GRUZJA Informacja o stosunkach gospodarczych z Polską

Informacje ogólne powierzchnia: 69,7 tys. km2 ludność: ok. 3,72 mln głowa państwa (prezydent): Giorgi Margvelaszvili premier (kanclerz) od grudnia 2015 r. wicepremier, minister finansów Dimitri Kumsishvili od września 2015 r. Minister gospodarki od listopada 2016 r. minister spraw zagranicznych Mikheil Janelidze od grudnia 2015 r. ambasador Gruzji w Polsce Ilia Darchiashvili od 2016 r. ambasador RP w Gruzji Mariusz Maszkiewicz od grudnia 2016 r. najbliższe wybory parlamentarne 2020 r.

Podstawowe wskaźniki makroekonomiczne Wskaźniki 2012 2013 2014 2015 2016 PKB (w mld USD ) 15,8 16,1 16,5 13,9 14,3 PKB na 1 mieszkańca 3523 3600 3676 3743 3852,5 PKB (wzrost w %) 6,4 3,3 4,8 2,8 2,7 Deficyt budżetowy (% PKB) * 0,5 2,6 3,2 3,7 b/d Dług publiczny (% PKB) 30,0 32,2 34,8 41,5 b/d Inflacja (w %) -1,4 2,4 2,0 4,0 2,1 Bezrobocie (w %) * 15,0 14,6 12,4 12,0 b/d Eksport towarów (w mln USD)* 2376 2910 2861 2204 2114 Import towarów (w mln USD) * 8037 8012 8593 7281 7236 Bezp. inwestycje zagr. w Gruzji* 911,6 941,9 1758,4 1 564.5 1645.4 Inwestycje bezp. Gruzji za granicą bd. bd. bd. bd. bd. Źródło: MFW, Narodowy Urząd Statystyczny Gruzji, Narodowy Bank Gruzji, Ministerstwo Finansów Gruzji

Departament Współpracy Międzynarodowej Ministerstwa Rozwoju sierpień 2017 r.

1. Podstawowe informacje, sytuacja gospodarcza

Stolica: (ok. 1,15 mln mieszkańców), przy czym od 2012 r. siedzibą parlamentu jest Kutaisi, a sądu konstytucyjnego Batumi. Waluta: Lari (GEL) (1 USD – ok. 2,4 Lari) Członkostwo w ważniejszych ugrupowaniach międzynarodowych: ONZ, BŚ, MFW, WTO, EBOR, GUAM, BSEC. Gruzja posiada szereg podpisanych umów o ułatwieniach handlowych: - GSP+ z UE; - FTA z krajami WNP, EFTA oraz Turcją, Azerbejdżanem i Armenią; - MFN z krajami członkowskimi WTO; - GSP z USA, Kanadą, Japonia; - DCFTA z UE. Podczas III Szczytu Partnerstwa Wschodniego, który odbył się w Wilnie w dn. 28-29 listopada 2013 r., Gruzja uroczyście parafowała Umowę Stowarzyszeniową z Unią Europejską, obejmującą porozumienie o strefie wolnego handlu (DCFTA). W dn. 27 czerwca 2014 r. w Brukseli została podpisana Umowa Stowarzyszeniową UE-Gruzja wraz z DCFTA, która weszła w życie od 1 czerwca 2016 r. Do głównych gałęzi przemysłu tego kraju zaliczyć należy przemysł hutniczy, wydobywczy (mangan, miedź, węgiel), chemiczny oraz produkcję wina i wód mineralnych, wyrobów drewnianych, komponentów maszyn i urządzeń elektrycznych. Podstawą rolnictwa gruzińskiego jest uprawa winogron, orzechów laskowych, owoców, warzyw, hodowla drobiu i trzody chlewnej. Na początku lat 90-tych XX w., w rezultacie wystąpienia szeregu czynników (rozpad ZSRR, konflikty wewnętrzne w Abchazji i Południowej Osetii, brak stabilizacji politycznej), Gruzja znalazła się w bardzo trudnej sytuacji gospodarczej. W 1995 r. Gruzja, przy wsparciu ze strony Międzynarodowego Funduszu Walutowego i Banku Światowego, rozpoczęła proces stabilizacji gospodarki. Wprowadzono wymienialność waluty narodowej, sprywatyzowano handel i drobną wytwórczość, stworzono bazę prawną dla rozwoju prywatnej przedsiębiorczości. Procesy transformacji rynkowej są nadal kontynuowane – realizowany jest program prywatyzacyjny i podejmowane są działania w zakresie liberalizacji zasad prowadzenia działalności gospodarczej. Dzięki liberalnemu prawu pracy i niskim obciążeniom fiskalnym Gruzja znajduje się w czołówce państw przyjaznych inwestorom. Państwo to wg raportu – Doing Business z 2016 r. znajduje się pod tym względem na 16. miejscu w świecie. Światowy kryzys ekonomiczny z 2009 r. nie zaszkodził Gruzji w tym stopniu jak np. niektórym krajom wschodnim. Relatywnie niska zależność od eksportu i wysoki stopień rozwoju systemu bankowego oraz dopływ gotówki (przeznaczonej przede wszystkim na cele infrastrukturalne) związany z pomocą społeczności międzynarodowej po wydarzeniach z sierpnia 2008 r. spowodowały, że kryzys nie wpłynął znacząco na dane makroekonomiczne kraju. Znacznie ważniejszym powodem ujemnej wartości wzrostu gospodarczego w 2009 r. był konflikt z Rosją z sierpnia 2008 r. Efektem tego wydarzenia był spadek bezpośrednich inwestycji zagranicznych, spadek obrotów w handlu zagranicznym oraz ruchu turystycznego. W celu pobudzenia gospodarki w 2010 r., szczególnie sektora bankowego i budowlanego, przygotowano nowy pakiet finansowy. Zakładał on szybkie pozyskanie z EBRD 200 mln USD oraz emisję obligacji na kwotę 260 mln GEL (ok. 157 mln USD). Pozyskane środki przeznaczone były na wsparcie sektora bankowego i projektów infrastrukturalnych. Elementem pakietu była również liberalizacja prawa bankowego tak, aby banki mogły wprowadzić na

Departament Współpracy Międzynarodowej Ministerstwa Rozwoju sierpień 2017 r.

rynek więcej pieniędzy. Ponadto wprowadzono kredyty z gwarancją państwa dla lokalnych firm budowlanych. W 2011 r. PKB Gruzji wzrosło o 7,2% w porównaniu z 2010 r. co stanowiło jeden z najlepszych wskaźników w regionie. W 2014 r. wzrost PKB wyniósł 4,7%, po czym jego dynamika zmniejszyła się, wynosząc 2,8% w 2015 r. i 2,7% w 2016 r. W 2016 r/r. wartość obrotów handlu zagranicznego GE spadła o 0,2% do 9,35mld USD, przy czym obroty z UE spadły o 12% do 2,79 mld USD (30% obrotów GE), w tym export o 12% do 571 mln USD (27% eksportu GE), import o 14% do 2,2 mld USD (30% importu GE). W 2016 r/r. obroty z WNP spadły o 3,5% do 2,7 mld USD (29% obrotów GE), w tym eksport spadł o 12% do 739 mln USD (35% eksportu GE), import wzrósł o 0,5% do 1,98 mld USD (27% importu GE). Główni partnerzy handlowi GE: TR, RU, AZ, CN,AM, UA, DE, BG, USA.

2. Polityka gospodarcza Liberalna polityka handlu zagranicznego oraz chęć zwiększenia bezpośrednich inwestycji zagranicznych stanowią obecnie główne zasady polityki gospodarczej Gruzji, co wiąże się z uproszczonym systemem handlu zagranicznego oraz procedur celnych, niskimi cłami importowymi, a także minimalnymi regulacjami pozataryfowymi. Liberalne środowisko inwestycyjne i równe podejście do inwestorów zarówno krajowych, jak i zagranicznych sprawia, że kraj ten jest atrakcyjnym miejscem do inwestowania. Ze względu na położenie geopolityczne Gruzji, rozwój gospodarki kraju jest przede wszystkim związany z prawidłowym i efektywnym funkcjonowaniem branży transportowej. Na dzień dzisiejszy, położenie geopolityczne Gruzji odgrywa istotną rolę w życiu gospodarczym i politycznym kraju. Gruzja znajduje się na skrzyżowaniu Europy i Azji, gdzie prowadzony jest transport ładunków strategicznych. Dlatego jednym z głównych priorytetów rządu Gruzji jest skoordynowane działanie w dziedzinie transportu, modernizacja i budowa infrastruktury transportowej zgodnie z międzynarodowymi standardami, a także pełna harmonizacja ustawodawstwa kraju w tej dziedzinie z prawem międzynarodowym. Nie bez znaczenia dla rządzących pozostaje rozwój sektora rolno-spożywczego, turystyki oraz komunikacji, technologii informacyjnych i usług pocztowych.

3. Ramy prawno-traktatowe współpracy gospodarczej

Do najważniejszych umów regulujących polsko-gruzińską współpracę gospodarczą zaliczyć należy:  Umowę o partnerstwie i współpracy między Wspólnotami Europejskimi i ich krajami członkowskimi, z jednej strony, a Gruzją, z drugiej strony, sporządzoną w Luksemburgu dn. 22 kwietnia 1996 r.  Umowę między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Gruzji w sprawie unikania podwójnego opodatkowania i zapobiegania uchylaniu się od opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i majątku, podpisaną w Warszawie dn. 5 listopada 1999 r.  Umowę między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Gruzji o współpracy gospodarczej, podpisaną w dn. 5 listopada 2007 r. w Warszawie.  Umowę między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Gruzji o cywilnym transporcie lotniczym, podpisaną w Warszawie dn. 26 listopada 2010 r.  Umowę między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Gruzji o transporcie morskim, podpisaną w Tbilisi dn. 12 listopada 2013 r.

Departament Współpracy Międzynarodowej Ministerstwa Rozwoju sierpień 2017 r.

 Umowę między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Gruzji o międzynarodowych przewozach drogowych, podpisaną w Tbilisi 12 listopada 2013 r.  Umowę między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Gruzji o współpracy w dziedzinie turystyki, podpisaną w dniu 3 czerwca 2013 r. w Warszawie.  Układ o stowarzyszeniu między Unią Europejską i Europejską Wspólnotą Energii Atomowej oraz ich państwami członkowskimi, z jednej strony, a Gruzją, z drugiej strony, sporządzony w Brukseli dn. 27 czerwca 2014 r.

4. Wymiana handlowa z Polską

Tabela 1. Wymiana handlowa Polski z Gruzją w latach 2013-2016 w mln USD 2013 2014 2015 2016 Dynamika 2017 I-II* Dynamika 2016-2017 2016-2015 I-II* 102,0 103,3 86,9 113,6 131 31,5 261 Eksport

Import 19,5 21,4 42,3 12,6 30 2,2 92,6 121,5 124,7 129,2 126,2 98 33,8 233 Obroty

Saldo 82,5 81,9 44,6 101,0 29,3 Źródło: GUS, INSIGOS

Tabela 2. Wymiana handlowa Polski z Gruzją w mln USD

I-VI 17r. [mln USD] I-VI 16r. [mln USD] Dynamika 2017 [%]

Eksport Import Obroty Saldo Eksport Import Obroty Saldo Eksport Import Obroty

POLSKA OGÓŁEM 106313,9 105300,3 211614,2 1013,6 101908,4 98603,6 200512 3304,9 104,3 106,8 105,5

KRAJE WNP+GRUZJA 6546,8 8969,6 15516,4 -2422,9 5457,6 7186,3 12643,8 -1728,7 120 124,8 122,7

GRUZJA 73,4 10,3 83,7 63,1 47,1 5,7 52,8 41,4 155,9 181,4 158,6 Źródło: baza Insigos

Według danych za 2016 r. wzajemne obroty wyniosły 126,2 mln USD (spadek o 3,5% w stosunku do roku 2015), w tym polski eksport 113,6 mln USD (wzrost o 23,5%), import wyniósł 12,6 mln USD (spadek o 70,5%).

Polski eksport do Gruzji obejmuje m.in.: leki, kosmetyki, maszyny i urządzenia, żywność przetworzoną , pojazdy, meble oraz mięso. W przypadku importu z Gruzji, najważniejsze pozycje stanowią art. rolno-spożywcze m.in.: wina, orzechy, owoce suszone, soki, woda mineralna, wyroby szklane oraz rury.

5. Współpraca inwestycyjno-kapitałowa Tabela 3. Polskie bezpośrednie inwestycje w Gruzji w latach 2010-2016 (w tys. USD). 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 53 152 -14 1 364 379 1 162 1 483 Źródło: Urząd Statystyczny Geostat Napływ polskich BIZ dotyczy sektorów: usług informatycznych, produkcji i dystrybucji olejów silnikowych i maszynowych, hodowli roślin ozdobnych, nieruchomości, produkcji, budownictwa, usług hotelowo-restauracyjnych i transportowych.

Departament Współpracy Międzynarodowej Ministerstwa Rozwoju sierpień 2017 r.

Kilku polskich przedsiębiorców indywidualnych działa w sferze turystyki: pensjonaty i hostele, bary, organizacja pobytów, wynajem samochodów. Dwóch obywateli polskich zainwestowało w środki trwałe do produkcji wina we wschodniej Gruzji. W Polsce m.in. funkcjonuje Marani 1915 Sp. z o. o. z siedzibą w Warszawie – przedstawiciel gruzińskiej firmy Telavi Wine Cellar, dystrybutor win gruzińskich. Kilku przedsiębiorców gruzińskich działa także w branży gastronomicznej.

Polsko-Gruzińska Międzyrządowa Komisja ds. Współpracy Gospodarczej Podstawowym instrumentem administracyjnym monitorującym i promującym rozwój polsko- gruzińskiej współpracy gospodarczej jest Polsko-Gruzińska Międzyrządowa Komisja ds. Współpracy Gospodarczej. Do chwili obyły się cztery posiedzenia Komisji (4 marca 2010 r. w Tbilisi, 9 maja 2011 r. w Warszawie, 3 czerwca 2013 r. w Tbilisi, 2 lipca 2014 r. w Warszawie). Kolejne posiedzenie Komisji planowane jest w Gruzji w terminie do końca I kwartału 2018 r. Podczas ostatniego posiedzenia Komisji obradom przewodniczyli: Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Gospodarki RP, Pan Andrzej Dycha oraz Wiceminister Gospodarki i Zrównoważonego Rozwoju Gruzji Pan Mikheil Janelidze. W ramach posiedzenia wspomnianej Komisji omówiono szereg zagadnień istotnych dla dalszego rozwoju współpracy gospodarczej pomiędzy naszymi krajami, w tym takich jak m.in. kwestie inwestycji, integracji europejskiej, transportu, rolnictwa, rozwoju regionalnego, energetyki, kultury oraz środowiska. Wyrażono zadowolenie z podpisania w dn. 27 czerwca 2014 r. Umowy Stowarzyszeniowej UE-Gruzja, obejmującej porozumienie o utworzeniu całościowej i kompleksowej strefy wolnego handlu (DCFTA). Ponadto zostało podpisane Porozumieniu o współpracy między Gruzińską Agencją Rozwoju Przedsiębiorczości (Entrepreneurship Development Agency of ) a Polską Agencją Rozwoju Przedsiębiorczości (PARP). Służyć będzie ono przekazywaniu doświadczeń w sferze wsparcia małych i średnich przedsiębiorstw, wsparcia eksportu oraz dalszego rozwoju współpracy między polskimi i gruzińskimi firmami.

6. Dostęp do rynku Gruzja, jako członek Światowej Organizacji Handlu (WTO), nie stosuje żadnych istotnych ograniczeń w zakresie handlu zagranicznego i zagranicznych transferów finansowych, a jej system regulacji prawnych w tym zakresie oceniany jest jako jeden z najbardziej liberalnych. Ponadto, przyjęta przez władze gruzińskie polityka zakłada brak ograniczeń w zakresie lokowania bezpośrednich inwestycji w Gruzji, z wyłączeniem jedynie kilku strategicznych branż. Szczegółowe informacje nt. regulacji prawnych z zakresu prowadzenia współpracy gospodarczej z partnerami gruzińskimi powinien być dostępny na stronie Gruzińskiej Narodowej Agencji Inwestycyjnej www.investingeorgia.org/en/. Aktualny wykaz prywatyzowanych przedsiębiorstw gruzińskich zamieszczany jest na stronie internetowej Ministerstwa Gospodarki i Zrównoważonego Rozwoju Gruzji: www.privatization.ge, zaś informacje o możliwościach inwestycyjnych w rolnictwie na stronie: www.agro100.ge. Władze gruzińskie systematycznie podejmują działania w celu dalszej liberalizacji dostępu do rynku gruzińskiego, zmniejszania obciążeń inwestorów zagranicznych (m.in. nowelizacja kodeksu podatkowego z dniem 1 stycznia 2005 r.) i dostosowania gruzińskich przepisów prawnych do standardów międzynarodowych. Ponadto podejmowane są różnorodne inicjatywy, których celem jest prowadzenie dialogu administracji ze środowiskami przedsiębiorców (utworzenie Rady Biznesu USA-Gruzja czy Rady Biznesu UE-Gruzja).

Departament Współpracy Międzynarodowej Ministerstwa Rozwoju sierpień 2017 r.

Jednym z podstawowych zadań władz Gruzji jest przekonanie inwestorów zagranicznych o bezpieczeństwie inwestowania w Gruzji. Służy temu między innymi liberalizowanie ustawodawstwa gospodarczego oraz szereg reform, w tym: - Liberalny i przejrzysty system podatkowy, - Reforma celna, - Uproszczenie procedur, zmniejszenie maksymalnego czasu odprawy celnej, - Zmniejszenie ilości wymaganych pozwoleń i licencji oraz uproszczenie systemu ich wydawania, - wprowadzenie zasady obsługi przedsiębiorców przy jednym okienku (one stop shop) oraz zasady , iż milczenie oznacza zgodę, - Budowa systemu jasnych regulacji technicznych, - Liberalne prawo pracy, - Uchwalenie ustawy o wolnych strefach ekonomicznych i jej realizacja (powstały SSE w Poti oraz w Kutaisi). Działania te zyskały uznanie w oczach międzynarodowych instytucji finansowych, które wysoko plasują Gruzję w rankingach wolności gospodarczej. Generalnie polityka handlowa Gruzji jest stosunkowo liberalna: - niskie cła (90% dóbr objętych jest stawką zerową), - jedynie kilka licencji i pozwoleń, - brak kontyngentów importowych, - brak opłat eksportowych i reeksportowych, - brak podatku VAT od eksportu, - uproszczone i skrócone procedury odpraw celnych. Jedną z podstawowych barier handlowo-gospodarczych jest niestabilna sytuacja polityczna w regionie.

7. Działania na rzecz rozwoju dwustronnej współpracy gospodarczej W dn. 5-8 grudnia 2007 r. w Tbilisi odbyła się Polska Ekspozycja Narodowa, w której udział wzięło 25 przedsiębiorców z Polski. Przedsięwzięcie przebiegało pod patronatem Ministra Gospodarki i Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi RP oraz Ministra Rozwoju Gospodarczego Gruzji. Ekspozycja poprzedzona była seminarium (20 lipca 2007 r.) i konferencją (19 października 2007 r.) nt. stosunków gospodarczych między Polską i Gruzją. Obydwa spotkania zorganizowane były dla polskich przedsiębiorców zainteresowanych rynkiem gruzińskim i odbyły się w Ministerstwie Gospodarki w Warszawie. W lipcu 2014 r. w Warszawie na GPW odbyło się Poland-Georgia Investment Forum. W latach 2008-2012 delegacja Gruzji regularnie uczestniczyła w Forum Ekonomicznym w Krynicy. W 2017 r. podczas forum w Krynicy planowana jest wizyta prezydenta Gruzji. W 2015 r. Gruzja wystąpiła jako Gość Honorowy podczas Baltic Business Forum w Świnoujściu (21 września 2015 r.). Organizowane są także misje gospodarczo-handlowe polskich przedsiębiorców do Gruzji. W listopadzie 2010 r. przebywała w Gruzji polska misja gospodarcza pod przewodnictwem Pani Grażyny Henclewskiej, Podsekretarza Stanu w MG. Podczas misji odbyło się Polsko- Gruzińskie Seminarium Biznesu w Tbilisi. W lipcu 2011 r. podczas pobytu w Gruzji Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego zostało zorganizowane Polsko-Gruzińskie Forum Biznesu z udziałem przedstawicieli polskiej i gruzińskiej administracji gospodarczej oraz przedsiębiorstw. W otwarciu forum uczestniczyli Prezydent RP oraz Premier Gruzji. W styczniu 2012 r. organizatorem misji handlowej do Tbilisi była Krajowa Izba Gospodarcza.

Departament Współpracy Międzynarodowej Ministerstwa Rozwoju sierpień 2017 r.

Od 2015 r., Ambasada RP w Tbilisi, przy wykorzystaniu środków Ministerstwa Gospodarki i Ministerstwa Rozwoju organizuje stoiska informacyjne dla polskich przedsiębiorców podczas międzynarodowych targów budowlanych i wyposażenia wnętrz oraz rolno spożywczych w Tbilisi. W listopadzie 2015 r. Ambasada RP, przy wykorzystaniu środków Ministerstwa Gospodarki zorganizowała Forum Biznesu dla kilkudziesięciu przedsiębiorców polskich i gruzińskich sektora rolniczego, z udziałem wiceministrów rolnictwa obu krajów. W marcu 2017 r. we Wrocławiu pod Patronatem Ambasady RP w Tbilisi i Ambasady Gruzji w Warszawie, odbyło się spotkanie informacyjne dla kilkudziesięciu polskich przedsiębiorców nt. warunków inwestycji i eksportu do Gruzji, które zostało zorganizowane przez firmę RR Consulting, Dolnośląską Agencje Współpracy Gospodarczej i Urząd Marszałkowski Województwa Dolnośląskiego. Decyzją Komitetu Polityki Ubezpieczeń Eksportowych z dnia 24 października 2007 r. – przywrócone zostało zabezpieczenie Gruzji systemem ubezpieczeń kredytów eksportowych, oferowanych przez Korporację Ubezpieczeń Kredytów Eksportowych S.A./www.kuke.com.pl.

8. Potencjalne dziedziny współpracy

Gruzja jest niewielkim, ale perspektywicznym rynkiem, z wyjątkowo korzystnymi warunkami dla prowadzenia biznesu. Dotychczasowa aktywność polskich firm w Gruzji koncentruje się na współpracy z lokalnymi importerami/dystrybutorami. Możliwości biznesowe dla polskich firm istnieją przede wszystkim w infrastrukturze transportowej (m.in. produkcja autobusów i pojazdów szynowych, infrastruktura drogowa i portowa, modernizacja linii kolejowej), infrastrukturze komunalnej (m.in. gospodarka odpadami, oświetlenia ulic, efektywność energetyczna, gospodarka wodno-ściekowa), przemyśle metalurgicznym (m.in. eksport koksu, maszyn i urządzeń), energetyce (m.in. hydroenergetyka, energetyka wiatrowa elektrownie węglowe), rolnictwie (m.in. eksport technologii, linii produkcyjnych, usługi konsultingowe), przemyśle spożywczym, hotelarstwie i turystyce (m.in. eksport produktów rolno-spożywczych, pensjonaty i hotele 3-gwiazdkowe, spa, parki wodne i linowe, naśnieżanie stoków, dostarczanie technologii IT, gastronomia).

9. Placówka Rzeczypospolitej Polskiej w Gruzji Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Gruzji 19, Brothers Zubalashvili St. 0108 Tbilisi, Georgia tel.: (+ 995 322) 92 03 98 fax: (+ 995 322) 92 03 97 [email protected] http://tbilisi.msz.gov.pl

10. Placówka Gruzji w Rzeczypospolitej Polskiej Ambasada Gruzji w Rzeczypospolitej Polskiej Ul. Berneńska 6 03-976 Warszawa Tel. +48 22 616 62 21/22 Fax. +48 22 616 62 26 [email protected] www.poland.mfa.gov.ge

Departament Współpracy Międzynarodowej Ministerstwa Rozwoju sierpień 2017 r.