnych jest udział osób młodych oraz długotrwale bezrobotnych. Ponadto bardzo niekorzystnym zjawiskiem jest to, Ŝe niemal 90% bezrobotnych nie jest ju Ŝ uprawnionych do otrzymywania zasiłków. Po średnictwem pracy zajmuje si ę Powiatowy Urz ąd Pracy w Ciechanowie.
11 STRATEGIA ROZWOJU GMINY GOŁYMIN-OŚRODEK DO ROKU 2013 2. UKŁAD OSADNICZY
Struktura sieci osadniczej warunkowana jest poprzez istniej ący układ powi ąza ń komunikacyjnych oraz rolniczy charakter gminy. Układ urbanistyczny gminy Gołymin-Ośrodek charakteryzuje si ę znacznym rozdrobnieniem i rozproszeniem. Zabudowa mieszkaniowa wykształciła si ę wzdłu Ŝ wa Ŝniejszych szlaków komunikacyjnych tworz ąc układ węzłowo-pasmowy z rozproszon ą miejscami zabudowa kolonijn ą. Do miejscowo ści o zwartej zabudowie nale Ŝą : Wróblewko, Gostkowo, Gogole Wielkie, Gołymin-Ośrodek, Konarzewo-Sławki, Garnowo Du Ŝe, Ruszkowo, Watkowo i Nowy Gołymin. Najbardziej rozproszona natomiast zabudowa wyst ępuje we wsiach: Morawka, Smosarz-Dobki, Pajewo Wielkie, Pajewo-Szwelice, Nasierowo-Dziurawieniec i Nasierowo Górne. Zabudowa z wyra źnymi ci ągami handlowo-usługowymi wykształciła si ę jedynie w o środku gminnym. W innych miejscowo ściach brak takich kompleksów a nieliczne zakłady usługowe i placówki handlowe znajduj ą si ę w budynkach mieszkalnych lub wolnostoj ących pawilonach i nie wywieraj ą wyra źnego pi ętna na w układzie funkcjonalno-przestrzennym gminy. Najlepsze perspektywy dotycz ące rozwoju i koncentracji budownictwa mieszkaniowego posiadaj ą tereny zlokalizowane wzdłu Ŝ drogi krajowej nr 60 oraz drogi wojewódzkiej nr 618. Istniej ą tam równie Ŝ mo Ŝliwo ści rozwijania usług (równie Ŝ dla podró Ŝnych), które pozwol ą przyczyni ć si ę do dywersyfikacji prowadzonej działalno ści gospodarczej i przyrostu miejsc pracy poza rolnictwem.
3. ŚRODOWISKO PRZYRODNICZE
Krajobraz i powierzchnia ziemi Obszar gminy Gołymin-Ośrodek pod wzgl ędem fizyczno-geograficznym znajduje si ę na w makroregionie Niziny Północnomazowieckiej, mezoregion Wysoczyzna Ciechanowska. (podział wg. J. Kondrackiego). Rze źba terenu nie jest zbyt urozmaicona, w obszarze gminy mo Ŝna wyodr ębni ć trzy dominuj ące typy krajobrazu. Najstarszym i zarazem najwy Ŝszym terenem jest Kraw ędź Opinogórska, zachodz ąca na obszar gminy na długo ści około 5 km. Na całym odcinku ta forma tektoniczna ma długo ść 30 km. Wysoko ść bezwzgl ędna Kraw ędzi Opinogórskiej waha si ę na terenie gminy od 118 do 128 m n.p.m. Drug ą z form i nieco młodsz ą jest wysoczyzna morenowa. Tutaj wysoko ści terenu dochodz ą do 120 m n.p.m. a wysoko ści wzgl ędne nie przekraczaj ą 5 m. Rze źba terenu jest tutaj mało urozmaicona i stanowi płask ą zdenudowan ą wysoczyzn ę polodowcow ą, powstał ą w wyniku deglacjacji fazy ciechanowskiej.
12 STRATEGIA ROZWOJU GMINY GOŁYMIN-OŚRODEK DO ROKU 2013 W procesie deglacjacji powstało równie Ŝ zagł ębienie o prawie płaskim dnie i wysoko ści bezwzgl ędnej poni Ŝej 110 m n.p.m., które swoim zasi ęgiem obejmuje zachodnie i południowo-zachodnie tereny gminy od Nasierowa Górnego po Stary Kał ęczyn i Garnowo Du Ŝe. Wysoko ści wzgl ędne na tym obszarze nie przekraczaj ą średnio 5 m, najwy Ŝsze z kemowych wzgórz w Nasierowie Górnym dochodzi do 9 m.
Kopaliny Wyst ępuj ące na obszarze gminy kopaliny to głównie surowce ilaste i okruchowe. Jedynym udokumentowanym zło Ŝem surowców mineralnych s ą zło Ŝa w rejonie Nasierowa Górnego. Pokłady te charakteryzuj ą si ę du Ŝym udziałem iłów chudych (24,5 %), średniotłustych (33,6 %) i tłustych (35,9 %). Mały jest udział piasków ilastych (1,1 %) i mułków ilastych (4,9 %). Zło Ŝe było eksploatowane do ko ńca lat dziewi ęć dziesi ątych a obecnie nie jest u Ŝytkowane. Wyst ępuj ące tam surowce mog ą by ć wykorzystywane do produkcji wyrobów ceramicznych a zasoby (szacowane w 1996 r. na 5297 tys. m 3) wystarczyłyby na wiele lat eksploatacji. Pozostałe zło Ŝa piasków, Ŝwirów i pospółki wyst ępuj ą w rejonie wsi Osiek-Aleksandrowo, Osiek Górny, Nasierowo-Dziurawieniec i Nowy K ąłęczyn. Z uwagi na niewielkie zasoby eksploatowane s ą jedynie na lokalne potrzeby okolicznej ludno ści w zwi ązku z drobnymi pracami budowlanymi i remontowymi.
Gleby Na terenach nale Ŝą cych do gminy Gołymin-Ośrodek wyst ępuj ą korzystne warunki glebowe dla gospodarki rolnej. Główny materiał glebotwórczy stanowi ą utwory czwartorz ędowe tj. wykształcone z piasków, pyłów, iłów i glin oraz holoce ńskich utworów deluwialnych, rzecznych i bagiennych. Na obszarach wysoczyzn dominuj ą gleby bielicowe i czarne ziemie. W dolinach i obni Ŝeniach-czarne ziemie, gleby mułowo-torfowe i mady. Przewa Ŝaj ą gleby ci ęŜ kie, wykształcone z glin zwałowych. W literaturze fachowej wyst ępuj ą one jako „gleby ciechanowskie”. S ą one zwi ęzłe, nieprzepuszczalne, nieprzewiewne, silnie zsychaj ące si ę w czasie suszy i ma Ŝą ce si ę po opadach. W takim stanie s ą trudne do uprawy. Jednak Ŝe melioracje i nadanie ziemi trwałej gruzełkowatej struktury powoduje, Ŝe staj ą si ę glebami bardzo Ŝyznymi, na których mo Ŝliwa jest uprawa ro ślin o wysokich wymaganiach (buraki cukrowe, pszenica, rzepak, koniczyna czerwona). Wska źniki bonitacyjne w gminie s ą bardzo wysokie (45 % gleb zaliczanych jest do II i III klasy bonitacyjnej) i stwarzaj ą dogodne warunki dla rolnictwa.
13 STRATEGIA ROZWOJU GMINY GOŁYMIN-OŚRODEK DO ROKU 2013 Wody powierzchniowe Pod wzgl ędem hydrograficznym obszar gminy Gołymin-Ośrodek przynale Ŝy do zlewni dwóch rzek – Wkry i Narwi, oddzielonych wałem wodnym III rz ędu. Przewa Ŝaj ąca cz ęść terenu gminy odwadniana jest po średnio przez Wkr ę, do której uchodzi rzeka Sona, południowo-wschodni ą cz ęść gminy odwadnia rzeka Pełta nale Ŝą ca do zlewni Narwi. Główna rzeka Sona swój pocz ątek bierze w pobliskiej gminie Opinogóra Górna. Na terenie gminy Gołymin-Ośrodek Sona przybiera posta ć dwóch cieków tj. Sony Wschodniej (o długo ści na terenie gminy – 10,1 km) i Sony Zachodniej (5,15 km). Cz ęść granicy gminy (5 km) przebiega po linii rzeki Kolnicy b ędącej dopływem Sony. Ten niewielki ciek wodny uchodzi do Sony we wsi Strusinek w gminie So ńsk. Sona odwadnia ok. 75 % powierzchni gminy, pozostała cz ęść przypada na zlewni ę Pełty i jej dopływu Przewodówki. Przewodówka wypływa z obszaru s ąsiedniej gminy Gzy i na terenie gminy Gołymin-Ośrodek przebiega na odcinku 2,5 km. Na obszarze gminy brak jest znacz ących zbiorników wody stoj ącej.
Wody podziemne Zró Ŝnicowanie budowy geologicznej terenów nale Ŝą cych do gminy Gołymin-Ośrodek sprawia, Ŝe i zasoby wód s ą dosy ć zró Ŝnicowane. Najubo Ŝsza w wod ę jest północno-zachodnia część gminy (w obr ębie pasa Sony) oraz cz ęść południowo-zachodnia. Wykonywane odwierty wykazały, Ŝe zalegaj ące tam zło Ŝa cechuj ą si ę nisk ą dyspozycyjno ści ą nieprzekraczaj ącą 10 m 3/godz. O wiele zasobniejsze w wod ę s ą tereny poło Ŝone w północnej i południowej cz ęś ci gminy. Wydajno ść otworów tam wykonywanych waha si ę od 40 do ponad 60m 3/godzin ę. Tam te Ŝ znajduje si ę 7 eksploatowanych odwiertów, a ich ł ączne zatwierdzone zasoby dyspozycyjne wynosz ą 226,4 m 3/h. Pierwsza warstwa wodono śna wyst ępuje na ró Ŝnych gł ęboko ściach. Najpłycej wod ę mo Ŝna znale źć w Gogolach Wielkich gdzie gł ęboko ść uj ęcia zlokalizowana jest na poziomie 36 m. U Ŝytkowa warstwa wodono śna zbudowana jest z piasków średnioziarnistych w sp ągowej cz ęś ci z domieszk ą Ŝwiru. Gł ębiej woda wyst ępuje w Starym Kał ęczynie, Gołyminie-Ośrodku i Pajewie Wielkim. Tam gł ęboko ść odwiertów wynosi od 48 do 62 m p.p.t. Uzyskiwana na terenie gminy Gołymin-Ośrodek woda charakteryzuje si ę dobr ą jako ści ą, jednak Ŝe z uwagi na przekroczenie zawarto ści zwi ązków Ŝelaza i manganu oraz amoniaku woda wymaga uzdatniania. Ponadto woda charakteryzuje si ę podwy Ŝszon ą barw ą i m ętno ści ą wynikaj ącą z ponadnormatywnego wyst ępowania zwi ązków Ŝelaza. Odczyn wody jest słabo alkaliczny (pH 7,3). Obecno ść w wodzie zwi ązków wapnia i magnezu kwalifikuje uzyskiwan ą wod ę 3 w obr ębie wód średnio twardych (poni Ŝej 300 mg CaCO s/dm ).
14 STRATEGIA ROZWOJU GMINY GOŁYMIN-OŚRODEK DO ROKU 2013 Klimat Wg R. Gumi ńskiego (podział na strefy rolniczo-klimatyczne) rejon gminy Gołymin-Ośrodek nale Ŝy do wschodniej, chłodniejszej (mazowieckiej) cz ęś ci dzielnicy środkowej, która obejmuje dorzecza środkowej Warty i środkowej Wisły. Według natomiast klasyfikacji Romera obszar gminy Gołymin-Ośrodek reprezentuje typ klimatu Wielkich Dolin charakteryzuj ącej si ę niedoborem opadów. Najwa Ŝniejsze wska źniki klimatyczne obszaru gminy to: • średnia temperatura powietrza wynosi 7,5 0C; • średnia temperatura najcieplejszego miesi ąca lipca wynosi 18,4 0C, za ś najchłodniejszego (luty) minus 3,7 0C; • średnia roczna suma opadów wynosi ok. 550 mm z najwyŜszymi w lipcu i sierpniu i najni Ŝszymi w kwietniu i pa ździerniku; Dominuj ą wiatry zachodnie (ok. 16,5 %), północno zachodnie (14,0 %), południowo zachodnie (12,8 %), rzadko wschodnie (4,7 %) i południowe (6,2 %).
Szata ro ślinna Szata ro ślinna gminy Gołymin-Ośrodek jest wynikiem działalno ści człowieka. Antropopresja doprowadziła do znacznego ograniczenia areału lasów na tym terenie. Obecnie zajmuj ą one powierzchni ę 414,8 ha, co stanowi jedynie 3,75 % powierzchni gminy. Jest to wska źnik bardzo niski, zwa Ŝywszy, Ŝe przyjmuje si ę, Ŝe na terenach nizinnych potrzeba dolesie ń wyst ępuje ju Ŝ przy wska źniku 15 %. Obszary wi ększych kompleksów le śnych wyst ępuj ą w rejonie wsi Stare Garnowo, Garnowo Du Ŝe, Osiek-Wólka, Osiek-Aleksandrowo i Nasierowo Górne, gdzie zlokalizowanych jest ok. 50 % ogólnego areału lasów. W składzie drzewostanu dominuje sosna z niewielk ą domieszk ą brzozy, leszczyny, jarz ębiny i innych krzewów li ściastych. W obszarach zalesie ń śródpolnych, wzdłu Ŝ cieków wodnych przewa Ŝaj ą brzozy i olchy. Wiek drzewostanu w wi ększo ści nie przekracza 50 lat. W strukturze własno ści przewa Ŝaj ą prywatne lasy i grunty le śne, na które przypada 2/3 ogólnej powierzchni gminy. Pozostałe lasy pa ństwowe administrowane s ą przez nadle śnictwo Ciechanów.
4. GOSPODARKA
Gmina Gołymin-Ośrodek przynale Ŝy do regionu o podstawowej funkcji rolniczej i dlatego te Ŝ dominuje gospodarka rolna. Sprzyjaj ą temu dobre gleby (wysokie wska źniki bonitacji), w miar ę korzystne warunki klimatyczne (dobre nasłonecznienie, łagodny klimat) oraz ukształtowanie powierzchni (łagodna rze źba terenu).
15 STRATEGIA ROZWOJU GMINY GOŁYMIN-OŚRODEK DO ROKU 2013 Rolnictwo Na obszarze gminy dominuj ącą a wła ściwie jedyn ą form ą jest rolnictwo indywidualne. Struktura agrarna gminy jest bardzo korzystna. Najwi ęcej jest gospodarstw o powierzchni pomi ędzy 20 i 50 ha.
Grupy obszarowe u Ŝytków Liczba gospodarstw rolnych
Ogółem 601 do 1 ha 95 od 1 do 2 ha 22 od 2 do 5 ha 58 od 5 do 7 ha 33 od 7 do 10 ha 56 od 10 do 15 ha 103 od 15 do 20 ha 80 od 20 do 50 ha 134 od 50 do 100 ha 17 pow. 100 ha 3 * Podstawa: Dane GUS – Powszechny Spis Rolny 2002 r.
Poni Ŝej przedstawiono wykres graficzny dotycz ący struktury agrarnej w gminie Gołymin-Ośrodek (dane z Powszechnego Spisu Rolnego 2002 r.)
Struktura agrarna w gminie Gołymin - O środek
do 1 ha 0% od 1 do 2 ha 3% od 2 do 5 ha 16% 23% 4% od 5 do 7 ha od 7 do 10 ha 10% od 10 do 15 ha od 15 do 20 ha 5% 13% od 20 do 50 ha 9% 17% od 50 do 100 ha pow. 100 ha
16 STRATEGIA ROZWOJU GMINY GOŁYMIN-OŚRODEK DO ROKU 2013 Produkcja ro ślinna i zwierz ęca W strukturze zasiewów dominuj ą zbo Ŝa. Na dalszych miejscach lokuj ą si ę ro śliny okopowe i warzywa. Wynika to z przydatno ści gleb, warunków klimatycznych (niski wska źnik opadów atmosferycznych) oraz opłacalno ści produkcji. Powierzchnia zasiewów Ogółem Wyszczególnienie Ilo ść w ha Gospodarstw pszenica - jara 694,30 218 - ozima 1 885,29 361 Ŝyto 1 026,22 285 jęczmie ń - jary 544,99 218 - ozimy 66,38 52 owies 265,09 124 pszen Ŝyto - jare 57,92 26 - ozime 582,06 224 mieszanki zbó Ŝ - jare 753,41 275 - ozime 108,38 36 ziemniaki 365,13 391 buraki cukrowe 498,20 189 warzywa 16,71 169 rzepak ozimy 439,34 73 *Podstawa: Dane GUS Powszechny Spis Rolny 2002 r.
Hodowla obejmuje głównie trzod ę chlewn ą i bydło. Jest to konsekwencj ą struktury zasiewów (zbo Ŝa) oraz udziału u Ŝytków zielonych w ogólnej ilo ści u Ŝytków rolnych. Wysoki odsetek gospodarstw utrzymuj ących oba typy produkcji wskazuje na brak specjalizacji w hodowli. Bez zwierz ąt gospodarskich funkcjonowało 169 gospodarstw rolnych.
Zwierz ęta hodowlane Ilo ść sztuk Ilo ść gospodarstw Bydło 3 856 403 - w tym krowy 1 808 377 Trzoda chlewna 10 788 347 - w tym lochy 1 243 Konie 77 37 Kozy 33 Bd. Kury 14 272 Bd. - w tym nioski 7 411 *Podstawa: Dane GUS Powszechny Spis Rolny 2002 r.
17 STRATEGIA ROZWOJU GMINY GOŁYMIN-OŚRODEK DO ROKU 2013 Rolnicy gospodaruj ący w gminie Gołymin-Ośrodek dysponuj ą 714 ci ągnikami rolniczymi, 34 samochodami ci ęŜ arowymi, 106 kombajnami zbo Ŝowymi, 88 kombajnami ziemniaczanymi i 41 kombajnami buraczanymi.
Pozarolnicza działalno ść gospodarcza Na terenie gminy brak jest znacz ących podmiotów gospodarczych. Z uwagi na rolnicz ą funkcj ę gminy dominuj ą drobne zakłady produkcyjne, naprawcze i usługowe. Najwi ęcej zarejestrowanych podmiotów funkcjonuje w handlu, naprawach pojazdów i budownictwie. Najwi ększym pracodawc ą jest Zakład Przetwórstwa Mi ęsnego Bukalski&Pepłowski w Gołyminie-Ośrodku oraz tamtejsza Piekarnia. Pozostałe podmioty gospodarcze oparte s ą na samozatrudnieniu prowadz ących je osób b ądź zatrudniaj ą 2-3 pracowników. Poni Ŝej przedstawiono ilo ść jednostek gospodarczych w systemie REGON w latach 2003-2006: Lata Obr ęb 2006 2005 2004 2003 Gmina Gołymin- 195 193 190 210 Ośrodek ogółem publiczne 9 9 9 9 prywatne 186 184 181 201 *Podstawa: Dane GUS
Handel Sie ć sklepów na terenie gminy Gołymin-Ośrodek jest dobrze rozwini ęta i dostosowana do potrzeb lokalnego rynku. Dominuj ą placówki oparte na samozatrudnieniu prowadz ących je osób i ich rodzin. Jak w całym kraju poddane s ą one presji ze strony du Ŝych sieci handlowych. Poni Ŝej przedstawiono ilo ść sklepów w gminie Gołymin O środek w latach 2005 - 2007:
Gmina Lata Gołymin-Ośrodek 2007 2006 2005 Ilo ść sklepów 19 18 18 Ilo ść pracowników w sklepach 31 29 29 * Podstawa: Dane Urz ędu Gminy
18 STRATEGIA ROZWOJU GMINY GOŁYMIN-OŚRODEK DO ROKU 2013 5. INFRASTRUKTURA TECHNICZNA
5.1. Ścieki i odpady Odprowadzanie i oczyszczanie ścieków Powstaj ące na terenie gminy ścieki to ścieki socjalno-bytowe wynikaj ące z zamieszkania ludzi oraz ścieki wynikaj ące z prowadzonej działalno ści rolniczej. Problemem gminy pozostaje dysproporcja pomi ędzy rozwojem sieci wodoci ągowej i brakiem funkcjonuj ącej sieci kanalizacji sanitarnej. Jedyna oczyszczalnia ścieków funkcjonuje przy Szkole Podstawowej i Publicznym Gimnazjum w Gołyminie-Ośrodku i obsługuje te placówki oraz budynek przyszkolny, w którym mieszkaj ą nauczyciele. Została ona oddana do u Ŝytku w 1998 r. i oczyszcza ok. 10 m 3 ścieków na dob ę, cho ć jej moc przerobowa jest ponad dwuipółkrotnie wi ększa. Układ technologiczny zło Ŝony jest z osadnika wst ępnego i zło Ŝa biologicznego typu Bioclere -15. Po oczyszczeniu, kolektorem o długo ści ponad 130 m ścieki przesyłane s ą za po średnictwem rowu melioracyjnego do rzeki Sony. Pozostałe powstaj ące na terenie gminy ścieki bytowe gromadzone s ą w zamkni ętych zbiornikach bezodpływowych i powinny by ć wywo Ŝone do punktów zlewnych oczyszczalni. Jednak Ŝe w praktyce jedynie cz ęść ścieków oczyszczana jest w ten sposób, cz ęść za ś wywo Ŝona jest na pola b ądź wprowadzana bezpo średnio do cieków wodnych. Niektóre z uŜywanych zbiorników s ą nieszczelne (cz ęsto na skutek świadomego działania ich wła ścicieli) i mog ą powodowa ć przedostawanie si ę zanieczyszcze ń do wód gruntowych. Gospodarka ściekowa wymaga szybkich rozwi ąza ń z uwagi na fakt, Ŝe gmina prawie w cało ści jest zwodoci ągowana i post ępuj ącemu zu Ŝyciu wody nie towarzyszy rozwój sieci kanalizacyjnej. W planie zagospodarowania przestrzennego gminy Gołymin-Ośrodek przewidziano lokalizacj ę dwóch gminnych oczyszczalni ścieków w Gołyminie-Ośrodku i Wróblewie. Rozpatrywany jest równie Ŝ wariant przył ączenia niektórych miejscowo ści do systemów kanalizacji sanitarnej innych gmin.
Gospodarka odpadami Powstaj ące na terenie gminy Gołymin-Ośrodek odpady to głównie odpady komunalne. Odbiorem i wywozem nieczysto ści stałych zajmuj ą si ę wyspecjalizowane podmioty gospodarcze, które dostarczaj ą zebrane odpady na najwi ększe składowisko znajduj ące si ę w pobliskiej gminie Ciechanów (Wola Pawłowska). Zgodnie z obowi ązuj ącymi trendami na terenie gminy nie projektuje si ę budowy lokalnego gminnego wysypiska śmieci. Obecnie szans ę maj ą du Ŝe nowoczesne składowiska wyposa Ŝone w odpowiedni ą infrastruktur ę (sortownie, kompostownie, stanowiska przetwarzania). W gminie Gołymin-Ośrodek systematyczny wywóz odpadów komunalnych zorganizowany jest w miejscowo ści Gołymin-Ośrodek, gdzie ustawiono trzy pojemniki 1100 – litrowe i jeden o pojemno ści 660 l
19 STRATEGIA ROZWOJU GMINY GOŁYMIN-OŚRODEK DO ROKU 2013 oraz w miejscowo ści Gogole Wielkie ( jeden pojemnik 1100 l ). RównieŜ funkcjonuj ące na terenie gminy jednostki gospodarcze wyposa Ŝone s ą w pojemniki o odpowiednich gabarytach ( 660 l – 2 szt., 240 l – 11 szt., 110 l – 15 szt. ). W pozostałych sołectwach nie prowadzi si ę zorganizowanej zbiórki odpadów komunalnych. Na obszarach, gdzie taki system zorganizowano nie prowadzi si ę jednak w du Ŝej skali selektywnej zbiórki odpadów. Jedyne punkty takiej zbiórki znajduj ą si ę przy szkołach podstawowych w Gostkowie i w Gołyminie – O środku, przy przystankach PKS we Wróblewie i w Gołyminie – O środku, przy remizie OSP w Watkowie oraz w miejscowo ściach : Pajewo Wielkie, Osiek – Aleksandrowo i Nasierowo Górne.
Ilo ści wytworzonych na terenie gminy odpadów komunalnych w 2007 roku kształtowały si ę nast ępuj ąco: - ogółem - 321 ton - odpadów selektywnie zebranych - 5,40 tony w tym : - szkła - 4,70 tony - tworzywa sztuczne - 0,70 tony.
Na terenie gminy nie funkcjonuj ą podmioty, które wytwarzałyby odpady niebezpieczne. Specyficzne odpady takie jak zu Ŝyte akumulatory czy opakowania po środkach ochrony ro ślin zwracane s ą w punktach ich zakupu.
5.2. Zaopatrzenie i pobór wody
Sieci wodoci ągowe Gmina Gołymin-Ośrodek charakteryzuje si ę bardzo wysokim stopniem zwodoci ągowania. Rozpocz ęty jeszcze w latach osiemdziesi ątych proces wodoci ągowania został ju Ŝ praktycznie zako ńczony . Ostatni ą inwestycj ą była rozbudowa gminnej sieci wodoci ągowej w zabudowie kolonijnej, która była realizowana na terenie nast ępuj ących miejscowo ści : Zawady Dworskie, Gołymin – Południe, Garnowo Du Ŝe, Osiek - Aleksandrowo, Osiek – Wólka, Osiek Górny, Watkowo, Wola Gołymi ńska, Konarzewo – Marcisze, Pajewo Wielkie i Obiedzino Górne. Dzi ęki tej inwestycji jedynie nieliczne gospodarstwa nie posiadaj ą przył ącza wodoci ągowego. Nie wynika to z braku mo Ŝliwo ści technicznych (praktycznie z ka Ŝdego miejsca na terenie odległo ść od wodoci ągu wynosi mniej ni Ŝ 1000 m), lecz rachunku ekonomicznego wskazuj ącego na nieopłacalno ść wodoci ągowania zagród w zabudowie bardzo rozproszonej. Zaopatrzenie w wodę realizowane jest z 3 uj ęć zlokalizowanych na terenie gminy. S ą to uj ęcia w Gogolach Wielkich, Starym Kał ęczynie
20 STRATEGIA ROZWOJU GMINY GOŁYMIN-OŚRODEK DO ROKU 2013 i Pajewie Wielkim. Dodatkowo mo Ŝliwy jest pobór wody z 8 mniejszych studni pracuj ących na lokalne potrzeby oraz ewentualne uruchomienie nieeksploatowanego uj ęcia wody w SKR w Gołyminie-Ośrodku. Sie ć obsługiwana jest przez Zakład Usług Wodnych w Mławie. Ł ączne zasoby eksploatacyjne gminnych uj ęć wody wynosz ą 226,4 m 3/h. Podstawowe dane dotycz ące systemu zaopatrzenia w wod ę w gminie Gołymin-Ośrodek według stanu na dzie ń 31.12. 2007 r. przedstawiaj ą si ę nast ępuj ąco: • długo ść sieci wodoci ągowej – 150,7 km • liczba przył ączy do sieci wodoci ągowej – 878; • łączne zu Ŝycie wody – 199,5 tys. m 3; • średnie zu Ŝycie wody na 1 mieszka ńca/doba – 129 l.
5.3. Gospodarka energetyczna
Elektroenergetyka Sie ć energetyczna jest dobrze rozwini ęta i stanowi jednolity system krajowy. Energia dostarczana jest za pomoc ą sieci elektroenergetycznych średniego napi ęcia poprzez linie napowietrzne 110 kV Płock – Ciechanów – Przasnysz z Głównego Punktu zasilania 110/15 kV. Do poszczególnych odbiorców energia dostarczana jest systemami sieci niskiego napi ęcia 15 kV, za po średnictwem stacji transformatorowych 15/04,KV. Sieci ą elektroenergetyczn ą zarz ądza Zakład Energetyczny Płock – Rejon Energetyczny Ciechanów. Obecny system zaopatrywania mieszka ńców w energi ę elektryczn ą w pełni pokrywa istniej ące zapotrzebowanie, jednak Ŝe wymaga on stopniowej modernizacji polegaj ącej chocia Ŝby na zast ępowaniu linii napowietrznych bardziej nowoczesnymi kablami podziemnymi. Ponadto nale Ŝy zauwa Ŝyć, Ŝe przebieg linii wysokiego napi ęcia skutkuje konieczno ści ą stosowania daleko id ących ogranicze ń w planowaniu przestrzennym, z uwagi na towarzysz ące przebiegowi linii strefy ochronne.
Gazownictwo Na terenie gminy nie funkcjonuje sie ć gazowa. Gazyfikacja gminy pozostaje jak dot ąd w fazie koncepcyjnej. Projekty przewiduj ą przył ączenie odbiorców do sieci gazowej z układu przył ączeniowego znajduj ącego si ę w gminie Opinogóra Górna. Jednak Ŝe ewentualna gazyfikacja dotyczy ć b ędzie jedynie obszarów o zwartej zabudowie. Jak dot ąd mieszka ńcy wykorzystuj ą gaz gromadzony w butlach b ądź w zbiornikach przydomowych.
21 STRATEGIA ROZWOJU GMINY GOŁYMIN-OŚRODEK DO ROKU 2013 Ciepłownictwo Podstawowa sie ć wsi to typowa zabudowa wiejska z przewag ą domów jednorodzinnych wolnostoj ących, gdzie źródła ciepła maj ą charakter dowolny. Stosowane s ą rozwi ązania indywidualne, jednak z przewag ą wykorzystania w ęgla. Równie Ŝ obiekty u Ŝyteczno ści publicznej opalane s ą głównie w ęglem. Na terenie gminy brak jest znacz ących systemów zbiorowego zaopatrywania odbiorców w ciepło.
Poprawa jako ści powietrza Powietrze atmosferyczne oprócz wód powierzchniowych jest najbardziej wra Ŝliwym na zanieczyszczenia komponentem środowiska, a jednocze śnie bezpo średnio decyduj ącym o warunkach Ŝycia człowieka, zwierz ąt i ro ślin. Gmina Gołymin-Ośrodek jest gmin ą typowo rolnicz ą. Poza niewielkimi oddziaływaniami zanieczyszcze ń przenoszonych spoza jej terenu wpływ na jako ść powietrza maj ą lokalne źródła emisji zanieczyszcze ń. Są to przede wszystkim: • niskie emitory z kotłowni gospodarstw domowych opalanych przede wszystkim węglem; • emitory z zakładów przetwórczych i usługowych; • źródła mobilne (pojazdy samochodowe); • odory wynikaj ące z prowadzonej działalno ści rolniczej. Stan higieny atmosfery na terenie gminy jest do ść dobry. Utrzymanie wła ściwych warunków czysto ści atmosfery przy wzro ście zagro Ŝeń ze strony du Ŝych źródeł zanieczyszcze ń o oddziaływaniu regionalnym i przy warunkach naturalnych sprzyjaj ących koncentracji zanieczyszcze ń wymaga szeregu działa ń dotycz ących uporz ądkowania przede wszystkim gospodarki cieplnej, utrzymania istniej ących warunków przewietrzania, ograniczenia negatywnego oddziaływania obiektów uci ąŜ liwych. Po Ŝą danym byłoby zast ępowanie lokalnych ciepłowni w ęglowych nowoczesnymi urz ądzeniami spalaj ącymi olej opałowy lub gaz. Na stan jako ści powietrza niekorzystny wpływ ma równie Ŝ niska lesisto ść zarówno gminy jak i powiatu. Obszar gminy nale Ŝy do klasy wynikowej A dla wszystkich zanieczyszcze ń (SO 2, No 2, Pb, C 6H6, CO, O 3). Oznacza to Ŝe zanieczyszczenia nie przekraczaj ą dopuszczalnych poziomów nawet bez stosowania marginesów tolerancji. Jedynie ze wzgl ędu na wyniki dotycz ące pyłu zawieszonego PM10 obszar gminy zaklasyfikowano do klasy B.
22 STRATEGIA ROZWOJU GMINY GOŁYMIN-OŚRODEK DO ROKU 2013 5.4. System komunikacji Drogi Sie ć drogowa na terenie gminy Gołymin-Ośrodek jest stosunkowo słabo rozwini ęta. Wska źnik g ęsto ści dróg wyra Ŝany jako stosunek długo ści dróg i nawierzchni ulepszonej na 100 km 2 wynosi 36,4 i znacznie odbiega od średniej krajowej (62,0). Na system drogowy gminy składaj ą si ę nast ępuj ące kategorie dróg: - drogi krajowe; - drogi wojewódzkie; - drogi powiatowe; - drogi gminne.
Drogi krajowe Osi ą komunikacyjn ą gminy jest droga krajowa nr 60 relacji Kutno – Płock – Ciechanów – Ostrów Mazowiecka. Przez t ę drog ę gmina wł ączona jest do krajowego systemu komunikacyjnego. Pełni ona rol ę wa Ŝnego traktu tranzytowego prowadzącego z zachodu na wschód Europy. Poł ączona jest z drogami krajowymi nr 18 i 10 co powoduje znaczne nat ęŜ enie ruchu równie Ŝ z innych kierunków. Skutkuje to podwy Ŝszonym zu Ŝyciem nawierzchni drogi, której techniczny stan nawierzchni nie jest zadowalaj ący. Równie Ŝ pozostałe wymagania stawiane drogom tej klasy nie są spełnione. Dotyczy to w szczególno ści szeroko ści w liniach rozgraniczaj ących, typu powi ąza ń, odst ępów pomi ędzy skrzy Ŝowaniami, szeroko ści pasa ruchu oraz szeroko ści poboczy. Sytuacj ę pogarszaj ą liczne zjazdy do pól i zagród oraz brak wolnego pasa ruchu i towarzysz ącej ście Ŝki rowerowej. Powoduje to spadek bezpiecze ństwa na drodze. Drog ą zarz ądza Obwód Dróg Krajowych w Przasnyszu podlegaj ący Centralnemu Oddziałowi Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad w Warszawie. Długo ść drogi krajowej nr 60 Kutno – Płock – Ciechanów – Ostrów Mazowiecka stanowi ącej element „Wielkiej Obwodnicy Mazowsza” na terenie gminy wynosi 15,32 km.
Drogi wojewódzkie
Przez teren gminy przebiega droga wojewódzka nr 618 relacji Gołymin-Ośrodek – Pułtusk – Wyszków. W Gołyminie-Ośrodku krzy Ŝuje si ę ona z drog ą krajow ą nr 60. Została zaliczona do kategorii dróg głównych (klasa G). Droga ta nie odpowiada wymaganiom stawianym takim drogom głównie z uwagi na szeroko ść pasa ruchu oraz szeroko ść poboczy. Równie Ŝ tutaj brakuje towarzysz ącej infrastruktury w postaci chodników czy ście Ŝki rowerowej.
23 STRATEGIA ROZWOJU GMINY GOŁYMIN-OŚRODEK DO ROKU 2013 Droga zarz ądzana jest przez Mazowiecki Zarz ąd Dróg Wojewódzkich z siedzib ą w Warszawie. Bezpo średni nadzór nad drog ą sprawuje Rejon Drogowy Wołomin-Nowy Dwór Mazowiecki. Długo ść drogi wojewódzkiej nr 618 na terenie gminy Gołymin-Ośrodek wynosi 4,878 km.
Drogi powiatowe Na terenie gminy istniej ą nast ępuj ące drogi powiatowe: - 07508 Gołymin-Ośrodek – Łukowo – Krasne; - 07513 Pałuki – Nieradowo; - 07514 Wróblewo – Pajewo Wielkie – Gołymin-Ośrodek; - 07536 Gołotczyzna – Nasierowo-Dziurawieniec; - 07544 So ńsk – Ciemniewo – Gołymin-Ośrodek; - 07545 Gogole Wielkie – Pajewo Wielkie; - 07549 Osiek-Aleksandrowo – Skaszewo Nowe; - 07748 Strzegocin – Gołymin-Ośrodek;
Drogi te zaliczono do klas G (drogi główne), Z (drogi zbiorcze) i L (drogi lokalne). Wi ększo ść dróg powiatowych na terenie gminy nie spełnia wymogów stawianych drogom tej kategorii. Dotyczy to w szczególno ści linii rozgraniczaj ących drogi i szeroko ści pasa drogowego. Drogami tymi zarz ądza Powiatowy Zarz ąd Dróg w Ciechanowie. Ł ączna długo ść dróg powiatowych na terenie gminy wynosi 43,4 km
Drogi gminne Na terenie gminy Gołymin-Ośrodek ustanowiono Uchwał ą Rady Gminy 64 drogi gminne o łącznej długo ści 206 km (w tym drogi klasy L – 133 km, drogi dojazdowe – 73 km). Ponadto funkcjonuj ą odcinki dróg zakładowych oraz dojazdowych do pól i prawnych jednostek organizacyjnych funkcjonuj ące jako drogi wewn ętrzne. Wśród dróg gminnych dominuj ą drogi o nawierzchni gruntowej i ulepszonej. Jedynie 17,8 km tych dróg (ok. 13,4%) to drogi o nawierzchni bitumicznej. Drogi gminne zarz ądzane s ą przez samorz ąd gminy Gołymin-Ośrodek, do którego obowi ązków nale Ŝą wszystkie czynno ści zwi ązane z funkcjonowaniem dróg. W szczególno ści jest to planowanie, budowa dróg i mostów, modernizacja i utrzymanie dróg gminnych.
Przewozy pasa Ŝerów Komunikacj ę zbiorow ą na terenie gminy zapewnia przedsi ębiorstwo PKS Ciechanów. Obsługuje ono wszystkie wa Ŝniejsze ci ągi drogowe i kierunki w gminie. Mo Ŝliwe s ą równie Ŝ
24 STRATEGIA ROZWOJU GMINY GOŁYMIN-OŚRODEK DO ROKU 2013 bezpo średnie poł ączenia z Białymstokiem, Makowem Mazowieckim, Łom Ŝą , Ostroł ęką, Płockiem, Pułtuskiem i Zakopanem. Przystanki autobusowe w du Ŝej cz ęś ci, ku wygodzie pasa Ŝerów wyposa Ŝone s ą w wiaty. Komunikacja lotnicza i wodna na terenie gminy nie wyst ępuje.
5.5. Infrastruktura komunikacji elektronicznej Na całym obszarze gminy dost ępna jest telefonia przewodowa i potrzeby mieszka ńców mog ą by ć w pełni zaspokojone. Jedynym ograniczeniem jest bariera kosztowa wyst ępuj ąca po stronie indywidualnych odbiorców. Ponadto gmina pozostaje w cało ści w zasi ęgu nast ępuj ących stacji bazowych telefonii komórkowej: • PTK Centertel; • ERA GSM; • PLUS GSM.
6. INFRASTRUKTURA SPOŁECZNA
6.1. System edukacji Szkoły Na terenie gminy funkcjonuj ą ni Ŝej wymienione placówki o światowe: • Szkoła Podstawowa w Gostkowie; • Zespół Placówek O światowych w Gołyminie-Ośrodku składaj ący si ę ze Szkoły Podstawowej i Gminnego Przedszkola; • Publiczne Gimnazjum w Gołyminie-Ośrodku; W najlepszym stanie technicznym jest Szkoła Podstawowa w Gostkowie, gruntownie zmodernizowana w latach 2000-2002. Szkoła jest wyposa Ŝona w sal ę komputerow ą z dost ępem do Internetu. Jednak Ŝe brak jest sali gimnastycznej.
Szkolnictwo publiczne podstawowe i gimnazjalne w roku szkolnym 2006/2007:
Lp. Wyszczególnienie Ilo ść
1 Liczba szkół podstawowych 2 2 Liczba oddziałów szkół podstawowych 19 3 Liczba uczniów w szkołach podstawowych 335
4 Liczba gimnazjów 1
25 STRATEGIA ROZWOJU GMINY GOŁYMIN-OŚRODEK DO ROKU 2013 5 Liczba uczniów gimnazjum 184 6 Liczba oddziałów gimnazjum 8
7 Razem uczniów 519
8 Przedszkola 1
9 Liczba wychowanków w przedszkolach 17
10 Liczba oddziałów „0” 3 11 Liczba dzieci w oddziałach przedszkolnych „0” 53 *Podstawa: dane Urz ędu Gminy Gołymin-Ośrodek
Średnia liczba dzieci i oddziałów w szkołach gminy w latach 2004-2007 :
Średnia liczba Rok szkolny Liczba dzieci Liczba oddziałów dzieci w oddziale 2004/2005 665 35 19 2005/2006 603 32 19 2006/2007 572 30 19 *Podstawa: dane Urz ędu Gminy Gołymin-Ośrodek
Na terenie gminy nie ma szkół ponadgimnazjalnych. Młodzie Ŝ najcz ęś ciej kontynuuje nauk ę w szkołach zlokalizowanych w Ciechanowie, Pułtusku i Makowie Mazowieckim. Z o środków akademickich najcz ęś ciej wybierane s ą Pułtusk, Ciechanów, Olsztyn i Warszawa.
6.2. Kultura i sport
Kultura Na terenie gminy nie funkcjonuje dom kultury. Pewne formy animacji kultury prowadzone s ą w szkołach oraz w remizach stra Ŝackich zlokalizowanych na terenie gminy. Działania w tym celu podejmuje Urz ąd Gminy oraz Gminna Biblioteka Publiczna.
Biblioteki Na terenie gminy funkcjonuje Gminna Biblioteka Publiczna posiadaj ąca w swoich zbiorach 14 055 woluminów. W bibliotece zarejestrowanych było 607 czytelników. W ci ągu 2007 roku z gminnego ksi ęgozbioru dokonano ok. 11 064 wypo Ŝycze ń. Ponadto funkcjonuje biblioteka przy Zespole Placówek O światowych w Gołyminie-Ośrodku obsługuj ąca Publiczne Gimnazjum i Szkoł ę Podstawow ą.
26 STRATEGIA ROZWOJU GMINY GOŁYMIN-OŚRODEK DO ROKU 2013 Sport Trudna sytuacja jednostek samorz ądu terytorialnego sprawia, Ŝe nie mog ą one przeznacza ć odpowiednio wysokich środków na sport. Dlatego te Ŝ na terenie gminy nie funkcjonuj ą kluby sportowe. Jedyn ą form ą zorganizowanego uprawiania sportu pozostaj ą Uczniowskie Kluby Sportowe działaj ące przy placówkach o światowych. Jedynymi urz ądzeniami z zakresu infrastruktury sportowej w gminie jest zmodernizowane w 2006 roku boisko wielofunkcyjne ze sztuczn ą muraw ą w Gołyminie-Ośrodku oraz boiska przyszkolne w Gołyminie-Ośrodku i Gostkowie.
7. OCHRONA ZDROWIA I OPIEKA SPOŁECZNA
7.1. Ochrona zdrowia Ochrona zdrowia na terenie gminy Gołymin-Ośrodek realizowana jest poprzez Niepubliczny Zakład Opieki Zdrowotnej „Vita” w Gołyminie-Ośrodku powstały na bazie dawnego Gminnego O środka Zdrowia. W placówce zatrudnieni s ą dwaj lekarze – internista i stomatolog oraz obsługa piel ęgniarska. Specjalistyczna opieka zdrowotna oraz leczenie na poziomie szpitalnym realizowane s ą za po średnictwem placówek ochrony zdrowia w pobliskim Ciechanowie. Zaopatrzenie w leki zapewnia jedna apteka zlokalizowana na terenie gminy.
7.2. Opieka Społeczna Opieka społeczna w gminie wykonywana jest poprzez Gminny O środek Pomocy Społecznej. Bezpo średnie wsparcie socjalne udzielane jest najcz ęś ciej rodzinom wielodzietnym, znajduj ącym si ę w trudnej sytuacji Ŝyciowej, dotkni ętych bezrobociem oraz wła ścicielom gospodarstw rolnych o małej powierzchni i słabej klasie u Ŝytkowanych gruntów. Pomoc kierowana jest równie Ŝ do rodzin patologicznych, osób nieporadnych Ŝyciowo, ludzi starych czy przewlekle chorych. Pomoc społeczna anga Ŝuje znaczne środki pochodz ące z gminnego bud Ŝetu, które w innej sytuacji mo Ŝna by przeznaczy ć na inwestycje prorozwojowe. Uzupełnieniem działa ń gminy jest praca Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie oraz działalno ść parafialnych oddziałów CARITAS.
Przedstawiono tabelaryczne dane dotycz ące udzielonego wsparcia socjalnego w gminie Gołymin-Ośrodek w zale Ŝno ści od powodów trudnej sytuacji Ŝyciowej.
27 STRATEGIA ROZWOJU GMINY GOŁYMIN-OŚRODEK DO ROKU 2013 Liczba osób w tych Liczba osób Powód trudnej sytuacji rodzinach Ŝyciowej 2004 2005 2006 2007 2004 2005 2006 2007
Ubóstwo 60 35 40 40 228 158 175 175
Sieroctwo ------
Bezdomno ść 1 2 1 1 1 2 1 1
Potrzeba ochrony macierzy ństwa 11 11 11 10 44 44 58 64
Bezrobocie 92 92 92 92 432 432 432 432
Niepełnosprawno ść 12 12 12 12 72 72 72 72
Długotrwała choroba 9 9 9 9 65 65 65 65 Bezradno ść w sprawach opieku ńczo - wychowawczych i 45 45 46 48 274 274 279 279 prowadzeniu gospodarstwa domowego: w tym: - rodziny niepełne 5 5 4 4 18 18 16 16 - rodziny wielodzietne 30 22 23 24 158 158 164 161
Alkoholizm 4 10 12 12 61 61 73 73
Narkomania ------
Trudno ści w przystosowaniu si ę do Ŝycia po opuszczeniu zakładu 2 2 1 - 2 8 1 - karnego
Kl ęska Ŝywiołowa lub ekologiczna - - 271 13 - - - 13 *Podstawa: dane Gminnego O środka Pomocy Społecznej w Gołyminie-Ośrodku
Wykorzystanie środków finansowych ogółem ( za 2007 r.) Zadania Plan (zł) Wykonanie (zł) % Zadania zlecone gminie 99 904 99 904 100 Zasiłki rodzinne i piel ęgnacyjne 1 200 000 1 049 191 87,5 Składki na ubezpieczenie zdrowotne 8 600 8 600 100 Zadania własne gminy, w tym : 171 340 171 114 99,9 - zasiłki celowe i w naturze 30 000 29 804 99,3 - dotacja celowa na do Ŝywianie dzieci 59 164 59 164 100 w szkole *Podstawa: dane Gminnego O środka Pomocy Społecznej w Gołyminie-Ośrodku wg stanu na 31.12.2007r.
28 STRATEGIA ROZWOJU GMINY GOŁYMIN-OŚRODEK DO ROKU 2013 Wykorzystanie środków finansowych ogółem ( za 2007 r.)
Ilo ść osób/ilo ść Rodzaj pomocy Nakłady (PLN) świadcze ń [2007 r.] Zasiłki stałe 83 414 20/198 Zasiłki stałe wyrównawcze - - Zasiłki rodzinne 781 204 559/10970 Zasiłki piel ęgnacyjne 190 329 98/970 Zasiłki z tytułu macierzy ństwa - - Renty socjalne - - Zasiłki okresowe 63 690 62/306 Składki na ubezpieczenia 11 752 8/91 emerytalne i rentowe Zasiłki okresowe gwarantowane - - Ogółem dotacja 1 130 389 - *Podstawa: dane Gminnego O środka Pomocy Społecznej w Gołyminie-Ośrodku wg stanu na 31.12.2007 r.
8. DZIEDZICTWO KULTUROWE
Do rejestru zabytków na terenie gminy Gołymin-Ośrodek wpisano nast ępuj ące obiekty: - Zespół sakralny w Gołyminie-Ośrodku, na który składaj ą si ę rzymsko-katolicki ko ściół parafialny (z połowy XVI w.) z pozostaj ącymi w nim zabytkami ruchomymi oraz dzwonnica drewniana (koniec XIX w.), plebania murowana (pocz ątek XX w.) i cmentarz przyko ścielny. Obiekty s ą na bie Ŝą co konserwowane i pozostaj ą w dobrym stanie technicznym. - Zespół dworski w Morawce obejmuj ący dwór murowany (XIX w.), budynki gospodarskie i park krajobrazowy. Zachowany jest układ kompozycyjny oraz pozostaj ący w nim stary drzewostan (powstały w połowie XIX w.). Obecnie stan techniczny obiektów jest niezadowalaj ący. Ochron ą konserwatorsk ą na terenie gminy obj ęto: - Zespół dworski w Osieku-Aleksandrowie, na który składaj ą si ę dwór drewniany (z ko ńca XIX w.) i park podworski (z ok. 1900 r.) o powierzchni ok. 7 ha z bogatym drzewostanem. Wokół parku funkcjonuje strefa ochrony konserwatorskiej i ekologicznej oraz towarzysz ąca jej infrastruktura w postaci budynku mieszkalnego
29 STRATEGIA ROZWOJU GMINY GOŁYMIN-OŚRODEK DO ROKU 2013 i gospodarczego. Dzi ęki bie Ŝą cym naprawom i remontom stan techniczny obiektu jest poprawny. Obecnie stanowi własno ść osoby prywatnej. - Zespół dworski we Wróblewie składaj ący si ę z dworu murowanego (pocz. XX w.), spichlerza z cegły (1920 r.) oraz parku podworskiego o powierzchni 6,0 ha z drzewostanem o du Ŝej warto ści przyrodniczej. Obecnie obiekty wymagaj ą remontu. - Zespół dworski w Pajewie Wielkim składaj ący si ę z dworu drewnianego (połowa XVII w.), budynku gospodarczego (lata 20 XX w.) resztek parku (z II połowy XIX w.) oraz przebudowanego czworaka. Obiekty pozostaj ą w bardzo złym stanie technicznym. - Park dworski w Garnowie Du Ŝym. Ochrona konserwatorska obejmuje południow ą cz ęść parku z dojazdow ą alej ą jesionow ą. - Pozostało ści parku (z pocz ątku XX w.) w Gostkowie. - Pozostało ści parku w Gołyminie-Ośrodku (z ko ńca XVIII w.). Na terenie parku znajduj ą si ę liczne pomniki przyrody w tym, aleja 17 lip drobnolistnych. Ponadto na terenie gminy zachowania wymagaj ą układy zabudowy wiejskiej b ędące charakterystyczne dla wsi mazowieckiej. Takie obszary wyst ępuj ą we wsiach: Garnowo Du Ŝe, Gołymin-Ośrodek, Konarzewo-Sławki, Ruszkowo i Wola Gołymi ńska. W wielu miejscowo ściach zachowały si ę równie Ŝ wiejskie chałupy drewniane i gospodarcze, które nie są obecnie u Ŝytkowane. Najwi ęcej takich obiektów znajduje si ę w Gołyminie-Ośrodku, Ruszkowie i Gogolach Wielkich. Podobne, warte zachowania budowle to budynek gospodarski w Zawadach Dworskich oraz znajduj ący si ę w Gogolach Wielkich spichlerz (z lat trzydziestych XX w.). Charakterystycznym dla gminy jest wyst ępowanie kapliczek i krzy Ŝy przydro Ŝnych, które oprócz funkcji sakralnych były wyznacznikami dawnych układów komunikacyjnych. Najciekawsze obiekty znajduj ą si ę w Gołyminie-Ośrodku, Konarzewie-Marciszach, Osieku-Wólce, Osieku-Aleksandrowie, Pajewie-Szwelicach, Watkowie i Woli Gołymi ńskiej. Zabytkami s ą równie Ŝ cmentarze i miejsca spoczynku: - cmentarz parafialny w Gołyminie-Ośrodku o powierzchni 2,5 ha (z XIX w.). Ochron ą obj ęto ok. 40 nagrobków (z XIX i pocz ątku XX w.). - cmentarz w Gostkowie pochodz ący z okresu I wojny światowej. Obiekt jest zaniedbany i zdewastowany. - mogiła zbiorowa z płyt ą po świ ęcon ą poległym powsta ńcom powstania styczniowego (1863 r.) w Osieku Górnym.
30 STRATEGIA ROZWOJU GMINY GOŁYMIN-OŚRODEK DO ROKU 2013 9. OCHRONA ŚRODOWISKA
Pomniki przyrody Pomniki przyrody w gminie Gołymin-Ośrodek znajduj ą si ę w głównie parkach podworskich zlokalizowanych na terenie gminy. Ich spis uj ęto w poni Ŝszym zestawieniu.
Lp. Pomnik Gatunek drzewa Ilo ść drzew Lokalizacja przyrody 1 Drzewo Dąb szypułkowy Morawka – teren parku 2 (Quercus robur) 2 Drzewo Grusza pospolita Morawka S ąsiedztwo 1 (Pyrrus communis) parku 3 Drzewo Lipa drobnolistna Gołymin-Ośrodek Teren 1 (Tilia cordata) parku 4 Aleja Lipa drobnolistna Gołymin-Ośrodek Teren 18 (Tilia cordata ) parku 5 Aleja Kasztanowiec Morawka – teren parku 26 (Aesculus hippocastanum ) 6 Aleja Jesion wyniosły Garnowo Du Ŝe 59 (fraxinus excelsior) Teren parku 7 Drzewo Klon Zwyczajny Osiek-Aleksandrowo 2 (Acer platanoides) 8 Drzewo Jesion wyniosły Osiek-Aleksandrowo 2 (fraxinus excelsior) 9 Drzewo Świerk pospolity Osiek-Aleksandrowo 2 (Picea abies) 10 Drzewo Brzoza brodawkowata Osiek-Aleksandrowo 1 (Betula pendula)
10. TURYSTYKA Gmina Gołymin-Ośrodek nie posiada zbyt du Ŝego potencjału turystycznego z uwagi na brak naturalnych warunków (brak jezior, zbiorników zaporowych, znacz ących rzek), jednak mo Ŝliwy jest wzrost ruchu turystycznego. Czyste powietrze i środowisko, brak hałasu i zanieczyszcze ń mog ą by ć magnesem dla miejskich turystów spragnionych odpoczynku w sielskiej atmosferze. Na terenie gminy w miejscowo ści Pajewo-Szwelice funkcjonuje 1 gospodarstwo agroturystyczne posiadaj ące 10 miejsc letniskowych. Pr ęŜ nie działaj ą 3 koła łowieckie: • Wojskowe Koło Łowieckie „TUR” z siedziba w Makowie Mazowieckim; • Koło Łowieckie „Basior” przy SGGW w Warszawie; • Koło Łowieckie „Dzik” z siedzib ą w Ciechanowie. Miło śnicy w ędkarstwa mog ą łowi ć ryby na akwenie wodnym w Osieku-Aleksandrowie, gdzie działa równie Ŝ miejscowe Towarzystwo W ędkarskie. Obecno ść lasów pozwala na rekreacyjne wycieczki i spacery. Zabytkowe parki podworskie, inne zabytki kultury
31 STRATEGIA ROZWOJU GMINY GOŁYMIN-OŚRODEK DO ROKU 2013 materialnej, pomniki przyrody stwarzaj ą szans ę na czynny wypoczynek. Po rozbudowie infrastruktury turystycznej i rekreacyjnej, budowie ście Ŝek pieszych czy rowerowych i aktywnej promocji mo Ŝliwym byłoby przyci ągni ęcie na teren gminy turystów w ramach zarówno turystyki pobytowej jak i kwalifikowanej. W gminie Gołymin-Ośrodek nie utworzono specjalnego stanowiska ds. rozwoju turystyki. Brak jest równie Ŝ punktu informacji turystycznej. Zadania zwi ązane z animacj ą turystyki prowadz ą pracownicy gminy, na co dzie ń zajmuj ący si ę innymi zadaniami. Informacje na temat gminy dost ępne s ą w wydanym przez władze gminy folderze oraz w lokalnej prasie.
11. SYSTEM ZARZ ĄDZANIA GMIN Ą
11.1. Administracja
W skład Rady Gminy Gołymin – O środek wchodzi 15 radnych działaj ących w 3 komisjach: Komisja Bud Ŝetowo-Gospodarcza, Komisja O światy, Kultury i Spraw Społecznych oraz Komisja Rewizyjna. Ponadto w terenie działa 27 sołtysów. Gmin ą zarz ądza wójt. Wójt kieruje prac ą urz ędu przy pomocy sekretarza i skarbnika, którzy ponosz ą odpowiedzialno ść przed wójtem za realizacj ę swoich zada ń. Wójtowi podlegaj ą pracownicy Urz ędu Gminy, zorganizowani w dwóch referatach merytorycznych : Referat Infrastruktury Technicznej i Ochrony Środowiska i Referat Finansowy oraz na pi ęciu samodzielnych stanowiskach pracy. Gminie podlega równie Ŝ 5 odr ębnych jednostek organizacyjnych: - Gminny O środek Pomocy Społecznej - Gminna Biblioteka Publiczna - Zespół Placówek O światowych - Publiczne Gimnazjum - Szkoła Podstawowa.
11.1. Bud Ŝet
Bud Ŝet gminy jest podstawowym aktem prawnym reguluj ącym gminn ą gospodark ę finansow ą oraz filarem efektywnej działalno ści samorz ądu. Bud Ŝet zgodnie z uchwał ą bud Ŝetow ą, okre śla plan dochodów i wydatków na ka Ŝdy rok z uwzgl ędnieniem uchwał okołobud Ŝetowych, dotacji celowych i subwencji otrzymywanych z bud Ŝetu pa ństwa. Bud Ŝet gminy na 2008 rok ustalono w nast ępuj ących wielko ściach: dochody bud Ŝetu - 8 502 440 zł, wydatki – 9 148 576 zł.
32 STRATEGIA ROZWOJU GMINY GOŁYMIN-OŚRODEK DO ROKU 2013 Tabela Nr 1. Dochody bud Ŝetu gminy na rok 2008
Lp. Dochody Kwota %
1. Ogółem 8 502 440 100
2. Rolnictwo i łowiectwo 400 -
3. Gospodarka mieszkaniowa 81 300 0,96
4. Administracja publiczna 48 287 0,57
5. Urz ędy naczelnych organów władzy pa ństwowej, 670 0,01 kontroli i ochrony prawa oraz s ądownictwa
6. Bezpiecze ństwo publiczne 400 -
7. Dochody od osób prawnych, od osób fizycznych i 2 389 739 28,11 od innych jednostek nieposiadaj ących osobowo ści prawnej oraz wydatki zwi ązane z ich poborem
8. Ró Ŝne rozliczenia 4 460 771 52,46
9. Oświata i wychowanie 56 073 0,66
10. Pomoc społeczna 1 460 000 17,17
11. Gospodarka komunalna i ochrona środowiska 4 800 0,06
33 STRATEGIA ROZWOJU GMINY GOŁYMIN-OŚRODEK DO ROKU 2013 Struktura dochodów gminy w 2008 r.
1% 1% 17% 28% 1%
52%
Gospodarka mieszkaniowa
Administracja publiczna
Dochody od osób prawnych, od osób fizycznych i od innych jednostek nieposiadaj ących osobowo ści prawnej oraz wydatki zwi ązane z ich poborem Ró Ŝne rozliczenia
Oświata i wychowanie
Pomoc społeczna
Głównym źródłem dochodów własnych gminy są wpływy z subwencji cz ęś ci oświatowej i wyrównawczej. Ich wysoko ść wynosi 4 460 771 zł i stanowi 52 % ogólnych dochodów gminy. Kolejnym wa Ŝnym źródłem dochodów są dochody z tytułu podatków i opłat lokalnych oraz udziały we wpływach z podatków dochodowych pozyskiwane od osób prawnych i fizycznych, a tak Ŝe od innych jednostek nie posiadaj ących osobowo ści prawnej. Ich udział w bud Ŝecie wynosi 2 389 739 zł i stanowi 28 % wszystkich wpływów. Niemały udział w dochodach gminy stanowi ą otrzymywane dotacje przez pomoc społeczn ą na realizacj ę zada ń z zakresu administracji rz ądowej oraz innych zada ń zleconych gminie, bo a Ŝ 17%.
34 STRATEGIA ROZWOJU GMINY GOŁYMIN-OŚRODEK DO ROKU 2013 Tabela Nr 2. Wydatki bud Ŝetu gminy na 2008 r.
Lp. Wydatki Kwota %
1. Ogółem 9 148 576 100
2. Rolnictwo i łowiectwo 323 980 3,54
3. Transport i ł ączno ść 697 000 7,62
4. Gospodarka mieszkaniowa 260 500 2,85
5. Administracja publiczna 1 432 998 15,66
6. Urz ędy naczelnych organów władzy pa ństwowej i 670 0,01 ochrony prawa oraz s ądownictwa
7. Bezpiecze ństwo publiczne i ochrona 84 550 0,92 przeciwpo Ŝarowa
8. Dochody od osób prawnych, od osób fizycznych i 73 000 0,80 od innych jednostek nieposiadaj ących osobowo ści prawnej oraz wydatki zwi ązane z ich poborem
9. Obsługa długu publicznego 90 000 0,98
10. Ró Ŝne rozliczenia 49 000 0,54
11. Oświata i wychowanie 3 996 995 43,69
12. Ochrona zdrowia 46 000 0,50
13. Pomoc społeczna 1 627 208 17,79
14. Edukacyjna opieka wychowawcza 70 175 0,77
15. Gospodarka komunalna i ochrona środowiska 259 500 2,84
16. Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego 132 000 1,44
17. Kultura fizyczna i sport 5 000 0,05
35 STRATEGIA ROZWOJU GMINY GOŁYMIN-OŚRODEK DO ROKU 2013 Struktura wydatków gminy w 2008 r.
3% 1% 1% 4% 8% 3% 17% 15%
1% 43% 1% 1% 1% 1%
Rolnictwo i łowiectwo
Transport i ł ączno ść
Gospodarka mieszkaniowa
Administracja publiczna
Bezpiecze ństwo publiczne i ochrona przeciwpo Ŝarowa
Dochody od osób prawnych, od osób fizycznych i od innych jednostek nieposiadaj ących osobowo ści prawnej oraz wydatki zwi ązane z ich poborem Obsługa długu publicznego
Ró Ŝne rozliczenia
Oświata i wychowanie
Ochrona zdrowia
Pomoc społeczna
Edukacyjna opieka wychowawcza
Gospodarka komunalna i ochrona środowiska
Kultura i ochrona dziedzictwa narodowego
Ze struktury wydatków na 2008 rok przedstawionych w tabeli Nr 2 wynika, Ŝe gmina najwi ęcej pieni ędzy przeznaczy na oświat ę i wychowanie (43%), pomoc społeczn ą (17%) oraz administracj ę (15%). Kolejn ą znacz ącą pozycj ę w wydatkach zajmuje transport i ł ączno ść , bo około 700 tys. zł, co wi ąŜ e si ę z wykonaniem przebudowy dróg gminnych oraz
36 STRATEGIA ROZWOJU GMINY GOŁYMIN-OŚRODEK DO ROKU 2013 przygotowaniem dokumentacji technicznej dla kolejnych inwestycji. Równie Ŝ w dziale rolnictwo i łowiectwo przewidziano środki na wydatki zwi ązane z kontynuacj ą prac projektowych przy oczyszczalni ścieków i kanalizacji oraz rozbudow ą sieci wodoci ągowej w zabudowie kolonijnej. Ogółem na 2008 rok zaplanowano na inwestycje kwot ę w wysoko ści 1 208 tys. zł, z czego około 70% to wydatki zwi ązane z drogami i gospodark ą wodno – ściekow ą. Pozostałe dotycz ą przygotowania inwestycji modernizacji budynku O środka Zdrowia, dokumentacji projektowo - kosztorysowej dla termomodernizacji budynków Zespołu Placówek O światowych i Publicznego Gimnazjum w Gołyminie – O środku oraz informatyzacji Urz ędu ( zakup sprz ętu komputerowego i oprogramowania EOD ).
12. LOKALNE MEDIA
Wa Ŝną rol ę w Ŝyciu społecznym gminy odgrywaj ą działaj ące na jej terenie media. Jednym z nich – najwa Ŝniejszym dla mieszka ńców jest strona internetowa Urz ędu Gminy www.golymin-osrodek.pl oraz Biuletyn Informacji Publicznej ( www.uggolymin.bip.org.pl ), gdzie mo Ŝna znale źć najwa Ŝniejsze informacje o działalno ści Urz ędu, śledzi ć na bie Ŝą co wydarzenia oraz zapozna ć si ę z uchwałami Rady Gminy. Gmina jest równie Ŝ objęta opiek ą mediów ponadlokalnych. Informacje lokalne zamieszczane są w „Tygodniku Ciechanowskim”.
37 STRATEGIA ROZWOJU GMINY GOŁYMIN-OŚRODEK DO ROKU 2013 CZ ĘŚĆ II. ANALIZA SWOT 1. UWAGI OGÓLNE Analiza SWOT jest jedn ą z prostszych i najcz ęś ciej stosowanych technik analitycznych. Skrót SWOT pochodzi od czterech angielskich słów: Strenghts (silne strony), Weaknesses (słabe strony) , Opportunities (szanse), Threats (zagro Ŝenia). Powy Ŝsze poj ęcia nale Ŝy rozumie ć nast ępuj ąco: • SZANSE - to zewn ętrzne zjawiska i tendencje wyst ępuj ące w otoczeniu, które odpowiednio wykorzystane b ędą impulsem rozwoju oraz osłabi ą wyst ępuj ące negatywne zjawiska. • ZAGRO śENIA - to wszystkie zewn ętrzne zjawiska postrzegane jako bariery dla rozwoju gminy, utrudnienia, dodatkowe koszty działania. Istnienie zagro Ŝeń musi by ć brane pod uwag ę przy planowaniu podejmowanych działa ń. • MOCNE STRONY - to walory wynikaj ące z uwarunkowa ń wewn ętrznych gminy, które w pozytywny sposób wyró Ŝniaj ą j ą spo śród innych. Mocne strony mog ą by ć zarówno obiektywnie dane przez natur ę (np. korzystne połoŜenie) jak i by ć zasług ą lokalnej społeczno ści (np. wysoki poziom mobilno ści i przedsi ębiorczo ści) • SŁABE STRONY - to konsekwencja ogranicze ń zasobów i niedostatecznego ukształtowania uwarunkowa ń wewn ętrznych. Mog ą one dotyczy ć całej gminy, jak i jej cz ęś ci. Mog ą dotyczy ć wszystkich aspektów funkcjonowania gminy, b ądź jej poszczególnych elementów. Wła ściwe zdiagnozowanie poszczególnych czynników pozwoli na osi ągni ęcie celów, któremu słu Ŝy analiza SWOT. Celem tym jest: • unikanie zagro Ŝeń, • wykorzystywanie szans • wzmacnianie słabych stron • opieranie si ę na mocnych stronach. W przedstawionych poni Ŝej tabelach przyj ęto podział tematyczny zbie Ŝny w du Ŝej mierze z tym zastosowanym w cz ęś ci opisowej „Profil społeczno-gospodarczy gminy”. Z tego wzgl ędu wskazanie dodatnich i ujemnych czynników uj ęto w formie tabelarycznych zestawie ń w poszczególnych grupach tematycznych.
38 STRATEGIA ROZWOJU GMINY GOŁYMIN-OŚRODEK DO ROKU 2013 2. TABELE ANALIZY SWOT
Tabela 1. Uwarunkowania ogólne
Mocne strony
Korzystne poło Ŝenie gminy w bliskim s ąsiedztwie Ciechanowa, Pułtuska i Makowa Mazowieckiego. Czyste środowisko naturalne. Słabe strony
Brak bogactw naturalnych. Brak atrakcyjnych przyrodniczo terenów, w szczególno ści du Ŝych kompleksów le śnych i znacz ących zbiorników wody stoj ącej. Szanse
Przyst ąpienie Polski do WE i mo Ŝliwo ść korzystania z funduszy strukturalnych. Zagro Ŝenia
Dysproporcje w rozwoju poszczególnych miejscowo ści. Konkurencyjna pozycja s ąsiednich gmin wobec potencjalnych inwestorów.
Tabela 2. Sytuacja gospodarcza
Mocne strony
Korzystna struktura agrarna manifes tuj ąca si ę wy Ŝsz ą od przeci ętnej powierzchni ą gospodarstw. Elastyczne, dostosowuj ące si ę do potrzeb rynku towarowe rolnictwo. Mo Ŝliwo ści wyodr ębnienia terenów pod inwestycje. Zrozumienie władz gminy i lokalnej społeczno ści dla działa ń zwi ązanych z pozyskiwaniem potencjalnych inwestorów. Słabe strony
Niewielka liczba podmiotów gospodarczych i ich słaba kondycja ekonomiczna. Wysoki poziom bezrobocia oraz wyst ępowanie ukrytego bezrobocia na wsi. Słabo rozwini ęta sfera usług turystycznych. Niska siła nabywcza miejscowej ludno ści.
39 STRATEGIA ROZWOJU GMINY GOŁYMIN-OŚRODEK DO ROKU 2013 Szanse
Mo Ŝliwo ści rozwojowe podmiotów gospodarczych wynikaj ące z korzystania z funduszy strukturalnych dla małych przedsi ębiorstw. Promocja działa ń dotycz ących rozwoju lokalnego i powstanie wielu instytucji promuj ących wspieraj ących rozwój lokalny zarówno na szczeblu WE i krajowym. Zagro Ŝenia
Du Ŝa konkurencja innych gmin w zabieganiu o lokowanie inwestycji na ich terenie. Brak stabilnej polityki pa ństwa wobec samorz ądów. Nieprzychylne, cz ęsto zmieniaj ące si ę prawo gospodarcze obwa rowane koncesjami i pozwoleniami. Brak znacz ących inwestorów zewn ętrznych. Ograniczenia wynikaj ące z rolniczego charakteru gminy i niewielkie mo Ŝliwo ści dywersyfikacji działalno ści gospodarczej.
Tabela 3. Ludno ść
Mocne strony
Potencjał ludzki manifest uj ący si ę wykreowaniem liderów społeczno ści lokalnych w miejscowo ściach gminy. Stały wzrost wykształcenia i podnoszenia kwalifikacji zawodowych młodych ludzi.
Słabe strony
Niedostateczna aktywno ść społeczna ludno ści. Niski stopie ń integracji społeczno ści lokalnej. Du Ŝy odsetek mieszka ńców utrzymuj ących si ę z pomocy społecznej. Brak my ślenia lokalnej społeczno ści w kategoriach gminy jako wspólnoty samorz ądowej i zamykanie si ę w obr ębie poszczególnych miejscowo ści. Niezadowalaj ąca sytuacja ekonomiczna du Ŝej cz ęś ci ludno ści na terenie gminy. Niskie kwalifikacje bezrobotnych poszukuj ących pracy Zubo Ŝenie społecze ństwa
40 STRATEGIA ROZWOJU GMINY GOŁYMIN-OŚRODEK DO ROKU 2013
Szanse
Mo Ŝliwo ści wykorzystania potencjału ludzkiego. Przewaga ludzi młodych, wchodz ących w wiek produkcyjny. Aktywno ść w zakresie podnoszenia lub zmiany kwalifikacji Przekwalifikowania rolników Zagro Ŝenia
Pogł ębianie si ę niekorzystnych proporcji pomi ędzy ludno ści ą w wieku produkcyjnym i nieprodukcyjnym. Emigracja najlepiej wykształconej i aktywnej ekonomicznie cz ęś ci ludno ści. Brak ukształtowanej klasy średniej. Starzenie si ę społecze ństwa Obni Ŝenie poziomu Ŝycia
Tabela 4. Rynek pracy
Mocne strony
Działalno ść Powiatowego Urz ędu Pracy w Ciechanowie. Gotowo ść młodych ludzi do podejmowania wyzwa ń i podejmowania pracy zgodnie z wymogami rynku. Słabe strony Wysoki wska źnik bezrobocia. Wysoki odsetek osób długotrwale bezrobotnych i pozbawionych prawa do zasiłku. Niewielki przyrost miejsc pracy zwłaszcza w sektorze pozarolniczym. Niskie kwalifikacje bezrobotnych. Szanse
Wzrost poziomu wykształcenia w śród młodzie Ŝy. Prognozy dotycz ące wzrostu gospodarczego w Polsce. Mo Ŝliwo ści wykorzystania szans wynikaj ących z realizacji programów aktywizacji zawodowej, finansowanych z Funduszu Pracy oraz współfinansowanych z europejskich funduszy strukturalnych.
41 STRATEGIA ROZWOJU GMINY GOŁYMIN-OŚRODEK DO ROKU 2013 Zagro Ŝenia
Stosunkowo niski odsetek ludno ści aktywnej zawodowo. Brak aktywno ści zawodowej osób bezrobotnych. Wysoki odsetek bezrobotnej młodzie Ŝy. Niewielkie efekty działa ń podejmowanych w celu aktywizacji bezrobotnych.
Tabela 5. Infrastruktura techniczna
Mocne strony
Docenianie przez władze gminy znaczenia infrastruktury technicznej dla mo Ŝliwo ści rozwojowych wspólnoty samorz ądowej. Wysoki wska źnik zwodoci ągowania gminy. Dost ęp do sieci telekomunikacyjnej ró Ŝnych operatorów Słabe strony
Brak sieci kanalizacji sanitarnej i oczyszczalni ścieków. Niezadowalaj ący stan techniczny dróg powiatowych i gminnych. Brak sieci gazu przewodowego. Szanse
Mo Ŝliwo ści pozyskania środków z funduszy strukturalnych WE do sfinansowania inwestycji z zakresu infrastruktury technicznej. Zagro Ŝenia
Niedostateczna ilo ść środków własnych koniecznych do rozpocz ęcia inwestycji. Konflikt interesów pomi ędzy poszczególnymi miejscowo ściami gminy. Wzrost kosztów inwestycji w zakresie infrastruktury technicznej Wzrost nat ęŜ enia ruchu
42 STRATEGIA ROZWOJU GMINY GOŁYMIN-OŚRODEK DO ROKU 2013 Tabela 6. O świata, kultura, turystyka
Mocne strony
Wysoki poziom merytoryczny gminnych placówek o światowych. Atrakcyjny krajobraz Słabe strony
Konieczno ść dojazdu młodzie Ŝy do placówek szkolnictwa ponadgimnazjalnego zlokalizowanego poza terenem gminy. Brak działaj ącego na terenie gminy domu kultury. Niskie zaanga Ŝowanie mieszka ńców w działalno ść kulturaln ą. Niedostateczna promocja walorów turystycznych gminy. Niezadowalaj ący stan techniczny obiektów zabytkowych. Niewielka liczba gospodarstw agroturystycznych, ście Ŝek rowerowych. Brak bazy noclegowej i gastronomicznej Szanse
Poprawa wyposa Ŝenia szkół gminy. Rozwijaj ące si ę programy stypendialne. Poprawa stanu technicznego obiektów zabytkowych. Wykorzystanie europejskich funduszy strukturalnych. Współpraca ze stowarzyszeniami kultury, sportu i turystyki. Rozwój gospodarstw agroturystycznych Powstawanie miejsc wypoczynku i rekreacji Zagro Ŝenia
Niska subwencja o światowa. Niewystarczaj ące dotacje dla instytucji kultury. Brak środków finansowych na inwestycje i remonty obiektów zabytkowych i placówek o światowych. Mo Ŝliwo ść wprowadzenia odpłatnego nauczania na poziomie szkolnictwa wy Ŝszego. Brak produktów turystycznych i regionalnych
43 STRATEGIA ROZWOJU GMINY GOŁYMIN-OŚRODEK DO ROKU 2013 Tabela 7. Bezpiecze ństwo, administracja i opieka społeczna
Mocne strony
Niski w stosunku do średniej krajowej wska źnik przest ępstw. Działalno ść ochotniczych stra Ŝy po Ŝarnych. Skuteczne, sprawne i zorientowane na rozwój władze gminy. Słabe strony
Niezadowalaj ący poziom wyposa Ŝenia tech nicznego jednostek policji, stra Ŝy po Ŝarnej oraz brak struktur zarz ądzania kryzysowego. Niewystarczaj ąca ilo ść środków finansowych na realizacj ę zada ń w/w słu Ŝb. Du Ŝa liczba osób – beneficjentów systemu opieki społecznej. Szanse
Mo Ŝliwo ści zwi ązane z po zyskiwaniem środków unijnych na wzmocnienie bezpiecze ństwa. Zacie śnianie współpracy społeczno ści lokalnej z podmiotami działaj ącymi w sferze szeroko poj ętego bezpiecze ństwa. Zagro Ŝenia
Wzrost przest ępczo ści, w tym zwłaszcza młodocianych. Poszerzanie si ę obszarów wyst ępowania patologii społecznych. Dalsze ubo Ŝenie społecze ństwa poł ączone z rozwarstwieniem maj ątkowym. Niestabilna polityka pa ństwa w zakresie opieki społecznej.
Tabela 8. Ochrona zdrowia
Mocne strony
Wysoki poziom świadczonych usług medycznych. Brak czynników środowiskowych mog ących wpływa ć negatywnie na stan zdrowia populacji gminy.
44 STRATEGIA ROZWOJU GMINY GOŁYMIN-OŚRODEK DO ROKU 2013 Szanse
Zmiany ustawodawstwa w zakresie opieki zdrowotnej. Racjonalizacja wydatków na słu Ŝbę zdrowia. Realizacja Narodowego Programu Zdrowia.
Zagro Ŝenia
Marginalizacja placówek opieki zdrowotnej ni Ŝszego szczebla. Kontrakty na świadczenia medyczne ZOZ-ów poni Ŝej kosztów wykonania. Niedostateczna infrastruktura instytucji i stowarzysze ń promuj ących zdrowie.
Tabela 9. Ochrona środowiska
Mocne strony
Czyste środowisko naturalne, niezdegradowane środowisko Brak uci ąŜ liwego dla środowiska przemysłu. Rolniczy charakter gminy – sprzyjaj ący środowisku Słabe strony
Niedostatecznie rozwini ęty system gospodarki odpadami. Niska świadomo ść ekologiczna ludno ści. Brak sieci gazowej. Brak sieci kanalizacji sanitarnej. Szanse
Wykorzystanie wsparcia funduszy strukturalnych dla poprawy jako ści środowiska w gminie. Edukacja ekologiczna społecze ństwa. Wprowadzanie rozwi ąza ń promuj ących zachowania proekologiczne. Zagro Ŝenia
Wysokie koszty rozwi ąza ń ekologicznych. Brak klarownej polityki makroekonomicznej w zakresie ochrony środowiska.
45 STRATEGIA ROZWOJU GMINY GOŁYMIN-OŚRODEK DO ROKU 2013 3. PODSUMOWANIE ANALIZY SWOT
Analiza SWOT wykonana w oparciu o Profil Społeczno-Gospodarczy Gminy Gołymin-Ośrodek pokazuje, Ŝe najwa Ŝniejsze zagro Ŝenia, a zarazem najsłabsze elementy le Ŝą w sferze dotycz ącej infrastruktury technicznej. Zakres zada ń do wykonania jest szeroki, co w zestawieniu z niewielkimi środkami, jakie gmina mo Ŝe przeznaczy ć na ten cel mo Ŝe przes ądzi ć o trwałej marginalizacji gminy. Niekorzystnie wypada równie Ŝ analiza dotycz ąca ludno ści gminy. Problemami s ą przede wszystkim wysoka stopa bezrobocia, du Ŝa liczba osób trwale bezrobotnych oraz znaczna liczba osób obj ętych pomoc ą społeczn ą.
46 STRATEGIA ROZWOJU GMINY GOŁYMIN-OŚRODEK DO ROKU 2013 CZ ĘŚĆ III. PLAN OPERACYJNY STRATEGII ROZWOJU GMINY
Misja Gminy
Misj ą Gminy, czyli d ąŜ eniem gołymi ńskiej wspólnoty samorz ądowej jest stworzenie w gminie warunków do trwałego i zrównowa Ŝonego rozwoju ukierunkowanego na popraw ę sytuacji ekonomicznej lokalnej społeczno ści, przy zachowaniu wysokich walorów środowiska naturalnego.
Główne kierunki rozwoju gminy
Główne kierunki rozwoju to obszary mog ące sta ć si ę „kołami zamachowymi” dla dalszego rozwoju gminy.
Wyznaczono 3 kierunki rozwoju gminy:
- Jako ść Ŝycia mieszka ńców - Gospodarka lokalna - Turystyka, rekreacja i dziedzictwo kulturowe
Cele strategiczne
Cele te nale Ŝą do grupy celów kierunkowych i długofalowych. Odpowiadaj ą na pytanie: co chcemy osi ągn ąć ?
Cele operacyjne
Cele te dotycz ą średniego horyzontu czasowego. Odpowiadaj ą na pytanie: w jaki sposób to osi ągn ąć , wskazuj ą zatem okre ślone narz ędzia i sposoby realizacji celów strategicznych.
Zadanie
Zadanie to konkretne działanie słu Ŝą ce realizacji celów. S ą one podstaw ą wdra Ŝania Strategii Rozwoju, posiadaj ą wi ęc okre ślone ramy organizacyjne. Cz ęść zada ń w swej tre ści oraz zakresie działania mo Ŝe słu Ŝyć realizacji ró Ŝnych celów strategicznych b ądź operacyjnych. Strategia Rozwoju Gminy Gołymin – O środek do 2013 roku posiada ścisł ą korelacj ę z kluczowymi opracowaniami lokalnymi, jak i regionalnymi. Zawarte w niniejszej Strategii Rozwoju - kierunki rozwoju oraz cele strategiczne znajduj ą odzwierciedlenie w Strategii Rozwoju Województwa Mazowieckiego. Stworzony plan operacyjny kładzie istotny akcent na zrównowa Ŝony rozwój gminy. Dlatego priorytetowym celem gminy musi by ć d ąŜ enie do zapewnienia mieszka ńcom jak
47 STRATEGIA ROZWOJU GMINY GOŁYMIN-OŚRODEK DO ROKU 2013 najwy Ŝszego poziomu Ŝycia i stworzenie im warunków do wzrostu gospodarczego, który nie jest mo Ŝliwy bez poprawy konkurencyjno ści gminy.
Kierunek rozwoju:
JAKO ŚĆ śYCIA MIESZKA ŃCÓW
Drzewo celów rozwoju : „Jako ść Ŝycia mieszka ńców”
CELE STRATEGICZNE CELE OPERACYJNE I. Rozwój infrastruktury technicznej 1.1. Poprawa dost ępno ści zwi ększaj ącej komfort Ŝycia komunikacyjnej i rozwój mieszka ńców infrastruktury drogowej. 1.2. Rozbudowa infrastruktury wodno- kanalizacyjnej oraz rozwój gospodarki odpadami 1.3. Kształtowanie postaw i świadomo ści ekologicznej mieszka ńców gminy II. Rozwój infrastruktury społecznej 2.1. Świadczenie wysokiej jako ści usług edukacyjno-oświatowych 2.2. Informatyzacja gminy 2.3. Poprawa poziomu i warunków lecznictwa 2.4. Zapewnienie wysokiego poziomu bezpiecze ństwa publicznego 2.5. Wzrost efektywno ści działa ń pomocy społecznej
Zapewnienie wysokiego standardu Ŝycia mieszka ńcom gminy to m.in. rozwój infrastruktury technicznej, głównie drogowej oraz wodno-kanalizacyjnej. Na terenie gminy Gołymin-Ośrodek wyst ępuj ą nadal braki w infrastrukturze technicznej, zwi ązanej ze złym stanem technicznym dróg gminnych, jak równie Ŝ zwi ązanej z ochron ą środowiska. Dlatego te Ŝ obszary te wymagaj ą podj ęcia działa ń, które zapewni ą dostosowanie dróg do wymogów technicznych jakim powinny odpowiada ć drogi i ich usytuowanie, jak te Ŝ dostosowanie systemów wodno-kanalizacyjnych, systemów zbiórki odpadów do potrzeb i wymaga ń w zakresie ekologii.
48 STRATEGIA ROZWOJU GMINY GOŁYMIN-OŚRODEK DO ROKU 2013 Planowane działania musz ą pozostawa ć w zgodzie z zasad ą zrównowa Ŝonego rozwoju i jak w najmniejszym stopniu ingerowa ć w środowisko naturalne. Post ęp w zgodzie z zasad ą zrównowa Ŝonego rozwoju, uwarunkowany jest zapewnieniem odpowiedniej infrastruktury technicznej. Jako działania komplementarne do budowy infrastruktury, która równie Ŝ przyczyni si ę do realizacji powy Ŝszego kierunku rozwoju, wskazano przedsi ęwzi ęcia edukacyjne. Zapewnienie odpowiednich warunków Ŝycia mieszka ńcom to kluczowe zadanie samorz ądu lokalnego. Równie Ŝ sfera społeczna wymaga wsparcia finansowego, które umo Ŝliwi realizacj ę usług publicznych na zadawalaj ącym poziomie. Zakres aspektów zwi ązanych ze sfer ą społeczn ą oddziaływuj ącą na standard Ŝycia mieszka ńców jest bardzo szeroki. Powy Ŝszy kierunek rozwoju zostanie zrealizowany poprzez działania z zakresu m.in. edukacji i o światy, ochrony zdrowia, bezpiecze ństwa publicznego oraz opieki społecznej. Inwestycje w społecze ństwo informacyjne, to równie Ŝ bardzo wa Ŝny element tworzenia infrastruktury o światowej.
I. Cel strategiczny
Rozwój infrastruktury technicznej zwi ększaj ącej komfort Ŝycia mieszka ńców
Poprawa wyposa Ŝenia gminy w obiekty infrastrukturalne przyczyni się do podwy Ŝszenia poziomu Ŝycia mieszka ńców gminy, warunków pracy ludno ści wiejskiej oraz warunków funkcjonowania podmiotów gospodarczych. W wyniku podj ętych działa ń nast ąpi rozwój gminnej sieci drogowej poprzez poł ączenie dróg gminnych z drogami powiatowymi oraz dostosowanie jej stanu technicznego do aktualnych wymaga ń. Nast ąpi poprawa stanu bezpiecze ństwa w transporcie oraz obni Ŝenie nakładów ponoszonych na pokrycie szkód powstałych w wyniku wypadków drogowych. Poprawi si ę równie Ŝ jako ść usług transportowych, co przyczyni si ę do obni Ŝenia kosztów komunikacyjnych i skracania czasu podró Ŝy, a tym samym zwi ększy si ę mobilno ść mieszka ńców. Na podniesienie jako ści warunków bytowych społeczno ści lokalnej wpłynie te Ŝ budowa infrastruktury ekologicznej, zwłaszcza oczyszczalni ścieków i sieci kanalizacyjnej. Dzi ęki istnieniu infrastruktury ochrony środowiska b ędzie mo Ŝliwe zapobieganie powstawaniu i rozprzestrzenianiu si ę negatywnych dla środowiska naturalnego nast ępstw ekonomicznej i pozagospodarczej działalno ści ludzkiej. Nie bez znaczenia w tym zakresie jest kształtowanie świadomo ści ekologicznej b ędącej rezultatem procesu socjalizacji, w którym ka Ŝdy z nas uczestniczy przez całe Ŝycie. Wychowanie ekologiczne i powszechna
49 STRATEGIA ROZWOJU GMINY GOŁYMIN-OŚRODEK DO ROKU 2013 oświata w dziedzinie ochrony środowiska powinna by ć procesem ciągłym realizowanym przez szkolnictwo, organizacje oraz instytucje społeczne. Poprawa ładu przestrzennego i estetyki wpłynie pozytywnie na wizerunek gminy oraz zadowolenie mieszka ńców. Natomiast zmniejszenie zanieczyszczenia gleb i powietrza przyczyni si ę do ochrony walorów przyrodniczych gminy. Realizacja celu przyczyni si ę do zwi ększenia atrakcyjno ści inwestycyjnej gminy a zarazem i jej konkurencyjno ści.
Cele operacyjne wskazane do celu strategicznego „ Rozwój infrastruktury technicznej zwi ększaj ącej komfort Ŝycia mieszka ńców” zostan ą osi ągni ęte przez realizacj ę nast ępuj ących działa ń : - budowa i przebudowa dróg gminnych, w tym : - przebudowa drogi gminnej w miejscowo ści Konarzewo – Skuze, - przebudowa drogi gminnej w miejscowo ści Obiedzino Górne i Nieradowo, - przebudowa dróg gminnych dojazdowych w miejscowo ści Obiedzino Górne i Nieradowo, - przebudowa drogi gminnej w miejscowo ści Osiek – Wólka, - przebudowa drogi gminnej Gostkowo – Wróblewko, - przebudowa drogi gminnej w miejscowo ści Watkowo, - przebudowa drogi gminnej Smosarz-Pianki – Pajewo-Szwelice, - przebudowa drogi gminnej Zawady Wło ścia ńskie – Zawady Dworskie, - przebudowa drogi gminnej Gogole Wielkie - Morawka –– Nasierowo - Dziurawieniec, - przebudowa drogi gminnej w miejscowo ści Truszki, - przebudowa drogi Garnowo Du Ŝe – Stare Garnowo, - przebudowa drogi gminnej w miejscowo ści Chru ściele, - przebudowa drogi gminnej Gołymin-Południe – Nowy Gołymin, - przebudowa drogi gminnej Watkowo – Konarzewo – Sławki, - przebudowa ulic w miejscowo ści Gołymin – O środek, - budowa oczyszczalni ścieków, - budowa sieci kanalizacji sanitarnej, - budowa przydomowych oczyszczalni ścieków, - rozbudowa sieci wodoci ągowej w zabudowie kolonijnej, - edukacja ekologiczna społeczno ści lokalnej.
50 STRATEGIA ROZWOJU GMINY GOŁYMIN-OŚRODEK DO ROKU 2013 II. Cel strategiczny
Rozwój infrastruktury społecznej
Rozwój gminy w du Ŝym stopniu uzale Ŝniony jest od wykształcenia i kultury jej mieszka ńców. Realizacja inwestycji w zakresie infrastruktury edukacyjnej przyczyni si ę do poprawy warunków nauki dzieci i młodzie Ŝy oraz warunków pracy zatrudnionych tam nauczycieli, co przeło Ŝy si ę na osi ągane przez nich efekty w pracy dydaktycznej i wychowawczej. Dzi ęki temu zmniejszy si ę dysproporcja w starcie Ŝyciowym młodzie Ŝy wiejskiej w stosunku do młodzie Ŝy z o środków wielkomiejskich. Tym samym wzro śnie zadowolenie mieszka ńców gminy z działalno ści instytucji szkolnych i przedszkolnych. Efektem termomodernizacji obiektów infrastruktury społecznej będzie znacz ące obni Ŝenie kosztów ich ogrzewania. Będzie to miało pozytywny wpływ na środowisko naturalne, po średnio przyczyniaj ąc si ę do redukcji emisji gazów cieplarnianych ( dwutlenku węgla ) do atmosfery. Podejmowanie działa ń z bran Ŝy IT niesie za sob ą wiele korzy ści : rozwija edukacj ę, usprawnia organizacj ę wielu procesów, w tym usług publicznych, wspomaga zarz ądzanie i rozwój gospodarczy. Aby mo Ŝliwe było świadczenie usług informatycznych konieczne jest zapewnienie powszechnego dost ępu do Internetu. Korzystne jest zwłaszcza rozwijanie dost ępu szerokopasmowego. W tym obszarze działa wiele firm telekomunikacyjnych, z którymi mo Ŝna podj ąć współprac ę. Niemniej władze gminy powinny rozwa Ŝyć samodzieln ą realizacj ę tego typu inwestycji. Sprzyjaj ącą okoliczno ści ą s ą planowane inwestycje w zakresie kanalizacji. Prowadzenie zwi ązanych z tym szeroko zakrojonych prac ziemnych mo Ŝna wykorzysta ć do uło Ŝenia światłowodu. Niezb ędne jest równie Ŝ zwi ększenie udziału informatyki w administracji samorz ądowej. Dzi ęki powstaniu nowoczesnej bazy leczniczej nast ąpi poprawa jako ści i dost ępno ści do świadcze ń zdrowotnych, co spowoduje wzrost zaufania do słu Ŝby zdrowia i poczucia bezpiecze ństwa w śród pacjentów. Zapewnienie odpowiedniego poziomu bezpiecze ństwa społecze ństwu to jeden z głównych celów działa ń gminy, który ma wpływ na jako ść Ŝycia mieszka ńców. Bezpiecze ństwo zale Ŝne jest od prawidłowej współpracy wszystkich podmiotów uczestnicz ących w zapewnieniu porz ądku publicznego, a ści śle nawi ązana współpraca i koordynacja wszystkich działa ń, to warunek osi ągni ęcia sukcesu. Dlatego niezb ędna jest współpraca policji, gminnych jednostek ochotniczych stra Ŝy po Ŝarnych, Gminnego O środka Pomocy Społecznej oraz działaj ących na terenie gminy szkół.
51 STRATEGIA ROZWOJU GMINY GOŁYMIN-OŚRODEK DO ROKU 2013 W wyniku wspólnych działa ń zostan ą zminimalizowane ryzyka zagro Ŝeń dla Ŝycia, zdrowia i mienia obywatela w codziennym Ŝyciu, w jego otoczeniu, w miejscach prywatnych i publicznych. Efektem aktywnej polityki pomocy społecznej b ędzie poprawa warunków Ŝycia osób społecznie wykluczonych i zagro Ŝonych takim wykluczeniem poprzez ich aktywizacj ę zawodow ą, a tym samym zmniejszenie stopy bezrobocia. Zniwelowane zostanie równie Ŝ zjawisko dziedziczenia biedy.
Realizacja celów operacyjnych w obszarze celu strategicznego „ Rozwój infrastruktury społecznej” nast ąpi w wyniku nast ępuj ących działa ń : - termomodernizacja budynków Zespołu Placówek O światowych i Publicznego Gimnazjum w Gołyminie – O środku, - budowa stadionu piłkarsko – lekkoatletycznego przy Zespole Placówek O światowych w Gołyminie - O środku, - rozbudowa sali gimnastycznej przy Publicznym Gimnazjum w Gołyminie – O środku, - budowa sali gimnastycznej przy Szkole Podstawowej w Gostkowie, - modernizacja boiska do gry w piłk ę koszykow ą przy Zespole Placówek O światowych w Gołyminie – O środku, - budowa społecze ństwa informacyjnego, w tym informatyzacja Urz ędu Gminy, - modernizacja budynku O środka Zdrowia w Gołyminie – O środku, - modernizacja budynku Urz ędu Gminy w Gołyminie – O środku, - promocja edukacji zdrowotnej, - wprowadzenie cyklu zaj ęć gimnastyki korekcyjnej w szkołach, - modernizacja bazy technicznej OSP w Gostkowie, - doposa Ŝenie jednostek OSP w sprz ęt, - budowa ście Ŝek rowerowych na terenie gminy, - budowa i modernizacja o świetlenia ulicznego, - budowa i modernizacja chodników w miejscowo ściach gminy, - wprowadzenie monitoringu wizyjnego w budynkach u Ŝyteczno ści publicznej, - zapobieganie przest ępczo ści w śród nieletnich poprzez działania profilaktyczno – edukacyjne, - przeciwdziałanie patologiom społecznym poprzez programy o światowo – wychowawcze, - opracowanie i realizacja Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych.
52 STRATEGIA ROZWOJU GMINY GOŁYMIN-OŚRODEK DO ROKU 2013 Kierunek rozwoju:
GOSPODARKA LOKALNA
Drzewo celów rozwoju : „Gospodarka lokalna”
CELE STRATEGICZNE CELE OPERACYJNE I. Poprawa konkurencyjno ści gospodarstw 1.1. Rozwój i modernizacja rolnych gospodarstw rolnych 1.2. Budowa i rozwój nowoczesnego rynku rolnego II. Rozwój przedsi ębiorczo ści 2.1. Wspieranie lokalnych małych, średnich przedsi ębiorstw ( M ŚP ) 2.2. Aktywizacja i promocja terenów inwestycyjnych w gminie
Wzrost stopnia zaspokojenia potrzeb mieszka ńców oraz poprawa jako ści ich Ŝycia uzale Ŝnione s ą od lokalnego rozwoju gospodarczego. Rozwój gospodarczy to nie tylko podniesienie standardu Ŝycia mieszka ńców i wi ększe dochody samorz ądu, ale równie Ŝ szansa na zmniejszenie bezrobocia. Rozwój i sukces gospodarczy gminy oparty jest w du Ŝym stopniu na rozwoju prywatnej przedsi ębiorczo ści. To wła śnie sektor M ŚP jest najbardziej stabilnym elementem lokalnej gospodarki i ma decyduj ące znaczenie dla tworzenia miejsc pracy. Dlatego władze gminne powinny dba ć o rozwój i utrzymanie funkcjonuj ących na terenie gminy przedsi ębiorców. Oprócz tego samorz ąd lokalny powinien podj ąć działania ukierunkowane na przyci ągni ęcie du Ŝych inwestorów. Napływ inwestorów uzale Ŝniony jest przede wszystkim od poło Ŝenia, warunków infrastruktury technicznej i społecznej oraz systemu zach ęt dla nowych inwestycji proponowanego przez samorz ąd lokalny. Gmina Gołymin – O środek jest gmin ą, gdzie wi ększo ść mieszka ńców zatrudnionych jest w rolnictwie. Wa Ŝnym sposobem zmierzaj ącym do zmiany tej struktury jest z jednej strony wspomaganie rozwoju przedsi ębiorczo ści i tworzenie warunków do rozwoju istniej ących podmiotów gospodarczych, a drugiej umo Ŝliwianie profesjonalizacji działa ń w rolnictwie. Szczególnie wa Ŝną rol ę w tym zakresie odgrywaj ą przedsi ębiorstwa przetwórstwa rolno – spoŜywczego. Dla ich rozwoju wa Ŝne jest, aby na terenie gminy istniało zaplecze przechowalnicze dla towarów rolno – spo Ŝywczych. Rozwój tych podmiotów pozwala na zapewnienie zbytu dla rolnictwa i jednocze śnie zach ęca rolników do ł ączenia si ę w grupy producenckie, daje miejsca pracy, przynosi dochody mieszka ńcom, a tak Ŝe pobudza
53 STRATEGIA ROZWOJU GMINY GOŁYMIN-OŚRODEK DO ROKU 2013 do dalszych przemian. Dlatego wspieranie M ŚP powinno by ć kluczowym działaniem gminy w dziedzinie lokalnego rozwoju gospodarczego.
I. Cel strategiczny
Poprawa konkurencyjno ści gospodarstw rolnych
Rolnictwo gminy, skutecznie wykorzystuj ące zasoby dobrej ziemi uprawnej i tradycje rolnicze, stanowi jeden z wyznaczników rozwoju. Aby jednak było podstaw ą gospodarki lokalnej powinno by ć konkurencyjne. Mieszka ńcy wsi, aby zapewni ć konkurencyjne funkcjonowanie na rynku gospodarstwa rolnego musz ą je modernizowa ć i rozwija ć. Dlatego samorz ąd lokalny powinien wspiera ć rolników w przezwyci ęŜ aniu problemów, które s ą skutkiem zmian w rolnictwie w zwi ązku z przystosowaniem do wymogów Unii Europejskiej. Jednym z głównych problemów jest struktura i zbyt du Ŝe rozdrobnienie gospodarstw rolnych. Mimo, Ŝe gmina ma ograniczone mo Ŝliwo ści oddziaływania na jego rozwi ązanie, to powinna podj ąć działania zmierzaj ące do przebudowy struktury obszarowej gospodarstw chłopskich. Uzyskanie poprawy struktury agrarnej uzale Ŝnione jest od tempa przebiegu scalania oraz powi ększania obszarowego gospodarstw. Modelem docelowym b ędą gospodarstwa rodzinne, które potrafi ą zabezpieczy ć opłacalno ść produkcji rolnej. Zwi ększenie poziomu produkcji i rentowno ści gospodarstw nast ąpi poprzez pogł ębienie specjalizacji i koncentracji produkcji. Poprawa konkurencyjno ści gospodarstw b ędzie wynikiem modernizacji technicznej infrastruktury produkcyjnej, dostosowania profilu, skali i jako ści produkcji do potrzeb rynku oraz poprawienia bezpiecze ństwa Ŝywno ści. Zmodernizowane, rozwojowe i wzmocnione ekonomicznie gospodarstwa rolne stan ą si ę podstaw ą do budowy nowoczesnego rynku rolnego, a efektem synergicznym podj ętych działa ń w tym zakresie będzie dalszy wzrost konkurencyjno ści lokalnych gospodarstw rolnych.
Cele operacyjne w ramach celu strategicznego „ Poprawa konkurencyjno ści gospodarstw rolnych” b ędą realizowane poprzez działania : - wspieranie i inicjowanie przemian w strukturze własno ściowej i wielko ściowej gospodarstw rolnych, - sprzyjanie dostosowaniu struktury produkcji rolniczej do potrzeb przetwórstwa rolno – spo Ŝywczego, - wspieranie wprowadzania specjalizacji gospodarstw rolnych,
54 STRATEGIA ROZWOJU GMINY GOŁYMIN-OŚRODEK DO ROKU 2013 - współpraca z O środkiem Doradztwa Rolniczego w celu organizowania szkole ń i stałych porad, - kształtowanie postaw przedsi ębiorczych w śród rolników, umo Ŝliwiaj ące wzrost towarowo ści gospodarstw oraz dostosowywanie produkcji rolnej do potrzeb rynku, - tworzenie warunków dla wyzwolenia inicjatywy rolników w celu przetwarzania towarów własnej produkcji rolnej i korzystnego ulokowania ich na rynku krajowym, - wspieranie rolników w tworzeniu grup producenckich, - wspieranie powstawania zaplecza przechowalniczego dla towarów rolno – spo Ŝywczych, - promocja i popieranie produkcji proekologicznej, - tworzenie powi ąza ń pomi ędzy rolnictwem i przetwórstwem, w tym działania na rzecz stworzenia nowych zakładów przetwórczych, rozwój przetwórstwa owocowo – warzywnego, - dostosowywanie produkcji rolnej do standardów UE, tj. d ąŜ enie do poprawy jako ści produktów rolnych, powi ązanie producentów rolnych z odbiorcami ich produktów, upowszechnienie opłacalnych, dostosowanych do charakteru gospodarstw gał ęzi produkcji rolnej, - współpraca w zakresie wykreowania produktu regionalnego ( lokalnego ) i jego promocja .
II. Cel strategiczny
Rozwój przedsi ębiorczo ści
Rozwój przedsi ębiorczo ści jest szczególnie istotnym środkiem wzbogacenia gminy ze wzgl ędu na dochody z podatków i nowe miejsca pracy. Liczba miejsc pracy uzale Ŝniona jest od rozwoju gospodarczego, który to opiera si ę przede wszystkim na stałym generowaniu nowych podmiotów gospodarczych. To w nich powstawa ć powinno najwi ęcej miejsc pracy, a jako firmy rodzinne b ędą kreowa ć tradycje przedsi ębiorczo ści w gminie. W dziedzinie lokalnego rozwoju gospodarczego wspieranie sektora M ŚP nale Ŝy do najwa Ŝniejszych zada ń samorz ądu lokalnego. Podejmowane działania przez samorz ąd gminny winny by ć ukierunkowane na tworzenie i zwi ększenie dost ępno ści terenów inwestycyjnych oraz promocji gminy pod k ątem jej atrakcyjno ści inwestycyjnej. Władze powinny tworzy ć sprzyjaj ące otoczenie dla przedsi ęwzi ęć biznesowych, które powinno by ć zach ętą zarówno dla osób rozpoczynaj ących samodzieln ą działalno ść gospodarcz ą, jak i inwestorów zewn ętrznych, którzy zagospodarowuj ąc wolne obiekty do działalno ści gospodarczej, wnios ą jednocze śnie nowe technologie i dziedziny gospodarczej aktywno ści na obszar gminy, tworz ąc jednocze śnie nowe miejsca pracy.
55 STRATEGIA ROZWOJU GMINY GOŁYMIN-OŚRODEK DO ROKU 2013 Wa Ŝną form ą wsparcia ze strony samorz ądu jest dobra obsługa administracyjna, ukierunkowana na mo Ŝliwo ść sprawnego załatwienia urz ędowych formalno ści w jednym miejscu i czasie.
Cel strategiczny „ Rozwój przedsi ębiorczo ści ” b ędzie realizowany poprzez nast ępuj ące działania : - stałe wspieranie powstawania i rozwoju małych i średnich przedsi ębiorstw poprzez czytelny system ulg i zach ęt podatkowych, - opracowanie i wydanie poradnika dotycz ącego zasad prowadzenia firmy dla przedsi ębiorców rozpoczynaj ących działalno ść gospodarcz ą, - stworzenie internetowego portalu gospodarczego dla lokalnych przedsi ębiorców, - przyst ąpienie do zmiany planu zagospodarowania przestrzennego, - przygotowanie terenów inwestycyjnych oraz wyposa Ŝenie ich w niezb ędn ą infrastruktur ę techniczn ą, - aktywne poszukiwanie inwestorów zewn ętrznych, - preferencyjne traktowanie inwestorów przez władze samorz ądowe.
Kierunek rozwoju:
TURYSTYKA, REKREACJA I DZIEDZICTWO KULTUROWE
Drzewo celów rozwoju : „Turystyka, rekreacja i dziedzictwo kulturowe”
CELE STRATEGICZNE CELE OPERACYJNE I. Zwi ększenie atrakcyjno ści turystycznej 1.1. Budowa infrastruktury turystycznej gminy i agroturystycznej 1.2. Stworzenie systemu informacji i promocji turystycznej gminy II. Budowa przestrzeni kulturalnej w gminie 2.1. Nowoczesna baza o środka kultury 2.2. Zachowanie dziedzictwa kulturowego 2.3. Zwi ększenie oferty kulturalnej na obszarze gminy
56 STRATEGIA ROZWOJU GMINY GOŁYMIN-OŚRODEK DO ROKU 2013 Turystyka jest jednym z najbardziej rozwojowych sektorów gospodarki, przyczyniaj ącym si ę do zwi ększania miejsc pracy i wpływaj ącym w znacz ący sposób na sytuacj ę społeczn ą i ekonomiczn ą regionu. Propagowanie turystyki i rekreacji słu Ŝy d ąŜ eniu do wypoczynku w kontakcie z przyrod ą, docenianiu roli aktywno ści ruchowej dla zdrowia człowieka i zapoznaniu si ę z dziedzictwem kulturowym i przyrodniczym regionu. Coraz wi ęcej mieszka ńców du Ŝych miast jest zainteresowanych wypoczynkiem w pi ęknych i dalekich od wielkomiejskiego zgiełku zak ątkach Polski. Taki wypoczynek daje mo Ŝliwo ść poznania wiejskiego Ŝycia, wiejskich zaj ęć , folkloru wsi, korzystania ze zdrowej Ŝywno ści. Pozwala na sp ędzenie wolnego czasu w środowisku odmiennym od warunków Ŝycia i pracy w mie ście, bo w niezanieczyszczonym środowisku przyrodniczym. Turystyka i rekreacja powinny sta ć si ę dziedzinami scalaj ącymi aktywno ść społeczn ą z gospodarcz ą, generowa ć impulsy dla rozwoju przedsi ębiorczo ści, a przede wszystkim uzmysławia ć mieszka ńcom – poprzez tworzenie oferty turystycznej – wartości przyrodnicze i kulturowe gminy. Popularyzacja zachowania dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego gminy winna prowadzi ć do zwi ększenia troski mieszka ńców o środowisko naturalne, piel ęgnowanie tradycji, a równocze śnie uwidoczni ć szanse gospodarcze wynikaj ące z racjonalnego wykorzystania zasobów gminy. Dla społecze ństwa lokalnego turystyka, rekreacja i dziedzictwo kulturowe mo Ŝe sta ć si ę źródłem dobrobytu oraz instrumentem walki z bezrobociem i wspierania przedsi ębiorczo ści.
I. Cel strategiczny
Zwi ększenie atrakcyjno ści turystycznej gminy
Rozwój turystyczno – rekreacyjnych funkcji gminy Gołymin – O środek nie mo Ŝe opiera ć si ę wył ącznie o istniej ące zasoby i walory. Konieczne jest podj ęcie długofalowych działa ń, które podnios ą atrakcyjno ść gminy – zarówno dla turystów, jak i osób poszukuj ących obiektów do zagospodarowania oraz terenów inwestycyjnych przeznaczonych na cele turystyczne. Samorz ąd lokalny podejmuj ąc działania na rzecz rozwoju turystyki w pocz ątkowej fazie powinien podporz ądkowa ć je jak najlepszemu zaspokojeniu potrzeb okre ślonych grup odbiorców. Natomiast w nast ępnym etapie powinien wykreowa ć produkt turystyczny, który stanowiłby podstaw ę dalszego rozwoju turystyki. Istotnym elementem zagospodarowania turystycznego jest baza gastronomiczna i baza noclegowa, która jest wa Ŝnym czynnikiem wpływaj ącym na konkurencyjno ść i atrakcyjno ść turystyczn ą regionu. Dost ępno ść obiektów noclegowych świadcz ących usługi
57 STRATEGIA ROZWOJU GMINY GOŁYMIN-OŚRODEK DO ROKU 2013 na terenie gminy wpływa ć b ędzie na decyzje dotycz ące sposobu i miejsca sp ędzenia wolnego czasu. Ocena danego miejsca przez turyst ę w du Ŝej mierze jest kształtowana ocen ą oferty gastronomicznej. Rozwój bazy noclegowej i gastronomicznej w przyszło ści powinien stanowi ć zaplecze podstawowego źródła pozarolniczych dochodów ludno ści wiejskiej. Atrakcyjno ść oferty turystycznej zale Ŝy równie Ŝ od dost ępno ści komunikacyjnej, czyli od mo Ŝliwo ści dotarcia do zlokalizowanych na terenie gminy usług i atrakcji turystycznych i rekreacyjnych. Poprawa dost ępno ści komunikacyjnej w znacz ący sposób mo Ŝe przyczyni ć si ę do wzrostu ruchu turystycznego na terenie gminy, co spowoduje powstawanie nowych miejsc pracy i wzrostu dochodów mieszka ńców. To z kolei przeło Ŝy si ę na zwi ększenie dochodów w bud Ŝecie samorz ądu lokalnego. Podstawowym celem działa ń marketingowych obszarów recepcji turystycznej jest zmiana ich obecnego wizerunku jako obszaru nieatrakcyjnego turystycznie. Elementem wzmacniaj ącym sił ę oddziaływania nowego wizerunku mo Ŝe by ć krótki slogan lub logo, który identyfikowałby obszar gminy. Budowa pozytywnego wizerunku turystycznego gminy b ędzie wymagała intensywnej promocji. Podstaw ą prowadzonej promocji turystycznej, skierowanej zarówno do mieszka ńców gminy, jak i do turystów b ędzie utworzenie systemu informacji turystycznej. Podstawow ą funkcj ą systemu ma by ć umo Ŝliwienie uzyskania informacji nie tylko o gminie, ale tak Ŝe o bazie turystycznej oraz aktualnych wydarzeniach, atrakcyjnych dla turystów. Podstaw ą skutecznej działalno ści informacyjnej, promocyjnej i dystrybucyjnej jest dobrze przygotowana strona internetowa, która umo Ŝliwiłaby swobodny kontakt z innymi miejscowo ściami, znalezienie potrzebnych informacji i rezerwacj ę wybranych usług. I chocia Ŝ jej rola jest niezwykle istotna, to kontakt wył ącznie elektroniczny jest rozwi ązaniem niewystarczaj ącym. Dlatego obok informacji werbalnych równolegle przepływa ć powinny drukowane materiały promocyjne.
Cele operacyjne w ramach celu strategicznego „ Zwi ększenie atrakcyjno ści turystycznej” zostan ą osi ągni ęte poprzez nast ępuj ące działania : - budowa przestrzeni rekreacyjno-wypoczynkowej, - wspieranie rozwoju atrakcyjnej turystycznie bazy noclegowej i gastronomicznej, wykorzystuj ącej obiekty niezagospodarowane i niszczej ące, - promocja i wsparcie organizacyjne dla rozwoju agroturystyki, - wytyczenie trasy turystycznej „ Szlakiem Napoleona”, - budowa oraz modernizacja placów zabaw na terenie gminy, - utworzenie systemu informacji turystycznej,
58 STRATEGIA ROZWOJU GMINY GOŁYMIN-OŚRODEK DO ROKU 2013 - stała promocja walorów turystyczno – krajobrazowych gminy ( strona internetowa, broszury i inne materiały promocyjne ).
II. Cel strategiczny
Budowa przestrzeni kulturalnej w gminie
Kultura najcz ęś ciej rozumiana jest jako całokształt duchowego i materialnego dorobku społecze ństwa, jak równie Ŝ charakterystyczne dla danego społecze ństwa wzory post ępowania, a tak Ŝe to, co w zachowaniu ludzkim jest wyuczone, w odróŜnieniu od tego, co jest biologicznie odziedziczone. Kultura odnosi si ę do wszelkich dziedzin aktywno ści ludzkiej, dokonuj ącej si ę w obr ębie ró Ŝnorodnych stosunków społecznych. Według Maxa Webera, poj ęcie kultury jest poj ęciem warto ści. Tym samym zbiór warto ści przestrzeni danego miejsca konstruuje to Ŝsamo ść miejsca ( gminy ). Zatem dziedzictwo kultury to zbiór warto ści struktury przestrzeni ( w uj ęciu danego rejonu ), który odzwierciedla stan świadomo ści historycznej i kulturalnej lokalnego społecze ństwa. To baga Ŝ do świadcze ń, wykształcenie, tradycja, warto ści i dorobek cywilizacyjny nadaj ą obiektom i przestrzeniom znaczenie. Znaczenie to zale Ŝy od całego kontekstu kulturowego, warunkuj ącego sposoby i metody odbioru otaczaj ącej przestrzeni, zarówno przyrodniczej, jak i społecznej czy gospodarczej. Bogactwo i intensywno ść Ŝycia kulturalnego jest jednym z fundamentalnych składników magnetyzmu kulturalnego, dlatego władze samorz ądowe powinny wł ącza ć w przestrze ń gminn ą rozwój Ŝycia kulturalnego poprzez organizacj ę imprez i tworzenie tła dla spotka ń. W ramach działa ń aktywizacyjnych, samorz ąd powinien poło Ŝyć nacisk na czynniki zwi ększaj ące zainteresowanie uczestników Ŝyciem kulturalnym, m.in. na : walory i atrakcje kulturalne, ich przestrzenn ą dost ępno ść , wizerunek artystyczny atrakcji, powi ązanie oferty kulturalnej z innymi atrakcjami, jako ść i warunki uczestniczenia w kulturze, itp. Potencjał przestrzeni kulturalnej gminy Gołymin – Ośrodek ma na celu podtrzymywa ć tradycj ę lokaln ą, sprzyja ć jej o Ŝywianiu, stymulowa ć tworzenie nowych warto ści, tworzy ć mechanizmy mobilizacji społecznej, a zwłaszcza pobudza ć inicjatywno ść w duchu społecze ństwa obywatelskiego. Jest to kształtowanie rozwoju gminy poprzez ludzi, a nie tylko dla ludzi. Wszelkie inicjatywy kulturalne nale Ŝy wykorzystywać dla budowania wizerunku gminy i podkre ślenia jej to Ŝsamo ści. UŜywaj ąc poj ęcia dziedzictwo kulturowe, mamy na my śli najcz ęś ciej zabytki, cho ć poj ęcie to nie jest ich synonimem. Cz ęś ci ą dziedzictwa kulturowego mo Ŝe by ć ka Ŝdy przedmiot i ka Ŝde wydarzenie historyczne uznane za wa Ŝne, godne upami ętnienia
59 STRATEGIA ROZWOJU GMINY GOŁYMIN-OŚRODEK DO ROKU 2013 i przekazane nast ępnym pokoleniom ze wzgl ędu na swoje warto ści z punktu widzenia historycznego, artystycznego, sakralnego, patriotycznego i naukowego. Dziedzictwo powinno by ć traktowane jako stały element środowiska człowieka i pieczołowicie chronione. Dlatego opieka i ochrona środowiska kulturowego w gminie Gołymin – O środek swoim zakresem powinna obejmowa ć : krajobrazy kulturowe, zespoły i obiekty, miejsca kulturowe wraz z pomnikami historii, religii i kultury, ł ącznie z zachowaniem wartości historycznych i cywilizacyjnych miejsc, miejscowo ści. To w interesie samorz ądu gminnego nale Ŝy integrowa ć zachowan ą jeszcze star ą to Ŝsamo ść opart ą na tradycji, historii, do świadczeniu, dorobku pokole ń, z now ą tworzącą si ę to Ŝsamo ści ą europejsk ą, otwart ą na wielokulturowo ść , wolno ść jednostki i samorz ądno ść , preferencje indywidualnych potrzeb, uczestnictwo społecze ństwa i edukacj ę w zgodzie z ide ą ochrony dóbr kultury.
Cel strategiczny „ Budowa przestrzeni kulturalnej w gminie ” b ędzie realizowany poprzez nast ępuj ące działania : - budowa budynku Gminnego O środka Kultury wraz z zagospodarowaniem centrum miejscowo ści gminnej w Gołyminie – O środku, - adaptacja budynków u Ŝyteczno ści publicznej na potrzeby społeczno ści lokalnej, - organizowanie imprez kulturalnych promuj ących gmin ę ( biwaki historyczne, pokazy walk epoki napoleo ńskiej, majowe muzykowanie, pikniki gminne, itp.), - przedstawienie oferty zagospodarowania wolnego czasu młodzie Ŝy ( dokształcanie, sport, rozwijanie zainteresowa ń ), - wspieranie inicjatyw lokalnych społeczno ści, organizacji pozarz ądowych, - opracowanie tablicy informacyjnej oraz mapy historyczno – turystycznej zwi ązanej z bitw ą pod Gołyminem w 1806 roku, - wspieranie działalno ści twórców lokalnych, kapel, zespołów tanecznych, itp., - pobudzanie to Ŝsamo ści lokalnej mieszka ńców, - współpraca z miejscowymi szkołami w zakresie szerzenia kultury lokalnej, - ochrony dziedzictwa kulturowego, - stała promocja tradycji i zabytków kultury materialnej.
60 STRATEGIA ROZWOJU GMINY GOŁYMIN-OŚRODEK DO ROKU 2013 Wska źniki monitorowania Strategii
Wska źniki o charakterze ogólnym
• Liczba ludno ści • Saldo migracji • Ludno ść wg płci • Ludno ść wg źródeł utrzymania • Dochody ogółem bud Ŝetu gminy • Dochody ogółem bud Ŝetu gminy w przeliczeniu na 1 mieszka ńca • Dochody własne bud Ŝetu gminy • Dochody własne bud Ŝetu gminy w przeliczeniu na 1 mieszka ńca • Wydatki inwestycyjne bud Ŝetu gminy • Wydatki inwestycyjne bud Ŝetu gminy w przeliczeniu na 1 mieszka ńca • Udział wydatków inwestycyjnych w wydatkach ogółem bud Ŝetu gminy • Warto ść pozyskanych środków zewn ętrznych • Poziom zadłu Ŝenia bud Ŝetu gminy
61 STRATEGIA ROZWOJU GMINY GOŁYMIN-OŚRODEK DO ROKU 2013
62 STRATEGIA ROZWOJU GMINY GOŁYMIN-OŚRODEK DO ROKU 2013