ARAZİ VARLIĞI VE DAĞILIMI (2014)

Ormanlık ve Tarım Alanı Diger Alan 1.233.043 ha. 899.642 ha.

Çayır mera Alanı 411.015 ha.

İlin Toplam Yüzölçümü : 2.543.700 Hektar

1 TARIM ALANLARININ KULLANIM AMAÇLARINA GÖRE DAĞILIMI (2014)

Tarıma Elverişli Tarla Alanı Toplam Sebzelikler Meyvelikler Kullamılmayan Tarım (ha) (ha) Alan Ekilen Nadas Alanı( ha) (ha) (ha) (ha)

TOPLAM 35.565 17.170 19.124 832.454 328.729 1.233.043

İlin toplam alanının % 48’lik dilimi olan 1.233.043 ha’ da tarım yapılmaktadır.

2 TARIM ARAZİLERİNİN İLÇELER DÜZEYİNDE GENEL DAĞILIMI (2014) Tarıma Sebze Tarla Meyve Nadas Elverişli Toplam Tarım İLÇELER Alanı Alanı (ha) Alanı (ha) Alanı (ha) Kullanılmayan Alanı (ha) (ha) Alan (ha) AKYURT 16.312 223 223 2.578 556 19.891 ALTINDAĞ 3.339 12 70 2.961 0 6.381 AYAŞ 39.254 2.718 408 8.557 0 50.938 BALA 100.988 520 221 64.399 500 166.627 BEYPAZARI 42.973 8.008 784 10.080 1.200 63.045 ÇAMLIDERE 1.054 26 139 944 2.093 4.256 ÇANKAYA 7.738 235 169 2.318 500 10.959 ÇUBUK 40.341 1.072 4.183 9.205 3.900 58.702 ELMADAĞ 12.047 61 365 13.778 175 26.426 3.895 62 8 1.015 650 5.630 EVREN 7.890 324 148 5.587 0 13.949 GÖLBAŞI 49.070 257 1.327 30.136 500 81.290 GÜDÜL 17.780 1.090 1.952 9.656 100 30.578 HAYMANA 104.890 478 249 54.065 200 159.882 KALECİK 30.146 375 3.842 19.985 0 54.348 KAZAN 15.491 6.820 562 4.123 61 27.056 KEÇİÖREN 1.234 33 94 485 179 2.026 KIZILCAHAMAM 10.058 294 795 4.249 3.000 18.396 MAMAK 5.024 45 81 1.537 160 6.846 NALLIHAN 21.021 1.037 412 18.228 3.000 43.698 POLATLI 178.065 5.749 388 33.809 0 218.011 PURSAKLAR 6.308 65 173 692 0 7.238 SİNCAN 42.892 2.950 323 4.696 0 50.860 ŞEREFLİKOÇHİSAR 70.956 3.000 217 23.447 2.350 99.970 3.692 112 39 2.200 0 6.042 TOPLAM 832.454 35.565 17.170 328.729 19.124 1.233.043 3 TARIM ARAZİLERİNİN SULAMA DURUMU (2014)

Alanı Sulanan Arazi Oranları (ha) % Devlet Tarafından Sulanan Arazi 67.326 64

Halk Tarafından Sulanan Arazi 38.589 36

Toplam Sulanan Tarım Arazisi 105.915 100

Toplam Tarım Arazisi 1.233.043 100

Sulanan arazi varlığı toplam tarım arazisinin % 8,6 ’sini oluşturmaktadır.

4 2014 YILI METEOROLOJİK VERİ CETVELİ ( Kg/m²)

İSTASYON : 9.Bölge Müdürlüğü ENLEM :32:52 E YÜKSEKLİK : 938 m BOYLAM :39:56 N AYLAR YILLIK YILLAR TOPLAM OCAK ŞUBAT MART NİSAN MAYIS HAZİRAN TEMMUZ AĞUSTOS EYLÜL EKİM KASIM ARALIK

2002- 52,4 45.9 43,7 41.5 42,0 34,9 11,0 64,4 22,2 35,3 32.6 53.3 479,2 2012

2013 49,9 33,9 49,7 39,3 20,4 25,5 24,4 18,7 4,2 20,2 22,4 5 313,6

2014 31,1 12,1 46,8 50,4 78,3 90,8 9,5 15,1 73,3 51,9 15,7 58,6 533,7

Uzun Yıllar Ortalaması : 403,8 mm

5 TARIMSAL YAYIMI GELİŞTİRME PROJESİ (TAR-GEL) (2014) MEVCUT PERSONEL SAYISI BOŞ KADRO TOPLAM İLÇELER Veteriner Veteriner Mühendis Mühendis KADRO Hekim Hekim 1 Akyurt 5 5 10 2 Altındağ 4 3 7 3 Ayaş 13 5 18 4 Bala 18 8 1 26 5 Beypazarı 14 6 20 6 Çamlıdere 3 9 12 7 Çankaya 5 8 13 8 Çubuk 12 6 18 9 Elmadağ 2 2 4 10 Etimesgut 5 2 7 11 Evren 4 3 7 12 Gölbaşı 8 2 10 13 Güdül 12 5 17 14 Haymana 15 10 25 15 Kalecik 12 7 19 16 Kazan 6 5 11 17 Keçiören 3 2 5 18 Kızılcahamam 4 19 1 23 19 Mamak 8 3 11 20 Nallıhan 14 8 1 22 21 Polatlı 20 3 23 22 Pursaklar 6 2 8 23 Sincan 15 12 27 24 Şereflikoçhisar 13 8 5 1 27 25 Yenimahalle 4 1 5 TOPLAM 225 144 6 3 378 GENEL TOPLAM 369 9 378 6 BİTKİSEL ÜRETİM

7 ÇİFTÇİ KAYIT SİSTEMİ (ÇKS)’NE KAYITLI ÇİFTÇİ SAYISI İlimizde ÇKS ye kayıtlı 46.087 işletme bulunmaktadır.

İlimizde ÇKS ye kayıtlı 46.087 işletme’nin ÇKS ye kayıtlı arazi varlığı * 577.332,13 ha dır. İlimizde ÇKS’ ye kayıtlı çiftçi sayısı, Türkiye’deki kayıtlı çiftçi sayısı ( 2.183.270 ) nın % 2,1’i kadardır. * (2013 Yılı )

8 İLÇELER ÜZERİNDEN ÇİFTÇİ SAYIMIZ (31.12.2014)

ÇİFTÇİ ÇİFTÇİ İLÇELER İLÇELER SAYISI SAYISI AKYURT 941 HAYMANA 7.098 ALTINDAĞ 130 KALECİK 2.125 AYAŞ 2.113 KAZAN 1.118 BALA 4.877 KEÇİÖREN 81 BEYPAZARI 2.255 KIZILCAHAMAM 152 ÇAMLIDERE 39 MAMAK 149 ÇANKAYA 330 NALLIHAN 1.516 ÇUBUK 1.504 POLATLI 8.735 ELMADAĞ 1.102 PURSAKLAR 173 ETİMESGUT 177 SİNCAN 2.333 EVREN 522 ŞEREFLİKOÇHİSAR 4.265 GÖLBAŞI 3.545 YENİMAHALLE 163 GÜDÜL 644 46.087 TOPLAM

9 İLİMİZ ARAZİ BÜYÜKLÜĞÜ DAĞILIMI

İŞLETME BÜYÜKLÜĞÜ 0 -50 50-100 100-200 200-500 500-1000 1000 < TOPLAM (da ) İŞLETME 12.971 11.971 11.282 6.675 782 116 43.797 SAYISI (Adet) ORAN ( % ) 29 27 26 15 2 1 100

14.000

12.000 0-50 10.000 50-100 8.000 100-200 6.000 200-500 4.000 500-1000 2.000 1000 < 0 0-50 50-100 100-200 200-500 500-1000 1000 <

10 BAŞLICA ÜRÜNLERİN ÜRETİMLERİ (2014)

Üretim Miktarı Ürün (ton)

1 Tarla Ürünleri 2.198.590

2 Sebze 773.380

3 Meyve 125.194

4 Örtü altı 2.815

5 Süs Bitkileri (Adet) 55.315.588

11 TARLA ÜRÜNLERİ VERİLERİ ÜRETİM (ton)

Tarla Türü 2010 2011 2012 2013 2014 (İlk 5 ürün)

1 Buğday 1.512.907 1.746.878 1.256.431 1.554.837 *1.051.495

2 Arpa 908.322 865.914 555.254 695.536 *486.610

3 Şekerpancarı 407.515 398.583 426.045 486.472 *483.983

4 Soğan (kuru) 408.094 450.293 268.217 427.970 *412.700

5 Aspir 1.181 5.367 7.409 22.518 35.584

* 2014 yılının kurak geçmesinden dolayı üretim düşmüştür.

12 MEYVECİLİK VERİLERİ Üretim (ton)

Meyve Türü 2010 2011 2012 2013 2014 (İlk 5 ürün)

1 Üzüm 36.194 39.771 40.217 40.742 46.699 2 Vişne 28.570 29.919 27.689 28.183 * 18.901 3 Elma 31.541 31.013 33.522 36.800 * 28.497 4 Armut 16.552 15.772 17.036 17.748 * 14.330 5 Kiraz 5.020 6.097 6.050 6.414 * 6.065

SEBZE ÜRETİM VERİLERİ Üretim (ton) Sebze Türü 2010 2011 2012 2013 2014 (İlk 5 ürün) 1 Kavun 224.157 210.398 196.018 196.295 * 184.933

2 Domates 146.734 163.378 166.266 164.121 * 145.149

3 Karpuz 136.112 153.615 143.426 140.475 * 115.993

4 Havuç 109.955 110.005 132.965 131.800 131.400 5 Soğan (Taze) 17.680 18.674 18.329 18.454 18.334 * 2014 yılının kurak geçmesinden ve yaşanan don olaylarından dolayı üretim düşmüştür.

13 İLİMİZDE ÜRETİLEN ÖNEMLİ BİTKİSEL ÜRÜNLERİN TÜRKİYE ÜRETİMİNDEKİ PAYI (2013)

TÜRKİYE ORANI TÜRKİYEDEKİ ÜRÜN ÜRETİM ÜRETİM (% ) SIRALAMA MİKTARI (ton) MİKTARI (ton)

1 Aspir 45.000 24.876 55 1 2 Balkabağı 95.076 11.498 12 1 3 Marul (aysberg) 64.625 35.721 55 1 4 Kavun 1.699.550 196.295 12 1 5 Soğan taze 153.478 18.454 12 1 6 Soğan kuru 1.904.846 427.971 22 1 7 Kimyon 17.050 10.239 60 1 1 Ayçiçeği çerezlik 143.000 22.200 16 2 2 Ispanak 220.274 26.268 12 2 3 Havuç 569.855 131.800 23 2 4 Mercimek yeşil 22.000 2.789 13 2 5 Vişne 179.752 28.183 16 2 6 Arpa 7.871.618 683.764 9 2 1 Fiğ (dane) 114.218 17.333 15 3 2 Marul (göbekli) 212.189 23.133 11 3 3 Kabak sakız 293.709 26.312 9 3 4 Yulaf (dane) 235.000 20.447 9 3 5 Armut 461.826 17.749 4 3

14 BAŞLICA TARLA BİTKİLERİ EKİLİŞ VE ÜRETİMLERİ (2014)

Ort. Ekiliş Üretim Ürünler Verim (ha) (ton) (Kg/ha) 1 Buğday 451.703 1.051.495 2.328

2 Arpa 230.016 486.610 2.116 Ayçiçeği(yağlık+çerezli 3 31.597 37.637 1.191 k)

4 Fiğ ( dane ) 11.504 13.494 1.173

5 Nohut 17.189 18.081 1.052

6 Soğan 7.972 412.700 51.769

7 Şeker Pancarı 8.828 483.983 54.824

8 Aspir 22.743 35.584 1.565

9 Kimyon 12.810 8.300 648

15 15 YILLAR İTİBARİYLE ÖNEMLİ TARLA ÜRÜNLERİ EKİLİŞ VE VERİMLERİ ÜRÜNLER 2010 2011 2012 2013 2014

Ekiliş (ha) 459.066 484.928 495.774 477.206 451.702 Buğday Üretim (ton) 1.512.907 1.746.878 1.256.431 1.554.837 1.051.495 Ekiliş (ha) 269.229 239.517 220.357 223.157 230.016 Arpa Üretim (ton) 908.322 865.914 555.254 736.486 486.610

Ayçiçeği Ekiliş (ha) 29.572 31.518 31.115 31.239 31.597 (Çrz.+Yağ.) Üretim (ton) 32.520 34.269 33.648 41.475 37.637

Ekiliş (ha) 15.831 13.482 13.436 15.487 11.504 Fiğ (dane ) Üretim (ton) 19.052 15.812 16.003 17.332 13.494

Ekiliş (ha) 14.358 14.538 15.336 16.181 17.188 Nohut Üretim (ton) 14.804 14.867 14.926 19.667 18.081

Ekiliş (ha) 7.714 7.453 8.270 8.565 8.827 Ş. Pancarı Üretim (ton) 407.515 398.583 426.045 486.472 483.983

Ekiliş (ha) 8.220 8.973 7.333 8.255 7.972 K. Soğan Üretim (ton) 408.094 450.293 268.217 427.970 412.700

Ekiliş (ha) 1.109 3.511 4.905 12.884 22.742 Aspir Üretim (ton) 1.181 5.367 7.409 22.518 35.584

16 Ekiliş (ha) 10.130 10.380 11.466 15.257 12.810 Kimyon Üretim (ton) 6.816 7.479 8.493 10.239 8.300 16 BAŞLICA SEBZELERİN EKİLİŞ VE ÜRETİMLERİ (2014)

Ekiliş Üretim Ortalama Ürünler (Ha) (Ton) Verim (Kg/ha)

1 Kavun 16.247 184.933 11.181

2 Karpuz 4.027 115.993 28.804

3 Domates 2.938 145.149 49.404

4 Marul 2.362 69.140 29.272

5 Havuç 2.325 131.400 56.516

6 Hıyar 694 13.346 19.231

7 Taze Fasulye 622 5.450 8.762

17 YILLAR İTİBARİYLE ÖNEMLİ SEBZE ÜRÜNLERİNE İLİŞKİN İSTATİSTİKLER

ÜRÜNLER 2010 2011 2012 2013 2014

Ekiliş (ha) 17.774 17.594 16.746 16.247 16.540 1 Kavun Üretim (ton) 224.157 210.398 196.018 196.295 184.933

Ekiliş (ha) 4.204 4.749 4.514 4.735 4.027 2 Karpuz Üretim (ton) 136.112 153.615 143.426 140.475 115.993

Ekiliş (ha) 3.275 3.381 3.388 3.270 2.938 3 Domates Üretim (ton) 146.734 163.378 166.266 164.121 145.149

Ekiliş (ha) 2.574 2.602 2.583 2.280 2.362 4 Marul Üretim (ton) 77.489 77.386 77.389 67.826 69.140

Ekiliş (ha) 2.274 2.274 2.382 2.355 2.325 5 Havuç Üretim (ton) 109.955 110.005 132.965 131.800 131.400

18 ÖNEMLİ MEYVELERİN AĞAÇ SAYILARI VE ÜRETİMLERİ (2014)

Meyve Ortalama Ürün Veren Ağaç Üretim Verim Adı sayısı (ton) (Adet) (Kg/Ağaç) 1 Elma 844.354 28.522 34

2 Vişne 846.092 18.901 22

3 Armut 450.611 14.330 32

4 Kiraz 197.266 6.065 31

5 Kayısı 139.472 4286 31

6 Ceviz 122.368 3143 26

7 Dut 90.110 3.254 36

19 YILLAR İTİBARİYLE ÖNEMLİ MEYVE ÜRETİMLERİ

ÜRÜNLER 2010 2011 2012 2013 2014

1 Elma (ton) 31.541 31.013 33.522 36.800 28.497

2 Vişne (ton) 28.570 29.919 27.689 28.183 18.901

3 Armut (ton) 16.552 15.772 17.036 17.748 14.330

4 Kiraz (ton) 5.020 6.097 6.050 6.414 6.065

5 Dut (ton) 4.006 4.549 4.524 4.690 3.254

6 Üzüm (ton) 36.194 39.771 40.217 40.742 46.699

7 Ceviz (ton) 3.044 3.573 3.500 4.281 3.143

8 Kayısı (ton) 5.056 5.728 5.965 5.256 4.286

20 YILLAR İTİBARİYLE İLİMİZDE ÜZÜM ÜRETİMLERİ

Toplam Şaraplık Sofralık Üretim YILLAR Bağ Alanı Üzüm Üzüm (Ton) (ha) (Ton) (Ton)

2010 5.674 36.194 6.936 29.258

2011 5.743 39.773 6.160 33.613

2012 5.732 40.217 6.155 34.046

2013 5.707 40.742 6.165 34.547

2014 5.670 * 38.037 6.090 31.947

* 2014 yılında ekonomik ömrünü tamamlamış olan bağlar sökülmüştür.

21 SERACILIK FAALİYETLERİ (2014)

SERA SERA ALANI SERA ÇEŞİTLERİ (Da) ADEDİ(Aktif)

1 Sebze Seraları 307,86 585

2 Fide Seraları 8 8

Süs Bitkileri 3 88 116 Seraları Kesme çiçek 4 6 3 Seraları Sera 5 45,54 375 (Pasif Durumda)

TOPLAM 455,4 1.087

22 İLİMİZ SERALARINDAN ÖRNEKLER

23 ÇUBUK İLÇESİ ÇİÇEK SERALARI

24 ANKARA’DA ORKİDE YETİŞTİRİCİLİĞİ

 Mamak İlçemizde sera içerisinde yaklaşık 300 m² izole edilmiş, alanda orkide üretimine devam edilmektedir.

 Seradan 1.400 adet Orkide fidesi satışı yapılmış olup,

 4.000 adet Orkide fidesi Hollanda’dan getirilmiş, çiçeklendirilmiş ve satış aşamasına gelmiştir

 Orkidenin doku kültürü ile üretim çalışmaları devam etmektedir.

25 MAMAK İLÇESİN DE ORKİDE YETİŞTİRİCİLİĞİ YAPILAN SERALAR

26 ORGANİK TARIM (2014)

ÇİFTÇİ İLÇE ADI ALAN(da) YETİŞTİRİLEN ÜRÜN SAYISI

1 AKYURT 1 27 Elma ,Armut,Kiraz ,Sebze 2 AYAŞ 6 67 Elma,Armut,Erik

3 BALA 10 3.212 Arpa ,Buğday,Badem, Mısır,Aspir

4 BEYPAZARI 2 285 Muhtelif Sebze ve Meyve

5 ELMADAĞ 5 165 Muhtelif Meyve, Hububat Elma,Şeftali,Armut,Kayısı,Erik, 6 GÖLBAŞI 9 18.287 Hububat,Üzüm,Kiraz 7 KALECİK 10 3.248 Bağ,Badem,Sebze, Hububat Buğday,Arpa,Badem,Soğan,Muhtelif 8 POLATLI 11 4.463 Sebze 9 SİNCAN 1 13 Elma,Armut, Hububat 10 GÜDÜL 13 90 Muhtelif Meyve ve Sebze

11 NALLIHAN 15 5.478 Hububat,Elma

12 HAYMANA 1 20 Muhtelif Meyve ve Sebze

TOPLAM 85 35.887

27 İLİMİZDE ORGANİK ve İYİ TARIM (2014)

İlimizde ;

 Nallıhan ilçesinde; 1.401 adeti geçiş sürecinde olmak üzere, 4.363 adet organik küçükbaş hayvan bulunmaktadır

 Çamlıdere İlçesi Dörtkonak ve Çukurören Köylerinde 4 çiftçi toplam 324 kovanda organik arıcılık yapmaktadır.

 İlimiz 6 ilçesinde, 15 üreticimiz 9.633 ha alanda İyi Tarım Uygulamaları kapsamında 242.092 ton üretim yapmıştır.

28 TARIM HAVZALARI VE ÖNERİLEN ÜRÜNLER

Havza Havza Adı Havza içerisinde Yer alan İlçeler Model tarafından önerilen ürünler No

Akyurt, Altındağ, Ayaş, Bala, Buğday, arpa, mısır, ayçiçeği, Beypazarı, Çankaya, Elmadağ, yulaf, soya, çavdar, aspir, Orta Anadolu Etimesgut, Gölbaşı, Güdül, kurufasulye, nohut, mercimek, 28 Havzası Haymana, Kalecik, Kazan, kanola, triticale Keçiören, Mamak, Polatlı, Pursaklar, Sincan, Yenimahalle Buğday, arpa, mısır, ayçiçeği, Orta yulaf, çeltik, çavdar, aspir, 27 Kızılırmak Evren, Şereflikoçhisar kurufasulye, nohut, mercimek, Havzası kanola, triticale

Buğday, arpa, mısır, ayçiçeği, yulaf, çeltik, çavdar, aspir, 8 Söğüt Havzası Nallıhan kurufasulye, nohut, mercimek, kanola, triticale, soya, zeytinyağı

Kuzeybatı Buğday, arpa, mısır, ayçiçeği, Çamlıdere, Çubuk, 3 Anadolu yulaf, çeltik, çavdar, aspir, Kızılcahamam Havzası kurufasulye, nohut, triticale

29 ÇEVRE AMAÇLI TARIM ARAZİLERİNİKORUMA (ÇATAK)

İlimiz 2011 yılı itibariyle 400 ha. alanla Çevre Amaçlı Tarım Arazilerini Koruma (ÇATAK) Programı kapsamına alınmıştır.

İlimizde 2014 yılında Ayaş, Beypazarı, Nallıhan, Kazan, Polatlı, Şereflikoçhisar ve Güdül ilçesinde 9.430 hektarlık alanda ÇATAK uygulanması yapılmıştır.

İlçe İsletme Destekleme Alanı Miktarı Yıllar Sayısı Sayısı (Da) (TL)

2011 2 25 3.269 305.625

2012 5 62 7.921 698.664

2013 6 94 10.130 802.819

2014 7 124 9.430 619.839

30 ÇATAK PROJESİ UYGULAMALARI

31 İLİMİZDE ÜRETİLEN SERTİFİKALI TOHUMLUK MİKTARI (2014)

Cinsi Üretim Miktarı (ton)

1 Buğday 19.064

2 Arpa 11.842

3 Triticale 338

4 Nohut 100

5 Yem Bitkileri 16

6 Ayçiçeği 576

TOPLAM 31.936

32 İLİMİZDE YETİŞTİRİLEN FİDAN MİKTARI (2014) Fidan Üretim Miktarı Fidanın Cinsi (Adet) 1 Elma 23.661 2 Armut 3.854 3 Kiraz 9.565 4 Vişne 3.280 5 Ceviz 7.300 6 Badem 81.960 7 Muşmula 400 8 Asma - 9 Ayva 1.500 10 Erik 3.720 11 Kayısı 5.540 12 Nektarin 914 13 Beyaz Dut - 14 Şeftali 1.180 TOPLAM 142.874

33 YERLİ ÇEKİRGE MÜCADELESİ

2014 yılında İlimiz Akyurt İlçesi Bozca, Karacalar, Ahmetadil, Kızık, Karayatak, Çardakbağı, Kozayağı, Doğanoluk ve Şeyhler Mahallelerinde, Çekirge ile mücadele kapsamında zararlıların görülmesi üzerine 15.000 da alanda kimyasal mücadele yapılmıştır.

34 SÜNE MÜCADELESİ

2014 Yılı Bitki Sağlığı ve Karantina Program ve Prensipleri gereğince İlimizde yürütülen süne kıymetlendirme sürveylerine, kışlakların boşalmasını müteakip başlanmıştır. Merkez İlçeler ve 14 İlçemizde 32 sürvey ekibi tarafından yapılan kıymetlendirme çalışmaları 536 köyde 4.520.445 da alanda gerçekleştirilmiştir.

Programlanan İlaçlanan alan Emgi oranı Yılı (da) (da) (%)

2010 800.000 1.138.568 1,11

2011 500.000 487.670 0,82

2012 1.207.000 1.601.000 0,82

2013 1.200.000 1.363.755 0,96

2014 1.400.000 1.322.200 1,11

35 İLİMİZDE KİMYEVİ VE ORGANİK GÜBRE DENETİMLERİ (2014)

1-İLİMİZDEKİ MEVCUT GÜBRE BAYİLERİ

BAYİ SAYISI

1 ÖZEL 174

2 TKK 53

3 PANKOBİRLİK 12

TOPLAM 239

2-GÜBRE DENETİM FAALİYETLERİ

YAPILAN DENETİM SAYISI 159

DENETLENEN ÜRÜN SAYISI 189

36 İLİMİZDE BİYOLOJİK MÜCADELE ÇALIŞMALARI (2014)

İlimiz 2014 yılı Süne Mücadelesine Destek amaçlı Biyolojik Mücadele Çalışmaları kapsamında süne yumurta parazitoiti (Trissolcus semistriatus) salımı Ankara Zirai Mücadele Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğünün teknik elemanlarının da yardımı ile yapılmıştır İlimiz Gölbaşı İlçesi Velihimmetli Köyünde 14.05.2014 tarihinde 50 dekarlık buğday ekili alanda 1500 adet/da dozunda 75.000 adet faydalı böceğin (Trissolcus spp.) salımı gerçekleştirilmiştir.

37 HAYVANSAL ÜRETİM

38 HAYVAN VARLIĞI

BÜYÜKBAŞ HAYVAN SAYILARI

Büyükbaş Sayısı 2010 2011 2012 2013 2014

Sığır (Kültür) 60.454 77.247 87.247 96.235 105.299

Sığır (Melez) 94.641 105.707 121.173 135.314 160.836

Sığır (Yerli) 68.327 72.019 66.530 61.750 60.053 Sığır Toplam 223.422 254.973 274.950 293.299 326.188 Manda 515 936 855 1.006 1.079 TOPLAM 223.937 255.909 275.805 294.305 327.267

KÜÇÜKBAŞ HAYVAN SAYILARI Küçükbaş Sayısı 2010 2011 2012 2013 2014

Koyun (Merinos) 311.180 298.666 345.452 372.591 376.480

Koyun (Yerli+diğer) 354.020 394.295 425.496 428.317 440.500

Keçi (Kıl+diğer) 28.790 27.811 39.209 55.785 57.131

Keçi (Tiftik) 75.391 75.629 85.749 89.385 107.028 TOPLAM 769.381 796.401 895.906 946.078 981.139

39 İLÇELER BAZINDA HAYVAN VARLIĞI (2014)

Büyükbaş Küçükbaş Toplam Kanatlı Kovan Sayısı İLÇELER Hayvan Sayısı Hayvan Sayısı Hayvan Sayısı ( Eski + Yeni ) (Baş) (Baş) (Adet) (Adet) AKYURT 18.221 13.324 20.990 1.723 ALTINDAĞ 14.083 2.670 1.100 30 AYAŞ 12.069 70.263 1.106.714 2.500 BALA 15.536 80.424 104.819 876 BEYPAZARI 10.955 88.700 1.675.000 5.677 ÇAMLIDERE 10.185 5.500 13.020 3.372 ÇANKAYA 6.997 30.206 0 1.120 ÇUBUK 47.389 16.652 1.801.810 13.050 ELMADAĞ 10.101 30.525 282.363 2.312 ETİMESGUT 2.917 9.780 2.225 900 EVREN 2.141 5.054 1.677 295 GÖLBAŞI 20.576 100.087 533.817 2.278 GÜDÜL 7.729 54.900 329.300 3.500 HAYMANA 18.586 99.420 103.303 1.015 KALECİK 18.483 27.343 1.208.939 4.713 KAZAN 8.091 12.915 1.217.960 4.099 KEÇİÖREN 2.081 3.095 1.513 1.280 KIZILCAHAMAM 18.307 20.552 515.085 6.400 MAMAK 8.215 10.452 35.480 2.400 NALLIHAN 9.177 54.560 968.770 7.548 POLATLI 28.850 149.400 1.292.400 1.910 PURSAKLAR 3.675 2.000 115 26 SİNCAN 18.512 44.327 273.810 1.810 ŞEREFLİKOÇHİSAR 12.925 42.503 8.900 850 YENİMAHALLE 1.466 6.487 1.650 721 TOPLAM 327.267 981.139 11.500.760 70.405 40 HAYVANCILIK İŞLETME KAPASİTELERİ (2014)

BÜYÜKBAŞ HAYVANCILIK İŞLETMELERİ

İşletme 500 1-5 6-10 11-20 21-30 31-40 41-50 51-100 101-200 201-500 TOPLAM Grupları (Baş) +

Adet 7.642 4.324 4.257 1.988 1.127 742 1.281 482 150 38 22.031 İşletme Sayısı Oran 35 19 19 9 5 3 6 2 0,7 0,2 100 %

KÜÇÜKBAŞ HAYVANCILIK İŞLETMELERİ

İşletme 0-25 26-50 51-100 101-200 201-300 301-400 401-500 501+ TOPLAM Grupları (Baş)

Adet 1.251 1.003 1.191 1.882 1.139 673 424 1.415 8.978 İşletme Sayısı Oran 14 11 13 21 13 8 5 15 % 100

41 HAYVANSAL ÜRETİM

2010 2011 2012 2013 2014

Kırmızı Et (ton) 14.558 11.286 18.775 30.840 23.524 Süt (ton) 202.784 226.492 239.219 246.774 250.998 Yün Yapağı (ton) 1.178 1.237 1.337 1.385 2.028

Tavuk Eti (ton) 31.388 26.384 28.690 26.272 32.303 Bal (ton) 587 592 556 581 654 Yumurta (bin 724.857 967.350 839.174 753.864 978.854 adet) Kıl ( ton ) 14 13 26 26 25 Tiftik ( ton ) 124 124 134 149 180

Ortalama Ortalama Hayvan Adı Karkas Ağırlığı Karkas Ağırlığı % Değişim (Kg)(2003) (Kg) (2013)

Sığır 185 225 + 21 Koyun 21 22 + 5

42 ÖNEMLİ HAYVANSAL ÜRÜNLERİN ÜRETİMİNDEKİ PAYLARI (2014)

Türkiye Ankara Ankara Payı Ürün (ton) (ton) (%)

1 Kırmızı Et 996.125 30.840 3

2 Beyaz Et 1.758.363 26.272 1,5

3 Süt 18.223.712 246.774 1,4

4 Bal 94.694 581 0,6

5 Yumurta 16.496.751 753.864 4,6

6 Tiftik 260 149 57,6

43 İLİN HAYVANCILIĞININ TÜRKİYE YETİŞTİRİCİLİĞİNDEKİ PAYI (2013)

HAYVANCILIK TÜRKİYE ANKARA ÜRETİM ORANI TÜRKİYEDEKİ FAALİYETİ (BAŞ) (BAŞ) % SIRALAMA 1 TİFTİK KEÇİ 166.289 89.385 54 1 2 KOYUN MERİNOS 1.799.081 372.591 21 2 3 YUMURTA TAVUĞU 88.720.709 3.941.697 4 6

4 SIĞIR KÜLTÜR MELEZİ 6.112.437 135.314 2 9

İLİN HAYVANSAL ÜRÜNLERİNİN TÜRKİYE ÜRETİMİNDEKİ YERİ (2013) TÜRKİYE ANKARA ÜRETİM TÜRKİYEDEKİ HAYVANCILIK ÜRETİM ÜRETİM ORANI SIRALAMA FAALİYETİ MİKTARI MİKTARI (%) (ton) (ton) 1 TİFTİK ÜRETİMİ 260 149 57,6 1

2 YÜN YAPAĞI ÜRETİMİ 54.784 2.005 3,7 7

44 HAYVANSAL ÜRÜN İŞLETME TESİSLERİ

İŞLETME ÇEŞİDİ İŞLETME SAYISI

1 ET VE ET ÜRÜNLERİ İŞLEME TESİSİ 111

2 SÜT VE SÜT ÜRÜNLERİ İŞLEME TESİSİ 33

3 KIRMIZI ET KOMBİNASI 13

4 BALIK VE DİĞER SU ÜRÜNLERİ ÜRETİM TESİSİ 3

5 KANATLI KOMBİNASI 2

6 YUMURTA VE YUMURTA ÜRETİM TESİSİ 55

45 KESİMHANE VE HAYVAN PAZARLARI DENETİMLERİ (2014) FAALİYETLER ADET Kesimhane (13 kırmızı et+2 Beyaz Et) 38 Hayvan Pazarı ve Borsası 2 Mezbahane- Su Numunesi 0 Kalıntı İzleme Numunesi/Yem Numunesi 218 Hayvancılık İşletmesi Arazi Etüdü 0 Kedi Köpek Maması ve Bisküvisi Onay Ön Kontrolü 4 Hayvansal Yan Ürün İşletmesi Onay Denetimi 2 Hayvansal Yan Ürün İşletmesi Kayıt Belgesi 1 İşletme Onay Belgesi 4 İşletme Şartlı Onay Belgesi 1 Çevre Kirliliği Şikâyet Denetimi 1 TOPLAM 271

EV VE SÜS HAYVANLARININ SATIŞ YERLERİNİN RUHSATLANDIRILIMASI ve DENETİMLERİ(2014) FAALİYETLER ADET İlimizdeki Mevcut Satış Yeri 215

Denetim Sayısı 20746

46 ANKARA KEÇİSİ VARLIĞI VE TİFTİK ÜRETİMİ (2014)

TİFTİK KEÇİSİ TİFTİK ÜRETİMİ YILLAR (baş) (kg)

2010 75.391 124.200

2011 75.629 123.537

2012 83.090 133.600

2013 89.385 149.300

2014 107.028 180.000

47 İLİMİZDE HALK ELİNDE ISLAH PROJESİ

Yıllar Genetik Kaynağı Desteği Hayvan Sayısı (Baş) Destekleme Tutarı (TL) Toplam (TL) Yerli Kara Sığır (Koruma ) 150 52.500 2007 Ankara Keçisi (Geliştirme) 4.230 126.900 191.400 Ankara Keçisi (Koruma) 200 12.000 Yerli Kara Sığır (Koruma ) 150 48.600 2008 Ankara Keçisi (Geliştirme) 4.330 136.395 196.695 Ankara Keçisi (Koruma) 200 11.700 Yerli Kara Sığır (Koruma ) 150 54.000 2009 Ankara Keçisi (Geliştirme) 3.580 132.120 198.720 Ankara Keçisi (Koruma) 200 12.600 Yerli Kara Sığır (Koruma ) 146 58.400 2010 Ankara Keçisi (Geliştirme) 3.580 146.800 219.200 Ankara Keçisi (Koruma) 200 14.000 Yerli Kara Sığır (Koruma ) 523 209.200 Ankara Keçisi (Geliştirme) 17.098 512.940 2011 Ankara Keçisi (Koruma) 600 42.000 948.040 Akkaraman Koyunu (Geliştirme) 6.130 183.900 Yerli Kara Sığır (Koruma ) 615 270.600 Ankara Keçisi (Geliştirme) 31.218 956.070 2012 Ankara Keçisi (Koruma) 600 45.000 1.758.290 Akkaraman Koyunu (Geliştirme) 9.786 269.235 Anadolu Merinosu (Geliştirme) 6.211 217.385 Yerli Kara Sığır (Koruma ) 615 270.600 Ankara Keçisi (Geliştirme) 37.718 1.061.755 2013 Ankara Keçisi (Koruma) 600 45.000 1.976.445 Akkaraman Koyunu (Geliştirme) 11.512 316.550 Anadolu Merinosu (Geliştirme) 10.647 282.540

48 HAYVANCILIK - AŞILAMA MİKTARLARI

HASTALIK ADI BÜYÜKBAŞ KÜÇÜKBAŞ KEDİ- KANATLI KÖPEK ŞAP 699.033 51.773 - -

KOYUN - KEÇİ VEBASI - 260.525 - -

KOYUN - KEÇİ ÇİÇEK - 145.467 - -

KUDUZ 7.747 406 25.543 -

SIĞIR BRUCELLOSİS 31.632 - - -

KOYUN BRUCELLOSİS - 141.002 - -

NEWCASTLE - - - 4.780.039

ANTHRAX 21.518 78.674 33 -

ENTEROTOXEMİ 318 29.548 - -

AGALAXİA - 428 - -

TOPLAM 760.248 707.823 25.576 4.780.039

49 HAYVAN HASTALIKLARIYLA MÜCADELEYE YÖNELİK AŞILAMA ÇALIŞMALARI

HASTALIKLAR 2014 Yılı

1 Şap 750.806

2 Bruselloz 172.634

3 Kuduz 33.696

4 Şarbon 100.225

5 PPR (Koyun-Keçi Vebası) 260.525

50 SOYKÜTÜĞÜ – ÖNSOYKÜTÜĞÜ ve SUNİ TOHUMLAMA

 46.230 baş soy kütüğüne,  49.127 baş ön soy kütüğüne olmak üzere;

Toplam; 92.537 baş Soy Kütüğü ve Ön soy Kütüğüne kayıtlı hayvan bulunmaktadır.

SUNİ TOHUMLAMA

2010 2011 2012 2013 2014 Suni Tohumlama Sayısı 38.339 42.587 38.717 36.308 31.621

51 SU ÜRÜNLERİ İŞLETMELERİ

1 Toplam Yetiştiricilik Tesisi Sayısı - Adet 7

2 Toplam Proje Kapasitesi- (Sofralık Balık- Ton/Yıl ) 3.404

3 Toplam Proje Kapasitesi- (Yavru- Adet/Yıl) 14.000.000

4 Toplam Yetiştiricilik Üretim Miktarı (2014 yılı )-Ton 75.250

5 Toplam Avcılık Üretimi (2014 yılı )- Ton 1.467.455

İLİMİZDE SOFRALIK BALIK DESTEKLEMELERİ

İşletme Sayısı Miktarı Toplam Destekleme Tutarı YILI (Adet) (kg) (TL) 2010 11 6.037 3.924

2011 5 1.365.682 887.693

2012 5 135.930 88.355

2013 3 137.910 89.390 2014 2014 Yılı destekleme İcmali yıl sonunda alınacaktır

52 İLİMİZDE BALIKLANDIRMA ÇALIŞMALARI

Gölet Sayısı Gölete Bırakılan Balık Yıllar (Adet) Sayısı (Adet)

2010 28 146.000

2011 54 203.000

2012 48 297.000

2013 42 186.000

2014 38 251.000

53 DÜZENLENEN SÜRÜ YÖNETİMİ EĞİTİMİ KURSLARI( 2014) İLÇE ADI KATILAN KURSİYER SAYISI 1 Polatlı 25 2 Gölbaşı 30 3 Gölbaşı 13 4 Şereflikoçhisar 64 5 Çubuk 14 6 Sincan 34 7 Haymana 20 8 Haymana 34 9 Haymana 19 10 Haymana 21 11 Ayaş 45 12 Ayaş 45 13 Haymana 20 14 Haymana 20 15 Haymana 25 16 Haymana 25 17 Bala 25 18 Bala 25 19 Bala 20 TOPLAM 524

54 GIDA VE YEM HİZMETLERİ

55 GIDA VE GIDA İLE TEMAS EDEN MADDE VE MALZEMELER ÜRETEN İŞYERLERİ

İşletme SEKTÖRÜN ADI İşletme Sayısı SEKTÖRÜN ADI Sayısı KAYIT KAPSAMINDAKİ GIDA İŞLETMELERİ ONAY KAPSAMINDAKİ GIDA İŞLETMELERİ Ekmek ve ekmek çeşitleri üretimi 415 Et ve Et Ürünleri Üretimi 111 Unlu mamuller üretimi 941 Süt ve Süt Ürünleri Üretimi 33 Bulgur Üretimi 2 Yumurta ve Yumurta Ürünleri Üretimi 55 Şeker paketleme 13 Balık ve Diğer Su Ürünleri Üretimi 3 Pasta, börek, hamur ve sütlü tatlılar ONAY KAPSAMINDAKİ TOPLAM 202 gibi her türlü pastacılık ürünleri üretimi 649 KAYIT KAPSAMINDAKİ GIDA İŞLETMELERİ Şekerleme üretimi 37 Tahin, helva ve pekmez üretimi 13 Meyve ve/veya Sebze İşleme 31 Hazır yemek, tabldot yemek üretimi 197 Alkollü İçecek Üretimi 12 Fermente ve Salamura Ürün Üretimi 25 Dondurulmuş Gıda Maddesi Üretimi 6 Baharat İşleme 14 Bisküvi, Çikolata, Kakaolu vb. Ürünler Üretimi 16 Aromatik Sular ve Aromatik Yağ Üretimi 2 Bal, Polen, Arı sütü ve Temel Petek Üretimi ve Buz Üretimi 5 Ambalajlama 13 Soğuk hava deposu ve/veya gıda Çerez, Cips vb. Ürünler Üretimi 3 nakliyesi 48 Dondurma ve Yenilebilir Buz Ürünleri Üretimi 159 Meyve Sebze Paketleme Boylama Takviye Edici Gıdaların Üretimi 14 Sarartma ve Mumlama 31 Özel Beslenme Amaçlı Gıda Maddesi üretimi 2 Yeniden ambalajlama 86 Tuz İşleme 14 Gıda Katkı ve Aroma Maddeleri 7 Doğal veya Fabrikasyon olarak Kurutulmuş Gıda ile Temas Eden Madde ve Gıda, Kuruyemiş İşleme 38 Malzemeler 69 Entegre Fındık Fıstık vb Ürünler İşleme 1 Tasnif dışı gıdalar 57 İçecek Tozu Üretimi 4 KAYIT KAPSAMINDAKİ TOPLAM 2.987 Sıvı ve Katı Bitkisel Yağ Üretim 3 ÜRETİM YERLERİ TOPLAMI 3.189 Şeker Üretmi (Paketleme Hariç) 6 Hazır Çorba Bulyon Puding Toz Karışımlar Mayonez Sos vb Üretimi 5 Alkolsüz İçecek Üretimi 7 Hububat ve bakliyat üretimi 1 Yağhaneler ve Yağ Dolumu 3 Makarna İrmik Üretimi 4 Un üretimi 34

74 GIDA SATIŞ VE TOPLU TÜKETİM İŞLETME SAYILARI (2014)

İşletme SEKTÖRÜN ADI İşletme SEKTÖRÜN ADI Sayısı Sayısı 1-Gıda Satış İşletmeleri 2-Toplu Tüketim İşletmeleri Bakkal-Market 8.089 Lokanta-Restaurant 3.282 Manav 98 Fast-Food Kafeterya v.b 867 Kasap 548 Dönerci 344 Şarküteri 166 Kahvehane-Çay Ocağı 574 Balıkçı 193 Kantin(Okul,Hastane v.b ait) 1.249 Kuruyemişçi 1.446 Yemekhane(Okul,Hastane v.b ait) 900 Otel,Dinlenme Tesisleri 140 Unlu Mam.Satış Yeri 570 Gazino-Birahane v.b 844 Aktar 226 Tasnif Dışı 1.244 Mandıra 56 Şekerlemeci 46 Toplu Tüketim Yerleri Toplamı 9.444 SATIŞ VE TOPLU TÜKETİM Pazar 23 YERLERİ TOPLAMI(1+2 ) 24.251 Büfe 788 Gıda Toptancısı-Deposu-Toptancı Halleri 648 Haraketli Taşıt Araçları 5 Gıda ile Temasta Bulunan Mad.Malz. 55 Tasnif Dışı 1.850 Gıda Satış Yerleri Toplamı 14.807

75 İLİMİZDEKİ GIDA DENETİMLERİ

2014 Gıda Üretim Yeri Denetim Sayısı 7.986

Gıda Satış Ve Toplu Tüketim Yeri Denetim Sayısı 34.768

Gıda Üretim Yeri Alınan Numune Sayısı 1.308 Gıda Satış Ve Toplu Tüketim Yeri Alınan Numune 1.489 Sayısı

2014 yılında toplam 42.754 gıda denetimi yapılmıştır. 2.049 adeti kantin denetimi yapılmış olup, bunların 1.199 adeti okul kantinidir.

2014 yılında toplam 2.797 gıda işletmesinden numune alınmıştır.

2014 yılında toplam 976 gıda işletmesine 6.027.197,965 TL idari para cezası uygulanmıştır .

76 YEM HİZMETLERİ

Kendi Yem Katkı Karma Yemini Toplam Yem ve Mama Yem Kendi Paketleme Yem Bayi Premiksler Fabrikası Fabrikası Yapan Fabrikası Fabrikası İşletme Onaylı Kayıtlı 363 28 1 5 3 47 8 2

2014 Yem Denetim Sayısı 294 Yem İşletme Onay Belgesi 27 Yem Fiili İhracat Miktarı 180 Yem Fiili İthalat Miktarı 33 Yem Birimi Ön Bildirim Sayısı 154 Yem Birimi Onay Ön Kontrolü 26 Yem Birimi Alınan Numune Miktarı 218 Yem Birimi Uygulanan İPC Sayısı 9 Yem Birimi Uygulanan İPC Miktarı 54.111,00 TL

77 İŞLETME KAYIT VE ONAY İŞLEMLERİ (2014)

BELGE ÇEŞİDİ 2014

1 İşletme Kayıt Belgesi 7.989

Onay Belgesi Düzenlenen 2 33 İşletme Sayısı

Şartlı Onay Belgesi Düzenlenen 3 42 İşletme Sayısı

78 İTHALAT VE İHRACAT İŞLEMLERİ

2014 472 İthalat Uygunluk Belgesi

İthalat Ön Bildirimi 4938 İthalatına İzin Verilmeyen Ürün Sayısı 1 İhracat Sağlık Sertifikası 975 İthalat Denetimi 169 İhracat Denetimi 10

TAKVİYE EDİCİ GIDA ONAY İŞLEMLERİ

2014 Müracaat 391

Onay Verilen 58

79 İLİMİZDE GIDA ve HİJYEN EĞİTİMLERİ

 06-17 Ocak 2014 “Gıda Kontrol Görevlisi Kursu” düzenlendi.  24-28 Şubat 2014 “Temel HACCP Eğitimi” düzenlendi.  03-07 Mart 2014 “HACCP Tetkik Eğitimi” düzenlendi.  13-14 Mart 2014 “Takviye Edici Gıda Eğitimi” düzenlendi.  14-18 Nisan 2014 “HACCP Tetkik Eğitimi” düzenlendi.

 26.05.2014 tarihinde, Altındağ ilçesi Atatürk Kız Teknik ve Meslek Lisesi öğrenci ve öğretmenlerine “Güvenilir Gıda, Yeterli ve Dengeli Beslenme, Bilinçli Gıda Tüketimi ve Ergen Beslenmesi” konularında eğitim verilmiştir. Eğitime 350 kişi katılım sağlamıştır.

 29.05.2014 tarihinde, Beypazarı ilçesinde, Beypazarı Ticaret Odası ve Beypazarı İlçe Müdürlüğü işbirliğiyle, fırın çalışanlarına, bakkal-market çalışanlarına, kasaplara ve diğer gıda satış yeri çalışanlarına “Ekmek ve Ekmek Çeşitleri Tebliği” ve “Gıda Hijyeni” konularında eğitim verildi. Eğitime 44 kişi, sınava 35 kişi katılım sağladı.

 Kasım – Aralık 2014 tarihinde Okul Kantinlerine Dair Özel Hijyen Kuralları Yönetmeliği kapsamında 622 okul kantin yemekhane çalışanına ve 591 öğretmene Gıda Hijyeni ve Mevzuat konularında eğitim verilmiştir.

80 174 ALO GIDA BAŞVURULARIN TÜRÜNE GÖRE DAĞILIMI 2014

174 Alo Gıda Hattı’na 2014 yılında Toplam 4.580 adet bildirim gelmiş olup 219 tanesi gıda kaynaklı vaka/salgın, 9 tanesi bilgi edinme, 4352 tanesi ise ihbar ve şikayet içeriklidir. Bu şikayetler sonucu,yapılan denetimlerle; 172 işletemeye 594.982,00 TL değerinde idari para cezası uygulanmıştır.

81 OKUL SÜTÜ PROJESİ Okul Sütü Projesi kapsamında her ilçede ve il merkezinde belirlenen okullarda öğrencilere sütün faydaları hakkında bilgilendirmeler yapılarak öğrencilere süt dağıtımı yapılmıştır. İlimizde dağıtımı yapılan sütlerin tüm partilerinden tedbiren numune alınmaktadır.

EKMEK İSRAFINI ÖNLEME PROJESİ Ekmek İsrafını Önleme Projesi, Bakanlığımız Toprak Mahsulleri Ofisi koordinatörlüğünde yürütülen proje kapsamında 25 ilçe Müdürlüğü ve ildeki diğer kamu kurum ve kuruluşları ile STK ile işbirliği kapsamında yapılan çalışmalarda ekmek israfının önlenmesi noktasında toplantılar yapılarak duyarlılık oluşturulması sağlanmıştır.

82 AB İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ STANDARTLARINA UYGUNLUK BELGESİ

22.08.2013 tarihinden itibaren toplamda 103 işletmeye AB İş Sağlığı ve Güvenliği Standartlarına Uygunluk Belgesi verilmiş olup bunlardan 27 tanesi besi çiftliği 70 tanesi broiler tavuk çifliği,4 tanesi keçi sütü tesisi,2 tanesi et işleme tesisi, 1 tanesi süt sığırcılığı tesisidir.

ET, MEYVE SEBZE VE BAKLİYAT FİYATLARI TAKİBİ

Kırmız et ve kanatlı et ürünleri, bakliyat, zeytinyağı, sebze- meyve, yumurta, süt ve Bakanlığın belirleyeceği diğer ürünlerin fiyatları alınarak fotoğrafları ile birlikte Bakanlığın ilgili birimlerine gönderilmektedir

83 KIRSAL KALKINMA VE ALTYAPI

66 YILLAR İTİBARİYLE YAPILAN BAKANLIK DESTEKLERİ

HAYVANSAL BİTKİSEL ÜRETİM TOPLAM ÜRETİM DESTEKLEME DESTEKLEME YILLAR DESTEKLEME TUTARI MİKTARI (TL) TUTARI (TL ) ( TL ) 2002 1.667.138 59.831.525 61.498.663 2003 1.447.909 105.133.307 106.581.216 2004 4.858.158 94.414.708 99.272.866 2005 4.919.588 95.839.271 100.758.859 2006 6.327.271 116.229.830 122.557.101 2007 5.000.207 162.736.814 167.737.021 2008 11.693.905 97.921.759 109.615.664 2009 10.251.871 88.782.622 99.034.493 2010 14.234.273 107.094.029 121.328.302 2011 23.686.539 133.434.440 157.120.979 2012 37.777.697 95.409.547 133.187.272 2013 51.014.945 116.276.638 167.291.583 2014 37.376.586 138.999.113 176.375.699

TOPLAM 210.256.087 1.412.103.603 1.622.359.718

67 TARIMSAL DESTEKLER 1-HAYVANCILIK ÜRETİM DESTEKLERİ (TL) 1 Yem Bitkileri 2.594.556 (2014) 2 Süt 2.076.675 3 Buzağı 866.511 4 Arıcılık 316.816 5 Su Ürünleri 89.569 6 Anaç Koyun - Keçi 12.157.366 7 Tiftik 3.637.521 8 Büyükbaş Hayvan 5.226.375 9 Et-Besi 8.535.750 10 Hastalıklardan Ari İşletme 274.748 11 Hastalıktan Ari Hayvan Tazminatı 893.251 12 Gen Kaynakları 686.186 13 Süt Analizi Desteklemesi 21.260 2-BİTKİSEL ÜRETİM DESTEKLERİ (TL) TOPLAM 37.376.586 (2014) 1 Mazot 25.153.785 2 Kimyevi Gübre 30.621.790 3 Toprak Analizi 7.276.251 4 Organik Tarım 633.115 5 İyi Tarım Uygulamaları 124.819 6 Yağlı Tohumlar 11.095.624 7 Dane Mısır 149.121 TOPLAM DESTEK: 8 Hububat –Baklagil 48.482.755 176.375.699 TL 9 Sertifikalı Tohum Kullanım 8.471.630 10 Sertifikalı Fidan Kullanım 108.267 11 Sertifikalı Tohum Üretim 1.513.699 12 Ar-Ge Destekleri 438.475 13 Tarımsal Yayım ve Danışmanlık 349.648 14 Kırsal Kalkınma Desteği 3.960.295 15 ÇATAK 619.839 TOPLAM 138.999.113 86 GENEL BÜTÇE KAYNAKLI PROJELER

PROJE HARCANAN YILLAR ADEDİ BÜTÇE(TL)

2010 10 711.633

2011 11 322.929

2012 22 1.172.762

2013 20 1.340.322

2014 17 887.896

TOPLAM 80 4.435.542

69 TARIM ve HAYVANCILIK KREDİLERİ

Tarım Kredi Ziraat Bankasınca Kooperatifi Kredi Kullandırılan Tarım Ve KREDİLER Kullanımı Hayvancılık Kredileri (TL) (TL)

2009 43.777.737 296.135.255

2010 82.873.748 520.605.000

2011 134.055.969 688.000.000

2012 133.770.017 598.198.732

2013 180.824.725 648.365.586

70 (KKYDP) KIRSAL KALKINMA YATIRIMLARI DESTEKLEME PROGRAMI a) EKONOMİK YATIRIMLAR HİBE DESTEKLEMELERİ

Hibe Başvuran Sözleşmesi Tamamlanan Gerçekleşen ETAP Proje Tutarı (TL) Proje Sayısı İmzalanan Proje Sayısı Hibe Tutarı (TL) Proje Sayısı

1. ETAP 11 2 1 334.725,00 167.028,94

2. ETAP 14 7 7 2.754.582,00 999.753,99

3. ETAP 76 17 17 5.600.091,00 2.773.269,45

4. ETAP 74 11 10 4.823.001,78 2.077.833,87

5. ETAP 42 12 11 5.845.951,32 2.488.536,43

6. ETAP 60 13 13 6.154.014,93 2.881.852,31

7. ETAP 40 26 25 13.621.178,84 5.859.526,88

8.ETAP 21 19 19 14.478.009,03 6.408.757,49

TOPLAM 338 107 103 53.611.553,90 23.656.559,36

71 b) MAKİNE EKİPMAN ALIMLARI HİBE DESTEĞİ

Başvuran Tahsis edilen Gerçekleşe Tamamlanan Proje Proje Hibe Tutarı n Hibe Proje Sayısı Tutarı (TL) Sayısı (TL) Tutarı (TL)

66 2007 25 577.479 577.479 577.479 866 2008 95 594.843 594.843 594.843 1.040 2009 544 2.008.951 2.008.951 2.008.951 2.801 2010 549 1.614.989 1.614.989 1.614.989 3.395 2011 1.253 4.045.204 4.045.204 4.045.204 2.275 2012 260 2.447.108 2.438.360 1.219.180 2.417 2013 553 6.806.234 6.574.737 3.287.369 3.075 2014 503 8.022.126 7.447.114 3.723.557

TOPLAM 15.935 3.782 26.116.935 25.301.679 17.071.573

72 c) BİREYSEL SULAMA MAKİNE VE EKİPMAN ALIMLARI HİBE DESTEĞİ

Başvuran Tamamlanan Proje Hibeye Esas Ayni Gerçekleşen Proje Sayısı Proje Sayısı Tutarı Proje Tutarı Katkı Hibe Tutarı (Adet ) (Adet) (TL) (TL) (TL) (TL)

2007 50 50 490.915 490.915 0 490.915 50 2008 50 531.535 531.535 0 531.535 87 2009 84 957.258 957.258 0 957.258 25 2010 25 330.036 330.036 0 330.036 13 2011 4 70.232 70.232 0 70.232 86 2012 15 545.401 391.912 153.489 195.956 40 2013 24 893.997 624.348 269.649 312.174

2014 25 13 683.652 620.164 63.488 310.082

TOPLAM 376 265 4.503.026 4.016.400 486.626 3.198.188

73 BU DESTEKLER İLE;

A- Ekonomik Yatırımlar kapsamında; B- Makine-Ekipman Desteği 2006-2014 döneminde kapsamında; • 103 tarımsal işletme 2007-2014 döneminde kurulmuş olup, • 3.782 yeni makine- . 23.656.559,36 TL hibe ekipmana, verilerek, • 17.071.573 TL hibe • 1.432 fazla kişiye istihdam verilmiştir. sağlanmıştır.

C- Bireysel Sulama Yatırımlarında 2007-2014 döneminde • 265 üreticiye, • 3.198.188 TL hibe verilmiştir..

74 KIRSAL KALKINMA YATIRIMLARI DESTEKLEME PROGRAMI UYGULAMALARI

75 KIRSAL KALKINMA YATIRIMLARI DESTEKLEME PROGRAMI UYGULAMALARI

76 İPARD PROJE BAŞVURU VE UYGULAMALARI-I (31.12.2014) ÇAGRI 9 10 11 12 TOPLAM DÖNEMİ

Sunulan Proje 96 85 335 165 681 Sayısı (Adet)

Sunulan Proje Yatırım Tutarı 32.783.519,1 14.475.871,4 116.054.156,3 170.884.325,4 334.197.872,4 (TL)

Desteklenen Proje Sayısı 27 52 184 127 390 (Adet) Toplam Ödenecek Destek 19.573.876,3 8.835.363,9 72.406.171,1 107.718.303,6 208.533.715,1 Tutarı (TL) Ödenen Hibe Tutarı 18.926.327,6 8.825.929,3 58.776.114,1 64.913.448,7 151.441.819,6 (TL)

77 İPARD PROJE BAŞVURU VE UYGULAMALARI-II (31.12.2014)

ÇAGRI DÖNEMİ 9 10 11 12 TOPLAM TEDBİRLER

SÜT VE ET ÜRETEN 101 TARIMSAL İŞLETMELERE 15 7 61 107 190 YATIRIM (Adet) SÜT ÜRÜNLERİ VE ET ÜRÜNLERİNİN İŞLENMESİ 103 1 0 3 2 6 VE PAZARLANMASI YATIRIMI (Adet) ÇİFTLİK FAALİYETLERİNİN GELİŞTİRİLMESİ VE 302 11 45 119 19 194 ÇEŞİTLENDİRİLMESİ YATIRIMI (Adet) TOPLAM (Adet) 27 52 184 127 390

78 (3083)- SAYILI SULAMA ALANLARINDA ARAZİ DÜZENLEMESİ VE TARIM REFORMU KANUNU UYGULAMALARI

 Hedefimiz ilimizdeki toplam 780.603 ha uygun alanın arazi toplulaştırmasını yapmaktır.

 Arazi toplulaştırma çalışmaları kapsamında 6.956 ha alanda toplulaştırma çalışmaları tamamlanmıştır.

 Arazi dağıtım çalışmalarında ise 9.371 ha alanın dağıtım çalışmaları bitirilmiştir.

 Devam eden AT (Arazi Toplulaştırma) ve TİGH (Tarla İçi Geliştirme Hizmetleri) kapsamında 160.734 ha alanda çalışma yapılmaktadır.

 Yatırım programına teklif edilen projeler toplamı ise 17.185 ha’dır.

79 (3083) ARAZİ TOPLULAŞTIRMA VE ARAZİ DAĞITIM ÇALIŞMALARI  Tamamlanan Arazi Toplulaştırma Projeleri 1-Nallıhan (Kuzucular, Bozyaka) ( 609 ha ) 2-Polatlı (Yassıhöyük) ( 1.834 ha ) 3-Ankara’da Mülga Köy Hizmetleri ve İl Özel İdare ‘si tarafından yapılan ( 4.413 ha ) Tamamlanan Arazi Dağıtım Çalışmaları 1-Polatlı (Beylikköprü, Gençali, İğciler, Kıranharmanı, Sarıoba, Sazılar, Tatlıkuyu, Yassıhöyük) ( 8.253 ha ) 2-Bala (Sofular) ( 794 ha ) 3-Haymana (K.Konakgörmez) ( 324 ha )  Devam Eden AT ve TİGH Çalışmalar 1-Polatlı Yassıhöyük A.T. Projesi ( 1.834 ha ) 2-Nallıhan , Hıdırlar, karaköy A.T. Projesi ( 1.800 ha ) 3-Beypazarı, Pelitler-Uruş A.T. ve TİGH Projeleri ( 6.800 ha + 3.200 ha) 4-Şereflikoçhisar A.T. ve TİGH Projeleri ( 43.000 ha ) 5-Evren A.T. ve TİGH Projeleri ( 35.000 ha ) 6-Bala A.T. ve TİGH Projeleri ( 33.100 ha ) 7-Gölbaşı A.T. ve TİGH Projeleri ( 36.000 ha )  Yatırım Programına Teklif Edilen Projeler 1-Beypazarı (Kırbaşı, Tahirler, Tacettin, Oymaağaç, Dikmen, Mahmutlar, Kırşehler, Kapullu, Gürsöğüt) ( 17.185 ha ) 98 (5403)- TARIMSAL ARAZİ KORUMA VE DEĞERLENDİRME ÇALIŞMALARI

5403 Sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunda Değişiklik yapılması hakkındaki 6537 Sayılı Kanun 15.05.2014 tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Çıkarılan kanun ile ülkemiz tarım işletmelerinin bölünmesinin önlenmesi tarımsal arazi ve yeter gelirli tarımsal arazilerin çevre öncelikli sürdürebilir kalkınma ilkesine uygun olarak planlı kullanımı sağlayacak usul ve esasları belirlenmiştir.

81 (5403)- TARIMSAL ARAZİ KORUMA VE DEĞERLENDİRME ÇALIŞMALARI

İZİN VERİLEN TOPLAM ALAN BAŞVURU İZİN Bakanlıkça Toprak YILLAR SAYISI VERİLMEYEN İzin Verilen Kurulunca İzin (Adet) TOPLAM (ha) (ha) Verilen (ha)

2005 26 2.708 91

2006 76 6.676 812

2007 118 8.440 1.191 122 2008 127 14.221 2.233

2009 87 2.225 1.079

2010 145 903 6.098

2011 218 863 5.840 2.956 2012 162 2.323 2.533

2013 269 1.547 3.129 3.672

2014 224 468 1.508 5.763

TOPLAM 1.452 5.093 42.697 29.312 82 TOPRAK VE SULAMA ANALİZ LABORATUVARLARI

No LABORATUVAR İSMİ YAZIŞMA ADRESİ

1 Altınbaşak Toprak Analiz Laboratuvarı Zafer Mah. Eti Caddesi No: 80/A Polatlı Bala Tarım Toprak Bitki Analiz 2 Büyükboyalık Köyü, Bala Laboratuvarı Baser Su ve Tarımsal Analiz Şti.Toprak Yolu Erciyes İşyerleri Sitesi 198.Cad. 3 Analiz Lab. No:20 Macun Mah.Yenimahalle Macun Mahallesi 208. Cadde 4 Başkent Toprak Su ve Bitki Analiz Lab. No:33,Yenimahalle Macun Mah. Gimat Toptancılar sitesi 14. Blok 5 Bereket Toprak Su Bitki Analiz Lab. No:388 Kat:2-3 Demet Biyotar Organik Tarım Macun Mahallesi Erciyes işyerleri sitesi 6 Orm.Kim.San.Tic.A.Ş.Toprak Bitki Analiz 197.Cad.(eski 7)No:23 Macunköy /Yenimahalle Lab. Mustafa Kemal Mah. Karanfil Sok. Yolcu İş 7 Bulut Toprak Analiz Lab. Merkezi No:7/211 Yenikent-Sincan Haymana Zir. Odası Toprak Bitki Analiz Seyran mah.Ankara yolu San. Sitesi Kafeterya 8 Lab. Binası No:1 Haymana Mutlu Grup Tarım Laboratuvar Ayvaşık mah.Akyazı mevkii.Demirciler sanayi 9 San.Tic.Ltd.Şti. Toprak Bitki Analiz Lab. sitesi 6.Cad.3. Sok. No:15 Beypazarı Polatlı Laboratuvar Hizmetleri Ltd.Şti. 10 İstiklal Mah.Yeniborsa Kanun Sok. No:8 Polatlı Toprak Bitki Analiz Lab. Erciyes İşyerleri Sitesi 199. Cad.No:16 11 Serda Su ve Tarımsal Analiz Laboratuvarı Macunköy Yenimahalle Sağlık Sokak No:4 Şereflikoçhisar 12 Şereflikoçhisar Ziraat Odası Toprak Bitki Analiz Lab. Uslu Kimyasal Madde Tarımsal Güleryüz sanayi sitesi 537 Sok.No:46 13 Danışmanlık İvedik/Yenimahalle Sanayi ve Tic.Ltd.Şti Toprak Analiz Lab.

83 (4342)- SAYILI MERA TESPİT-TAHDİT VE TAHSİS ÇALIŞMALARI (2014)

1 İlin Toplam Mera Alanı (Ha) 411.014,62

2 Toplam Yerleşim Yeri Sayısı (Adet) 710

3 Mera Olan Toplam Yerleşim Yeri Sayısı 616

4 Tespit Yapılan Yerleşim Yeri Sayısı 696

5 Tespit İşlemi Yapılan Mera Alanı 411.014,62

6 Tahdit Yapılan Yerleşim Yeri Sayısı 75

7 Tahdit İşlemi Yapılan Mera Alanı (Ha) 29.620,15

8 Tahsisi Yapılan Yerleşim Yeri Sayısı 49

9 Tahsis İşlemi Yapılan Mera Alanı (Ha) 31.088,37

10 İlimizde Islah Edilen Mera Alanı (Ha) 2.6139

84 MERA ISLAH ÇALIŞMALARI

Projeye Proje Projenin Proje Adı Başlama Alanı Durumu Yılı (da)

1 Emirler Köyü/Gölbaşı 2006 17.529 Tamamlandı 2 Dikilitaş/Gölbaşı 2007 15.356 Devam ediyor 3 Dibekören/Beypazarı 2008 2.093 Tamamlandı 4 Karaşar/Beypazarı 2008 6.517 Tamamlandı

Kadıncık-Seğmenli- 5 2010 17.587 Devam ediyor Karabük/ Şereflikoçhisar

6 Tol Köyü/Bala 2012 7.016 Devam ediyor 7 Kuşçuali Köyü/Elmadağ 2012 650 Devam ediyor

8 Süleymanlı Köyü/Elmadağ 2012 3.773 Devam ediyor

9 Polatlı-Sarıoba 2013 15.296 Devam ediyor

10 Evren-Çatalpınar 2013 3.264 Devam ediyor

11 Haymana-Durutlar 2014 6.468 Devam ediyor 12 Dikilitaş/Gölbaşı(Ek Proje) 2014 15.356 Devam ediyor TOPLAM 110.906

85 İLİMİZDE KOOPERATİFÇİLİK (2014) Tarımsal Su Ürünleri Sulama İLÇE Kalkınma Kooperatifleri Kooperatifleri TOPLAM Kooperatifleri 1 Akyurt 2 2 2 Ayaş 1 3 11 15 3 Bala 2 10 12 4 Beypazarı 4 5 9 5 Çamlıdere 8 8 6 Çankaya 3 3 7 Çubuk 1 3 4 8 Elmadağ 6 6 9 Evren 1 1 10 Gölbaşı 1 1 3 5 11 Güdül 2 5 7 12 Haymana 1 7 8 13 Kalecik 3 5 8 14 Kazan 2 2 15 Kızılcahamam 6 6 16 Mamak 1 1 17 Nallıhan 2 6 13 21 18 Polatlı 17 9 26 19 Pursaklar 1 1 20 Sincan 2 5 7 21 Şereflikoçhisar 1 1 14 16 22 Yenimahalle 1 1 GENELTOPLAM 8 41 120 169

86 İLİMİZDE BULUNAN ÜRETİCİ ÖRGÜTLERİ (2014)

ÜRETİCİ ÖRGÜTÜ ADET ORTAK / ÜYE SAYISI

1 Tarımsal Kalkınma Kooperatifi 120 7.651

2 Tarım Kredi Kooperatifi 59 27.790

3 Su Ürünleri Kooperatifi 8 171

4 Sulama Kooperatifi 41 2.660

5 Pancar Ekicileri Kooperatifi 1 53.045

6 Bölge Birliği 3 6.411

7 Üretici Birliği 12 2.211

8 Yetiştirici Birliği 3 4.018

T O P L A M 251 103.957

87 TARIMSAL SİGORTALAR (TARSİM) YILLAR DÜZENLENEN POLİÇE

2007-2010 54.547 Adet

339 Ad. Hayvan Poliçesi 2011 26.190 Ad. Bitki Poliçesi TOPLAM : 26.529 Adet

28.479 Ad. Bitki Poliçesi 530 Ad. Büyükbaş Hayvan Poliçesi (13.406 Baş) 2012 288 Ad Küçükbaş Hayvan Poliçesi (23.981 Baş) TOPLAM : 29.297 Adet

31.677 Ad. Bitki Poliçesi 793 Ad. Büyükbaş Hayvan Poliçesi (15.277 Baş) 2013 271 Ad Küçükbaş Hayvan Poliçesi ( 25.024 Baş) TOPLAM : 32.741 Adet

36.493 Ad. Bitki Poliçesi 832 Ad. Büyükbaş Hayvan Poliçesi ( 22.814 Baş) 2014 252 Ad. Küçükbaş Hayvan Poliçesi ( 24.581 Baş) TOPLAM : 37.577 Adet

88 TARIMSAL YAYIM VE DANIŞMANLIK HİZMETLERİ (2014)

Başvuru Başvuru Destekleme Destekleme Yapan Yetki Yapan Başvuru Yapılan/Yapılacak Miktarı Yıllar Belgesi Çiftçi/İşletme Yapan İlçe Çiftçi Sayısı (Çiftçi/Tarımsal Sahibi Sayısı Sayısı Sayısı (Adet) İşletme) (adet) (Adet)

2009 0 0 0 225 0

2010 2 416 369 500 13

2011 2 446 411 500 18

2012 3 1.230 1.192 600 14

2013 3 1.159 1.036 600 14

2014 3 386 378 600 8

89 İLİMİZDEKİ YAYIM FAALİYETLERİ (2014)

ÇİFTÇİ FAALİYET ADET SAYISI

Çiftçi Eğitim ve Yayım 1 19 453 Toplantıları

2 Tarla Günü 6 95

3 Demonstrasyon 6 18

4 Er-Erbaş Eğitim Kursu 1 18

5 Bilgi alışveriş toplantısı(BAV) 2 -

6 Biçerdöver Kursu 5 122

7 Arıcılık Kursu 6 94

8 Biçerdöver Kontrolü 700 -

TOPLAM 745 800

90 91  Mevcut bitkisel ve hayvansal üretimi ve verimliliği artıracak ve de mevcut üretim deseninde yeni alternatif bitkilerin yer almasını sağlayacak çalışmalar yapılacaktır.

 Tarımsal ve hayvansal ürünlerin üretimi ve pazarlanmasında organize olmuş bir tarımsal işletme yapısının oluşumuna yönelik desteklemeler yapılacaktır.

 İnsan, hayvan ve çevre sağlığının iyileştirilmesi ve korunmasına yönelik projeler geliştirilecektir.

 Çiftçilerin mahallinde bilinçlendirilmesi ve kırsal alanda yeni ileri tarım teknik ve teknolojilerinin kullanımını yaygınlaştırıcı tedbirleri alarak, kırsal kesimin gelir seviyesi artırılacaktır.

92  Tarım işletmelerinde optimum büyüklükte işletmeler oluşturulması teşvik edilecek ve her ilçenin arazi yapısı dikkate alınarak ürün planlaması çalışmalarında bulunulacaktır

 Tarımsal üretimde kullanılan girdilerin insan ve çevre sağlığı üzerindeki olumsuz etkilerini denetim hizmetleri ile azaltmak, bu kapsamda alınacak önlemlere ilave olarak gübre, ilaç ve sulama gibi girdilerde doğal kaynaklar ve çevre ile uyumlu teknoloji kullanımının yaygınlaştırılması sağlanacak ve bitkisel üretimde sertifikalı tohumluk ve fidan kullanımı yaygınlaştırılacaktır.

 Ekolojik şartları uygun olan bölgelerde başlatılan organik tarım üretimi yaygınlaştırılacaktır.

 Gıda üretim ve tüketim yerlerinde gıda güvenliği ve güvenirliliğinin temini için gerekli tedbirler alınacaktır.

93  Hayvansal üretimde gerekli olan tüm hijyenik tedbirler alınarak hastalık ve zararlılarıyla mücadele edilerek, sağlıklı üretimin artması gerçekleştirilecektir.

 İl genelinde küçük kapasiteli işletmeler bazında yapılan kültür hayvancılığı alanında uygun teknikle çalışan, kontrollü üretim yapan, hastalıktan ari ve optimum büyüklükte hayvancılık işletmelerinin oluşturulması teşvik edilecektir.

 Sağlıklı arı ve arı ürünleri üretilmesi için arıcılık yapan üreticilerin üretimle ilgili faaliyetleri desteklenerek arıcılığın geliştirilmesi sağlanacaktır.

 Hayvancılığın geliştirilmesi için, mevcut hayvan varlığının genetik yönden üstün verimli hayvanların spermleri ile tohumlanması çalışmaları sonucunda kültür melezi sığır sayısı artırılarak, yerli ırkların ıslahı tamamlanacaktır.

94  Kooperatiflere mali destek sağlayarak, bitkisel ve hayvansal üretime ve pazarlamaya yönelik makro ve mikro ölçekli projeler uygulanarak ortaklarının gelir seviyelerini artırıcı destek sağlanacaktır.

 Tarımsal Teşkilatlanma kapsamında faaliyette bulunan çiftçi organizasyonlarının sayısı (tarımsal amaçlı kooperatifler, tarımsal amaçlı şirketler, üretici birlikleri ve kooperatif üst birlikleri) artırılarak üretici ve yetiştiricilerin yatay ve dikey teşkilatlanması güçlendirilecektir.

 İlimizde arazi toplulaştırma çalışmalarına hız verilerek tarım arazilerinin daha etkin ve verimli kullanımı sağlanacaktır.

95 ANKARA İLİ TARIMSAL YATIRIM REHBERİ

http://ankara.tarim.gov.tr/