Nederlands Dagblad Vrijdag 5 Augustus 2016

21° 4 vrijdag 5 augustus 2016 nederlandsdagblad jaargang 72 nr. 19.297 www.nd.nl [email protected] 0342 411 711

advertentie la at-zomer 15% arrangemente n KORTING 19/08-02/09 zomer Een verfranste islam? 8 Wachten op de hypotheek 17 Jorieke Fredrikze 2

Jan van Benthem nd.nl/buitenland redactie nd nd.nl/sport beeld ap / Patrick Semansky ISIS wil het kruis breken

▶ Raqqa ISIS richt zich in het jongste internetblad Dabiq uitdrukkelijk tegen het christendom. De ‘verborgen soldaten van het kalifaat’ in het Westen moeten zonder uitstel aanvallen, luidt de oproep.

Het magazine is vrijwel volledig gewijd aan de strijd tegen de christenen. ISIS spreekt in het blad over het ‘christelijk heidendom’, een term die vorig jaar werd geïntroduceerd bij het vernielen van christelijke symbo- len en kerken in Mosul. Samen met de ‘democratische heidenen’ verklaart ISIS de christenen door hun ‘onbe- keerlijkheid’ tot absolute vijanden, die moeten worden onderworpen of gedood. ‘Tussen het verschijnen van dit nummer van Dabiq en de volgende slachting die onder hen zal worden aangericht door de verborgen soldaten van het kalifaat, kunnen de kruisvaarders lezen waarom de moslims hen haten en tegen hen strijden’, zo richt ISIS zich nadrukkelijker dan ooit tot christenen in Europa. Nog snel even stofzuigen in olympisch Rio Een andere insteek van het blad is, weifelende christelijke jongeren die Een schoonmaker stofzuigt de tribune, terwijl de vrouwen van de Chinese baanwielrenploeg trainen in het Velodrome weleens naar de kerk gaan, maar ver- in Rio de Janeiro. Vandaag gaan in de Braziliaanse stad de Olympische Spelen officieel van start. Komende nacht der weinig aan het geloof doen, te be- (Nederlandse tijd) is de openingsceremonie. Nederland is met 241 sporters vertegenwoordigd in Rio. keren tot de islam in de vorm zoals ▶▶ pagina 6: Wie zijn onze kanshebbers op een olympische medaille? ISIS die predikt. ISIS gebruikt daarvoor in het blad ‘bekeringsverhalen’ van jonge christenen uit onder meer de VS, Trinidad en Tobago en Finland Willeke die zich bij het ‘islamitische kalifaat’ Marinde van der Breggen nd.nl/nederland nd.nl/cartoons van ISIS hebben gevoegd en daar ‘vrede hebben gevonden’. In het hoofdstuk ‘Waarom we jullie Vinex-koppel stabieler dan gemiddeld haten en tegen jullie vechten’ somt ISIS zes punten van haat op. ‘We ha- ▶Den Haag ten jullie vooral en allermeest’, zo De Vinexwijk is toch niet zo beter dan gemiddeld: landelijk gezien Waar die vijftig procent kapotte hu- stelt ISIS, vanwege het geloof in Jezus gevaarlijk voor een relatie als gingen per duizend stellen er 33 uit welijken in Vathorst vandaan kwam, als de Zoon van God. ‘Godslastering’, eerdere berichtgeving over het elkaar. Om dat te bepalen keek het weet Jan Latten, hoofddemograaf bij fulmineert ISIS, dit ‘verwerpen van de Amersfoortse Vathorst suggereerde. CBS naar mensen tussen de 25 en 55 het CBS, ook niet. Het zou een gevoel eenheid van Allah’. De christelijke li- Vinex-stellen blijken juist minder jaar die op hetzelfde adres woonden. geweest kunnen zijn, denkt hij. ‘Als je turgieën en vieringen worden tot vaak uit elkaar te gaan dan De Amersfoortse Vinexwijk Vathorst in een wijk woont met alleen maar ‘duivelse praktijken’ bestempeld. Met gemiddeld in Nederland. dook dit voorjaar op in de media: de stellen, valt het op als een stel uit el- een citaat uit de Koran verklaart ISIS helft van de huwelijken zou er stran- kaar gaat. Maar in een grote stad de eeuwige strijd tegen het christen- Dat concludeert het Centraal Bureau den. Volgens het CBS doet Vathorst woont achter iedere tweede deur een dom als bevel van Allah zelf: ‘Er is tus- voor de Statistiek (CBS). Van iedere het juist beter dan de gemiddelde Vi- alleenstaande. Daarom kun je daar sen ons en jullie altijddurende vijand- duizend stellen die op 1 januari 2014 nexwijk: per duizend stellen gingen het idee krijgen dat het wel meevalt schap en haat gerezen, tot jullie in in een Vinexwijk woonden, waren er er 24 uit elkaar. Ter vergelijking: voor met de scheidingen, ook al komen die Allah alleen geloven’. 26 een jaar later niet meer bij elkaar. de hele stad Amersfoort gold dat 29 in grote steden juist veel meer voor.’ ▶▶ vervolg op pagina 9 Daarmee doen de Vinex-stellen het op de duizend stellen ermee stopten. ▶▶ vervolg op pagina 3

prijs € 1,75 zaterdag € 3,00

Lage inflatie komt door lage olieprijs commentaar op 3 2 nederlands dagblad vrijdag 5 augustus 2016

Eduard Sloot nd.nl/economie beeld anp / Bas Czerwinski Prijsdaling is prettig, maar ook risicovol

…In juli daalden de prijzen met 0,3 btw-verhoging, en in Nederland laag procent vergeleken met een jaar vanwege een kleinere huurstijging.’ geleden. Daarmee is er in Nederland voor het eerst in bijna dertig jaar ■ Is er eigenlijk geen sprake van sprake van negatieve inflatie. deflatie? Sommige economen, waaronder …Dat is gunstig voor de portemon- Jacobs, vinden van wel, de inflatie is nee, maar leidt ook tot zorgen over immers negatief. Volgens Van Mul- stagnatie van de economie. ligen is hierover geen consensus. ‘Bij deflatie wordt vaak naar het algeme- ▶Den Haag ne prijspeil gekeken, en niet alleen de ontwikkeling van de consumen- ■ Waardoor is de inflatie nega- tenprijzen. Lonen, huizenprijzen en tief? aandelenkoersen stijgen op dit mo- De belangrijkste reden waarom de ment nog steeds, dus volgens die in- inflatie is gedaald, is de lagere stij- terpretatie is geen sprake van defla- ging van de huren, aldus het Centraal tie.’ Volgens hem gaat deflatie vaak Bureau voor de Statistiek (CBS). In gepaard met economische stagnatie. 2015 gingen de huren met 2,4 pro- ‘Daarvan is nu geen sprake, want de cent omhoog, dit jaar is dat 1,8 pro- economie groeit en ook op de ar- cent. Dat is op zichzelf nog steeds een beidsmarkt gaat het weer beter.’ stijging van de huurprijs, maar ge- combineerd met goederen en dien- ■ Geen gevaar voor de economie sten die juist goedkoper werden, dus? leidt dat tot een negatieve inflatie. Nee, zegt econoom Hoogduin. Vol- gens hem zijn er geen tekenen dat de ■ Dus goed voor de portemonnee? Nederlandse economie in een nega- Ja. Feitelijk stijgt de koopkracht met Het distributiecentrum van internetwinkel Coolblue. Door deflatie stijgt de koopkracht met 0,3 procent. tieve spiraal zit. Dat consumenten 0,3 procent, want voor dezelfde uit- aankopen gaan uitstellen omdat de gaven zijn consumenten 0,3 procent ■ Wat daalde het meest in prijs? ■ Waarom is de inflatie in Neder- ■ Dus de situatie is overal het- prijzen dalen, gelooft hij niet. Jacobs goedkoper uit. De grootste prijsdaling noteert het land zo laag? zelfde? is pessimistischer. Hij zegt dat de be- Zeker voor gepensioneerden is het CBS voor mobiele telefoons en an- De inflatie in Nederland is al tweeën- Niet helemaal. Het CBS wijst erop dat stedingen van consumenten en be- gunstig, zegt econoom Peter Hein dere telefoonapparatuur: een min eenhalf jaar lager dan 1 procent, terde inflatie in Nederland momenteel drijven al jaren achterblijven, en dat van Mulligen van het CBS. van 16 procent. Daarna volgen finan- wijl de inflatie in de laatste vijftien lager is dan in andere eurolanden. zorgt voor dalende prijzen. ‘De Ne- Als de pensioenfondsen de pensioe- ciële diensten (minus 11,1 procent) jaar gemiddeld 2 procent was. Volgens econoom Peter Hein van derlandse economie draait middel- nen niet indexeren (laten meestijgen en hondenbelasting (minus 11 pro- De inflatie is laag doordat consumen- Mulligen van het CBS is de inflatie in matig. De werkloosheid is nog steeds met de inflatie), is dat nu niet zo’n cent). Wie een pakketreis boekte, ten en bedrijven sinds de financiële Nederland traditioneel wat lager. hoog. Deze deflatie is een signaal dat probleem. was gemiddeld 6,8 procent goedko- crisis (hypotheek)schulden aan het ‘Het grootste verschil zat bij de prij- het niet goed gaat.’ Hij waarschuwt Voor mensen met grote (hypotheek) per uit. aflossen zijn, zegt econoom en hoog- zen voor voedingsmiddelen. Die ste- voor economische stagnatie, omdat schulden is negatieve inflatie niet Ook de prijzen voor gas, elektriciteit leraar Lex Hoogduin. gen in juli in de rest van de eurozone de Europese Centrale Bank de rente gunstig, zegt hij. Bij inflatie ‘ver- en brandstof aan de pomp daalden Daardoor is er minder geld beschik- meer dan in Nederland. Hoe dat niet meer verder kan verlagen om de dampt’ schuld geleidelijk, omdat geld gemiddeld 6,4 procent. Natuurlijk baar voor bijvoorbeeld een nieuwe komt, weet ik niet.’ economie en werkgelegenheid te sti- minder waard wordt. ‘Daar is nu werd niet alles goedkoper. Voor televisie of investeringen. Er kunnen allerlei oorzaken zijn muleren. ‘De overheid moet meer in- geen sprake van. Je kunt je schuld kranten, boeken en schrijfwaren Verder heeft de wereldeconomie vol- waardoor de inflatie in het ene euro- vesteren en de belastingen verlagen. alleen verkleinen door af te lossen, waren consumenten 6,1 procent gens de econoom te maken met land hoger ligt dan in het andere, Dat zorgt ervoor dat de economie op en dat geld kun je niet uitgeven of duurder uit. Tabak steeg 3,7 procent overcapaciteit. ‘Dat zet prijzen onder zegt econoom Bas Jacobs. ‘In België is korte termijn een impuls krijgt en op sparen.’ in prijs. druk.’ de inflatie nu hoog vanwege een lange termijn sterker wordt.’ <

René Fransen nd.nl/wetenschap beeld David Thurrowgood Vincent Lengkeek nd.nl/buitenland beeld ap / Adel Hana Verborgen portret Degas zichtbaar gemaakt ‘Miljoenen aan donaties

▶ Wellington World Vision naar Hamas’ Australische wetenschappers hebben een reconstructie gemaakt ▶Gaza van een verborgen portret van de Een Palestijnse medewerker van de schilder Degas. Onder het doek christelijke hulporganisatie World ‘portret van een vrouw’ zit een Vision heeft tientallen miljoenen tweede vrouwenportret dat nu euro’s aan giften naar de terreuror- voor het eerst helemaal zichtbaar ganisatie Hamas doorgesluisd. is gemaakt. Dat er iets aan de hand was met Dat zegt de Israëlische veiligheids- het doek is al sinds 1922 bekend. dienst Shin Bet. Met het geld, dat voor Door het portret van een vrouw arme kinderen en lokale opbouwpro- die enigszins voorover leunt, ge- jecten was bedoeld, werden in Gaza schilderd iets voor 1880, schemert tunnels, wapens en salarissen van een ander vrouwenhoofd. Dit on- Hamas gefinancierd. Ook zouden derliggende portret is in de loop bouwmaterialen van World Vision der jaren zichtbaar geworden. zoals staal, gereedschap en pijpen aan Met behulp van speciale röntgen- Hamas zijn geschonken. stralen is nu de verf van het ver- Israël beschuldigt de medewerker, borgen portret geanalyseerd. Dit periode waarin het onderste por- Mohammed El Halabi, van het ‘syste- Tunnels van Hamas zijn mogelijk gefinancierd met donaties aan World Vision. leverde een kaart op van de ele- tret tot stand kwam schreef hoe matisch en verfijnd’ doorspelen van menten waaruit de verf is opge- hij ‘elfenoren’ schilderde. Het lijkt veertig tot vijftig miljoen euro naar ten en uitgaven zouden uit de duim strevend naar het geven van hoop aan bouwd. Met speciaal geschreven erop dat dit ook bij het portret van Hamas in de afgelopen zes jaar, nadat zijn gezogen. meer dan vijfhonderdduizend kwets- software zijn die elementen omge- Dobigny gebeurd is. hij zichzelf tot eindverantwoordelij- World Vision zegt in een verklaring bare kinderen’, aldus de verklaring. zet in verfkleuren, zodat een re- In een artikel over de reconstruc- ke over Gaza had opgewerkt. El Ha- ‘geschokt’ te zijn over de bevindingen De ontwikkelingsorganisatie beroept constructie was te maken van het tie dat vandaag is verschenen in labi werkt sinds 2004 bij World Visi- van Israël, maar roept het land op om zich op een onpartijdige houding, portret. het wetenschappelijke tijdschrift on, dat werkzaam is in meer dan de gearresteerde El Halabi een eerlijk ‘zonder enige betrokkenheid in poli- Kenners identificeren de vrouw op Science Advances stellen de onder- honderd landen en ruim veertigdui- proces te geven. Ook stelt de ontwik- tieke, militaire of terroristische acti- het verborgen portret als het mo- zoekers dat de techniek die zij ge- zend mensen in dienst heeft. Volgens kelingsorganisatie een intern onder- viteiten’. del Emma Dobigny. Op de recon- bruikt hebben op veel meer schil- de Israëlische dienst ging zestig pro- zoek in en wacht het met verdere Hamas wijst de Israëlische beschuldi- structie is te zien dat de oren nogal derijen is toe te passen, en cent van het ontwikkelingsbudget conclusies totdat de bewijzen zijn ge- gingen van de hand en zegt dat het op afwijkend zijn geschilderd: kunst- belangrijke informatie kan opleve- voor Gaza op aan militaire activitei- leverd. ‘World Vision werkt al ruim geen enkele wijze verbonden is met kenners zeggen dat Degas in de ren voor kunsthistorici. ten van Hamas. Humanitaire projec- veertig jaar in Israël en Palestina, World Vision. < 3 nederlands dagblad vrijdag 5 augustus 2016

Jan van Benthem nd.nl/buitenland beeld nd en ap Obama verleent gratie aan recordaantal gevangenen Prijsdaling? Geen paniek …De Amerikaanse president Barack verleende gratie aan veroordeelden Obama heeft een recordaantal onder de laatste tien presidenten gevangenen gratie verleend. Moet je als consument blij zijn als de prijzen van Obama goederen en diensten dalen? Dat is wat er in de …Hij wil de ‘kwaadaardige cyclus Bush jr. afgelopen maand is gebeurd. De prijzen liggen nu 0,3 van armoede, criminaliteit en Clinton gevangenschap’ doorbreken, waarin Bush sr. procent lager dan een jaar geleden. Maar dan begin- ruim twee miljoen Amerikanen Reagan nen meteen al de mitsen en de maren. Want in de vastzitten. Carter economie is het bijna nooit gewoon A of B. De prijs- Ford daling waarvan het CBS donderdag melding maakte, ▶Washington Nixon is de zogeheten kerninflatie: het inflatiecijfer gecor- Met een gratieverlening aan 214 ge- Johnson vangenen in federale gevangenissen Kennedy rigeerd voor sterk schommelende categorieën als heeft president Barack Obama een energie, alcohol en tabak, en voeding. Als je die wel eeuwrecord gevestigd. Nooit eerder meerekent, is er nog sprake van een lichte prijsstij- 0 100 200 300 400 500 600 in de Amerikaanse geschiedenis kre- ging: van 0,2 procent. Wel is ook hier sprake van een gen zo veel gevangenen tegelijk gra- dalende trend: de vorige twee maanden was de tie. Van de 214 gevangenen die in ten en aanklagers. De vereniging van meer kans moeten krijgen op het principe op 1 december hun vrijheid hoofden van politie in de grote ste- goedmaken van hun vergrijp op een inflatie nog een half procent. zullen terugkrijgen, zaten 67 een leden, het verbond van openbaar aan- andere manier. venslange gevangenisstraf uit. klagers en nog een aantal organisa- Wat het bericht van het CBS bijzonder maakt, is dat eerlijk en redelijk Het gratiebesluit van Obama is tege- ties op het terrein van politie en voor het eerst in bijna dertig jaar sprake is van een lijk een aanklacht tegen het huidige justitie, schreven twee dagen na De gevangenen die Obama nu vrij- juridische systeem van verplichte Trumps aankondiging een open brief. laat, zijn grotendeels kleine drugscri- prijsdaling. We praten dan over december 1987. Wat minimumstraffen, verduidelijkte de Daarin riepen ze de presidentskandi- minelen. Bij elkaar heeft Obama nu die melding meteen weer relativeert, is dat de president in een e-mail aan contac- daten op juist meer te doen aan kor- 562 gevangenen gratie verleend – prijsdaling van toen niet maar een incident was. ten van het Witte Huis. Daardoor zit- tere gevangenisstraffen en een goede vele malen meer dan voorgangers. In Tussen 1986 en 1989 was er, net als de laatste jaren, ten honderdduizenden gevangenen terugkeer in de samenleving van ex- april 2014 kondigde het ministerie sprake van een gemiddeld heel lage prijstijging: rond lange, soms levenslange straffen uit gevangenen. ‘We weten uit onze ervan Justitie het zogeheten ‘Clementie voor relatief kleine vergrijpen. Een varingen als wetshandhavers dat een Initiatief’ aan, gericht op deze bre- of onder de 1 procent. Gedurende veertien maanden van de bekende voorbeelden is dat overdreven nadruk op opsluiting de dere strafvermindering. ‘Om ons jus- was er zelfs sprake van een prijsdaling. De grootste van Curtis Wilkerson uit Californië, misdaad niet afschrikt’, aldus de poli- titiële systeem effectief te laten zijn, daling in één maand was toen 1,3 procent. Dat is nog die in 1995, veertien jaar na twee tiehoofden en aanklagers. Volgens moet het eerlijk en redelijk zijn en eens andere koek dan de 0,3 procent van nu, in één eerdere vergrijpen, een paar sokken hen moet de aandacht verschuiven ook zo worden ervaren’, zei de voorjaar tijd. Om het in perspectief te zetten: de jaren van 2,50 dollar probeerde te stelen. van harde straffen voor kleine crimi- malige plaatsvervangend hoofdaan- Omdat het zijn derde vergrijp was, nelen naar het aanpakken van ‘de klager James Cole bij de presentatie. tachtig waren een periode van grote economische leverde hem dat een gevangenisstraf meest gewelddadige en zware mis- Het initiatief is gericht op het vrijla- crisis: nog een graadje erger dan de periode tussen van 25 jaar tot levenslang op – de dadigers’. Kleine criminelen zouden ten van gevangenen die onder de ou- 2008 en 2014. De aantallen werklozen en arbeidson- verplichte minimumstraf bij een der- dere regelgeving rond hoge mini- geschikten waren destijds torenhoog en er moest de misdrijf. mumstraffen tot buitensporige Door het harde strafregime heeft gevangenisstraffen zijn veroordeeld. door de kabinetten-Lubbers I en II (CDA en VVD) enorm Amerika veruit de meeste gevange- Ook in deelstaten zijn programma’s worden bezuinigd op de sociale uitkeringen en de nen van alle landen ter wereld. Vol- om het enorme aantal gevangenen overheidsuitgaven. En de winstgevendheid van het gens opgave van het Witte Huis en terug te brengen, met het sterk Re- bedrijfsleven was toen een stuk lager dan nu. het Amerikaanse ministerie van Jus- publikeins georiënteerde Texas als titie zitten er op dit moment 2,2 mil- opvallende koploper. Met het terug- joen Amerikanen achter de tralies, de brengen van het aantal gevangenis- De lage inflatie van de laatste tijd heeft veel te helft vanwege drugsgerelateerde straffen en meer aandacht voor re- maken met de lage olieprijs. Deze ligt al even rond de misdrijven. integratie van ex-gevangenen daalde 40 dollar per vat tegen circa 100 dollar in de jaren Toen de Republikeinse presidents- daar ook de misdaad. Er is overigens 2011-2014. Dit werkt sterk door in de economie. Die kandidaat Donald Trump drie weken nog een lange weg te gaan: Amerika lage prijs heeft veel met overproductie te maken. De geleden zich presenteerde als ‘wet en heeft ruim een kwart van alle gevan- orde-kandidaat’ en aankondigde genen ter wereld en spendeert tach- belangrijkste olieproducenten hebben de inkomsten vooral ‘hard tegen de misdaad’ te tig miljard dollar per jaar om hen te hard nodig om eenzijdig een stap terug te kunnen zullen zijn, leidde dat tot hevig pro- achter de tralies te houden. doen. Veel analisten verwachten dat de prijzen de test van tienduizenden politieagen- Barack Obama ▶▶ zie ook pagina 12 en 13 komende jaren wel weer zullen aantrekken, wat gunstig is voor de inflatie. De Europese Centrale Bank snakt naar een herstel van de inflatie tot rond de 2 procent. Met haar eigen instrumenten – het sturen Marinde van der Breggen nd.nl/nederland van de rente en het pompen van tientallen miljarden in de economie – krijgt ze dat niet voor elkaar.

Samenwoners vertekenen beeld Economen verschillen van mening over de schade die een te lage of zelfs negatieve inflatie de economie ▶▶ vervolg van pagina 1 Het aantal stukgelopen relaties ligt jaar later niet meer met dezelfde berokkent. Wel zijn de meesten het erover eens dat Hoe komt het dan dat je in een Vinex- een stuk hoger dan het aantal echt- partner samenwonen. deflatie (een daling van het algemeen prijsniveau) wijk juist minder kans hebt dat je re- scheidingen. Dit komt omdat hier ook Een uitschieter in de Vinex-wijken is latie stukloopt? Dat heeft te maken de uit elkaar gaande samenwoners bij Almere Poort. In de wijk met 1200 in- pas op langere termijn echt zorgelijk is. Veel meer dan met de demografische kenmerken horen, die ‘blazen het geheel op’, zegt woners gingen in 2014 van elke dui- nu her en der al gebeurt, is er niet aan te doen. van de bewoners van die wijken, zegt Latten. 2,6 procent gestrande relaties zend stellen, 51 uit elkaar. Opvallend, Jan Latten. Het CBS becijferde eerder in 2014, zou betekenen dat als je die want de meeste wijken zaten tussen Frans Tijssen al dat er relatief veel gezinnen met stellen tien jaar volgt, dan 26 procent de 15 en 35 van elke duizend stellen. jonge kinderen, hogere inkomens en uit elkaar is. Hij wijst erop dat je dat Latten heeft de indruk dat dit komt een koopwoning in Vinex-wijken wo- ook terugziet als je het aantal stukge- doordat Almere feitelijk fungeert als nen. Kortom, stellen die ‘stappen heb- lopen relaties in Nederland (3,3 pro- Amsterdamse buitenwijk. ‘Veel men- ben gezet naar een standvastige lief- cent) en de Vinex-wijk (2,6 procent) sen die in Amsterdam geen sociale de’, zoals Latten het verwoordt. vergelijkt met grote steden (4,3 pro- huurwoning kunnen vinden, wijken De robuustheid van hun relatie is te- cent). uit naar Almere. Het zou kunnen dat rug te zien in de cijfers. Vergeleken je daarom het beeld dat we in Am- met hen, stranden de relaties van ge- geen kind sterdam hebben, terugziet in Almere.’ zinnen met jonge kinderen, lagere In de steden zijn over het algemeen Het is voor het eerst dat het CBS deze ‘In oktober? Er moet nu inkomens en een huurwoning drie meer samenwoners zonder kind. Die analyse uitvoert. Wel is gekeken naar keer zo vaak. Latten: ‘Dat betekent zijn nog niet toe aan de stap naar een de situatie in 2008, om te kijken of de QUOTEmeteen gehandeld worden.’ dat het niet de locatie is die telt, maar koophuis of een kind, of willen dat crisis invloed heeft gehad op het aan- “ ▶▶ zie pagina 8: Fel debat over verfransen van de islam” de manier waarop het stel in het le- gewoon niet. Het is bekend dat onder tal stukgelopen relaties. De onderzoe- ven staat.’ die groep de kans groter is dat zij een kers vonden geen verschil. < 4 nederlands dagblad vrijdag 5 augustus 2016

aan de ketting – over water Aaldert van Soest nd.nl/nederland beeld nd Naar de oorsprong van de Rotte

Redacteuren van het Nederlands Dagblad gaan deze zomer weer het land door voor de zomerserie Aan de ketting. Deze keer krijgen ze als opdracht mee Nederland ook over water te verkennen.

Vandaag: Aaldert van Soest wordt aangezien voor technisch rechercheur en vaart naar de oorsprong van de Rotte.

▶Rotterdam Sam Broere (86) is tuinman van de de naam Inshallah. Over de reling Pelgrimvaderskerk in Rotterdam- hangt wat wasgoed. De eigenaresse Delfshaven, al 25 jaar. Hij verwijdert – grijs haar, zwarte broek, een ge- onkruid. Het is wat onrustiger dan streept T-shirt met ‘Paris’ erop – anders, want vannacht is er een in- komt naar buiten. ‘Ja, we krijgen mo- breker door ‘zijn’ tuin gelopen en menteel veel vragen over die naam’, heeft bij de buurman van de kerk bevestigt ze. Het betekent zoiets als drie laptops gestolen. ‘Kijk’, wijst ‘de wil van God’ of ‘je hoogste ideaal’, Broere, ‘hij is waarschijnlijk op die legt ze uit. ‘Wij zijn geen moslims, kliko geklommen en is door het wc- maar hebben lang in het Midden- raampje binnengekomen.’ Even later Oosten gewoond. Vandaar dat we op verschijnt de ongelukkige bewoner, deze naam gekomen zijn.’ Een lift zit samen met een technisch recher- er niet in. De Inshallah gaat in het cheur in een blauw pak en met licht- weekend pas weer varen – naar Den blauwe handschoenen. De recher- Briel. Ergens tussen de Zuid-Hollandse weilanden houdt de Rotte op. Hier ontspringt het riviertje waaraan Rotterdam zijn cheur schijnt met een zaklampje op Mijn bruggentocht eindigt op een naam te danken heeft. de kliko. ‘Vanmorgen is de politie al plek waar het water een brug over de geweest, nu doen ze sporenonder- weg vindt: het Gouwe-aquaduct over zoek’, stelt Broere vast. Hij stapt op de A12. Onderweg ernaartoe volg ik zijn fiets, een degelijk, grijs exem- het spoor van de Rotte. De jachtha- plaar. ‘Die heb ik ook al 25 jaar’, lacht ven Rottemeren ligt er verlaten bij. Waarom zoekt hij. Het is zijn boodschappenfiets, Het waait en het is grijs. Botenver- met een bruine fietstas achterop. Hij huurder Peter van Vliet ziet mij in een mens naar heeft thuis ook een elektrische fiets. dubio staan, en vraagt: ‘Wil je iets Die gebruikt hij voor grotere tochten. moois ontdekken? Dan moet je naar de oorsprong ‘Naar de Rhoonse Grienden of de Rot- de oorsprong van de Rotte varen.’ Hij van de dingen? temeren, bijvoorbeeld.’ legt het uit: ‘Je moet onder de A12 De kerktuin bevindt zich in de Piet door. Daar hangt een bord dat je niet Heynstraat, schuin tegenover het ge- verder mag varen, dat heb je gewoon boortehuis van de zeevaarder die be- niet gezien.’ Hij duwt me van de kade roemd werd vanwege de verovering en roept nog: ‘Succes, op naar de oor- van de Spaanse Zilvervloot in 1628. sprong!’ Waarom triggert me dat? Is De buit van Piet was groter dan drie het een verlangen naar eenvoud, laptopjes: 177.000 pond zilver, 66 naar een plek waar de wereld niet zo pond goud, parels, dierenhuiden, sui- complex is? Is het de wens het ge- ker en parfum. En één papegaai. Piet heim der dingen te begrijpen? Ik kan Heyns wapenspreuk is te lezen op erover nadenken, want ik heb de een bord in de straat: ‘Goud is meer Rotte voor mezelf. Op het water zijn Gouda dan zilver, de deugd overtreft beide.’ verder slechts eenden, meerkoeten Tweede Terwijl ik ernaar sta te kijken, komt en futen. Maasvlakte de buurvrouw van het inbraakslacht- Onder de A12 en de naastgelegen offer naar buiten. ‘U bent toch van spoorweg door varen, gaat nog wel. dat technische team?’ Na een ont- De schrik van mijn leven krijg ik als Brielle kennend antwoord, verontschuldigt even later de Hollevoeterbrug volgt. ze zich. ‘U lijkt sprekend op die re- Doordat ik alleen achterin zit, steekt chercheur.’ Ze prijst zich gelukkig dat de neus van mijn motorbootje flink de inbreker niet bij haar binnen is omhoog. En het bruggetje is laag. Gouda Tweede geweest. ‘Ik heb een logeerkat, die Heel laag. Als ik zie hoe krap het Maasvlakte was er anders vast vandoor gegaan.’ wordt, kan ik niet meer terug. Ik draai het gas terug, en ga zelf plat Brielle geen koffie op de bankjes liggen. Het gaat goed, Dordrecht Ik was niet op jacht naar inbraak- al scheelt het maar een paar centi- nieuws, maar liep een ‘kade- en meter. Burghsluis Biesbosch bruggenroute’ door de historische De rivier wordt smaller en een paar Tiengemeten Rotterdamse wijk. Mijn reis was be- honderd meter na het bruggetje ben gonnen op de landtong bij Rozen- ik er. Ineens houdt de Rotte op. Hoe Veere burg, tussen de Nieuwe Waterweg en het komt dat hier een rivier ont- Middelburg Aarle-Rixtel het Calandkanaal. Daar was het ver- springt, begrijp ik nog steeds niet. Zundert laten en winderig, en de cafetaria op Maar de plek is prachtig: een nie- de punt van de landtong was geslo- mandsland met wat kroos, een riet- ten. Geen koffie dus, alleen een paar kraag, twee schapen die nieuwsgierig zwijgzame vissers. Via het veer van poolshoogte komen nemen, en het Rozenburg naar Maassluis rijd ik geluid van de wind. Misschien hoef Thorn naar Delfshaven. Mijn vraag op Face- ik het ook niet te begrijpen. Maaseik book hoe Rotterdam te verkennen ▶▶ Vandaag vervolgt Marinde van der over water, had onder meer de tip Breggen de tocht; zij doet verslag in opgeleverd dat de stad leuke brug- de krant van maandag. Smeermaas genwandelingen heeft. ▶▶ Hebt u tips voor redacteuren die op Bij de Coolhaven tref ik een jacht met pad gaan? Mail naar [email protected] 5 nederlands dagblad vrijdag 5 augustus 2016

mini-interview Maurice Hoogendoorn nd.nl/wetenschap beeld anp / Robert Vos Marinde van der Breggen nd.nl/nederland beeld pixabay Jonge fietsers reageren trager Hopen op een zonnetje bij de tuinvlindertelling op gevaarlijke verkeerssituaties Overwegend droog en een tiek. Daarvoor hebben we 1500 voorzichtig zonnetje, het ideale vrijwilligers die van april tot sep- ▶Gent weer om vlinders te tellen in uw tember iedere week een stukje Jonge fietsers hebben een grotere achtertuin. Bij regen laten de van de “vlinderroute” tellen, die kans om bij een verkeersongeval vlinders zich namelijk niet zien loopt vooral door buitengebieden. betrokken te raken, stellen Gentse en ook de gemiddelde vlinder- De tuinvlindertelling is om een onderzoekers. Ze ontwikkelden een teller heeft dan weinig zin om beeld te krijgen van de vlinders in training waardoor kinderen sneller naar buiten te gaan, weet Ineke het stedelijk gebied. en beter gevaren herkennen. Radstaat van de Vlinderstich- Dit voorjaar zagen we een daling ting, die dit weekeinde voor de van het aantal vlinders, maar ach- Bewegingswetenschappers Linus achtste keer de jaarlijkse teraf bleek het mee te vallen. Door Zeuwts en Pieter Vansteenkiste, tuinvlindertelling organiseert. de regen hielden de vlinders zich werkzaam aan de universiteit van schuil en gingen mensen minder Gent, vergeleken hoe volwassen en ▶Wageningen naar buiten om te tellen.’ beginnende fietsers kijken naar verkeerssituaties. Ze volgden de oogbe- ■ Die tienduizend mensen zijn ■ Hoe gaat het eigenlijk met wegingen van de proefpersonen ter- niet allemaal vlinderexperts. de vlinder in Nederland? wijl die naar videobeelden keken. ‘Uit Hoe weten ze wat voor vlinder ‘Niet goed. De laatste vijftig jaar deze eerste test kwam niet een enorm ze in hun tuin zien? zijn er twintig soorten verloren groot verschil in kijkgedrag, maar ‘Het scheelt dat het aantal soorten gegaan. Er is wel een lichtpuntje: bleek wel dat jonge fietsers van acht, dat in de tuinen voorkomt be- vorig jaar gingen voor het eerst negen jaar langzamer reageerden als perkt is. In Nederland zijn er on- sinds we tellen (1990) meer soor- er gevaar was. Als er bijvoorbeeld een geveer vijftig vlindersoorten, ten vooruit dan achteruit. Dus we auto achter een vrachtwagen van- waarvan er twintig voorkomen in zijn voorzichtig positief.’ daan kwam, gingen hun ogen daar stedelijk gebied. We hebben een iets later naartoe.’ herkenningskaart waar ze alle- ■ Hoe erg is het als de vlinder Uit een tweede test, opnieuw met vi- maal op staan en dit jaar ook een uitsterft? deobeelden, kwam ook naar voren app, Vlindermee. Daarmee kun je ‘Vlinders zijn een belangrijke dat jonge fietsers minder op het ove- op kleur zoeken naar een soort en schakel in het ecosysteem. Van rige verkeer letten dan volwassen direct hun telling doorgeven. alle rupsen wordt maar 2 tot 5 fietsers, en meer op de omgeving. ‘Er- procent een vlinder. De rest dient varen fietsers weten dat je bij bepaal- ■ Hoe voorkom je dat je de- als voedsel voor veel andere die- de punten beter kunt afremmen en zelfde vlinder twee keer telt? ren, zoals vogels. Maar alleen vlin- goed moet opletten, bijvoorbeeld om- ‘Door alleen de vlinders te tellen ders kunnen zich voortplanten. dat je door huizen of struiken weinig die je tegelijk ziet. Stel, je ziet Dus als die uitsterven, verdwijnen ziet aankomen. Jonge fietsers zijn eerst één koolwitje, daarna zie je de rupsen, hebben de vogels geen minder ervaren en hebben dat min- er drie tegelijk en daarna weer eten meer en stort de hele boel der goed in de gaten’, aldus de onder- één. Dan geef je niet door dat je in.’ zoekers, die onlangs over hun onder- vijf koolwitjes hebt gezien, maar zoek publiceerden in het tijdschrift drie. Want zoveel waren er ten Accident Analysis and Prevention. Een goede praktijktraining zou de veiligheid voor kinderen in het verkeer minste. We tellen liever te weinig Zeuwts, die binnenkort promoveert kunnen verbeteren, stelt onderzoeker Linus Zeuwts. dan dat iemand tien vlinders telt op het onderzoek naar hoe kinderen terwijl het er maar twee waren.’ gevaar herkennen in het verkeer, ont- ler en zagen ze meer gevaren dan kin- mooie aanvulling kunnen zijn. We wikkelde een training om kinderen deren die de training niet gevolgd werken aan een applicatie die we aan ■ Dit voorjaar hoorden we dat sneller potentieel gevaarlijke situa- hadden. scholen kunnen aanbieden.’ er weinig vlinders zijn dit jaar. ties te leren zien. Hij heeft er al mee De training zou de veiligheid voor Hoe kan dat al bekend zijn voor proefgedraaid op scholen. Kinderen boekjes kinderen in het verkeer een stukje de telling van dit weekend? kregen filmpjes te zien van verkeers- Op scholen wordt al wel íéts aan ver- kunnen verbeteren, maar de twee on- ‘Er is een groep mensen die het situaties en moesten reageren wan- keerseducatie gedaan, maar dat blijft derzoekers benadrukken dat er geen hele jaar door hun waarnemingen neer vertragen, remmen of uitwijken grotendeels beperkt tot kennisover- wonderen moeten worden verwacht. aan ons doorgeeft via speciale noodzakelijk was. Dan werd het beeld dracht uit boekjes, aldus de onder- ‘Veel verkeersongelukken ontstaan websites. Voor de officiële statis- op stop gezet en de situatie bespro- zoekers. ‘Soms wordt er ook nog een doordat volwassenen roekeloos auto- tieken werken we samen met het ken. Volgens Zeuwts reageerden de beetje gefietst, maar meestal leren ze rijden of dronken achter het stuur Centraal Bureau voor de Statis- Een kleine vos. kinderen die deze training van twee dan niet veel over het herkennen van stappen. Dat voorkomen wij niet met uur hadden gevolgd vervolgens snel- gevaar. Deze training zou dus een deze training.’ <

advertentie anp

Elke reis heeft z’n verhaal “Wij hebben genoten Schilderijen Oekraïne van de reisleider, voorlopig niet terug iemand die om kan gaan met mensen en ▶Hoorn boeiende dagsluitingen De vier gestolen 17e-eeuwse kon geven.” schilderijen uit het Westfries Museum in Hoorn die in april in Oekraïne zijn teruggevonden, Altijd met eigen komen voorlopig nog niet terug. Het Goed Idee reisleider museum heeft de feestelijke terugkomst die gepland stond voor vanaf begin september op de lange baan geschoven, nu Oekraïne een eigen onderzoeksteam heeft gezet op de identificatie van de topstukken. Krk - Kroatië 295 Bijbelse reizen Het museum heeft hiervoor veelal Themareizen eeuwenoude documenten moeten Vliegreizen Busreizen aanleveren om te bewijzen dat de Reizen in eigen sfeer met 100% vertrekgarantie Actieve reizen schilderijen uit Hoorn komen. Alleengaanden Vaarreizen Sindsdien is het stil, waardoor het Samenzangreis Kohlbrugge Duitse Hanzesteden Hoogtepunten van Toscane 3 dagen 5 dagen 10 dagen museum in grote onzekerheid v.a. 3-daagse samenzangreis Duitsland v.a. 5-daagse busreis Duitsland v.a. 10-daagse alleengaandenreis Italië M.m.v. o.a. Marco den Toom en ds. D.J. Budding Naar o.a. Hamburg, Lübeck en Bremen Met o.a. Florence, Pisa en Luca verkeert over wanneer de werken 295 Vertrek: 3 november 335 Vertrek: 19 september 695 Vertrek: 15 september terugkeren, zei een woordvoerster Zie: www.goedideereizen.nl/34318 Zie: www.goedideereizen.nl/33898 Zie: www.goedideereizen.nl/34310 donderdag na een bericht hierover Zonnig Zakynthos Dalmatische Kust en Dubrovnik Hoogtepunten van Israël in De Telegraaf. De vier werken 15 dagen 12 dagen 8 dagen v.a. 15-daagse vliegreis Griekenland v.a. 12-daagse busrondreis Kroatië v.a. 8-daagse Bijbelse reis Israël maken deel uit van in totaal 24 Mooi comfortabel 4-sterrenhotel Ook naar o.a. Zadar, Split en Krk Verblijf in Jeruzalem en Tiberias schilderijen die in 2005 bij een Vertrek: 23 september 2016 Vertrek: 26 september Vertrek: 9 september en 28 oktober 875 Zie: www.goedideereizen.nl/33892 885 Zie: www.goedideereizen.nl/33869 995 Zie: www.goedideereizen.nl/33635 inbraak uit het Westfries Museum werden gestolen. < Dé christelijke reisorganisatie X www.goedideereizen.nl/nd X 0172-725000 6 nederlands dagblad vrijdag 5 augustus 2016

Maurice Hoogendoorn nd.nl/sport beeld ap en anp / Olaf Kraak Dit zijn onze medaillekansen

De Nederlandse atleten vieren samen met chef de mission Maurits Hendriks (midden voor) de welkomstceremonie in de internationale zone van het Olympisch Dorp, voorafgaand aan de Olympische Spelen in Rio de Janeiro.

…Vanavond is het zover: met de goud veroverde op de rekstok. Het was de Nederlandse wielerploeg in openingsceremonie beginnen in afgelopen jaar had hij veel tegenslag de breedte zo goed. Rio de Janeiro de 28e Olympische dus het is nog de vraag hoe goed Zomerspelen. Zonderland deze Spelen precies is. ■ Kim Polling Bovendien: het blijft een jurysport, Als vanouds liggen er bij het judoën …De Nederlandse equipe bestaat er kan van alles gebeuren. Medail- voor Nederland medaillekansen. uit 242 sporters. Maar wie zijn de lekansen zijn er ook voor de ‘Lord of Een van de grote favorieten is de grootste kanshebbers op eremetaal? the Rings’: ringenspecialist Yuri van Groningse judoka Kim Polling. De Gelder, 33 jaar, maakt in Rio zijn de- afgelopen drie jaar werd ze Europees ▶Rio de Janeiro buut op de Spelen. kampioen in de klasse tot 70 kilo. Als we de voorspelling geloven die Ze staat ook al drie jaar eerste op de databureau Gracenote deze week ■Tom Dumoulin wereldranglijst. In de afgelopen ja- deed, worden het de meest succes- Zijn kwetsbare pols was de afgelo- ren kampte ze met depressie en een volle Olympische Spelen ooit voor pen weken landelijk nieuws. Een angststoornis, ze dacht erover om te Nederland. Zes keer goud, elf keer valpartij in de Tour de France leek stoppen met judo. Die nare periode zilver en elf keer brons: 28 medailles zijn olympische droom te verpesten, is achter de rug. Mentaal zit het weer in totaal, drie meer dan in Sydney 200 meter – die afstand ligt haar het taal voor Femke Heemskerk, en bij maar het lijkt erop dat de renner die goed, volgens Polling. Ze heeft zin in 2000. Met dit verschil dat er toen wel best. Maar met een beetje geluk zijn de mannen op dezelfde afstand voor dit jaar alles wat hij aanraakt in goud Rio en gelooft in goud. veel meer gouden plakken (twaalf) er ook zeker op de 100 meter kansen Europees kampioen Sebastiaan Ver- ziet veranderen, toch aan de start werden gewonnen. op goud. Een paar honderdsten van schuren. zal verschijnen van de wegwedstrijd Drie Groningse economen kwamen een seconde kunnen het verschil en de tijdrit. Dat laatste onderdeel is onlangs in hun berekeningen tot 24 zijn tussen goud of een vijfde plaats. ■ Epke Zonderland Dumoulins specialiteit, maar in de Nederlandse medailles. Iets minder Overigens is de atletiekploeg al jaren Cassina-Kovacs-Kolman-combinatie? wegwedstrijd heeft Nederland ook dus, maar wel acht keer een gouden niet meer zo sterk geweest. Ook Sifan Gaylord 2? Het lijkt abracadabra, kansen, zowel bij de mannen als bij plak. Hassan (1500 meter) en Anouk Vet- maar het zijn de oefeningen waarde vrouwen. Bauke Mollema, Wout Hoe dan ook, over ruim twee weken ter (zevenkamp) zijn medaillekan- mee de Friese turner Epke Zonder- Poels, Steven Kruijswijk, Anna van weten we of de favorieten waarop in didaten. En wellicht kan de immer land vier jaar geleden in Londen der Breggen, Marianne Vos, zelden deze voorspellingen wordt gerekend, opgewekte Churandy Martina bij de de verwachtingen ook hebben waar- mannen (100 en 200 meter) voor een gemaakt. Maar wie zijn nou eigenlijk verrassing zorgen. de sporters die als zekerheidje voor een medaille worden gezien? ■ Ranomi Kromowidjojo Een aantal favorieten op een rij. De Olympische Spelen van 2012 waren háár Spelen. ‘Kromo’ won ■ Dafne Schippers goud op de 50 en 100 meter vrije Als érgens de nationale hoop op is slag. Toen was ze de grote favoriet, Compleet is dit lijstje namen zeker gevestigd, dan is het wel een gouden maar de Nederlandse is inmiddels niet. De hockeyteams, de beachvolley- plak voor Dafne Schippers. Atletiek voorbijgestreefd door de Australische ballers, de springruiters, ook zij heb- is nu eenmaal de moeder van alle Cate Campbell, die onlangs het we- ben een goede kans op medailles. Net sporten, en bovendien: hoe vaak reldrecord op de 100 meter vrije slag als BMX’er Niek Kimmann, zeilster doet Nederland op de sprintnum- verpulverde. Zilver lijkt het hoogst Marit Bouwmeester en windsurfer mers mee om goud? De meeste kans haalbare. Op de 200 meter vrije slag Dorian van Rijsselberghe. De komen- heeft de 24-jarige Utrechtse op de liggen er wellicht kansen op ereme- de twee weken zullen het leren. <

■ Dubbeldam vlagdrager ■ drieduizend Nederlanders ■ Zonderland alleen op rek ■ complimenten voor Brazilië ■ Ban Ki-moon draagt fakkel Springruiter Jeroen Dubbeldam (43) Zeker drieduizend Nederlanders wo- Turner Epke Zonderland komt bij de Het kostte veel moeite, maar de flat Ban Ki-moon, de secretaris-generaal draagt vandaag bij de openingscere- nen de Olympische Spelen in Rio de Spelen alleen uit op de rekstok. De waarin de Nederlandse sporters vervan de Verenigde Naties, zal een van monie van de Olympische Spelen in Janeiro bij. Het gaat voornamelijk om Friese titelverdediger op dat toestel blijven is op orde. Chef de mission de fakkeldragers zijn voordat het Rio de Janeiro de Nederlandse vlag de sporters, familie en vrienden, verlaat optredens op brug en voltige Maurits Hendriks gaf de Braziliaanse olympisch vuur in Rio de Janeiro het Maracanã-stadion in. Vier jaar tegenwoordigers van bonden, gasten schieten vanwege een blessure aan organisatie daar woensdag bij de of- vandaag wordt ontstoken. Ook tij- geleden in Londen droeg windsurfer van sponsors en de crew van het Hol- zijn vinger. ‘Een tegenvaller’, zegt ficiële welkomstceremonie een com- dens de Zomerspelen in 2012 in Lon- Dorian van Rijsselberghe de vlag bij land Heineken House. Supporters die bondscoach Bram van Bokhoven. pliment voor. ‘Ik zie bij de sporters den en tijdens de Winterspelen in opening, en zwemster Ranomi Kro- op eigen gelegenheid reizen zijn niet ‘Maar aan de andere kant: zijn rek- alleen maar glimlachen en hoor geen 2014 in Sotsji droeg de secretaris-ge- mowidjojo bij de sluiting. < in het cijfer meegenomen. < oefening zag er vandaag goed uit.’ < wanklanken.’ < neraal de fakkel. < 7 nederlands dagblad vrijdag 5 augustus 2016

Harmke van Berkum nd.nl/geloof Harmke van Berkum nd.nl/geloof beeld nd Onderzoek naar vrouwelijke Bijbel ook op Deventer Boekenmarkt diakenen ▶Vaticaanstad De paus heeft een studiecommissie ingesteld die de mogelijkheden moet onderzoeken voor vrouwelijke permanente diakenen.

De vraag die onderzocht wordt, is of de diaconessen in de vroege kerk een apart ambt bekleedden en dus gewijd werden, of slechts een kerkelijke functie vervulden. Binnen de Rooms- Katholieke Kerk is het diaconaat een van de drie kerkelijke ambten, naast dat van bisschop en priester. De kerk kent diakens die later priester worden en ‘permanente diakens’. Perma- nente diakens kunnen ook gehuwd zijn. Zij mogen dopen en helpen bij huwelijkssluitingen. Als voorzitter van de commissie heeft de paus aartsbisschop Luis Francisco Ladaria Ferrer benoemd. De helft van de commissieleden is vrouw. De paus maakte in mei bekend de commissie in te stellen, nadat hem bij een bijeenkomst met katholieke vrouwen was gevraagd waarom vrouwen van het diakenenambt zijn uitgesloten. Zij stelden de paus voor een onderzoekscommissie in te stellen. <

ap Schutter Charleston in gevangenis belaagd Bezoekers van de Deventer Boekenmarkt kunnen dit jaar kennismaken met de Bijbel. ▶Deventer ▶ Charleston Tijdens de grootste boekenmarkt Borger de overdenking verzorgt. nootschap toe. ‘De Grote Kerk staat rijkste Boek. Voor mensen die meer De man die vorig jaar in een van Europa die zondag plaatsvindt, Daarna probeert de organisatie op al- midden op de markt, een goede plek boeken kopen dan ze kunnen dragen, Amerikaanse kerk negen Afro-Ame- de Deventer Boekenmarkt, is lerlei manieren de Bijbel dichter bij om de Bijbel centraal te stellen.’ is er de zogenaamde Book Express die rikanen doodschoot is onder de bijzondere aandacht voor de Bijbel. de bezoekers te brengen. Zo kunnen Naast de verkoop van boeken is er een de boeken voor bezoekers naar het douche in de gevangenis aangeval- kinderen de letters van het He- programma met muziek, kunst en NS-station of naar de parkeerplaatsen len. Dylann Roof (21) werd in elkaar Het Nederlands Bijbelgenootschap en breeuwse alfabet schilderen en is er speciale exposities. Ook op de vrijdag brengt. geslagen door Dwayne Stafford (26), de Protestantse Gemeente Deventer voor volwassenen een expositie over en zaterdag is er in Deventer al van al- De Deventer Boekenmarkt vindt jaar- een zwarte medegedetineerde. Roof beleggen daarvoor een speciaal pro- Bijbelse spreuken en gezegden. les te doen. Zo is er de Grote Deventer lijks plaats op de eerste zondag van kwam er met blauwe plekken van gramma in de Grote of Lebuïnuskerk. ‘Wij vinden dat de Bijbel thuishoort Taalstrijd, een Wartaal-talkshow over augustus. Dit jaar is het de 28e keer af. Zijn belager zit in voorarrest op Het programma begint ’s morgens op de grootste boekenmarkt van Eu- Johan Cruijff en een platenbeurs. dat de boekenmarkt plaatsvindt. In verdenking van geweldpleging en met een oecumenische viering, waar ropa’, ligt regiocoördinator Mark Koe- Zondag is een stembureau geopend totaal is er ruim zes kilometer markt, een gewapende overval. < theatermaker en theoloog Ferdinand lewijn van het Nederlands Bijbelge- voor de Verkiezing van het Belang- bestaande uit 878 kramen. <

Vincent Lengkeek nd.nl/geloof beeld nd Gezocht: 21e-eeuwse kloosterlingen

…Het oudste klooster van Nederland den voor erediensten in de kapel’, zoekt nieuwe, moderne bewoners. zegt Arendsen. De rooms-katholieke kloostergemeenschap droeg verder …‘Je mag gewoon een eigen bij aan de kunst, cultuur en het on- bankrekening hebben.’ derwijs in de regio. Vandaag de dag zijn er in Sint Agatha nog zes Kruis- ▶Sint Agatha heren over. ‘Het waren er ooit zeven- De toekomst van het klooster van het tig’, aldus Arendsen, die zelf ook in Noord-Brabantse dorp Sint Agatha het klooster woont, maar geen lid is staat op het spel. Door te modernise- van de orde. ren hoopt het klooster nieuwe aan- Het klooster maakte een heuse ‘pro- was te werven. De abdij moet nu een fielschets’ voor sollicitanten. Hij of zij oecumenisch ‘klooster van de toe- moet bijvoorbeeld participeren in komst’ worden met ‘eenentwintig- het gebedsleven en een gastheer van ste-eeuwse bewoners’, zegt Marga de stilteplek zijn. Een rooms-katho- Arendsen, directeur van het Erfgoed- lieke achtergrond is geen vereiste centrum Nederlands Kloosterleven. voor potentiële bewoners. Arendsen: Wat het klooster te bieden heeft? ‘De grens ligt bij de christelijke tradi- Ruimte en rust, zegt Arendsen. ‘Het tie. Mensen hoeven niet eens per se klooster van de toekomst lijkt op de Het oudste klooster van Nederland in het Noord-Brabantse dorp Sint Agatha. christelijk te zijn, zolang ze maar ge- oudste kloosters die uit de geschie- interesseerd zijn in religie en vragen denis bekend zijn: een klooster be- klooster van de toekomst sluit ook De abdij uit 1371 staat ‘op een keer- oudste, permanent bewoonde kloos- durven te stellen. We weten dat we woond door mensen die ervoor ko- aan bij een recente ontwikkeling, punt in de geschiedenis’, aldus ter van Nederland.’ De Orde van het in deze tijd niet te veel eisen kunnen zen om te wonen op een plaats die waarin mensen rond gedeelde inte- Arendsen. Een maand geleden over- Heilig Kruis, ook wel de Kruisheren, stellen.’ Heeft het klooster wifi? ‘Ja, bezinning mogelijk maakt, om zo resses collectieven vormen, zoals leed de overste van het klooster, pa- stichtte in 1371 het klooster in Sint maar we zitten nog wel met lang- scherper te leren zien wat in het le- kunstenaars, maar tegelijk ook hun ter Wim Slangen. ‘Hij werkte nog Agatha. ‘Ze namen het voortouw bij zaam internet’, vertelt Arendsen ven belangrijk is. Zij gingen bij elkaar privéleven behouden. Je mag gewoon ruim een jaar mee aan het document de ontginning van het omliggende lachend. ‘Maar daar wordt aan ge- wonen om elkaar te versterken. Het een eigen bankrekening hebben.’ dat de toekomst beschrijft van dit landschap, schreven boeken en zorg- werkt.’ < 8 nederlands dagblad vrijdag 5 augustus 2016

Gerhard Wilts nd.nl/buitenland Jenne Jan Holtland / vk nd.nl/buitenland beeld ap / Francois Mori ISIS houdt vele Fel debat over verfra yezidi-vrouwen …De Franse premier Manuel Valls gooide in een opiniestuk de knuppel nog gevangen in het hoenderhok. …Hij wil een Franse islam. ▶New York Duizenden yezidi’s leven nog steeds ▶Parijs in gevangenschap van ISIS-militan- veel vermissingen In Frankrijk woedt een debat over de ten. VN-secretaris Ban Ki-moon Op 3 augustus 2014 vallen ISIS- verhouding tussen islam en staat, heeft alle partijen die de extremis- milities de stad Sinjar (Noord-Irak) aangewakkerd door een voorstel van tische organisatie bestrijden, aan om de ‘ongelovige’ yezidi’s uit de socialistische premier Manuel opgeroepen hun vrijlating tot te roeien. Duizenden yezidi’s Valls. Die gooide een steen in de vij- belangrijkste doel te maken. vluchten naar het Sinjargebergte, ver met een plan om eigen imams op een ruige en kale bergketen ten te leiden, geldstromen van buitenaf ISIS ontketende op 3 augustus 2014 noorden van de stad, waar ze te stoppen en een ‘pact’ te sluiten een uitroeiingsoorlog tegen de ruim wekenlang onder zware ontberin- met de islam in Frankrijk. 400.000 leden tellende yezidi-min- gen bivakkeren. Hun lot zorgt voor Het gehoopte resultaat: een verfrans- derheid in de provincie Nineveh in een wereldwijde schok. Toch duurt te islam. ‘Ons land moet een voor- Noord-Irak. Tienduizenden inwoners het nog meer dan een jaar, beeld zijn voor de hele wereld dat de ontvluchtten de stad Sinjar naar het voordat de stad Sinjar definitief islam samengaat met democratie’, gelijknamige gebergte en naar Tur- bevrijd wordt door Koerdische schreef Valls in een opiniestuk. kije, maar zeker vijfduizend yezidi’s strijders. Ontvoerde vrouwen en De plannen van Valls zijn ingegeven werden door ISIS-strijders vermoord. meisjes worden door ISIS als slaven door de recente aanslagen in Parijs, ISIS nam ook meer dan zevenduizend verhandeld en gedwongen tot Nice en Saint-Étienne-du-Rouvray, vrouwen en meisjes gevangen, de huwelijken met moslims. Veel waarbij een 86-jarige priester de keel meesten van hen werden als sekssla- yezidi-jongens worden geïndoctri- doorgesneden werd. Een centrale rol ven verhandeld en gedwongen zich neerd en moeten vechten voor ziet hij weggelegd voor de ‘Stichting tot de islam te bekeren. ISIS. Duizenden mannen worden van werken van de islam’ (FOIF), een Bijna 3800 yezidi-vrouwen en meis- nog steeds vermist, zegt de VN in organisatie uit de Sarkozy-jaren die jes leven volgens de Koerdische een in juni verschenen rapportage. opgericht werd om geld in te zame- nieuwsdienst Rudaw nog steeds in ‘Het is de taak van de VN en de len voor moskeeën. FOIF leidt door ISIS-gevangenschap. Over hun lot is wereldgemeenschap om de interne verdeeldheid een zieltogend weinig bekend. Dinsdag stelde het doorgaande genocide een halt toe bestaan en werd door Valls zelf al bestuur van de provincie Nineveh een te roepen, te zorgen voor de eens als een ‘volstrekte mislukking’ bedrag van een miljard Iraakse dinars slachtoffers en de daders te betiteld, maar moet nu met over- (circa 760.000 euro) beschikbaar voor berechten’, aldus de VN. heidsgeld worden opgelapt. de behandeling van trauma’s bij 1700 yezidi-vrouwen en meisjes die ont- principes snapt zijn uit handen van ISIS. opbouw van het verwoeste Sinjar en Precies daar zit ook het probleem. De financiële ondersteuning viel sa- slachtofferhulp is ruim tien miljard President (en partijgenoot) François men met de tweede herdenking van dollar nodig, zei burgemeester Mah- Hollande wees er woensdag op dat de val van Sinjar, afgelopen dinsdag. ma Kahlil dinsdag tijdens een herden- de zogeheten wet op de laïcité De stad werd in november 2015 be- kingsplechtigheid. Duitsland en de (1905), die de strikte scheiding tus- vrijd door Iraakse troepen en Koerdi- Verenigde Staten hebben financiële sen kerk en staat regelt, het niet toe- sche peshmerga, maar twintig pro- hulp toegezegd. Voor veel inwoners is laat om religieuze instellingen te Franse moslims bidden op straat. De Franse premier Manuel Valls wil een ‘pact’ cent van het gebied rond de stad is geld niet belangrijk. ‘Wij hoeven niets subsidiëren. En de laïcité, weet ook sluiten met de islam in Frankrijk. nog in handen van ISIS. Het herstel dan alleen de vrijlating van onze Valls, geldt als een sacrosancte hoek- van de stad vordert langzaam. Slechts moeders en zusters’, aldus een yezidi- steen van de republiek waar niet aan een aantal moslimvertegenwoordi- aan in volledige transparantie in twee procent van de gevluchte yezi- vrouw wier familieleden in ISIS-ge- te tornen valt. gers om over de kabinetsplannen te Frankrijk worden opgehaald. di’s is teruggekeerd. Voor de weder- vangenschap leven. ‘Sinjar is bevrijd, Donderdag werden die republikeinse praten. Valls en Cazeneuve hopen via Ook moeten er meer opleidingen ko- dat klopt. Maar er valt niks te vieren principes bijvoorbeeld ingeroepen bij hen de financiering van moskeeën en men voor imams, zodat die niet lan- totdat onze meisjes weer vrij zijn.’ een affaire in Marseille. Daar had een imamopleidingen te stroomlijnen, en ger uit het buitenland gehaald hoe- Ook de Verenigde Naties zijn onge- zwembad toestemming gegeven voor zegden toe in oktober met concrete ven worden. rust over het lot van ontvoerde yezi- een aparte zwemdag voor moslim- voorstellen te komen. Op dit moment kent Frankrijk nog di’s. VN-chef Ban veroordeelde het vrouwen gehuld in zogeheten boer- driehonderd imams uit landen als optreden van ISIS, dat hij bestempel- kini’s. Een kwestie die ingaat tegen financiering Turkije en Algerije die de taal niet de als het plegen van genocide, oor- ‘onze meest fundamentele principes’, Buitenlandse financiering uit rijke spreken en betaald worden door hun logsmisdaden en misdaden tegen de fulmineerde een lokale frontvrouw Golfstaten moet in ieder geval verbo- landen van herkomst. menselijkheid. De VN-secretaris riep van de rechtse Republikeinen, de den worden, zodat het door hen ge- ‘We moeten waken voor paternalis- alle partijen die ISIS bestrijden op om partij van Nicolas Sarkozy. Begin exporteerde salafisme en wahabisme me’, aldus Valls, ‘maar ook doorzien de vrijlating van de vrouwen tot prio- deze week ontving minister van Bin- niet langer voet aan de grond krijgt. dat de islam in Frankrijk hoognodig Ban Ki-moon riteit te maken. < nenlandse Zaken Bernard Cazeneuve Het geld voor moskeeën moet voort- gered moet worden uit handen van

Gerhard Wilts nd.nl/buitenland Boko Haram wil ‘elke kerk in Nigeria opblazen’

▶Lagos De nieuwe leider van de Nigeriaan- uit, die lijden in de oorlog die er goodwill op te bouwen bij de moslim- West-Afrika van het Islamitische Kali- Hij beschuldigde Barnawi ervan een se terreurbeweging Boko Haram, woedt. Ze geven hun eten, onderdak gemeenschappen in Nigeria, maar faat’. coup tegen hem te willen plegen. In Abu Musab al-Barnawi, stopt met en bekeren vervolgens hun kinderen ook om de spanningen tussen christe- De vorige leider van Boko Haram, Abu zijn tien minuten durende radio- aanslagen op moskeeën om in tot het christendom’, aldus Barnawi. nen en moslims in Nigeria verder op Bakr Shekau, had zich vorig jaar lo- boodschap leek Shekau afstand te ne- plaats daarvan christenen harder Boko Haram dreigt te zullen terug- te voeren. yaal verklaard aan terreurorganisatie men van ISIS, hoewel hij de jihadisti- aan te vallen. Maar binnen Boko slaan door ‘boobytraps te leggen en De terreurbeweging liep in de afgelo- ISIS, maar van deze leider was al bijna sche leider Abu Bakr al-Baghdadi nog Haram tekent zich een strijd om het elke kerk die bereikt kan worden op pen anderhalf jaar zware klappen op een jaar vrijwel niets meer verno- steeds ‘kalief’ noemde. leiderschap af. te blazen’. ‘We zullen alle burgers van in de strijd met het Nigeriaanse leger men, op een vage video in maart dit het Kruis vermoorden’, verklaarde en verloor een groot deel van zijn jaar na. machtsstrijd In een interview woensdag met het Barnawi. Hij zei een einde te willen machtsgebied in het noorden van Maar donderdag liet Shekau weer van Shekaus toespraak, in het Arabisch en ISIS-weekblad al-Naba kondigde Bar- maken aan aanslagen op moskeeën Nigeria. zich horen in een radiotoespraak, in de lokale Hausa-taal, wijst erop dat nawi aan de ‘kruistocht’ tegen chris- en markten, omdat ‘vrome moslims’ waarbij hij scherp uithaalde naar de binnen Boko Haram een machtsstrijd tenen op te voeren. Volgens hem is er niet gestraft horen te worden door de machtsstrijd door ISIS aangewezen nieuwe leider. gaande is. een westers complot gaande om groepering. Barnawi werd deze week door de ex- Shekau zei nog steeds de touwtjes in In 2012 scheidde een deel van Boko Nigeria te kerstenen, waarbij vooral De antiterrorisme-denktank SITE tremistische terreurbeweging ISIS handen te hebben en sprak tegen dat Haram zich af onder de naam Ansaru, van hulporganisaties gebruik wordt meent dat de koerswending van Boko naar voren geschoven als de nieuwe Barnawi de nieuwe leider is van Boko uit protest tegen de willekeurige aan- gemaakt. ‘Ze buiten de ontheemden Haram niet alleen bedoeld is om weer ‘Wali’ (gouverneur) van de ‘provincie Haram. vallen op (islamitische) burgers. < 9 nederlands dagblad vrijdag 5 augustus 2016

Jan van Benthem nd.nl/buitenland beeld nd ‘Houd aanslagen nsen van de islam simpel en effectief’

▶ Raqqa ▶▶ vervolg van pagina 1 De tweede grote haatboodschap van ISIS in Dabiq richt zich op de westerse democratische samenleving, met zijn ‘de geperverteerde liberale waarden’ en ‘alle verdorvenheid en corruptie’ die voortvloeien uit ‘de seculiere liberale democratie, het christendom en het atheïsme van het Westen’. ISIS wil dit allemaal bestrijden om ‘de mens- heid te beschermen tegen jullie mis- leide opvattingen en jullie ontaarde manier van leven’. Deze argumenten en het aanhangen van de evolutietheorie, als ontken- ning van een schepping, zijn voor ISIS Cover van het ISIS-blad Dabiq. belangrijker dan de laatste drie punten, de oorlog tegen de islam, de mili- aanslagen te plegen, zo vertelde hij de taire operaties van het Westen in krant vanuit de cel. In Duitsland had moslimlanden en de aanwezigheid ISIS nog te weinig mensen, terwijl ze van westerse militairen op islami- in Frankrijk meer dan genoeg aan- tisch grondgebied. hangers hadden om aanslagen te ple- ISIS gaat met het jongste blad een gen. Na een training van enkele we- stap verder dan eerdere oorlogsver- ken ging Sarfo terug naar Duitsland, klaringen tegen het christendom. maar werd daar al snel opgepakt. Daarin werd de moord op christenen Om die kans op ontdekking te voor- vooral gerechtvaardigd als wraakoe- komen heeft Dabiq nu ‘een laatste fening voor misdrijven van ‘christe- woord van advies betreffende je ope- lijke kruisvaarders’ tegen moslims in ratie’ voor aanstaande aanslagple- Irak, Egypte en andere landen. gers: ‘Maak geen ingewikkelde plan- Wel past het in de lijn van de aankon- nen, hou het simpel en effectief. Als je diging van ‘de laatste kruisvaart’, die een wapen kunt bemachtigen, doe ISIS al in oktober 2014 in Dabiq aan- dat en gebruik het, zo snel mogelijk kondigde, nog voor de moord op 21 en op een plek die de meeste schade Egyptische christenen in februari en paniek oplevert.’ 2015. Net als toen wordt ook nu Jezus Alle westerse burgers zijn vijanden, weer aangewezen als een islamiti- legt Dabiq verder uit, want ‘alle ope- sche messias, die zal terugkomen om raties van onze vijanden worden ge- de moslims aan te voeren in de eind- steund door de kruisvaarder-kiezers strijd tegen het valse christendom. en belastingbetalers in de democrati- In de tussentijd zijn er voor aanhan- sche landen van het Westen’. Het is gers van ISIS in Europese landen twee dus ‘een plicht om deze landen en opties, schrijft Dabiq: verhuizen naar hun burgers aan te vallen’. < het ‘kalifaat’ van ISIS in Syrië en Irak of de aanval in eigen land openen. ‘Jullie zijn gezegend met de mogelijk- haatbladen hen die haar van binnenuit onder- leerd’ had door met publiek geld te hebben met de islam, en dat hij er heid een veel groter doel te dienen. Het is opvallend, hoe gemakkelijk mijnen.’ zwaaien. Ter linkerzijde waren de alles aan zal doen om hun vrijheid Jullie zijn achter de vijandelijke linies het laatste nummer van Dabiq op In een redactioneel commentaar liet meningen verdeeld. Le Monde viel van godsdienst te verdedigen.’ en in staat hen te treffen waar het de internet te vinden is. Sinds ISIS is de rechts-conservatieve krant Le Valls bij, maar voegde eraan toe dat De regering-Hollande heeft een hele meeste pijn veroorzaakt.’ uitgeweken naar het Russische Figaro niets over van Valls’ plannen. hij jonge moslims die zich niet verte- reeks repressieve maatregelen geno- Telegrammplatform voor sociale Onder de kop ‘Fout debat’ schreef de genwoordigd voelen door bestaande men sinds de aanslagen in Parijs van jihadganger media, zijn de jihadistische krant dat het ‘een illusie’ is te denken organen, niet mocht vergeten. november vorig jaar. Zo werden De herhaalde en met klem en koran- oproepen kennelijk slechter te dat de islam zich laat organiseren. sinds december twintig als radicaal teksten omlijste oproepen aan sym- blokkeren of in ieder geval ‘De soennitische islam gehoorzaamt repressieve maatregelen bekendstaande moskeeën gesloten, pathisanten van ISIS om in eigen land moeilijker bereikbaar te maken. Na aan geen enkele klerikale hiërarchie Mensenrechtenactivist Asif Arif en werden onder de maandenlange aanslagen te plegen, komen overeen de aanslagen in Parijs in november of theologische autoriteit.’ Vervol- schreef in een opiniestuk in Le Nouvel noodtoestand honderden huiszoe- met het verhaal van de Duitse jihad- wisten veiligheidsdiensten en gens schamper: ‘In oktober? Er moet Observateur dat moslims het beu zijn kingen verricht. Maatregelen die uit- ganger Harry Sarfo in de New York internetbedrijven de toegang tot nu meteen gehandeld worden.’ Het niet voor vol te worden aangezien. ‘Je gaan van een constructieve rol voor Times. Sarfo wilde zich in Syrië bij ISIS het ISIS-materiaal lastiger te conservatieve parlementslid Hervé zou verwachten dat de premier zegt moskeeën en moslimorganisaties, aansluiten, maar werd opgedragen maken, maar dat lijkt nu voorbij. Mariton vond dat Valls ‘gecapitu- dat de terroristen niets van doen bleven tot nu toe uit. < terug te gaan naar Duitsland om daar

redactie nd Patrick van IJzendoorn nd.nl/economie Israël wil aanpak van ‘tienerterroristen’ Bank of Engeland verlaagt basisrente

▶Jeruzalem ▶Londen Het Israëlische parlement heeft deze De Bank of Engeland heeft de Een maand geleden zag de monetaire met de naweeën van de kredietcrisis. voorspeld dat een stem voor een week een wet goedgekeurd waar- basisrente verlaagd naar 0,25 commissie er nog vanaf, maar nu was Anders dan toen, zo zei de Canadese Brexit zou leiden tot renteverhogin- door Palestijnse kinderen vanaf procent, het laagste niveau in de ‘Keep Calm and Carry On’ voor Carney bankier donderdag, moet het voor gen. Voor spaarders, onder wie veel twaalf jaar in de gevangenis kunnen 322-jarige geschiedenis van de geen optie meer. Preventieve actie burgers en bedrijven nu goed moge- brexiterende ouderen, is de interven- belanden. De nieuwe ‘jeugdwet’ bank. Tevens trekt de centrale bank was geboden. Hij toonde zich een be- lijk zijn om geld te lenen van de ban- tie van Carney een klap, maar hij zegt maakt het mogelijk dat tieners tot tientallen miljarden ponden uit om hoedzame bankier door geen radicale ken. Hij waarschuwde de banken dat dat het cruciaal is dat geld gaat rollen. een celstraf worden veroordeeld de Britse economie te stimuleren en stap te nemen naar ‘gratis geld’, ofwel er geen excuus meer bestaat om de Om het aanbod te stimuleren gaat de voor misdrijven als moord of een het vertrouwen te vergroten. een rente van nul procent, zoals thans renteverlaging niet door te bereke- bank ook de geldpersen weer aanzet- poging daartoe. Het harder aanpak- in Denemarken het geval is. In plaats nen aan hun klanten. Tegen het einde ten. Het zal zestig miljard aan staats- ken van minderjarigen is volgens Hiermee anticipeert bankgouverneur daarvan bewandelde hij een tussen- van de dag hadden de meeste grote obligaties kopen en 10 miljard aan Israël nodig vanwege ‘de ernst van Mark Carney op een lagere economi- weg door van 0,5 naar 0,25 te gaan. banken de hypotheekrente verlaagd. bedrijfsobligaties. Carney stelde de de terreuracties’, sinds de golf van sche groei. Er zijn tekenen dat de eco- Mocht de economische situatie ko- Een Brit met een hypotheek van groeiverwachting voor 2017 bij van mesaanvallen vanaf oktober 2015. nomie na het Brexit-referendum mende maanden verslechteren, dan 211.000 pond zal maandelijks een 2,3 procent in mei, terwijl hij nu op Mensenrechtenorganisaties hebben stagneert, maar harde cijfers zijn nog is een verdere verlaging naar 0,1 pro- paar tientjes extra overhouden. Voor 0,8 procent gokt. Getuige de koers- de wet veroordeeld en sporen Israël niet aanwezig. cent denkbaar. het EU-referendum had toenmalig winsten van anderhalf procent rea- aan om kinderen onder geen beding Sinds het historische referendum Het was de eerste renteverlaging minister van Financiën George Osbor- geerden de beurzen verheugd op de als terroristen te beschouwen. < hing een renteverlaging in de lucht. sinds 2009 toen het eiland kampte ne, om huiseigenaren bang te maken, renteverlaging. < 10 nieuws kort vrijdag 5 augustus 2016 nederlands dagblad

Van der G. eist Grote stroomstoringen Extra EU-hulp voor Turkije wil arrestatie vervolging reclassering rond Rotterdam Afrikaanse landen Gülen om beramen coup Volkert van der G., de moordenaar Enkele duizenden inwoners van De humanitaire situatie in de landen Een rechtbank in Istanbul heeft don- van Pim Fortuyn, wil via de rechter Bergschenhoek en Rotterdam-IJssel- rond het Tsjaadmeer verslechtert da- derdag de arrestatie bevolen van de het Openbaar Ministerie dwingen monde hebben woensdagavond en gelijks. Reden voor de Europese Com- in de Verenigde Staten verblijvende zijn aangifte tegen de Reclassering -nacht zonder stroom gezeten. In missie 12,5 miljoen euro aan nood- geestelijke Fethullah Gülen. Die zou Nederland in behandeling te nemen. Bergschenhoek, ten noorden van de hulp vrij te maken. Het geld wordt ‘opdracht hebben gegeven voor de Dat heeft zijn advocaat Willem Jeb- Maasstad, viel bij circa 4500 huis- vooral besteed om ontheemden in poging tot staatsgreep van 15 juli’, bink laten weten. Van der G. deed vo- houdens rond half tien ’s avonds de Nigeria, Niger en Kameroen van voed- meldt staatspersbureau Anadolu. rig jaar september aangifte tegen de elektriciteit uit. Zo’n drie uur na het sel en water te voorzien. Het bedrag Turkije wil dat de VS Gülen, die in reclassering en een van de medewer- begin van de storing hadden de klan- komt boven op de 58 miljoen die dit zelfverkozen ballingschap leeft in kers voor smaad, laster en schending ten weer stroom. < jaar voor de regio is gereserveerd. < Pennsylvania, uitleveren. < van de geheimhoudingsplicht, omdat zij aan diverse media informatie over de voorwaardelijke invrijheidstelling van Van der G. hadden gegeven. < Politie zet loktelefoons Ryan haalt schouders in tijdens EuroPride op over botte Trump Grote terugroepactie In de strijd tegen zakkenrollers op de Paul Ryan blijft de presidentskandi- Ford om autodeuren Twee Nederlandse doden EuroPride zet de politie in Amster- daat van zijn partij, Donald Trump, na behandeling kliniek dam loktelefoons in. Agenten in uni- steunen. Trumps aarzelingen om zich Autofabrikant Ford Motor roept in de Hof legt tbs op voor form en in burger gebruiken mobiele achter Ryan te scharen in diens gooi Verenigde Staten en Mexico circa doden ‘oma Toni’ Twee Nederlanders zijn overleden na telefoons met ‘track en trace’ in de naar herverkiezing in het Huis van 830.000 auto’s terug naar de werk- een behandeling in de Duitse kanker- hoop grijpgrage dieven in de kladden Afgevaardigden veranderen daar plaats vanwege een probleem met de De 25-jarige Vino H. is in hoger be- kliniek Klaus Ross Kliniek. Een Belgi- te grijpen. De politie maakt niet be- niets aan, liet de huidige voorzitter deurvergrendeling. Door een defect roep veroordeeld tot tbs met dwang- sche vrouw overleed in Nijmegen. kend hoe de loktelefoons precies van het Huis weten. Wel merkte hij kunnen de deuren in bepaalde situa- verpleging voor de dood van de Twee Nederlandse vrouwen liggen worden ingezet. Het korps wil met de op dat Trump het zo bont kan maken ties tijdens het rijden opengaan. Het 96-jarige ‘oma Toni’ vorig jaar in Am- nog in het ziekenhuis. Over hun toe- inzet van de telefoons vooral een dat hij zijn steun intrekt. < merendeel van de auto’s moet in de sterdam. Hoewel het gerechtshof in stand wordt geen uitspraak gedaan, waarschuwend signaal afgeven rich- VS worden teruggehaald. Volgens de hoofdstad moord bewezen vindt, liet de politie donderdag weten. De ting zakkenrollers. Ford is er één ongeluk gebeurd en is H. volledig ontoerekeningsvatbaar politie verzoekt mensen die behan- één persoon gewond geraakt door verklaard en krijgt hij daarom geen deld zijn in de Klaus Ross Kliniek het probleem. < celstraf. Het vonnis komt overeen dringend contact op te nemen met met de eis van het Openbaar Ministe- het Landelijk Meldpunt Zorg. < rie (OM) en ook met de straf die de rechtbank in Amsterdam hem eerder Juncker vindt Turkije Terrorisme zet rem dit jaar oplegde. H. ging daartegen in nu niet EU-waardig op groei luchtvaart beroep. De hoogbejaarde vrouw werd Koenders wil voedsel op 19 maart vorig jaar aangevallen droppen in Aleppo Zoals het land er nu voorstaat, kan Nog altijd zit de aanhoudende ter- toen zij achter haar rollator liep. < Turkije geen lid worden van de Euro- reurdreiging en de fragiele staat van Minister Bert Koenders van Buiten- pese Unie. Dat heeft voorzitter Jean- beeld ap de wereldeconomie de aanwas van landse Zaken heeft donderdag tijdens Claude Juncker van de Europese passagiers in de luchtvaart in de weg. een internationaal overleg in Genève Commissie gezegd. Aan de andere Uit cijfers van luchtvaartassociatie aangedrongen op directe hulp aan de kant pleit Juncker ervoor om de ge- Egypte: ISIS-leider IATA bleek dat de groei op jaarbasis burgers in de Syrische stad Aleppo. sprekken met Ankara over een lid- Sinaï uitgeschakeld in juni nagenoeg gelijk was aan een Nederland wil in ieder geval een tij- maatschap voort te zetten. Juncker maand eerder. In juni steeg de vraag delijke wapenstilstand, humanitaire noemt het niet ‘behulpzaam’ als die De leider van de Egyptische tak van naar passagiersvervoer op jaarbasis hulp en het mogelijk maken van onderhandelingen door de EU wor- ISIS is door een luchtaanval van het met 5,2 procent, tegenover 4,8 pro- voedseldroppings afdwingen. Ook den opgezegd. Egyptische leger in de Sinaï om het cent een maand eerder. < wil Nederland dat er een onafhanke- leven gekomen. Ook een aantal van lijk onderzoek komt naar de ver- zijn belangrijkste paladijnen en 45 meende gifgasaanval eerder deze andere ISIS-strijders lieten het leven, beeld anp week in de stad Al-Saraqueb. < Dode aanval Londen zegt het regeringsleger. Abu Doaa al- is een Amerikaanse Ansari werd volgens het leger in de woestijn gedood door antiterrorisme- 12 miljoen voor digitaal De vrouw die woensdagavond om- eenheden die luchtsteun kregen van opsporen criminelen kwam door een steekpartij in Londen gevechtsvliegtuigen. De operatie is een Amerikaans staatsburger. De maakte deel uit van een hevig lucht- Meer dan dertig Europese bedrijven vermoedelijke dader is een Noor van offensief tegen het ISIS-filiaal in de gaan samen de komende vier jaar in- Somalische komaf. Twee gewonden Sinaï dat al ruim een week bezig is. < strumenten ontwikkelen om digitaal liggen nog in een ziekenhuis. Volgens sneller digitaal criminelen op te spo- de politie lijkt het er steeds meer op beeld anp ren. De Europese Commissie heeft 12 dat de dader kampte met geestelijke miljoen euro uitgetrokken hiervoor. problemen en dat de steekpartij geen Zware klappen voor De te ontwikkelen ‘tools’ moeten snel terreurdaad was. De politie heeft oppermachtig ANC Aantal bankroeten weer betrouwbare informatie uit een enor- beeld anp geen aanwijzingen voor radicalise- op weg naar beneden me hoeveelheid data kunnen opspo- ring gevonden. < Regeringspartij ANC raakt de macht ren. Bijvoorbeeld het vinden en kop- in alle grote steden van Zuid-Afrika Het aantal faillissementen in Neder- pelen van biometrische kenmerken: Schiphol: 1,5 miljoen kwijt. Daarop wijzen de voorlopige land is afgelopen maand weer stevig als een verdachte op een groot aantal euro in beslag genomen uitslagen van de lokale verkiezingen gedaald, na een flinke toename in foto’s voorkomt, kan hij door zijn bio- van woensdag. De voor het ANC on- juni. Volgens cijfers van de Kamer metrische kenmerken – gezicht, kle- Bij witwasonderzoeken op Schiphol gekend slechte uitslag is een optater van Koophandel (KvK) gingen er in ding, postuur – worden herkend. < is bijna 1,5 miljoen euro aan contan- voor de partij van wijlen Nelson juli 316 bedrijven bankroet. Dat is ten in beslag genomen. Sinds juni lo- Mandela. De partij behaalt landelijk ruim een kwart minder dan een jaar pen er meerdere onderzoeken op de nog een meerderheid van de stem- eerder. Met uitzondering van juni ligt luchthaven. Ten minste vijf verdach- men, maar in Pretoria, Johannesburg het aantal bedrijven dat over de kop Anis B. aan Frankrijk ten moeten zich voor de rechter ver- en Port Elizabeth lijkt haar heer- gaat al het hele jaar lager, vergeleken overgedragen antwoorden, laat het Openbaar Mi- schappij voorbij. Het ANC maakte met dezelfde maanden in 2015. < nisterie weten. < sinds het einde van de apartheid de De in Rotterdam opgepakte Franse beeld ap dienst uit in Zuid-Afrika. < terreurverdachte Anis B. is donderdag overgeleverd aan Frankrijk. Dat Sportgigant Adidas heeft zijn advocaat Elpiniki Kolokatsi PvdA en CDA bezorgd Duitser vast voor financieel in topvorm donderdag laten weten. Na aankomst over afvalwater Twente bosbrand La Palma Twintig terroristen in Parijs wordt hij gelijk voorgeleid terechtgesteld in Iran Sportgigant Adidas verkeert in financi- aan de Franse onderzoeksrechter. De Regeringspartij PvdA en oppositie- De Spaanse politie heeft een Duitser ele topvorm. Volgens scheidend top- terreurverdachte werd in maart aan- partij CDA maken zich zorgen over gearresteerd die ervan wordt ver- Iran heeft deze week twintig mannen man Herbert Hainer ligt het merk op gehouden. Dat gebeurde nadat de mogelijke milieuvervuiling in Twen- dacht een bosbrand te hebben ver- geëxecuteerd wegens terrorisme. koers om dit jaar records te breken, zo Fransen Nederland om zijn uitleve- te. De Nederlandse Aardolie Maat- oorzaakt op het Canarische eiland La Volgens Iraanse media waren ze lid zei hij donderdag in een toelichting op ring hadden gevraagd, omdat zijn schappij (NAM) wil daar weer afval- Palma, waardoor een parkwachter van een terroristische soennitische de kwartaalresultaten. Adidas zag zijn naam in een terrorisme-onderzoek water in de bodem lozen. Het gaat om het leven kwam en zevenhon- beweging in het noordwesten van nettowinst in de drie maanden tot juli opdook. In het appartement aan de om vervuild water dat ontstaat bij de derd mensen moesten worden ge- het land. De mannen zouden verant- op jaarbasis bijna verdubbelen, tot 291 Rotterdamse Burgemeester Meinesz- oliewinning in Schoonebeek. De par- evacueerd. De 27-jarige man, die woordelijk zijn voor de dood van miljoen euro. De omzet steeg 13 pro- straat waar hij verbleef, vond de poli- tijen stelden donderdag vragen aan woensdag werd aangehouden, zou tientallen mensen, onder wie agen- cent naar 4,4 miljard euro. In Noord- tie zo’n 45 kilo munitie, waaronder minister Henk Kamp van Economi- het vuur niet met opzet hebben ver- ten die omkwamen bij aanvallen op Amerika wint Adidas steeds meer kogels voor kalasjnikovs. < sche Zaken. < oorzaakt. < politiebureaus. < marktaandeel van marktleider Nike. < 11 opinie debat analyse nederlands dagblad vrijdag 5 augustus 2016

Reageren? Brieven: maximaal 200 woorden. Artikelen: maximaal 700 woorden. Mail uw reactie met naam, adres en telefoonnummer naar [email protected] of Postbus 111, 3770 AC Barneveld. Meer informatie: nd.nl/contact

Roeliene Bos • journalist, dit jaar afgestudeerd aan de Christelijke Hogeschool Ede nd.nl/opinie beeld anp / Robert Vos Media vergeten laagopgeleiden …Journalisten staan ten dienste van de samenleving – de héle samenleving. Daar horen ook laagopgeleiden bij. Maar dat vergeten de media weleens.

Pim Fortuyn was een politicus die zich inspande voor de belangen van laagopgeleiden. Hij werd door de media niet altijd serieus genomen. Dat hij de problemen omtrent immigratie aankaartte, leverde hem in verschillende kranten het predicaat ‘racist’ of ‘rechts-extremist’ op. Toch was Fortuyn meer dan dat: hij durfde het kabinet op het matje te roepen. Later gaven journalisten toe dat zij de rol van ‘waakhond van de democratie’ hadden verzuimd en niet voldoende op de hoogte waren geweest van de problemen die Fortuyn op de agenda had gezet. Eigenlijk is er sindsdien niet veel veranderd. Nog steeds blijven de problemen waarmee vooral de laagopgeleide bevolking te maken krijgt, onderbelicht of onbegrepen. afspiegeling Een belangrijke verklaring hiervoor is de slechte intellectuele afspiegeling op de Nederlandse nieuwsredacties. In een beroepsgroep waar bijna driekwart zich hoogopgeleid mag noemen, is het niet verwonderlijk dat het contact met de ‘onderklasse’ tot een minimum is beperkt. Dat is kwalijk, omdat journalisten hierdoor veelal niet weten wat de laagopgeleide Nederlander bezig- houdt. Dat laagopgeleiden zich niet serieus genomen voelen door de media, bewijzen cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek. Een kleine Schreeuwers verstoorden de inspraakavond over de komst van een azc in Steenbergen, in oktober vorig jaar. Maar het 25 procent heeft nog vertrouwen in hoort wel bij de taak van journalisten om bij die mensen te achterhalen waar hun boosheid vandaan komt. de pers. Diverse onderzoeken wijzen uit dat Wie denkt dat persoonlijke menin- De negatieve gevolgen van Europese zijn baan door de neus geboord achterhalen waar deze boosheid hoog- en laagopgeleiden vaak gen en politieke voorkeuren geen eenwording waarover Wilders worden. Loes Aaldering, promoven- vandaan komt. Journalist Jeroen verschillend denken over kwesties plaats krijgen in de berichtgeving, spreekt, bestaan immers echt. Het dus aan de Universiteit van Amster- Visser van de Volkskrant deed dat; hij waar momenteel veel om te doen is, heeft het mis. Een journalist is niet grote verschil is in hoeverre iemand dam, omschrijft het als volgt: ging de week na de inspraakavond zoals de Europese Unie, het toelaten alleen een brenger van de feiten; dat daar last van heeft. hoogopgeleiden plukken vooral de terug naar Steenbergen om te praten van asielzoekers en de integratie van zou betekenen dat hij geen verant- vruchten van de globalisering, met deze relschoppers. Wat bleek? immigranten. woordelijkheid meer draagt voor de laagopgeleiden ervaren vooral de De boosheid zat er al langer – de Waar een hoogopgeleide de Europese beeldvorming en de selectie van het Veel journalisten lasten. Dat deze groep een stem gemeente luisterde volgens een van Unie vaak een warm hart toedraagt, nieuws. Nieuws is per definitie uitbrengt op iemand als Wilders, is de geïnterviewden al jaren niet meer ziet een laagopgeleide liever een subjectief. Het is voor een journalist stemmen D66 of dan ook niet zo verwonderlijk. naar haar inwoners – en culmineerde Nexit. goed zich in te leven in de leefwereld op die ene avond. Het is voor de dikwijls hoogopgeleide van laagopgeleiden, zodat hij meer GroenLinks. Bij Steenbergen Wat Visser deed, is een uitstekend journalisten daarom ook goed te kanten weet te belichten. Dat journalisten zich niet altijd voorbeeld van hoe journalisten beseffen dat de bril waar zij door- laagopgeleiden is bewust zijn van de positie waarin zouden moeten werken. heen kijken, een ander beeld van de taboe laagopgeleiden zich bevinden, Dit is geen pleidooi voor journalisten wereld laat zien dan de bril van de In de jaren negentig was een negatief de PVV favoriet. bewijst het mediacircus omtrent de om mee te gaan in de denkbeelden laagopgeleide. bericht over het asielbeleid en komst van een asielzoekerscentrum van laagopgeleiden, maar wel om er integratie praktisch taboe. Doordat in Steenbergen. begrip voor te kweken. Er is een links journalisten krampachtig omgingen Een Syrische vluchteling is voor een In de media domineerden de rellen reden waarom mensen schreeuwen Naast de slechte intellectuele met problemen die er wel degelijk hoogopgeleide iemand die hoe dan rondom de azc-bijeenkomst, maar als er een azc geopend wordt. Er is afspiegeling op nieuwsredacties, doet waren – neem de hoge criminaliteits- ook opgevangen moet worden, maar niet waaróm de bezoekers van de een reden voor hun stem op de PVV. zich nog een ander probleem voor: cijfers in wijken met veel allochto- een laagopgeleide ziet de huurwo- bijeenkomst eigenlijk zo boos waren. Het is aan de journalist om de reden verschil in politieke voorkeur. Zo’n nen – werden de klachten van ning waarvoor hij al jaren op de Door vooral te focussen op de rellen, van hun angsten en problemen te zeventig procent van de journalisten laagopgeleiden die hun wijk zagen wachtlijst staat, vergeven worden. De werd de menigte verlaagd tot achterhalen en te voorzien van stemt op partijen als GroenLinks en verloederen, gebagatelliseerd en Pool die voor een hongerloon kratten gewelddadige en onnadenkende gedegen duiding. D66, terwijl de PVV een grote genegeerd. sjouwt in een magazijn, kan op mensen. Pas dan kunnen journalisten het stemmentrekker is onder laagopge- Er is een parallel te trekken met de sympathie rekenen van een hoogop- Het is juist aan de journalist om met vertrouwen van laagopgeleiden leiden, evenals de toenmalige LPF. anti-Europese houding van de PVV. geleide, maar een laagopgeleide ziet deze mensen in gesprek te gaan en te herwinnen. < 12 opinie debat analyse vrijdag 5 augustus 2016 nederlands dagblad

Roeland van Mourik • redacteur nd.nl/columns Sherman Chester en Barack Obama • gedetineerde, resp. president van de Verenigde Staten nd.nl/opinie beeld families agai Verwarde vrouw Het was vorige week toen ik mijn auto in de Rechtsstaat geeft m wasstraat ging wassen. Na de wasbeurt reed ik de schone auto naar buiten en zag ik mensen …President Obama heeft een recordaantal gevangenen gratie opzij kijken. Terwijl ik de antenne weer op de of strafvermindering verleend. Hij wil af van het systeem van auto schroefde, en de spiegels uitklapte, keek verplichte minimumstraffen. In een brief aan contacten van het ik met hen mee, over een heg heen. Een vrouw Witte Huis verklaart hij zijn maatregel (rechts). Daarin verwijst schreeuwde het daarachter uit. Had ze pijn? hij naar de reactie van een gedetineerde die levenslang had en Nee. Maar er stond ook een man bij. Er was vorig jaar al strafvermindering kreeg (hieronder). een duidelijk meningsverschil tussen de twee. Toen ik in de auto stapte – van plan dit voorval maar aan me voorbij te laten gaan – sprong de vrouw op en liep het pad naast de heg uit, vlak voor mijn auto langs. Een jongen reed op een scootertje achter haar aan. Ze schold hem uit. Jessup, 6 maart 2016 Hij bleef maar achter haar aan rijden. De verwarde vrouw stak de weg over, vlak President Obama, voor een auto langs. Ik keek haar na. Haar gezicht sprak boekdelen. Ze zag er verdrietig uit Op 18 december 2015 ontving ik het meest ongelofelijke geschenk! Op die dag werd – een lange historie leek eraan ten grondslag bij presidentieel pardon aan 61 drugscriminelen strafvermindering verleend. Onder te liggen. Ze kon aan de jongen niet duidelijk hen meer dan een derde die levenslang hadden. Ik was een van die criminelen. maken wat haar dwarszat. Ik was tot levenslang veroordeeld (onvoorwaardelijk) in de gevangenis in Jessup, Later in de week zag ik een vrouw op een scoo- voor een drugsmisdrijf zonder geweld. Mijn verhaal is niet zo veel anders dan dat ter rijden. Ze leek op de vrouw – en misschien van de meeste jongens uit minderheden. Ik kwam als tiener met de verkeerde was ze het wel. Ze zag er weer rustig uit. Dat mensen in aanraking, maakte een serie verkeerde keuzes en raakte uiteindelijk troostte me. betrokken in iets wat groter was dan ikzelf. psst. Toen ik veroordeeld werd, maakte zelfs de rechter sterk bezwaar tegen het verplichte vonnis. Hij verklaarde: ‘Deze zaak is een illustratie van de moeilijkheden en problemen als gevolg van de toepassing van verplichte minimumstraffen. Deze man verdient geen levenslang, maar ik kan er op geen enkele manier onderuit om het uit de kranten hem op te leggen.’ … NRC Handelsblad heeft weinig het publiek voorstellingen misloopt Ik heb twintig jaar gezeten. Ik heb in die tijd heel wat ellende meegemaakt; het goede woorden over voor de manier die de moeite waard zijn – het Fonds ergste was het verlies van mijn moeder, vijf maanden nadat ik veroordeeld was. En waarop het Fonds Podiumkunsten zegt het zelf, maar helaas, het handelt boven op het verlies van mijn onschuld, mijn jeugd en mijn ontwikkelingsjaren, de jongste ronde subsidies verdeelt. er niet naar. Kán er niet naar hande- kreeg ik ook te horen dat mijn straf de belastingbetaler meer dan 1,3 miljoen dollar len. De regering kortte het budget vier kostte. jaar terug met 30 procent. En bij de In de brief zei u dat de macht van de president om strafvermindering of gratie te verdeling van gelden voor de komen- verlenen, ‘staat voor het basale geloof in onze democratie dat mensen een tweede de vier jaar lijkt deze subsidie-instan- kans verdienen, als ze een fout hebben gemaakt in hun leven waarvoor ze onder tie te kiezen voor een shocktherapie: onze wetten zijn veroordeeld’. Ik zag uw moedige daad ook als een aanzet tot Gelukkig is het land dat zó veel kwali- dit is het effect van onbesuisde bezui- herziening van het Amerikaanse rechtssysteem, dat oneerlijk uitpakt voor delen van teit in zijn theaters biedt, dat het nigingen. Zo is het geld al snel op en de samenleving. Fonds Podiumkunsten (FPK) geen krijgt bijvoorbeeld driekwart van de Ik heb er lang over nagedacht hoe ik u zou kunnen schrijven en bedanken, dat u subsidie hoeft uit te trekken voor een festivals niet de steun die ze hadden groep als Orkater – principieel ver- gevraagd, ondanks aanzienlijk pu- genoeg in mij gelooft om me die tweede kans te geven. Ik weet dat ik een enorme nieuwend en toch populair en daarbij blieksbereik en positieve beoordelin- berg te overwinnen heb en dat dat heel wat inspanning zal kosten. Maar ik ben van gelegenheidsgever voor tal van talent- gen. Die beoordeling geschiedt in plan te doen en te zijn wat ik kan, zodat uw besluit om in mij te geloven, niet volle, jonge theatermakers. Gelukkig commissies. (...) Na een aantal toewij- beschaamd zal worden. Mijn vertrouwen op God, op mijn familie en op echte ook het land waar datzelfde FPK blijk- zingen was het geld op en volgde nul vrienden is altijd mijn leidende kracht geweest en zal dat ook blijven. Ik weet dat baar geld zat heeft en dus een sympa- op het rekest, ongeacht de positieve van wie veel gegeven is, veel gevraagd zal worden. Ik twijfel er niet aan dat de thieke, commercieel succesvolle rock- beoordeling. Dit is geen doen. (...) In geschiedenis u zal aanwijzen als een van onze grootste presidenten. band als De Staat blij kan maken met die zin voelt bijvoorbeeld het schrap- een meerjarensubsidie van 236.200 pen van subsidie voor het Theaterfes- Dank u wel, president Obama, en moge God u blijven zegenen. euro voor onder meer een reprise- tival als een faux pas (...) voor de pro- Met nederige hoogachting, tournee. motie van de sector is het van Verdrietig is het land waar kamerkoor eminent belang. Het heeft glamour. Cappella Amsterdam, goed voor kri- De grote Nederlandse acteursprijzen tieken met vier en vijf ballen, cd’s die worden er uitgereikt. En de tien beste meervoudig in de prijzen vielen en voorstellingen van het jaar worden er volop artistieke erkenning (...) toch nog één keer uitgevoerd, terwijl jong nul euro steun krijgt. Bont en blauw is talent de kans krijgt zijn gang te gaan Sherman D. Chester het land waar zo’n Fonds positieve met theater op verrassende plekken. oordelen over theater- en muziekaan- Zo kon de belastingbetaler jaarlijks bod laat volgen door radicaal nega- zien wat de vaderlandse toneelkunst tieve besluiten. Want dat betekent dat voorstelt. Dat houdt nu op. <

advertentie

Peter de Waard • redacteur economie van de Volkskrant nd.nl/opinie Het is maar hoe je een bana Deze gaat …Zijn de Olympische Spelen in Rio opende afgelopen zaterdag – zeven zwemwater is vies en atleten klagen de Janeiro geldverslindend? Vergelijk maanden te laat. over de accommodaties. mee op het maar eens met wat Nederland De lijn van Ipanema tot het Olym- Maar er is niet in het wilde weg geld aan grote infrastructuurprojecten pisch Park van 16 kilometer lang is over de balk gegooid – zeker niet uitgeeft. net als de Noord-Zuidlijn geboord vergeleken met de vorige Spelen. De vakantie! met speciaal door de Duitse firma Spelen in Londen in 2012 kostten De Noord-Zuidlijn (de nog geen 10 Herrenknecht ontworpen appara- (infrastructuur niet meegerekend) kilometer lange metrolijn tussen het tuur. De kosten zijn 2,5 miljard euro, 13,5 miljard euro. € 8,95 centrum van Amsterdam en het 30 procent duurder dan gepland, Ook die van Peking vier jaar eerder Buikerslootmeerplein in Amsterdam- aldus de Wall Street Journal. waren aanzienlijk duurder dan de Noord) zou 1,46 miljard kosten en in Spelen van Rio. 2011 worden opgeleverd. De lijn kost bankroet Uit een begin deze maand gepubli- inmiddels 3,1 miljard en wordt nu 22 Niettemin is Brazilië de bananenre- ceerd onderzoek van Said Business Nu in de boekhandel juli 2018 opgeleverd – zeven jaar publiek. De president is geschorst, de School van de universiteit van Oxford over tijd. economie krimpt, Rio is bankroet, de blijkt dat de Zomer- en Winterspelen De nieuwe metrolijn voor de criminaliteit tiert welig, corruptie is in de afgelopen vijftig jaar gemiddeld Olympische Spelen in Rio de Janeiro schering en inslag, er heerst zika, het respectievelijk 176 procent en 142 13 opinie debat analyse nederlands dagblad vrijdag 5 augustus 2016

column nst mandatory minimums, ap Govert Buijs is bijzonder hoogleraar politieke filosofie aan de faculteit wijsbegeerte van de Vrije Universiteit in Amsterdam. Hij schrijft op deze plaats maandelijks een column. ensen tweede kans Govert Buijs nd.nl/columns Orgels en populisme Zomaar een berichtje op de NOS-site eerder deze zomer naar aanleiding van de Haarlemse Orgelweken: ‘Het orgel kan wel een Max Verstappen gebruiken.’ De belangstelling voor het orgel is tanende, zo werd geconstateerd. Mij is ooit de genade ten deel gevallen dat ik orgelmuziek mooi vind – wellicht dat ik mede daarom ook nog in de kerk kom waar veel leeftijdgenoten zijn afgehaakt. Als orgellief- hebber gaat zo’n verslag op de NOS-site me daarom aan het hart. Maar er zit ook een dieper maatschappelijk probleem achter. De orgelwereld wekt de indruk een nogal in zichzelf gekeerde wereld te zijn. Er wordt op technisch zeer hoog niveau gemusiceerd, maar lang niet altijd is voor de toehoor- der duidelijk wat die muziek zeggen wil. Een paar maanden geleden ontving ik deze brief van iemand uit Florida, Sherman Chester heet hij. Toen Sherman een jongeman was, schreef hij, had hij een aantal ijdele hoop slechte keuzes gemaakt, was totaal op het verkeerde pad geraakt en uiteindelijk We ondervonden dat aan den lijve toen we eerder deze veroordeeld tot onvoorwaardelijk levenslang, voor een drugsaanklacht zonder zomer op doorreis een kort weekendje in het Zuid-Duitse geweld. Bij Shermans veroordeling kon zelfs de rechter niet geloven dat hij door de Ulm waren, met de hoogste kerktoren ter wereld, een wet gedwongen was een straf op te leggen die niet bij het misdrijf paste. prachtig klimobject (768 treden!). We maakten een ochtend- We weten dat Shermans verhaal maar al te gewoon is in ons land – een land dat dienst mee, waarin door de organist kort maar vrolijk en naar verhouding veel meer van zijn burgers opsluit dan welk ander land ook. Te toegankelijk werd gemusiceerd. veel mannen en vrouwen belanden in een rechtssysteem dat buitensporige straffen Omdat het pijpenstelen regende, werd de torenbeklimming oplegt, vooral voor drugsmisdrijven zonder geweld. uitgesteld en kwam een orgelconcert in beeld. Als vader Maar dit is een land dat gelooft in tweede kansen. Dus moeten we zorgen dat ons hoop je dan natuurlijk dat er een vonkje orgelliefde over- rechtssysteem voor iedereen werkt. We moeten zorgen dat het onze straten veilig springt op de volgende generatie. Maar dit bleek al snel houdt, en tegelijk dat niet een hele klasse van mensen zoals Sherman veroordeeld ijdele hoop. Ja, de organist was heel jong en ja, heel succes- wordt tot een leven in de marge. vol, want volgens het programma had hij al een hele prijzen- Vorig jaar, toen hij meer dan twintig lange jaren in de gevangenis zat, heb ik kast vol. En ja, hij was zeer virtuoos. Kortom: Max Verstap- Sherman strafvermindering gegeven, met nog vele anderen die onrechtvaardige en pen-potentie. Maar helaas. Terwijl een orgel volop achterhaalde gevangenisstraffen uitzaten. En vandaag verlicht ik de straffen van nog eens 214 mannen en vrouwen die net zo goed een tweede kans verdienen. Al met al heb ik meer strafverminderingen verleend dan de laatste negen presidenten bij In veel sectoren is gebrek elkaar. En ik ben er nog niet klaar mee. Deze daden van clementie zijn belangrijke stappen voor families zoals die van aan populariseerders. Sherman en ze sturen ons land in een betere richting, maar ze zijn niet genoeg om ons rechtssysteem te repareren. Wat we nodig hebben is dat het Congres een aanzienlijke hervorming van het federale strafstelsel aanneemt, waardoor we de mogelijkheden biedt voor subtiliteit, voor verrassing, voor dollars van belastingbetalers doeltreffender kunnen inzetten om het publiek te afwisseling tussen heel verschillende klankkleuren, voor beschermen. humor ook, bleek de stijl van musiceren onverbiddelijk, Ik hoop dat u even tijd wilt nemen om Shermans brief te lezen en door te geven. hermetisch, schel, massief – een muur van geluid die een Hoe meer we de menselijke verhalen achter dit probleem begrijpen, des te sneller uur lang donderend op de luisteraars viel. we kunnen beginnen om echte veranderingen door te voeren die onze straten veiliger maken, de cyclus van draaideurcriminaliteit doorbreken en belastingbeta- Het deed me denken aan de oude controverse in orgelland lers zoals u geld besparen. tussen de populariseerders – met namen als vader en Dank u wel. gebroeders Zwart, Feike Asma, Piet van Egmond en Klaas-Jan Mulder (die zelfs orgel en popmuziek mengde) – tegenover President Barack Obama de ‘vakmensen’. Ze gunden elkaar het licht in de ogen niet. En dat terwijl zeer veel amateurs én ook veel latere ‘vakmensen’ wel degelijk door de poort van de populariseerders orgelland binnenkwamen, die orgels lieten huilen, fluiten, bulderen, fluisteren, waaien, tokkelen, wat niet al. Eenmaal binnen in orgelland kan men zich verder ontwikkelen, ook in de richting van de ‘vakmensen’.

ivoren toren Het probleem doet zich inmiddels in allerlei sectoren van onze samenleving voor. Aan de ene kant staat dan een zichzelf professioneel goed organiserende, op kwaliteit gerichte, maar voor de buitenwereld ontoegankelijke beroepsklasse. Aan de andere kant staat een groter publiek dat weliswaar betrokken is, maar het allemaal niet op topniveau volgt. Maar de elite houdt hen buiten of werkt hen er zelfs actief uit. Dit speelt in de filosofie, waar de academi- sche filosofiebeoefening losgezongen is van de grote pu- nenrepubliek definieert blieksinteresse in filosofie, met Filosofie Magazine als katalysator. Het speelt in de zorg, waar belangrijke spelers procent duurder uitvielen dan Als alle investeringen in de infra- gebruikt door 120.000 passagiers zoals zorgverzekeraars er niet in slagen aan het publiek uit te gepland. structuur worden meegerekend – in- – veel minder dan de 200.000 die leggen wat ze doen en waarom. Dit creëert veel maatschap- De kosten voor de Olympische Spelen clusief de complete renovatie van de eerder werden geraamd. pelijk wantrouwen. in Rio zijn 51 procent boven de havenwijk en zeventig nieuwe hotels Nederland heeft geen Spelen Het probleem speelt – en hier wordt het echt gevaarlijk – ook begroting en komen uit op 4,1 – kosten de Spelen 10 miljard euro. georganiseerd, maar wel een in de politiek. In de politiek roept het gebrek aan populari- miljard euro – nog niet een derde Maar daarvan komt ook veel van hogesnelheidslijn aangelegd, die seerders een heel ander fenomeen op: de populist, die zich van die van Londen. terug. De televisierechten leveren 4 7,8 miljard kostte in plaats van de helemaal niet meer houdt aan de regels van het spel, maar miljard euro op, de sponsorinkom- voorziene 3,5 miljard. En een als een hooligan het hele spel dreigt op te blazen – Wilders afbetalen sten 2 miljard. Dan zijn er nog de niet Betuwelijn, die 4,7 miljard vergde in De grootste overschrijdingen had de te berekenen baten als extra plaats van 2,5 miljard. in Nederland, nu Trump in de VS. organisatie van de Spelen in 1976 in toerisme. Hoogleraar Bert van Wee berekende Hierin ligt een vreemde overeenkomst tussen organisten, het Canadese Montreal. Dat evene- dat Nederland sinds 1980 liefst 100 filosofen, zorgbestuurders en politici: er is dringend behoef- ment kwam maar liefst 720 procent hogesnelheidslijn miljard euro meer aan infrastructu- te aan populariseerders, die schakelen tussen ‘hoog-cultuur’ boven budget uit. Het kostte de stad De nieuwe metrolijn van Rio zal na rele projecten heeft uitgegeven dan en ‘laag-cultuur’. Wie zich in een ivoren toren terugtrekt, daarna dertig jaar om alle schulden de Spelen dagelijks 300.000 mensen was begroot. komt van een koude kermis thuis. van de organisatie van de Spelen af te langs zes stations vervoeren. De Het is maar hoe een bananenrepu- betalen. Noord-Zuidlijn zal dagelijks worden bliek wordt gedefinieerd. < 14 nederlands dagblad vrijdag 5 augustus 2016

Roel Sikkema nd.nl/wetenschap beeld xinhua anp Archeologen VU China test tram die over auto’s heen rijdt vinden cultusplaats

▶Qinhuangdao ▶Rome Het Chinese bedrijf Tebtech is een ren in ontwikkeling maar lijkt nu in Archeologen van de Vrije Universi- test begonnen met een tram die China door te breken. Op de website teit Amsterdam hebben een over verkeer en files heen kan van Tebtech wordt gemeld dat de zeldzame verborgen cultusplaats rijden. Het gaat om een ‘tunnel- miljoenenstad Zhoukou in de provin- ontdekt in het zuiden van Italië. De tram’ die als een soort katamaran cie Henan een netwerk van 120 kilo- ‘unieke vondst’ is gedaan in een weinig ruimte nodig heeft. meter TEB-rails wil aanleggen. Het is ommuurde, voor-Romeinse de bedoeling dat de definitieve tram nederzetting, maakte de VU In de stad Qinhuangdao is een proef- bestaat uit wagons van 54 meter lang. donderdag bekend. In de aanbid- baan aangelegd, waarop onder meer Door enkele achter elkaar te koppe- dingsplek zijn aardewerkvazen snelheid, remweg en energiegebruik len, kunnen per tram 1200 tot 1400 gevonden, waarin de resten bewaard van de tram worden getest. Het bij- passagiers worden vervoerd. Hier- zijn van rituele begrafenissen. zondere voertuig is 22 meter lang, door kan de filedruk met 25 tot 35 ‘Cultusplaatsen van deze orde zijn bijna 8 meter breed en bijna 5 meter procent worden verminderd. erg zeldzaam in inheemse, zuid- hoog. Het voertuig kan ongeveer 300 Tebtech is momenteel ook bezig het Italische contexten’, aldus de Vrije passagiers meenemen, de meeste wel concept buiten China onder de aan- Universiteit. De nederzetting, met staanplaatsen. Ze moeten via dacht te brengen. Zo heeft het bedrijf genaamd Muro Tenente, wordt al verhoogde haltes instappen. een voorstel ingediend om de TEB in twintig jaar onderzocht door De tram is zo gebouwd dat twee stro- New York aan te leggen. Ook andere archeologen van de VU. Eerder men auto’s eronderdoor kunnen rij- landen, met name Frankrijk en Japan, werden hier al onder meer vesting- den. Het nieuwe voertuig, de TEB-1 zouden belangstelling hebben. muren, huisstructuren, grafvelden (Transit Elevated Bus), is al enkele ja- ▶▶ zie ook nd.nl/teb De testtram rijdt in de Chinese stad Qinhuangdao. en inscripties ontdekt. < familieberichten tarief € 1,21 per mm, per kolom (incl. 21% btw); via site € 1,09 per mm, per kolom (incl. 21% btw); over telefonisch opgegeven Een boog in de wolken als teken van trouw, advertenties kunt u niet reclameren O Naam aller namen, aan U alle eer. staat boven mijn leven, zegt: Ik ben bij jou! Niets kan mij ooit scheiden van Jezus mijn Heer: In tijden van vreugde, maar ook van verdriet, Geen dood en geen leven, geen moeite of pijn. ben ik bij U veilig, U die mij ziet. Ik zal eeuwig zingen, dicht bij U zijn. Veilig bij God, onze lieve vriendin (Sela) De HEER is mijn herder, Martine Mul Op Zijn tijd heeft God onze geliefde dochter, het ontbreekt mij aan niets. (schoon)zus en tante tot Zich genomen. We bidden om kracht en troost voor Harmjan, Psalm 23 : 1 Eline, Annelot en Lennard. Martine Mul - van den Beukel De Here heeft tot zich genomen Margreet en Wim, Inez, Mirjam, Sanne onze zuster en koningskind Wij bidden God om troost en kracht voor Harmjan, Wieteke en Hilbert Nelleke en Wim, Wim, Martine, Merijn Baukje van der Honing Eline, Annelot en Lennard. Gerda en Leon, Anna, Christa, Jens, Sira Ons meeleven gaat uit naar de familie. Jan en Tine van den Beukel-de Bruin

Kerkelijke gemeente Heerenveen Wilma en Bernard “Kostbaar is in de ogen van de Here Lars, Esmee, Marit de dood van zijn gunstgenoten” Psalm 116:15 Remco en Joanne In vertrouwen op de Here God is Bart, Mees, Jannes onze pa en lieve opa overleden

Mijn God, u vult mijn bord. U vult mijn beker: Harm Smit u hebt iets moois bedacht, en straks is het van mij. Jan Willem en Sophieke U houdt mijn hele leven in uw handen Julian, Jonah, Rosemarijn, Vries, 4 juli 1936 † Assen, 3 augustus 2016 en ik kom goed terecht, want dat hebt u gezegd. Ellemarie, Jochem Wij zijn dankbaar dat we samen met familie en vrienden uit psalm 16, Psalmen voor nu zijn 80e verjaardag nog mochten vieren. We mogen weten dat hij, na een leven dat getekend We zijn erg verdrietig dat we afscheid hebben is door moeiten, door God is Thuisgehaald. moeten nemen van mijn lieve, dappere vrouw en onze lieve, zorgzame moeder Delft: Arend en Renske Met veel verdriet nemen wij afscheid van onze lieve Esther Amersfoort: Baukje Martine Mul-van den Beukel Martine Mul-van den Beukel Assen: Jannet

Ze is 43 jaar geworden. We vinden troost in het Wij nodigen u uit om samen met ons het leven van pa geloof dat ze nu bevrijd van pijn en zorgen bij Als schoonfamilie hebben we van haar genoten. Van te herdenken op maandag 8 augustus om 13.30 uur God mag zijn en dat we haar daar ooit weer zien. haar liefde, vrolijkheid en gezelligheid. Martine kon, in de Maranathakerk, Nobellaan 140 te Assen. ook in de tijd dat ze al ziek was, genieten van het Er is vanaf 12.45 uur gelegenheid tot condoleren.

Harmjan leven en van feestjes. Eline Aansluitend zal de begrafenis plaatsvinden op de Annelot Ze is nu ingegaan in het feest van haar Heer. begraafplaats aan de Eswal te Vries.

Lennard Dat troost, maar we zullen haar erg missen. We bidden om Gods hulp voor Harmjan, Eline, +LHUQDEHQWXZHONRPRPNRIÀHWHGULQNHQLQGH$XOD Amersfoort, 3 augustus 2016 Annelot en Lennard. Melisandepad 16 Correspondentieadres: Arend en Renske Smit 3816 RM Amersfoort Latijns-Amerikalaan 131, 2622 BB Delft Leeuwarden: Anja en Klaas Posmus-Wildeboer Op maandag 8 augustus om 19.00 uur kun je ons spreken in kerkgebouw De Kandelaar, aan de Assen: Germa en Jaap Schaveling-Mul Heiligenbergerweg 64 te Amersfoort. Henrik, Martijn, Arno, Jorinde Overlijdens berichten uit De begrafenis vindt plaats op dinsdag 9 augustus vanuit De Kandelaar. Om 13.00 uur houden we Veendam: Jisca en Henk Noordhuis-Mul andere bladen: daar een samenkomst waarin we terugblikken op Alienke en Bas Reformatorisch Dagblad: het leven van Martine en troost zoeken bij God. 1 aug: Geurt van Dijkhuizen te Barneveld (88); Daarna vertrekken we naar Rusthof aan de Gerjanne en Justin Helene Klazina Janna Langerak-Verhoeff te Maartensdijk Dodeweg 29 te Leusden, waar we Martine om (93); Hendrika van velthuizen-Budding te Barneveld ca. 15.00 uur begraven. Angelica, Bella Na afloop ontvangen we je graag in De Kandelaar (89); Jacoba Hendrika van den Ham-van den Brink te Otterlo (92); voor een kop koffie, een groet en een gesprek. Drachten: Annemarije en Martin Dol-Mul Als je komt, wil je dan een bloem meenemen Julia, Rosan, Jafeth Trouw: voor Martine? 1 aug: Klara Heida-Boerema te IJsselstein (93); De kinderen mogen daarnaast een tekening 3 augustus, 2016 2 aug: Wilhelmina Pronk te Monnickendam (72); maken, die hangen we graag op in de kerkzaal. Hetty Runia-Algra te Heerenveen (85). 15 nederlands dagblad vrijdag 5 augustus 2016

Jenne Jan Holtland / vk nd.nl/buitenland beeld ap / Hani Mohammed In Jemen betalen kinderen de tol

…In de Jemenitische burgeroorlog zijn kindsoldaten bij beide partijen gewild. Ronselaars halen de jongens van het platteland.

…Voor de straatarme ouders is het loon van hun kinderen het verschil tussen leven en dood.

▶Al-Jawf Abdullah Hamad Saleh, dertien jaar oud, zit op een pick-uptruck in het noorden van Jemen. Het is de tweede week van de ramadan in 2015, en Abdullahs peloton is net een aantal huizen binnengevallen in al-Jawf, de hoofdstad van de gelijknamige noor- delijke provincie. Plots suist er een projectiel door de lucht. Alles voor zijn ogen wordt zwart. Kinderen als Abdullah zijn vrijwel dagelijks slachtoffer van een oorlog die zich al anderhalf jaar grotendeels aan het zicht van de wereld onttrekt. De kindsoldaten in Jemen – voor zover bekend allemaal jongens – zijn gemiddeld dertien tot veertien jaar oud en worden voor allerlei vuile klusjes ingezet. Ze bemannen check- points, bewaken voorraden, dragen munitie en wapens, of helpen bij het vervoeren van proviand naar het front – zowel aan de kant van de Houthi-rebellen als voor de rege- ringscoalitie. Anderen worden ingezet als kanonnenvoer. ‘De kinderen Een gewapende jongen, die strijdt voor de Houthi-rebellen, tijdens een protest in de Jemenitische hoofdstad Sanaa. van Jemen zijn de dupe van een bruut conflict’, zei Leila Zerrougui, points. Open en bloot, niemand doet duizenden minderjarigen die het eenmaal aan je kant, dan heb je er VN-gezant voor kinderen in gewa- er geheimzinnig over.’ voorbije anderhalf jaar zijn gerekru- jaren profijt van.’ advertentie pende conflicten. Het lot van de kindsoldaten, dat in de teerd. Kindsoldaten vertelden aan Het voorbeeld van de Houthi’s toont In al-Raboah, een klein dorp vlak internationale diplomatie een onder- mensenrechtenorganisatie Human ook hoe moeilijk de praktijk is uit te over de grens in Saoedi-Arabië, is geschikte rol speelt, staat symbool Rights Watch (HRW) dat ze eerst een roeien. In de tribale cultuur van Je- zelfs een patroon te zien in de inzet voor de volstrekt chaotische situatie maand ideologische training kregen men geldt een jongen vanaf zijn van kindsoldaten, vertelt een goed in Jemen op dit moment (zie kader). in de sjiitische leer van de Houthi’s, veertiende of vijftiende als man. Hij ingevoerde bron uit de mensenrech- De burgeroorlog begon in het najaar gevolgd door een militaire cursus op leert om te gaan met een wapen en tenwereld, die betrokken is bij de van 2014, toen de Houthi-rebellen de een van de bases in het land. wordt geacht de stam te verdedigen. VN-vredesonderhandelingen en of- hoofdstad Sanaa innamen. Een door Het fenomeen van de kindsoldaat is ficieel niet met de pers mag praten. Saoedi-Arabië geleide coalitie begon qat niet nieuw, maar volgens schattingen De Houthi’s, een sjiitische groepering een campagne in een poging hen te Sommigen krijgen een salaris, ande- is hun aantal met factor vijf toegeno- Christelijke toewijding die vorig jaar in opstand kwam tegen verdrijven en president Abd-Rabbu ren worden betaald met voedsel of men de voorbije twee jaar. in uitvaarten de door Saoedi-Arabië gesteunde re- Mansour Hadi (uitgeweken naar Ri- de populaire drug qat. Ouders die gering in de hoofdstad Sanaa, doen yad) weer aan de macht te brengen. wel op de hoogte zijn van wat hun geld nodig daar op gezette tijden invallen. De De Houthi’s zijn op hun beurt loyaal zonen gaan doen, zijn vaak maar wat Wat te doen? Van het leger van Je- Houthi-leiding stuurt kleine groepen aan de in 2011 verdreven president blij met de salarissen die ze krijgen men is al jaren bekend dat het min- kindsoldaten, hooguit tien of twintig Ali Abdullah Saleh. opgestuurd. Het loon van een kind- derjarigen rekruteert. In 2014, nog per keer, over de grens naar al-Ra- Op het toch al straatarme platteland soldaat ligt tussen de 100 en 150 dol- voor het uitbreken van de oorlog, te- boah. Daar worden ze vanuit Saoedi- van Noord-Jemen praten ronselaars lar per maand. Een Jemenitische kende de regering na internationale sche gevechtshelikopters doodge- op ouders in om hun zonen af te waarnemer: ‘Voor mensen die zo druk een VN-actieplan dat een einde schoten. staan. ‘Ze beloven de kinderen religi- arm zijn, is dat het verschil tussen moest maken aan de rekrutering van eus onderwijs te geven’, zegt Nadwa sterven en een avondmaaltijd.’ kinderen. De Houthi’s spraken daar Wij verzorgen geen waarnemers al-Dawsari, een Jemenitische kenner Neem Ibrahim van zestien, die HRW in 2012 ook over, maar onderteken- uitvaarten in heel In grote delen van het land zijn geen van de tribale cultuur, verbonden vertelde hoe zijn ouders hem hadden den het plan nooit. ‘Families zullen waarnemers of journalisten; be- aan het Project on Middle East De- aangemoedigd en hem een kalasjni- altijd zeggen dat ze het geld nodig Zuid-Holland trouwbare informatie is er nauwe- mocracy in Washington. ‘In plaats kov gaven. Hij vocht naar eigen zeg- hebben’, aldus Pasini. ‘De regering lijks. In het onherbergzame noorden daarvan worden ze een jaar lang ge- gen mee bij de inname van de stad moet hun een uitweg bieden en een rond al-Raboah wagen hulpverleners hersenspoeld. Hun wordt verteld dat Amran in juli vorig jaar en liep een discussie beginnen over wat het be- zich niet. Maar dat beide partijen het ze helden kunnen worden als ze het schotwond op in zijn been. tekent om kind te zijn. Kindsoldaten Naast drie eigen locaties van Hess in cynische spel met de kindsoldaten woord van God volgen en gaan strij- De Houthi’s werken graag met kinde- moeten gereïntegreerd worden in Rotterdam en Capelle aan den IJssel spelen, is onmiskenbaar. Onderzoe- den. De families zijn arm en ongelet- ren, legt analist Al-Dawsari uit, hoe hun dorpen.’ Een regeling heeft al- kers schatten dat 70 tot 80 procent terd, ze hebben geen idee wat de re- jong ze ook zijn. ‘De leiding ziet kin- leen kans van slagen als de stammen ZIJN ALLE UITVAARTCENTRA van de kindsoldaten aan Houthi-zijde bellen met hun kinderen van plan deren als een langetermijninveste- erbij betrokken worden, voegt ana- VIA HESS BESCHIKBAAR actief is. Een steekproef van de VN zijn.’ ring. Ze zijn kneedbaar, in tegenstel- liste Al-Dawsari daaraan toe. VRAAG EEN GRATIS kwam uit op 90 procent. ‘Alle par- In totaal gaat het vermoedelijk om ling tot volwassenen. Heb je ze En voor het zover is, zal de vuile bur- INFORMATIEPAKKET AAN tijen zetten kindsoldaten in, maar de geroorlog tussen de Houthi’s en de Houthi’s verreweg de meeste’, zegt Saoedische coalitie eerst moeten bel: 010 418 23 33 of mail naar Abdurrab Rakan (40) per telefoon. wie vecht tegen wie in Jemen worden beëindigd. In Koeweit hou- [email protected] Rakan is de oudoom van de in al-Jawf De burgeroorlog in Jemen kent een de Saoedische bommencampagne den de partijen moeizame besprekin- omgekomen Abdullah en vertegen- wirwar van strijdende partijen. Op (militair gesteund door de Verenigde gen onder leiding van de VN. Inzet kijk ook op woordigde twee jaar terug zijn pro- papier is er een pro-Saleh-kamp en Staten en Groot-Brittannië) vielen van Hadi’s regering, daarin gesteund vincie bij de nationale dialoog in Je- een pro-Hadi-kamp, maar in de een kleine tweeduizend burgerdo- door een resolutie van de VN-veilig- www.hess.nl men. praktijk wordt er op minstens tien den. Ruim 2,5 miljoen mensen zijn heidsraad, is de volledige ontwape- ‘Kinderen die in de straten patrouil- fronten gevochten tussen tribale op de vlucht geslagen. Zeker zeven ning en terugtrekking van de leren of op gewapende jeeps voorbij milities, zuidelijke separatisten en miljoen Jemenieten zijn volledig Houthi’s uit de door hen veroverde rijden, dat hoort hier bij het dagelijks terroristische groeperingen als afhankelijk van voedselhulp. De gebieden. De rebellen willen juist de- leven’, zegt Taha Yaseen, onderzoe- al-Qaeda op het Arabisch Schierei- zee- en luchtblokkade die Saoedi- len in de macht. Sinds 11 april is for- ker bij de Jemenitische mensenrech- land (AQAP). Jemen neemt ook een Arabië en zijn bondgenoten rond meel een staakt-het-vuren van tenorganisatie Mwatana. Micaela Pa- belangrijke plek in bij het regionale Jemen hebben opgeworpen, kracht, maar dat wordt voortdurend sini van VN-kinderrechtenorganisatie machtsspel tussen Saoedi-Arabië bemoeilijkt de import van voedsel geschonden. Volgens de laatste be- Unicef: ‘Je ziet ze overal bij check- (soennitisch) en Iran (sjiitisch). Bij en brandstof. richten zijn nieuwe kinderbataljons alweer op weg naar al-Raboah. < 16 nederlands dagblad vrijdag 5 augustus 2016

Bard van de Weijer / vk nd.nl/economie Minder Tesla’s van band gerold dan verwacht

▶Amsterdam Tesla heeft een groter verlies Het eerste halfjaar ging het met Tesla Er is ook goed nieuws, want in de pe- jaar in productie moet gaan, denkt de het uitstel niet te maken met proble- geleden dan analisten hadden wat productie betreft erg slecht, ver- riode april tot juni is de productie autobouwer al in 2018 een half mil- men bij toeleveranciers, maar heeft verwacht. De producent van klaarde topman Elon Musk de hape- toch op stoom gekomen. In deze joen auto’s per jaar te kunnen maken. het bedrijf meer tijd nodig om tot een elektrische auto’s verloor in het ringen. Er waren problemen met toe- maanden maakte Tesla 18.345 voer- Dat getal zou eerder in 2020 worden beter product te komen. De plugin- tweede kwartaal 293 miljoen dollar, leveranciers, die het niet lukte tuigen, een record. bereikt. versie zou aanvankelijk nog voor het en dat was 60 procent meer dan vlekkeloos werkende vleugeldeuren Tesla is niet de enige die worstelt met einde van het jaar voor Nederland be- een jaar eerder. te produceren voor de nieuwe Model voorinschrijvingen de productie van zijn elektrische mo- schikbaar komen, waardoor het mo- X en ook de onafhankelijk instelbare, Een deel van de auto’s kan nu worden dellen. Toyota, wereldmacht op hy- del kon profiteren van een gunstige Deze cijfers waren al een beetje ‘zwevende’ stoelen op de tweede rij verkocht en zal het komende kwar- bridegebied, liet een dag eerder we- bijtellingsregeling. Of het Toyota nog schrikken voor analisten, maar de leverden toeleveranciers slapeloze taal financieel stutten. Het gaat om ten dat de productie van de gaat lukken de belangrijke Prius plug- vrees sloeg pas goed toe toen het aan- nachten op. ruim vijfduizend auto’s die nog ‘in plugin-versie van de nieuwe Prius is in in de Nederlandse showrooms te tal afgeleverde auto’s bekend werd. Het leidde ertoe dat Tesla minder au- transit’ zijn, aldus Musk, die denkt dat uitgesteld. De plugin, die ongeveer 35 krijgen voordat de fiscale regels min- Dat bleken er een schamele 14.402 te to’s kon verkopen dan verwacht, ter- Tesla het hele jaar 80.000 auto’s zal kilometer volledig elektrisch kan rij- der gunstig worden, is onzeker. Wel- zijn, terwijl Tesla had beloofd de pro- wijl de kosten hoog blijven. Dan is er maken, tegen 50.000 vorig jaar. Dank- den voor de benzinemotor bijspringt, ke gevolgen het uitstel van de productie dit jaar flink op te schalen. Als nog de omstreden overname van de zij het enorme aantal voorinschrijvin- verschijnt nu enkele maanden later ductie voor Nederland heeft, kon een het bedrijf er niet in slaagt meer au- verlieslatende zonnepanelenmaker gen – Tesla noemde opnieuw het ge- dan gepland. Wat de reden van de woordvoerder van Toyota Nederland to’s van de lopende band te krijgen, SolarCity, en de nachtmerrie voor be- tal van 325.000 stuks – voor de vertraging is, wilde Toyota niet zeg- niet zeggen. ‘Dat zijn we nog aan het dreigt een inktzwarte toekomst. leggers is compleet. goedkopere Model 3, die juli volgend gen. Volgens een woordvoerster heeft onderzoeken.’ <

beurs anp nd.nl/economie Bank of England zwengelt beurzen aan ▶Amsterdam De Europese beurzen zijn donderdag met winst een verlies van bijna 14 procent. De bodemonderzoe- gesloten. Beleggers verwerkten de nieuwe stimule- ker zag zijn verlies in de eerste helft van het jaar fors ringsmaatregelen die de Bank of England aankondigde. oplopen. De MidKapper had veel last van problemen in De Britse centrale bank verlaagde onder meer de rente de olie- en gassector en verlaagde zijn verwachtingen om de economie na de keuze voor een Brexit een voor dit jaar. In de AEX was biotechnologiebedrijf steuntje in de rug te geven. Galapagos de grootste stijger met een plus van 4 De AEX-index in Amsterdam eindigde 0,9 procent procent. Speciaalchemieconcern DSM was de grootste hoger op 444,47 punten. De MidKap steeg 0,1 procent verliezer bij de hoofdfondsen met een min van 1,5 tot 619,93 punten. De FTSE in Londen sloot 1,6 procent procent. in de plus. Parijs en Frankfurt klommen 0,6 procent. De prijs van een vat Amerikaanse olie steeg 1,5 procent In Amsterdam was Fugro de negatieve uitschieter met naar 41,44 dollar. 17 nederlands dagblad vrijdag 5 augustus 2016

Wilco Dekker / vk nd.nl/economie beeld anp / Roos Koole In de wachtrij voor een hypotheek

…Huizenkopers hebben steeds vaker moeite met het tijdig rondkrijgen van de hypotheek.

…Wat is het probleem en hoe zijn ongelukken te voorkomen?

▶Amsterdam Nu de gekte op de woningmarkt volledig terug is, althans in delen van het land, doemt er een probleem op: het wordt steeds lastiger om de hypotheek op tijd rond te krijgen, als je het huis van je dromen hebt gevonden. Dat ‘drukteprobleem’ wordt ver- ergerd door onderbezetting bij de hypotheekverstrekkers, stelde de Consumentenbond onlangs. Die geld- verstrekkers, zoals banken, hebben in de magere jaren bezuinigd en nu heeft een aantal te weinig deskundig personeel om alle aanvragen tijdig af te handelen. Dat kan vervelende gevolgen hebben. De koop kan afket- sen, waarop flinke boetes kunnen volgen als de koper geen hypotheek- voorbehoud heeft bedongen. Nu geldt een periode van zo’n zes weken om alle papierwerk rond de koop rond te krijgen. De Consumenten- bond adviseert daar twee weken ‘bij te onderhandelen’, om de risico’s te beperken. De situatie is verwarrend, want tegelijk met de klachten over oplopende wachttijden adverteren banken met slogans als ‘een hypotheek binnen een week’. ING en de Rabobank stre- Het wordt lastiger om de hypotheek op tijd rond te krijgen, als je het huis van je dromen hebt gevonden. Een aantal ven er ook naar de hypotheek binnen banken heeft door bezuinigingen te weinig deskundig personeel om aanvragen tijdig af te handelen. een week rond te hebben, maar geven geen garanties. ABN Amro be- voordat een lening akkoord is. Vooral best passende hypotheek met de een chronische aandoening een over- potheek kunnen krijgen. Bespreek looft dat een (gratis) oriënterend ge- bij aanvragen waarbij er geen vast laagste rente en beste voorwaarden lijdensverzekering af voordat een vooraf met de bank of hypotheekad- sprek binnen een week kan, en maar een tijdelijk dienstverband is, te vinden. Onafhankelijke adviseurs huis wordt gekocht. viseur welke eisen de bank stelt aan indien nodig binnen een dag. Wie of waarbij een van beide kopers weten ook vaak welke bank of verze- de inkomensgegevens, adviseert Ei- heeft er nu gelijk, de banken die een zzp’er of flexwerker is, worden vaak keraar een kort en snel acceptatie- perspectiefverklaring gen Huis. snelle hypotheek beloven of de kla- aanvullende vragen over de zeker- proces heeft, en waar het juist langer Voor de bank is het veruit het mak- De bank wil ook meestal een gevali- gers over oplopende wachttijden? En heid van het inkomen gesteld. Er duurt. kelijkst als de huizenkoper een vaste deerd taxatierapport (alleen bij een wat kun je zelf doen om tijdig een moet dan extra informatie worden Om een hypotheekofferte te kunnen baan heeft, of een tijdelijke baan met nieuwbouwwoning is dat vaak niet hypotheek te krijgen? opgestuurd, zoals een accountants- sturen, heeft de bank veel gegevens een intentieverklaring waarin de nodig, of als minder dan 90 procent verklaring. van de huizenkoper nodig. Het gaat werkgever verklaart dat iemand bin- van de koopsom wordt geleend; dan complicaties Ook gecompliceerde persoonlijke si- dan om recente salarisstroken (som- nenkort een vast dienstverband volstaat een modeltaxatie). Bijna alle hypotheekverstrekkers tuaties, zoals een nog niet afgewik- mige banken vragen om salarisstro- krijgt. Huizenkopers moeten daarom direct kunnen hun klanten binnen twee tot kelde echtscheiding, een zakelijk kre- ken van de afgelopen zes maanden), Lastiger wordt het wanneer de hui- een taxateur zoeken zodra ze van acht werkdagen na de aanvraag een diet of financiële betrokkenheid bij een recente werkgeversverklaring, zenkoper een tijdelijk contract heeft, plan zijn hun handtekening onder renteaanbod doen, zegt de Vereni- een bedrijf(je) kunnen vertragend het taxatierapport van de woning en via een uitzend- of detacheringsbu- het koopcontract te zetten. De taxa- ging Eigen Huis. Toch duurt het vaak werken. een kopie van de koopovereenkomst. reau werkt of zzp’er is. Dan vraagt de teur mag niet bij de koop betrokken (veel) langer voordat een koper zeker Als je een hypotheek wilt, vraag je Ook een gezondheidsverklaring voor bank vaak inkomensgegevens over zijn. weet dat de hypotheek rond is. Die een offerte aan bij een geldverstrek- een overlijdensverzekering is belang- meerdere jaren. Voor veel flexwer- Wie bovenstaande risico’s op vertra- lange ‘doorlooptijd’ komt ook door- ker. Dat kan direct bij de bank als je rijk en kan extra vragen opleveren kers bestaat er sinds een paar jaar ging weet te omzeilen of te pareren, dat in de crisistijd de regels zijn aan- al weet dat je daar de hypotheek wilt als er iets met de gezondheid van de een perspectiefverklaring waarmee moet ook nu de gekte op de woning- gescherpt, meldt Eigen Huis. Een afsluiten. Maar je kunt ook naar een huizenkoper aan de hand is. Tip van mensen die via een uitzend- of deta- markt terug is de hypotheek tijdig dossier moet 100 procent in orde zijn onafhankelijk adviseur die helpt de de Vereniging Eigen Huis: sluit bij cheringsbureau werken, toch een hy- rond kunnen krijgen. <

Peter van Ammelrooy / vk nd.nl/economie beeld ap / Richard Drew Mensen willen blijven schrijven met een pennetje

…De laatste jaren legde de pen het che het grootste marktaandeel. op webpagina’s en landkaarten en bracht Apple de Newton MessagePad op de smartphone af tegen de duim. Concurrenten als HP en LG zijn in- om kleine notities te maken. uit, met stylus. De fabrikant prees middels in Samsungs voetsporen ge- De mens is het schrijven nog lang deze handcomputer aan als de eerste …Of toch niet? De stylus, de pen treden, net als de fabrikanten van niet verleerd, zegt Windows-marke- die een handschrift kon herkennen, zonder inkt waarmee je teksten en computertablets. Het Chinese Hua- tingchef Aaron Woodman: ‘In een maar toen Steve Jobs in 1997 terug- tekeningen op beeldschermen wei bracht vorige maand de Mate- wereld waar elk jaar miljarden Post keerde bij Apple, na een zelfverkozen krabbelt, lijkt aan een comeback Book uit, een laptop-tablet-hybride It’s worden verkocht en meer dan verbanning van twaalf jaar, draaide begonnen. mét inktloos pennetje. Ook Microsoft 70 procent van de mensen nog meer hij de Newton MessagePad de nek ziet brood in de digitale pen. Het dan een uur per dag een pen hante- om. Hij vond het een verschrikking. ▶Amsterdam Amerikaanse softwarebedrijf gaf ren, kunnen we de productiviteit ver- Samsung ziet dat anders. Er is een Steeds meer fabrikanten van mobiele dinsdag de Anniversary Edition vrij hogen door het schrijven onderdeel markt voor smartphone met pen-be- telefoons en tablets brengen toestel- De Galaxy Note 7, een smartphone van Windows 10, het besturingssys- te maken van de computerervaring.’ sturing, zegt productmanager Marius len uit met een digitaal pennetje. met een pennetje. teem voor computers en tablets. In De eerste werkbare elektronische Klijzing. Met de Note 7 kun je krab- Samsung introduceerde dinsdag in die grote update is een prominente pennen doken op in 1985. Ze waren bels op het scherm zetten. ‘Handig New York de Galaxy Note 7. De Zuid- met aanwijspennetje met scepsis rol weggelegd voor Windows Ink. toen vooral bedoeld als aanwijspen om een boodschappenlijstje op te Koreanen begonnen de Note-serie in ontvangen. De aanhouder won: Het stelt gebruikers in staat om met op aanraakschermen die nog geen krabbelen voor je naar de super- 2011. Destijds werd de smartphone Samsung heeft inmiddels in deze ni- een stylus aantekeningen te maken vingers konden ‘lezen’. In 1993 markt gaat.’ < 18 nederlands dagblad vrijdag 5 augustus 2016

Iris Koppe / vk nd.nl/nederland beeld ap Bij stunts in de lucht horen risico’s

…In reactie op twee dodelijke Een andere luchtvaartsport die in Ne- ongevallen in de luchtvaartsport in trendy sporten op grote hoogten derland enkele duizenden beoefe- de laatste weken, houden liefheb- naars kent en elk jaar gestaag groeit bers van deze sport zich vast aan is het basejumpen: vanaf een hoge hun statistische bewijzen. locatie (flat, kerktoren, mast) met een parachute naar beneden sprin- …Gevaarlijk? Nee hoor, helemaal gen. ‘Dat is echt een heel andere we- niet. In een auto rijden is gevaarlij- reld dan het paramotorvliegen’, zegt ker.’ En: ‘Er is een grotere kans dat Van Diermen. je bij een terroristische aanslag om het leven komt.’ rust en snelheid Waar paramotorvliegers in eerste in- ▶Amsterdam stantie genieten van de rust en de De luchtvaartsport is de afgelopen uitzichten in de lucht, kicken de tijd vaker in het nieuws vanwege do- ‘basejumpers’ vooral op de snelheid. delijke ongelukken. Afgelopen week- ‘Basejumpen ga je doen als je op pa- einde stortte een man met motortje rachutespringen bent uitgekeken’, en paraglider neer. Twee weken gele- zegt Jean Louis Becker, die zelf 140 den overleed een vrouwelijke base- sprongen waagde van onder meer de jumper die vanaf een hoogspan- Rembrandt-toren in Amsterdam en ningsmast naar beneden was verschillende fjorden in Noorwegen. gesprongen. In Afferden kwam op 19 juli een ‘Het begint inderdaad op te vallen,’ vrouw om het leven nadat ze ‘al zegt paramotorvlieger en ballonvaar- basejumpend’ van een zestig meter der Jean Louis Becker. ‘Het zijn er hoge hoogspanningsmast was ge- meer dan voorheen. Het raakt me sprongen. Haar parachute ging niet ook echt, vooral toen er een paar da- open. Het is de eerste keer dat dit ge- gen geleden in de Verenigde Staten beurde met dodelijke afloop. Zelf had zestien mensen omkwamen bij een Becker ook een aantal keer een ‘close ongeluk met een heteluchtballon.’ call’. ‘Een keer ging m’n parachute Maar volgens Becker is de samenloop niet direct open, een andere keer van die ongelukken toeval. ‘Want het scheerde ik rakelings langs een ge- is niet zo dat mensen die actief zijn bouw.’ Volgens Becker is basejumpen in de luchtvaartsport een loopje met een nieuwe sport, waarbij nog veel de dood nemen. Ze zijn enorm gepas- wordt uitgeprobeerd. ‘Maar het is sioneerd en bereiden zich altijd goed dus niet zo dat sporters de risico’s voor. Maar ja, het gaat soms mis. Dat ▶ paramotorvliegen ▶ basejumpen bewust opzoeken. In Amerika zet is een risico dat erbij hoort.’ En juist Bij een paramotor vliegt een piloot aan een parachute Basejumpen is een relatief nieuwe luchtvaartsport in men filmpjes van bijna verongelukte dit element is voor de meeste lucht- en wordt hij voortgestuwd door een motor. De paramo- Nederland. De piloot springt van een hoog gebouw, basejumpers op internet als educa- sporters extreem verslavend. Naast tor is een van de vele varianten die voortkwamen uit het mast, of bergtop met een parachute. Basejumpen is op tiemateriaal. Aan de ene kant lijkt dit de adrenaline en de kick ligt er altijd traditionele parachutespringen en ballonvaren. Je hebt zich niet illegaal, maar het beklimmen van een hoog spektakel: ‘Kijk mij hier eens goed dat ene gevaar op de loer: ‘de kans ook nog het deltavliegen – piloot ligt in een harnas dat gebouw of hijskraan is vaak wel streng verboden. Onder wegkomen’, aan de andere kant helpt dat het misgaat’. bevestigd is onder een vlieger – en het schermvliegen, basejumpers heersen er strikte codes: maak nooit iets het andere springers echt. Zo wordt Mis ging het zaterdag voor een twin- ook wel paragliden/parapente genoemd. Hierbij hangt kapot bij de gebouwen/hijskranen waarop je klimt en het juist veiliger.’ tigjarige man uit Lunteren, die met de piloot onder een scherm en zweeft door de lucht. kijk tijdens het springen uit voor publiek en voetgangers. Ook paramotorvliegscholen promo- zijn paramotor een aantal spiralen in ten juist het veilig vliegen. Fouten de lucht aan het oefenen was. ‘Hij van vliegers worden online gezet. kwam onder de honderdvijftig meter paramotorvlieger in Nederland om kend was met de Nederlandse regels jaar paramotorvlieger en verbonden Volgens Becker valt het in Nederland en kon dat toen niet meer herstellen’, het leven komt. Vanaf het moment – over de Vecht vloog. Moorman: ‘Hij aan het luchtsportcentrum Overijs- erg mee met de ongelukken. ‘In Zwit- vertelt Frank Moorman (54), be- dat de sport in 2004 legaal werd, be- ging hij heel laag over het water vlie- sel, bevestigt dat alle ongelukken serland of Oostenrijk is het een heel stuurslid van de Koninklijke Neder- stonden de meeste ongevallen uit gen en toen zijn motor uitviel, kon met paramotorvliegers in Nederland ander verhaal. Daar worden ze hele- landse Vereniging Voor Luchtvaart verstuikte enkels. In 2013 ging het hij geen veilige noodlanding maken. het gevolg waren van pilotenfouten. maal gek van de basejumpers die (KNVVL). ‘Toen ging hij met een voor de eerste keer echt mis, toen Ja, toen was er niets meer aan te ‘Het gebeurt nooit dat er lijnen zich van de bergen te pletter sprin- enorme snelheid naar de grond.’ een paramotorvlieger van ‘buiten- doen.’ scheuren of er iets mis is met een gen. Daar zijn dodelijke ongelukken Het is ‘pas’ de tweede keer dat er een landse komaf’ – die onvoldoende be- Pascal van Diermen (39), al twaalf scherm.’ veel normaler.’ <

advertentie

18 augustus in Ede meemaken? De filmavond is in Cinemec Première BEN HUR Ede, Laan der Verenigde Naties 150, Ede. De avond begint om 19.30 uur. Vanaf 18.30 uur ben je welkom. Op donderdag 18 augustus kun je met het Bij binnenkomst krijg je een Nederlands Dagblad de première mee- heerlijk kopje koffie of thee. Het programma duurt tot maken van de nieuwe BEN HUR bioscoop- ongeveer 22.00 uur. film. Journalist Herman Veenhof zal de kosten film inleiden. De film wordt vertoond in 3D Een toegangskaartje voor de en is spectaculair om te zien. première van Ben-Hur kost € 15,00. Ben je ND-abonnee dan krijg je € 2,00 korting Ben-Hur vertelt het meeslepende verhaal van Judah Ben- en betaal je slechts € 13,00 Hur (Jack Huston), een prins die vals wordt beschuldigd van (maximaal 2 kaarten per verraad door zijn geadopteerde broer Messala (Toby Kebbell), abonnement). Deze prijzen EENOüCIERINHET2OMEINSELEGER"EROOFDVANZIJNTITELEN zijn inclusief 3D-bril en een GESCHEIDENVANZIJNFAMILIEENDEVROUWVANWIEHIJHOUDT drankje vooraf. .AZANIN"ONIADI WORDT*UDAHGEDWONGENTOTSLAVERNIJ(IJ keert na jaren op zee terug naar zijn vaderland op zoek naar aanmelden WRAAK MAARINPLAATSDAARVANVINDTHIJVERLOSSING nd.nl/benhur $EïLMISGEBASEERDOPDETIJDLOZEROMANVAN,EW7ALLACE Regie: Timur Bekmambetov (Wanted, Night Watch). ‘Ben-Hur: A Tale of the Christ’6OORVELENEENïLMDIEINHET Script: Keith Clarke (The Way Back) en John Ridley (12 Years a Slave). GEHEUGENGEGRIFTSTAATINDEUITVOERINGUITMET#HARLTON Productie o.a. door Mark Burnett (The Bible, Son of God, A.D.). (ESTONINDE/SCARWINNENDEHOOFDROL Cast: Jack Huston, Toby Kebbell, Morgan Freeman, Rodrigo Santoro, Nazanin Boniadi, Ayelet Zurer, Sofia Black D’Elia, Marwan Kenzari e.a. 19 nederlands dagblad vrijdag 5 augustus 2016

WEER NEDERLAND EUROPA Marco Verhoef VANOCHTEND zonnig 1015

opklaringen 3 Zon en bui bewolkt Het weer laat zich van een buien redelijk zonnige kant zien en de HELSINKI temperaturen gaan de komende 4 onweer OSLO dagen omhoog. Zondag wordt 1015 het op veel plaatsen in het MOSKOU H regen binnenland 25 graden. Dat halen DUBLIN we vandaag nog niet. Vanmiddag 3 is het 20 tot 22 graden. De zon sneeuwregen schijnt geregeld, maar er kan nog wel een enkele bui vallen. BERLIJN sneeuwbuien De wind waait uit het westen LONDEN WARSCHAU tot noordwesten en is over het VANMIDDAG PARIJS algemeen matig. In de nacht sneeuw koelt het af tot tussen 11 en 1020 16 graden. Er zijn opklaringen, 1015 mist met vooral langs de kust in het H noorden een kleine buienkans. 3 Ook zaterdagochtend zou er in 4 wind in Bft het noorden of noordoosten nog L STANBOEL een enkele bui kunnen vallen. MADRID DUBROVNIK I warmtefront 1010 Verder is het hoofdzakelijk droog LISSABON ROME en de zon schijnt steeds meer. Het wordt 21 tot 23 graden. De 5 koufront wind waait uit een westelijke ATHENE richting en is meest matig van hogedrukgebied kracht. Zondag zien we een mix H CANARISCHE EILANDEN van zon en enkele wolkenvelden. 3 TUNIS Daarbij loopt de temperatuur L lagedrukgebied op naar zomerse waarden van 25 graden in het binnenland. -1000- isobar <-15° -15°/ -10° -10°/ -5° -5°/ 0° 0°/ 5° 5°/ 10° 10°/ 15° 15°/ 20° 20°/ 25° 25°/ 30° 30°/ 35° >35° Langs de kust is het 22 of 23 graden. Misschien net niet zomers, maar wel prima. Laat op NEDERLANDVANDAAGMORGEN EUROPA VANDAAGMORGEN WERELD VANDAAG MORGEN ZON zondag, ergens in de avond, is een stadweer°Cweer°C stad weer °C weer °C stad weer °C weer °C VANDAAG MORGEN enkele bui in het noorden niet Amsterdam bewolkt 21 bewolkt 21 Athene zonnig 35 zonnig 35 Antalya zonnig 34 zonnig 34 06:07 uur 06:08 uur helemaal uitgesloten. Maandag Apeldoorn regenbui 21 bewolkt 23 Barcelona zonnig 29 zonnig 28 Bangkok bewolkt 34 bewolkt 34 21:23 uur 21:21 uur verloopt ook vrijwel overal Arnhem regenbui 21 bewolkt 23 Berlijn neerslag 20 bewolkt 21 Buenos Aires bewolkt 16 zonnig 17 MAAN droog. De zon schijnt geregeld Breda regenbui 21 bewolkt 22 Boedapest zonnig 34 bewolkt 30 Casablanca zonnig 28 zonnig 29 VANDAAG MORGEN en de temperatuur laat alweer Den Bosch regenbui 21 bewolkt 22 Bordeaux zonnig 24 zonnig 27 Curaçao bewolkt 31 bewolkt 31 09:03 uur 10:10 uur Den Haag regenbui 20 bewolkt 21 Brussel zonnig 23 bewolkt 22 Delhi bewolkt 38 bewolkt 41 22:26 uur 22:49 uur een paar graden liggen. Vanaf Den Helder regenbui 20 regenbui 21 Dublin bewolkt 20 zonnig 22 Johannesburg zonnig 19 zonnig 21 MAANSTANDEN dinsdag wordt het wisselvalliger Eindhoven regenbui 21 zonnig 22 Frankfurt bewolkt 23 bewolkt 24 Lima bewolkt 20 bewolkt 20 Eerste kwartier 10 aug en zakken de maxima onder de Emmen regenbui 21 zonnig 22 Heraklion zonnig 30 zonnig 31 Los Angeles zonnig 27 zonnig 26 Volle maan 18 aug 20 graden. Enschede regenbui 22 regenbui 23 Innsbruck regen 21 zonnig 23 Melbourne zonnig 15 bewolkt 13 Laatste kwartier 25 aug Groningen regenbui 21 regenbui 21 Kopenhagen bewolkt 20 bewolkt 18 Mexico City bewolkt 20 regenbui 19 Nieuwe maan 01 sep Leeuwarden regenbui 20 bewolkt 21 Las Palmas zonnig 33 bewolkt 32 Nairobi bewolkt 23 bewolkt 25 Lelystad bewolkt 21 bewolkt 22 Lissabon zonnig 32 zonnig 37 New Orleans onweer 35 onweer 37 Maastricht regenbui 22 bewolkt 23 Londen bewolkt 24 zonnig 26 New York zonnig 29 bewolkt 31 Middelburg regenbui 20 zonnig 20 Madrid zonnig 34 zonnig 36 Paramaribo regenbui 35 regenbui 35 Nijmegen regenbui 21 zonnig 23 Milaan onweer 26 zonnig 29 Peking bewolkt 33 bewolkt 35 HOOGWATER Rotterdam regenbui 21 bewolkt 22 Moskou zonnig 27 zonnig 29 Seoul zonnig 32 zonnig 31 Delfzijl 02:46 uur 14:33 uur Terschelling regenbui 20 bewolkt 20 Nice bewolkt 31 zonnig 30 Singapore onweer 32 bewolkt 32 Dordrecht 06:39 uur 18:54 uur Utrecht regenbui 21 bewolkt 22 Oslo regenbui 19 onweer 21 Sydney neerslag 15 zonnig 17 Harlingen 00:16 uur 12:16 uur Venlo bewolkt 23 bewolkt 23 Parijs zonnig 24 bewolkt 24 Tel Aviv zonnig 32 zonnig 31 IJmuiden 05:57 uur 18:27 uur EXTREMEN Vlissingen regenbui 20 zonnig 20 Rome zonnig 33 zonnig 33 Tokio zonnig 32 zonnig 32 Rotterdam 06:08 uur 18:38 uur Warmst: 32,4 °C in 1975 Winterswijk regenbui 22 zonnig 23 Sofia zonnig 30 zonnig 30 Toronto regenbui 35 zonnig 29 Stavenisse 06:15 uur 18:36 uur Koudst: 5,9 °C in 1923 Zierikzee regenbui 20 zonnig 21 Stockholm bewolkt 23 zonnig 22 Tunis zonnig 37 zonnig 31 Vlissingen 04:21 uur 16:39 uur Natst: 37,4 mm in 1947 Zwolle regenbui 21 bewolkt 22 Warschau zonnig 31 onweer 20 Vancouver zonnig 22 zonnig 20 Yerseke 06:12 uur 18:28 uur

VORIG JAAR VRIJDAG ZATERDAG ZONDAG MAANDAG DINSDAG WOENSDAG WATERHOOGTE (CM) VANDAAG MORGEN Maximum 30,0 °C Arnhem 825 -1 Minimum 12,4 °C Keulen 302 8 Aantal mm 0,00 mm Konstanz 416 -2 Lobith 908 6 Zwolle 47 -1 weer plaza 14° 21° 14° 22° 12° 25° 16° 24° 14° 21° 13° 18° 30% NW 4 20% W 3 20% ZW 5 20% W 4 50% W 4 80% W 4

colofon

Uitgave van Nederlands Dagblad B.V. combinatieabonnementen: informeren over de andere diensten en bank Dick Schinkelshoek (Gulliver), Hermesweg 20, 3771 ND Barneveld, Zaterdag papier en door de week digitaal: producten van titels en werkmaatschappijen IBAN NL21INGB0659441144 Reina Wiskerke (Zeven), tel. 0342 411 711, Postbus 111, 3770 AC per maand € 20,50, per kwartaal € 59,90, van Nedag. Als u die informatie niet wenst, BIC-code INGBNL2A Marieke Westerterp-van Vuren (internet) Barneveld, www.nd.nl per jaar € 230,oo. kunt u dat schriftelijk melden of een formulier Identiﬁcatienummer: NL44ZZZ090569430000 cultuur, media & wetenschap Nederlands Dagblad B.V. maakt Vrijdag, zaterdag papier en door de week aanvragen bij onze afdeling abonneeservice. Rien van den Berg, Tirza van der Graaf, deel uit van Nedag Uitgevers B.V. digitaal: per maand € 22,50, per kwartaal bezorging Maurice Hoogendoorn, Marc Janssens, Directie: Rinder Sekeris en Sjirk Kuijper € 66,50, per jaar € 255,35. advertenties Informatie over bezorging tijdens kantooruren: Hilbrand Rozema, Roel Sikkema Uitgever: Rinder Sekeris studentenabonnementen: tel. 0342 411711, ma. t/m vr. 8.30-17.00 uur; 0342 411711. Op zaterdag van 8.30 tot 10.30 wereld Jan van Benthem, Papier: per maand € 16,95, per kwartaal fax 0342 411612; e-mail: [email protected] uur. Mailen kan ook: [email protected] of ga naar Tilly Dodds-Reijnen, Ruurd Ubels, € 48,45, per jaar € 184,50. familieberichten € 1,21 (incl. 21% btw) onze site nd.nl/bezorging. Of SMS 222 naar 1008 Herman Veenhof, Gerhard Wilts Zaterdag papier, door de week digitaal: per mm, per kolom; e-mail: (55 cent per bericht) wanneer u vandaag geen politiek & economie Gerard Beverdam, per maand € 10,25, per kwartaal € 29,95, [email protected]. Via site € 1,09 krant hebt ontvangen. Piet de Jong, Sjoerd Mouissie, Eduard Sloot per jaar € 115,00. (incl. 21% btw) per mm, per kolom. Wanneer u voor het eerst gebruik maakt van kerk & religie Gerald Bruins, algemene voorwaarden: rubrieksadvertenties zie nd.nl/adverteren deze service, vermeld dan uw e-mailadres, Harmke van Berkum, Gerard ter Horst, redactieadressen Prijzen zijn inclusief btw en gelden bij sluitingstermijn rubrieksadvertenties één postcode en huisnummer. Wim Houtman, Eline Kuijper, algemeen Postbus 111, 3770 AC Barneveld, automatische incasso. Per acceptgiro € 2,50 dag voor plaatsing vóór 12.00 uur; zakelijke Machteld Meerkerk-Brouwer, tel. 0342 411711, fax 0342 411611; toeslag per betalingsperiode. Abonnementen advertenties reserveren vóór 09.00 uur, nd in aangepaste leesvorm Remco van Mulligen, Dick Schinkelshoek e-mail: [email protected] kunnen op elk gewenst moment ingaan. aanleveren vóór 11.00 uur; familieberichten Het ND is in aangepaste leesvorm verkrijgbaar binnenland & samenleving politieke redactie: Postbus 20018, Opzeggen van een abonnement kan zowel vóór 13.00 uur; geboorte- en bij Stichting Aangepast Lezen, Den Haag, Willem Bouwman, Marinde van der Breggen, 2500 EA Den Haag, tel. 070 3183180; telefonisch, schriftelijk als per e-mail. Daarbij overlijdensadvertenties vóór 16.00 uur. tel. 070 3381500. [email protected] Sophia Geuze-Verboom, Hans Hopman, fax 070 3453101, e-mail: [email protected] willen wij graag weten wat de reden van Advertenties voor maandageditie: zakelijke Hilbert Meijer, Petra Noordhuis, opzegging is. De opzegging moet een maand advertenties vrijdags tot 12.00 uur; Aaldert van Soest, Hans-Lukas Zuurman abonnementen voor de nieuwe betaalperiode binnen zijn bij rubrieksadvertenties vrijdags tot 12.00 uur; redactie opinie & debat Wim Houtman, Frans Tijssen, tel. 0342 411711, fax 0342 411613 de afdeling abonneeservice. Het moment van familieberichten e-mail of fax zaterdags tot hoofdredactie André Zwartbol e-mail: [email protected] opzeggen is de dag waarop de opzegging bij 17.00 uur. Sjirk Kuijper (hoofdredacteur), bureauredacteuren abonnementsprijzen: de afdeling abonneeservice binnen is. Tijdige Daniël Gillissen (adjunct-hoofdredacteur), Jenneke van Garderen-Hoogland, per maand € 33,90 opzegging van een abonnement voorkomt een auteursrechten Frans Tijssen (secretaris) Roeland van Mourik, Harco Ploegman, per kwartaal € 96,90 stilzwijgende voortzetting. Alle auteursrechten en databankrechten ten eindredactie Hugo de Bruijne, Jan-Willem Veenhof per jaar € 369,00 Van abonnees legt Nedag Uitgevers B.V. aanzien van de inhoud van deze uitgave Cees Dorland, Reiny de Fijter, vormgeving Egbert Bonte, In de abonnementsprijs voor de papieren gegevens vast voor de uitvoering van de worden uitdrukkelijk voorbehouden. Deze Jenneke van Garderen-Hoogland, Lieneke Eefting, Bert Hagenaars, Wilco Pot, versie is 1,25% toeslag opgenomen voor abonnementsovereenkomst. Deze gegevens rechten berusten bij Nederlands Dagblad B.V., Hilbert Meijer (dagkrant), Hendrik Jan Vermeer, toegang tot alle digitale producten. kunnen gebruikt worden om abonnees te c.q. de desbetreﬀende auteur. Annemarie Eversdijk-Cornelisse (Leven), Christel Versteeg-van de Pol 20 nederlands dagblad vrijdag 5 augustus 2016

puzzel recept redactie nd nd.nl/koken beeld nd KRUISWOORDPUZZEL 1 2 3 4 5 6 7 Bulgursalade met bonen en walnoten 8

9 10 OPLOSSING CRYPTOGRAM Een zomerse maaltijdsalade voor twee personen, vol gezonde ingrediënten. Dit gerecht kan ook goed met VAN GISTEREN 11 12 couscous gemaakt worden, in plaats van bulgur. Horizontaal: 13 14 15 16 1. Akelig; 7. staal; 8. oogje; 9. alles; 17 18 10. bril; 11. fataal; benodigdheden 12. koelak. • 175-200 gram bulgur 19 20 21 22 23 • ¼ groentebouillontablet met Verticaal: minder zout 24 25 26 2. Kolos; 3. logger; • 300 gram sperziebonen 4. geheel; 5. asla; • 1 bosui 27 6. balletje; 10. • 1 citroen blok; 11. fik. • ½ blik tomatenblokjes zonder zout © Sanders Puzzelboeken 160805 • 2 eetlepels olijfolie • ½ theelepel gemalen komijn Horizontaal: • 50 gram gepelde walnoten • slabladen 1. Gewas; 5. verlichtingsmiddel; 8. verbijsterd; 9. deel van een bre- bereiding viergebed; 10. Frans kerstlied; 11. vriend (Sp.); 13. eenheid van elek- Breng 3-4 dl water aan de kook en trische weerstand; 15. met medewerking van; 17. kielwater; 19. ijze- los het stukje bouillontablet erin op. Boen de citroen schoon. Rasp wat ren vat; 21. vulkaan op Sicilië; 24. Duits lidwoord; 26. lof; 27. breek- Doe de bulgur in een kom en schenk van de schil en pers de citroen uit. ijzer. er de bouillon over. Roer dit goed Meng de sperzieboontjes, bosui, to- door en laat het 10 minuten wellen. matenblokjes met wat sap en de Verticaal: Maak de sperziebonen schoon en olijfolie door de bulgur en maak het 2. Open plek in een bos; 3. landstreek in Vietnam; 4. spraakorgaan; breek ze tweemaal. Kook de sperzie- op smaak met geraspte citroenschil, 5. graanbederf; 6. deel van een molecule; 7. Turks gerecht; 9. netto; bonen in een bodempje water in ca. 5 citroensap, gemalen komijn en pe- 12. kunsttaal; 14. bermplant; 16. Franse schilder; 17. Zijne Majesteit minuten beetgaar. per. Giet eventueel het water van de bul- Hak de walnoten grof. (afk.); 18. persoonlijk vnw.; 19. lidwoord; 20. volkenbond; 22. golf- ▶▶ Meer informatie op gur en laat de bulgur afkoelen. Bedek een schaal met gewassen sla- term; 23. soort slee; 25. centrale verwarming. www.voedingscentrum.nl Maak de bosui schoon en snijd hem bladen en schep de bulgursalade in dunne ringen. erop. Strooi de walnoten erover. <

SUDOKU feuilletons

vriend of vijand ★ 37. Ergens waren onderduikers en ze ‘Ik ga naar het honk.’ moesten gezocht worden. Uiteraard. ‘Gezellig ben jij’, zei ze. 2 9 3 Onderduikers waren onderkruipers. Ineens begon er vanbinnen iets te Ze waren er in Amsterdam, ze zou- kriebelen. Ja zeg, hij was haar gezel- 7 4 6 2 den er hier ook zijn. En ze overtraden schapsdame toch niet? En had ze niet de wet, om wat voor reden dan ook, zelf voorgesteld om het tuinhuis tot 7 5 2 4 3 en dat was strafbaar. een gezellige ruimte om te bouwen? Aan het eind van de morgen waren Ja toch? Ze was zelfs meegegaan 8 5 1 de klusjes op. ‘Kom je nog eens te- naar de zolder om te helpen zoeken OPLOSSING SUDOKU rug?’ vroeg Jantine. Blijkbaar vond ze ‘Ja u, u komt bijna de deur niet uit.’ naar geschikte meubels: de oude 1 4 3 het wel gezellig, zo met z’n twee. ‘Ach,’ zei ze, ‘wat moet een mens als salontafel, de rode, versleten fauteuil LIGHT GISTEREN Hij knikte. ‘Vast wel’, zei hij. ik hier doen?’ en het bord met flanellen stof waar 7 9 8 3 6 4 9 5 1 7 8 2 Graag, dacht hij. Zie je wel, zij verveelde zich ook al. hij zijn speldjes op had geprikt. Dit 5 8 2 6 7 4 3 9 1 Eigenlijk had ze helemaal geen con- alles bedacht hij terwijl hij over het 9 7 1 2 8 3 5 4 6 ‘Zo,’ zei zijn moeder, ‘je hebt het een tacten. Alleen buurvrouw Gravink, tuinpad naar achteren liep. Honk. 4 1 2 4 7 8 1 9 6 5 3 aardig tijdje volgehouden.’ daar was ze een keer geweest, maar Zelfs het bordje waar hij deze letters 6 3 9 7 2 5 8 1 4 8 6 9 5 7 1 5 8 3 4 6 2 7 9 Hij knikte. ‘Er was genoeg te doen.’ blijkbaar klikte dat niet geweldig, met witte verf op geschilderd had, 7 1 5 4 6 2 9 3 8 Hij vertelde wat hij zoal had gedaan. want het was tot nu toe bij één keer kwam van haar. 5 3 2 8 4 9 6 5 3 8 1 2 7 ‘Misschien kunt u daar ook wel aan gebleven. Ze mist tante Nettie, dacht Nee, zijn moeder moest niet moeilijk 8 2 3 1 9 7 4 6 5 de slag’, stelde hij voor. hij, haar zus die ze in Amsterdam doen. Ze zat vaak alleen, dat was Ze lachte. ‘Ik?’ achtergelaten had. waar. Schrijf alle cijfers 1 t/m 9 in alle verticale wordt vervolgd kolommen, alle horizontale rijen én in alle vierkantjes van 3 x 3 vakjes. moordblog ★★★ 179. ‘Hebt u het uw dokter al aanspraak maakten op de erfenis… verteld? Dat u besloten hebt naar een logisch. 6 hospice te gaan, bedoel ik.’ ‘Hoelang woont Warren nu bij u?’ ‘Nog niet’, zei mevrouw Haughton. ‘Ik ‘Zes maanden’, zei mevrouw 8 1 wilde dat van de week doen… maar Haughton. ‘Daarvoor zag ik hem toen overleed Annalee…’ nauwelijks… een zegen dat hij thuis 3 5 9 Ze zweeg verslagen. is gekomen… om voor me te zorgen. Holly was ervan uitgegaan dat de Nooit gedacht dat ik dat nog mee zou 4 7 2 9 vrouw nog chemo kreeg, dat ze vocht maken. Hij heeft vaak problemen… tegen de kanker in haar lichaam. ‘Als geneest en dat voor mijn dochter… met werk enzo.’ 6 9 u het niet erg vindt dat ik het vraag… het recht zegeviert. Maar ik heb er Ze hoestte weer, ademde scherp in. maar wat is de prognose?’ vrede mee dat ik doodga. En Warren ‘Hij is altijd anders geweest. Maar 8 2 8 4 9 7 6 1 3 5 Mevrouw Haughtons ogen werden is er echt voor me.’ het is goed om te zien dat hij zich 7 3 9 1 5 2 6 8 4 weer donker, en ze keek naar haar Tranen prikten nu in haar ogen, en verbonden voelt… met mij, met zijn 1 5 6 3 8 4 7 9 2 zuurstoftank. ‘Een paar weken waar- ze wreef ze met droge, rimpelige vin- neefje. Ik hoop alleen maar dat hij 1 2 4 3 6 1 3 8 4 9 2 5 7 5 9 7 6 2 3 8 4 1 schijnlijk. Op zijn best.’ gers. ‘Jackson en Warren… zijn alles zijn baan niet verliest… omdat hij 5 7 8 4 2 7 1 5 3 6 9 ‘O nee. Moet u dan niet in het zieken- wat ik nog heb. Ik ga ervan uit dat ze Jackson niet alleen wil laten.’ 4 6 1 5 3 7 9 2 8 huis worden opgenomen?’ alles delen… als ik dood ben.’ Holly fronste, niet in staat het beeld 9 8 4 3 2 8 4 9 1 5 7 6 ‘Ik word… niet meer beter, Holly. Holly zweeg, maar haar hersenen dat zij van Warren had te verenigen 9 7 5 2 6 8 4 1 3 Alleen maar slechter. Ik hoop dat ik maakten overuren. Dus Jackson met het beeld dat zijn moeder net nog meemaak… dat mijn kleinzoon en Warren waren de enigen die schetste.

wordt vervolgd 21 nederlands dagblad vrijdag 5 augustus 2016

wegwerkzaamheden ongewoon tips Rijkswaterstaat heeft de volgende anp • beeld anp / Robin van Lonkhuijsen tarief € 15,15 voor de eerste drie regels en voor elke wegwerkzaamheden aangekondigd in volgende regel € 5,61 (incl. 21% btw); opgave via de aankomende periode. www.nd.nl/adverteren. gerechtelijke publicaties

■ algemeen VERKOOP BIJ EXECUTIE. Op maandag 08 augustus 2016 om 11:00 uur zal ter hoogte van het adres Prinses Beatrixlaan 394 te VOORBURG in het openbaar worden verkocht een voertuig, merk SEAT, type LEON 1.6 16V/AZD 77KW, met kenteken 92HKDV. De verkoop wordt gehouden bij opbod en tegen directe betaling. GGN Gerechtsdeur- waarders (mapnr. 23756140). Kijk op: www.deurwaarders veiling.nl. A22 | Velsertunnel Beverwijk-IJmui- den volledig afgesloten t/m januari onroerend goed en 2017 i.v.m. groot onderhoud. Verkeer wonen wordt omgeleid via de A9 Wijkertun- nel. In Rotterdam wordt een plug-in hybride watertaxi in bedrijf genomen. Jaarlijks maken veel passagiers gebruik De Velsertunnel in de A22 tussen van de zwart-gele bootjes voor een overtochtje op de Nieuwe Maas. ■ algemeen IJmuiden en Beverwijk is bijna 60 CV Ketelonderhoud Neder- jaar oud en toe aan een renovatie. ■ oudste scholekster (46 jaar) ooit gespot ■ leden Reddingsbrigade zelf gered land. Abonnement? www. Een vogelaar heeft deze week de oudste scholekster Drie leden van de Reddingsbrigade moesten woensdag- cvkon.nl A50 | Veghel-Nistelrode t/m vrijdag 5 (zeker 46 jaar) gespot die ooit in Nederland is waarge- avond zelf worden gered, nadat hun boot voor de augustus 21.00 uur: A50 vanaf Veg- nomen, meldt het onderzoeksinstituut Sovon. Zeeuwse kust was omgeslagen. De drenkelingen belden vakantie binnenland hel afgesloten, vervanging asfalt, ver- De vogel werd maandag gespot op de Maasvlakte. Het zelf de Kustwacht. Die stuurde een helikopter om te keer wordt omgeleid. Van vrijdag 5 dier was op 3 maart 1972 op Texel geringd toen het al zoeken. Het zoeken duurde een uur. ‘Het was lastig zoe- ■ gelderland augustus 21.00 t/m maandag 15 au- minimaal twee jaar oud, aldus Sovon. Nooit eerder is ken, omdat ze moeilijk konden aangeven waar ze pre- De Esdoorn VOORTHUIZEN gustus 06.00 uur: A50 vanaf knoop- zo’n oud exemplaar in Nederland aangetroffen. De vo- cies waren’, legde een woordvoerster van de Kustwacht t.h. VAKANTIEHUISJES 2-6 punt Paalgraven afgesloten, vervan- rige recordhouder was 43 jaar oud. Scholeksters wor- uit. Uiteindelijk werd het drietal gevonden en naar pers. op klein vak.oord nabij ging asfalt, verkeer wordt omgeleid. den zelden ouder van twintig jaar. Neeltje Jans gebracht. bos en water, ideale fiets- Bij afrit Veghel in de avondspits kans omgeving. Tel. 0342-473363 op file. < www.deEsdoorn.nl

05-08-1957 opnieuw in beeld Willem Bouwman • beeld nashville public library Voorganger verkondigt rassenscheiding

Een van de belangrijke uitspra- ken van het Amerikaanse Hoog- gerechtshof dateert uit 1954 en is de geschiedenis ingegaan als ‘Brown vs Board of Education of Topeka’. Zo’n naam verdient uitleg. ‘Brown’ was Oliver L. Brown, een Afro-Amerikaan, vader van een meisje, Linda, dat niet werd toegelaten op een blanke school vlak bij haar huis in To- peka, Kansas. Brown begon een rechtszaak tegen het schoolbe- stuur, de ‘Board of Education of Topeka’, en kwam in 1954 als winnaar uit de strijd: segregatie of rassenscheiding in het onderwijs was voortaan verboden. In Nashville, Tennesee, werd na veel vijven en zessen gehoor gegeven aan de uitspraak om de segregatie te beëindigen. Na de zomervakantie van 1957 waren Afro-Amerikaanse kinderen welkom. Een radicale plaatselijke predi- kant, Fred Stroud, voorganger van de Bible Presbyterian Church, kwam toen in verzet. Volgens hem was segregatie de uitdrukkelijke wil van God. Stroud geloofde dat desegregatie het werk van de duivel was en dat kerk en school in de greep van het communisme raakten. Met een beroep op de apostel Petrus waarschuwde hij voor valse profeten en dwaal- leraren en hun verderfelijke ketterijen. Stroud vond veel weerklank, maar kon niet voorkomen dat de scholen in september 1957 hun deuren open- den voor alle kinderen, blank Dominee Fred Stroud uit Nashville waarschuwt met een beroep op de apostel Petrus tegen communisme en desegregatie. en zwart. 22 media vrijdag 5 augustus 2016 nederlands dagblad

npo 2 ▶ vpro, 19.25-20.25 uur npo 2 ▶ ntr, 21.10-22.00 uur Langs de oevers van de Kijken in de ziel Yangtze Wat is het belang van wetenschap? De Yangtze stroomt langs de flanken Moet wetenschap maatschappelijk van de Himalaya voordat zij een toepasbaar zijn? Moet de maat- scherpe bocht maakt richting schappij er concreet iets aan hebben npo 2 ▶ eo, 18.00-18.55 uur Shanghai. In dit gebied zou het of zoekt een genie altijd zijn eigen authentieke China nog te vinden weg? Hoe vaak komt fraude eigenlijk Natuur op 2: Wild France moeten zijn, ware het niet dat er vijf voor? En wat zijn de grote raadsels We bezoeken Marais Poitevin, een jaar geleden een forse snelweg is waarover de wetenschappers zich moerasgebied waar zeewater en zoet aangelegd die ervoor zorgt dat het het hoofd breken? Coen Verbraak water samenstromen, waardoor er afgelegen gebied in rap tempo wordt praat met natuurkundige Robbert een uniek en fascinerend ecosysteem ontwikkeld. Dit heeft grote gevolgen npo 3 ▶ vpro, 20.30-21.20 uur Reizen Waes Dijkgraaf, primatoloog Frans de is ontstaan. In de zuidelijker gelegen voor de minderheden die er wonen, Waal, wiskundige Ionica Smeets, Cevennen huist tussen de rotsen de zoals de Miao en de Tibetanen. Tom Waes trekt naar Alaska, de grootste staat van Amerika. En die reis heeft hersenonderzoeker Jeroen Geurts, vale gier. Deze vogels zijn de Ruben trekt met hen op en ontdekt alles te maken met een boek dat hem ooit omver heeft geblazen: Into the landbouwexpert Louise Fresco, vuilnisophalers van de streek. Ze er eeuwenoude tradities en gebrui- Wild. Een waargebeurd verhaal over de 24-jarige Chris McCandless die alles bacterioloog Roel Coutinho, kanker- ruimen kadavers en bacteriën op die ken. en iedereen achter zich laat en naar Alaska trekt. Vier maanden lang onderzoeker Hans Clevers, voedings- anders het grondwater zouden probeert hij daar in de wildernis te overleven, in een door mijnwerkers deskundige Martijn Katan, econome vervuilen. Tot slot volgen we een achtergelaten bus. Maar het loopt verkeerd en Chris wordt dood teruggevon- Barbara Baarsma, filosoof-psychiater hele familie ganzen op hun tocht den door jagers. Tom reist in zijn voetsporen naar Alaska en gaat op zoek Damiaan Denys, psycholoog Marcel naar hun overwinteringsplek in het naar de Magic Bus, zoals Chris hem noemde. Zeelenberg en classica Ineke Sluiter. zuiden.

NPO 1 NPO 2 NPO 3 tv vooraf 08.10 NOS Journaal. 08.20 NOS Journaal. 07.00 NOS Journaal met gebarentolk. 07.15 10.25 Doc McStuffins. 10.40 Sesamstraat 10 Hilbrand Rozema nd.nl/media beeld ncrv 08.30 NOS Journaal. 08.45 NOS Journaal. NOS Journaal met gebarentolk. 07.30 NOS voor... 10.50 Olly, het kleine witte busje. 09.00 NOS Journaal. 09.15 Nederland in Journaal met gebarentolk. 07.40 NOS Jour- 10.55 Mickey Mouse Clubhouse. 11.20 Koek beweging! 09.30 NOS Journaal. 09.40 MAX naal met gebarentolk. 08.00 NOS Journaal & Ei Boswachterij. 11.30 Olivia. 11.40 Maya Versailles in Deens moeras Geheugentrainer. 10.00 NOS Journaal. 10.15 met gebarentolk. 08.15 NOS Journaal met de Bij. 11.55 Hoelahoep. 12.15 Sofia het NOS Journaal. 10.30 NOS Journaal. 10.40 gebarentolk. 08.30 NOS Journaal met geba- prinsesje. 12.35 Babar en de belevenissen NOS Journaal. 11.00 NOS Journaal. 11.15 NOS rentolk. 08.40 NOS Journaal met gebaren- van Badou. 12.45 Buurman en buurman. Sommige verhalen verzin je écht als enige alle wetten. Hij was ge- Journaal. 11.30 NOS Journaal. 11.40 NOS tolk. 09.00 NOS Journaal met gebarentolk. 12.55 Mega Mindy. 13.25 KRO Kindertijd. niet. Zou je dat doen, dan zou grepen door een vreemde mix van Journaal. 12.00 NOS Journaal. 12.20 NOS 09.15 Amor met een snor. 10.05 Keurings- 13.26 De flamingo. 13.32 De muziek van het iedereen zeggen: ja, dáág. het hoogmoed, verliefdheid en idea- Journaal. 12.35 NOS Journaal. 13.00 NOS dienst van Waarde. 10.40 MAX Maakt Moge- Flesh Kwartet. 13.34 De tovertuin is weg. verhaal van de film A Royal lisme, en legde met zijn drieste Journaal. 13.10 NOS Sportjournaal. 13.20 NOS lijk. 10.55 BinnensteBuiten. 11.25 Spoorloos. 13.39 Ties. 13.43 De post. 13.50 Sesamstraat. Affair bijvoorbeeld. Er was eens felheid zelf het hoofd op het hak- Journaal. 13.30 NOS Sportjournaal. 13.35 NOS 12.25 Jan rijdt rond. 13.00 NOS Journaal. 14.05 Sesamstraat 10 voor... 14.15 Tip de een jonge koning, achttien, blok. De affaire gaf zijn conserva- Journaal. 13.48 NOS Sportjournaal. 14.00 13.10 NOS Sportjournaal. 13.20 Hollandse muis. 14.25 Shaun het schaap. 14.30 Wickie geestesziek. Een Brits prinsesje, tieve tegenstanders immers de NOS Journaal. 14.15 NOS Journaal. 14.30 Zaken. 14.10 Rail Away. 14.35 Missie aarde. de Viking. 14.45 Studio Snugger. 15.00 Pippi vijftien, werd aan hem uitge- perfecte troef om van deze ambi- NOS Journaal. 14.40 NOS Journaal. 15.00 15.10 24 uur met... 16.00 NOS Journaal. Langkous klassiek. 15.20 Tracy Beaker. 15.40 huwelijkt, zonder van zijn tieuze indringer af te komen. De NOS Journaal. 15.25 Het Filosofisch Kwintet. 16.10 De Hokjesman. 17.00 NOS Journaal. Checkpoint. 15.45 Street Magic. 15.50 Zorro. ziekte te weten. kleine koningin uit Engeland 16.25 Nederland verhuist. 17.00 NOS Jour- 17.10 De slimste mens ...... 16.15 Te land, ter zee en in de lucht. 16.40 werd verbannen, haar kinderen naal. 17.10 Moeder, ik wil bij de Revue ...... Het Spetterslot. 17.05 SpangaS Marathon ...... Caroline, jongste zusje van koning werden afgepakt. Pfff. Even adem- 18.00 Natuur op 2: Wild France. George III (van Mad King George) halen. Dit leest als een gruwel- 18.00 NOS Journaal. 18.55 BinnensteBuiten. 18.00 Bij Ron in het Pension. werd naar Denemarken gestuurd sprookje. Het is van a tot z waar- 18.15 EénVandaag. 19.25 Langs de oevers van de 18.23 Het Klokhuis. met maar één opdracht: nage- gebeurd, tot aan de mand waarin 18.45 NOS Sportjournaal. Yangtze. 18.45 NOS-Jeugdjournaal. slacht baren, de dynastie redden. Struensees hoofd plofte, ook echt 19.00 The Great British Bake Off. 20.25 De slimste mens. 18.55 Dance Academy. Ze trouwde daar in 1766. De la- enkele jaren voor de Franse Revo- 20.00 NOS Journaal. 21.10 Kijken in de ziel: 19.25 Brugklas. biele toestand van koning Chris- lutie en de dood van Lodewijk 20.30 Detectives: Shetland. Wetenschappers. 19.55 Nick & Simon, die Suid-Afri- tian schokte haar, hij verbracht XVII. Had Struensee Napoleon af- 22.30 NOS Studio Sport Eredivisie. 22.00 Nieuwsuur. kaanse droom. zijn tijd met prostituees en maak- gewacht, dan was hij een Vader 23.00 NOS Studio Olympic Park. 22.40 A Royal Affair 20.30 Reizen Waes. te een gekwelde indruk. Toen des Vaderlands geworden. 23.55 NOS Studio Sport 21.20 Bureau Rio. kwam er op het paleis een nieuwe Regisseur Nikolaj Arcel deed alles 00.50 De Nachtzoen. 01.05 Nieuwsuur. 22.15 The Adventures of Priscilla, lijfarts voor de koning: Johann goed. Hij maakte keuzes, liet din- 00.25 NOS Rio Live. 01.00 NOS Rio Live. 01.45 Nieuwsuur. 02.22 Tekst-TV. Queen of the Desert Struensee, een Duitser. Hij werd gen weg. De acteurs zijn 24-ka- Christians enige vriend en drong raats; prettig om eens niet naar 00.00 Bureau Rio. 00.45 Reizen Waes. door tot z’n geteisterde, speelse bekende Hollywoodkoppen te kij- ▹▹ kijk voor het complete programmaoverzicht op www.nos.nl geest. Met Caroline sloot hij een ken. Meerdere hoofdrolspelers of op Teletekst pagina 200 ...... ▹▹ bondgenootschap en voerde hij in schitteren zonder elkaar te ver- een noodtempo hervormingen drukken. De grootste ster is de on- door: ze schaften lijfeigenschap af bekende Folsgaard, die Christians en martelen bij verhoren, en voer- gekte aangrijpend vertolkt. Ook VRT BBC 1 den hogere belastingen in voor heel goed: Struensee, mystery 13.00 Het Journaal. 13.30 Het Weer. 13.35 12.00 Wanted Down Under. 12.45 Neigh- edelen, pokkenvaccinatie, meer man die als een komeet omhoog- 1000 Zonnen. 13.55 Thuis. 14.25 Paul bourhood Blues. 13.15 Bargain Hunt. 14.00 vuilnisophalers in stinkend Ko- schoot, blijft dubbelzinnig. Het O'Grady: For the Love of Dogs. 14.50 George BBC News at One; Weather. 14.30 BBC penhagen. Ze waren vurig geïn- Deense hof is Versailles in het Gently. 16.15 King & Maxwell. 16.55 Clips. Regional News and Weather. 14.45 Red Rock. spireerd door Voltaire, de verlich- moeras, provincieprul vol haat. 17.10 Jamie's 30 Minute Meals. 17.35 Buren ... 15.25 Escape to the Country. 16.25 Garden tingsfilosoof, die zelf fanmail Sfeer, aankleding en hofleven zijn 18.00 Het Journaal. 18.10 Het Weer. Rescue. 17.10 Flog It! ...... stuurde aan Christian VII (1749- volstrekt geloofwaardig. Arcels 18.15 Zoo Australië. 18.30 Tournée 18.10 Pointless Celebrities. 19.00 BBC 1808). De lijfarts stuurde het ko- meesterstuk is veel meer dan een générale. 19.00 Het Journaal. 19.40 News at Six; Weather. 19.30 BBC Regi- De Hokjesman De Hokjesman gaat ninginnetje traktaten en brieven kostuumdrama. Je kunt erop kau- 1000 Zonnen. 20.05 Het Weer. 20.10 onal News Programmes. 20.00 The One op bezoek bij de Molukkers. over De Vrije Mens; hij leende wen: over de rol van de kerk bij- Switch. 20.40 Midsomer Murders. 22.10 Show. 20.30 Room 101. 20.57 BBC News npo 2, 16.10 uur haar zijn boeken van Rousseau, en voorbeeld. Want waarom kroop Fleming, The Man Who Would Be Bond. and Regional News. 21.00 EastEnders. kreeg de sleutel van haar geheime de kerk toen voor de adel en de 22.55 Het Journaal. 23.11 Keno. 23.12 21.30 Olympics 2016. 23.00 BBC News slaapkamerdeur. Hij maakte haar slavenhalers? Euromillions. 23.15 Het Weer. 23.20 Lit- at Ten. 23.25 BBC Regional News and NGC zwanger, trok de hele wetgevende ▶▶ A royal affair, ncrv, npo 2, tle Black Spiders ...... Weather. 23.32 The National Lottery 06.00 Restoration Garage. 07.00 The Incre- macht naar zich toe en tekende 22.40-00.50 uur. 00.55 Sporza Rio 2016. Update. 23.35 Would I Lie to You? dible Dr. Pol. 08.00 The Incredible Dr. Pol. 09.00 Cesar to the Rescue. 10.00 Locked ARD BBC 2 Up Abroad. 11.00 The Incredible Dr. Pol. 09.55 Sturm der Liebe. 10.44 Tages- 07.00 Countryfile: The Summer Diaries. 07.45 12.00 Caught in the Act. 13.00 Dirty Rotten schau. 10.45 Wer weiß denn sowas?11.35 Garden Rescue. 08.30 Neighbourhood Blues. Survival. 14.00 Nazi Underworld. 15.00 Nazi Nashorn, Zebra & Co.12.00 Tagesschau. 12.15 09.00 Sign Zone: Eat Well for Less?10.00 Megastructures. 16.00 America's Hardest ARD-Buffet. 13.00 ZDF-Mittagsmagazin. Victoria Derbyshire. 12.00 BBC Newsroom Prisons. 17.00 Air Crash Investigation ...... 14.00 Tagesschau. 14.10 Rote Rosen. 15.00 Live. 13.00 Natural World: Tiger Island. 14.00 18.00 Cesar Millan's Leader of the Pack. Tagesschau. 15.10 Sturm der Liebe. 16.00 Pressure Pad. 14.45 Coast. 15.10 Nature's 19.00 The Incredible Dr. Pol. 20.00 Dr Tagesschau. 16.10 Panda, Gorilla & Co.17.00 Weirdest Events. 16.10 Brazil with Michael K's Exotic Animal ER. 21.00 Cesar to the Tagesschau. 17.15 Brisant ...... Palin. 17.10 Brazil with Michael Palin ...... Rescue. 22.00 The Incredible Dr. Pol. 18.00 Wer weiß denn sowas? 18.50 18.10 Antiques Roadshow. 19.00 Egg- 23.00 The Incredible Dr. Pol ...... Quizduell-Olymp. 19.45 Wissen vor heads. 19.30 Blitz Cities. 20.00 Great 00.00 Locked Up Abroad. 01.00 Cesar to acht – Werkstatt. 19.50 Wetter vor acht. American Railroad Journeys. 21.00 Mas- the Rescue. 02.00 Underworld, Inc. 02.50 19.52 Olympia vor acht. 19.55 Börse vor termind. 21.30 Gardeners' World. 22.00 Locked Up Abroad. 03.40 Air Crash Investi- acht. 20.00 Tagesschau. 20.15 Einmal Highlands – Scotland's Wild Heart. gation. 04.30 Cesar to the Rescue. 05.15 The Bauernhof und zurück. 21.45 Tagesthe- 23.00 Clare Balding Meets Louis Smith. Incredible Dr. Pol. men. 22.00 Tatort. 23.30 Tagesschau. 23.30 Newsnight 23 media nederlands dagblad vrijdag 5 augustus 2016

npo 3 ▶ vara, 21.20-22.15 uur Bureau Rio V/R/\L De mannen van Bureau Sport warmen Nederland op voor de Harmke van Berkum nd.nl/media beeld facebook Olympische Spelen. Frank Evenblij en Erik Dijkstra reizen af naar Rio de Janeiro om te kijken of Brazilië klaar is voor de Spelen. Hoe smerig is dat Pokémonspelers belaagd zeilwater nou echt, en hoe staat het ervoor in het olympisch dorp? En npo 1 ▶ nos, 00.25-04.04 uur uiteraard doen Frank en Erik zelf ook Wat trekt de aandacht op sociale Sommige mensen zijn kritischer: wie mee met olympische sporten als Openingsceremonie media? Vandaag: Pokémon revenge. zegt dat de man bij de vijver Poké- schoonspringen, boogschieten en de Olympische Spelen mon Go aan het spelen was? En, niet sprongservice bij het volleybal. In de Komende nacht worden de Het populaire spel Pokémon Go roept onbelangrijk: heeft zijn telefoon de verhoorwagen nemen onder Olympische Spelen in Rio de allerlei reacties op. Zo zijn er vier val in het water wel overleefd? Zelfs anderen Femke Heemskerk en Henk Janeiro geopend met de openings- personen die verkleed als Pikachu, mensen die helemaal niks met het Grol plaats. Ook wordt gekeken naar ceremonie. Dan wordt ook het een van de bekendste Pokémonfigu- Pokémonspel hebben, kunnen de ac- de medaillekansen van Tom olympisch vuur in het olympisch ren, mensen die Pokémon Go spelen tie waarderen. ‘Hoewel ik niet snap Dumoulin, Epke Zonderland en stadion officieel aangestoken met de stuipen op het lijf jagen. Een video waar dit spel om draait, vind ik dit Dafne Schippers. De olympische de fakkel die vanaf 21 april 2016 met de naam ‘Pokémon Go: The Re- hilarisch’, reageert Kristina. Patrick column komt van Youp van ’t Hek. vanuit het Griekse Olympia is venge’ is op de Facebookpagina van staat en rijden weg, op weg naar een tagt een aantal van zijn Facebook- vertrokken. Basel Tourist 38 miljoen keer beke- volgend slachtoffer. vrienden en stelt voor een soortge- ken en 904.232 keer gedeeld. De kij- Door een net te spannen en daarmee lijke actie uit te voeren. kers van de video komen uit allerlei de bal weg te schieten, komt de bal De video is afkomstig van Basel Tou- landen, is te zien aan de reacties die behoorlijk ver. Allemaal mensen die rist, het bedrijf dat het filmpje op zijn in vele talen onder de video geplaatst op de schermen van hun smartpho- Facebookpagina deelde. Het is opge- RTL 4 SBS 6 zijn, in totaal 164.852. nes turen, worden opgeschrikt door nomen in de gelijknamige stad in het 11.30 The Bold And The Beautiful. 12.10 06.00 Loop: Hart van Nederland. 07.05 The Wat de verklede figuren doen is heel de bal die tegen hen aan komt, vaak noordwesten van Zwitserland, op het Teleshop 4: Dit is mijn toekomst. 12.50 De Doctors. 08.00 Tommy Teleshopping. 14.05 simpel: ze gooien een grote stoffen vanaf de zij- of achterkant. In som- drielandenpunt met Frankrijk en bloemenstal. 13.05 RTL Boulevard. 14.00 Little House on the Prairie. 15.10 Dr. Quinn, Pokémonbal tegen mensen aan op mige gevallen rennen de Pikachu’s Duitsland. Een slimme zet: kijkers Van der Vorst ziet sterren. 15.00 Trinny & Medicine Woman. 16.05 Mijn Huis is het een moment waarop die dat niet ver- met de bal voor zich uit achter men- worden toch nieuwsgierig naar wie Susannah: Missie Holland. 16.00 RTL Nieuws. Mooist. 17.05 Huizenjacht ...... wachten. Een jongeman die op de sen aan en rennen mensen angstig of wat er achter de actie zit en ko- 16.05 SynDROOM. 17.00 De bloemenstal. 18.00 Hart van Nederland – Vroeg. 18.15 rand van een vijver zit en de bal te- weg. Ze zijn niet te lomp: twee kin- men al snel uit op de website van Ba- 17.15 Dr. Phil. 17.59 RTL Boulevard Brasil ...... Shownieuws – Vroege editie. 18.25 gen zich aan krijgt, valt naar achte- deren die het spel aan het spelen sel Tourist, waar in het Engels zeven- 18.00 RTL Nieuws. 18.15 Editie NL. Piets weerbericht. 18.30 MasterChef ren en belandt met een plons in het zijn, krijgen de bal van een klein af- tien redenen worden genoemd om 18.35 RTL Boulevard. 19.30 RTL Nieuws. USA. 19.30 Utopia. 20.00 Trauma cen- water. Hij krabbelt snel op en rent de standje tegen zich aan gegooid. naar Basel te komen. Sommige kij- 19.50 Uitgelicht. 19.55 RTL Weer. 20.00 trum. 20.30 Red mijn vakantie. 21.30 Pikachu’s duidelijk not amused ach- Vooral de eerste ‘hit’ kan op veel kers hebben nu wellicht een acht- Nieuwe Tijden. 20.30 Alles mag op Gestalkt. 22.30 Hart van Nederland – terna, maar tevergeefs: die springen waardering rekenen bij kijkers van tiende gevonden. vrijdag. 21.30 Playback je gek. 22.25 Van Late editie. 22.50 Shownieuws – Late snel in een busje dat voor hen klaar- het filmpje, blijkt uit de vele reacties. ▶▶ nd.nl/pokemonrevenge der Vorst ziet sterren. 23.29 RTL Boule- editie. 23.25 Piets weerbericht. 23.30 vard Brasil. 23.30 RTL Nieuws. 23.40 RTL Bizarre verslavingen ...... Weer. 23.45 RTL Boulevard 00.00 Utopia. 00.30 Trauma centrum. ophef in de regio RTL 5 RTL 7 Harco Ploegman nd.nl/nederland beeld omroep gelderland redactie nd 08.45 Teleshop 5: Dit is mijn toekomst. 09.00 Stop! Politie. 10.00 The New Normal. 09.00 Teleshop 5: Tommy Teleshopping. 10.30 How I Met Your Mother. 11.00 Stop! ■ tuinmuur in Ede valt om: ten en stekken gevonden. De poli- Regionale omroepen 09.50 Teleshop 5: Dit is mijn toekomst. Politie. 12.00 The New Normal. 12.30 How buurman en -meisje gewond tie nam alle goederen in beslag, 10.05 Teleshop 5: Tommy Teleshopping. I Met Your Mother. 13.00 Everybody Loves Bij het afbreken van een tuinmuur waaronder ook een auto, enkele gaan corso’s verslaan 11.00 Teleshop 5: Thane. 12.45 Teleshop 5: Raymond. 13.30 Everybody Loves Raymond. aan de Jan van Goyenstraat in Ede softairwapens, een luchtdrukwa- Dit is mijn toekomst. 14.00 Teleshop 5: Tha- 14.00 The King of Queens. 14.30 The King of zijn volgens Omroep Gelderland pen, pepperspray en een stroom- ▶Hengelo ne. 14.15 Teleshop 5: Tommy Teleshopping. Queens. 15.00 Flodder. 15.30 Flodder. 16.00 donderdagmorgen twee gewon- stootwapen. De vier regionale omroepen RTV 16.00 Teleshop 5: Kortingsbrigade.nl. 16.30 Flodder. 16.30 Everybody Loves Raymond. den gevallen. Het muurtje viel in Oost, RTV Drenthe, Omroep Brabant Wie is de chef?17.00 Wie is de chef? 17.30 Wie 17.00 Everybody Loves Raymond. 17.30 The zijn geheel om en daarbij raakten ■ spoedoverleg fruittelers en Omroep Gelderland gaan is de chef? ...... King of Queens ...... een buurman en -meisje gewond. over appels en peren gezamenlijk vier bloemencorso’s 18.00 Gordon Ramsay: Oorlog in de 18.00 The King of Queens. 18.30 Lekker Hoe het ongeluk precies heeft Limburgse telers overleggen vol- verslaan. Het gaat om de corso’s van keuken! 19.00 De vijftien vetste video's Snugger. 19.00 Bezopen Bestuurders. kunnen gebeuren, is nog niet be- gende week met de Nederlandse Vollenhove (27 augustus), Eelde (3 van vandaag. 19.30 Galileo. 20.30 Suits. 19.30 Stop! Politie. 20.30 Voetbal In- kend. Zowel de brandweer als de Fruittelers Organisatie over de nij- september), Zundert (4 september) 21.30 Suits. 22.30 Galileo. 23.30 De side. 22.00 The Quick and the Dead ..... ambulance ging ernaartoe. De pende situatie op de markt voor en Lichtenvoorde (11 september). De vijftien vetste video's van vandaag 00.10 Rome. 01.15 Teleshop 7: Nachtlounge twee gewonden zijn met een am- appels en peren. Volgens de regio- uitzendingen beginnen op de bulance naar het ziekenhuis ge- nale zender 1Limburg verwacht corsodagen steeds om 14.00 uur en bracht. de Limburgse Land- en Tuinbouw zijn tegelijkertijd bij de vier zenders Bond LLTB dat op korte termijn te zien. De bloemencorso’s trekken ■ politie rolt illegale kroeg twintig procent van de fruittelers elk jaar niet alleen op locatie in Kerk-Avezaath op over de kop gaat als er niks ge- duizenden bezoekers, maar de Reformatorische Omroep De politie heeft woensdag in een beurt. De problemen zijn een ge- tv-uitzendingen zijn bijzonder 09.00 Dagopening. 09.25 RO non-stop. schuur in Kerk-Avezaath een vol- volg van de Russische boycot op populair, zeggen de vier omroepen. 12.00 Aan Tafel. 14.00 RO non-stop ...... ledig ingerichte illegale kroeg ge- fruit uit westerse landen. Ook de Ze verwachten met de tv-uitzendin- 18.00 RO non-stop massale samen- vonden. Dat meldt Omroep Gel- hoge productiekosten in ons land gen veel mensen een groot plezier te zang. 19.00 Album Top 10. 20.00 Bel tot derland. Een 47-jarige man uit spelen de telers parten. doen. < 10! 22.00 Dagsluiting. 22.15 RO non-stop Kerk-Avezaath is aangehouden. In 00.00 RO non-stop. 02.00 RO non-stop de kroeg stonden diverse gokkas- ■ ‘laagvliegende’ duif laat anderstalig. 03.00 RO non-stop. ten, een grote bar met professio- automobilisten schrikken The Iron Lady Het verhaal van de nele tapinstallatie, een pinauto- Een duif vloog deze week met een voormalige Britse premier Margaret maat en een kassa. Agenten vaartje van honderd kilometer per redactie nd Thatcher. Canvas, 21.00 uur vonden verder veel pokerfiches. uur over de A2. Op de site van RTV In twee oude paardenstallen op NH staat een filmpje waarop te Overname app hetzelfde terrein zijn hennepkwe- zien is hoe automobilisten van Family7 Groot Nieuws Radio kerijen met zo’n vijfhonderd plan- schrik op de rem trappen. PAPER door Blendle 06.00 Today with God. 06.30 Het Bloedver- 06.00 Zomerradio non-stop. 10.00 Zomer- bond. 07.00 Opwekking Praise 2014. 07.27 radio samenkomst. 12.00 Zomerradio non- ▶Amsterdam Krummel. 08.02 Homecoming. 08.30 Euro- stop ...... Het digitale blad PAPER, nu nog spirit. 09.00 Wijs. 09.30 Het Bloedverbond. 19.00 Wens. 20.00 Zomerradio non- eigendom van Persgroep Nederland, 10.00 De film van je leven. 11.00 I24 News. stop ...... wordt overgenomen door nieuws- 11.11 Geboren om te groeien. 11.18 Geboren 00.00 De Nacht. site Blendle. In de app PAPER is om te groeien. 11.30 Today with God. 12.00 dagelijks een selectie te lezen van de Another life. 12.30 Gospel Truth. 13.00 beste artikelen uit de Persgroep, met Nehemia. 13.30 Through a Lens Darkly. 14.30 namen als het Algemeen Dagblad, Wijs. 15.00 Het Bloedverbond. 15.30 De film Trouw, De Volkskrant en Het Parool. van je leven. 16.30 7th Street Theater. 17.00 Canvas Via Blendle zijn losse artikelen te G-time TV. 17.30 The Drive TV ...... 09.00 Zomerbeelden. 12.30 Rolkrant ...... koop, zowel van deze als van veel 18.00 I24 News. 18.11 Blalala. 18.30 19.05 Brazil, a Natural History. 20.00 andere kranten en magazines. De Joyce Meyer. 19.00 Wijs. 19.30 Ik heb er Het Journaal. 20.05 Terzake. 21.00 The beide media werkten al enige tijd soms zo genoeg van. 20.00 Today with Iron Lady. 22.40 Humo's Rock Rally 1978 samen. Blendle ontwikkelde de God. 20.30 Uitgelicht! 21.00 The sound – 2016. 23.35 Canvaslus. techniek voor het aanmelden, of the spirit. 23.05 Uitgelicht! 23.35 inloggen en betalen voor het online Karla Faye Tucker ...... De ravage in Ede na het instorten van een tuinmuur waarbij twee magazine. Vanaf 1 september maakt 00.00 Karla Faye Tucker. gewonden vielen. Blendle PAPER dagelijks. < 24 achterop vrijdag 5 augustus 2016

stilgezet RARITEITENKABINET limerick Hebreeën 10:23 Klaas Nanninga nd.nl/achtergrond Sipco Hellinga Hoopvol Gülen-banden Go with the vlo Een arrestatie is ophanden Laten we zonder te wankelen een Turk zal in de cel belanden datgene blijven belijden zijn auto viel op waarop we hopen, want hij die dat kost hem de kop de belofte heeft gedaan is Bioloog Klaas Nanninga verzamelde in vijftig jaar de verspreider van de builenpestbacil, waardoor in de buren ontwaarden Gülen-banden! trouw. een eigen natuurhistorisch museum bij elkaar. veertiende eeuw miljoenen Europeanen stierven. Naast Iedere week vertelt hij over een vondst. dit wapenfeit is de vlo ook bekend om zijn sprongen. We belijden waarop we hopen Vandaag over de vlo. Met afstanden van 30-50 cm is het een van de beste bijdragen? [email protected] … wat is dat mooi gezegd. Als springers van het dierenrijk. 44 jaar lang was de weten- we onze geloofsbelijdenis sa- schap in twee kampen verdeeld over de men hardop uitspreken in de vraag hóé vlooien zich afzetten: met samenkomst, dan hebben we Pulex irritans; zo’n naam voorspelt hun knie of met hun teen. Pas in het niet enkel over een aantal niet veel goeds. Jacob van 2011 lukte het twee wetenschap- feiten die ooit gebeurd zijn. ‘Ik Maerlant schrijft in zijn Boek der pers om met tien egelvlooien en geloof’ betekent vooral: ‘ik ben natuur uit 1266: ‘Vlooien ho- een hogesnelheidcamera de vol verwachting!’ Christen-zijn ren bij het ongedierte dat ons sprongen te filmen en te ana- betekent dat je dagen hoopvol als straf voor de zonden van lyseren. Ze bleken beide te ik & mijn huis gekleurd zijn: er gaan nog ge- onze stamvader Adam dag en gebruiken, maar de kracht bijdragen? [email protected] weldige dingen met ons gebeu- nacht gezelschap houdt in dit kwam van de tenen. ren! Niet alleen in de verre toe- aardse tranendal. Ter ver- In 2008 kreeg de Franse on- Huisartsenpost komst, maar vandaag al. En wie zwaring van de straf zijn ze ’s derzoekster Marie Cadiergues met verwachtingsvolle ogen om nachts kwaadaardiger dan de Ig-Nobelprijs (een parodie Ik werk als doktersassistente bij zich heen kijkt, heeft oog voor overdag.’ Gelukkig is de men- op de Nobelprijs, voor lachwek- de huisartsenpost van een asiel- elke knipoog van God. Zelfs als senvlo in West-Europa bijna uit- kend en interessant onderzoek) zoekerscentrum. In de wachtka- de dagen zwaar zijn of somber gestorven, net als de hondenvlo. voor haar onderzoek naar wie ver- mer zit een meneer uit Afrika al grijs. Zeg het dan maar hardop De meest voorkomende vlo is de kat- der sprong: de honden- of de katten- enige tijd te wachten: hij heeft tegen jezelf, belijd het maar: tenvlo, die ook op mensen en honden vlo. Na drieduizend testvlooien bleek een afspraak. Als ik langsloop, het lijkt er niet op, maar de leeft. In Nederland leven vijftig soorten dat een hondenvlo gemiddeld 30 cm ver en vraagt hij mij waarom hij niet ge- HEER heeft het beloofd en dus vlooien. Veel diersoorten hebben hun eigen vlooien- een kattenvlo gemiddeld 20 cm ver springt. De achter- holpen wordt want de tijd op zijn zál het goed zijn, hoe dan ook. soort, zoals de egel, de rat, de vleermuis en de mol. Die liggende vraag was waardoor hondenvlooien steeds afsprakenkaart is inmiddels ruim- laatste heeft de grootste vlo van Europa: 6 mm, een kat- zeldzamer worden, in tegenstelling tot de kattenvlo. schoots verstreken. Ik leg hem uit tenvlo is slechts 2,5 mm. Wie als poezenhouder na een zomervakantie het huis dat het spreekuur van de arts In 2012 vond iemand op een Chinese fossielenmarkt weer betreedt, loopt de kans massaal verwelkomd te nogal uitloopt en dat hij helaas een fossiele vlo van 2,5 cm! Arme dinosauriërs. Alle worden door hordes uitgehongerde vlooien. Op de nog even moet wachten. Hij zucht vlooien zijn bloedzuigende parasieten (de watervlo is grond liggen de vlooienpoppen te wachten tot ze een diep! Ik vraag hem, oprecht geïn- geen vlooiensoort, maar een kleine kreeftachtige). Met trilling of warmte van een gastheer opvangen. Ze wer- teresseerd, hoe het in zijn eigen ■ndmorgen een soort injectienaald zuigt hij bloed uit de kleine ken zich snel uit hun cocon om de gebruinde benen te land gaat als je naar de dokter Achter op de bijlage Zeven een haarvaatjes. Gelijktijdig spuit hij een antistollingsmid- bespringen. En vlo kan als pop wel een jaar in rust moet. Hij zegt: ‘Daar hebben we jongerenportret van Anne Magendans del in het bloed, waardoor de wond na afloop gaat jeu- doorbrengen, bijvoorbeeld in een nestkastje, tot de vo- geen afspraken. Daar wachten we (18) uit Arnhem. Ze is dol op lezen, en ken. Vlooien zijn op hun beurt weer gastheer voor be- gels in de lente terugkeren. Leve de lente! gewoon!’ films veranderden haar leven. < paalde bacteriën en lintwormen. Zo werd de rattenvlo ▶▶ zie ook www.kunstennatuur.nl RRECEPTECEPT Estée Strooker nd.nl/koken beeld Wilma Breunissen Franse uientaart met honing, tijm en crème fraîche

Masterchef Estée Strooker (25) • 250 g crème fraîche ringen. Tip: heb je een goede keukenmachine? heeft haar eigen • 100 g ontbijtspek Maak hier dan gebruik van! Zo heb je de uien in • 50 ml wittewijnazijn een mum van tijd gesneden! restaurant in Arnhem, ’t Amusement. Ze houdt van bereiding: Verwarm een grote koekenpan of hapjespan met Verwarm de oven voor op 180 graden. Begin dan een scheutje olijfolie en de boter. Als de boter bij- eerlijk eten. Vandaag klassieke met het deeg. Meng in een grote kom of deegma- na gesmolten is, maar nog niet bruin gekleurd, chine de bloem met water, eidooier en blokjes bo- voeg je de uien toe. Besprenkel de uien met zout, Franse uientaart met honing, tijm ter. Voeg ook de snuf zout toe en kneed alles goed peper, snufje nootmuskaat en de honing. Voeg en crème fraîche. door elkaar tot een stevige bal. Dek de bal af met ook de takjes tijm toe (circa de helft). Laat de uien plastic folie en laat minimaal 20 minuten rusten lekker zacht worden en langzaam karamelliseren. in de koeling. Dit duurt 10 tot 15 minuten. Blijf regelmatig in de Bestrooi daarna je aanrechtblad met wat bloem pan roeren en zorg dat ze niet te hard bakken Deze taart is zo lekker, en ook nog eens heel pret- en leg de deegbal erbovenop. Bestrooi de deegbal maar juist glazig worden. Blus ze daarna af met tig voor de portemonnee. Want je raadt het al: ook met bloem en rol het deeg uit tot een mooi een scheutje wittewijnazijn en laat nog kort op uien spelen de hoofdrol in deze taart. plakkaat deeg. Besprenkel nogmaals goed met het vuur staan. bloem. Meng ondertussen drie eieren met 250 g crème benodigdheden: Smeer de dichte taartvorm in met wat boter en fraîche. Ris nog wat blaadjes van de overige tijm- Voor het deeg: bestrooi daarna met bloem. Je kunt er ook voor takjes. Meng deze door de crème fraîche en voeg • 1 eidooier kiezen op de bodem een rondje bakpapier te leg- ook nog wat peper en zout toe. • 125 gr boter, in stukjes gesneden gen. Zo weet je zeker dat hij niet aan de bodem Meng daarna de uien erdoorheen. • 250 gr witte bloem blijft plakken. Leg het deeg over de vorm en druk • 50 ml water of meer indien nodig voorzichtig aan in de hoeken. Prik gaatjes op de Haal de bakvorm weer uit de oven. Verwijder het • flinke snuf zout bodem. Snijd het deeg rondom af zodat hij strak bakpapier met de erwten. Vul de taart met de ui- in de vorm zit. Beleg het deeg met nog een laag envulling. Bekleed de taart met plakken ontbijt- Voor de vulling: bakpapier en vul de vorm dan met bakerwten, of spek. • 3 eieren gewoon wat oude spliterwten of gedroogde bo- Bak de taart circa 20 minuten tot hij mooi stevig • 1 kg uien nen. Bak het deeg circa 20 minuten ‘blind’. Blind aanvoelt. Laat hem daarna afkoelen tot hij lauw- • 2 el honing bakken betekent dat je de bodem alvast bakt los warm is, zodat je hem makkelijk uit de vorm kunt • 1 bosje tijm van de vulling. halen en kunt snijden. • snufje nootmuskaat • 75 g boter Ga ondertussen verder met de vulling. Pel en snijd tip: • scheutje olijfolie alle uien doormidden. Snijd ze daarna in dunne Ook koud is hij lekker. < nederlands dagblad vrijdag nd zomer 5 augustus 2016 boeken – consument – koken – kunst – cultuur – films – exposities – jeugd

Radiopresentatrice Jorieke Fredrikze Nieuwe start na de zomer

>pagina> 2

Zomerkleding op kantoor: hoe heurt Retro ontbijtje ‘t eigenlijk? Kandace Springs >pagina> 4 >pagina> 6 >pagina> 15 2 nd zomer vrijdag 5 augustus 2016 interview

Radiopresentatrice Jorieke Fredrikze hoopt dat ze in over deze zomer september weer fris en creatief is. Martin Boon beeld Dick Vos Pasta met pesto tijdens

Afgelopen jaar was het winter in het leven Lukt het in de vakantie om vrij te zijn? van radiopresentatrice Jorieke Fredrikze. Na ‘Voordat ik een burn-out kreeg, was ik vaak heel moe als we vertrokken. Dan was ik druk geweest met werk en an- haar burn-out wil ze genieten van álle dere dingen. Na zo’n twee weken kwam ik weer een beetje seizoenen. Inclusief de winter. bij. Dat voelde dan als een bevrijding, even los van het we- reldje. Hopelijk word ik daarin wat gelijkmatiger. Ik wil me in de vakantie het liefst ongeveer hetzelfde voelen als in de periode ervoor en erna.’ De zomer begint pas echt … ‘… wanneer ik met oordoppen in naar bed moet, vanwege Hoe was dat vorig jaar toen u net een burn-out had? het enorme geluid van de vogels ’s ochtends. Ik woon heer- ‘In die tijd zat ik veel thuis. Heel fijn om dan weg te gaan. lijk buitenaf. In maart beginnen de dieren nog rustig, om Dat heb ik toen vaker gedaan. Zo kwam ik los van de situ- De gadgetgirl ongeveer 7 uur ’s ochtends. Maar in mei, juni maken die atie, het dagelijks leven. Ik nam in die zomer ook nog echt lieve dieren mij om vijf uur ’s ochtends wakker. Dan word vakantie: even geen coach, dokter, Arbo en contact houden Wie maken de Zomer? Marieke Westerterp ik blij: het seizoen is weer begonnen! Ik houd ervan dat het met het werk. Door afstand te nemen kwam er ruimte in schrijft graag over games, apps en gad- lang licht is. En ik vind het heerlijk om veel buiten te zijn. mijn hoofd en dat was positief voor mijn herstel. Terwijl, gets. Voor deze bijlage verdiepte ze zich in Een paar keer per week maak ik hier wel een lange wande- paradoxaal genoeg, vakantie juist de tijd was dat ik niet gadgets die handig zijn bij het navigeren ling door de bosrijke omgeving. Lekker weer op slippers aan mezelf hoefde te werken.’ lopen, dat hoort voor mij ook bij de zomer.’ (p. 4). Om haar pols draagt ze de laatste Wat is voor u de essentie van de zomer? weken een bijzonder soort horloge (be- Wat is uw vakantiebestemming deze keer? ‘Eerder, vóór mijn burn-out, had ik veel last van de winter- sproken in de Zomer van 22 juli). ‘Een be- ‘Ik ben niet zo’n persoon die in januari al weet wat ze gaat blues. Als de blaadjes van de bomen vielen, werd mijn wegingsmeter. Ik ben ‘m aan het testen. doen. Dat weten zou me zelfs een heel benauwd gevoel ge- Het apparaatje houdt precies bij hoeveel ven. De zomer duurt nog zo lang op dat moment. Voor mij ik beweeg. Via mijn smartphone krijg ik staat de zomer juist voor vrijheid, niet weten wat je precies gaat doen. Waarschijnlijk gaan mijn vriend Nico en ik weer waarschuwingen als ik te weinig actief kamperen met een tentje. Afhankelijk van het weer kijken Bij vier meiden op vakantie zou ben. Dan probeer ik extra te bewegen.’ we waar we naartoe gaan. Campings reserveren doen we meestal niet. Door het jaar heen ga ik soms een weekend je veel drama verwachten. op citytrip. Maar in de zomervakantie is kamperen wel het summum. Heerlijk om buiten ‘back to the basics’ te gaan.’ Maar bij ons loopt het altijd erg Wat is de rol van uw partner in uw zomerinvulling? soepel. We weten altijd precies ‘Die gaat mee. (lacht) We zitten redelijk op één lijn als het om vakanties gaat. Dat is heel leuk. Ik ben degene die nog waar we aan toe zijn. het liefst wil weten waar we naartoe gaan en of er ergens plek is.’

Wat waren memorabele zomers in uw leven? stemming minder. Tijdens de zomer had ik ineens veel ‘Dat zijn er ontzettend veel! Van jongs af aan heb ik altijd energie en kreeg mijn vrolijke kant alle ruimte. Dan was ik ontzettend genoten in de zomer. Toen ik jonger was heb ik op mijn best en genoot ik met volle teugen. Hopelijk heb ik regelmatig vakantiewerk gedaan op campings. Bijvoor- nu minder last van die contrasten. De eigenheid van alle beeld twee keer in Duitsland in een animatieteam. En met seizoenen ben ik in elk geval meer en meer gaan waarde- een vriendin heb ik eens drie maanden in Italië gewerkt. ren. Elke periode van het jaar heeft zijn mooie kanten. De Voor een camping spraken we op het treinstation in Vene- herfst en de winter hebben dus ook hun charme. De pro- tië backpackers aan om te vragen of ze bij ons wilden over- cessen in de seizoenen houden bovendien verband met el- nachten. Een enorm mooi avontuur, waarbij we in contact kaar, als een soort kringloop of cirkel. Tijdens de burn-out kwamen met mensen uit vrijwel alle landen. Ook mooi: al zat ik in een ‘winterperiode’, ook al was het toen zomer. jaren ga ik met drie vriendinnen kamperen. Superleuk al- Veel dingen leken dor en doods. Maar er gebeurden wel de- tijd. De periode dat we weg zijn, wordt wel steeds korter. gelijk dingen. Er was groei, alleen zag ik dat nog niet. Die eindredactie: Annemarie Eversdijk Eerder was het tien dagen. Deze zomer gaan we een lang dingen bedacht ik tijdens de wandelingen die ik maakte. en Dick Schinkelshoek weekend. Tijdens de vakanties is er altijd eenzelfde struc- Het bleek nog te kloppen ook.’ vormgeving: Wilco Pot tuur en onderlinge taakverdeling. Dat gaat vanzelf. Bij vier meiden op vakantie zou je veel drama verwachten. Maar Na de zomer hoop ik … bij ons loopt het altijd erg soepel. We weten altijd precies ‘… puntje, puntje. Daar ben ik nu nog niet mee bezig en dat waar we aan toe zijn. Eén zorgt ervoor dat er daadwerkelijk wil ik ook niet. Ik probeer nu minder ver vooruit te kijken boodschappen worden gedaan. Twee gaan koken, de an- dan voorheen; me meer te richten op het hier en nu, het te dere twee afwassen. Bepaalde tradities keren altijd terug. doen met wat voorhanden is. Nu ik nog herstellende ben, is Standaard eten we bijvoorbeeld altijd één keer pasta met september nog ver weg. Al hoop ik natuurlijk dat ik weer pesto en een keer aardappeltjes met salade en geitenkaas. fris en creatief ben en het verlangen heb om ervoor te gaan. En beslag voor pannenkoeken ontbreekt nooit in de baga- Meer ruimte voor dromen en die dingen die ik echt belang- ge. Vanuit die zekere basis maken we altijd volop onver- rijk vind. Maar door al die angsten en verlangens los te la- wachte avonturen en hilariteit mee.’ ten kan ik me beter focussen op het nu.’ ■ Zomer: de periode waarin het te warm is om te doen waarvoor het in de winter te koud was.

Mark Twain 3

vrijdag 5 augustus 2016 nd zomer interview het kamperen

de zomer van Jorieke Fredrikze

• radiopresentatrice • 2011: voor het eerst als presentatrice te horen bij • 1985: geboren in het Noord-Hollandse Groot Nieuws Radio. Bennebroek als vierde kind na twee zussen • 2015: komt terecht in een burn-out. In de radio- en een broer. Later krijgt ze nog een zus. documentaire Ik voelde niets vertelt ze over haar • 1994: voor het eerst naar het buitenland ervaringen. (Frankrijk) op vakantie. • 2016: presentatrice van Bij Jorieke, waarin, zoals • 2003: begint studie journalistiek in Ede. ze zelf beschrijft, ‘verbinding, diepgang en plezier • 2007: start als redactielid en nieuwslezer de uitgangspunten zijn’. bij Groot Nieuws Radio. 4 nd zomer vrijdag 5 augustus 2016 consument

Michiel en José Bekkema zegden hun baan op en gadgets runnen nu een bed & breakfast in Drenthe. Marieke Westerterp beeld nd Remco van Mulligen beeld nd Biologisch ontbijtje backpackers-app Nederland kent een groeiend aantal bed & breakfasts. Hoe bevalt over- Leuke ontmoetingen met nieuwe mensen is een van de plus- nachten in zo’n kleinschalig logeer- punten van reizen. adres? Vandaag: bed & breakfast Een handig hulpmiddel hierbij kan de app Backpackers zijn. Hierboven in Wilhelminaoord. Deze app brengt letterlijk in kaart waar medereizigers zich bevinden. Je ziet precies waar de backpackers zijn én waar ze In wiens bed liggen we? naartoe gaan. Via de chat kun je Michiel en José Bekkema besloten vorig jaar de afspreken en foto’s met elkaar gok te wagen en een klein kerkje en naastgele- delen. Zo lukt het om bijvoor- gen pastorie te huren van de Maatschappij van beeld olympische wedstrijden Weldadigheid. Deze maatschappij is in de ne- met Nederlanders te kijken of gentiende eeuw opgericht om armen te ‘ver- een lunch te delen met iemand. heffen’, maar is tegenwoordig vooral eigenaar De pastorie en het kerkje in Wilhelminaoord. Niet-backpackers gebruiken van de – inmiddels monumentale – gebouwen deze app ook. De app is gemaakt die in het kader van dit project in Drenthe zijn door de Nederlandse backpackers >> Find Backpackers; Else Globe, gebouwd. Armen die hier kwamen wonen, kre- Ruud Winder en Mark Wittebrood. elseglobe.com. iOS, Android, gratis. gen een eigen huis en een lapje grond. Talloze huizen in de dorpen Wilhelminaoord, Frede- riksoord en Willemsoord, voorzien van infor- matiebordjes, herinneren nog aan deze geschiedenis. fietsen ‘Het leek ons altijd al leuk om ooit een bed & breakfast te hebben’, vertelt Michiel. ‘Het is De Beeline is een goedkoop na- vigatiegadget voor op de fiets. Selecteer op je smartphone de route en eventueel ook een paar punten waar je langs moet, bij- Er is een haan. Wie voorbeeld een brug. De Beeline geeft vervolgens aan welke rich- daar niet zo makkelijk ting je op moet. Niet precies de straat, maar de richting. Het is doorheen slaapt, doet er Het sanitair is eigentijds en goed schoon. de vraag of de aanwijzingen goed genoeg zijn om bijvoor- goed aan ’s nachts de beeld het fietspad naast de snelweg te vinden. Beeline zegt ramen te sluiten. dat fietsen zo nog een avontuur voorbeeld kamermuziek. Artiesten zijn goed te blijft. Na een succesvolle crowd- spreken over de akoestiek.’ fundingscampagne kan het Lon- De bed & breakfast is gevestigd op de boven- dense bedrijf dit fietsgadget in leuk om te zorgen dat mensen zich op hun ge- verdieping van de pastorie. Er zijn drie kamers, september op de markt brengen mak voelen, zonder dat het overdreven wordt.’ waarvan er één enkele dagen per week ge- voor 60 euro. >> Beeline, beeline.co, € 60 José vult aan: ‘Ik werkte eerst in de jeugdzorg huurd wordt door een vaste gast die voor zijn en deel graag een stukje van mijn leven met werk in deze regio moet zijn. Met een persoon- anderen. Dat zie ik als Gods rode draad in mijn lijk kaartje, dat naast de deur hangt, worden leven.’ nieuwe gasten hartelijk welkom geheten. Bij De Maatschappij van Weldadigheid laat Mi- binnenkomst serveert Michiel bovendien een op de zonnebril chiel en José vrij om, zij het op passende wijze, gratis drankje. de pastorie en het kerkje te exploiteren. De ‘We gaan proberen van de inkomsten van de Voor het navigeren op het water twee gebouwen stammen uit 1851. ‘In de kerk bed & breakfast rond te komen’, zegt José. ‘We heeft fabrikant Garmin de Nau- zijn veel huwelijken en ook concerten van bij- hebben onze banen ervoor opgezegd. Er is veel tix ontwikkeld. Het is een gadget dat je op je zonnebril zet. In het brillenglas worden de snelheid, de waterdiepte, de richting en windrichting getoond. Daarvoor is wel een bijpassend navigatie- gadget nodig. Het gadget is uiteraard waterdicht en kan 8 uur lang draaien op een volle batterij. Dit nautische gadget is te koop in watersportwinkels. Het is onduidelijk of het Zwit- serse bedrijf Garmin, bekend van zijn navigatieapparatuur, ook een brilgadget uitbrengt waarmee je op de normale weg kunt navigeren. >> Garmin Nautix, € 399

Het servies stamt overduidelijk uit de jaren zeventig. 5

vrijdag 5 augustus 2016 nd zomer consument in een Drentse pastorie

Een sfeervolle slaapplek.

Een stijlvolle ruime kamer met sfeer. Biologische producten voeren de boventoon.

te doen en we genieten er erg van.’ Naast een krijgt de kamer sfeer: een oude kan en schaal schoorsteen zorgt voor enige privacy: vanuit opkamer. Het servies stamt overduidelijk uit de reguliere kamer biedt Hierboven ook een re- op een tafeltje, een kale tak tegen de schoor- het tweepersoonsbed is het eenpersoonsbed jaren zeventig: oranje is de overheersende traite-arrangement voor mensen die enkele steenmuur. De kamer en het sanitair zijn ei- niet zichtbaar (en andersom). De matrassen kleur. Op een warmhoudplaatje staan verse dagen de rust willen opzoeken. Zij krijgen een gentijds en goed schoon. zijn uitstekend. Het enige punt is: er is een koffie en thee en daarnaast is er verse jus kamer met ontbijt, lunch en diner. Daarnaast Opvallende afwezige is de televisie. Dat brengt haan. Wie daar niet zo makkelijk doorheen d’orange. mogen ze vrij gebruikmaken van de kerk, zo- rust, maar er zijn mensen die bij een dergelijke slaapt, doet er goed aan ’s nachts de ramen te Wie eenmaal heeft geconstateerd dat er in de lang daar geen activiteiten gaande zijn. ontdekking licht in paniek raken. Er is overi- sluiten. nabije omgeving weinig restaurants zijn, kan gens op aanvraag een televisie beschikbaar, ook besluiten om een driegangendiner te nut- In wat voor kamer zijn we beland? die op de kamer of in de opkamer gezet kan Dan nu het belangrijkste: het ontbijt ... tigen bij Hierboven. Michiel kookt graag voor De kamer is netjes en eenvoudig en zeer ruim. worden. Michiel werkte voordat hij met Hierboven be- zijn gasten. Ook dit is, uiteraard, zeer biolo- Er is een houten tafel waaraan gewerkt kan gon in een biologische winkel en dat is te mer- gisch verantwoord. worden. Drie dakramen laten voldoende licht Hoe worden we wakker? ken. De eieren en de broodjes zijn gezond en Dat geldt ongetwijfeld ook voor de lunchpak- door. Daarnaast is er een klein zithoekje met Ook met een driejarig jongetje op de kamer biologisch. Het beleg is vooral fair trade. Het ketten die gasten desgewenst kunnen mee- twee stoelen. Met enkele stijlvolle elementen slaap je in Hierboven prima. De muur van de ontbijt wordt voor alle gasten geserveerd in de krijgen. ■

‘Batenborg’ Winsum bed & breakfast ‘Albertmaheert’ Noordwolde in de buurt

✓ ruime kamer B&B Hierboven B&B Hierboven ▶ Bezoek het Koloniemuseum in Wilhelminaoord Koningin Willhelminalaan 51, Frederiksoord. Hier wordt alles ✓ tweepersoonsbed ‘Morgenster’ Wilhelminaoord verteld over het succes en falen ✗ bijbel in het nachtkastje Urk kamers vanaf € 55 per persoon van de Maatschappij van Welda- ✓ extra deken per nacht digheid als typisch negentiende- >> hierboven.nl eeuws beschavingsproject. eigen badkamer ✗ ▶ In Veenhuizen is het Gevange- ✗ ligbad nismuseum gevestigd. Opvallend ✓ badjas in dit dorp zijn de leuzen die op ‘Bethlehem’ veel gevels van huizen te lezen

✗ leuk schilderijtje aan de muur Goudriaan zijn: ‘orde en tucht’, ‘toewijding’ ✗ krant bij het ontbijt – alles in het kader van de morele ✓ verse jus d’orange verheffing van de bewoners. ▶ Huur een elektrische boeren-

✗ mooi uitzicht José en Michiel Bekkema en scooter bij kaasboerderij De Stelp ✗ bruisende omgeving ‘Pelgrimshuis’ redacteur Remco in Oldeberkoop. Montfort 6 nd zomer vrijdag 5 augustus 2016 eten

Het is een kwestie van geduld tot heel Nederland van slakken smult, zeggen ze in de Bommelerwaard.

Marco Bosmans beeld sxc Slak: het vlees van de toekomst

Nee, slakken zijn geen Hij heeft de schijn tegen, slakkenboer van de toekomst is, maar dat zal nog waarden in het slakkenverblijf. Het hardlopers, ook niet in Lennard ter Hall uit Nieuwaal. Zo wel even duren. Nee, voor mij zijn dit saunaklimaat blijkt de ideale habitat meldde ondergetekende zich als eni- soort beestjes altijd al interessant ge- voor dit soort schaaldieren. Zo’n hon- de horeca. Dat heeft met ge redacteur voor deze beproeving weest. Ik was zo’n jongen met kik- derdduizend zitten er, slapend onder het glibberige imago te aan het bureau van de chef. Daar- kerdril in potjes en uilenballen in let- groentekistjes. Het is immers dag. De naast werd in mijn familie geen prijs terbakken. Een jaar of wat geleden Rolls Royce zit er nog niet bij. ‘Ach, ik maken, maar ook met de gesteld op een souvenir van deze zag ik een documentaire over een ben pas vier jaar bezig en kan dit jaar prijs. Waarom zou jij journalistieke missie. Voor de zeker- Brit die in Spanje een slakkenkweke- eindelijk een beetje winst maken. heid controleerde dochterlief bij te- rij begon. Een fascinerend verhaal! Het is nou eenmaal hard werken en niet aan. Geen cent kreeg de kweker betalen om beestjes te rugkeer zelfs paps broekspijpen op Het is me altijd bijgebleven en vier geduld hebben, maar ik kom wel in voor zijn ondernemersplan. Hij be- eten die op hun beurt toevallige verstekelingen. jaar geleden besloot ik dezelfde de buurt. Zo zijn er ook steeds meer sloot zijn idee aan crowdfunding te Vreemd. De slak is eng noch gevaar- knoop door te hakken. Ik had inmid- sterrenrestaurants die belangstelling onderwerpen. Met succes. Binnen zonder te betalen jouw lijk en ook geen vreemde in de Euro- dels wat kwekerijen bezocht in an- hebben. Ja, geweldig. Ik snap best dat drie weken stond het benodigde geld tuin leegvreten? pese keukencultuur. De oude Grieken dere landen en wist daardoor heel mensen over een drempel moeten, op zijn rekening. Een droom kwam lustten er pap van, de Romeinen na- goed wat ik vooral niet wilde. Er zijn maar ik leg het ze allemaal heel uit. ‘Ik beloofde mijn donateurs een men ze mee naar het front en ook namelijk heel veel bulkkwekers: zo graag uit. Dat ze lekker zijn natuur- eerlijk en diervriendelijk bedrijf op te voor onze voorvaderen van de VOC snel mogelijk containers vullen. En lijk, maar ook heel gezond. Nee, dat zetten en dat doe ik. Slakken worden was het proviand. Dat had ook een daarmee ook hun zakken. Dat stond is geen reclamepraat! Er zit nog geen hier verwend met sla, snijbiet, kom- praktische reden: het waren verse me erg tegen. Ik besloot de Rolls Roy- procent vet in een slak, maar wel kommer en appel. Bovendien geef ik eiwitten waarvoor je geen koeling of ce onder de slakken te kweken en dat heel veel mineralen, aminozuren en ze de tijd om te groeien en om drie conservering nodig had. is nog steeds mijn doel.’ supermooie eiwitten. Daarnaast is maanden winterslaap te houden. Ja, Dat maakt van kweker Ter Hall een het gewoon heel milieuvriendelijk. Ik tijd is het belangrijkste ingrediënt boer met heimwee dan wel een visi- gebruik geen stroom, maak gebruik voor de beste smaak. Bij mij duurt onair. ‘Haha, twee keer fout, hoewel sterrenrestaurants van groenten en fruit dat wegge- het al gauw een jaar voor ze vol- ik oprecht denk dat de slak het vlees Ter Hall doet zijn verhaal aan de gooid wordt door de supermarkt en groeid zijn en op smaak. Die bulk- picknicktafel, voor zijn kassencom- ik heb ook nog eens geen mest of kwekers doen dat in drie maanden, plex. Met een koel briesje en vroege stank. Schoner kan niet!’ maar dat zijn dan wel plofslakken. zonnestralen een aangenaam plekje, Weet je, als die slak gelukkig is, dan in tegenstelling tot de tropische proef je dat. Echt waar.’ plofslakken De biologische wetenschap mag de sterren-chef (en journalist) misschien overtuigen, de bank wilde er

Nieuwaal

In de zomer valt eten iinn den vreemdeden vreemde nnietiet altijdaltijd mee. VoorVoor de de thuisblijvers (en thuiskomers) biedt ND Zomer deze vakantieweken de Hollandse pot: tien bijzondere smaakmakers. En nee, dat is niet saai. eet ze niet uit eigen tuin

Thuis slakken eten? Haal ze bij voorkeur niet Spaghetti met slakken en rode wijn bereiding uit de eigen tuin, want u weet niet wat de (voor 2 personen) Ui snipperen, knoflook persen, kruiden was- slakken hebben gegeten en of ze parasieten ingrediënten: sen en fijnhakken. De kruiden door de crème bij zich dragen. Ook bij een blikje uit de win- ▶ 18 slakken in bouillon fraîche roeren en op smaak brengen met pe- kel is het oppassen geblazen. Er zijn bijvoor- ▶ spaghetti per en zout. De spaghetti al dente koken en beeld tropische slakkenrassen die zo groot ▶ 2 teentjes knoflook goed laten uitlekken. De olijfolie verhitten en worden als een meloen en vervolgens in dui- ▶ 1 ui de spekblokjes uitbakken. De ui en knoflook zend stukjes worden gehakt en in kleine ▶ kruiden, zoals bieslook, peterselie en tijm toevoegen en even mee laten fruiten. Slakken huisjes worden gestopt. Hup in het blikje met ▶ peper en zout halveren en toevoegen met tijm en peper. Af- wat troebel water en een etiket erop: Escar- ▶ 0,5 dl rode wijn blussen met rode wijn en iets laten inkoken. gots de la Bourgogne de la Provence. Het is ▶ 50 gr gerookte spekblokjes De kruidenroom door de spaghetti roeren en niet altijd wat het lijkt, want ook de slakken- ▶ half bekertje crème fraîche de escargotsaus erop scheppen, meteen op- industrie is glibberig. ▶ olijfolie dienen. 7

vrijdag 5 augustus 2016 nd zomer expositie

In de laatste jaren van zijn leven leverde Vincent van Gogh zijn meest beroemde werken af.

Arjan Glas beeld van gogh museum Werken tegen de waanzin

Met de zomertentoonstelling De waanzin nabij. Van Gogh en zijn ziekte, belicht het Van Gogh Museum de laatste anderhalf jaar van Vincent van Gogh.

Die laatste levensjaren waren een verwarrende periode voor Vincent van Gogh en zijn naasten; hij krijgt aanvallen van manie, delirium en epi- lepsie volgens zijn dokter Rey. Tussen de aanvallen door is Van Gogh zeer productief en levert hij zijn meest beroemde, zeer intense, werken af. In chronologische volgorde wordt de laatste periode uit het leven van Van Gogh gepresenteerd. Zo’n 25 schilderijen en tekeningen, aangevuld met originele brieven en bijzondere documenten, vertellen het verhaal van zijn strijd tegen zijn ziekte. Zo is daar de brief

Hij rookt veel pijp om Zelfportret als schilder, 1887-1888. Portret Dr. Félix Rey, olieverf op doek, 1889. Man met pijp, krijt op papier, ca. 1892-1900. zijn hongergevoel te onderdrukken. zijn werk. Het schilderij leest als een zelfportret met attributen uit zijn dagelijks leven: een van dokter Rey, een politierapport en de petitie fles absint, een pijp met tabak, een pot koffie, van zijn buurtbewoners uit Arles om hem te een medisch handboek en een brief van zijn laten opsluiten. En natuurlijk het vermoede- broer Theo met geld. De aanvallen blijven ech- lijke (zelf)moordwapen: de revolver gevonden ter terugkomen en Van Gogh laat zich uitein- in een veld bij Auvers-sur-Oise, waar Van Gogh delijk vrijwillig opnemen in klooster Saint-Ré- zijn poging deed. my. Hij wordt niet behandeld, maar krijgt rust, regelmaat en gezonde voeding aangeboden. Hier schildert hij enkele hoogtepunten uit zijn Arles carrière: de sterrenachten en de amandelbloe- De expositie begint met Zelfportret als schilder sem. uit zijn Parijse periode. Van Goghs ogen staan Langzaam sluipt de dood zijn werk binnen; hij dof, hij had een drankprobleem en was fysiek schildert Korenveld met maaier in goudgele tin- en mentaal uitgeput van de indrukken van de ten en ziet daarbij een troostrijk beeld van de Lichtstad. In de zomer van 1888, op 35-jarige Boomwortels, 1890. dood, zo schrijft hij aan zijn zus. Bij Korenveld leeftijd, betrekt Van Gogh Het Gele Huis in met kraaien, dat in de standaardcollectie van Arles. Hij wil hier tot rust komen en zich laven het museum getoond wordt, komt de intensi- aan de mediterrane warmte. Voor het eerst teit van de natuur bij de hypergevoelige Vin- sinds lange tijd woont hij weer zelfstandig, dokter Rey meer van herinneren. In het museum hangt het cent binnen. Een zinderend kunstwerk met ko- maar hij kan niet goed voor zichzelf zorgen. Hij In Het Gele Huis werken kunstschilder Paul inmiddels befaamde briefje dat dokter Félix ren, kraaien en een dreigende lucht. heeft last van maagproblemen, drinkt te veel Gaugain en Van Gogh samen, maar op 23 de- Rey aan schrijver Irving Stone schreef, met Meedendorp: ‘Zijn stijl verandert niet die laat- alcohol, slurpt liters koffie en rookt veel pijp cember 1888 gaat het mis. Na een ruzie in het daarop een schets van de afsnijding van het ste jaren, maar hij schildert de natuur intenser om zijn hongergevoel te onderdrukken. Senior café verlaat Gaugain Het Gele Huis en neemt oor. Het hele oor? Het hele oor. Behalve een dan voorheen.’ onderzoeker Teio Meedendorp van het Van zijn intrek in een hotel. Hij vertrouwt Van Gogh stukje oorlel. Boomwortels is het laatste schilderij van Van Gogh Museum: ‘Van Gogh was geen arme kun- niet meer, die hem absint in zijn gezicht ge- Gogh; het stond op zijn ezel toen hij overleed stenaar, zijn broer Theo stuurde hem genoeg gooid heeft. De verslagen Van Gogh blijft alleen na zijn zelfmoordpoging. ‘Mijn leven is bij de geld, maar Vincent besteedde het aan andere in Het Gele Huis achter en raakt in een psycho- stilleven wortels aangetast’, schrijft hij. Hij vindt een re- zaken dan gezonde voeding. Zijn ongezonde se. Hij snijdt zijn oor af en brengt dat naar het Met Stilleven rond een bord met uien uit januari volver, steekt een brief aan Theo in zijn zak en leefpatroon was mede debet aan zijn ziekte.’ naburig bordeel. Achteraf kan hij zich hier niets 1889 probeert Van Gogh houvast te vinden in loopt het veld in. 37 jaar oud. ■

De waanzin nabij. Van Gogh en zijn ziekte t/m 25 september 2016 Van Gogh Museum Amsterdam >> vangoghmuseum.nl

+ helder beeld van de laatste jaren + compleet boek over de ziek- teperiode Stilleven rond een bord met uien, begin januari 1889. Korenveld met maaier, 1889. - kleine expositie 8 nd zomer vrijdag 5 augustus 2016 achtergrond

Als de zomer in Nederland eindelijk doorbreekt, komt steevast die vraag: kan ik in korte broek naar kantoor?

Marinde van der Breggen beeld istock Zomerkleding op kanto

Een typisch Nederlandse zomer. De ene week regent het pijpenstelen en is het fris buiten, de week erop tikt het kwik zomaar ineens 34 graden aan. Bij zulke temperaturen dragen we het liefst zo min mogelijk kleding. Hoe zit het nu met …

… de korte broek Op het strand of in de tuin is dat niet zo’n pro- We vallen maar direct met de deur in huis: bleem. Maar wat trekken we op zo’n on-Neder- mannen, een korte broek kan niet op kantoor. lands warme zomerdag aan naar ons werk? ‘Behaarde mannenbenen doen het nu eenmaal Het is een vraag waarmee veel mensen worste- niet zo goed in de zakenwereld’, zegt Van len, weet Anne-Marie van Leggelo, eigenaar Leggelo. ‘Er is eens een onderzoekje naar gevan het Etiquette Bureau. Als etiquette-expert daan: 72 procent van de zakenmensen vindt valt het haar op dat Nederlanders altijd een dat je geen korte broek kunt dragen op kan- beetje ‘van slag raken’ bij warm weer. ‘Zeker de toor.’ eerste hete dagen zie ik veel witte benen onder Voor wie in een wat hippere branche werkt, is korte rokken, korte hemden, winterblazers bij er een uitzondering: de suit short, een nette zomerbroeken, onverzorgde voeten in open korte broek die je bij een jasje kunt dragen. Die schoenen en bijzondere kleurcombinaties. trend is vorig jaar komen overwaaien uit Ame- Mensen moeten duidelijk nog even wennen rika. ‘De modebloggers vinden het allemaal een aan de hitte.’ leuk experiment, maar de etiquettekenners Hoe hoort het dan eigenlijk? De kledingvoor- stonden op hun achterste benen’, zegt Van schriften op kantoor kunnen per bedrijf ver- Leggelo. Het ligt dus erg aan de branche en het schillen. Iedereen voelt wel aan dat je bij een bedrijf waar je werkt, of je dit kunt proberen. advocatenkantoor niet op teenslippers kunt Bij twijfel, ga gewoon voor lang. aankomen. Maar er zijn genoeg bedrijven Voor dames is er de city short. Voor wie het waar de dresscode niet zó zakelijk is, maar aandurft: let erop dat de broek niet te kort is een professioneel voorkomen wel op prijs (knielengte is altijd een goede standaard) en wordt gesteld. Hoe bepaal je dan welke kleding een nette snit heeft. Benen verzorgd en ont- gepast is? ‘Houd de oorbellen haard. Houd de boel in balans met wat meer Bedenk goed wat je wilt uitstralen, zegt Van bedekkende bovenkleding. Leggelo. ‘Je hebt maar één kans om een eerste klein, draag niet indruk te maken. En dat gebeurt voor 85 pro- … blote armen cent non-verbaal. Een gepaste kledingstijl is te veel ringen.’ Ook voor de armen geldt: niet te bloot. Voor dus essentieel.’ Wie niet zeker is van zijn outfit, dames is een goede stelregel om altijd een doet er goed aan om zich heen te kijken op de klein mouwtje te dragen. Dit ziet er ook frisser werkvloer. Wat dragen mijn collega’s en val ik uit, omdat zo niet iedereen tegen je oksels zo uit de toon? ‘Wat ook altijd een goede test hoeft aan te kijken. Helemaal mouwloos, liever is: kan ik in deze kleren mijn baas onder ogen niet. ‘Bewaar spaghettibandjes en lage decol- komen?’, tipt Van Leggelo. letés voor het strand. Op kantoor is dit uit den schoon haar boze’, stelt Van Leggelo. Of je nu in een heel zakelijke of meer informele omgeving werkt, een paar algemene richtlijnen zijn voor iedereen bruikbaar. Ten eerste, onthoud dat je kleding ervoor moet zorgen dat je beter tot je recht komt, niet dat je opvalt. Draag dus kleding die past bij je leeftijd en figuur en waarin je je prettig voelt. Denk ook aan persoonlijke hygiëne (verzorgde handen, schone nagels, schoon haar, niet te veel make-up) en zorg ervoor dat je kleding heel en schoon is. ‘Een overhemd Ten tweede geldt over het algemeen: hoe be- dekter, hoe professioneler. ‘Hoe warm het ook met korte mouwen? is, ga nooit te bloot naar kantoor’, zegt Van Leg- gelo. ‘Je communiceert met je ogen en je ge- Echt not done.’ zicht. Korte rokjes en broeken – hoe mooi je benen ook zijn – trekken de aandacht naar de onderkant van je lichaam in plaats van naar de inhoud van het gesprek.’ Daarnaast is aanpassingsvermogen misschien wel het belangrijkste onderdeel van etiquette. Van Leggelo ondervond dat vorige zomer nog aan den lijve. Op een van de warmste dagen van het jaar hees ze zichzelf in jurk met mouw- tjes en panty voor een chique, zakelijke borrel met strikte dresscode. ‘Bij aankomst bleek dat ik de enige was die een panty aanhad. Hoewel ik perfect voldeed aan de dresscode, voelde ik me een buitenbeentje.’ Toen haar werd gevraagd of ze het niet heel warm had in die panty, was dat voor haar een teken om snel naar de wc te gaan en haar panty uit te trekken. ‘Eti- quette is je aanpassen aan de gelegenheid – dresscode of niet’, zegt ze. 9

vrijdag 5 augustus 2016 nd zomer achtergrond or: hoe heurt ‘t eigenlijk?

‘Absoluut. Geen. Slippers!’ top 3 missers ▶ Slippers ▶ Zonnebril binnen (ook in het haar) ▶ Te veel bloot

ondergoed niet te zien is.’ Hetzelfde geldt voor lijntjes van ondergoed en eventueel doorschij- nende stoffen. ‘Je wilt niet dat je lingeriekeuze het gesprek van de dag wordt bij de koffieauto- maat.’ En hoe zit het nou met die panty, is die verplicht? ‘Dat hangt nauw samen met de lengte van je rok’, zegt Van Leggelo. ‘Zolang die op de knie valt, kun je je met goed fatsoen zonder panty’s vertonen.’ In een formelere omgeving is het een goede stelregel om niet zonder panty naar kantoor te gaan, tot je dat iemand in een hogere positie ziet doen. Panty’s verplicht? Probeer dan eens een zomerpanty, die verkoelt je benen. Of ga voor een luchtig broekpak. Ook hier geldt: houd alles in balans. ‘Blote benen kun je het best combineren met een minder blote bovenkant. Bijvoorbeeld een koker- rok zonder panty met een mooie blouse’, zegt Van Leggelo.

… schoenen een instapper, waarbij de voorkeur uitgaat naar Absoluut. Geen. Slippers! Slechts 10 procent sokken in plaats van blote voeten.’ van de Nederlands vindt die acceptabel op de Voor dames geldt dat een dichte pump met een werkvloer, blijkt uit onderzoek van flexplek- hak van vier tot vijf centimeter de meest zake- aanbieder Regus. Het geluid bij het lopen en lijke uitstraling heeft. ‘De laatste jaren zie je het feit dat maar weinig voeten er echt mooi steeds meer peeptoes (schoenen met een open uitzien, zijn de grootste irritatiepunten. teen) en slingbacks (met een bandje achter de Ook voor schoeisel geldt de regel: hoe bedek- hiel), ook op kantoor. Maar dat is niet in iedere ter, hoe professioneler. Sandalen voor mannen branche geaccepteerd’, zegt Van Leggelo. Toch Voor mannen geldt dat in een wat informelere zijn op kantoor een no go, volgens Van Leggelo. open schoenen? Verwijder de eelt en verzorg je setting het geen probleem is om de mouwen ‘Als ze wel zijn toegestaan, zorg dan in ieder nagels. van het overhemd op te rollen. Maar een over- geval dat je voeten er verzorgd uitzien.’ Wil je hemd met korte mouwen? ‘Dat is dan weer iets sportiever dan een nette schoen? ‘Kies dan … accessoires echt not done’, zegt Van Leggelo. ‘Als je iets ‘Zodra de sieraden te veel opvallen, leidt dat af sportievers wilt dragen dan een overhemd met van het gesprek’, zegt Van Leggelo. Dus dames, lange mouw, ga dan voor een kaki met een net- houd de oorbellen klein, draag niet te veel rin- te polo. Die combinatie is professioneel, maar gen aan één hand en niet te veel speldjes in het toch sportief.’ haar. Zorg ervoor dat je tas bij je schoenen past. Heren, draag geen opzichtige sieraden en doe … de rok en de panty een horloge om dat bij de gelegenheid past. De Een jurk of rok is lekker luchtig in de zomer en riem past bij de schoenen en bij een bespreking kan – bij de juiste lengte – ook heel goed op of etentje geldt: geen ‘plebbestek’ op tafel. kantoor. ‘Als je zittend werkt, kies dan een rok Wat? Iedereen kent wel een man die voor hij ‘Leg niet je mobiel, je die tot maximaal net boven de knie opkruipt’, gaat zitten zijn mobiel, portemonnee en sleu- adviseert Van Leggelo. ‘Let daarbij ook op dat je telbos uit zijn zak trekt en op tafel legt. Dat portemonnee en je leidt af van het gesprek en staat respectloos tegenover de gesprekspartner. Niet doen dus. sleutelbos op tafel.’ ‘Ook niet in de broekzak stoppen, zo’n bobbel is grootste geen gezicht. Stop uw telefoon in uw binnen- zak en andere spullen in een tas’, adviseert Van ergernis Leggelo. Een collega met slechte hygiëne of De zonnebril is – de naam zegt het al – voor de ongepaste kleding is volgens Van Leg- zon. Afzetten zodra je binnenkomt dus. ‘Anders gelo een van de grootste ergernissen kun je geen oogcontact met je collega’s of klan- op kantoor. Zweetgeur, slippers, te ten maken.’ Zet hem ook niet in je haar. ‘Hier- korte rokjes, blote zwabberarmen, li- mee kom je ongeïnteresseerd over.’ Bespreking chaamshaar van collega’s, Nederland- buiten? Vraag dan altijd of het de ander niet se kantoormensen gruwen ervan. stoort dat je een zonnebril draagt. Wil je een collega op zijn of haar kleding of hygiëne wijzen? Doe dit altijd … als het echt héél warm is persoonlijk en onder vier ogen. Hints Draag laagjes. Mocht je iets uit willen trekken, laten vallen werkt niet. Toon begrip dan kan dat altijd nog. Een extra vestje of trui is voor een defensieve reactie en laat bovendien handig wanneer de airco op kantoor weten dat je het beste met je collega hoog staat. Let ook op hoe je collega’s en vooral voorhebt. je leidinggevenden zich kleden. Onthoud dat je aanpassen ook bij de etiquette hoort. ■ 10 nd zomer vrijdag 5 augustus 2016 verzamelposter

Speur de landkaart van Europa af, elke week een ander deel. Spaar alle tekeningen en maak er een poster van. Voor op de wc-deur of ...

Michel de Boer

Groenland

IJSland 11

vrijdag 5 augustus 2016 nd zomer boeken

literatuur • Maurice Hoogendoorn Gewoon doorgaan vindt Eggers al heel wat

En alwéér een nieuw boek. De Ame- ka, de onherbergzame Amerikaanse Helden van de grens is een voor door haar broer Paul, een oude, wijze rikaanse schrijver Dave Eggers weet staat die ook wel The Last Frontier Eggers verrassend traditionele ro- ziel in een jong lichaam. Zij geven er wel voor te zorgen dat je hem niet wordt genoemd. De auteur laat zijn man. Een road novel, vrijwel chrono- Helden van de grens schwung en be- vergeet. Bijna elk jaar komt hij met drie hoofdpersonen er in een krak- logisch verteld. De auteur toont zich zorgen de lezer geregeld een glim- iets nieuws. En vaak is het nog kemikkige camper naartoe reizen: ook minder sociaal geëngageerd, of lach op het gezicht. Ik zie nu al uit spraakmakend ook. Wat is de Wat, Josie met haar jonge kinderen Paul beter gezegd: hij uit zijn maatschap- naar de verfilming. Zeitoun, De cirkel: de sociaal geënga- en Ana. pijkritiek subtieler. geerde auteur slaagt er telkens weer Josie worstelt met haar verleden. Een De helden, dat zijn de mensen op + spannend, grappig, ontroerend in een snaar te raken met zijn verha- patiënte die haar aanklaagde waar- drift, zoals Josie, die erin slagen door + verrassend traditioneel voor Eggers, len. door ze zich gedwongen zag haar te gaan, ondanks alle tegenslagen. En maar daarom niet minder goed Daarnaast zijn Eggers’ boeken gere- tandartspraktijk te verkopen. Een dat vereist moed, gewoon maar geld ook boeiende experimenten. jongen die haar nabij stond en is om- verdergaan. Of, in de woorden van Helden van de grens Zijn vorige roman bijvoorbeeld, Uw gekomen in Afghanistan. En ten slot- Eggers: Misschien ís moed wel niet Dave Eggers. Uitg. Vaderen, Waar Zijn Zij? En de Profeten, te is ze op de vlucht voor haar ex- meer dan een vorm van verdergaan. Lebowski, Amsterdam Leven Zij voor Eeuwig?, bestaat uit zo- man, Carl. Niet dat die zo gevaarlijk Maar de echte helden van dit verhaal 2016. 365 blz. € 22,50. wat alleen maar dialogen. is, maar ze wil niet dat hij de kinde- zijn de kinderen. Ana, een kleine an- Eggers’ nieuwste roman draagt een ren opeist. ‘Een man zonder ruggen- archiste die een groot talent heeft om prozaïscher titel: Helden van de grens. graat en met zwakke darmen’, om- alles wat ze in handen krijgt kapot te Die grens is een verwijzing naar Alas- schrijft Eggers hem. maken. Gelukkig wordt ze bijgestaan

literatuur • Albert Heller Lijvig boek dat toch niet af is

Ruim duizend pagina’s telt het en Wie door die naam denkt een leven- nog geschreven had kunnen worden. verdiende. Het is literatuur waarbij toch is het verhaal niet af. Het is een dige verhandeling te krijgen van een Want de aard van de mensen die net dat stukje spanning mist. rare gewaarwording dat het monu- leven in het leger komt bedrogen uit. Roger Martin du Gard op veel manie- mentale boek waar de Franse schrij- Driekwart van het boek verhaalt over ren schetst, die is niet veranderd. + volop leesplezier voor lange ver Roger Martin du Gard meer dan de jeugd van De Maumort. De lastige Martin du Gard is een man van de- avonden vijftien jaar aan werkte, nooit de relatie met zijn vader, zijn eenzaam- tails. Van uiteenzettingen zonder be- + legt menselijke ziel fijntjes bloot vorm zal krijgen die hij bedoeld heid op het landgoed, gedetailleerde perkingen over de werking van de - niet afgemaakt einde is een gemis heeft. Voordat hij er definitief rich- beschrijvingen van eerste ontmoe- menselijke geest. Verhandelingen vol ting aan kon geven, stierf de Franse tingen met neven, nichten, ooms en eerlijke observaties en herinnerin- Nobelprijswinnaar. Wat achterbleef, tantes. gen. En dat alles in een traag boek waren honderden pagina’s vol hoofd- Het verhaal is opgebouwd in de vorm voor lange zomeravonden. Een boek stukken, verhaallijnen en karakter- van memoires, terugblikkend vanuit voor liefhebbers van rijke taal, fijn- Luitenant-kolonel schetsen. Met enige moeite en in ver- de ik-vorm. Vol met mijmeringen, proevers van de literatuur. de Maumort schillende pogingen hebben zijn overpeinzingen, conclusies over het Maar ook die laatsten merken dat het Roger Martin du Gard. nabestaanden uiteindelijk besloten eigen leven en over het karakter van boek onaf is. Dat het interessant is Uitg. Meulenhoff, het boek toch uit te brengen. Het re- een ander. De man die in 1958 over- dat achterin het zwartboek van de Amsterdam 2016. sultaat is een uitvoerige beschrijving leed, schiep een tijdloos beeld van de schrijver is opgenomen, vol karakter- 1080 blz. € 39,99 van het leven van luitenant-kolonel man die volwassen wordt. Het is een trekken van de hoofdpersoon, maar de Maumort. verhaal dat ook tientallen jaren later dat het boek uiteindelijk een af einde

literatuur • Johan Bakker Drie rivieren, drie kolkende verhalen

Rivieren bevat drie novellen die el- Macbeth, maar moet genoegen ne- vlotten aan elkaar gebonden de rivie- bodemschat ontdekt, waardoor het kaar op een prachtige manier aanvul- men met die van Banquo, de ambiti- ren afzakken om elders verkocht te conflict oplaait als nooit tevoren. len. Je kunt ze prima los van elkaar euze rivaal van de Schotse koning. worden. De jongen droomt zijn hele Rivieren is niet Martin Michael Dries- lezen, maar dat ze zo goed bij elkaar Onderweg besluit de acteur de drank leven van de zee, die hij telkens niet sens debuut. De opera- en toneelre- passen is de kers op de literaire taart. af te zweren en smijt hij zijn Famous krijgt te zien. ‘Stel je er niet te veel gisseur schreef al twee romans: Gars En om nog maar even bij deze meta- Grouse theatraal in het water. Enige van voor’, dempt zijn meevarende (1999) en Vader van God (2012). foor te blijven: de verhalen zijn om uren later vist hij de halfgevulde fles maat zijn enthousiasme. Maar met deze novellenbundel heeft te smullen. er echter weer uit, wat uiteindelijk De twee families in ‘Pierre en Adèle’ hij wel een bijzonder krachtig visite- Vrolijk is de bundel niet, wel krach- zijn ondergang betekent. praten niet met elkaar, maar com- kaartje afgegeven. tig, meeslepend en prikkelend. De ‘De reis naar de maan’ verwijst naar municeren via advocaten en rechters. titel Rivieren dekt de lading: drie ri- het beroemde boek van Jules Verne Een dalbeekje vormt de scheiding + goed geschreven novellen vormen vieren spelen een hoofdrol: de Aisne, dat door hoofdpersoon Konrad ver- tussen hun land en blijkt al eeuwen- een samenhangende bundel Rivieren de Rijn en de Issou. Deze rivieren slonden wordt. Zoals deze jongen lang een bron te zijn van niet hard te + krachtig, meeslepend en prikkelend Martin Michael vertegenwoordigen kolkend en stro- jaar in jaar uit dezelfde tocht over de maken verwijten. Wanneer de rech- Driessen. Uitg. Van mend het leven, al lopen ze uiteinde- rivier maakt, zo leest hij Vernes ter uiteindelijk een briljant salo- Oorschot, Amsterdam lijk uit op de dood. oeuvre telkens opnieuw. Het verhaal monsoordeel velt: ‘Als jullie nu eens 2016. 139 blz. € 17,98 In ‘Fleuve Sauvage’ peddelt een aan speelt zich af aan het eind van de ne- ruilen van land?’ blijkt de vrede van lager wal geraakte acteur in een kano gentiende eeuw en beschrijft hoe korte duur te zijn: op het grondge- de Aisne af. Hij droomt van de rol van houten boomstammen als enorme bied van de ene familie wordt een 12 nd zomer vrijdag 5 augustus 2016 boeken

Dafne Schippers’ prestaties van de laatste jaren zijn fenomenaal, maar uniek zijn ze niet, blijkt uit het boek Sprintkoninginnen van Kees Kooman.

Maurice Hoogendoorn beeld ap / Mark Schiefelbein

De voorgangsters van Dafne Schippers

Ook voor Dafne Schippers beginnen vandaag de Olympische Spelen. De Utrechtse jaagt op sprintgoud. Een sensatie? Ja. Ongekend? Nee. Nederland heeft zelfs een traditie van sprintkoninginnen.

Over precies een week mag Dafne Schippers voor het eerst de baan op in Rio de Janeiro. Een dag later rent ze, hopelijk, de finale van de 100 meter sprint. De kans op eremetaal, en zelfs op goud, is serieus. Wie had dat twee jaar geleden voor mogelijk gehouden? Al jaren is het ge- vecht om de titel ‘snelste vrouw ter wereld’ een zaak van Jamaicanen en Afro-Amerikanen; niet anders dan bij de mannen. Maar nu loopt daar

N.a.v.: Sprintkoninginnen. Van Fanny tot Dafne Kees Kooman. Uitg. De Kring, Dafne Schippers is Amsterdam 2016. 288 blz. € 19,95 zelfbewust, alsof Op het WK atletiek in Peking in 2015 wint Dafne Schippers (links) de finale van de 200 meter sprint. De Jamaicaanse atlete Elaine Thompson (rechts) eindigt op driehonderdsten als tweede. het heel normaal is wat ze doet. Ooit gehoord van Tollien Schuurman? Een halve finale van estafette, 19 oktober 1968 in in dezelfde tijd als nummer drie. Maar goed, meisje uit Friesland, en niet zomaar een. In Mexico-Stad, werd gewonnen door de VS. dat waren Russinnen en die moesten anders 1932 was ze, op 19-jarige leeftijd, de eerste Nederland wint de tweede halve finale in de- naar Siberië.’ vrouw die 100 meter in minder dan 12 secon- zelfde tijd: 43,4 seconden. Het zijn de eerste Nederlandse sprintkoninginnen dus, maar wat ineens die Hollandse verschijning tussen. Zelf- den kon afleggen. Op de Spelen later dat jaar Spelen waar elektronische tijdwaarneming is hun geheim? Kooman komt niet echt tot een bewust, met brille, alsof het heel normaal is ging het helaas mis in de halve finales. Vierde, wordt gebruikt, maar alleen de door de jury antwoord. Zo simpel ligt het nou eenmaal niet. wat ze doet. weg finale. In 1936 had het dan moeten gebeu- handgeklokte tijden worden bekendgemaakt. Voor een deel zijn het de genen (een sprinters- Schippers’ prestaties van de laatste jaren zijn ren, in Berlijn, maar die Spelen waren Hitlers 25 jaar later blijkt uit de archieven van de atle- kont, holle voeten, bovenbenen als boomstam- fenomenaal, maar uniek zijn ze niet. Wie de feestje en daar weigerde de Friezin aan mee te tiekbond dat de Amerikaanse dames 43.50 nomen), maar daarmee ben je er nog niet. Verge- geschiedenis induikt van de Nederlandse atle- doen. teerden en Nederland 43.49. Een wereldrecord lijk Els Vader en Nelli Cooman maar eens met tiek, zoals (sport)journalist Kees Kooman deed dus, dat echter een dag later in de finale alweer elkaar, de vrouwen die in de jaren tachtig de voor zijn onlangs verschenen boek Sprintkonin- verbroken wordt door de Amerikanen. De Ne- Nederlandse sprint domineerden. Niet bepaald ginnen, wordt verrast. Dafne heeft voor- sprinterskont derlandse vrouwen worden in die finale vierde, twee druppels water. ‘Vroeger’ dacht men ook gangsters. Schuurman en FBK hebben beiden het wereld- driehonderdsten achter het brons van de Sov- dat kleinere mensen in het voordeel zouden Ja, Fanny Blankers Koen, ‘de vliegende huis- record op de 100 meter sprint in handen ge- jet-dames. zijn, maar als iemand dat idee heeft ontkracht vrouw’ die in Londen 1948 vier (!) keer goud had. Twee vrouwen, dat is al heel wat voor een ‘Als Corrie (de slotloopster van Nederland, MH) is het wel Usain Bolt (1.96 meter), de snelste veroverde op de sprintafstanden, die kennen klein landje als Nederland. Maar er is nog meer. grotere borsten had gehad, hadden we brons mens op aarde. veel mensen nog wel. ‘FBK’ is een begrip, ook in Vier Nederlandse vrouwen hadden in 1968 één gehaald’, zou een van de Nederlandse dames, Een goede kop is minstens zo belangrijk. Wat het buitenland is ze nog altijd vermaard. Maar dag het wereldrecord op de 4x100 meter in be- Truus Hennipman, later zeggen. En, opnieuw dat betreft zit het bij Dafne Schippers wel goed. er zijn meer voorbeelden. zit. Het is een merkwaardig verhaal. De eerste Truus: ‘We waren teleurgesteld. Vierde worden Hoe groter de druk, hoe harder zij rent. ■

geschiedenis • Herman Veenhof In 1830 beleefde België helemaal geen opstand

De Belgische opstand van 1830? Die tholieken in het zuiden tegen de pro- Op de Beeck kiest Louis de Potter en voor vrijheid van meningsuiting, heeft nooit plaatsgevonden, stelt de testants-christelijke overheersing (1786-1859) als zijn hoofdpersoon. is wat geforceerd. Vlaamse journalist en historicus vanuit het noorden, een strenge eco- Hij was een journalist die van linkse Johan Op de Beeck. nomische politiek, een taalkundig liberaal naar het socialisme evolu- + toegankelijk en op mensenmaat De klassieke versie, waarin een to- dictaat waarbij de Franse cultuur eerde. Hij schreef veel tegen de kerk, geschreven neelstuk in Brussel werd onderbro- vernederlandst moest worden, een maar werd bekend met het pamflet - iets te veel het toontje van een ken, als signaal aan het volk om zich onderwijspolitiek die geen ruimte ‘Brief aan mijn medeburgers’, dat politiek correct docent van Nederland af te scheiden, klopt liet voor het eigene. zo’n beetje de revolutie van 1830 niet. Er was wel een proces, de Belgi- Maar de Belgische revolutie kende verwoordde. sche revolutie, die uiteindelijk een geen chef en geen eensgezinde ach- De Potter was een amoureus, maar staat tot gevolg had, met een voor- terban. Vooral loslopende intellectu- oprecht man. Hij had liever van doen Het verlies van uitstrevende grondwet maar een elen trokken de kar, er was af en toe met een eerlijke orangist dan met op België conservatief bestuur, van roomse volksoproer, maar de enige gemeen- macht beluste verkopen van ‘revolu- Johan Op de Beeck. adel en Duitse koning. schappelijke noemer was een nega- tionaire prietpraat’. Het maakt het Uitg. Horizon, Een toevalstreffer was die langdurige tieve: Wij Willen Willem Weg. Ieder- boek van Op de Beeck menselijk en Antwerpen 2015. revolutie niet. Op de Beeck schetst de een wilde van koning Willem I af vlot leesbaar. 464 blz. € 29,99 veelkleurige voorgeschiedenis waar- terwijl die juist star vasthield aan De epiloog, waarin hij een lijn trekt in uiteenlopende soorten onvrede zijn bevoogdend bewind over de van de Belgische revolutie naar de bestond: weerzin van de rooms-ka- Belgen. Franse demonstraties tegen terreur 13

vrijdag 5 augustus 2016 nd zomer boeken

Het Parijs dat de toeristen bezoeken, is niet het echte, historische Parijs. Een prachtig boek neemt je nu mee naar de weggevaagde krotten en stegen.

Hilbrand Rozema beeld ap / Fred Stein Reisgids naar een verdwenen Parijs

Waarom houd ik niet van Parijs? De horrelvoetigen dansten, lepralijders haalden hele wéreld houdt toch van Parijs? hun nepzweren eraf. Na een dag hard bedelen ontdeed men zich van de vermommingen. Waarom dan zonodig een andere Sante put uit werken van flaneurs (typisch mening, op grond van een gevoel? Parijs fenomeen): stadswaarnemers en be- roepswandelaars zoals Alexandre Privat En toch. Een nieuw boek legt d’Angremont. Die verzamelde honderden voor- haarfijn uit waarom Parijs Parijs niet beelden van de creativiteit van de allerarmsten. Zoals de werkplaatsen van edelsmeden vegen, meer is. met het stofgoud als beloning. Citroenschillen rapen bij limonadekraampjes, schaven, en Het besef daalde in tijdens een romantisch doorverkopen aan bereiders van siropen en es- weekendje, met de TGV naar Parijs. Een onbe- sences. Mannen met door de revolutie waarde- haaglijk, verzenuwd gevoel maakte dat ik me loze adellijke titels, die een boterham verdien- niet thuis voelde in die stad. Het boek van Luc den met het erkennen van andermans Sante geeft me gelijk. De schaal klopt niet. De bastaardkinderen. Réveilleuses, vrouwen die tij- straten zijn te groot. Te breed. Te nieuw. De dig mensen wekten die vroeg naar hun werk muren te hoog. De Notre-Dame is prachtig, een moesten. En (hoe Frans wil je het hebben) in de verademing – van binnen. Want de kerk lijkt Hallen, de overdekte markt, werkten hanen- wel gekrompen door omringende bebouwing. kamvervaardigers (voor ragouts of als garne- ring). Zij sneden nephanenkammen, uit run- der-, schapen- of kalfsgehemelten. En dan had je de oude heer Beaufils; hij kocht nachtegalen, kanaries en vinken, die hij na weken intensieve De straten in Parijs zanglessen verkocht voor vier keer de prijs. En Jacques Simon. Hij kreeg twee geiten van de zijn te groot. Te breed. regering als premie, toen zijn vrouw beviel van een drieling. Moeder en baby’s stierven; de gei- Te nieuw. De muren ten vermenigvuldigden zich en Simon werd ‘berger en chambre’, binnenhuisherder, met te hoog. een kudde van tweeënvijftig dieren in een appartement op zes hoog in de Rue de l’Ecosse. Sante geeft niet alleen Haussmann de schuld, maar ook de vernieuwingsdrift van de jaren Het is alsof de stad iets verzwijgt. En dan be- zestig. Nooit zal ik de oude Les Halles kunnen doel ik de oudere historie, al doet Sante ook bezoeken, de met fraai gietijzer overdekte een boekje open over de tweehonderd Algerij- markt in hartje Parijs. Afgebroken. Er kwam nen die in de jaren zestig door Franse agenten een ondergronds, lelijk winkelcentrum. met de handen op de rug gebonden zijn ver- dronken in de Seine. De Franse regering erkent, welgeteld, twee van die doden. toeristenreplica Luc Sante schreef het beste, spannendste boek ooit over Parijs: middeleeuwse parel, later baron Haussmann steeds meer een reusachtig organisme van De hoofddader van de stadsverdwijning kende stront en zweet, gebouwd op het bloed van ik al: baron Haussmann. Hij hakte en sloopte scharminkels. Nee, vroeger was het niet beter. zich een weg, sneed de stad aan als een taart, En gelukkig zijn de cholera-epidemieën van de creëerde brede boulevards: Nederlands leen- negentiende eeuw voorbij. Jammer is wel dat woord, verfranste versie van ‘bolwerk’. Hij Parijs vrijwel alle bebouwing van het geteis- kreeg carte blanche van Napoleon III. Luc Sante terde verleden heeft verdonkeremaand. Ik is de exacte tegenvoeter van Haussmann: hij heb weinig met de stad van nu, die winderige, herschept het oude Parijs. Hij voert je mee, geestloze, opgeblazen toeristenreplica, stad door de stegen en hofjes zonder daglicht. Nog van de elite, de neoliberalen. Eén smet op honderd jaar na Haussmanns verwoestende dit boek: het register vermeldt frivool bij maar hygiëne-bevorderende optreden waren ‘Nederland(ers)’ pagina 350. Dat is een blanco er haarden van verzet, overgeslagen straatjes pagina. Flauw en onjuist, want Nederland vol krotten waar de oude ziel van Parijs kwijn- wordt diverse keren genoemd. ■ de. Waar het verleden nog écht was en geen replica voor toeristen. Op elke pagina staan fo- to’s van die straten, 1870, 1900, 1910. Je ruikt de putlucht. Maar Sante doet meer. Hij roept de bevolking van die krotten op. Hun vergeten be- roepen, hun afgrijselijke arbeidsomstandighe- den. Een schaduw-Parijs, een contra-geschiedenis, onverschillig voor oorlog of politiek. Straten met vijftienhonderd jaar oude wortels. Zo is het Hôtel-Dieu mogelijk al sinds 651 Pa- rijs’ hoofdziekenhuis; het eerste bewijs dateert van 829. Het heeft de Ile de la Cité nooit verlaten, al verhuisde het onder Haussmann naar de noordkant. In de stille stukken van de buiten- ste arrondissementen lagen de cités waar vod- denrapers samenklitten.

52 geiten N.a.v. Het andere Parijs. Daarmee verwant is de cour des miracles: de Stad van het volk mirakelhof, verborgen plekken die een vrij- Luc Sante. Uitg. Polis. Parijs heeft vrijwel alle bebouwing van het geteisterde verleden verdonkeremaand. Het is alsof de plaats waren voor nepbedelaars. Dagelijks ge- Antwerpen 2016. stad haar historie verzwijgt. beurden er ‘wonderen’: blinden konden zien, 350 blz. € 24,95 14 nd zomer vrijdag 5 augustus 2016 film

De nostalgiefactor in Stranger Things is groot. Maar de serie biedt veel meer dan dat. sciencefiction • Maurice Hoogendoorn beeld netflix Welkom in de jaren tachtig

De nieuwe Netflix-serie Stranger Things ademt in alles de jaren tachtig. Steven King meets Steven Spielberg, oftewel: mysterie, avontuur en griezelen.

Direct al de eerste scènes zeggen genoeg. Vier slimme jochies van een jaar of twaalf spelen het rollenspel Dungeons and Dragons. Ze wonen in zo’n ruim opgezette Amerikaanse wijk, met enorme walkie-talkies houden ze vanuit hun huizen contact, op hun crossfietsen racen ze naar school, hun broers en zussen luisteren naar Joy Division en The Clash (‘Should I stay or should I go’) en hun moeders zien we in ribbroe- ken en met hun haar net uit de krul- tang. O, en de moeder van een van de jongens wordt gespeeld door Winona Ryder. Kortom: welkom in de jaren tachtig. Stranger Things is de nieuwe hitserie van Netflix. We schrijven 1983. In het stadje Hawkins in de staat Indiana vindt op een avond iets mysterieus te overtuigen dat Will ‘in de muur zien menen te hebben? Waar komt bekende acteurs, maar ze zetten wereld, of: een wereld waarin zij zich plaats in een laboratorium. Een me- zit’ en via de kerstverlichting met het meisje Elf vandaan? En hoe komt overtuigende rollen neer. Met name wél thuisvoelen. Het verklaart vol- dewerker rent in paniek het lab uit haar communiceert ... zij aan haar bijzondere krachten? het fijngevoelige spel van Millie Bob- gens mij voor een groot deel waarom en daarna volgt de ene vreemde ge- Vragen genoeg!) by Brown (Elf), nog maar twaalf jaar, zijn films zulke successen zijn ge- beurtenis na de andere. De jongen Een mooie cast ook, met boeiende maakt indruk. worden. En waarom nu ook Stranger Will Byers is ineens spoorloos ver- spanning karakterontwikkelingen. Winona Things veel mensen aanspreekt. dwenen. Zijn drie nerdy vrienden De nostalgiefactor in Stranger Things Ryder heeft een ietwat eentonige rol De Britse schrijver C.S. Lewis (die in gaan naar hem op zoek maar vinden is groot. Veel kijkers zullen ongetwij- als hysterische, verdrietige moeder, een andere wereld de verhalen over het land Narnia ook in plaats van Will een bijzonder feld terugdenken aan cultklassiekers maar die rol speelt ze wel met verve. Niet alleen in het avontuurlijke doet een magische andere wereld creëer- meisje, bijna kaalgeschoren en met als E.T., The Goonies en Close Encoun- Nog boeiender is het karakter van Stranger Things denken aan de films de) zei ooit: ‘Als ik in mezelf een ver- het cijfer 011 op haar arm getatoe- ters of the Third Kind (hoewel net agent Jim Hopper, die sinds de dag van Steven Spielberg, ook in het langen onderken dat niet op deze eerd. De jongens ontdekken al snel geen jaren tachtig). Maar gelukkig dat hij zijn dochtertje verloor het le- bovennatuurlijke. Denk aan E.T., aarde kan worden bevredigd, is de dat Wills verdwijning en de verschij- biedt de serie veel meer dan alleen ven van een kluizenaar leidt. Hij stort Indiana Jones, Close Encounters of the meest waarschijnlijke verklaring dat ning van ‘Elf’ verband houden met nostalgie. Een prima scenario en dito zich volledig in de zoektocht naar Third Kind. Bij Spielberg tref je een ik voor een andere wereld geschapen bovennatuurlijke krachten; voor hen spanningsopbouw bijvoorbeeld Will, in de hoop op een catharsis. fascinatie aan voor andere werelden, ben.’ Blijkbaar laat dat verlangen zich de normaalste zaak van de wereld. (Leeft Will nog? Waar is hij dan pre- En dan zijn er nog de innemende, werkelijkheden, het mysterie, en dat niet blussen, gelovig of niet. Zelfs Maar Wills radeloze moeder Joyce cies? Wat gebeurt er in het laborato- jeugdige hoofdrolspelers: de drie gegeven koppelt hij geregeld aan niet, of juist niet in onze westerse (Winona Ryder) moet meer moeite rium? Wat zijn die gezichtsloze enge vrienden Mike, Dustin en Lucas met eenzame personages. Buitenstaan- wereld die zo veel aan mysterie heeft doen om andere volwassenen ervan wezens die sommige personages ge- hun mysterieuze vriendin Elf. Geen ders die verlangen naar een andere ingeboet. ■

luister naar fragmenten van deze cd’s op nd.nl/muziek cd’s • pop • Herman Veenhof blues • Herman Veenhof

De cd en dvd Totally Stripped genomen in het Amsterdamse Begin juni vervulde voetbal- Trouble, Etta James, maar ook van The Rolling Stones is even- Paradiso. Totally Stripped bevat analist, maar bovenal blues- wie-zei-u’s? als David Gogo, zeer een tijdsdocument, een een documentaire en de meest liefhebber Johan Derksen zijn Colin Linden, Janiva Magness, documentaire als een muziek- uitgebreide boxset bevat een hartenwens: het Holland Inter- Tinsley Ellis, Eddie Hinton is het werkstuk. Het is de uitgebreide complete, nooit eerder uitge- national Blues Festival in aangenaam verpozen. Er zijn en veel beter in het geluid zit- brachte opname van de show Grolloo! Twee dagen lang geruchten dat zowel het festi- tende eindversie van een al- in Amsterdam. Het verblijf van waren er optredens van Beth val als de dubbel-cd volgend bum dat oorspronkelijk uit- de band in Amsterdam was Hart, Ana Popovic, Bonnie jaar een vervolg krijgt. Totally Stripped kwam in 1995. Toen was het de half geheim. In de voormalige Blues Village Raitt, Tedeschi Trucks Band en The Rolling Stones. bijdrage van ’s werelds be- kerk aan de Weteringschans Johan Derksen. de Supersonic Blues Machine. + mooi spul Universal Music roemdste en nog bestaande werd een week lang gerepe- Universal Music (2cd) Als begeleidend kleinood stelde - tikkie voorspelbaar (cd + dvd) band aan de mode om ‘un- teerd en uiteindelijk tweemaal Derksen een dubbelalbum sa- en aangepast aan het plugged’ te spelen. Maar za- opgetreden voor publiek. Het men met de mooiste nummers, optredende gezelschap kenlieden als Mick Jagger tweede concert van de band althans naar zijn smaak. Het is in Grolloo maakten er een project van dat werd live uitgezonden op een een goede mix tussen overbe- nog jaren zou kunnen mee- scherm op het Museumplein, kend, bekend en nog niet zo gaan. Ondanks alle commercie waar 80.000 mensen op af- bekend. Als hij echt vrij was is het verrukkelijk om de kwamen. geweest, was er veel meer on- Rolling Stones vrijwel akoes- bekends aan juweeltjes uit de tisch te horen spelen, naturel, + alleen de Rolling Stones platenbakken in obscure win- teruggegaan naar de kern van kunnen en mogen dit zo kels opgedoken. Met namen als hun favoriete songs, en dan doen bovengenoemden, Walter nog wel met veel nummers op- + leuk, de band in ons land! Trout, Buddy Guy, Vintage 15

vrijdag 5 augustus 2016 nd zomer muziek

Ze deed er even over, maar toen was het ook meteen goed: het debuutalbum van Kandace.

souljazz • Johan Bakker beeld Matthieu Button Een bovenzaaltje is nu te klein

Kandace Springs speelde op North Sea Jazz in een klein bovenzaaltje. Een duidelijke misrekening van de organisatie; voor de trap vormde zich een rij die naarmate het optreden vorderde, bleef groeien. De 27-jarige, uit Nashville afkomstige zangeres en pianiste deed er lang over haar muzikale draai te vinden.

Springs schrijft al meer dan tien jaar liedjes, geïnspireerd door onder meer Billie Holiday, Nina Simone, Roberta Flack en Norah Jones. Ze komt uit een muzikaal gezin; vader Scat Springs is een veelgevraagd sessiemuzikant. Twee jaar geleden debuteerde Kandace Springs met een gelijknamige EP waarop ze haar nummers in een R&B-achtige stijl uitvoerde. Ze zong en speelde in verschillende Amerikaanse tv-shows en werd door Prince uitgenodigd mee te werken aan een jubileumshow rondom het toen dertig jaar oude album Purple Kandace Springs Rain. Ze liet Prince bovendien enkele jazz-standards horen in diens studio in Paisley Park. De be- treurde zanger was onder de indruk van dere manier. Haar timing en frasering zijn uit- Met dit krachtige Blue Note-album zet Kandace Springs’ talent. Hij gaf haar het advies ‘dicht bij stekend. Springs zichzelf definitief op de kaart. Mocht de Stranger Things haar kern te blijven’ en haar songs zo kaal mo- Hoewel de nadruk van deze productie ligt op zangeres de reis naar Nederland opnieuw on- ★★★★✩ gelijk op te nemen. Die raad nam ze ter harte de vocale kracht is de begeleiding op Soul Eyes dernemen, dan is de kans dat ze opnieuw ge- Regie en scenario: Matt en en Springs keerde terug naar haar muzikale sober maar sterk. Kandace Springs speelt zelf programmeerd wordt in een zaal met slechts Ross Duffer. Met: Winona Ry- wortels: jazz en country. Ze deed auditie bij de pianopartijen; gitaar, bas, drums, orgel en honderd zitplaatsen gering. ■ der, David Harbour, Millie Blue Note-baas Don Was en tekende dezelfde percussie vullen aan zonder alles potdicht te Bobby Brown e.a. 8 x 50 minu- dag nog een contract. gooien. De kers wordt op de taart geplaatst ten, kijkwijzer vanaf 16 jaar. door trompettist Terence Blanchard, die op Te zien via Netflix. twee stukken prachtig om de melodielijnen kalm tempo heen soleert. + goed scenario, sterke cast Springs’ debuutalbum doet enigszins denken Dat Soul Eyes zo’n uitgebalanceerd album is ge- + met liefde voor de jaren aan de muziek van Norah Jones. Ook Kandace worden, is mede te danken aan de aanpak van tachtig gemaakt Springs zingt liefdesliedjes in een kalm tempo. producer Larry Klein, die eerder wonderen ver- Toch is Soul Eyes spannender en afwisselender richtte voor Lizz Wright, Melody Gardot, Joni dan Come Away With Me, waar Jones in 2002 Mitchell en Herbie Hancock. Waar andere pro- mee debuteerde. Springs kan binnen een cou- ducers nadrukkelijk hun eigen stempel op de Soul Eyes plet een hele reeks emoties de revue laten pas- muziek zetten, wil Klein juist de artiest zelf Kandace Springs. Blue Note seren. Haar stem, die zich tussen die van Lizz volledig tot zijn recht laten komen. In het geval Wright en Amy Winehouse bevindt, combi- van Kandace Springs heeft dat in ieder geval + krachtig en kernachtig neert heesheid en helderheid op een bijzon- goed gewerkt. + uitgebalanceerd album

klassiek • Roel Sikkema gospel • Harco Ploegman

De muziek van de Franse com- als ‘hoogtepunt’ de beschrij- Paul Cherryseed is een christe- voor stuk intrigerend, al draait ponist Erik Satie (1866-1925) is ving van zijn dood. Juist in lijke troubadour. Met The story de zanger regelmatig niet om niet zomaar in een vakje te deze delen zijn de prachtige, of Saint Anonymous levert hij zijn geloof heen. Een grote zetten. Bij het grote publiek steeds wisselende harmonieën zijn tweede album af. Maakte stap vooruit ten opzichte van zijn hooguit enkele delen van waarop Satie patent lijkt te hij op z’n debuutalbum nog zijn debuutalbum en voor de zijn ‘Gymnopédies’ en ‘Gnos- hebben, voortdurend te horen. vooral melancholische liedjes liefhebbers van folk en singer- siennes’ bekend, vaak als rust- Voeg daarbij de prachtige, te- alleen met z’n gitaar, nu ko- songwritermuziek een flinke gevende ‘muzak’ in winkels en gelijk vaak bescheiden so- men er meer instrumenten aanrader. Socrate – Erik Satie hotels. Satie was een compo- praanstem van Barbara Han- The story of Saint voorbij, zoals gitaar, mando- Barbara Hannigan, nist van het kleine gebaar. Op- nigan en het voorzichtige, Anonymous line, accordeon, drums en in + intrigerende folk-singer- sopraan; Reinbert de vallende harmonieën gingen ondersteunende pianospel van Paul Cherryseed ‘Roaming stone’ zelfs een songwritermuziek Leeuw, piano. bij hem vaak samen met kal- Reinbert de Leeuw. Dat levert trompet. De liedjes hebben nog + afwisselend Winter & Winter W&W me, wat kabbelende klanken. samen een cd voor echte Satie- steeds een melancholische in- - stembereik vooral in het 910 234-2 Dat gebeurt ook op deze cd. liefhebbers op. Helaas ontbre- slag, maar zijn nu soms ook hoge register Vooral de eerste delen, de ken de teksten van de liederen; meer vrolijk, zoals de mooie ‘Trois Mélodies’ en ‘Trois Autres die zijn wel te zien op de site opener ‘Roaming stone’ en het Mélodies’, doen in hun rust aan van de platenmaatschappij. folky dansbare ‘Feel your daily zijn bekende pianowerken breath’. De hoge, licht-nasale denken. Dat is anders bij het + bijzondere muziek, goed stem van Paul Cherryseed is er driedelige ‘Socrate’, een op uitgevoerd eentje in de categorie ‘je houdt muziek gezette vertelling van - verschillende onderdelen ervan of niet’. Maar hij past enkele episodes uit het leven ‘kabbelen’ wat, daar moet wonderwel bij de muziek. Zijn van de filosoof Socrates. Met je van houden verhalende liedjes zijn stuk 16 nd zomer vrijdag 5 augustus 2016

wat zei

beeld ap je? lach van de dag

Zie je dat lege tekstwolkje in de foto hiernaast? Jij mag zelf een tekst verzinnen. Zo krijgt de foto jouw Pietje is op ziekenbezoek eigen verhaal. Heb je een leuke tekst bedacht? bij de juf. Zijn vriendjes Stuur dan een mailtje naar [email protected] en zet in wachten buiten vol het onderwerp ‘wat zei je?’ Wie weet, komt jouw inzending volgende week op deze pagina. De inzen- spanning tot hij ding hieronder komt van Jan Spannenberg uit terugkomt. Hij komt Hattem. somber naar buiten en Mamma, achter zegt: ‘Het ziet er niet best ons soppen ze uit. Ik denk dat ze morgen ook lekker. weer les kan geven!’

Ken jij ook een goede mop? E-mail ‘m naar [email protected] en zet in het onderwerp ‘mop’.

huis Johan van den Beld meer beeld sxc weten van belle Marianne beeld huis van belle Hoe worden Wakker worden en leven mensen dement?

Ben jij ook zo druk? Vind jij het ook zo lastig wanneer hun geloof ‘in slaap’ is gevallen en om stille tijd te houden? Zou je dichter bij God dat is precíés wat ik nu van God nodig heb. Ik willen leven dan je nu doet? Je bent niet de heb van God nodig dat Hij me wakker maakt enige. (al moet ik mezelf ook even streng toespre- ken). Ik wil meer. Ik wil dichterbij. Ik wil voe- bezig blijven len. Ik wil leven. Heer, wilt U me wakker ma- Ik ben vaak zo druk, dat mijn hoofd dan hele- ken? maal niet naar God staat. Nu even niet, denk ik dan. Of ik vind het gewoon lastig om stil te Cause I forget the things that I should do, worden en hou mezelf dan lekker bezig met and do the things I shouldn’t. allemaal ‘belangrijke’ dingen. Terwijl ik weet And I find myself workin’ hard hoe fijn ik het vind om regelmatig stil te zijn to just forget all that I did. en tijd met God door te brengen. Dat is het I said I wouldn’t. Ongeveer één op de vijf mensen heeft na te denken. Ze kunnen verward zijn gekke. Ik ben gewoon even ‘vergeten’ hoe het Bring me back to the days of me, steeds meer moeite zich dingen goed over waar ze zijn en welk jaar het is, moet. remembering that your love has no limits. te herinneren, meestal als ze ouder praten en schrijven moeilijker en ook So, who will I choose? worden. Dementie noemen wij dat. kan hun karakter veranderen. gebed Me or You? De ziekte van Alzheimer is met onge- Aan de ziekte van Alzheimer sterven Ik ontdekte dit liedje van Group 1 Crew. Het veer zeventig procent de meest voor- steeds meer mensen. Dat komt door- heet Wake me Up. De zangers van dit liedje Won’t You wake me up when my faith is asleep komende vorm van dementie. Hoe dat er tegen deze ziekte (nog) geen vragen aan God of Hij hen wakker wil maken You never let me go, ontstaat de ziekte eigenlijk? En kun je medicijn is gevonden. Tegen andere Bring back my memory! er ook wat tegen doen? dodelijke ziekten wordt wel steeds You bring these fools to love when you breathe vaker een medicijn gevonden, waar- into me. Alzheimer is een soort hersenaandoe- door je hier sneller van geneest en de Remind me how much I need you ning. Wanneer iemand de ziekte kans om later alzheimer te krijgen when I get amnesia heeft, zorgen kleine eiwitophopingen toeneemt. in het brein ervoor dat zenuwcellen Waarom mensen alzheimer krijgen, is Wil je het lied horen? Kijk dan bij Huis van Belle op daar beschadigd raken en uiteindelijk nog steeds een groot raadsel. Weten- de website: huisvanbelle.nl/wakker-worden-2/. sterven. Deze cellen hebben wij echter schappers hebben ontdekt dat be- Op huisvanbelle.nl vind je iedere week een heleboel heel hard nodig, want daar slaan wij paalde groepen mensen – bijvoor- nieuwe blogs over verschillende onderwerpen, net belangrijke informatie op; dingen die beeld mensen met het syndroom van als in hun magazine Belle. Deze blog is geschreven wij leren, maar ook herinneringen. Down – vatbaarder zijn voor de ziekte. door Marianne. Zij schrijft op huisvanbelle.nl regel- Door de beschadigingen begin je Toch zijn er bepaalde risicofactoren die matig over muziek. dingen te vergeten, en kun je moeilijk meespelen: roken bijvoorbeeld, een nieuwe informatie opslaan. Daarnaast ongezond gewicht of onvoldoende is het voor deze mensen moeilijker om beweging.