ONDERZOEK HULP TOPPERS

Wie bepalen er voor en acht. Een beetje een taboe- belangenbehartiging, kranten en tv benade- landse investeringen in ontwikkelingslanden nauwelijks op konden profileren. Een dossier en publiek en tussen Noord en Zuid. woord in de Nederlandse ren, gesprekken achter de schermen, vriend- dragen bij aan de werkgelegenheiden daar voor backbenchers, grijze muizen op de ach- Ook voor BN’ers hebben we een speciale achter de schermen hoe maatschappelijke verhoudin- jes die elkaar steunen, een veronderstelde mogen we zelf ook best een centje aan ver- terste bankjes van de Tweede Kamer. categorie ingesteld. Katja Schuurman, Marco het Nederlandse ontwik- M gen. We zijn immers democra- publieke opinie, enzovoorts. En in dat spel dienen. Daarmee komen we gelijk te spreken We kunnen het egoïstisch vinden dat dit Borsato en prinses Máxima zijn voor veel ten tot op het bot. In Nederland wordt toch zijn sommigen beter dan anderen. In het over nummer zeven, Bernard Wientjes, voor- kabinet onze hulpgelden direct koppelt aan Nederlanders de verpersoonlijking van hulp kelingsbeleid vorm niets beslist op basis van macht? Het gaat informele machtsspel gelden geen regels. zitter van werkgeversorganisatie VNO-NCW. het Nederlandse economische belang, maar aan arme landen. Zijn ze daarmee invloed- krijgt? Naar wie luistert toch om argumenten, om overleg, om polde- Het gaat erom wie je bent, wat je doet, waar Wientjes was naar eigen zeggen de eerste feit is dat het beleidsterrein daarmee naar rijk? Hebben ze een stem in het Nederlandse staatssecretaris Ben Kna- ren? En als we er niet uitkomen, dan stem- je bij hoort en met wie je het doet. bezoeker die staatssecretaris Knapen op zijn het centrum van de politieke aandacht ver- ontwikkelingsbeleid? In directe zin niet. men we. Zo zou het moeten zijn. Maar zo werkkamer ontving nadat hij was aangetre- schuift. Maar wel ‘via de band’, doordat ze met hun pen? Wie bepaalt dat we gaat het meestal niet. Subsidieruif den. Dat was geen toeval. Het bedrijfsleven publieke profiel het draagvlak voor ontwik- ineens water belangrijk In de jaren zestig van de vorige eeuw sugge- Eén machtige man komt gelijk boven drij- heeft ontwikkelingssamenwerking (her)ont- Veelbelovend kelingssamenwerking versterken. Op de vol- reerde vakbondsleider Jan Mertens dat ven: Peter van Lieshout. Professor, lid van de dekt. En omgekeerd. Bedrijven ruiken hun De top tien is ook veelzeggend vanwege de gende pagina’s een overzicht van de diverse vinden en onderwijs niet Nederland eigenlijk geregeerd wordt door Wetenschappelijke Raad voor het Regerings- kans om, zoals Wientjes het verwoordt, mee namen die er niet in staan. Waar is bijvoor- ranglijsten. Over de uitslag mag wel worden meer? En dat het Neder- een old boys network van maximaal tweehon- beleid (WRR) én auteur van het rapport dat te eten uit de subsidieruif. Zeker binnen beeld Novib-directeur Farah Karimi? gecorrespondeerd. landse bedrijfsleven mee derd mannen op hoge posities in de politiek, de afgelopen anderhalf jaar de ontwikke- Knapens centrale thema’s als voedselzeker- Cordaid-directeur René Grotenhuis prijkt op het bedrijfsleven en de overheid. Die man- lingssector heeft opgeschud als nooit tevo- heid en water zien bedrijven mogelijkheden een eervolle tweede plaats, maar hij moet moet doen? nen bepalen met elkaar hoe we het in Neder- ren: Minder pretentie, meer ambitie. Daar- in arme en opkomende landen. zich daar erg eenzaam voelen. Hij is de enige Hoe meet je macht? IS vroeg aan kenners om land regelen. Zij stellen de agenda op, ze naast is Van Lieshout, we kunnen niet in de top die verbonden is aan een ontwikke- Dit onderzoek is in opdracht van IS en vakblad Vice Versa uitge- schuiven elkaar informatie toe en beïnvloe- nalaten het te benadrukken, columnist voor Open deur lingsorganisatie. voerd door Wereld in Woorden, Global Research & Reporting. hun galerij der groten te den de besluitvorming in hoge mate. Veel IS. Staatssecretaris Ben Knapen is overigens De politiek is duidelijk aanwezig in de top En waar zijn de jongeren? Nou, nergens. We De lijst is tot stand gekomen via de reputatiemethode. Tien des- kundigen gaven tien namen door van mensen die kunnen beoor- presenteren van geves- wordt bepaald buiten de formele democrati- hors concours in deze verkiezing. Zijn CDA- tien. Naast zien we CDA- stelden daarom een speciaal lijstje samen delen wie invloedrijk zijn. Dat leidde tot zeventig unieke namen. sche regels om. Ontwikkelingssamenwerking collega Maxime Verhagen belandde met stip Kamerlid Kathleen Ferrier, ex-minister Bert met de meest veelbelovende jongeren. Anna Deze personen hebben individueel een top tien van hulpmacht- tigde orde, politici, jonge is geen uitzondering. op plaats vier. De hoge positie van de CDA- Koenders en PVV-voorman . Chojnacka van de 1%CLUB staat op de eerste hebbers opgesteld. Hun nummers één kregen tien punten, de hemelbestormers, BN’ers Natuurlijk is het belangrijk wat ons parle- leider en minister van Economie, Landbouw Dat politici invloedrijk zijn, lijkt een open plaats. Zij is een van de mensen die het nummers twee negen punten, de nummers drie acht punten, et ment zegt. En welke voorstellen door de en Innovatie (EL&I) weerspiegelt dat het deur. Toch is het dat niet. Ontwikkelingssa- begrip ‘ontwikkelingssamenwerking 2.0’ cetera. Met een dergelijke optelsom werden persoonlijke voor- en verantwoorde onder- keuren en toevalligheden eruit gefilterd. In vakblad Vice Versa regering worden gedaan. Maar voorafgaand Nederlandse belang een centrale rol is gaan menwerking is lange tijd beschouwd als een heeft geijkt en met behulp van Twitter en vindt u de rankings van ambtenaren en wetenschappers. nemers. vindt een ingewikkeld spel plaats van lobby, spelen in het ontwikkelingsbeleid. Neder- ambtelijk beleidsterrein waar politici zich Facebook een brug slaat tussen professionals

10 SEPTEMBER 2011 IS IS SEPTEMBER 2011 11 HULP TOPPERS

Man met visie

Cordaid-direc- Grotenhuis heeft geen vijanden. Hij betrokken Nederlanders die strate- teur René Gro- is recht door zee en speelt de bal in gieën voor en visies op internatio- tenhuis (1951) is plaats van de man. Dat laatste kost nale vraagstukken ontwikkelt. een ideeënman. hem het sprongetje naar de abso- Hij werkte zes jaar als pastor voor En dat geeft invloed in een sector lute top. Grotenhuis is president hij in 1983 de overstap naar ontwik- die snakt naar grote verhalen, dui- van SID en lid van de kelingssamenwerkig maakte. Sinds ding en een visie op de toekomst. Worldconnectors, een groep 2003 is hij directeur van Cordaid.

Invloedrijke outsider Smooth operator

Zijn onbetwiste nummer een- Ontwikkelings- deerd en erkend vanwege zijn daar soms wat in door, maar hij positie dankt psycholoog en geograaf en hoog- pogingen wetenschap te verbinden komt ermee weg omdat hij een filosoof Peter van Lieshout leraar Ton Dietz met beleid en praktijk. Hij wordt het fenomenaal netwerker is. Dietz is (1958) naar eigen zeggen aan (1951) is directeur niet moe om ‘Den Haag’ te wijzen een van de oprichters van de het befaamde rapport Minder van het Afrika Studiecentrum in op het vermeende gebrek aan diep- Worldconnectors, en - niet geheel pretentie, meer ambitie (2010) Leiden. Hij wordt alom gewaar- gang. Volgens sommigen schiet hij ontoevallig - columnist voor IS. van de Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid (WRR) dat onder zijn leiding tot stand kwam en de Neder- landse ontwikkelingshulp danig opschudde. Dat kan zo zijn, maar het helpt dat Van Lieshout sindsdien geen gele- Man van de macht genheid onbenut heeft gela- ten om zijn adviezen voor het Maxime Verha- premier, maar vooral als minister die geschiedenis aan de Rijksuni- voetlicht te brengen. Juist zijn gen (1956) van Economische Zaken, Landbouw versiteit Leiden was hij actief voor positie als outsider geeft hem dankt zijn hoge en Innovatie (EL&I). Daarmee heeft het CDA, waar hij eind jaren tachtig een ‘onafhankelijk’ imago, en positie aan het hij ook een dikke vinger in de pap fractiemedewerker werd voor Euro- dit heeft zijn invloed eerder feit dat hij de zogenaamde topsec- binnen ontwikkelingssamenwer- pese Zaken, Ontwikkelingssamen- vergroot dan verkleind. Zie toren van de Nederlandse econo- king. Hier heeft Verhagen jarenlang werking en Handelspolitiek. Verha- het interview op pagina 19. mie beheer t. Niet alleen als vice- naartoe gewerkt. Al tijdens zijn stu- gen heeft 69.135 volgers op Twitter.

Loyaliste

Kathleen Ferrier openlijk stelling namen tegen de invloed gebruik gaat maken. Twit- (1957) is woord- PVV en is de belangrijkste voor- tert veel over vrouwenzaken, zoals: voerder Ontwik- vechter van ontwikkelingssamen- ‘Gesproken bij event vrouwencon- kelingssamen- werking binnen haar fractie. Binnen doom. Moet meer gebruiktkunnen werking van het CDA. Ze heeft tien de huidige wankele politieke ver- worden. Alleen al omdat het vrou- jaar ervaring met ontwikkelings- houdingen kan de stem van Ferrier wen zeggenschap over hun eigen werk in Chili en Brazilië. Zij was een de doorslag geven. Volgens sommi- lichaam geeft.’ Ferrier heeft 6340 van de twee CDA-Kamerleden die gen wordt het tijd dat ze van die volgers op Twitter. beeld bouwe van der molen

12 SEPTEMBER 2011 IS IS SEPTEMBER 2011 13 TOP 5 HULPTOPPERS Change manager en management changer POLITICI Joke Brandt Sinds 2008 is ze Directeur-Gene- sloten bij de Worldconnectors, wat (1952) is de eer- raal Internationale Samenwerking. tot kamervragen van PVV’er Johan ste vrouw die de Eerder was ze ambassadeur in Eri- Driessen leidde: ‘Mag een lid van functie van hoog- trea en Uganda. Brandt helpt Kna- zo’n linkse pro-immigratie en pro- Een uitge- ste ambtenaar op het ministerie pen zijn beleid door de Tweede hulpclub wel een sleutelpositie bij van Buitenlandse Zaken bekleedt. Kamer te loodsen. Ook zij is aange- Buitenlandse Zaken bekleden?’ sproken mening telt gens relativeren. De invloed van intellectuelen en opinie- De Nederlandse politiek polariseert. stukjes-schrijvers is niet zo Dat verklaart ook de toegenomen groot. Ze hoeven immers Badkuipen, whirlpools én hulp invloed van politici die zich expliciet als geen prijs te betalen voor vóór- of tegenstander van de hulp profi- hun opinies. Mijn proefbal- VNO-NCW- Nederlandse steun vrachtwagens nomische Raad (SER). leren. Aan de ene kant van het spec- lonnetjes worden natuurlijk voorzitter Ber- aan Ethiopië worden geleverd, laten De Volkskrant riep hem uit tot trum staat Geert Wilders: ‘Volgend jaar wel becommentarieerd. nard Wientjes dat dan Nederlandse vrachtwagens ‘Machtigste Nederlander van 2010’. meteen 400 miljoen euro eraf, en Politici moeten voortdurend (1943) heeft zijn’, verzuchtte hij tegen Maxime Niet slecht voor iemand die startte daarna wordt vrolijk verder gehakt.’ compromissen sluiten. Daar- uiterst succesvol gelobbyd voor een Verhagen. Naast voorzitter van de met de overname van zijn vaders Aan de andere kant ‘hulpverdedigers’ door wordt het werk van actieve rol van het Nederlandse werkgeversorganisatie is Wientjes bedrijf in kunststof badkuipen, dou- als Jan Pronk en Kathleen Ferrier. intellectuelen nooit goed bedrijfsleven in de hulp. ‘Áls er met vice-voorzitter van de Sociaal-Eco- chebakken en whirlpools. meegenomen in het debat. Intellectuele zuiverheid wordt vermorzeld.”

KATHLEEN FERRIER Hoe kreeg u mensen zover Echo uit het verleden Als dochter van Johan Ferrier, de eerste “Mijn boek dat ze naar u luisterden? president van onafhankelijk Suriname, zit de politiek Als Tweede-Kamerlid mag je Al is voormalig geluisterd. Ook schuift hij nog aan meer krediet krijgt als je ambassa- Kathleen Ferrier in de genen. De jaren dat ze woonde eigenlijk niet met ambtena- minister voor bij De Wereld Draait Door. “Ik heb deur bent in Kopenhagen dan in en werkte in Chili, ten tijde van generaal Pinochet, hee! veel ren praten, maar dat deed ik Ontwikkelings- het voor elkaar gekregen dat diplo- Kabul is iets fundamenteel fout.” waren vormend voor de politica. “Toen heb ik erva- wel. Nee, ik kan niet zeggen samenwerking maten carrièreperspectieven krij- Koenders is net benoemd als VN- ren wat het is als er geen democratie is, geen vrij- wie ik allemaal gesproken Bert Koenders (1958) officieel weg gen als ze naar fragiele staten afgezant in Ivoorkust. Ook is hij co- heid is en als het volk geen stem heeft”, schrijft ze heb op Buitenlandse Zaken. uit de politiek, binnen en buiten de gaan”, zei Koenders na zijn aftreden voorzitter van de OESO-werkgroep op haar website. “Om nu de kans te krijgen zelf als veranderd” Ik zeg wel dat je dit soort PvdA wordt nog steeds naar hem tegen IS. “In een systeem waar je over de effectiviteit van de hulp. volksvertegenwoordiger democratie gestalte en gesprekken hoog moet inzet- inhoud te geven, is heel bijzonder.” Zie ook pa ten, tegelijk moet je ook schaal 12 niet overslaan. Die BERT KOENDERS ik zwaar bekritiseer. Het is mensen zijn belangrijk als Zie pagina 14 (#8). Arend Jan niet zo dat ik het regeerak- het gaat om de concrete koord zelf heb geschreven, GEERT WILDERS Boekestijn maar het is wel helder dat de Nee-zegger met invloed Zie pagina 14 (#9). mensen die het regeerak- “Als ik verklap De twee elementen die de koord hebben geschreven, dat ik veel met de Geert Wilders king is met nadruk géén onderdeel aard) tegen islamisering. ‘Vandaag JAN PRONK huidige omslag op het gebied mijn boek goed hebben gele- minister praat, is (1963) draagt van het gedoogakkoord. De PVV-lei- herdenking Molukse vrijheidsstrijd Jan Pronk (1940) is het linkse geweten van de hulp hebben veroor- zen. Ik heb in die tijd uitge- weinig inhoude- der weet als geen ander zwakke in Apeldoorn, tijd dat men onafhan- van de PvdA. Hij was minister voor Ontwikkelingssa- zaakt zijn het WRR-rapport breid gesproken met Uri het met mijn lijks bij aan het plekken van zijn tegenstanders te kelijk wordt van islamitisch Indone- menwerking in drie kabinetten. Bij zijn aantreden in én het boek van Arend Jan Rosenthal (minister van Bui- invloed snel hulpdebat, maar dwingt met zijn vinden. De PVV zegt nee tegen het sië’, tweette hij onlangs nog naar 1973 was hij 33 jaar oud, en daarmee de één na jong- Boekestijn, zegt Arend Jan tenlandse Zaken, red.). gedaan” populistische kritiek de ontwikke- geven van grond aan de Palestijnen, 110.586 volgers. Verzoeken om zijn ste minister sinds 1815. Sinds 2003 is Pronk hoogle- Boekestijn. Loslippig? Ach. Die heeft mijn boek in een lingsorganisaties vakkundig in het tegen alle ontwikkelingssamenwer- standpunten toe te lichten in inter- raar theorie en praktijk van internationale ontwikke- vroeg stadium gelezen en defensief. Ontwikkelingssamenwer- king behalve noodhulp en (uiter- views weigert hij stelselmatig. ling aan het Institute of Social Studies (ISS) in Den heeft het goed begrepen.” beleidsformulering. Haag. ‘Ontwikkeling is meer dan modernisering’, “Mijn boek De prijs van een Daarmee hebben ze veel schreef hij in reactie op het befaamde WRR-rapport. slecht geweten, over waarom Praat u veel met Knapen en macht. Je krijgt alleen hun de hulp niet helpt, heeft voor Verhagen? Heeft u invloed aandacht als je weet waar- AREND JAN BOEKESTIJN de omslag gezorgd waarbij op hen? over je praat. Ik heb altijd Historicus Arend Jan Boekestijn was als vooral het CDA na de verkie- “Als ik dat verklap, dan is het een redelijk en consistent Hee! er écht verstand van Kamerlid van de VVD woordvoerder Ontwikkelings- zingen een draai heeft met die invloed gedaan. En verhaal gehouden. Daar was samenwerking, maar moest in 2009 opstappen van- gemaakt. daarmee heb ik al te veel veel respect voor en dat geeft Paul Hoe- ring ervan. Dat is de buitengewoon is een beetje Hoebink-moe. Wat wege zijn loslippigheid. Hij is verbonden aan Univer- Dat is deels een gevolg van gezegd. Mijn contact met invloed. bink (1949) hoogleraar Ontwikkelingssamen- hem desondanks een hoge positie siteit Utrecht en columnist voor weekblad Elsevier. mijn kritiek op de hulp. Als hen is vrijblijvend, ik doe Ik ben dus deels verantwoor- gelooft in werking en directeur van het Centre oplevert is dat hij er écht verstand Hij ‘tweet’ minstens vijftig keer per dag. Met name ik een grijze muis was geble- vooral veel aan brainstor- delijk voor de kentering in ontwikke- for International Development van heeft. En hij is, het lijkt haast en de PVV moeten het ontgelden. ‘Reli- ven, dan hadden we alleen men. Dat doe ik ook voor het beleid die heeft plaatsge- lingssamenwerking, maar is tegelij- Issues (CIDIN) in Nijmegen al twin- een voorwaarde voor macht, lid van giekritiek is een eerzame academische discipline, het WRR-rapport gehad. organisaties in de ontwikke- vonden. Ik zeg soms tegen kertijd zeer kritisch over de uitvoe- tig jaar. En dat wringt. Het wereldje de Worldconnectors. kopvoddentaks is puberale, kwaadaardige, denigre- Daar stond bijvoorbeeld niks lingssector. mezelf: ‘Boekie, jouw boek rende gifstof, verziekt de samenleving.’ in over begrotingssteun, die Ik moet mijn invloed overi- heeft veel veranderd’.”

14 SEPTEMBER 2011 IS IS SEPTEMBER 2011 15 TOP 5 TOP 5 HULPTOPPERS VROUWEN JONGEREN Minder De hulp op ellebogen zijn kop

Opvallend is dat de nummer een in dit rij- Scepsis en hulpmoeheid ten spijt; voor tje ook koploper is in de eregalerij van jongeren is hulp hot, maar dan wel in ver- machtige politici. Kathleen Ferrier wordt nieuwde vorm. Hoe concreter, hoe beter, Je was tien jaar oud toen je niet alleen beschouwd als de meest is hun devies. Ze denken niet in termen van Polen naar Nederland invloedrijke politicus, maar ook als de van hulpgevers en ontvangers, maar verhuisde, wat voor invloed meest invloedrijke vrouw binnen ontwik- benadrukken de onderlinge verbonden- heeft dat gehad? kelingssamenwerking. Hoewel op de heid. Internet speelt daarbij een belang- “Ik vond het fantastisch. In gemiddelde werkvloer binnen de ontwik- rijke rol. Het boegbeeld van deze nieuwe Polen moest je op school een kelingssector de vrouwdichtheid opval- aanpak is Anna Chojnacka, directeur van uniform aan en opstaan voor lend hoog is, staan maar twee vrouwen in de 1%CLUB, een online marktplaats waar de leraar. In Nederland was onze algemene top tien. Hoe kan dat? mensen 1 procent van hun tijd, kennis of veel meer vrijheid en aan- Volgens ingewijden gebruiken ze hun geld inzetten voor projecten naar keuze. dacht voor wat je zelf leuk en ellebogen minder en kloppen ze zichzelf belangrijk vond. Mijn moe- niet op de borst bij elk succesje. Ferrier: “Je hoe! niet der was 35 jaar oud en “Vrouwen oefenen op een andere manier ANNA CHOJNACKA gescheiden. Ze was ervan invloed uit. Minder zichtbaar, maar zeker Anna Chojnacka (1979, Polen) richtte in 2007 overtuigd dat de situatie in zo effectief. De volgende keer dat jullie met Bart Lacroix de 1%CLUB op, waar ze nu directeur van Polen nooit zou veranderen, een top tien maken, zal die er heel anders is. Ze studeerde internationale betrekkingen, economie alles zelf te dus vluchtte ze met mij en uit zien. Daar gaan veel meer vrouwen in en ontwikkelingsstudies aan de Universiteit van Amster- mijn broer naar Nederland, voorkomen, let op mijn woorden.” dam en was de Nederlandse VN-jongerenvertegenwoor- op zoek naar een ander diger in 2003. Ze is lid van de Worldconnectors. bedenken” leven. Minder dan een jaar later viel de Muur. Dat heeft KATHLEEN FERRIER DIRK-JAN KOCH mij een belangrijk inzicht Zie #1 van invloedrijke politici. Dirk-Jan Koch (1980) viel bij Buitenlandse opgeleverd, namelijk dat sys- “Een echte opsteker” Zaken op door zijn scherpe en frisse blik. Hij promo- Anna binden. Via internet kun je temen, hoe rigide ze ook lij- JOKE BRANDT veerde cum laude met zijn proefschrift ‘Heilige Huisjes’ ook dichter tot elkaar komen. ken, kunnen veranderen. Dat Zie top tien (#6). over kuddegedrag binnen de hulp. Begin 2011 verruilde Chojnacka Het biedt mensen hier de is ook de basisgedachte ach- hij de ambassade in Kinshasa, en daarmee zijn tocht naar mogelijkheid om in contact ter mijn huidige werk.” FARAH KARIMI Kathleen Hoe ging dat? uit te sturen, maar telkens het ambassadeurschap, voor internationale organisatie “Met mijn collega’s bij de te komen met projecten daar. Farah Karimi (Iran, 1960) is directeur van “Tijdens de onderhandelin- weer hebben we het over de Search for Common Ground. 1%CLUB probeer ik mensen Ik geloof in deze nieuwe Wat wilde je vroeger wor- Oxfam Novib. Tot 2006 was zij Tweede-Kamerlid voor Ferrier gen zaten we met de woord- waan van de dag, futiliteiten ervan te overtuigen dat we benadering en dat draag ik den? GroenLinks. Een directeur van Novib is per definitie voerders van beide partijen en incidenten, in plaats van MICHEL GROENENSTIJN op een nieuwe manier naar uit.” “Advocaat of schrijfster. machtig in ontwikkelingsland, maar anno 2011 toch min- U komt uit ons onderzoek om de tafel en kwamen we over onze rol als Nederland Michel Groenenstijn (1979) is oprichter en ontwikkelingssamenwerking Maar ik ben uiteindelijk poli- der dan vroeger. naar voren als de politicus met tekstvoorstellen voor het directeur van Be More, een organisatie die eerlijke reizen moeten kijken. In het oude Ben je een wereldverbete- ticologie gaan studeren, en vrouw met de meeste regeerakkoord. Als je 18 mil- voor vrijwilligers organiseert. Zijn bekendheid nam een systeem bedenken mensen raar? omdat ik me realiseerde dat LOUISE FRESCO invloed in de Nederlandse jard euro gaat bezuinigen, “Ik blijf vechten vlucht dankzij zijn opiniestukken op de website van vak- achter een bureau in Neder- “Ja, maar zonder geitenwol- de politiek de kaders bepaalt Louise Fresco (1952) is hoogleraar duurzame ontwikkelingssamenwer- staan alle beleidsterreinen voor mensenrech- blad Vice Versa. land wat het probleem is en len sokken. Ik heb altijd de waarbinnen alles gebeurt. ontwikkeling aan de Universiteit van Amsterdam, lid van king. Waar heeft u die posi- onder druk, dus dat was een ten, die zijn zeker wat daarvoor de oplossing drive gehad om dingen te Later zat ik in een talenten- de raad van commissarissen van de Rabobank en niet- tie aan te danken? heel gevecht. Maar voor ons PASCALLE GROTENHUIS zou kunnen zijn. Wij zeggen: veranderen. Toen ik zes jaar opleiding bij de PvdA, maar uitvoerend bestuurder van Unilever. Eerder was ze assis- “Ik ben woordvoerder van de was de 0,7 procent een harde zo belangrijk als Pascalle Grotenhuis (1974) is de coördinator draai het om! Je begint met oud was, in Polen, richtte ik toen besefte ik dat ik eerst tent directeur-generaal van de Wereldvoedselorganisa- regeringspartij die het groot- eis. En gelukkig hebben we de economie” voor de millenniumdoelen en samenwerking met het de vraag wat mensen als pro- al clubjes op, bijvoorbeeld zelf iets wilde opbouwen tie (FAO) in Rome. Geroemd worden Fresco’s ste stempel heeft kunnen onze poot stijf kunnen hou- bedrijfsleven op het ministerie van Buitenlandse Zaken. bleem ervaren, en daarna ga om samen de buurt op te rui- voor ik de politiek in zou opiniestukken in NRC. Daarin vroeg ze zich af wat China drukken op het huidige ont- den. In de huidige coalitie Ze wordt geroemd als een toptalent. Ze heeft kennis van je kijken wat andere mensen men. Die noemde ik dan de gaan. Wie weet, misschien aan de honger in Afrika gaat doen, en legt ze uit dat het wikkelingsbeleid. Wij den- met de gedoogconstructie is in de wereld. We zijn een zaken, een goed politiek gevoel en een breed netwerk. in de wereld daar al voor ‘ruim-de-stad-op-club’.” komt het er ooit nog van.” logischer (maar minder spectaculair) was geweest om ken heel anders over ontwik- mijn stem zeker belangrijk. klein land, maar we hebben Zij weet hoe de hazen in en buiten Den Haag lopen. oplossingen bij hebben Berlusconi te laten onderhandelen met Khadaffi, dan om kelingssamenwerking dan Uit de uitslag van jullie een goede reputatie in het gevonden.” militair in te grijpen. de VVD, om maar te zwijgen onderzoek blijkt dat dit buitenland. Wat willen we ARJAN EL FASSED Twitteren in kleine zaaltjes over de gedoogpartner. Uit- erkend wordt. Daar ben ik daarvan overeind houden? Arjan El Fassed (1973) is sinds 2010 woord- Is dat een typische benade- MARCIA LUYTEN eindelijk kregen we onze zin heel blij mee. Het is een Hoe gaan we dat doen? Daar voerder Ontwikkelingssamenwerking voor GroenLinks in ring voor de nieuwe genera- “Vroeger was ontwikke- tieven van de ‘movers and Als ik mensen wil bereiken Econoom en cultuurhistoricus Marcia Luyten in het regeerakkoord, door echte opsteker.” wil ik over debatteren met de Tweede Kamer. Zijn inzet om het Nederlandse wapen- tie ontwikkelingswerkers? lingssamenwerking een the shakers’. Dat zijn dan doe ik dat via Face- is schrijft voor onder meer NRC Handelsblad, Vrij Neder- op ons standpunt te blijven collega’s. Op dit moment is exportbeleid te veranderen, leverde hem de ‘Fair Politi- “Ik denk het wel, omdat jon- gesloten circuit, met veelal jonge professionals bookdiscussies. Of ik ga steeds weer de zelfde uit alle hoeken van de naar een klein zaaltje voor land en IS. Haar NRC-artikel ‘Gratis onderwijs en staan dat Nederland, con- Wat is uw invloed in de het debat niet zo constructief cian of the Year Award’ op. El Fassed heeft zijn eigen geren geneigd zijn oplossin- mensen in dezelfde zaal- samenleving die zich een sessie met enthousi- gezondheidszorg zijn slecht voor Oeganda’, werd gretig form de internationale nor- Kamer? als het zou kunnen zijn. Deze Twitterstraatnaam. De opbrengst van ‘@arjanelfassed gen buiten de deur te zoeken, tjes,” zegt Elisabeth van betrokken voelen bij de aste, innovatieve mensen. aangehaald door hulpcritici. ‘Mijn realistische stukken men, 0,7 procent van het “We moeten in de Kamer regering kiest voor de econo- tweetstreet’ in een vluchtelingenkamp op de westelijke bijvoorbeeld op internet. Je der Steenhoven, directeur rest van de wereld. Als daar iets goeds ont- over Afrika waren bedoeld om hulp te verbeteren. Heb- Bruto Nationaal Product aan eens echt over ontwikke- mie, maar mensenrechten Jordaanoever komt ten goede aan Palestijnse kinderen. El hoeft niet alles zelf te beden- van Wo=Men. Het is een grote bewe- staat, wordt daar volop ben bijgedragen aan haar afschaffing’, zegt ze op Twit- Fassed heeft 274.934 volgers, alleen dj Tiësto en Armin “Tegenwoordig komen de ging, die zich voor een over getwitterd. Zo ont- ontwikkelingssamenwerking lingssamenwerking praten. zijn zeker zo belangrijk. Daar ken, je moet de juiste bron- meeste interessante initia- groot deel online bevindt. staat er vanzelf een buzz.” ter. Luyten adviseert ook achter de schermen. zal blijven besteden.” Ik probeer het altijd die kant blijf ik voor vechten.” van Buuren hebben er in Nederland meer. nen met elkaar kunnen ver-

16 SEPTEMBER 2011 IS IS SEPTEMBER 2011 17 Minderheid HULPTOPPERS Helaas, uw kans lijkt verkeken. De generatie die nu de ontwikkelingstouwtjes in handen heeft, is toch echt Hoe groot is man. U maakt een klein kansje als u uw positie als min- derheid uitbuit, bijvoorbeeld door ook nog eens les- uw kans om Bent u een man? bisch of moslima te zijn. Dan kunt u aanschuiven bij _V™cZZ Pauw & Witteman op het moment dat ergens mensen- nummer 1 rechten worden geschonden. te worden? Dorpspomp andere instrumenten zijn Bent u 45 jaar of ouder? Bent u geboren op het platteland? Helaas, u heeft nog een lange weg te gaan. Macht veel belangrijker. _V™cZZ _V™cZZ draait niet alleen om kunde, maar ook om een uitge- Ons verwijt van een gebrek breid netwerk. Het is in een dorp lastiger om de kop aan professionaliteit bij Bui- boven het maaiveld uit te steken, en op te vallen. In de tenlandse Zaken was waar- stad vindt u clubs en verenigingen met gelijkgestem- schijnlijk kwetsend voor het den die zich achter u kunnen scharen. Tip voor een apparaat. Daarom vond ik Heeft u gestudeerd in Nijmegen, snelle inhaalslag: begeef u in het ‘circuit’ en zorg dat u het goed dat er toch over Amsterdam, Leiden of Utrecht? gevraagd wordt om lid te worden van Worldconnec- gepraat is, met name door _V™cZZ tors, denktank voor internationale vraagstukken. Daar- topambtenaar Maarten mee heeft u in één klap uw adressenboekje vol staan Brouwer. Dat ontkracht het met de namen die op hun beurt deuren voor u openen. traditionele beeld van de ambtenaar die een kritisch De provincie rapport gelijk onderin een la Slechts een enkeling staat op uw leef- Waar u gestudeerd heeft, heeft Ingenieurs uit Delft, Twente en Wageningen hebben gooit.” tijd al aan de top. Kenmerkend voor invloed op de rest van uw loopbaan. elders heel wat levens gered of makkelijker gemaakt. aanstormende talenten is dat zij de Kathleen Ferrier, Maxime Verhagen en Zonder hen waren er geen hybride zaden, touwpompen Onder Knapen is nieuw basis leren en daarmee de praktijk Arjan El Fassed studeerden in Leiden, of zonnekooksystemen. Maar helaas, hun invloed op de “Het rapport beleid sneller dan ooit inge- instappen. Buitenlandervaring is een de place to be voor een politieke carri- Haagse beslissers blijkt beperkt. Hetzelfde geldt voor voerd. pré. Bent u doctorandus in de econo- ère. Amsterdam, de studiestad van de grote populaties studenten internationale betrek- “Als de omstandigheden mie, ontwikkelingsstudies of politieke onder meer Anna Chojnacka, Peter van kingen in Groningen en Maastricht. Tijdens uw studie optimaal zijn, kan ook een wetenschappen? Lieshout en Bert Koenders, is syno- had u al moeten netwerken met ‘mensen die ertoe staat op een, apparaat als Buitenlandse _V™cZZ niem voor engagement. Nijmegen is doen’. Die bevinden zich in de Randstad – twee uur rei- Zaken snel schakelen. Mijn de absolute nummer één voor kennis- zen met de trein. betrokkenheid bij deze verzamelaars als Ton Dietz, Paul Hoe- niet ik” omslag is tamelijk groot bink, Dirk-Jan Koch en Pascalle Gro- Over de top geweest. Dat is nieuw voor tenhuis. In Utrecht leert u, net als U wordt gerespecteerd als éminence grise, maar u de WRR. Normaliter stop- René Grotenhuis, gedegen theoriëen. bent over uw persoonlijke top heen. Komt u uit het pen we een rapport in een Maar is dat genoeg? Dat hangt af van bedrijfsleven, dan kunt u ook nog na uw pensioen de Peter van in het algemeen en hulp in envelop en we sturen het uw huidige leeftijd. switch maken en een tweede leven beginnen als duur- het bijzonder te uiten. Dat naar ‘de overkant’ (De WRR Jonger dan 45 jaar zaamheids- of ontwikkelingsgoeroe. Hans Eenhoorn Lieshout dwong de sector in de verde- huist tegenover het Binnen- tussen de 45 en 60 jaar (ex-Unilever), Ruud Lubbers en Herman Wijffels gingen diging.” hof, red.). Nu ben ik het eer- u voor. U heeft nog een jaar de tijd om ervoor te zor- Zelden heeft een notitie zo’n 60+ ste half jaar op meer dan gen dat u gevraagd wordt om een lezing te geven op impact gehad op de hulp- Wist u dat toen u aan het zeventig bijeenkomsten Lowlands 2012. sector als het WRR-rapport rapport begon? geweest. Dat betekent niet van januari 2010. Het “Nee, niet echt. Maar de dat ik actief gelobbyd heb. Ik Van hulp naar samenwerking leverde de hoofdauteur, keuze van dit onderwerp was ben niet iemand die achter Ontwikkelingshulp werd internationale samenwerking, Peter van Lieshout, niet ingegeven door het feit dat de schermen probeert om Bent u een wandelend archief met veel Dit is de leeftijd om te pieken. Hele- en dat is terug te zien in de lucratieve studies. Vroeger alleen een column op in IS, Nederland moeite heeft om het rapport te pushen. Veel dossierkennis? maal als u bent afgestudeerd in een maakte u goede sier als u mensen in de derde wereld maar ook de titel ‘meest zich te verhouden tot de mensen hebben de afgelo- _V™cZZ geesteswetenschap of mensweten- ‘begreep’. Tegenwoordig zoeken we de oplossing voor invloedrijke persoon in de wereld. Ontwikkelingssa- pen periode behoefte gehad schap, zoals filosofie, psychologie, armoede in politieke en economische systemen. In de hulp’. Tamelijk uniek voor menwerking ligt onder vuur. aan een gesprek met mij, geschiedenis of theologie. Is dat het toekomst voorspellen we meer aandacht voor commu- iemand die tot enkele jaren Dat is onderdeel van een veel maar het initiatief ging daar- geval? nicatietechnologiën als internet en mobiele dataver- ervoor nauwelijks weet had breder onbehagen waarop bij altijd van hen uit.” _V™cZZ zending, en voor ontwikkeling via het bedrijfsleven. van de ins & outs van ont- de sector geen antwoord Wij raden uw kinderen aan om informatica, bedrijfs- wikkelingssamenwerking. heeft. Een voorbeeld is de Waar bent u zelf het meest kunde of economie te studeren. reactie op Doodlopende hulp trots op? Commentaar? van Dambisa Moyo: louter “Dat het debat over ontwik- Relletjes met een reden Koppositie “Het rapport staat op num- afwerend.” kelingssamenwerking op Af en toe in opspraak komen is goed voor uw Bent u toevallig Peter van Lieshout? Achter de scher- mer 1, niet ik. De timing was inhoudelijke wijze wordt naamsbekendheid. Denk aan de Electronic Intifada- men heeft u grote invloed. Koppel dossierkennis aan perfect. De ontwikkelings- Wat ziet u terug van het rap- gevoerd. Daardoor is het een website van GroenLinks-Kamerlid Arjan El Fassed of Heeft u een uitgesproken mening over een uitgesproken mening en ventileer die in debatten sector had behoefte aan een port in het beleid van staats- debat geworden over nieuwe Kathleen Ferrier als dissident binnen het CDA. Alles de toekomst van ontwikkelingssamen- en columns om nøg verder te komen. Promoveren helpt groot verhaal over de context secretaris Knapen? uitdagingen en visies op wat beter dan als een grijze muis zijn, of, nog erger, een werking? En spuit u die via Twitter, als om op deze plek te komen. en de uitdagingen van ont- “Veel van onze ideeën zijn hulp vermag, in plaats van backbencher. Verzeker u wel van medestanders die panellid tijdens debatten of in een wikkelingssamenwerking, overgenomen. Traditionele een debat over bezuinigin- ervoor zorgen dat het brandje snel weer wordt eigen boek? Ambtenaar want veel mensen begonnen hulp wordt gewoon minder gen. Het is geen vlucht voor- geblust. Ventileer vervolgens ongezouten uw _V™cZZ Helaas, schitteren zult u niet. Maar u bent geknipt als hun twijfels over het nut van belangrijk. Geld is maar een uit geworden, maar een stap mening op Twitter. ambtenaar bij het ministerie van Buitenlandse Zaken. buitenlandse betrekkingen klein deel van het verhaal; naar voren.”

18 SEPTEMBER 2011 IS IS SEPTEMBER 2011 19 TOP 5 TOP 5 HULPTOPPERS BEDRIJFS" BN’ERS LEVEN Ruim baan Hulp zicht- bedrijfsleven baar maken Veel BN’ers zetten zich in als ambassadeur In een kabinet met VVD en CDA (gedoogd van een goed doel. Toch zegt het meren- door de PVV) is het vanzelfsprekend dat deel van de respondenten niets te weten het bedrijfsleven meer invloed krijgt op het over hun invloed op het ontwikkelingsbe- ontwikkelingsbeleid. Bernard Wientjes, leid. Sommigen denken dat het de BN’ers nummer zeven in de algemene top tien, vooral om publiciteit te doen is. Onterecht. voert de lijst aan. Daarachter treffen we Het werk van een aantal BN’ers gaat veel twee topmannen uit het Nederlandse verder dan een jaarlijks reisje naar een ver bedrijfsleven (TNT en Unilever). Duur- land en een fotomomentje voor ‘de bladen’. zaamheidsgoeroe Herman Wijffels is strikt genomen niet meer van het bedrijfsleven, maar drukt nog wel zijn stempel. MARCO BORSATO BERNARD WIENTJES Zanger Marco Borsato (1960) won de Majoor Voor het eerst is er een werkgeversvoorzitter Bosshardtprijs 2011 voor zijn inzet voor de goede zaak. Al met ideeën over ontwikkelingssamenwerking. Naar ver- dertien jaar is hij ambassadeur van War Child, dat zich luidt zei Wientjes ooit tegen Maxime Verhagen: ‘Geef ons inzet voor ex-kindsoldaten. Hij nam het initiatief voor de die miljarden ontwikkelingsgeld maar, dan hebben we dat film Wit Licht, over kindsoldaten in Noord-Uganda.. varkentje van die armoede binnen de kortste keren gewas- sen’. KATJA SCHUURMAN Katja Schuurman (1975) richtte in 2006 PETER BAKKER Return to Sender op. De stichting koopt producten in ont- Peter Bakker (1961) is FoB. FoB? Ja, Friend of “Ik zei: zet het wikkelingslanden en verkoopt ze aan de HEMA. De docu- “Marco hee! een Bono. Op 1 januari 2011 stopte Bakker als CEO van TNT, mentaire over de stichting, met de fraaie Katja volop in waar hij een partnerschap aanging met het World Food beeld, hielp om het grote publiek te bereiken. ‘Als mensen Program (WFP). TNT helpt WFP met de logistiek, want ons ondersteunen omdat ze mij zo leuk vinden, dan heb ik slechte logistiek is volgens Bakker een van de voornaam- bedrijfsleven in” daar geen enkel probleem mee’, aldus Katja. Maar Katja is eigen verhaal” ste oorzaken van honger. Wat de 50-jarige Bakker nu gaat meer dan ‘just a pretty face’. Aan IS vertrouwde ze toe dat doen laat hij in het midden, al zegt hij in dagblad Trouw Bernard ze een stapel boeken over de hulp aan het doorwerken dat hij ‘zeker nog gaat duwen en trekken aan dat vreselijke brugbaar. Men vond het wikkelingssamenwerking was, van De crisiskaravaan tot Dead Aid en The End of Marco meteen enthousiast. We heb- op de agenda. Je kunt Marco probleem van honger’. Bakker is voormalig Worldconnec- Wientjes onethisch als ondernemers geweest. Hij organiseerde Poverty. ben niet gelijk de publiciteit niet vergelijken met iemand tor (maar kwam nooit opdagen) en voorzitter van de Raad uit de subsidie-ruif van ont- een diner waar een heleboel Borsato gezocht. Hij is eerst op reis als Bono. Bono is een activist van Toezicht van War Child. “Mijn broer woont in Ghana. wikkelingssamenwerking relevante partijen aan tafel PRINSES MÁXIMA gegaan, heeft veel projecten met een eigen agenda. Daar ga ik soms op bezoek. aten, en wij vonden ontwik- zaten. Ik was daarbij, Agnes Prinses Máxima (1971) heeft wel kaas gegeten Willemijn Verloop richtte in gezien en met mensen Marco schikt zich naar de PAUL POLMAN Ook door mijn betrokken- kelingswerkers geitenwol- Jongerius van FNV Bondge- van financiële dienstverlening. Voor haar huwelijk met 1995 War Child op, een gesproken. Hij wilde zich agenda van War Child.” In 2009 werd Paul Polman (1956) Baas Pinda- heid bij PUM (Project Uit- lensokkentypes. Nu is maat- noten, de directeuren van de onze kroonprins werkte ze voor banken op Wall Street en stichting om kinderen uit echt verdiepen in de inhoud kaas: zo noemen ze de CEO-positie bij Unilever. Polman zending Managers, red.) dat schappelijk verantwoord grote ontwikkelingsorgani- in Brussel. Nu zet ze haar kennis en charme in voor het oorlogsgebieden een toe- van ons werk en de proble- Kan Marco soms ook zelf die heeft zich als eerste gemeld toen bekend werd dat het gepensioneerde experts uit- ondernemen niet meer weg saties. Ik heb toen met de promoten van microkrediet. komst te geven. Een paar matiek rond ontwikkelings- agenda bepalen? bedrijfsleven ruim baan krijgt in het ontwikkelingsbeleid. zendt, kom ik vaak in ont- te denken. vuist op tafel geslagen. Wij jaar later vroeg ze Marco samenwerking. Marco wil “Met toenmalig minister In 2020 wil Polmans Unilever de uitstoot van CO2, het wikkelingslanden. Als ik Ik herinner me mijn eerste hebben de kennis, de organi- FLOORTJE DESSING Borsato om ambassadeur te niet alleen een uithangbord Koenders is Marco naar watergebruik en de hoeveelheid afval met de helft hebben mensen daar vraag waar ze gesprek met Agnes van saties hebben de contacten, Floortje Dessing (1970) kennen we van reis- worden van de nieuwe club. zijn. Hij straalt authentieke Colombia gereisd. Dat had teruggebracht. (En ondertussen de omzet verdubbelen.) behoefte aan hebben, noe- Ardenne, vlak nadat zij was waarom trekken we niet programma’s als ‘RTL Travel’ en ‘3 op Reis’. Minder bekend Inmiddels is hij een serieuze betrokkenheid uit en die hijzelf geregeld. Dankzij de men ze onze expertise en aangetreden als minister samen op? Ik zei: vertrouw is dat ze sinds 2003 ambassadeur is van Max Havelaar. gesprekspartner voor politici betrokkenheid is echt.” aanwezigheid van Koenders HERMAN WIJFFELS kennis. Het gaat ze niet om voor Ontwikkelingssamen- ons en je mag ons daarop “Geld en hulp sturen, daar geloof ik niet in”, zegt Dessing. en journalisten. Minister hebben wij in Colombia bij- Herman Wijffels (1942) is co-voorzitter van de hulp. Het gaat om onderne- werking. Ik zei: zet het later afrekenen. “Gewoon een redelijke prijs voor koffie betalen, zodat Koenders typeerde hem in IS Heeft Marco ook macht? voorbeeld goede relaties Worldconnectors en hoogleraar aan de Universiteit merschap. bedrijfsleven in, want daar- Uit die bijeenkomst is in mensen in hun eigen levensonderhoud kunnen voorzien. als ‘een ontwikkelingsman “Wij zetten Marco niet in om kunnen regelen tussen onze Utrecht. Eerder was hij directievoorzitter van de Rabo- Een sterk midden- en klein- mee is voor de hulp veel zekere zin het huidige beleid Dát werkt echt.” In haar twee winkels, Nukuhiva, verkoopt die ook zingt’. IS vroeg Ver- te gaan lobbyen bij de over- lokale partners en de Colom- bank, SER-voorzitter, en bewindvoerder bij de Wereld- bedrijf is essentieel voor ont- winst te halen. Dat leidde voortgekomen. Nederland Dessing ‘eerlijke kleding’. loop wat Borsato betekent heid. Andere mensen binnen biaanse overheid. Ook is bank. Wijffels is het geweten van het CDA. En dat geeft wikkeling. Dat moeten we ertoe dat het budget voor het hoort bij de internationale voor War Child. onze organisatie zijn daar Marco aan tafel gevraagd bij hem invloed. Hoewel? Het laatste waar het CDA dezer ons ook in Nederland goed bedrijfsleven werd verdub- top wat betreft landbouw, PRINSES MABEL beter in. Maar dat neemt niet Clairy Polak in Nova om over dagen aan wil worden herinnerd, is het geweten. realiseren. Gelukkig breekt beld. Met haar opvolger Bert voedsel en water. Dan is het Prinses Mabel (1968) is al haar hele volwassen “Marco spreekt een groot weg dat hij wel degelijk de problematiek van kind- dat inzicht nu door. Het hui- Koenders had ik meteen een toch fantastisch dat we ons leven actief in de internationale samenwerking. Ze is publiek aan. In 1998, toen invloed heeft. Hij zit met soldaten in Uganda te pra- NANNO KLEITERP dige beleid van staatssecre- aanvaring, maar later verbe- ontwikkelingsbeleid daar medeoprichter van War Child. Sinds 2008 is Mabel direc- we hem vroegen, stond hij belangrijke beslissers en opi- ten. Zo is hij een ambassa- Nanno Kleiterp (1953) is aardig én betrokken taris Knapen gaat de goede terde het contact. ook op richten? Het alterna- teur van The Elders, een club van ‘wijzen’ als Kofi Annan, aan de absolute top in nieleiders aan tafel en heeft deur met een veel grotere én Worldconnector én directeur van een invloedrijke orga- kant uit. Daarvoor hebben Na de val van het kabinet is tief is dat derderangs Chi- Desmond Tutu, Birmese dissidente Aung Son Suu Kyi en Nederland. Marco had dan een eigen verhaal, bij- invloed dan iemand die met nisatie, de FMO, de Nederlandse Financieringsmaatschap- we wel actief gelobbyd. Maxime Verhagen een tijdje nese baggeraars aan de slag microkrediet-grondlegger Muhammad Yunus. De club is indertijd geen ‘maatschap- voorbeeld over fragiele sta- een grote cheque in de hand pij voor Ontwikkelingslanden. Vroeger was de kloof onover- interim-minister voor Ont- gaan met onze centen.” opgericht door . pelijk’ imago. Toch was hij ten. Daarmee zet hij dingen in de Telegraaf staat.”

20 SEPTEMBER 2011 IS IS SEPTEMBER 2011 21