Een alomvattend homoleven: Dansen, sporten, zingen, dichten En toch zijn we niet gestoord! Ja hoor, de lente is weer in het tand! Het zonnetje komt nog niet achter de wolken Dansen is plezier voor twee 3 vandaan, o f we trekken de kieren uit en Op zondag 31 maart 1996 vonden in de schouwburg van Nijmegen voor gaan naar buiten, ik heb de eerste zonne­ de tweede maal de Open Nederlandse Danskampioenschappen voor dames- dagen er alweer opzitten, nu ik dit en herenparen plaats, Ingrid Sewpersad doet verslag van deze schrijf. En dan is het nog ruim voor het kampioenschappen en van de wervelende shows die gegeven werden. begin van mei. Een gevoel van vrijheid maakt zich van Iets groots, iets leuks 5 me meester. En dat ligt niet alleen aan Renée Schoffelen van Boekhandel de Feeks en Gemma Polders van 'zon en zee'. Ook bijvoorbeeld de Feministische Uitgeverij Vita organiserenop 1 juni een groots poëziefestival Dodenherdenking is niet meer zoals in de Waag. Maar liefst twaalf uur lang is het woord aan de dichters onder vroeger, wat mij betreft. Na ruim 50 jaar ons. Zip Ritzen sprak met Renée. weten we nu wei dat alle Duitsers fout waren, en onze voorvaderen allemaal Heiden van van Verzet, enzovoort. We We hebben gedanst 9 moeten van die vierde mei maar een In Virusverdriet komt deze keer de moeder van Rikkie aan het woord. Het soort 'Verstandigung aller Völker' maken. is voor haar natuurlijk niet gemakkelijk om om te gaan met de ziekte van Vorig jaar werd daar hier en daar ai een haar zoon. Maar ze blijft hem trouw. begin mee gemaakt. De gedachten gaan ais vanzelf ook naar Dood en jongens 19 de Roze Zaterdag. Daarvan heeft Onlangs publiceerde Jos Versteegen (oud PINKer) zijn eerste dichtbundel, iedereen dit jaar officieel vrijstelling. En onder de titel 'Voorgoed Volmaakt'. Vincent Hunink las de gedichten. wei omdat de dag niet doorgaat. Een gevoel van vrijheid, zoals van een plotseling tussenuur op schooi of een op Toch wel een drempel 10 het laatste moment afgelaste vergade­ Het Nijmeegs Potten- en Flikkerkoor Cantus Obliquus bestaat tien jaar. ring. Maar, eerlijk is eerlijk, je krijgt toch Vanaf het begin kunnen ook hetero's meezingen. Dat is de zogeheten ook een beetje een knagend gevoel van 'omgekeerde integratie'. Bart van Dam sprak met beoogd voorzitter Ben twijfel: is het wei vroeg genoeg om de Bloem en penningmeester Marion Tulp. Roze Zaterdag op te geven? Misschien kan het nog maar beter een jaar of wat Overleven op de beurs 13 doorgaan. Want je weet maar nooit, en Het LichtVerteerbaar team stortte zich in het gewoel van de de gevaren zijn overal. Huishoudbeurs. Dat viel niet mee. Ook de reis per bus erheen was geen Als u ook twijfelt, of het juist allemaal onverdeeld genoegen. Gelukkig werd er wel koffie en thee geserveerd. haarfijn weet, kunt u uw stem laten horen op de Algemene Ledenvergadering van COC Nijmegen. Die vindt plaats op Gay Games Cultureel 16 9 mei in Villa Liia. De avond staat In 1998 vinden in Amsterdam de vijfde Gay Games plaats. Daarin zit dit grotendeels in het thema van de Roze keer ook een flinke brok cultuur. Yan van der Heiden is nu al bezig met de Zaterdag. voorbereiding daarvan. Bart van Dam sprak met hem. Op de valreep krijgen we post uit Haarlem. De Roze Zaterdag gaat tóch Psychiatrie en homoseksualiteit 21 door: in Haarlem op 29 juni. Meer nieuws in de volgende PINK. De psychiatrie heeft haar houding ten opzichte van homoseksualiteit nog niet zo lang geleden bijgesteld tot een meer tolerante. Daniël van Dijk VH schetst de ontwikkeling van de opvattingen vanaf de vorige eeuw. De tweede keer 24 Op 18 mei is het zover: het Eurovisie Songfestival. Ook dit jaar organiseert initiatief-groep Halogeen een avondvullend programma rond dat Grote Gebeuren in Villa Lila. Tomi Ravier levert vanuit Finland een voorbeschouwing. Angelique Kerkhofs en Marco Balvers stellen elkaar brandende vragen.

En verder: Redactie 2; Inhoud 2; Hek van de Dam 6; Tussenbalans: Michel Kiel 7; COC-winkel 11; WVTTK 12; Lokaal 12; Aids en homoseksualiteit 15; Diversen 18; P'inkt 25; Colofon 26; Agenda 26; Agenda Plus 27; Adressen 30; Exposé: Herma van Wijk 30; V/H De Shakespeareclub 32 Damkampioenschappen verwacht, dat ze zelf weten wanneer ze met hun dans moeten beginnen. In de eerste klasse telt vooral het meedoen, hoe houterig soms ook: de adrenaline begint te stromen, de pasjes worden gemaakt en men heeft veel plezier. Ik neem mijn petje af voor deze Dansen is plezier beginnelingen die toch maar durven voor een groot publiek, dat overigens enthousiast en met luide kreten aan- voor twee moedigt. Dansen is topsport Na afloop verlaten de paren onder den­ Op zondag 31 maart 1996 vonden in de schouwburg van Nijmegen voor de tweede derend applaus, naar adem happend, de maal de Open Nederlandse Danskampioenschappen voor dames- en herenparen plaats. dansvloer. Want dansen vergt nogal Een kampioenschap met een internationaal karakter door de deelname van een aantal wat van je conditie. Op topniveau wordt Duitse stijldansparen. Dé verrassing was het demonstratiepaar Louis van Amstel, het succes in het zweet des aanschijns meervoudig wereldkampioen Latin bij de amateurs, en Peter Townsend. Zij gaven een verdiend: niet roken, niet drinken, op wervelende show ten beste: een mannenpaar van topklasseniveau, nog nooit vertoond tijd naar bed, een aantal malen per week in de danswereld! een looptraining, dagelijks techniek- training, aerobics en een lichte kracht­ training. Wie beweerde ook alweer dat dansen leuk is? spandoek ontrold, de Op dit niveau overheerst echter vooral flessen water en de tassen het plezier in het dansen. Op mijn vraag met versterkend voedsel aan Annemarie Smit uit Amsterdam of worden klaargezet. Kortom, zij dansen vergelijkt met topsport, ant­ de stemming zit er goed in. woordt ze eerst: 'schaken is toch ook een sport?' Maar ze is het met me eens dat je, als je een beetje wilt meekomen, Jury een goede conditie moet hebben en regelmatig moet trainen. Zij zelf danst Stipt om vijf uur opent Hans twee jaar, haar partner al zes. Samen van Oppenraaij van dans­ dansen ze pas anderhalve maand. Hun school Side Step de kam­ doel is meedoen aan de Gay Games. pioenschappen. De juryle­ Deelname aan de kampioenschappen in den Elly Bolein, Marischka Nijmegen is dan een uitstekende wed- Bours en Pauline Kwikkel strijdervaring. Mikel uit Nijmegen danst worden voorgesteld. Voor al drie jaar. Hij nam voor de danswed­ veel toeschouwers is het strijd een aantal privélessen. Als voor­ een hernieuwde kennisma­ bereiding laat hij het daarbij. king met hen. De deskun­ digheid van deze jury is boven alle twijfel verheven. Niveauverschil Elly, Marischka en Pauline zijn alledrie professionals De vierde en hoogste klasse leeft zich die hun sporen in het wed­ inmiddels uit op het glanzende parket strijdcircuit verdiend heb­ van de foyer. Alle ogen zijn gericht op ben. Bovendien zijn ze goed twee heren afkomstig uit het Duitse bekend met het fenomeen Mannheim. Napoleon Carsten Wittig en van vrouwen- en mannenpa­ Markus Merz doen iedereen versteld ren, onder meer door het staan door hun lichtvoetige uitvoering '1,2,3 4,5,6 achter terug.' De maten lesgeven aan homoparen. van de Engelse wals en de quickstep. De van een jive klinken door de hal van de Hans van Oppenraaij wil voor de afwis­ heren kennen blijkbaar hun grenzen schouwburg, als ik daar 's zondagmid- seling voor het volgend jaar een andere want in de categorie Latin (rumba, cha- dags kom om de tweede Open Neder­ jury bijeenbrengen: 'er zijn genoeg cha en jive) zijn ze niet aanwezig. Met landse Danskampioenschappen voor mensen die willen, maar dat wil nog niet wapperende jaspanden nemen ze de dames- en herenparen (v/v - m/m) mee zeggen dat ik hen ook wil. Het moet totale ruimte van de vloer op een ele­ te maken. De garderobe is nog geen aapjes kijken worden. Er moet gante manier in beslag. Dit is stijldansen angstwekkend leeg, en even vrees ik dat enige betrokkenheid zijn bij het op een prachtige manier. Maar het is dit initiatief een vroegtijdige dood homodansen, men moet het in ieder geen kunst om hier te schitteren met beschoren is. Een vrees die gelukkig geval al eerder gezien hebben.' tien jaar wedstrijdervaring zoals ongegrond blijkt te zijn want binnen een Ondertussen zijn de vrouwen en man­ Napoleon mij later zou vertellen. uur is de foyer van de schouwburg vol­ nen uit de eerste klasse (de minst Napoleon en Markus dansen pas drie­ gelopen met danslustigen, dansliefheb­ ervaren dansers) al bezig aan hun ball- kwart jaar samen. Dat houdt niet alleen bers en dansverslaafden van beiderlei roomsessie, Engelse wals, quickstep en plezier hebben in: de Duitse dansbond is kunne, en na nog een uur is de tempera­ tango. Elke dans moet in anderhalve namelijk erg anti-homo. Met hun tuur tot ongekende hoogte gestegen. minuut worden afgewerkt. Deze paren activiteiten willen ze laten zien dat er bij Op de dansvloer doen wedstrijdparen worden nog ingeteld zoals dat heet. het dansen geen onderscheid hoeft te een poging de zenuwen uit hun benen te 'Leiding linksvoor, partner rechtsachter, zijn tussen homo- en heteroparen. dansen, en ook het publiek laat zich niet een, twee, drie, vier ...' Van de hogere Volgens mij zijn ze daar zeker in ge­ onbetuigd. Langs de kant wordt een klassen wordt zoveel danservaring slaagd. Maar voor de andere paren was VilJooe n van de open WecLrLuLe

^öaniham fy 'wenichappen voor 2 ia m e ó p a re n

?n J 4e re n p a re n UXSDCXUSSC (laagste klasse)

Ballroom 6e Miny van Haestregt en Caroline Ekeler, Amsterdam 5e Diana Swartjes en Anja Swartjes, Nijmegen 4e LeendertMolenOlafDuijverman,Spijkenisse 3e Els Pijnappels en Ton de VVIdt, Nijmegen 2e Kees van den Heuvel en Joep Hafkamp, Nijmegen Ie Vwllem Anne Hoekstra en BertGerrits v.d. Ende, Amsterdam Latin 6e zie 3 5e zie 5 4e zie 2 3e zie 4 2e Axelle de Roy en Cor van der Weele, Amsterdam le zie 1 dWCCbCJCMSSC Ballroom 7e Carolien Faay en Annemarie Smit, Amsterdam 6e Herman Stuut en Cees van Doom, Nijmegen 5e Ellen Vergeer en Hiljan Hoek, Amsterdam 4e Lau Driessen en Marcel Biemans, Eindhoven 3e Emilia Persoon en Nicolien Mizee, Amsterdam 2e Anja v.d. Heide en Anna v.d. Maas, Amsterdam het natuurlijk niet leuk om letterlijk van , vertellen de dames, 'nieuw doen ze vijf Ie JeanettePieren Angela Verborg, Nijmegen de vloer geveegd te worden door bijna tot tienduizend gulden. In Blackpool Latin professionele dansers. Zelf hadden ze waar een van de drie grote dans- 7e zie 6 niet verwacht dat het niveauverschil zo toernooien gehouden wordt doet men 6e zie 3 5e Hanneke Kalisvaart en Christna Guerrero Paez, groot zou zijn. Tijd vooreen buitencate­ letterlijk een moord voor een dergelijke Amsterdam 4e zie 5 gorie dus! jurk', wordt mij verzekerd. Schoenen 3e zie 7 Het niveauverschil werd niet alleen kosten 1 20 gulden, maar een echt wed- 2e zie 2 Ie Roosmarijn Horowitz en Esther v.d. Molen, veroorzaakt door de Mannheimer strijdpaar meer dan het dubbele. Door Amsterdam Jung's, ook een damespaar uit Keulen deze kenners van de danswereld wordt doet van zich spreken. Dat verschil komt reikhalzend uitgekeken naar het optre­ WKZCJUASSC volgens Hans van Oppenraaij doordat den van het demonstratiepaar Louis van Ballroom 6e Lilian Hulscher en Brigit Klein Lankhorst, dansen in Nederland teveel een hobby Amstel, tweevoudig wereldkampioen Nijmegen is: 'hier moet het vooral gezellig zijn.' Ik Latin bij de amateurs, en zijn mannelijke 5e Els Schrijvers en Marion Donkervoet, Amsterdam heb dan ook met grote schroom het partner Peter Townsend. Ze vragen zich 4e Dominique v. Dreumel en Nellie v. Gaaien, wedstrijdelement erin gebracht omdat af hoe Louis het zal vinden om deze keer Nijmegen 3e Bart v. Hoogstraten en Teun Hutten, Den Haag de sfeer daardoor anders zou kunnen met een man te dansen in plaats van zijn 2e Gerard Legeland en Anton de Vries, Utrecht Ie Cleem de Jong en Annemijn van Veen, worden. Want mijn devies is: 'van kruk vaste vrouwelijke partner, July Fryen. Nijmegen tot crack, iedereen moet mee kunnen Latin doen. In Duitsland wordt veel meer op 5e Jeanette Pier en Angela Verborg, Nijmegen techniek gelet en gaat alles volgens het 4e zie4 Mannen met mannen 3e AnitaBekelaarenEllyHendricks, Einctioven boekje. Nederlanders gaan daar anders 2e zie 1 mee om, hoewel het dansen in Louis' mannelijke gelegenheidspartner Ie zie6 Nederland de laatste jaren heel sterk mag er echter zijn. Peter Townsend VSOdbCXMSSC opgekomen is. In Duitsland is de traditie heeft veel wedstrijden gedanst, en hij is Ballroom veel meer ingebakken. Dat geldt ook Nederlands kampioen Latin bij de profs. 6e Ad de Lange en Geert Swinkels, Amsterdam voor homoparen.' Bovendien geeft hij les op de Nederland­ 5e Ingrid Oosterbroek en Paulien Preuter, Nijmegen se sportacademie en traint nationale en 4e Marcel Wasscher en Kees Notenboom, Utrecht 3e Claudia Reger en Kathrin Holtz, Keulen internationale paren. 2e Cor Moons en Wm van Zalinge, Utrecht Kleding Gestoken in witte overhemden en le Napoleon C. W ttig en MarkusMerz, Mannheim zwarte spijkerbroeken geven Louis en Latin Dansen is vooral ook een kijkspel waar Peter een spetterende show. In een 5e zie 5 4e Marcel Sieprath en Wilfred v.d. Laar, je als publiek je hart aan kunt ophalen. geheel eigen choreografie, waarbij leid­ Oosterhout De toeschouwers geven veel commen­ ing en partner voortdurend van rol wis­ 3e MariëttePellegromenLoesvanAken,Nijmegen 2e Annemarie Brughuis en Vicky Muray, Nijmegen taar op de kleding. Hoe hoger het selen, laten ze zien hoe het moet. Met le zie 3 niveau, hoe meer aandacht er aan kled­ gestamp, gejuich en geklap toont het ing wordt besteed. Maar ook in de publiek na afloop zijn bijval: een man­ VJÏUdCpXMdSCn tweede klasse is er hier en daar al een nenpaar dat er wezen mag I totaal 48 voorzichtige aanzet te bespeuren tot Als de bekers, plaketten en certificaten Nijmegen 21 =44% elegantere kleding dan alleen een anderen 27 = 56% zijn uitgedeeld, en iedereen zich tevre­ mannen 17 = 35% spijkerbroek, T-shirt of in het gunstigste den naar de uitgang spoedt, zijn wat mij vrouwen 31 =65% geval een net overhemd. Sommigen dra­ betreft deze kampioenschappen een gen blouses in dezelfde kleur of giletjes instituut geworden. Volgend jaar waarvan de schittering terugkomt in de weer!!! rok van de partner. In de hal zetelt Dancelife, een bedrijf dat Ingrid Sewpersad handelt in dansaccessoires, zoals daar zijn: schoenen, kleding en cd's met dansmuziek. 'Een beetje ballroomjurk kost tweedehands al gauw duizend gulden, en dan ben je nog goedkoop uit' Foto's: Simone van Zolingen ijmeegs dichtfestival een heel ander verhaal. Dat vereist N speurwerk en overredingskracht. Resultaat is niet uitgebleven: tijdens het festival zal de uiteindelijke verdeling ongeveer gelijk vrouw/man zijn en allochtonen zijn goed vertegenwoor­ digd. 'Wie het festival organiseert, drukt een stempel op de verdeling van de optre­ dens. Door het soort boekhandel en uit­ geverij dat wij runnen, zijn wij ons Iets groots, iets leuks bewust van de minderhedenposities die groepen in kunnen nemen.' Het stempel van Renée en Gemma wordt ook duidelijk doordat ongeveer de Renée Schoffelen van Boekhandel de Feeks vindt dat het tijd wordt dat Nijmegen mee helft van de optredende dichters gaat tellen in literair Nederland. Samen met Gemma Polders van Feministische homo/lesbisch blijkt te zijn. 'Bijvoor­ Uitgeverij Vita organiseert zij een poëzie festival dat 1 juni plaats gaat vinden. Op die beeld Cees van de Pluym, van hem weet dag zullen dichters voorlezen uit eigen werk. Zip Ritzen sprak met Renée.

'Ik wilde weer eens iets organi­ seren. Iets groots, iets leuks. Iets dat Nijmegen op de literaire kaart zet,' vertelt Renée Schoffelen over het initiatief dat zij samen met Gemma Polders vorm heeft gegeven. 'Een aantal steden heeft iets groots op poëziegebied, bijvoor­ beeld de Nacht van de Poëzie in Utrecht, Winterschrift in Groningen, Poetry International in Rotterdam. In Nijmegen gebeurt te weinig op dat gebied. Als al iets georganiseerd wordt, dan is het kleinschalig en zonder lijn.'

Stempel Ondanks de voorbeelden uit andere steden is het niet de bedoeling dat het Nijmeegse gedichtenfeest een kopie wordt. 'Bij de festivals in andere steden worden bijvoorbeeld twintig dichters uitgenodigd, van wie zes vrouwen die allemaal wit zijn. Gemma en ik hebben het nobele streven opgevat om een afspiegeling te geven van wat in het Nederlands taalgebied in de poëzie gebeurt.' Die houding maakt het podium ook toeganke­ lijk voor Vlamingen, Zuid- Afrikanen en allochtone mede­ landers. Zo is de Zuid-Afrikaanse Mariene van Niekerk uitgeno­ digd. (Het is nu nog niet zeker of ze komt). Bovendien willen Gemma en Renée dat de Nijmeegse alloch­ tone stem aan bod komt. Dat bleek nog niet zo makkelijk te zijn. Dichters die gepubliceerd hebben zijn makkelijk te vinden en snel bereid om voor te lezen uit eigen werk, maar aanstor­ mend talent dat nog niet of nauwelijks heeft gepubliceerd is en voor. Tot haar ver­ bazing kreeg ze een daverend applaus. Ze borg het boekje en de Hoop en liefde leesbril weer op in haar tas en stiefelde het Wat is er mooier dan geneukt: podium af. Zij is zo de benen in een v en wijd pretentieloos dat het of juist geknield, gekreukt haast een act lijkt.' de ziel - nu lakens en darmen met stront, veel stront - die zich uitspreidt Zip Ritzen als een zeil en om de mast zich rondt. 'Van twee tot twee, tw aalf uur poëzie in Vernedering is prachtig en zo katholiek, Nijmegen' vindt 1 juni een geloof Latijns als lourdes, ziek van 14.00 uur tot 'Een stralend blauwe lucht omspant de en toch ontroerend: dat blinkende metaal 2.00 uur plaats in de aarde' dacht ik terwijl ik in korte broek waarop een hand verkrampt tot kerkmuziek. bovenzaal van café de gestoken door het onvolprezen Linden­ Waag. holt fietste. Met deze regel begint een Entree: f 12,5O voor gedicht van onze huisdichter dat han­ Theo van Os de uren tussen 14.00 delt over de winters van zijn jeugd; 'Ze uit: Beurtzang (1996) en 18.00 uur, zijn verloren'. Gelukkig maar want een f 17,50,- tussen flinke lente op z'n tijd, daar blijf je jong 20.00 en 2.00 uur en bij. een passepartout Ik was op mijn nieuwe tweede hands f25,-. Voorverkoop in fiets op weg naar het voorjaars- je het. Soms weet je het echt niet, dan Boekhandei de Feeks, Van homoparadijs in het Land van Maas en ben je op zoek en blijken de gedichten Welderenstraat 34. Waal. Ik had er alleen nog maar homosensibel te zijn en de dichters pot geschaatst, maar dat was 's winters. of flikker. Het is natuurlijk wat je aan­ Nu de Bisonbaai aan aantrekkelijkheid spreekt. We hadden makkelijk een heel verloren schijnt te hebben, gaat festival met alleen vrouwen of alleen iedereen die ik ken naar de Berendonck. homo's kunnen vullen. Maar dat hebben Dus moest ik dat ook eens gezien we niet gedaan. De optredende dichters hebben. Vanuit Lindenholt wijzen witte zijn niet allemaal potten of flikkers.' borden de weg naar het recreatiege­ bied. Vandaar wijzen ze naar parkeren voor auto's, fietser, bromfiesten, surf- Twaalf uur karretjes enzovoort. Omdat er nog geen bordje voor homo's stond fietste ik als­ Het festival zal twaalf uur duren. Vanaf maar verder en allerlei honden renden zaterdag 1 juni twee uur 's middags tot achter mijn fiets aan. En meisjes fiets­ twee uur 's nachts. Dat is een behoorlijk ten als gekken achter hun honden aan. lange zit. Het is dan ook niet zo dat de Dit omdat fikkie een flikker is natuurlijk. hele twaalf uren volgedeclameerd wor­ Na deze tumultueuze fietstocht be­ den. Poëzie wordt afgewisseld met landde ik dan toch in het gebied dat mij muzikale entr'actes. Zo hebben Dubbel- al vaker beschreven is. Ik moet zeggen zang, Jet Pit en Cantus Obliquus in ieder dat de infrastructuur verbluffend is. Par­ geval toegezegd te komen. 'Naar de keerplaats met de Renault van Hans, meeste poëzie kun je maar hooguit een een leeg fietsrek voor mijn fiets alleen, kwartier luisteren. Zelfs bij de meest geasfalteerde paden en veel kleine kron­ geweldige dichter vermindert na die tijd kelende weggetjes waar toch ook alle je concentratie. Vandaar dat de dichters ouderen en gehandicapten met hun na elkaar optreden in groepjes van automatische stoelen doorheen kunnen ongeveer drie personen, leder krijgt tien crossen. Dat had ik aan de Bisonbaai a vijftien minuten de tijd en dan komt inderdaad nog niet gezien. Wie ik daar muziek of een pauze.' wel al eens gezien had, waren Wim en De opzet is zo gekozen om ook mensen Pascal en Pascal en Kurt en Charles en die niet van poëzie-lezen houden een die ene jongen waar ik de naam niet van leuke tijd kunnen geven. 'Naar weet. En later zag ik, geloof ik onze dichters luisteren als ze uit hun voorzitter, en nog later onze secretaris. eigen werk voorlezen is veel leuker 'Tout Nimegue' ligt 's zomers in dit dan gedichten lezen. Zo zag ik tij­ naaktrecreatiegebied. Zelfs onze huis­ dens een Nacht van de Poëzie dichter schijnt hier te verwijlen, zo zei Hanny Michaelis..Datiseen vrouw Briljant filosoferend me iemand. Wie weet heeft hij er 'Een van 74 jaar. Nadat ze in Utrecht over het leven liet ik stralend blauwe lucht omspant de was aangekondigd, betrad ze het de aardappels verbranden. aarde' uit 'De Winters' geschreven. Om toneel als ieders grootmoeder. Een onmiskenbaar bewijs af te koelen bijvoorbeeld. Met een verstandige rok en blouse van emancipatie aan, met stevige stappers en een Bart van Dam grote handtas in dezelfde kleur. Zij kondigde zichzelf aan met dat het Hanny Michaelis allemaal oude koek is, 'maar uit: De rots van 6ibraltar (1969) vooruit dan maar'. Ze pakte een boekje en een leesbril uit haar tas en las een paar prachtige gedicht- met donker haar, bakkebaardjes en iets ouder dan ikzelf. In de praktijk heeft overigens maar een vriend aan deze kenmerken voldaan. Karakter gaat absoluut voor uiterlijk. Zoals ik al zei: trouw staat voorop. Eerste homoseksuele ervaring: Op mijn zeventiende. Ik kwam een jongen tegen in een jongerencentrum in Terneuzen. Mijn ouders waren op vakantie en ik bleef bij hem 'slapen'. Ik was hartstikke nerveus, maar hij was een echte gentleman. Erg positieve ervaring. We zijn nog steeds bevriend met elkaar. Heteroseksuele ervaring: Meisjes hebben me nooit kunnen boeien. Ik kreeg het Michel Kiel altijd Spaans benauwd als ik op een schoolfuif ten dans werd gevraagd. Naam: Michel Kiel. Coming out: Op mijn achttiende ben ik in Geboortedatum en -plaats: Ik ben feite ge-out door een klasgenoot op het geboren in Terneuzen op 13 mei 1972. VWO. Gelukkig werd daar goed op Opleiding'. Bestuurs- en organisatiewe­ gereageerd. Mijn ouders heb ik het vrij tenschappen aan de KUN. snel na die eerste ervaring verteld. Ze Beroep: Gedurende het terrasseizoen ben schrokken er in eerste instantie wel van, ik ober. maar na een poosje hebben ze het Vrijwilligerswerk'. COC-winkel, COC volledig geaccepteerd. Het mooiste leerteam en de Sectie Voorlichting & moment was de avond waarop mijn Preventie van het Aids Overleg Nijmegen. vader zei: 'Niet te veel achter de jongens Woonsituatie'. Een kamer in een studen­ aan zitten vanavond'! Toen wist ik dat tenhuis. het wel goed zat. Huiselijk ingesteld?'. Na een druk en in welke zin geëmancipeerd: Ik zal nooit hectisch jaar ben ik thuis zijn absoluut verzwijgen dat ik homo ben, dat heb ik meer gaan waarderen. al achttien jaar voor me gehouden. Ook Trouw, monogaam?-. In een relatie staat in het openbaar mag iedereen rustig zien monogamie bij mij voorop. Als een vriend dat ik op jongens val. dat vertrouwen schendt,kan hij meteen in hoeverre solidair, en waarmee: Ik ben vertrekken. solidair met de strijd tegen hiv/aids, met Vrien den/vrien dinn en: Ik heb een de homobeweging (uiteraard!) en met de behoorlijk grote vriendenkring, maar er strijd tegen het huidige onderwijsbeleid. zijn slechts enkele vrienden en vriendin­ Homo/lesbo bars: De Mythe, My Way, nen waar ik élles mee bespreek. Villa Lila. Ik heb geen specifieke voor­ Vervoermiddel'. Fiets, trein. keur. Hobbies: Muziek! Ik verzamel van alles. Andere ontmoetingsgelegenheden: De Een platenbeurs is voor mij echt een zaken die met religie te maken hebben. Opera, Kiss Kiss Club, Diogenes, dagje uit. Verder probeer ik weer vaker Favoriete vakantie-oord: Parijs. Leerfeest. boeken te lezen. Favoriete eten: Pasta, Grieks. Discriminatie-ervaringen: Buiten enkele Favoriete literatuur. De boeken van David Favoriete drank: (Wit)bier. scheldpartijen en anonieme telefoontjes Leavitt heb ik verslonden. Het werk van Favoriete kleding: Soms netjes, soms niets bijzonders. E.M. Forster en James Joyce kan ik ook lekker nonchalant. Zwart heeft meestal Waar bent u eigenlijk te veel mee bezig, waarderen. Maar op vakantie kan ik ook de overhand. waarmee te weinig: Ik ben achteraf iets rustig een boek van Stephen King lezen. Uitgaan; graag of niet: Ik ga vrij vaak uit. te veel bezig geweest met het coördina- Favoriete films: My own private Idaho, Gewoon om bij te kletsen of om even torschap van de COC-winkel, dat kwam Monty Python, Terms of endearment lekker de boel de boel te laten. vooral door de herinrichting en de hele (janken !) Verslavingen?: Roken, Morrissey, Duran rompslomp daar omheen. Nu zoek ik wat Favoriete acteurs/actrices: Robert de Duran (ja, ze bestaan nog steeds !) meer ontspanning en zie ik mijn vrienden Niro, Anthony Hopkins, Shirley Maclaine. Goede eigenschappen: Vrienden noemen weer wat vaker. Misschien ben ik iets te Favoriete muziek'. David Bowie, Morris- mij een 'trouwe hond'. Dat klopt wel, weinig met mezelf bezig geweest de sey, Duran Duran, Mathilde Santing. denk ik. Voor vrienden ga ik door het laatste maanden. Welke kranten leest u?\ De Volkskrant, vuur. Verder kan ik goed luisteren. Speciaal doei of ideaal: Mijn studie De Gelderlander, NRC (zoals het Slechte eigenschappen: Mijn ochtendhu­ afmaken, gezond blijven en lekker verder uitkomt). meur is berucht. En ik ben nogal leven. Welke tijdschriften leest u?\ Nieuwe impulsief, soms is dat goed maar vaak Wat is voor u de zin van deze tussenba­ Revu, Elsevier, Expreszo, PINK, XL, de ook niet. lans?: Vooraf vroeg ik mij af in hoeverre Gay Krant. Wat ziet u als hoogtepunt in uw leven?: ik me bloot zou willen geven. Maar ik Favoriete TV-programma: Haenen voor Voorlopig het feit dat ik in Nijmegen ben ben niet te flauw geweest en ik heb bijna de nacht, Star Trek: the next generation. gaan studeren. alle vragen beantwoord. Het was een Onderweg naar morgen. En wat als dieptepunt: Het laatste half leuk werkje. Mensen die mij oppervlakkig Favoriete omroep: Ik kijk heel selectief jaar van 1995. Toen zijn er veel vervelen­ kennen hebben nu wellicht een beter naar TV, daarom heb ik niet echt een de dingen gebeurd in mijn vriendenkring beeld van mij. Ik ben benieuwd naar de bepaalde voorkeur. en in mijn familie. reakties... Welke lidmaatschappen, welke zeker Bewondering voor: Mijn ouders. nooit?: Lid ben ik van het COC en Hekelaan: Discriminatie, kortzichtigheid, Pinkeltje. Verder steun ik een aantal Jo Ritzen. organisaties zoals Bont voor Dieren en Valt op uiterlijk of bepaalde karakterei­ het Aids Fonds. Ik stop geen geld in genschappen: Ik val op langere jongens

VlRUSVERDRIET dans na die rolstoel-periode en waar­ schijnlijk ook de laatste.'

Als ik Rikkie's moeder vraag waar ze steeds weer de kracht vandaan haalt om door te gaan, komt er een zachte uit­ drukking in haar ogen. 'De een noemt het god, de ander Allah, ik zie het als "iets" dat de wereld gaande houdt. Er moet iets zijn waardoor de bomen ieder jaar opnieuw groen worden en wat maakt dat de bloemen weer gaan bloeien. Dat idee We hebben gedanst geeft mij kracht. Ik ben heel blij dat Rikkie ook gelovig is. Natuurlijk is er in de loop der jaren veel veranderd in de manier waarop we geloven. Die streng Op de dag dat Rikkie hoorde dat hij seropositief was, heeft hij meteen de telefoon gepakt katholieke opvoeding van vroeger was en zijn zus gebeid. Die heeft haar kinderen bij hun oma gebracht en gezegd: 'Ik ga Rikkie een marteling. Ik geloof ook niet in het halen, bereid je op het ergste voor’. Voor moeder was het toen ai duidelijk: ‘ik zei tegen bestaan van de hel, zoals die ons werd mijn man: 'Dan heeft Rikkie aids. ’ Ik wist het meteen. Ik had er ai vaak over nagedacht, voorgehouden. Vroeger was homoseksu­ je hoorde er zoveel over in die tijd. 'in deze aflevering van Virusverdriet het verhaal van aliteit verboden en aids zou uitgelegd de moeder van Rikkie. worden als een straf van god, dat geloof ik niet. Leven met aids is de hel op aarde maar dat is iets anders.' Ook al is haar geloof een enorme steun, Vanaf het moment dat Rikkie vertelde elkaar niet missen, dat weet ik heel ze windt er geen doekjes om dat het haar dat hij homo is, zijn zijn ouders zich gaan zeker.' voegt Moeder er aan toe. soms allemaal teveel is. 'Als ik opstandig verdiepen in alles wat met homoseksuali­ ben roep ik wel eens: "Als ik mijn leven teit en aids te maken heeft. Ze wilden Rikkie haakt hier meteen op in: 'Door over kon doen, hoefde ik geen kinderen, weten wat hen te wachten zou staan als mijn ziekte is mijn leven enorm ver­ niet ééntje." Maar als ik eerlijk ben, zou het Rikkie zou overkomen. Maar als dat anderd. Ik heb een andere kijk gekregen ik ze geen van allen willen missen.' dan ook echt gebeurt komt het ineens op het leven in het algemeen, maar ik heel dichtbij, daarop kun je je niet ben ook anders naar het leven van mijn Tijdens ons gesprek is er sprake van voorbereiden: ouders, broer en zussen gaan kijken. Ik grote openheid en zichtbare verbonden­ 'Te horen dat hij aids heeft, was voor ben me bewuster van hetgeen we met heid. Toch is er ook nu iets dat onuitge­ ons net zo erg als voor Rikkie zelf. Je elkaar meemaken en besef dat zij straks sproken blijft. Dat kleine stukje 'ik' dat staat ermee op en gaat ermee naar bed. zonder mij doorgaan. We praten veel waarschijnlijk ieder mens in zich heeft en Je bent er de hele dag mee bezig. Ik kan over aids, mijn dood en de gevolgen voor zichzelf houdt. Dat stukje is zo niet voor hem doen wat ik zou willen. hiervan voor het gezin. Vooral met persoonlijk, dat je het niet met anderen We zijn al aardig op leeftijd en wonen te mama, met haar praat ik het meest en kunt of wilt delen. Ook niet, of misschien ver van Rikkie vandaan om elke dag even het diepgaanst. Soms luisteren we juist niet, met degene van wie je het langs te gaan, dat zou ik het liefst willen. samen naar de muziek die tijdens de meest houdt. Rikkie is soms bang voor Het enige wat we kunnen doen is hem uitvaart gedraaid gaat worden en praten intens emotionele momenten met zijn zoveel mogelijk steunen en af en toe we over de inhoud van de teksten. Daar ouders. 'Ik moet dan toezien dat en hoe financieel bijstaan, want die uitkering is ben ik heel blij om. Ik heb daar diep mijn ouders mij gaan verliezen. Toen ik in zijn situatie maar een hongerloontje. respect voor want juist voor haar, mijn erg ziek was, waren er momenten dat ik Verder kijken we machteloos toe. Vaak eigen moeder, moet het afschuwelijk zijn. met pa en ma alleen was. Die pijn in hun voel ik me door de toestand gewoon Zij verliest straks haar eigen kind. Die ogen, dat enorme verdriet, ik voelde alle verlamd en kom ik tot niets. Mijn moeder gesprekken zijn dan ook niet makkelijk.' vaste grond onder mijn voeten ver­ zou zeggen: Je zou de stenen uit de dwijnen, dat is bijna niet te verdragen, straat krabben maar dat helpt je niet... Je Moeder beaamt dit volmondig. 'Maar we daar moet ik me tegen wapenen.' moet het aanvaarden of je wilt of niet, je doen het wel. We gaan tot het uiterste. Zijn moeder verlangt juist wel naar het moet door.' Dat wil ik zo. Ik heb al eerder een kind samenzijn met haar zoon, juist als het verloren, toen ben ik helemaal niet bij het slecht gaat en hij in het ziekenhuis ligt. Rikkie: 'Herinneringen aan vroeger maken afscheid betrokken geweest. Daar heb ik 'Ik vraag me constant af "Jongen wat veel goed en wegen op tegen al het veel verdriet van gehad, maar ook heel gaat er in je om?" Maar ik kom er niet verdriet dat we nu hebben. We waren veel van geleerd. Mede daarom vind ik bij. Ik zou hem wel in me willen hebben een hecht gezin maar de jaren verstreken het belangrijk om van A tot Z bij Rikkies om alles te voelen wat hij voelt.' En dat en iedereen is zijn eigen weg gegaan. Dat afscheid betrokken te zijn en de dingen wil Rikkie zijn ouders juist besparen. gaat, zoals in veel gezinnen, ten koste zoveel mogelijk mee in te vullen. van de hechte band die er ooit was. Of Bij alles wat we doen, neem ik al een Een moeder over haar leven met een je wilt of niet je groeit uit elkaar. Ieder­ beetje afscheid. Een tijdje terug hadden zoon met aids. Een strijd tegen machte­ een‘mist de band van vroeger en we we een bruiloft, en bij zo'n feest wordt loosheid en verdriet met trouw en liefde zouden soms allemaal wel terug willen natuurlijk gedanst. Dat deden we in het als inzet. Een afscheid dat al jaren duurt. krulpen. Juist omdat er veel gebeurt gezin ook vaak, dat hoorde erbij. Als Op mijn laatste vraag of zij een bood­ waarmee we het allemaal op onze eigen iedereen thuis was, werd het kleed opge­ schap heeft voor andere moeders in een manier moeilijk hebben. We groeien de rold en dansten we er op los. Tijdens die vergelijkbare situatie zegt zij heel laatste jaren weer dichter naar elkaar toe. bruiloft vroeg ik aan Rikkie: "Zouden wij resoluut: 'Goed voor hem of haar zijn, Dat komt niet door mijn aids, hoewel dat nog kunnen dansen?" En we hebben ge­ doen wat je kunt, proberen te berusten het wel heeft versneld, zeker voor danst... één dansje, een onvergetelijk en veel liefde geven. Dan brengt het je mijzelf.' mooi moment maar gelijkertijd ook een toch, ondanks alles, dichter bij elkaar.' 'Door alle spanningen zijn er aan de ene afscheid.' kant meer wrijvingen binnen de familie Rikkie knikt bevestigend, 'Het was een Els de Roos maar als het er op aankomt, kunnen we heel dubhel gevoel. Het was onze eerste Uit eigen beweging 'Wij zingen vooral vierstemmig. In vergelijking met andere koren hebben we toch maar mooi het heldere van de vrouwenstemmen, terwijl veel andere homokoren vooral het gebrom van een Maastrichter Staar-achtiggeluid kennen.' Marion Tulp: 'Wij doen naar vergelijking weinig aan de presentatie. Dat zouden we toch wel willen, maar het ontbreekt ons aan de tijd daarvoor. Het is onze keus om in eerste instantie te werken aan de zang en de muziek.' Toch wel een drempel Het huidige repertoire van Cantus Obliquus weerspiegelt de tienjarige geschiedenis van het koor. Aanvankelijk werden vooral klassieke liederen Cantus Obliquus viert het 10-jarig bestaan met een groots optreden van het Nijmeegse gezongen uit de renaissance, barokke en koor, het Arnhemse Herenakkoord en Vera Springveer. Het Nijmeegs Potten- en romantische traditie. Later kwam Flikkerkoor Cantus Obliquus staat al vanaf het begin open voor hetero's. Die hebben ook Nederlandstalig repertoir erbij en werden altijd meegezongen. Het werd altijd beschouwd als een omgekeerde integratie. Inmiddels liederen speciaal voor het koor geschre­ weten koorleden niet precies wie nou hetero of homo is. De integratie lijkt dus compleet. ven. Met name dirigent en componist Toch hebben zingende homo's en lesbo's nog enige schroom om zich bij het koor aan Constant Rogmans maakte zich daarvoor te sluiten. Bart van Dam sprak met beoogd voorzitter Ben Bloem en penningmeester verdienstelijk. Sinds het vertrek van Marion Tulp. Constant Rogmans leidt pianist Jurriaan Schoffelen het koor en schrijft hij liederen die aansluiten bij de traditie die het koor inmiddels heeft opgebouwd. 'Kan 't eigenlijk wel, zo'n potten- en heeft hij veel plezier in het zingen en Teksten van Jacob Israël De Haan, Drs. flikkerkoor?' Dat is een vraag die in een vraagt hij zich af waarom hij niet veel P., Jan Hanlo, Cees van der Pluijm, of andere vorm terugkeert wanneer men eerder bij het koor is komen zingen. Ben Veronique van Dijk, Kees van den Heuvel spreekt over Cantus Obliquus. In de tien Bloem: 'Gaan zingen bij Cantus Obliquus en anderen dienden daarbij als inhoudelij­ jaar dat het koor bestaat is deze vraag is voor mij toch een vorm van coming ke basis. De teksten kennen geen speci­ vaak aan de orde geweest. Afgeleide out. Zelfs nu ben ik nog blij dat het koor fieke 'homoboodschap' maar hebben vragen zijn daarbij regelmatig gesteld: een dubbele naam heeft. Voor de een soms een duidelijke verwijzing zoals bij vragen als 'mag het een gemengd koor kan ik zeggen dat ik bij het Potten- en 'Aan eenen jongen visscher' van De zijn?', 'welk repertoire mag gezongen Flikkerkoor zing, een ander vertel ik dat Haan, het vooroorlogse 'Das Lila Lied', worden?', 'hoe homoseksueel mogen de ik bij Cantus Obliquus zing. De ene naam en 'Schoonheid en Kracht' dat voor het teksten zijn?', en 'mag het koor een uni­ geeft de mogelijkheid om je wat anonie­ Nijmeegse Homokorenfestival geschreven form dragen?'. mer op te stellen, de andere naam is werd door Cees van der Pluijm en Het Nijmeegs Potten- en Flikkerkoor is weliswaar gedateerd, maar geeft toch Constant Rogmans. Een groot deel van feitelijk al tien jaar een vat vol tegenstrij­ iets strijdbaars weer. Je mag als koor het Nederlandstalig repertoire heeft deels digheden. Hoewel Marion Tulp en Ben toch op een of andere manier laten een serieuze, beschouwelijk inslag en Bloem erkennen dat een naam als Potten­ blijken waar je voor staat.' deels een relativerende satirische en Flikkerkoor Cantus Obliquus inmiddels Marion Tulp: 'Het leuke vind ik de benadering. De klassieken worden gedateerd is, zijn beide van mening dat "omgekeerde integratie". Iedereen mag trouwens nog steeds met plezier deze naam gehandhaafd moet worden. met het koor meezingen, mits hij of zij gezongen. Bij de laatste ledenvergadering is de een beetje kan zingen. Het maakt niet uit kwestie nog aan de orde gesteld en bleek of iemand hetero, homo, lesbisch of bi dat 90% van de leden voor handhaving is.' Toekomst van de naam is. Dat deze naam een Ben Bloem vraagt zich vervolgens af wie drempel kan betekenen voor eventuele er eigenlijk hetero is. Volgens Marion nieuwe leden erkennen Marion Tulp en Tulp niemand bij de tenoren of bassen. Hoe de toekomst van Cantus Obliquus er Ben Bloem. Zij hebben beide deze Feitelijk weten beiden het niet zo precies, uitziet, weten Ben Bloem en Marion Tulp drempel zelf ervaren èn overschreden. en juist dat illustreert mooi het geringe niet met zekerheid te zeggen. Marion belang dat er binnen het koor gehecht Tulp: 'Het koor blijft net zolang als men­ wordt aan iemands seksuele voorkeur. sen zin hebben om in dit verband te Homo of hetero? Het maakt niet uit zolang ieder maar zingen. De redenen om bij het koor te zichzelf kan blijven. Toch hechten beide gaan kunnen misschien wel veranderen. wel aan het 'ons soort mensen gevoel'. Zelf denk ik dat een belangrijke reden Marion Tulp: 'Ik ben vijf jaar geleden bij Het koor viert het lustrum met een groot blijft om onder gelijk gestemden te ko­ het koor gekomen. In De Brug las ik een concert, waarbij ook het Arnhemse koor men.' artikeltje over het lustrumoptreden. Na Herenakkoord optreedt en Vera Spring­ Ben Bloem: 'Ik denk dat er altijd mensen enige aarzeling heb ik me aangemeld. Ik veer een acte de présence zal geven. zijn die zich door hun homoseksualiteit waardeerde de Nederlandstalige teksten Marion Tulp en Ben Bloem besteden veel toch ietwat kwetsbaar voelen. Het koor en de kwaliteit van het optreden. Verder tijd aan de voorbereiding. Uiteraard werkt is één van de plekken waar men toch dacht ik dat het koor alleen voor het koor ook hard aan de repetities. De terecht kan. Het heeft toch wel iets van homoseksuele mannen en lesbische vrou­ nummers die men ten gehore wil brengen een gezamenlijk gezongen coming out.' wen was. Ik voelde me toen nog worden met extra aandacht gerepeteerd. helemaal niet lesbisch.' Men zingt niet alleen voor de lol, maar Bart van Dam Ben Bloem zingt pas anderhalf jaar bij wil vooral graag iets laten horen. Cantus Obliquus. Ook hij heeft de Tegenwoordig zijn er veel homokoren in Lustrumconcert Cantus Obliquus met drempel van een 'homokoor' ervaren. Hij Nederland en daarbuiten. Cantus Cees van der Pluijm, Vera Springveer en las over het koor op teletekst en heeft Obliquus onderscheidt zich nog steeds Herenakkoord, 19 mei, 0 42, aanvang: eerst gebeld voor informatie en is tijdens van de meeste andere homokoren door 20.30 uur, zaai open: 20.00 uur, entree: een repetitie komen kijken. Inmiddels de gemengde samenstelling. Ben Bloem: f 13,50. De nieuw e COC w in k el

Ruim drie maanden is de COC winkel nu COC-W in k e l heringericht. De reacties zijn positief, zoals: In de Betouwstraat 9 'een mooie vormgeving'; 'functioneel ingericht'; Nijmegen 'prettige werksfeer'; Tel: 024- 3 234 237. 'uitnodigend om als klant binnen te komen.'

In de voorbereiding over de herinrichting O peningstijden : van de COC winkel is uitgegaan van de kernfuncties die de winkel heeft. maandag 13.30-16.00 Deze zijn: persoonlijke opvang van en Pinkeltje 16.00-19.00 informatieverstrekking aan mensen die met vragen en of problemen zitten over dinsdag-vrijdag 13.30-17.00 hun homo en bi-sexualiteit. Daarbij donderdag ook 1 9.00-21.30 worden artikelen verkocht en is er een bibliotheek met documentatie en literatuur over homo en bi- sexualiteit. In 1995 zijn er in de winkel en of voor de telefoon 90 opvanggesprekkengevoerd. Er zijn 513 momenten geweest waarop informatie werd gegeven. Er zijn 346 WIL JE winkel- of bibliotheekklanten in de winkel geweest. Voor de benedenruimte was tevens de altijd trouw blijven aan PINK? Geen Voor de opvangfunctie is uitgegaan dat opzet een inrichting en sfeer te maken nummer meer missen ? Geef ons dan zowel de privacy als een ontspannen en waar mensen gemakkelijk binnen kunnen je jawoord en meld je aan als abon­ vertrouwelijke sfeer van belang zijn.De lopen om een tijdschrift te lezen, een nee! Voor 30 gulden komt PINK een ruimte boven is gehandhaafd om boek te lenen, een produkt te kopen en heel jaar, tien nummers lang, in de opvanggesprekken te voeren. Deze een kop koffie en of thee te drinken. bus. ruimte kan afgesloten worden. De De nieuwe etalage geeft door de geëtste geëtste voorzetramen geven meer ramen wat privacy, maar biedt ook PINK is het afdelingsblad van het COC privacy. De nieuwe tafel, stoelen en voldoende openheid voor voorbijgangers. in Nijmegen. Maar het beperkt zich dressoir geven een wat huiselijke sfeer. niet tot verenigingsnieuws en de Er kan koffie en thee worden gezet. Ook Op een aantal kleine dingen na is alles lokale agenda. Je vindt er ook artike­ de kleuren en de keuze van beuken gerealiseerd, en werken nu acht mede­ len o verpolitiek, cultuur en kunst. Ook houten meubelen dragen hierbij toe. werkers in de nieuwe COC-winkel. Zowel op regionaal, nationaal en mondiaal De balie voorziet in alle praktische medewerkers als bezoekerszijn enthousi­ niveau. Polemieken en discussies, benodigdheden die een medewerker ast over de nieuwe inrichting. meningen en gevoelens, columns en nodig heeft. De balie is zo gesitueerd dat Ons aanbod aan produkten is uitgebreid: gedichten, actueel of voor de eeuwig­ er een open communicatie met de klant zo zijn er nu nieuwe sieraden, nieuwe heid, je vindt het allemaal in PINK. kan plaatsvinden. ansichtskaarten (ook vrouwenkaarten). In de winkel is veel informatie beschik­ Binnenkort kunt u ook speelfilms huren. Je kunt ook lid worden van het COC. baar, zowel zichtbaar als onzichtbaar. Dan ontvang je naast PINK ook het Voor'de zichtbare informatie is gekozen De COC winkel is elke dag van 13.30 tot landelijk blad XL en krijg je aantrekke­ om de informatie per onderdeel aan te 17.00 uur geopend. Ook donderdagavond lijke kortingen bij COC-activiteiten bieden, en niet zoals voorheen teveel zijn wij van 19.00. tot 21.30 uur zoals de Nijmeegse Kiss Kiss Club. over de gehele winkel verspreid. Zo is er geopend. een posterpaal, een wand voor tijdschrif­ Als u donderdagavond in de stad bent, is Vul de bon aan ommezijde in en stuur ten, een standaard voor ansichtskaarten, dat misschien een goed moment de hem naar: een vitrine voor al onze produkten en een winkel binnen te lopen om een kop koffie wand voor folders. De informatie is nu te drinken, een tijdschrift te lezen of iets Administratie PINK overzichtelijker. De vormgeving draagt te kopen. Suggesties zijn welkom! U Villa L ila hier zeker ook toe bij. bent van harte welkom voor een bezoek in de Be tou wstraa 19 De bibliotheekkasten zijn vernieuwd: in aan de winkel. 6511 GA NIJMEGEN plaats van openslaande deuren zijn er nu schuifdeuren. Anne Polhout Lokaal

In WVTTK worden de krenten uit de pap haaldelijk aangesproken over het stukje Adviescommissie van vergaderstukken, notulen, verslagen 'Het gaat slecht met de horeca'. Het en rapporten gepresenteerd. Bijdragen gaat namelijk niet slecht met de horeca. kunnen bij de redactie ingeleverd worden John Duivestein heeft helemaal niets Op 9 april j.l. heeft de Adviescommissie op floppy, viltje, memootje of door tegen de Kiss Kiss Club. De Kiss Kiss Homo-/Lesbisch beleid afscheid genomen middel van de telefoon. De redactie is Club kan het heel goed vinden met John van haar voorzitter René van Soeren. verder gewoon aanspreekbaar in de Duivestein. De laatste heeft wel bezwaar Drie jaar lang heeft René de functie van wandelgangen van Villa Lila of elders tegen gesubsidieerde horeca-instellingen. voorzitter van de commissie vervuld. waar de redactie zich mag bevinden. René was in de Adviescommissie de * Affiches van de Kiss Kiss Club mogen laatste der mohikanen. Hij was erbij * Busje komt zo. Een advocaat uit niet in gay-café My Way worden vanaf de installatie van de commissie. Wijchen en detaillist uit Nijmegen opgehangen. Café Spring in Arnhem Rene was ook de laatste die eerst in de sponsoren een bus die lopers voor Walk daarentegen belt meteen op wanneer zij Klankbordgroep heeft gezeten en later in for Life naar Amsterdam zal rijden. Walk geen affiche krijgen toegestuurd. De de Adviescommissie en die daarmee een for Life is een sponsorloop/wandeltocht betere 'concullega's'. belangrijke brugfunctie had. Hij was voor ten bate van het Aidsfonds. Walk for Life ons nieuwe leden iemand die ontzettend vindt plaats op 2 juni. Aanmelden is * Het Breed Homo Overleg bestaat nog veel weet van homo/lesbisch Nijmegen wenselijk en mogelijk bij de COC Winkel. steeds. Het Overleg haalde de kranten en van de politiek van Nijmegen en op Lopers dienen zelf sponsors te werven. door in Nijmegen te pleiten voor een wie we altijd een beroep konden doen. Minimumsponsorbedrag is niet gegeven. homohuwelijk. Iets waar het COC tegen Wij willen René ontzettend bedanken is. Op het stadhuis zullen ze er wel voor zijn inzet voor de Adviescommissie * Naar aanleiding van de WVTTK in de horendol van worden. en daarmee voor homo/lesbisch Nijme­ vorige PINK is ondergetekende her- gen. Gelukkig blijft hij dat in zijn functie * 'Hoe zit dat met die Roze Zaterdag in als staffunctionaris van het COC doen. Nijmegen?' vroeg Marja Alofs laatst aan JA, IK WIL! * een vertegenwoordiger van de homo- namens de Adviescommissie Homo- /lesbische beweging. 'Is bedrag X /Lesbisch beleid, voldoende aan subsidie?' vroeg ze. 'Nee, f 'v abonnee worden van PINK. Ik natuurlijk niet.' Wendi Dragonfire, Gerdien Verhagen krijg het blad een jaar lang f 10 nummers) voor f 30,-.(A) * 'Hoe zit dat met die Roze Zaterdag in Nijmegen?' vroeg laatst een vertegen­ lid worden van het COC. Ik ont­ Nimweegs homohuwelijk woordiger van de horeca aan een ver­ O vang naast PINK ook het landelijk tegenwoordiger van de homo-/lesbische blad XL en profiteer van kortingen voor COC-leden .(B). beweging. 'Het COC houdt een ledenver­ B&W hebben op aandringen van het Als con tributie betaal ik: * gadering waarin dat onderwerp centraal Breed Homo Overleg besloten een □ f 6 5 ,-(normaal tarief). zal staan. De homohoreca wordt partnerregister in te voeren, omdat een □ f 34,-(gereduceerd tarief, voor jon­ daarvoor uitgenodigd.' landelijke wettelijke regeling op zich laat geren tot en met 20 jaar, o f i.v.m. wachten. Het COC heeft de acties van laag inkomen, b.v. beurs o f uitkering). * Voor het lustrum van het COC bestaat het Breed Homo Overleg niet onder­ de mogelijkheid dat er een speciale versie steund. Het COC heeft er altijd voor Ik betaal zodra ik de acceptgiro krijg van de Kiss Kiss Club komt, namelijk gepleit dat de gemeente vooral druk toegestuurd. eentje in de Vereeniging. Grote Klasse uitoefent richting Den Haag om te komen dus. met een regeling die samenlevende NAAM: homo-/lesbische paren rechten geeft * In de foyer van Villa Lila kost een pilsje gelijk aan gehuwden. De brief die ADRES: f 2,25; niet zo goedkoop, maar een voorzitters van de raadsfracties daarover POSTCODE: 'Amsterdammer' kost f 2,75. Wanneer naar de Tweede Kamer zonden heeft wel

PLAA TS : ' je de inhoud van het ene glas in het onze waardering. Dit soort acties moet andere giet, merk je dat er precies o.i. voortgezet worden. Maar nu dit nep- evenveel in past... register, dat enkel symbolische waarde HAND TEKENING heeft, er dan toch komt, gaan we er * Het gaat goed met de horeca. Café De vanuit dat de inschrijving ook maar een Alleen in vullen b ij keuze B: * Mythe vraagt nu elke zaterdagavond na symbolisch bedragje mag kosten. Dan GESLACHT: M /V middernacht f 3,50 entree. blijft er voor de trouwlustigen nog wat GE BOOR TE DA TUM: geld over om hun bruiloft te komen * Kruis aan wat van toepassing is, en * Ook benieuwd naar de Nijmeegse vieren in Villa Lila. In de volgende PINK stuur de bon naar het aan ommezijde Potten- en Flikkersdag? komen we meer uitgebreid terug op deze vermelde adres. kwestie. BvD René van Soeren LichtVerteerbaar

Overleven op de beurs

langs die volslanke huisvrouw met De fascinerende wereld van DE BEURS trekt zich niets aan van de kou, droogte en hitte, vriendinnen en boodschappentassen en is traditiegetrouw zo rond eind februari losgebarsten. Het lijken er ieder jaar meer te (gezellig naast elkaar natuurlijk) te worden. Niet zo heel gek natuurlijk, met alle belangstelling voor woninginrichting, laveren. Zelfs de vier meter brede gezinnetjes stichten en de grote topper: tuinieren op eik denkbaar formaat. Met zoveel looppaden konden niet op tegen zoveel keuze op beurzengebied en een beperkte inhoud van onze eigen beurs, besloot uw stagnerend wandelgedrag. Gelukkig zijn .LV-team een bezoekje te wagen aan de moeder aller consumentenbeurzen: De er niet alleen vrouwen op de huishoud­ onvolprezen Huishoudbeurs in de RAi. beurs, er loopt zelfs een aanzienlijk percentage mannen rond, al kijken die niet allemaal even levenslustig de wereld Gewapend met niet al te warme kleding, Hard werken in. geld en stevige wandelschoenen maken We komen zelfs complete gezinnen her wij, het LV-team, ons op de vroege en der tegen. Ook allemaal gezellig naast zaterdagochtend op voor de ontmoeting We stappen uit en betreden het terein elkaar natuurlijk, of met de kinderbuggy met de medereizigers. Want wij gaan waar een doodgewoon mens verandert als een klein fomaat stormram aan de met de bus. Met zo'n bus die bestuurd in DE CONSUMENT. We komen de voorkant van de samengepakte famie- wordt door een chauffeur die zich Huishoudbeurs binnen via de eetsectie. groep. Op weg naar de babyafdeling gezellig voorstelt als Kees. Kees vertelt Dit kan heel aangenaam zijn als je er van waarschijnlijk. Op zoek naar een nog hoe bijzonder zijn bus is (wel 15 meter houdt om rond tien uur 's ochtends betere stormram. lang), dat we onderweg koffie met een getracteerd te worden op de lucht van gevulde koek krijgen, dat hij hoopt dat frites met mayonaise, cola, tompoezen, we een gezellig dagje uit zullen krijgen, een stuk of wat soorten soep, warme Modelletje K250 en dat we rond half tien in Amsterdam sauzen, vette slaatjes, aardappel-anders zullen zijn. en kroketten. Al die gezellige infomatie wordt met Wij zijn 's ochtends toch meer liefheb­ Na de eerste cultuurshock verwerkt te instemmende geluiden vanuit de bus bers van een simpel kopje koffie of thee hebben kunnen wij op zoek naar het ontvangen. Wij zijn nog bezig met met een boterham, dus dit viel niet mee. meest in het oog springende artikel op de wakker worden en proberen onze benen Het is harder werken dan u denkt, op huishoudafdeling. Het werd niet de een plaats te geven in de zuinig bemeten zo'n beurs. Werken om vooruit te kunnen Vaporella met een generator uit alumini- stoelruimte. lopen bijvoorbeeld. Om bijvoorbeeld umlegering, variabele stoomregeling en

Guhsellig heur!

Terwijl de bus door de grauwe ochtend heen zoeft, wordt gelukkig de koffie aan- gerijkt door Annie en Mientje. Twee doorgewinterde passagiers. Met de volumeknop op voluit ('We sien ook altijd de klos, moar ik vin het ook wel leuk heur!') rommelen de dames geroutineerd met de boiler en de plastic bekertjes. Even later staat er een lauw bekertje kofie voor onze neus en krijgen wij een voorverpakte gevulde koek aangereikt door Annie. Onder het gezellig consume­ ren passeren we het Chinees hotel/res- taurant van van der Valk bij Breukelen. 'Hier schenken ze alleen zwarte koffie', grapt onze buschauffeur door de intercom. Gelukkig mag hierna de gezellige muziek weer aan. Na een kleine omweg via Vleuten en het dringende verzoek om straks op tijd bij de bus terug te zijn, is het zover: De bus stopt voor het immense comDlex van de RAI. anti-slip houder, maar de 'Window Washer'. Even een greep uit de werven­ de folder: 'Vindt u ruiten wassen ook zo'n vervelend karwei? Voortaan is dit verleden tijd. De Window Washer geeft niet alleen uw vensters, maar ook uw leven extra glans. Gedaan met natte handen. Voortaan spaart u uw huid.' Modelletje k250 wordt gedemonstreerd door een nogal gedeprimeerd ogende mevrouw in een blauw mantelpakje. Wij zouden waarschijnlijk ook gedeprimeerd raken als we in een blauw mantelpakje zes dagen lang moesten rondzeulen met een apparaat dat oogt als een mini-stof- zuiger met een extra brede zuigmond. Alles over condooms wel handig om te doen. Gebruik nooit Het maakt zoemende geluiden als ze de een glijmiddel op oliebasis, want dan demonstratie-ruit in staat te soppen, en blijft er weinig over van je condoom. slurpende geluiden wanneer de zeem- Het is ons opgevallen dat veel mannen Goede glijmiddelen zijn: Wet Stuff, KY- functie in werking wordt gezet. Inder­ niet goed uit de voeten kunnen met jelly, ForPlay, Hot Rubber, Wet, Lube, daad, geen natte handen. condooms. Hieronder wat informatie en Durex Top Gel en Slik (Eros). De laatste Enigszins geshockeerd door zoveel tips. is op siliconenbasis en heeft als voordeel huishoudelijkeonzin besluiten we naarde Goede condooms voor anale seks zijn dat ze niet indroogt. Daardoor is ze ook afdeling Huis en Interieur te verkassen. condooms die tegen een stootje kunnen. voor massage te gebruiken. De siliconen Misschien is het daar wat aangenamer. Ze zijn niet per se dikker, maar ze zijn worden makkelijk en zonder schadelijke wel sterker. Er zijn natte (met glijmiddel bijwerkingen door het lichaam afgevoerd. erop) en droge condooms te koop. Bij Als je aan massage hebt gedaan en je Ook in Nijmegen beide soorten heb je extra glijmidddel op wilt dan neuken, douche je dan eerst waterbasis nodig. Wij raden aan: alle allebei grondig, met water en zeep. condooms van Hot Rubber (nat), de Duo Vinger je partner niet met een massage- Gelukkig is niet alles van het Blokker- en (droog), de Gaysafe (droog) en de olie, want dan is het niet verstandig om LuckyLeder-caliber. Met een zucht van nieuwe Mondos Yantra (nat). daarna nog te neuken. verlichting ontdekken wij dat een Deze condooms zijn goed, omdat ze Eén condoom is nooit voldoende, je doet gedeelte van de interieurbeurs is tegen de extra druk kunnen die bij er goed aan om er minstens twee bij je ingericht met meubels van kleine en kontneuken ontstaat. De anus is meestal te hebben. Denk er ook aan om dan ook jonge bedrijfjes. Hier vinden we eindelijk niet zo vochtig, en de kringspier meestal glijmiddel te hebben. De vaak meegele­ orginele, verrassende en met liefde niet ontspannen. De bovenstaande verde sachets zijn eigenlijk onvoldoende. gemaakte items. Hier borrelt de inspiratie merken zijn daar tegen bestand, bij Er zijn heel handige kleine flesjes te koop op. andere condooms weet je dat nooit die je in je broekzak kunt houden. De aanpalende gordijnenhoek is ook niet zeker, al staat er 'extra strong' op. mis. Gelooft u ons maar als wij vertellen dat er op het gebied van gordijnen hele Problemen? spectaculaire dingen gebeuren. Wat eel houden dacht u van kneedbare gordijnen, vitrage H met een metaal-look, en de steeds Ze zijn lastig, niet sexy, niet spontaan en mooiere Eco-stoffen. We zijn heel even Een condoom moet heel blijven. Dat heb ze stinken, OK. Maar het kan wel je gelukkig met al dat moois om ons heen. je voor het grootste deel zelf in de hand. leven redden, en het went best. Sommi­ Helaas moeten we buswaards. Door de Zorg dat je altijd voldoende glijmiddel op ge problemen verdwijnen, of de bezwa­ eetsectie. In de bus vallen we uitgeput in het condoom doet. Je beschermt dan het ren gaan minder zwaar wegen. slaap. Het valt niet mee, zo'n huishoud­ condoom tegen sterke wrijving, en je beurs. beschermt ook het weefsel in je anus. Als je problemen hebt met condooms, Marco Balvers Ervaren gebruikers maken minder dan kun je contact opnemen met de Jolein Jutte brokken. Veel oefenen dus! Als je nog GgD, (sociaal verpleegkundige Gemma niet zo veeel ervaring hebt, en geen Yocarini, of aidsaandachtsfunktionaris partner bij de hand hebt, kun je ook Pascal van der Maas, telefoon 024 - prima in je eentje oefenen. 3297297) met condomerie de Waakse Tip Zorg er voor dat er geen lucht in het Engel in Nijmegen of met de Condomerie tuitje zit. Heeft het condoom geen tuitje in Amsterdam. De condomerie in van zichzelf, maak er dan zelf een. Amsterdam heeft onlangs een methode Voor wie een dag uitputtend en her­ Om afglijden te voorkomen doe je er ontwikkeld om uit te zoeken welk senloos wil consumeren, en tussen­ verstandig aan het condoom helemaal af condoom de beste pasvorm voor jou door even bijkomen op de te rollen. Als je veel glijmiddel op je lui heeft. Ze gaan daarbij uit van de omtrek interieurafdeling, is de Huishoudbeurs doet voor je het condoom omdoet, is er van het condoom en de omtrek van jouw echt een aanrader. ook een grote kans op afglijden. Het kan penis. Dat kan je een hoop uitgeprobeer De echt mooie dingen van de Huis­ voor mannen met weinig voorvocht wel besparen. houdbeurszijn trouwens ook gewoon geil zijn om een druppeltje glijmiddel op in Nijmegen te zien: Hoefsloot heeft de eikel te doen voor je het condoom om Deze tekst is een bewerking van safe de nieuwste ontwikkelingen op gordij- doet. Je gevoeligheid is dan groter. mail ‘alles over condooms en glijmidde­ nengebied in de collectie, en Atrium len' SAD-Schorerstichting. op de Daalseweg heeft een uitgebrei­ de en milieuvriendelijke collectie Glijmiddelen woon en leef-artikelen, waaronder zijden gordijnstoffen en handge­ maakte meubelen. Veel mannen vergeten om extra, en veel, heel veel, glijmiddel te gebruiken. Toch op mijn eigen werk betrek, dan merk ik dat het idee overal enthousiast ontvan­ gen wordt. Ik ben overal langs geweest om de Gay Games bekend te maken en iedereen wil wel mee doen. Zo was ik bij de Kleine Komedie waar Joost Nuisl directeur is. De Kleine Komedie is eigenlijk in augustus gesloten, maar Nuisl vond ten eerste dat een gesubsidieerde instelling met zo'n evenement mee moest doen en ten tweede voelde hij zich verplicht naar zijn buren. Dat zijn de Gay Games Cultureel kroegen en de homoscene.'

pelen en brood In 1998 vinden in Amsterdam de vijfde Gay Games plaats. Dit evenement van formaat S kent naast 30 sporten een cultureel programma. 'Manager Culture' Yan van der Heiden is nu al bezig het culturele deel van de Games voor te bereiden. Hij belooft dat het een Amsterdam is volgens Yan van der gebeurtenis wordt die niemand mag missen. Bart van Dam sprak met hem. Heiden een relatief gemakkelijke stad om de spelen te organiseren. De gemeente steunt de organisatie substantieel. De gemeente heeft uiteraard laten berekenen derde maal werd het in Vancouver wat de spelen de stad kunnen opleveren. gehouden. In 1994 was het al een mega- De spelen kunnen rekenen op ongeveer evenement, toen het in New York 15.000 deelnemers en een groot aantal gehouden werd. De organisatie in bezoekers. Een dienst economische Amsterdam denkt New York minstens te zaken weet wel wat een gemiddelde evenaren. toerist per dag uitgeeft. Met andere De 'Gay Games Amsterdam 1998' zoals woorden: 'de een z'n spelen is de ander het in officieel Nederlands heet, hebben z'n brood.' Daarnaast is de publiciteit als doel wereldwijd de emancipatie van niet mis. In New York waren honderden homoseksuele mannen en lesbische journalisten aanwezig. In Amsterdam vrouwen te bevorderen door deze niet- wordt niet op minder gerekend. Amster­ competitieve sportieve en culturele dam is er om bekend en wil zich ook activiteiten waaraan iedereen kan graag profileren als tolerante stad. H e t logo van de spelen deelnemen ongeacht sexe, seksuele bestaat u it een rode voorkeuren, etnische en religieuze tulp en een roze achtergronden. Het deelnemen wordt driehoek. Doelen belangrijker geacht dan het winnen. Deze verbeelden de Yan van der Heiden is nu bijna een half stad Amsterdam en jaar bezig met de voorbereidingen van de In Vancouver was voor het eerst een homoseksualiteit. De spelen. Yan: 'Een aantal mensen is er cultureel deel aan de spelen toegevoegd. symbolen 'omhelzen' echter al jaren mee bezig. Zij maakten In Amsterdam is het voor het eerst dat elkaar in vriendschap een "bid".(Een aanbod) Al voordat New het cultureel programma een zo belangrij- York plaatsvond waren zij bezig om de spelen naar Nederland te halen. Naast Amsterdam waren Atlanta en Sidney in 'Je hoeft niet van sport te houden om de race. Dat Amsterdam het gehaald plezier te beleven aan deze Gay Games heeft, is te danken aan de club die het De Gay Games Amsterdam 1998 omdat er een cultureel programma is dat "bid" voorbereid heeft. De stad Amster­ vinden plaats van zaterdag 1 tot en een zelfstandige en gelijkwaardige plaats dam, met name de persoon van Frank de met zaterdag 8 augustus en bieden inneemt.' Dat zegt Yan van der Heiden. Grave hebben zich daarvoor ingespan­ ruimte voor de volgende sporten: 'De Gay Games zullen een zeer breed nen. Dat geldt ook voor Erica Terpstra. badminton, ballroom dansen, basket­ aanbod kennen. Dat maakt het evene­ Al deze politieke steun maakte Amster­ bal, biljart, bowling, bridge, schaak, ment dynamischer; het wordt een dam een aantrekkelijke kandidaat. Verder wielrennen, ijshockey, kunstrijden, spetterende week, een evenement waar is Amsterdam een prima plek voor de judo, karate, marathonlopen, 'martial je bij moet zijn, wat je niet mag missen. doelgroep om naar toe te gaan.' arts' (schermen?), 'physique' (body Ik ben zelf niet in New York geweest, building?), gewichtheffen, roeien, maar als ik mensen hoor praten over de squash, softball, voetbal, klimsport, opening van de spelen dan schieten hen COC zwemmen, tafeltennis, tennis, de tranen in de ogen.' Dat moet ook voor baansporten, triathlon, volleybal, Amsterdam gaan gelden, vindt Yan van waterpolo, windsurfen en worstelen. der Heiden en hij‘is ervan overtuigd dat Vanaf zomer vorig jaar is de organisatie De stichting Gay and Lesbian Games het Amsterdam lukt: 'Want alle omstan­ van start gegaan. Daaronder is Yan van Amsterdam 1998 kent een professio­ digheden zijn optimaal'. der Heiden als 'manager culture' actief. nele opzet. Dat wordt in hun Engels­ De organisatie is gevestigd in het kantoor talige informatie een 'business-like van het landelijk COC. Yan van der set-up' genoemd. De uitvoering Mega-evenement Heiden: 'Het is leuk om in het kantoor geschiedt onder de supervisie van de van het COC te zitten. Dat maakt een managing director Mare Janssens. heleboel zaken wat eenvoudiger. We Staf wordt in fases ingehuurd en een Er zijn nu vier Gay Games gehouden. Het hebben verder de wind méé. Het COC, groot deel van het uitvoerend werk evenement begon als een klein initiatief politieke en andere instanties werken zal door ongeveer 1.500 vrijwilligers in San Francisco. De tweede maal in mee en zorgen zo voor een groot geschieden. 'Frisco' was het evenement al groter. De draagvlak voor de Gay Games. Als ik het ke plaats inneemt. Yan van der Heiden: 'Vroeger kon je spreken over een "ladies- programma” , nu heeft het cultureel programma een gelijkwaardige plaats. Om dat goed te kunnen beoordelen, moet je stilstaan bij de doelstellingen van de Gay Games. De algemene filosofie bij de Gay Games Amsterdam is om op vier niveau's iets te bereiken. Wij beschrijven dat meestal in cirkels. In de eerste cirkel staat het individu: voor het individu moeten de spelen bijdragen aan zelfres­ pect. De tweede cirkel betreft de groep: homomannen en lesbische vrouwen moeten door de spelen een sterkere samenhang en gemeenschapszin ontwikkelen. De derde cirkel betreft Nederland: de Games moeten de integratie van homomannen en lesbische vrouwen bevorderen. De vierde cirkel is de wereld: de Games moeten de deelnemers en bezoekers inspireren en bijdragen tot een betere emancipatie. Het cultureel programma zal gestalte geven aan deze vier doelstellingen/niveau's.'

de Gay Games zullen plaatsvinden in evenement uitgegroeid. In Nederland Arena, het nieuwe stadion in Amster- hoor je eigenlijk nog maar weinig van. dam-Zuid. Dat moet een spectaculaire Wat ons betreft komt de publiciteit een Programma show worden. We zijn nog bezig met de jaar voor de spelen op gang. invulling ervan. De sportieve activiteiten zullen overal binnen de gemeente Hoe het programma er over twee jaar Amsterdam plaatsvinden.' Animo gaat uitzien, is nog niet in detail bekend, maar in grote lijnen weet Yan van der Heiden wel wat het gaat worden. Zo Europride Toch is de animo voor deelname groot. komen er in het kader van 'community Yan van der Heiden: 'Elke week krijg ik sense' diverse workshops voor theater, aanbiedingen voor optredens en van dans, zang enzovoort. Verder bestaat het Europride is destijds in Amsterdam voor vrijwilligers. Als mensen ergens goed in cultureel programma uit een filmfestival, een deel mislukt. Yan van der Heiden: zijn, dan worden vie graag door hen een vertelfestival en een vrouwenfesti­ 'We hadden er aanvankelijk wel last van. geholpen. Er hebben zich nu al 400 val. Andere onderdelen zijn tentoonstel­ Nu ziet iedereen dat er een andere, koorleden uit de Verenigde Staten en lingen in het Stedelijke Museum, het professionele organisatie is. Dat maakt Canada aangemeld terwijl de inschrijving Rijksmuseum en het Amsterdams de kans op succes groter. Bovendien zijn nog niet open is. Ook op sportief gebied Historisch Museum. Yan van der Heiden: we nu heel lang van tevoren begonnen gebeurt er wat met de Gay Games op 'We moeten nog bekijken welke vorm met de organisatie. We houden een het oog. Zo is in Amsterdam een deze tentoonstellingen krijgen, maar ik dagtelling bij. We hebben nu nog 877 zwemvereniging opgericht; de Havan- vind het heel leuk dat we nu al van de dagen.' (Het gesprek voor dit artikel na/Thermos Zwemvereniging. Zij zijn nu belangrijkste musea in Amsterdam werd gehouden op 6 april 1996.) aan het trainen om mee te doen, want toezeggingen hebben. Hetzelfde geldt Yan van der Heiden heeft zijn sporen in dat is belangrijker dan winnen. Een leuk voor de podia zoals de Kleine Komedie, het culturele leven verdiend. Dat geldt initiatief is de oprichting van Gay Carré en de Stadsschouwburg. Zij volgens hem ook voor de 'manager Business Amsterdam. Dat is een houden die week de podia vrij voor de sports' die doorde gemeente Amsterdam vereniging van alle gay bedrijven; ze Games. De invulling geschiedt in overleg. gedetacheerd is voor Gay Games. De hebben nu al 50 leden. Het doel van GBA Het programma moet passen binnen onze directeur is iemand die van wanten weet, is om van Amsterdam weer een dynami­ filosofie. Een belangrijk onderdeel zo zegt Yan van der Heiden, die een sche homostad te maken die de naam daarvan is de 'community-art' Dat zijn echte manager is. 'Dat is ook nodig voor 'gay Capital' verdient. Eén van de dingen uitingen van de homo-/lebische gemeen­ een grote organisatie die de Gay Games die GBA doet is een gay-pride-weekend schap. Centraal punt tijdens de Gay gaan worden. We rekenen op een totaal in de eerste week van augustus organise­ Games is de 'Friendship Village'. In en aan 1.500 medewerkers, voor het ren. In dat weekend houden ze een rond het stadhuis en muziektheater grootste deel vrijwilligers. Een afgelasting parade door de grachten, straatfeesten worden de uitslagen van de spelen van het feest op Europride, zoals dat op en diverse optredens van artiesten bij het bekend gemaakt, is een informatiemarkt, het Museumplein werd aangekondigd, stadhuis. Wanneer de Gay Games perscentrum, kantoor, en een centrum zoiets is bij de Gay Games niet mogelijk.' plaatsvinden in 1998 dan zal het gay- voor 'special needs'; dat levert extra Van verzet tegen de spelen heeft Yan pride-weekend voor de derde maal faciliteiten voor mensen met een van der Heiden nog niets gehoord. Saar gehouden worden. Het zal dan prima handicap, aids enzovoort. Aan de Boerlage die destijds actie voerde tegen aansluiten op het programma van de Jodenbreestraat zullen op zondag tot en de kandidatuur van Amsterdam als spelen.' met vrijdag diverse podia en activiteiten organisator voor de Olympische Spelen georganiseerd worden. Daarnaast vinden heeft niet van zich laten horen over de Bart van Dam er aan de Amstel diverse festiviteiten Gay Games. plaats. Die zijn er voor iedereen. We Er is wel een nadeel dat Yan van der Stichting Gay & Lesbian Games Amster­ verwachten 50.000 vaste bezoekers. Dat Heiden erkent: de relatieve onbekendheid dam is bereikbaar via telefoon: 020-620 is een aantal dat zelfs in Amsterdam zal in Europa van de Gay Games. Het 1998, fax: 020-626 1998, E-mail: opvallen. De opening en de sluiting van evenement is in Amerika tot een mega- in fo @ga ygames, nl Zinswending van het bespreken van het omgaan Oude wens met relaties en vriendschappen tot en met een avondje stappen en alles daar Het Katholiek Studiecentrum (KSC) van tussenin. Je bepaalt dus zelf hoe zo'n Na vele oproepen oproepen in PINK is de KUN organiseert op 30 mei in het kringbijeenkomst eruit ziet. zowel de bargroep van de Villa als de Congrescentrum De Eenhoorn te Voor meer informatie en/of aanmelding werkgroep Beheer weer goed bezet. Amersfoort een studiedag over HIV, kun je terecht bij: Ook voor de functie van PR-medewer- zingeving en religie. Patrick Huisman, Breehofstraat 25, ker heeft zich iemand aangemeld. Maar HlV-dragers staan voor de taak om 6542 RA Nijmegen, tel/fax: 3781771. een oude wens blijft bestaan. Villa Lila zowel in sociaal opzicht als in levens­ is nog altijd op zoek naar enkele men­ beschouwelijk opzicht nieuwe richting sen die, samen met een van de be­ en zin in hun leven te ontdekken. HIV Lesbische levens roepskrachten, de weekend-program- als inbreuk in de gangbare ervaring van mering van de Villa verder gestalte continuïteit en beheersbaarheid. Dat willen geven. Het werk bestaat uit het zijn de thema's die deze dag centraal Guldenberg Opleidingen biedt vrouwen helpen van derden bij hun/haar pro­ staan. Inschrijving is mogelijk tot 20 een weekend van 7 t/m 9 juni waarin grammering. Maar ook het zelf vormge­ mei. Informatie is verkrijgbaar bij de je alles te weten komt over relaties. Op ven aan goeddeeels nog te ontwikkelen Thomas More Academie, postbus 32, zaterdag zijn er diverse workshops en programma-beleid hoort tot de taken. 6500 AA Nijmegen, tel 024 - 361 55 's avonds een swingfeest. Heb je belangstelling voor deze uitda­ 55. De workshops gaan onder andere in ging vraag dan de vacature-folder aan. op: leren 'spelen' met wat jouw aan­ Ook bestaat er nog een vacature voor deel in een relatie is; een kennismaking een automatiseringsmedewerker en Lesbian Connexion/s met de mogelijkheden die muziek de een expositie-medewerker. Over elke verschillende delen van je lichaam kan vacature is een folder verschenen met geven; de beleving, verwachtingen en informatie over de Villa, een taak- en De fotografes Marian Bakker uit Am­ beelden van en over de eigen moeder­ functie-omschrijving, de arbeidsom­ sterdam en Traude Bührmann uit Parijs rol binnen een lesbische relatie; je standigheden en de sollicitatie-procedu- organiseren een internationale reizende eigen wensen en behoeften m.b.t. het re. Deze folders zijn verkrijgbaar bij fototentoonstelling onder de naam aangaan van een relatie. Villa Lila: 024-3233732. Lesbian Connexion/s. De bedoeling van Het weekend wordt gehouden in het deze tentoonstelling is te laten zien dat Guldenberg conferentiecentrum te er zoveel lesbische leefstijlen zijn als er Helvoirt, kosten zijn f 222,- all in. De lesbische vrouwen zijn. Gepland is dat uitgebreide folder is te krijgen in de HOMODOK de expositie in 1997 te zien zal zijn op COC-winkel of aan te vragen via tel: de Europride in Parijs en de Lesbenwo- 0411 - 642424. che in Berlijn en in 1998 tijdens de Gay Homodok is het grootste homo/les- Games in Amsterdam. Bovendien is het bisch dokumentatiecentrum in Europa de bedoeling dat een catalogus wordt Kleurrijke levens waar o.a. knipsels uit Nederlandse gemaakt. dag-, week- en maandbladen over Als je mee wilt doen kun je contact homoseksualiteit (m/v) worden verza­ opnemen met Lesbian Connexion/s, p/a Allardsoog-Hunneschans organiseert in meld. Marian Bakker, Kloveniersburgwal 21c, samenwerking met Black Orchid een Homodok zoekt mensen die het homo- 1011 JV Amsterdam. De aanmelding multicultureel weekend voor zwarte en en lesbisch nieuws in De Gelderlander moet voor 1 juni binnen zijn. witte vrouwen die van vrouwen hou­ bijhouden. Het vraagt mensen met een den. De rode draad is de kleurrijkheid abonnement op De Gelderlander, een De Kringen van vrouwenlevens. Een uitwisseling goede neus voor homo/lesbische via praten, kijken, zwijgen, dansen en berichten en die bereid zijn deze berich­ feesten. Enkele thema's die aan de ten uit te knippen en geregeld op te Stichting de Kringen is sinds januari dit orde komen zijn: Westerse en sturen. jaar bezig met de tweede 'kring' voor niet-Westerse opvoeding, boodschap­ Helaas kan Homodok geen bijdrage homoseksuele jongens tot en met 29 pen over vrouwenliefde; Culturele geven in de abonnementskosten, wel jaar. Nog steeds kunnen mensen zich verschillen in relaties; Normen en worden de portokosten vergoed. hiervoor aanmelden. waarden over onder andere trouw, Geïnteresseerden kunnen contact De Kringen is een landelijke organisatie seksualiteit en relaties; Moederschap. opnemen met Jack van der Wel van met zo'n 195 verschillende gespreks­ Het weekend vindt van vrijdag 31 mei Homodok, Oudezijds Achterburgwal groepen voor homoseksuele mannen 10.00 uur tot zondag 2 juni 16.00 uur 185, 1012 DK Amsterdam, tel: 020 - en lesbische vrouwen. plaats. De prijs is f 280,-; korting voor 5252601, fax: 020 - 5253010. Praat- en gespreksgroepen klinkt vrouwen in de bijstand is mogelijk na misschien wat zwaar, maar dat is het telefonisch overleg met Allardsoog- helemaal niet. De activiteiten variëren Hunneschans tel: 0577 - 401 441. G e d ic h t e n

Dood en jongens

Samen met Cees van der P/uijm begon Jos Versteegen zestien jaar geleden de nog altijd bestaande rubriek 'V/H De Shakespearec/ub 'in PINK. Sindsdien Hepen zijn wegen ver van PINK weg. Inmiddels is Jos Versteegen tekstschrijver van het TV-programma Klokhuis. Maar h ij kan het dichten niet laten. Uitgeverij Vassalucci publiceerde onlangs zijn debuut, onder de titel 'Voorgoed volmaakt'. VincentHunink las de gedichten.

Het is dat er een blote man van marmer op de voorkant staat afgebeeld, anders zou je denken dat de dichter wel zeer onbescheiden pretenties heeft. Een titel als 'Voorgoed vol­ maakt' wekt nu niet direct de indruk dat we met een timide, aarzelende dichter te maken hebben. Maar door de marmeren man worden we meteen op een ander spoor gezet: dat van romantiek en ironie. Toch is er in de gedichten van Jos Versteegen niet erg veel ironie te bespeuren. De bundel is opgebouwd uit drie reeksen, voorafgegaan door een inleidend gedicht. In de reeks 'Erfgoed' gaat het, heel serieus, om afscheid nemen van vertrouwde plaatsen, van familie. Ook herinneringen aan vroeger komen Narcissus' en een ‘Javaanse tuinjongen'; we komen Noerejev hierin naar voren, inclusief flarden oorlog, kennelijk uit de hern- tegen en lezen ever een bekoorlijke Oost-Duitse grenssoldaat nering en de verhalen van oudere familieleden. die in het nog verdeelde Berlin bij Checkpoint Charlie (wie kent De tweede reeks, 'Rondgang' is al even weinig vrolijk. het nog ?) de wacht hield. Als de dichter hem voorbij is, verzucht Sterfelijkheid is al wat de klok slaat. Twee strofen uit het hij fraai ik loop verloren in een vrij Berlijn (44). gedicht Stilleven II (p.25) spreken wat dat betreft boekdelen: Het misschien wel aardigste gedicht is 'Opdracht'. Het bevat alle thema's van de bundel bij elkaar, overgoten met een iro­ Dat hier het iandschap trilde, en de doden nisch sausje. b ij 'tschallen van een overwinningslied ontsnapten aan de zerken en de zoden als was 'teen goocheltruc-het zai wei niet. Opdracht

Wie stierf, versmelt met bloemen, houten aarde. Een plastic tas vol warm, welriekend leven, Wie leeft, is tot en met de dodenhof zo vers en toch zo rijp en uitgegist, op zoek naar eeuwigheid en hoger waarden, droeg ik vanochtend door de najaarsmist. alsof hij nooit zal dalen in het stof. De zon kwam op om dertien o ver zeven.

Zelden zag ik de twijfel aan de Christelijke opstanding der doden ik joeg mijn zilver door je blonde huid, op de Jongste Dag scherper verwoord (vooral dat 'het zal wel doorsneed je fijne, soepele textuur niet', waarin ook twijfel, desinteresse, berusting en wanhoop terwijl het nieuws weerk/onk - het was achtuur, kunnen zitten. De lezer mag kiezen.) er werd verkracht, geroofd, gemoord, gemuit.

Het delicaatste vlees, geheel vetvrij, MOOIE JONGENS drapeerde ik op 't teer, beboterd wit. ik sloeg je dicht, ontblootte mijn gebit Dood en sterfelijkheid, eindigheid der dingen, vergeefsheid van en hapte toe. Zwijgend versmolten wij. alles, het is allemaal geen nieuws natuurlijk. Poëzie gaat over haast niets anders, lijkt het soms wel. Maar hoewel de thema's Voor u schrijf ik de heerlijkste sonnetten, dan vertrouwd zijn, iedere dichter geeft er toch zijn eigen vorm ontbijtvrienden, broskorstige kadetten. aan. Versteegen's gedichten mogen er beslist zijn. Door de heldere taal en de strakke vormen zijn ze naar verhouding heel Jos Versteegen heeft een mooie dichtbundel gemaakt. En dat toegankelijk. Geen 'stamelpoëzie' over de 'onmogelijkheid van hij hiervoor de basis deels heeft gelegd in PINK, daar mogen we dichten' en dat soort moderne flauwekul dus, maar echte best een beetje trots op zijn. gedichten. Toch gaat mijn hart vooral naar de derde afdeling, Vincent Hunink 'Tijdopnamen', aangekondigd als een 'reeks fantasieën meteen lichte ondertoon. Vormvastheid en taal zijn hier van hetzelfde kaliber, maar de thema's lijken wat minder somber. Eindelijk Jos Versteegen, Voorgoed volmaakt, / Vassaluccij Amsterdam worden hier de nodige jongens bezongen, zoals een 'Pink 1996; 46 biz.; gebonden f2 6 ,9 0 (ISBN 90 5000 0274).

ke stoornissen verzameld en gecatego­ PSYCHIATRIE EN HOMOSEKSUALITEIT riseerd staan. Dit handboek wordt uitgegeven door de American Psychiatrie Association (APA) en is een neerslag van een voortdurende wetenschappelijke theorievorming. Om de zoveel jaar komt er een nieuwe DSM- versie uit. Dat homoseksualiteit als 'stoornis' verwijderd is in de DSM betekent echter niet dat men dit eensgezind en op basis van wetenschappelijke gegevens heeft Niet meer gestoord gedaan. Integendeel: het gebeurde in 1974 na een stemming (!) onder ruim 10.000 psychiaters en psychoanalytici (58% steunde het voorstel tot het afvoeren van homoseksualiteit van de lijst van geestelijke ziekten). Kortom: er bestaat in de psychiatrie geen eenduidige kijk op homoseksualiteit.

Nadat ik eerst enkele kanttekeningen heb geplaatst, geef ik een kort historisch overzicht van homoseksualiteit als begrip en maatschappelijk gegeven enerzijds en de 'intrede van de medische bemoeienis' anderzijds. Vervolgens zal ik enkele theorieën bespreken zoals die in de hedendaagse psychiatrie leven.

D r ie kanttekeningen

De eerste kanttekening betreft het gevaar van generalisatie dat schuilt in de termen homoseksualiteit en homo/lesbo (in het vervolg zal ik steeds de term homo gebruiken als het over homo én lesbo gaat). Alsof iedereen dan meteen weet waarover en over wie we praten, alsof het gaat om een eenheidsworst. Generalisatie wordt dan gauw stereoty­ pering. De geschiedenis toont aan dat, zolang een minderheidsgroep zoekt naar acceptatie en bevrijding, het kenmerk dat de leden van die minderheidsgroep gemeenschappelijk hebben, de identiteit bepaalt. Sommigen vinden deze stereoty­ pering wenselijk, en wel om zo een eigen gezicht te hebben, anderen zien het als een ongewenste afscheiding die integra­ tie belemmert. Een tweede kanttekening die ik wil maken is de volgende. Homoseksualiteit is nu dan wel gelukkig geschrapt als geestelijke stoornis, maar dat sluit niet uit dat bij sommige mensen homoseksue­ le gevoelens of gedragingen kunnen duiden op of leiden tot een psychisch lijden. Ik heb bijvoorbeeld verschillende In de psychiatrie is homoseksualiteit lange tijd als stoornis gezien. Sinds enkele decennia jongeren meegemaakt die in ernstige lijkt de tolerantie toegenomen. Daniël van Dijk, arts in opleiding tot psychiater, schetst depressieve en suïcidale toestand de ontwikkeling van de opvattingen over homoseksualiteit in de psychiatrie vanaf de verkeerden vanwege de ontdekking van vorige eeuw. hun homoseksuele gevoelens. De angst om er mee voor de dag te komen is soms enorm groot. De derde kanttekening: ik hoor nogal The greatest poverty is not to live Het is nog maar kort geleden dat eens zeggen dat men het 'naar' en 'ge­ In a physical world, to fee! that one's homoseksualiteit als ziekte is geschrapt stoord' van de psychiatrie vindt dat ze desire uit het in psychiatriekringen internatio­ bijna elk gevoel of bijna elke vorm van Is too difficult to teil from despair naal gebruikte handboek Diagnostic and menselijk (homo/hetero/biseksueel) Statistic Manual o f Mental Disorders gedrag ziet als mogelijke aanwijzing voor (Wallace Stevens, Esthétique du ma!) (kortweg de DSM), waarin alle geestelij- een psychisch probleem. Alhoewel ik deze bewering begrijp en aangerekend wanneer er een anale coïtus allerlei pogingen werden gedaan om vind dat de psychiatrie deze typering zelf had plaatsgevonden; alle andere homo's in hetero's te veranderen (via mede veroorzaakt heeft, denk ik ook dat handelingen waren slechts 'eenvoudige medicijnen, chirurgie, psychotherapie). er veel positiefs te vertellen is over de wellust'. Er was dus sprake van 'dood­ De seksuologie (die in de vorige eeuw ontwikkeling van de psychiatrie. Ik denk zonde' wanneer men zich in het gaatje ontstond) heeft er kortgezegd aan dan bijvoorbeeld aan de behandeling van vergiste. meegewerkt om te spreken van het angststoornissen, depressies en schizo­ In de 19e eeuw kwamen zoals reeds 'homoseksuele type mens'. Was de frenie. gezegd nieuwe opvattingen naar voren grondlegger van de seksuologie, I. Bloch Omdat een psychiater eerst wordt over homoseksualiteit. (1872-1922), iemand die de seksuologie opgeleid als arts (bezig met Kenmerkend voor deze ontwikkeling is voor die tijd breed benaderde (vanuit de gezondheid/ziekte; normaal/abnormaal) het samengaan van de idee 'de homo­ biologie en de sociaal-culturele omgeving en zich vervolgens intensief bezighoudt seksueel is een bijzondere soort' (i.p.v. van de mens), de latere ontwikkeling met gedachten, gevoelens en gedragin­ 'sodemieter', die slechts een tijdelijke zette de cultuur steeds meer buitenspel gen van mensen zullen ze mensen en afwijking vertegenwoordigde), met de en kwam tot verschillende seksuele hun gedrag ook altijd bekijken met de bril idee 'het is een geestesziekte' en 'het is categorieën waarin het gaat over normaal/afwijkend, gezond/ziek. een maatschappelijke kwaal'. Er kwam normaal/abnormaal. In de huidige opleiding tot psychiater zo naast de kerkelijke afkeuring ook een De theorievorming in de seksuologie in wordt echter veel aandacht besteed aan verwereldlijking van het 'homoseksuele de periode voor de bekende Alfred zowel de biologische en psychologische delict'. Homoseksualiteit werd als 'tegen Kinsey en zijn medewerkers (1948) ging als de sociologische kant van de mens, de natuurlijke orde' beschouwd. nogal ver. zodat je mag verwachten dat er 'breed' De eerste systematische poging om alle Zo werd 'het homoseksuele type' door naar mensen gekeken wordt. vormen van afwijkende seksualiteit te verschillende seksuologen zelfs in ordenen gebeurde trouwens niet door meerdere 'subtypen' onderscheiden. In een arts maar door een crimineel, en wel vroegere studies wordt zelfs over 'de istorisch overzicht de aristocraat markies De Sade. Hij dwangmatige, de nerveuze, de neuroti­ H schreef in de Bastille in 1785 het boek sche, de psychotische, de psychopathi­ Les 120 journées de Sodome ou TEcoie sche en de alcoholische homoseksueel' In de boekbespreking 'Sodoms zaad du Libertinage. Hierin worden de gesproken. Harvey beschrijft zelfs 46 ontkiemd' van Gert-Jan ten Brinke in de lotgevallen beschreven van vier rijkelui soorten homo's. PINK van april jl. wordt het boek Sodoms die zich in een kasteel terugtrekken en in De bekende Kinsey en zijn medewerkers zaad in Nederland van Theo van der Meer 120 dagen 600 perversiteiten afwerken. komen op het idee van een continuüm besproken. In deze bespreking komt naar Het thema macht speelt bij De Sade een van het heteroseksuele tot het homosek­ voren dat door veel sociologen, antropo­ grote rol, hij neemt een duidelijk 'anti- suele (1948). Na Kinsey heeft de logen en historici wordt aangenomen dat medisch standpunt' in. seksuologie een ontwikkeling doorge­ homoseksualiteit 'eerder de uitkomst is maakt waarbij kortgezegd de homoseksu­ van een historisch proces dan een in alle De term homoseksualiteit werd door de aliteit uit de sfeer van stoornissen kwam. tijden en culturen voorkomend verschijn­ Hongaarse arts Benkert ingevoerd in sel'. 1869. De Duitse psychiater Westphal Volgens sommigen (waaronder Foucault) En verder: 'Voor Foucault en zijn navol­ publiceerde zijn onderzoek naar 'de is de homo een uitvinding van gers is de homoseksueel in de negentien­ aangeboren omkering van het seksueel seksuologen/artsen/psychiaters. Hiermee de eeuw ontstaan als produkt van de gevoel met pathologisch bewustzijn van wordt bedoeld dat de homoseksuele medische wetenschap en hadden het verschijnsel'. identiteit een produkt zou zijn van een seksuele gedragingen tussen twee Het bekende boek van baron Richard von sociale classificatie die als doel heeft mannen voor die tijd niets met een Krafft-Ebing uit 1882, Psychopathia controle en regulering van de maatschap­ homoseksuele persoonlijkheid van doen'. Sexualis, stelt dat voor homoseksualiteit pij. Alle reden dus om het aandeel van 'de twee factoren bij elkaar moeten komen: In onze eeuw heeft de theorievorming medische wetenschap' eens nader te veelvuldig masturberen in combinatie over homoseksualiteit vanuit de bekijken. met een degeneratieve (ontaarde, psychologie, de antropologie, de afwijkende) aanleg. theologie, de sociologie en vanuit de Het is bekend dat zowel in de Griekse Hij sprak over 'perversies' (omkeringen) biologisch-medische en psychiatrische oudheid als in verschillende culturen als uitingen van seksueel gedrag dat niet hoek een hele ontwikkeling doorgemaakt. homoseksueel gedrag een verschijnsel is gericht is op de menselijke voortplanting. De vooral door het feminisme in Amerika dat behoort tot het gevarieerde geheel Seksuele gedragingen werden door de losgemaakte discussie over seksuele van menselijke seksualiteit, soms 'een medische wetenschap in feite omgezet identiteiten en rollenpatronen heeft ook kwestie van smaak', soms 'een traditie in seksuele geaardheden en identiteiten. het emancipatieproces van homo's of een ritueel'. Zowel de oude Griekse gestimuleerd, waarbij de sociale en geschriften als verschillende actuele psychologische normen ten aanzien van cultureel-antropologische studies geven Homoseksualiteit 'de vrouw' en 'de man' zijn aangepakt. hierover een overvloed aan informatie. Zo hebben omgekeerd de homostudies Lange tijd werd de term sodomie het feminisme ook een dienst bewezen. gebruikt als een vergaarbakcategorie In Engeland werd het begrip homoseksu­ Ondertussen staat naast het recht op voor allerlei ongepaste seksuele handelin­ aliteit rond 1890 geïntroduceerd door de 'anders-zijn' het recht op 'niet anders gen. Het kwam voor op de lijst van bekende seksuoloog Havelock Ellis. Hij zijn' en is er verzet gekomen tegen de ernstige zonden naast ontucht, overspel, beschouwde het als een biologische hegemonie van de heteroseksualiteit. ontvoering etcetera. Men sprak van variant. Op die grond probeerde hij de 'sodemieters', plegers van allerlei vormen maatschappelijke discussie tot meer Ik zal nu kort ingaan op de meest van ontucht. Sodomie werd in de 17e en verdraagzaamheid te bewegen. gehoorde opvattingen zoals men die in 18e eeuw op religieuze gronden verbo­ Alhoewel hij voorstander was van de hedendaagse, westerse psychiatrie den. juridische hervormingen op dit gebied kan vinden. Eerst de meer biologisch- Een onderzoek naar de omschrijving van (het per scientiam ad justitiam van psychiatrische opvattingen, vervolgens sodomie door Hahn leverde een interes­ Magnus Hirschfeld, seksuoloog) heeft hij de meer algemeen-psychiatrische sante anekdote op. In het Traité de door het medisch-biologisch karakter van opvattingen, waaronderde psychoanaly­ sodomie van pater Sinistrati d'Ameno zijn werk ongewild juist meegewerkt aan tisch georiënteerde opvattingen. (midden achttiende eeuw) werd een het categoriseren en medicaliseren van Uit cultureel-antropologische studies homoseksuele handeling als misdaad homoseksualiteit, met als gevolg dat er komt naar voren dat homoseksualiteit onder alle volken voorkomt. Verschillen­ 4% van de mensen zou voorkomen. rende en aanzienlijke onvrede bij iemand de pogingen om homoseksualiteit te Nog niet zo lang geleden behoorde over zijn/haar homoseksuele oriëntatie. herleiden tot iets duidelijk waarneem­ homoseksualiteit tot de seksuele baars en meetbaars hebben tot dusverre stoornissen. Men sprak zoals hierboven niet geleid tot iets concreets. vermeld over 'perversies'. Een in de Psychoanalyse Alhoewel het bekend is dat hormonale Nederlandse psychiatrie fraaie illustratie factoren in de zwangerschap de ontwik­ van veranderde opvattingen is de keling en organisatie van de hersenen ontwikkeling bij P.C. Kuiper. Binnen de psychoanalytische wereld is mede bepalen, evenals de genderidenti- Professor P.C. Kuiper heeft in de de centrale opvatting nog steeds dat teit (iemands basale gevoel man of verschillende drukken van zijn (Nieuwe) homoseksualiteit een ontwikkelingsstoor­ vrouw te zijn), zijn er geen duidelijke Neurosenleer zijn grotendeels psychoana­ nis is omdat homoseksuelen het eindre­ aanwijzingen voor directe verbanden. Er lytisch geïnspireerde theorie over sultaat van het oedipale stadium niet zijn geen 'homoseksuele hersenen'. homoseksualiteit in de loop van de halen (zie boven). Swaab en Hofman in 1990 en LeVay in tachtiger jaren drastisch herzien. De theorie is nog steeds dat er een 1991 kwamen op grond van onderzoek Voor hem was het op grond van de fixatie optreedt in de seksuele gericht­ van hersenen van overleden homoseksu­ klassieke psychoanalytischeopvatting zo heid, simpelweg als resultaat van een te ele mannen tot de bevinding dat een dat als eindstadium van de normale veel aan zelf-erotiek en narcisme, of haat bepaalde hersenkern (de nucleus ontwikkeling simpelweg werd uitgegaan jegens de ouder van het zelfde geslacht suprachiasmaticus) bij homoseksuele van het bestaan van seksuele gevoelens in combinatie met een sterke binding aan mannen groter zou zijn dan bij heterosek­ voor het andere geslacht. Eventuele de ouder van het andere geslacht. suele mannen. gevoelens voor het zelfde geslacht Wanneer Freud wordt aangehaald in zijn Onderzoek bij tweelingen laat zien dat konden alleen van 'gesublimeerde' aard opvattingen over normale en afwijkende homoseksualiteit bij eeneiige tweeling­ zijn, dit in navolging van het door Freud seksualiteit komen er meestal twee broers van homoseksuele mannen geïntroduceerdebegrip Oedipuscomplex. geluiden. aanzienlijk meer voorkomt dan bij twee- Later sprak P.C. Kuiper over 'een Het eerste geluid is dat Freud in principe eiige tweelingbroers. Eveneens komt ontwikkeling met ais eindstadium geloofde in een 'multipele perverse' en homoseksualiteit bij familieleden van homoseksualiteit zonder dat er van 'biseksuele' aanleg van de mens, maar homo's percentueel duidelijk meer voor. neurotische stoornissen sprake hoeft te dat deze aanleg in een normale seksuele Dit kan wijzen op de directe invloed van zijn', dit onder invloed van veranderende ontwikkeling steeds uitkomt op een een erfelijke factor maar het zoeken naar maatschappelijke normen. heteroseksuele gerichtheid. Zo niet, dan deze factor heeft nog niet tot duidelijke In de psychiatrie worden seksuele- en is er sprake van een blokkade in de resultaten geleid. genderidentiteitsstoornissen (travestie, ontwikkeling. transseksualisme) in één groep bij elkaar Het tweede geluid is dat hij in 1935 een geplaatst. brief heeft geschreven aan de moeder Psychiatrie Onder de seksuele stoornissen vallen de van een homoseksuele zoon. Hierin seksuele dysfuncties (stoornissen op het schreef hij: 'Wij beschouwen haar gebied van het seksuele verlangen, de (homoseksualiteit) als een variant van de Zoals gezegd wordt homoseksualiteit in opwinding, de coïtus en het orgasme) en seksuele functie, veroorzaakt door een de moderne psychiatrische leerboeken in de parafiiieën (fetisjisme, pedofilie, bepaalde onderbreking in de ontwik­ het algemeen niet meer als een stoornis exhibitionisme, seksueel sadisme, keling'. gezien. In navolging van de studies van seksueel masochisme, voyeurisme en Freud's boodschap is ambivalent: een het Kinsey Institute (later bevestigd door andere). homo is een 'abnormale' persoon die niet het rapport van Shere Hite) gaat men uit Daarnaast spreekt men nog van andere ziek is. Opmerkelijk is dat Freud strijd van een 'spectrum van seksualiteit' seksuele stoornissen (niet vallend onder heeft gevoerd tegen enkele volgelingen (hetero-homo in verschillende gradaties), seksuele dysfuncties of parafiiieën). Eén van hem die homoseksuelen een waarbij exclusieve homoseksualiteit bij hiervan is het bestaan van een voortdu­ opleiding tot psychoanalyticus wilden verbieden. Daarvoor had hij ook al een Songfestival paar keer zijn nek uitgestoken ter verdediging van de homoseksualiteit tegen uitsluiting op maatschappelijke gebieden. Gelukkig zijn er ook binnen de psychoa­ nalytische kringen van nu geluiden en publikaties die homoseksualiteit benade­ ren vanuit de idee dat het een variant is zonder dat het een stoornis is. Het boek Being Homosexual (Gay men and their development) van de Ameri­ kaanse homo-psychiater-psychoanalyti- De Tweede Keer cus Richard A. Isay (1989 Penguin Book) is hiervan een boeiend voorbeeld en wil ik ter lezing aanbevelen. Hij geeft aan de hand van verslagen van psychotherapie­ Langzaam maar zeker naderen we weer de 18de mei. Deze datum zal voor velen onder ën bij homo-mannen zijn kijk op de ons niet van zo 'n geweldig grote betekenis zijn, maar Halogeen verzorgt die avond voor traditonele psychoanalytische visie. de tweede keer het Eurovisie Songfestival in Vila Lila. Reden genoeg om er in PINK een De psychiater-psychoanalytica Judd paar woorden aan te wijden. Zeker omdat Nederland dit jaar we er mee mag doen en Marmor heeft een belangrijk aandeel er dus zeker wat vaderlandse gevoelens boven tafel zullen komen. gehad in de bestudering en de theorie­ vorming van de vrouwelijke homoseksua­ liteit. Nederlandse deelname was in het begin "mixed up; un-original, but ok” . Dat helemaal nog niet zo zeker. Want vanaf klinkt dus niet al te veelbelovend. We behoren echt niet tot de favorieten van ulpverlening 1996 geldt de regel dat elk land, behalve H het winnende van het jaar ervoor, zich het jaar. moet kwalificeren in een eerste internati­ Het is gruwelijk maar waar, maar favoriet In mijn ervaring van acht jaar werken in onale voorronde. Dit jaar werd die nummer 1 voor 1996 is voor de zoveel­ de psychiatrie kom ik bij homo's geen gehouden op 20 en 21 maart maar ste keer weer eens Ierland. Ik word hier andere psychische stoornissen tegen dan verder niet publiek bekend gemaakt. De echt kotsmisselijk van. Ik vind dat er bij hetero's. Wel is het nogal eens zo dat uitslag echter wel, en er ging dus een voor de leren maar een apparte regel ik homo's spreek die problemen hebben schok door de wereld van iedere moet worden gemaakt dat ze in Gaelic met hun coming-out en alle gevolgen van songfestivalliefhebberdat Duitsland eruit zingen of zo. dien, of homo's die een gebrekkige gevallen was. De ARD was hier zo van Favoriet nummer 2 is Zweden, onmiddel­ identiteitsontwikkeling hebben doorge­ onder de indruk dat ze gedreigd hebben, lijk gevolgd door ... Turkije. Dat is toch maakt. Vaak is het gevoel van eigen­ en nog steeds dreigen, de internationale werkelijk ook belachelijk. De Turken zijn waarde in deze situaties erg wisselend, eindronde niet via de Duitse tv uit te volgens mij nog nooit hoger gekomen en treden nogal eens depressieve zenden. Jaja, onze oosterburen zijn een dan de 9de plaats in 1986, maar nu is de klachten op. Voor sommigen is het een beetje op hun teentjes getrapt nu. verwachting dat ze in de top 3 staan. belangrijk gegeven dat hun hulpverlener Een tweede inzending die ons -godzij­ Eerlijk gezegd heeft het ook wel wat: ze ook homo is. dank- bespaard blijft is die van Israël. Ja, verdienen het best om eens een keer te In enkele instellingen voor geestelijke dames en heren, de almachtige vader winnen. Ik hoop sowieso dat er eens een gezondheidszorg zijn er aandachtsfuncti­ kon niet verhelpen dat het europeese land wint dat nog nooit hoog geëindigd onarissen voor homoseksualiteit (zoals publiek anders dacht over de Israëlische is, en Turkije hoort daar echt wel bij, net ook voor vrouwenhulpverlening, allochto­ snol, die het liedje 'Peace for the world' zoals (ja, bekenden voelen het al nenhulpverlening). Zij proberen niet ten gehore bracht. Zonde? Op een aankomen natuurlijk) Finland. alleen de tolerantie 'te bewaken' maar bepaalde manier wel: de Israëlische ook binnen hun instelling hulpverlening bijdrage had altijd wel iets, je kreeg dat aan homo's/lesbo's zo goed mogelijk te liedje nooit uit je hoofd, al was het altijd Zigeunerin laten verlopen. natuurlijk de vraag of dat nou uit Een actueel voorbeeld is het deze maand bewondering of afgrijzen was. Een derde door Gerrie Huisman en Joke van 't Erve afwezige: Denemarken. Stonden zij vorig Goed, als u niet geïntersseerd bent in geschreven artikel in het Maandblad jaar nog boven aan de lijst, nu zijn ze een eulogie op Jasmine's nummer kunt Geestelijke volksgezondheid (4-96). weggestemd. u deze alinea het beste maar overslaan. Hierin beschrijven zij het proces van een Wie er verder uitvielen? Rusland, Niin kaunis on taivas kreeg namelijk in poliklinisch gespreksgroep in een Roemenië, Hongarye en FYROM. Nou het juryrapport de kwalificatie "catchy, psychiatrisch ziekenhuis voor vrouwen vraagt u zich vast af wat dat laatste land folksy song" mee, maar als je het num­ met lesbische gevoelens. is en, ik moet eerlijk zijn, ik heb het zelf mer hoort, snap je niet hoe de jury dit ook na moeten zoeken: Macedonië heeft kunnen zeggen. Ze zullen wel weer Ik heb geprobeerd heel beknopt een (Former Yugoslav Republic of Macedoni- stokdoof zijn geweest, net als de beeld te geven van hoe in de hedendaag­ a). Je moet er maar even opkomen. Oostenrijkse jury in 1994, die ons aller se psychiatrie över homoseksualiteit Willeke haar enige punten gaf, voor een wordt gedacht, en dit tevens vanuit een nummer waar ik eigenlijk best wel feeling historische perspectief. mee heb, om het maar eens in goed Alhoewel er in de psychiatrie (met Mixed-up, but OK Nederlands te zeggen. Niin kaunis on uitzondering van de psychoanalyse) een taivas is al op cd uitgebracht in vier ontwikkeling is geweest naardestigmati- Resultaat: 23 landen over en we zitten talen, Fins, Engels ('In dreams'), Frans sering van homoseksualiteit en naar meer erbij. De confrontatie Nederland-Duits- ('Si beau est Ie ciel') en Zweeds ('En tolerantie is het steeds oppassen land is reeds geweest, dus wat staat underbar himmel'). Goed, we zien wel geblazen dat het niet gaat om een onze overwinning nog in de weg? Ik ben weer hoe deze 20-jarige getatoeëerde 'schijntolerantie'. bang dat dat best wel veel is. 'De eerste schone Finse zigeunerin het er vanaf keer' van Maxine & Franklin Brown had brengt. Het is het enige nummer dat ik Daniël van Dijk namelijk niet zo'n geweldig juryrapport: zelf tot nog toe gehoord hebt. Tot slot misschien nog even leuk om te avondje met volle teugen genieten of melden dat Nederland als 15de ten gruwelen worden, dat mag U zelf tonele mag verschijnen, onmiddellijk na bepalen. Slovenië. Meteen daarna worden we gevolgd door onze zuiderburen, de Tomi Ra vier Belgen (Lisa Del Bo 'Liefde is een kaartspel'), zodat de tv-kijkende Europe­ Eurovisie Songfestival op groot beeld; aan zes minuten non stop Nederlands te Villa Lila, zaterdag 18 mei, 20.30 uur verduren krijgt. Of dit de Europeese Izaal open om 20.00 uur). Entree f 10. integratie ten goed zal komen, blijft voor Voorverkoop in de COC-winkel vanaf 3 mij een vraag, maar ach wat doet het mei. ertoe. Het zal ongetwijfeld weer een

FOLDERS OP DE TRAP?

In WVTTK (PINK 3, blz. 17) wordt Wat gaat Halogeen doen? gesuggereerd dat COC-winkelmedewer- kers aan folders een vaste plaats op de trap hebben gegeven. Dit is onjuist! Angelique en Marco geven antwoord. Voor de renovatie begon is er een inhoudelijk plan gemaakt, onder andere 'Ik vind het jammer dat het lied "De eerste keer” het geworden is. Er zitten veel over de informatie die in de COC winkel fouten in en de zinnen kloppen niet'. zou worden aangeboden. In het kort 'Ach, Angelique, troost je maar met de gedachte dat toch niemand het verstaat. komt het er op neer dat de informatie per Overigens vind ik het wel een lekker deuntje hebben en we doen tenminste mee. Er onderdeel op een vaste plaats aangebo­ kunnen geen slechtere nummers door ons ingezonden worden als je ze vergelijkt met den zal worden, en niet, zoals voorheen, "Waar is de Zon" van onze Willeke'. teveel over de winkel verspreid. Dit is nu gerealiseerd met de tijdschriften, de 'Zou het net zo gezellig worden als vorig jaar?' ansichtkaarten, de posters en de 'Tuurlijk, weet je nog dat het publiek op een gegeven moment zelf begon te raden produkten. De folders zullen op dezelfde met welke hapjes en drankjes we aan kwamen zetten bij de landen die op dat manier worden aangeboden als nu moment hun lied ten gehore brachten? En het commentaar van Paul de Leeuw was gebeurt met de tijdschriften. Het weer verpletterend.' wachten is op de achtergrond, waar de folderhouders aan kunnen worden 'Nou, alleen die opmerking "Wat een kutlied” heb ik nog dagen lopen herhalen. bevestigd. De achtergrond is in bestel­ Jammer dat hij geen commentaar meer mag geven. Nu krijgen we het van Herman ling. Tijdelijk staan de folders nu op de van Beusekom, een beetje saai.' trap, totdat de bestelling binnenkomt. 'Gelukkig hebben we de gratis hapjes en drankjes nog. Ook dit jaar zijn die weer Hoe je informatie aan winkelbezoekers aangepast aan de landen die meedoen. En dan zijn er ook nog sfeervolle dia's, aanbiedt is een inhoudelijke zaak. Dat is uitgezocht door Karin. Ja, en dit jaar hebben we zelfs een eigen showballet, compleet het terrein van de winkelmedewerkers en met boa's op het hoofd.' het bestuur. Vanuit de inhoudelijke plannen die zijn gemaakt wordt de 'En natuurlijk een live presentatie duo, dat feestverhogende attributen ten tonele vormgever gevraagd zijn vormgeving brengt... Maar we verklappen niet alles.' hierop af te stemmen. 'De mensen moeten niet vergeten om losse guldens mee te nemen, zodat ze kunnen Over de vorgeving is bijna iedereen gokken welk land dit jaar zal winnen.' enthousiast, zowel winkelmedewerkers als winkelbezoekers.Persoonlijk vind ik de 'Ik vind het ook leuk als men een beetje feestelijk gekleed komt. Hoewel het natuurlijk vormgeving mooi, eigentijds, creatief en niet verplicht is.' met zorg gedaan. 'Als ze maar niet in een camping-smoking komen!' Anne Poihout 'Zouden we winnen?' 'Het is zó'n slecht lied: het zou nog wel kunnen ook. Wedden?'

Angelique Kerkhofs Marco Balvers PINK is een uitgave van de Nijmeegse Mei afdeling van het COC en verschijnt tien keer per jaar. Lid worden van het COC? Of alleen abonnee van PINK? Vul de bon vr 3 20.30 u Villa Lila Mish Mash, jongerenavond in, elders in dit blad. za 4 19.30 u Doornroosje Wild Bunch Extra (alle leeftijden) 20.30 u Villa Lila Concert nadodenherdenking * Redactie en vormgeving: Michel van zo 5 12.30 u Valkhof Bevrijdingsconcert Berkel, Gert-Jan ten Brinke, Bart van 15.00 u Souterrain Salon voor oudere heren * Dam, Fons Haenraets, Zip Ritzen, Ingrid 15.00 u Villa Lila Opening expositie Hannes Steinert * Sewpersad, Annelies van Stijn, Hay 20.30 u Steigertheater Toneel: Mannen van Daarnet, 'Amar' * Wijnhoven. wo 8 20.00 u Schouwburg Mathilde Santing * do 9 20.00 u Aula KUN Lesbische lezingenreeks 4 * Eindredactie: Vincent Hunink. 20.00 u Villa Lila Alg.ledenverg. COC 'Roze Zaterdag' * zo 12 11.30 u NS Nijmegen Vrouwenwandelgroep Second Sunday* Vaste medewerkers: Marco Balvers, 12.00 u Valkhof Dag van het Levenslied * Marijke Foncke, Jolein Jutte, Mirjam wo 15 19.30 u HlV-café Arnhem Ontmoetingsavond Kho, Helm de Laat, André van der za 18 19.30 u Doornroosje Wild Bunch Voung Linden, Jasper Mevis, Petra Mooijman, 20.00 u Villa Lila Halogeen presenteert Songfestival */* * Cees van der Pluijm, Els de Roos, René zo 19 14.30 u (zie Agenda Plus) Bi-vrouwensalon * van Soeren. 15.00 u Souterrain Salon voor oudere heren * 20.30 u 042 Jubileumavond Cantus Obliquus ** Agenda-gegevens en advertenties: René za 25 14.00 u Koningsplein Nijmeegse Potten-en Flikkersdag * van Soeren (3600345, op kantoortijden) 21.30 u Kolpinghuis Feest Potten- en Flikkersdag * wo 29 19.30 u HlV-café Arnhem Speciale avond: 'Creatief met aids' * Foto voorpagina: Simone van Zolingen.

Kopij voor PINK 5 dient uiterlijk maan­ Juni dag 13 mei bij de redactie te zijn (In de Betouwstraat 9, 6511 GA Nijmegen; E- mail U211323 @ vm.uci.kun.nl.) za 1 14.00 u Bovencafé de Waag Poëzie:'Van twee tot twee' */** PINK 5 verschijnt donderdag 23 mei 19.30 u Doornroosje Wild Bunch Extra (alle leeftijden) zo 2 15.00 u Souterrain Salon voor oudere heren * BESTUUR N.V.I.H. COC Nijmegen 15.00 u Villa Lila Opening expositie Herma van Wijk ** Henk Beerten, vz. - aandachtsvelden 11.00 u Villa Lila Bus-sponsorloop Walk for Life (adv): dagl.best., repres., aidsprev.& wo 5 22.00 u Café de Mythe De Dulle Griet * voorl., ouderen, werkgr.overleg; vr 7 20.00 u Schouwburg 'Torch Song Trilogy' * 3237308 20.30 u Villa Lila Mish Mash Raymond van Schaaik, secr. - adv: dagl. 22.00 u Doornroosje Gay Leather Party * best., secr., ouderen, begel. stafmedew.; za 8 20.00 u Schouwburg 'Torch Song Trilogy' * 3786226 zo 9 11.30u NS Doetinchem Vrouwenwandelgroep Second Sunday* Anne Kester, penningm. - adv: dagl.best. wo 12 19.30 u HlV-café Arnhem Ontmoetingsavond financ.beheer; 3230795 za 15 19.30 u Doornroosje Wild Bunch Young Cees van der Pluijm, alg. bestuurslid - zo 16 14.30 u (zie Agenda Plus) Bi-vrouwensalon* adv: PR en voorl., aktuele kwesties, PINK zo 16 15.00 u Souterrain Salon voor oudere heren * en COC-Winkel; 3559610 za 22 22.00 u Arnhem jJOY! gay/lesbian summerparty Wendi Dragonfire, alg. bestuurslid - adv: minderheden, asielz. en vluchtelingen, In Villa Lila is er elke maandag vanaf 16.00 theemiddag van jongerengroep Pinkeltje, Brown Blossom, Asylum Support Gr., ma/di/wo-avond dansles van Side Step Stijldanscursussen. Foyer open vanaf 22.30 Roze Meldp; 3444349 (do vanaf 22.00). Vr vanaf 17.00: Villa Borrel, voor ieder die zich bij de Frederique Kosse, alg. bestuurslid - adv: homolesbische beweging betrokken voelt. jubileum 1996, jongeren, voorl., Pinkeltje; * Zie Agenda Plus Clari Tilanus, alg. bestuurslid - adv: ** Zie elders in deze PINK ondersteuning penningm., politiek, con­ gres; Jos Koeken, alg. bestuurslid - adv: ouderen; 3600443 Yvette Hexspoor, meedraaier - adv: jubileum 1996, leden, vrijwilligers, regio; 6632636 NPFD Hannes Steinert

Voor de zesde maal zal het middagpro­ In mei introduceert Villa Lila het homo- gramma van de Nijmeegse Potten- en erotische tekenwerk van de uitStuttgart Flikkersdag plaatsvinden tussen winke­ afkomstige kunstenaar Hannes Steinert lend en ander publiek op het Konings­ in Nederland. Vorige maand publiceerde plein. Tussen 14.00 en 17.00 zullen er PINK als eerste tijdschrift in Nederland optredens zijn van Jan Rot, een groep al enkele voorbeelden van diens werk. die Braziliaanse dans/acrobatiek/vecht- Bij gelegenheid van Hannes eerste sport laat zien, de 'Holland Travesty tentoonstelling in Nederland zal een Agency' en anderen. kleine catalogus uitgegeven worden, die 's Avonds is er weer het traditionele tijdens de opening ten doop wordt feest in de verschillende ruimtes van het gegeven. Deze opening wordt verder Kolpinghuis met travestie acts, optre­ opgeluisterd met zang van Arno Steegh dens van Marianne Weber, de vrouwen­ op de piano begeleid door Frank Leurs. band '6-pack & one 4 free', house­ Wo 5 mei Villa Lila, Aan vang 15.00 uur. muziek en stijldansen. Toegang gratis. Na afloop van het feest staat in de foyer van Villa Lila een ontbijt klaar. Za 25 mei, Koningsplein, 's middags vanaf 14.00 uur, toegang gratis; Kolpinghuis, Smetiusstraat 1, aan vang 21.30, kaarten in de voorverkoop: f 15,- fonder andere in de winkel van het COC en boekhandel De Feeks), aan de kassa: f 17.50. torch Song Trilogy

Het toneelstuk en de film 'Torch Song Trilogy' van Harvey Fierstein is nu ook in het Nederlands te zien. Met in de hoofd­ De Dulle Griet rol Paul de Leeuw. Vrijdag 7 en zaterdag 8 juni wordt het stuk in de Zoals iedere eerste woensdag van de Stadsschouwburg van Nijmegen maand, is er ook de volgende maand opgevoerd. Voor wie niet zolang wil weer een vrouwenswingavond in de wachten, volgen eerdere optredens in Mythe onder de naam De Dulle Griet. de buurt: vr 24 en za 25 mei in De Weer lekker dansen, sjansen, lachen en Lievekamp te Oss en wo 29 mei in de kletsen in de discotheek. Stadsschouwburg van Arnhem. Wo 5 juni, café de Mythe, aan vang Vr 7 en za 8 juni. Stadsschouwburg, 22.00 uur, toegang gratis. aan vang 20.00 uur, entree f 27,50/ f 32,50/ f 37,50, pashouders f5 ,- kor­ ting. Dodenherdenking

Op 4 mei legt het Breed Homo Overleg namens alle lesbische vrouwen en homoseksuele mannen tijdens de Dodenherdenkening weer een krans bij Gay Leather Party het monument op het Trajanusplein. De plechtigheid daar begint om 20.00 uur. Voor de zevende keer wordt in Salon oudere heren Traditiegetrouw verzorgt het Nijmeegse Doornroosje het leer-, rubber- en koor Cantus Obliquus na de Dodenher­ uniformfeest voor homomannen geor­ Iedere 1 e en 3e zondag van de maand is denking een concert in Villa Lila. Bij het ganiseerd. Men vindt hier darkrooms, er voor oudere homofiele heren weer de ter perse gaan van dit nummer is nog video's, een labyrint, een Golden Sho- Nijmeegse zondagmiddagsalon. Uniek niet bekend of ook dit jaar het Düssel- wer ruimte en een omkleedgelegenheid door sfeer, stijl en gezelligheid. dorfse koor LuSZDschrei een gastop­ want er is een strenge kledingcode. Zo 5 en 19 mei, 2 en 16 juni, Souterrain, treden verzorgt. Vr 7juni. Doornroosje, Toegang: f 15,- Groesbeekseweg 38, Nijmegen. Van Za 4 mei. Villa Lila, aanvang: 20.30, . Voorverkoop vanaf 28 mie in de COC- 15.00 tot 19.00uur. toegang gratis. winkel. S p eciale ALV

Op de Algemene Ledenvergadering van het COC zal de tweede helft van de avond gewijd zijn aan de vraag of Roze Zaterdag nog wel reden van bestaan heeft, en zo ja, hoe zo'n dag er dan uit zou moeten zien. De gasten op deze avond zijn: Laurette Spoelman, directeur van het COC, Huub Verweij, vice-voorzitter van Gay Business Amsterdam, Marja Alofs, wethouder van cultuur in Nijmegen, en Adri van Hout, penningmeester van het landelijk COC. Cees van der Pluijm zal de avond presenteren. Do 9 mei. Villa Lila, aan vang 20.00 u.

Second Sunday

Vrouwenwandelgroep 'Second Sunday' heeft voor zondag 1 2 mei een wandel­ Mannen van Daarnet tocht uitgezet. Vertrek vanaf station Nijmegen om met de bus naar Millingen 'Amar, tussen tulpen en muntthee' is de nieuwste produktie van homotheatergroep te gaan voor een tocht van 20 km. Het Mannen van Daarnet. Dit stuk over twee Marokkaanse jongens op het kruispunt van de eindpunt is ook weer Millingen waar de Nederlandse provinciale homo-subcultuur en hun traditionele Marokkaanse achter­ bus terug naar Nijmegen gepakt wordt. grond, werd geschreven door Th. van Os en gaat op bevrijdingsdag in het Nijmeegse Onderweg bestaat de mogelijkheid de Steigertheater in première. Met muziek, zang en buikdansen. inwendige mens te verstrerken in een Vrij 5 mei, Steigertheater, 20.30uur; vrij 7juni, Doornroosje Nijmegen, 20.30u. horecagelegenheid. Ook honden mogen mee. (volgende wandeling 9 juni.) Zo 12mei: Station Nijmegen; vertrek 1 1 . 30 uur, voor meer informatie bel: 024- Laatste nieuws!’ Dag van het Levenslied 3452673 o f024-354102!.

Het is weer zover: Humor en Ellende, de Roze Zaterdag Lach en de Traan komen er weer aan! ongfestival Welke zanger, zangeres, duo, tio, quar- S Het leek er even op dat er dit jaar geen tet en wie verder kan tellen, weet met Roze Zaterdag zou zijn, maar uitein­ een snik het hart van het publiek te Halogeen verzorgt ook dit jaar weer een delijk heeft Haarlem zich voor de orga­ raken. De zware levenballast, of juist totaal-programma rond het Eurovisies­ nisatie van deze dag kandidaat gesteld. niet, mag 1 2 uur lang weer op het podi­ ongfestival. De zaal gaat open om Met het grote succes van de manifesta­ um worden gesmeten. De zieleroerselen 20.00 uur waarna Zip Ritzen en Rene tie van 1989 in die stad als steun in de worden in, uit het leven gegrepen. Het Kusters de gasten door de avond lood­ rug organiseert de Stichting Roze wij-gevoel leeft weer. Laat de golf van sen. Er zijn optredens gepland van een Zaterdag Haarlem op 29 juni een kleur­ levenstragieken joligheid als een warme heus show-ballet en het 'Winnende rijke parade door de binnenstad en een gevoelige douche over je heen komen. Lied' van het COC koor zal ten gehore solidariteitsmanifestatie op het Maar let op: voortaan mag je de tweede worden gebracht. Passende drankjes, Vlooienveld in de Haarlemmerhout. De zondag van mei inhaken en meezingen. hapjes en grapjes zijn bij de prijs inbe­ organisatie zal zelf geen feesten organ­ De Dag van het Levenslied is ver­ grepen. En degene die de winnaar (/) iseren maar ze staat wel open voor initi­ schoven van Bevrijdingsdag naar raadt, krijgt natuurlijk weer een prijs. atieven in die richting. Men verwacht Moederdag. Dus vergeet vooral je De avond kan swingend worden afge­ dat een keur van Haarlemse artiesten moeder niet mee te nemen. sloten op de muziek van DJ Boriz. Zie optredens zullen verzorgen. Specifieke Zo 12 mei, Valkhof, van 12.00 tot ook elders in deze PINK voor meer infor­ informatie over de programmering volgt 24.00 uur, toegang gratis. Meer infor­ matie. nog. matie, Steigertheater tel: 024 - 18 mei Villa Lila. Zaal open: 20.00 uur. Za 29 juni, Haarlem, Roze Zaterdag. 3606346. Aanvang: 20.30uur. Toegang: f 10,-. Ze is weer met band te zien en te horen Studium Generale KUN, Homo/ Lesbische Studies KUN en twee studentes hebben een in Nijmegen, op woensdag 8 mei in de lesbische lezingenreeks georganiseerd onder de titel 'Het lesbische (in) perspektief'. In Stadsschouwburg met haar voorstelling de lezingenreeks staat de vraag naar de identiteit van lesbische vrouwen centraal. Het Choosy Beggar. Wie dit misloopt kan de lesbische hoeft niet één identiteit te zijn. In tegendeel, een lesbische vrouw kan over dag erna in de Stadsschouwburg van meerdere identiteiten beschikken die zullen wisselen en verschillen naar gelang cultuur Arnhem terecht. en tijd. Wo 8 mei, Stadsschouwburg, vanaf Historische, sociale en libidinale aspecten zullen bij de uitdieping van het onderwerp 20.00 uur, entree: f 35,-pashouders f betrokken worden. Sociale patronen worden als basisstructuur voor de reeks genomen. 5 ,-korting Gekozen is voor een opzet met dichotomieën: homo-hetero; vrouw-man. De laatste twee lezingen in de cyclus zijn:

Lesbiennes en heteromannen Een aantal heteromannen vindt van zichzelf dat zij een buitengewoon goede omgang hebben met lesbische vrouwen. De stellige indruk onstaat hierbij dat de betreffende vrouwen op hun eigen wijze met deze vriendschappen omgaan. Daan van Speijbroeck spreekt over mythologie, met als uitgangspunt Acteon die op zoek is naar Artemis/Diane wanneer ze haar bad neemt. Tevens zal een lezing gehouden worden over literatuur. Do 2 mei. Aula van de KUN, 20.00uur, toegang gratis.

Lesbiennes en lesbiennes De diversiteit van lesbische vrouwen is enorm. Denk alleen maar aan het bekende rijtje: kleur, klasse, leeftijd. Op deze avond zullen deze verschillen en hun betekenis voor leef­ stijl, identiteit etc. belicht worden. De avond bestaat uit ongeveer vijf spreeksters die korte statements maken en een discussie. Vooraf zal een video getoond worden waarin de onderlinge verschillen in populaire media verbeeld zijn. Spreeksters zijn o.m.: Dorian Hiethaar, Renée C. Hoogland, Monique Doppert, Frances Nijssen, Judith van de Sande. De discussie wordt geleid door Dorrelies Kraakman. Do 9 mei, Aula van de KUN, 20.00 uur, toegang gratis.

Creatief met aids Van twee tot twee Vanwege het vijfjarig "Van twee tot twee, twaalf uur poëzie in bestaan van de HlV-verenig- Nijmegen" is een poëziefestival waarop ing Gelderland is er 29 mei dichters voorlezen uit eigen werk. Kleine een bijzondere ontmoe- groepjes dichters worden afgewisseld tingsavond met onder meer met muzikale entr'actes, zodat het festi­ een tentoonstelling, voor­ val ook voor minder grote poëzieliefheb­ dracht, muziek, optredens en bers aantrekkelijk is. (zie ook elders deze verrassingen. PINK.) Wo 29 mei, HiV-café Met medewerking van onder andere: 'Positief', Coehoornstraat 8, Jana Seranova, Carla Bogaards, Theo Arnhem, 19.30 uur; voor van Os, Elly de Waard, Jet Pit, Chawwa informatie bei di/do middag: Wijnberg, Hanny Michaelis, Mustapha 024-3228556 Stitou, Thea Doelwijt, Cantus Obliquus, Dubbelzang, Jean Pierre Rawi, Cees van der Pluym, Patricia Lasoen, Viktor Vroomkoning en Joanna Werners. Za 1 juni, de bovenzaal van café de Waag, van 14.00 tot 2.00 uur, entree: f 12,50 (van 14.00 tot 18.00 uur), f 17,50 (van 20.00 tot 2-00 uur) en f25- (passepartout). Voorverkoop in Rn&khanHpl Fr>f*kc COC Nijmegen / A lgemeen Aandachtsfunctionaris Aids en Homoseksualiteit Nijmegen e.o.: Pascal van der Maas; GGD, H e t NAAKT: DE RUG N.V.I.H. COC Afd. Nijmegen: bestuur, secreta­ Groenewoudseweg 275, tel. 3297185, bgg svp riaat, redactie PINK, alle werkgroepen: In de antw.apparaat inspreken; privé Ö26-3515123. Betouwstraat 9, 6511 GA Nijm. Pb.552, 6500 AN Nijm.; giro 2571843. Aids-overleg Nijmegen, pb. 1120, 6501 BC Krachtige sensuele naakten uitgevoerd in * Secretariaat-stafmedewerker René van Soeren, Nijm.; 3225555. GGD-aids-telefoon 323 16 00. met lijnolie vermengde oilbar en oilstick, tel. 3600345 (ma,wo,vr 9-17 u.; di 11-17 u.); Geslachtsziekten 3227124, spreekuur gratis en * COC-winkel: In de Betouwstraat 9, tel. anoniem. schilderachtige tekeningen op groot 3234237, ma 13.30-19 u. (na 16 u. Pinkeltje), formaat, vormen de hoofdmoot van de di-vr 13.30-17 u.; do ook 19-21.30 u.; Buddy-project Nijmegen, p/a NIM, Mevr. H. Verschoor, tel. 258 13 34 (di t/m do) expositie van de in Doorn woonachtige Homo-lesbisch huis Villa Lila, In de Betouwstraat 9, 6511 GA Nijm., tel. 3233732 en fax Cultuur, geloof en onderwijs Herma van Wijk. De expositie wordt 3233717. Beheer aanwezig ma-vr 13-17 u. gehouden in Villa Lila in de maand juni. CantusObliquus, Nijmeegs potten-en flikkerkoor; Praat / doe / ontmoeting inf. Kees van den Heuvel (3229902); Koos Kool Haar voorkeur voor ruggen komt vooral (3228398) of Mirjam Tulp (0487-523677). voort uit de monumentale mogelijkheden Homo-introgroepen, voor jongens en mannen die werk willen maken van hun homoseksualiteit; Het Genootschap voorTegennatuurlijke Letteren, van dit onderwerp. De voorzijde van een inf.: Bert 13772082) en Kosta (3607209); Pb. pb. 1156, 6501 BD Nijm. mens vindt ze vaak te erotisch beladen: 552, 6500 AN Nijm. Flikkertheatergroep Mannen Van Daarnet, p/a 'Het moet er niet te dik bovenop liggen. Introgroepen voor homoseksuele vrouwen, Pb. Clem Bongers, Museum Kamstraat 52, 6522 GB 38127, 6503 AC Nijm.; inf.: Monique (3977906) Nijm.; 3231668. Met de weergave van een rug valt al of Olga (3786268). zoveel uit te drukken. Zoveel spanning, Dansschool Side Step, Hans van Oppenraaij, tel. Pinkeltje, praat/doe-groep voor homoseksuele 026-3253006. kwetsbaarheid, emotie!' Opvallend is dat jongens en meiden, In de Betouwstraat 9 6511 ondanks de vaak gespierde uitstraling GA Nijm.; inf. 3234237, bij voorkeur ma 16-19 Lesbisch Archief Nijmegen, pb. 1220, 6501 BE u. Nijm.; 3234459; ma-wo 14-17 u. haar modellen vrijwel altijd in zichzelf gekeerd zijn. Kringen, praatgroepen voor homoseksuele man­ Regionale Pastorale Werkgroep Homofilie (RPWH) nen en lesbische vrouwen); inf. Ton Sprokholt regio Nijm., pb. 1566, 6501 BN Nijm. Op de expositie is ook grafisch werk te (3565495), Jim Krijgsman (0486-412546) of zien. Kartondrukken, een droge-naald- (voor vrouwen) Anneke (3604606) of Wil Fandum, homo/bi-emancipatiegroep Hogesch. (3776141). Gelderland, pb. 3000,6802 DA Arnhem. techniek, verwant aan de ets, die een De Nijmeegse zondagmiddagsalon voor oudere Lesbische en homostudies KUN, pb. 9108, 6500 meer spontane en directe werkwijze homofiele heren, inf. Jan Houterman, 0481- HK Nijm., Aquinostr.3.01.14; 361 2938 (ma/di). mogelijk maakt. Dit werk is abstracter 465625). Plaats: Souterrain, Groesbeekseweg 38. Data: zie Agenda. Diversen van karakter.

Gobi, initiatiefgroep Biseksualiteit Nijmegen, Adviescie Homo-/lesbisch beleid; vz. Mariëtte contactpersoon biseksuele vrouwen: Hilde Pellegrom, bereikbaar via secr.: zie volgende. Herma van Wijk werd in 1945 in Vossen (3234761). Schiedam geboren, volgde opleidingen Functionaris homo-lesbisch emancipatiebeleid Wild Gorgeous Women, initiatiefgroep lesbische gem. Nijm.: Tiny Zijlstra; bureau Tandem, St. aan 'Artibus' te Utrecht (1962-1967) en en biseksuele vrouwen; info Marsha Delima Canisiussingel 19b, 6511 TE Nij.; 36501 25, do (3232865) of Pauline Preuter (3236325) en vr., 10-1 2 u. de Arnhemse Akademie, afdeling beeldende vorming (studeerde af in Brown Blossom, initiatiefgroep allochtone homo- Beleidsmedew. homo-lesbisch beleid gem. Nijm.: en biseksuele mannen en vrouwen; Pb. 552, Riky Marsman-Coopmans, pb.9038, 6500 JW 1984). Momenteel woont en werkt zij in 6500 AN Nijm.; inf.: Alfons van Broekhoven Nijm.; 3292476. Doorn. (3603821) of Willy Last (3771645). Stichting Nijmeegse Potten en Flikkersdag, pb. V oorlichting en hulp 31009, 6503 CA Nijm. Opening: zondag 2 juni, 15.00 uur. Voorlichtingsgroep lesbische vrouwen, pb. 161 7, Pink Panther, volleybalclub; inf. Mark Dennert Toegang gratis. 6501 BP Nijm.; inf. Syl (323 7538) en Marriette (3607911) of Ellen Lankhorst (3223789) (323 7682). NVSH-werkgroep Pedofilie, pb. 1585, 6501 BN Werkgroep Orpheus; De Hoefkamp 11 -56, 6545 Nijm. MH Nijmegen; Buiten Nijmegen Werkgroep Lesbische moeders; inf. Ineke/Ellen (3223789) en Lieke/Wilma (3235608). Landelijk kantoor COC, Nw.zijds Voorburgwal 68-70, 1012 SE Amsterdam; 020-6234596 Werkgroep Ouders en homoseksualiteit, Fam.van COC-anti-discriminatielijn: 020 - 6234596. Os, Lankforst 13-32, 6538 HK Nijm.; 3440306. COC-Arnhem, Jacob Cremerstraat 32, pb. 359, COC-politie vertrouwenspersoon, voor inf., 6800 AJ Arnhem; 026-4423161. Spreekuur do begeleiding, anoniem melden en klachten over 19-21 u; za 14-6 u (bellen of bezoeken). politie: René van Soeren, 3600345 (kantoor­ uren); 's avonds: 3223040). COC-Oss, pb. 551, 5340 AN Oss; 0412- 626666. Infowinkel: Torenstr. 13, ma-di-vr 14- Hulp en gezondheid 17 u., wo-do 19-21 u. Salon elke 3e zondag 15 u. Halte Drie, Gelders spreekuur voor lesbische vrouwen en homoseksuele mannen; secr.: Homowerkgroep Land van Cuijk; secr. Smidstr. Tooropstraat 206, 6521 NX Nijm.; info en 35; 5431 BG Cuijk; 0485-321365. afspraken: 3234966 ma en wo, 20.30-22.30. Lesbische en homogroep Maas en Waal, Korte GACH, Gelders Advies centrum Homoseksuali­ Akker 72,6651 WR Druten. teit, pb. 400, 6500 AK Nijm. Schwulengruppe Kleve, tel. (09-49) 2821 - iVe™ 'S ^ 0' atd- Gelderland, Regulierstr. 75, 231 57, ma-vr 10-14 u; wo ook 20-22 u. n o U c S e Nijm.; bereikbaar di en do 14-17 u.; Voor meer informatie: bel de COC-winkel (links 3228556; fax 3280071. bovenaan deze pagina). Alle genoemde nummers zijn in Nijmegen en directe omgeving (024), tenzij HiV-café Positief: wo, om de 14 dagen, even anders vermeld. Wijzigingen s.v.p. naar PINK, weken, 19.30-23 u.; Coehoornstraat 8, Arnhem Villa Lila, In de Betouwstraat 9, 6511 GA t.o. statmnl Nijmegen.

Cees van der Pluijm H E T ZELFDE ANDERS (3)

VAN EEN MOOIE TAFEL KUN JE NIET ETEN (1981)

Ik wil bepaald niet twisten over smaak Of hier een soort discussie gaan beginnen Maar mooie jongens kunnen slecht beminnen Dat is voor mij een uitgemaakte zaak

Ze zijn te veel gevleid, verwend, en vaak Gelijken ze op derderangs vorstinnen 0 Die minder zijn dan zij die als slavinnen ü Te koop zijn in de huizen van vermaak QJ Neen, liever kies ik mij voor tussen ‘t linnen U Een knaap met pukkels, baardhaar, kromme spraak 03 Te grote oren, en met onderkinnen O) a Nog pas had ik zo’n jongen aan de haak CZ5 En o, hoe zachtkens gleed ik bij hem binnen Hoe diep was hij doordrongen van zijn taak

03 VAN EEN MOOIE TAFEL KUN JE NIET ETEN X (1996) I f l Geknield, zijn handen op zijn rug Gespitst op wat er komen gaat Zijn adem stokkend in zijn keel Q Toont hij zijn kinderlijk gelaat

En met zijn ogen neergeslagen Beantwoordt hij beknopt en stug Terwijl ik door zijn haren streel 1 Mijn barse, onbeschaamde vragen Dan mag hij staan en onomwonden Biedt hij gebukt zijn billen aan Zijn schoonheid vraagt mijn hand te slaan Zo’n ongereptheid moet geschonden

Het windt hem op, zijn stem klinkt hees

Zijn jongenslul klimt langs zijn buik — Men leert de liefde in ‘t gebruik: De zweep striemt bijtend langs zijn vlees