Anna Grodzka – Społecznik Z Wyboru, Polityk Z Zawodu?

MGR WIoLETA PASToRCZYK Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie Wydział humanistyczny, Instytut Politologii

Anna Grodzka – społecznik z wyboru, polityk z zawodu?

Wprowadzenie

W polskich dyskusjach na temat przywództwa politycznego coraz częściej pojawiają się wątpliwości – czy w ogóle potrzebni są politycy? Wzrastającą niechęć obywateli zarówno do polityki, jak i liderów obrazują liczne sondaże opinii publicznej. Wykazują one malejącą frekwencję wyborczą (we wszystkich wyborach znajdującą się poniżej średniej europejskiej1), zastrzeżenia dotyczące etyki, kompetencji i profesjonalizmu polityków2. Wśród zarzutów, kierowanych do przywódców, wymienia się także ich dbanie o własne interesy: chcą władzy zamiast służby publicznej, uaktywniają się tylko podczas kampanii wyborczych. Potwierdzają to badania przeprowadzone w 2011 roku. Wykazały one, że Polacy prawie dwukrotnie większym zaufaniem darzą Parla- ment Europejski niż Sejm. Tylko 45% respondentów polskich zadeklarowało zainteresowanie polityką, do działań w partiach politycznych przyznało się 3,6% rodaków, a 42% Polaków w wieku 16 lat i więcej ma problem ze znalezie- niem bądź nie znajduje reprezentanta własnych poglądów na scenie politycz- nej3; 39% badanych nie ceni żadnego polityka4. Przywództwo nie jest zjawiskiem izolowanym. Bez osób poddających się wpływowi lidera, fenomen przewodzenia nie istnieje. To zwolennicy kreują swojego lidera, chwalą, krytykują, formułują wobec niego pewne oczekiwa- nia, a w sytuacji niezadowolenia wycofują poparcie5.

1 A. Leszczuk-Fiedziukiewicz, Uwarunkowania społeczno-polityczne wyborów parlamentarnych w Polsce w 2011 roku, „Preferencje Polityczne”, 2012, nr 3, s. 22. 2 T. Bodio, Przywództwo i transformacja polityczna, [w:] Przywództwo polityczne, red. T. Bodio, Warszawa, 2001, s. 214. 3 Diagnoza społeczna 2011. Warunki i jakość życia Polaków. Raport, red. J. Czapiński, T. Panek, Warszawa, 2011, s. 293–294, http://www.diagnoza.com/pliki/raporty/Dia- gnoza_raport_2011.pdf, [dostęp: 25.01.2013]. 4 TNS OBOP, O polityce i politykach polskich, Warszawa, 2009, K.041-09_O polityce i politykach polskich_O06a09.pdf, [dostęp: 15.01.2013]. 5 Piotr Żukiewicz nazwał przywództwo polityczne procesem symetrycznym, który nie pozwala traktować zwolenników jako mniej istotnych; por. P. Żukiewicz, Przywódz- two polityczne. Teoria i praktyka, Warszawa, 2011, s. 81. 220 mgr Wioleta Pastorczyk

Idealny polityk nie istnieje, ale jakie powinien mieć cechy? Hobbes wy- różnił dwa przymioty – lojalność wobec reprezentowanych oraz pragmatycz- na sprawność wcielania w życie postulatów1. Również według Burns’a miarą władzy i przywództwa jest stopień uzyskania zamierzonych efektów, stadium faktycznego dokonania deklarowanych zmian2. Gdy sprawstwo polityczne staje się nieudolne – utrata wyborczej oraz obywatelskiej wiary w skuteczność lidera jest nieunikniona. Tak samo dzieje się, gdy polityk staje się zwykłym pragmatykiem, wybierając do spełnienia kwestie nienaruszające ich pozycji w potencjalnej chwili porażki3.

Doświadczenie zawodowe Anny Grodzkiej

Przywództwo polityczne nie od razu jest łączone z aktywnością zawo- dową. Większość polityków zdobywa swe kwalifikacje przed decydującym krokiem na drodze aktywności publicznej lub jednocześnie z wykonywaną pracą. W ustabilizowanych systemach politycznych najistotniejszym, ale nie- jedynym kanałem rekrutacji przyszłych liderów są partie polityczne. W jego obrębie można wyróżnić trzy segmenty. Pierwszym z nich jest aparat partyjny. Organizacje polityczne przyjmują grupę ludzi do wykonywania czynności organizacyjnej, nieodzownej do dobrego funkcjonowania partii. Warto zwró- cić uwagę, że aparat partyjny charakteryzuje się strukturą hierarchiczną, a to oznacza, że jego członkowie sukcesywnie awansują na kolejne, coraz wyższe szczeble4. Anna Grodzka urodziła się w Otwocku, ukończyła studia z zakresu psy- chologii klinicznej na Uniwersytecie Warszawskim. Prowadziła działalność gospodarczą, przez wiele lat pracowała w branży reklamowej, poligraficznej i wydawniczej5. Zajmowała się również produkcją filmów i seriali dla Tele- wizji Polskiej.

1 K. Pałecki, Filozoficzny ideał polityka, [w:] Elity polityczne w Polsce, red. K. Pałecki, Toruń, 2007, s. 14. 2 J. M. Burns, Władza przywódcza, [w:] Władza i społeczeństwo. Antologia tekstów z zakresu socjologii polityki, wybór i oprac. J. Szczupaczyński, Warszawa, 1995, s. 268. 3 P. Obacz, Systemowe źródła kryzysu przywództwa politycznego, [w:] Kryzys przywództwa we współczesnej polityce, red. W. Konarski, A. Durska, S. Bachrynowski, Warszawa, 2011, s. 138. 4 J. J. Wiatr, Przywództwo polityczne. Studium politologiczne, Łódź, 2008, s. 107. 5 Główne atrybuty przedsiębiorców to: gotowość do podejmowania ryzyka, zdolność wykorzystywania nadarzających się okazji, doskonalenie pomysłów oraz umiejęt- ność dostrzegania potrzeb. Współczesny przedsiębiorca łączy w sobie cechy przy- Anna Grodzka – społecznik z wyboru, polityk z zawodu? 221 Część III. Egzemplifikacja empiryczna Egzemplifikacja III. Część Jednak permanentnie w swoim życiu angażowała się w działalność poli- tyczną. Od czasów PRL jej aktywność w tej dziedzinie rosła. W stanie wojen- nym była członkiem egzekutywy Podstawowej Organizacji Partyjnej PZPR na UW. Pracowała także w Zrzeszeniu Studentów Polskich1 jako instruktor polityczny młodych kadr. Zapytana o pracę w organizacji studenckiej, wspo- mina tylko, że należała do rady okręgowej i służyła w niej umiejętnościami oraz wiedzą psychologiczną. Pełniła również funkcję dyrektora Alma Press2 – wydawnictwa ZSP. W związku ze swoją działalnością miała paszport, któ- ry wówczas dostawali tylko najbardziej zaufani aktywiści partyjni3. Obecnie w wywiadach Anna Grodzka bagatelizuje, a czasem nawet pomija ten frag- ment swego zaangażowania w sprawy publiczne w czasach PRL. W większym stopniu eksponuje swoją działalność w czasach demokracji i wolnego rynku. Anna Grodzka wstąpiła do Stowarzyszenia „Ordynacka”4, którego funk- cjonowanie obejmuje wiele sfer: reprezentację środowiska akademickiego, doradztwo prawne dla studentów i obrona ich praw, jak również dbanie o rozwój nauki, turystyki, sportu czy kultury. Wśród celów Stowarzyszenia wymienia się także m.in.: pomoc jego członkom w rozwiązywaniu proble- mów socjalnych i zawodowych, stworzenie warunków do zdobywania wiedzy i nabywania doświadczenia w sprawach społecznych oraz zawodowych5. Działała również w Socjaldemokracji RP, partii powstałej na gruzach PZPR. Przez dwa lata pełniła funkcję wiceprzewodniczącej Komisji Dialogu Społecznego ds. Równego Traktowania przy Prezydencie m.st. Warszawy6. Do września 2011 roku była członkinią Sojuszu Lewicy Demokratycznej w organizacji mokotowskiej, a także wiceprzewodniczącą struktury dzielni-

wódcy, jak również lidera. Wojewódzki Urząd Pracy w Łodzi, Przywódca i lider, czyli atrybuty przedsiębiorcy, http://www.wup.lodz.pl/files/ciz/ciz_por_lider.pdf, [dostęp: 13.01.2013]. 1 Największa studencka organizacja w kraju, skupiająca około 10 tysięcy członków w prawie 100 radach uczelnianych. W czasach PRL była to typowa środowiskowa przybudówka partii komunistycznej. 2 Alma Press – warszawska oficyna wydawnicza założona przez Jarosława Pachowskie- go w 1984 r., specjalizująca się w tematyce związanej z historią, militariami, żeglar- stwem, nurkowaniem, motoryzacją, wędkarstwem. 3 Anna Grodzka: od PZPR, przez biznes, do Ruchu Palikota, http://www.tvn24.pl/wiadomosci-z-kraju,3/anna-grodzka-od-pzpr-przez-biznes-do-ruchu-palikota,304608. html, [dostęp: 15.02.2013]. 4 Stowarzyszenie założone głównie przez byłych działaczy ZSP w maju 2001 r. Jego określenie pochodzi od nazwy ulicy w Warszawie, przy której mieści się siedziba Rady Naczelnej. Członkiem „Ordynackiej” z nr. 1. jest Aleksander Kwaś- niewski. 5 Szerzej patrz: http://www.ordynacka.pl/index.php/o-stowarzyszeniu/statut-i-dekla- racja, [dostęp: 15.01.2013]. 6 Stanowisko zajmowała do końca 2011 r. 222 mgr Wioleta Pastorczyk

cowej. Zasiadała w radzie warszawskiej SLD. Organizowała pracę partii oraz kluby dyskusyjne. Jak sama przyznaje:

(…) całe swoje świadome życie miałam przekonania lewicowe. (…) nie tylko głosowałam na lewicę, ale również aktywnie pracowałam dla partii, nie zabie- gając o partyjne funkcje. Robiłam to, dopóki byłam przekonana, że moja praca umacnia lewicowy punkt widzenia i lewicowe wartości. Nie zmieniłam przeko- nań i nigdy nie zmienię! Zmieniło się natomiast SLD. Sojusz zmurszał tak, jak zmurszała polska demokracja. Politycy SLD już od kilku lat zabiegają wyłącznie o swoje interesy i interesy mainstreamowych wyborców, zapominając, że demokracja to nie dyktatura większości1.

Powodem odejścia Anny Grodzkiej było prawdopodobnie to, że nie do- stała satysfakcjonującej oferty wyborczej, a nie, jak tłumaczy, przeobrażenie lewicy. Grodzka zarzuca Sojuszowi, że zapomina, kogo powinien reprezen- tować, a politycy tej partii zasłaniają się hasłami antyklerykalnymi. Według Anny Grodzkiej działania tej partii coraz rzadziej odnoszą się do spraw ludzi wykluczonych2. Jednym z ważniejszych tematów podejmowanych właśnie przez ugrupowania liberalne i europejską lewicę są kwestie równouprawnie- nia, postawa wobec mniejszości seksualnych oraz różnego rodzaju inności. Autorzy opracowania Ludzie partii – idealiści czy pragmatycy? przywołują dane, w których stwierdzają, że prawie 1/3 działaczy SLD uważa, że homoseksu- alizm jest niezgodny z naturą człowieka. Niespełna połowa członków partii sprzeciwia się zalegalizowaniu małżeństw osób tej samej płci, z kolei za lega- lizacją opowiedziało się 37%. Redaktorzy pracy zastanawiają się, czy w takim razie jest to element awangardy działaczy lewicy, czy może przemawia przez nich poprawność polityczna?3

Transformacja Anny Grodzkiej i działalność społeczna

Kobiety chętniej niż mężczyźni angażują się w pracę wolontaryjną lub organizacji pozarządowych. Trzeba zaznaczyć, że liczba pań wśród członków zrzeszenia jest zależna od jego obszaru działalności. Najmniej należy do organizacji zajmujących się sportem, rekreacją i turystyką, a najliczniejsza grupa

1 Grodzka kandyduje, bo „ludzie mają dość”, http://queer.pl/news/192728/grodzka-kandyduje-bo-ludzie-maja-dosc, [dostęp: 18.01.2013]. 2 P. Górnicka, Ona będzie największą gwiazdą nowego sejmu?, http://wiadomosci.wp.pl/ title,Ona-bedzie-najwieksza-gwiazda-nowego-sejmu,wid,13884769,wiadomosc.html, [dostęp: 18.01.2013]. 3 Ludzie partii – idealiści czy pragmatycy? Kadry partyjne w świetle badań empirycznych, red. A. Pacześniak, J.-M. De Waele, Warszawa, 2011, s. 79, 81. Anna Grodzka – społecznik z wyboru, polityk z zawodu? 223 Część III. Egzemplifikacja empiryczna Egzemplifikacja III. Część kobiet wchodzi w skład stowarzyszeń obejmujących prawa człowieka, zdro- wie, edukację, pomoc społeczną, kulturę, jak również działalność politycz- ną1. Ilona Iłowiecka-Tańska, wśród przemian etosu społecznikowskiego po 1989 roku, wymienia przekształcenia wzorów osobowych działaczy. Skutecz- ność osiągania celów miała być pochodną dobrze opracowanej strategii pracy zespołowej, a nie charyzmy uczestników. Lider społeczny wcielił się w dobrego menedżera, który zaczął być oceniany na podstawie osiągniętych rezulta- tów. Jak trafnie zauważa autorka – przestał istnieć typowy dla etosu społecz- nikowskiego rodzaj oddania, poświęcenia, heroizmu osobistego, na rzecz sku- teczności, zaangażowania i dążenia do zwycięstwa. „Formacja pozarządowa miała być przestrzenią zaangażowania ludzi ambitnych i pragmatycznych”2. Anna Grodzka to społeczniczka – czyli „kobieta, która pracuje dla do- bra ogółu bezinteresownie, nie pobierając za to wynagrodzenia”3. Działacz społeczny wykonuje swoją pracę z własnej inicjatywy, a w lokalnych spo- łecznościach bardzo często jest pomysłodawcą różnego rodzaju inicjatyw obywatelskich, organizatorem i zarazem uczestnikiem ruchów społecznych, stowarzyszeń, fundacji, a także organizacji samorządowych. Najczęściej wymienianymi cechami kobiet aktywnych społecznie są: pogoda ducha, skromność, pracowitość i wytrwałość4. Anna Grodzka zapytana przeze mnie o największą swoją zaletę powiedziała: „Jestem osobą koncyliacyjną, szanuję i lubię innych ludzi”. Grodzka rozpoczęła aktywność społeczną w 2008 roku. Wtedy, jeszcze jako mężczyzna, współzałożyła z grupą przyjaciół pierwszą w Polsce organi- zację działającą na rzecz osób transpłciowych – Fundację Trans-Fuzja. Do listopada 2011 roku pełniła w niej funkcję prezesa5. Instytucja ta ma na celu upowszechnianie wiedzy o transpłciowości, oswajanie społeczeństwa z nią, a także podejmowanie wszelkich działań na rzecz wsparcia osób transseksualnych, transwestytycznych, jak również ich rodzin6.

1 J. Piotrowska, Trzeci sektor a kwestia gender, [w:] Inspirator partnerski, red. M. Druciarek, A. Niżyńska, Warszawa, 2012, s. 49–50, http://www.isp.org.pl/uploads/pdf/158054561. pdf. 2 I. Iłowiecka-Tańska, O wzorze osobowym kobiety aktywnej społecznie w czasach przemian, [w:] Kobiety w polskiej transformacji 1989–2009. Podsumowania, interpretacje, pro- gnozy, red. M. Frąckowiak-Sochańska, S. Królikowska, Toruń, 2010, s. 96. 3 Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, red. H. Zgółkowa, t. 40, Poznań, 2003, s. 30. 4 I. Iłowiecka-Tańska, O wzorze osobowym kobiety…, op. cit., s. 99. 5 „7 grudnia dotychczasowa prezeska Fundacji – Anna Grodzka – złożyła rezygnację. Decyzja motywowana była wzrastającym konfliktem interesów oraz wymaganiami fundatorów co do apolityczności organizacji”. [w:] Raport aktywności Fundacji Trans- -Fuzja za rok 2011, http://transfuzja.org/download/dokumenty/fundacja_transfuzja_ sprawozdanie_merytoryczne_2011.pdf, [dostęp: 20.01.2013]. 6 Patrz szerzej: http://transfuzja.org/. 224 mgr Wioleta Pastorczyk

Anna Grodzka organizuje, a zarazem prowadzi grupy wsparcia dla osób takich jak ona. Przyznaje, iż działanie w Fundacji daje jej dużo satysfakcji i poczucie, że jest potrzebna –

(…) ludzie zwracają się do nas z różnymi problemami. Należy im pomóc, poroz- mawiać, zorganizować konsultacje z prawnikiem czy psychologiem1.

O misji organizacji czytamy:

Chcemy obalić mity i stereotypy dotyczące transwestytów i transseksualistów. Chcemy pokazać, że osoby trans żyją wśród nas, że mają pełne prawo do tego, aby realizować się i żyć w zgodzie ze sobą. Że ich obecność wzbogaca nasze spo- łeczeństwo, bo społeczeństwo, które odcina się od własnej różnorodności, staje się uboższe i mniej elastyczne2.

Jak sama Grodzka przyznała, po zmaganiach z nowotworem uwierzyła, że może również zmienić swoją płeć. W 2010 roku zakończył się jej proces transformacji. Operację przeszła w klinice w Bangkoku. Grodzka posta- nowiła sfilmować cały przebieg swojej transformacji, aby ukazać, jaki to poważny problem. Powstał o niej dokument, wyprodukowany przez stację telewizyjną HBO.

(…) mamy Trans-akcję, czyli portret kobiety, która zawalczyła o bycie sobą w wa- runkach, w których bycie sobą wymaga nie lada zachodu. A na dodatek wykona- ła to wszystko z otwartą przyłbicą – opowiadając swą historię publicznie – z na- dzieją, że dzięki temu następni będą mieli łatwiej3.

Aby być jeszcze bardziej skuteczną, nagłośnić sprawę i pomóc osobom transseksualnym, sama zdecydowała się dokonać publicznego coming outu. Jak przyznała, bez osobistego udziału osób transseksualnych i opowiedze- nia o swoich przeżyciach, media nie zainteresowałyby się tym tematem. Stąd najpierw zdecydowała się udzielić wywiadu w piśmie „Replika”, a później wystąpiła w programach telewizyjnych4. Od tamtej pory, dzięki determinacji Anny Grodzkiej i jej współpracowników, w Polsce o transach zaczęło się mó- wić dużo więcej niż wcześniej. Jak podkreślała, niejednokrotnie zwracała się do władz SLD, poruszała problem osób transseksualnych jako publicznie ważny i wymagający natych- miastowej reakcji. Działacze partii jednak nie wykazywali zainteresowania.

1 M. Pocheć, Transowy coming out, http://queer.pl/article/186780, [dostęp: 5.01.2013]. 2 Misja Fundacji Trans-Fuzja, http://transfuzja.org/pl/artykuly/misja_i_statut.htm, [dostęp: 2.01.2013]. 3 Trans-akcja. Filmowy portret Anny Grodzkiej, http://queer.pl/article/186937, [dostęp: 7.01.2013]. 4 M. Pocheć, Transowy coming out, op. cit. Anna Grodzka – społecznik z wyboru, polityk z zawodu? 225 Część III. Egzemplifikacja empiryczna Egzemplifikacja III. Część Anna Grodzka zdobywa mandat poselski

Jak słusznie zauważył Jerzy Wiatr, w krajach demokratycznych dzia- łalność w aparacie partyjnym bardzo często stanowi pierwszy etap kariery. Po nim następuje przejście do nowych prac politycznych – głównie w parlamencie bądź w rządzie. Autor zwraca uwagę, że dzieje się tak, gdyż aparat partyjny ma relatywnie zawężone uprawnienia, a fundamentalne decyzje za- padają właśnie w tych wymienionych organach władzy1. „Analizując drogę kobiet do karier politycznych, najczęściej wskazuje się na trzy ścieżki: spo- łecznikowską, karierę przez partię polityczną, karierę mimo woli”. W przy- padku Anny Grodzkiej do sukcesu i zaistnienia w polityce doprowadziła ją tzw. wehikuł kariery politycznej. Jest to droga znamienna zwłaszcza dla kobiet po pięćdziesiątce, która polega na wybraniu „zasłużonej działaczki, bez jej wyraźnej inicjatywy”2. Grodzka przyznała, że od dawna czuła się spychana na margines, nie- doceniana przez Sojusz. Dlatego też pozytywnie zareagowała na zaproszenie Janusza Palikota i zdecydowała się na kandydowanie w wyborach parlamentarnych z listy Ruchu3. Przewodniczący partii „zaprosił nas i dał nam szansę mówienia pełnym głosem o tym, co dotyczy naszego środowiska, problemów osób transpłciowych, problemów osób homoseksualnych”4. Anna Grodzka wspomniała o walorach programu politycznego Ruchu Palikota. Jak przy- znała, zawarte w nim treści były zgodne z tym, co sama wyznaje i do czego chciałaby dążyć5. Ostatnie wybory parlamentarne w 2011 roku umożliwiły po raz pierwszy od 10 lat na samodzielne przekroczenie progu wyborczego reprezentacji sejmowej przez nowo utworzoną formację – Ruch Palikota6. Janusz Palikot 5 maja 2011 roku asygnował swoim nazwiskiem nową partię. Pojawienie się najpierw ruchu politycznego, a następnie organizacji, według Waldemara Wojtasika, doskonale wpisuje się w nurt opisujący zmianę pozycji partyjnych przywódców w polskich organizacjach politycznych7. Autor przywołuje zda- nie Roberta Krasowskiego:

1 J. J. Wiatr, Przywództwo polityczne..., op. cit., s. 107. 2 H. Sobańska, …i zostałam liderką, [w:] Inspirator partnerski, red. M. Druciarek, A. Ni- żyńska, Warszawa, 2012, s. 28, http://www.isp.org.pl/uploads/pdf/158054561.pdf. 3 W czasie zebrania mokotowskiej organizacji SLD, Anna Grodzka została usunięta z partii z powodu wpisania jej na listę kandydatów Ruchu Palikota. 4 M. Dropek, Dajemy się ogłupiać, http://queer.pl/article/187031, [dostęp: 18.01.2013]. 5 L. Konarski, Krakowski test tolerancji, „Przegląd”, 2011, nr 39. 6 W. Wojtasik, Sukces Ruchu Palikota w świetle czynników możliwego sukcesu politycznego, „Preferencje Polityczne”, 2012, nr 3, s. 164. 7 Ibidem. 226 mgr Wioleta Pastorczyk

(…) dawniej partie miały wodzów, teraz wodzowie mają partie1. (…) tam gdzie występuje silny i charyzmatyczny przywódca, podporządkowuje sobie struktu- rę partyjną, występuje także większy poziom poparcia wyborczego w stosunku do partii z relatywnie słabszymi liderami. Należy przypuszczać, że model przy- wództwa nie ma dominującego wpływu na generowane poparcie wyborcze, ale wpisywanie się w społeczne oczekiwanie silnego lidera może pomagać w zyski- waniu wyborców2. Cechą szczególną polskich kampanii parlamentarnych jest ich persona- lizacja – skupienie się na kandydatach, a nie partiach politycznych3. Przed głosowaniem prowadzone są badania, mówiące, jakie cechy personifikują, z jakimi wartościami są łączeni. Analizy określają nawet to, czy politycy wy- wierają wiarygodność, sympatię lub jej brak4. Przewodniczący Ruchu Paliko- ta zdawał sobie sprawę z potrzeby kooptacji do partii osobistości i osobowości. Zmieniając strategię działania partii z liberalnej (Gospodarka jest najważniej- sza) na lewicową – z silnym akcentem walki o prawa mniejszości, potrzebował symboli LGBT5. W strukturach krakowskiego Ruchu nie było rozpoznawal- nej twarzy, osoby, która by gwarantowała dobry wynik wyborczy. Dlatego też Janusz Palikot z premedytacją, aby skandalem zaistnieć i zwrócić uwagę mediów na swoją partię, zaproponował w konserwatywnym Krakowie „je- dynkę” na liście wyborczej – transseksualistce Annie Grodzkiej. Wątpliwości niektórych budził również fakt, że protegowana nie ma nic wspólnego z mia- stem, w którym zdecydowała się startować. Nigdy wcześniej nie działała także w strukturach lokalnych partii6. Według Marii Urban lider partyjny, aby skutecznie walczyć o elektorat, powinien posiadać (…) umiejętność wczucia się w aktualne potrzeby elektoratu sprzężone z sytuacją społeczno-polityczną oraz plastyczność lidera, umożliwiającą dostosowanie się do zmieniających się warunków. Myśląc o swojej karierze, polityk nie może być autentyczny, otwarty i spontaniczny. Wszystkie jego wystąpienia są wyreżysero- wane i ukierunkowane na cel, jakim jest zdobycie władzy. (…) wykorzystując media, polityk manipuluje autoprezentacją, która ma na celu wzbudzenie atrakcyj-

1 R. Krasowski, Czas samotnych wodzów, „Polityka”, 2011, nr 2795. 2 W. Wojtasik, Sukces Ruchu Palikota..., op. cit., s. 164–165. 3 M. Jeziński, Wybory parlamentarne: pomiędzy uniwersalizmem a partykularyzmem, [w:] Wybory parlamentarne 2005. Analiza marketingowa, red. M. Jeziński, Toruń, 2006, s. 9–10. 4 A. Leszczuk-Fiedziukiewicz, Uwarunkowania społeczno-polityczne wyborów parlamentarnych w Polsce w 2011 roku, op. cit., s. 14. 5 LGBT (z ang. Lesbians, Gays, Bisexuals, Transgenders) – skrót odnoszący się do lesbijek, gejów, osób biseksualnych oraz transgenderycznych. 6 Informacje uzyskane podczas rozmowy z byłym działaczem Ruchu Palikota. Kon- wersacja przeprowadzona dnia 23.02.2013. Anna Grodzka – społecznik z wyboru, polityk z zawodu? 227 Część III. Egzemplifikacja empiryczna Egzemplifikacja III. Część ności i wiarygodności. Manipuluje biografią, tożsamością, dorobkiem, statusem, a także zewnętrznym wizerunkiem stara się zdobyć sympatię i zaufanie1.

Przywódca partyjny, aby zdobyć dodatkowe wsparcie społeczne wśród innych, niż to zaliczane do elektoratu żelaznego partii, powinien być medialny2. Kampanię wyborczą w stolicy Małopolski Grodzka rozpoczęła na mie- siąc przed głosowaniem. Oświadczyła: „nie będę obklejać miasta plakatami, ale mam nadzieję, że uda mi się dotrzeć do mieszkańców Krakowa, którym zależy na kwestiach równościowych”3. Dodała, że stawia na kontakt z miesz- kańcami, Internet i społeczność LGBT. W okresie przedwyborczym Anna Grodzka zorganizowała w Krakowie pokaz filmu Trans-akcja, ukazujący jej proces zmiany płci. Aktywnie udzielała się w mediach społecznościowych (Facebook, Twitter, YouTube). Największym atutem Internetu jest jego ro- snąca popularność, w związku z czym mogła dotrzeć do dużej części wybor- ców4. Prowadziła także swojego bloga:

(…) nie obiecuję rozdawnictwa wirtualnych dóbr, konkretnie brzmiących ustaw, szczęścia i dobrobytu. Takich obietnic nikt nie jest w stanie spełnić. Jednak, z całym przekonaniem, mogę powiedzieć, że obiecuję Wam rzetelną pracę dla realizacji wartości, jakie uważam za swoje. Moim absolutnym priorytetem jest zmaganie się z nierównością wobec prawa, zmaganie się z obecnością w prawie i w obyczaju ksenofobii, homofonii, transfobii, antysemityzmu, dyskryminacji we wszystkich jej jawnych i ukrytych przejawach. Demokracja nie może stać się dyktaturą większości. Wszyscy obywatele powinni mieć w Sejmie swoich repre- zentantów politycznych, a tak od lat już nie jest5.

Grodzka zauważa, że nieobecność w parlamencie osób reprezentujących środowiska mniejszości powoduje ugruntowanie sytuacji patologicznej. Programy partii politycznych stanowią jedne z ważniejszych źródeł wiedzy na temat poglądów poszczególnych ugrupowań oraz sposobów osiągnię- cia zamierzonych celów. W swoich założeniach wyborczych Ruch Palikota dopominał się m.in. zakończenia nauczania religii w szkołach, finansowania

1 M. Urban, Mechanizmy legitymizacji przywódców politycznych w świetle teorii i praktyki marketingu politycznego, [w:] Przywództwo polityczne, red. T. Bodio, Warszawa, 2001, s. 284–285. 2 P. Maj, Przywództwo partyjne w Polsce (1989–2010), [w:] Kryzys przywództwa we współ- czesnej polityce, red. W. Konarski, A. Durska, S. Bachrynowski, Warszawa, 2011, s. 214. 3 Grodzka zaczęła kampanię w Krakowie, http://queer.pl/news/192759/grodzka-zaczela- -kampanie-w-krakowie, [dostęp: 18.01.2013]. 4 Korzysta z niego ponad 60% dorosłych Polaków. Dla 87% z nich Internet jest jednym z najważniejszych źródeł informacji, patrz: D. Batorski, M. Nagraba, J. Zając, J. Zbieranek, Internet w kampanii wyborczej 2011, Warszawa, 2012, s. 15, http://isp.org. pl/uploads/pdf/947633366.pdf. 5 http://annagrodzka.blog.pl/2011/09/. 228 mgr Wioleta Pastorczyk

z budżetu państwa in vitro, legalizacji miękkich narkotyków, a także rozdzia- łu państwa od Kościoła i poddanie kontroli finansowej tej ostatniej instytucji. Janusz Palikot i członkowie partii budowali swoją strategię na silnym antyklerykalizmie, w związku z czym swoimi postulatami stawali oficjalnie przeciwko partii PiS1, a zbliżali się do światopoglądu lewicowego. Wybory parlamentarne, pomimo zasięgu ogólnokrajowego, odznaczają się perspektywą lokalną. Wyborcy udzielają poparcia kandydatowi startują- cemu z jego okręgu, a politycy w swoich programach opowiadają o proble- mach lokalnych. Projekt pretendenta w wyborach do Sejmu i Senatu powinien zawierać zarówno składnik partykularyzmu, jak i uniwersalizmu2. Anna Grodzka przekonywała wyborców, że chce walczyć w Sejmie o dobrą ustawę o określaniu płci oraz związkach partnerskich (dla osób homo- i heteroseksu- alnych), które byłyby poważną alternatywą wobec małżeństwa. Zapowiadała walkę z tzw. umowami śmieciowymi i bezpłatnymi stażami. Grodzka opowia- dała się za zniesieniem immunitetu parlamentarnego i podniesieniem płacy minimalnej. W swoich celach zawarła także walkę o równe szanse dla kobiet na rynku pracy, zapewnienie faktycznej dostępności żłobków i przedszkoli. Anna Grodzka podczas kampanii wyborczej zbierała podpisy pod projektem ustawy o świadomym rodzicielstwie. Regulował on takie kwestie, jak: prawo do edukacji seksualnej dostosowanej do wieku, prawo do samostanowienia w dziedzinie rozrodczości oraz świadomego decydowania o rodzicielstwie, możliwość korzystania ze środków antykoncepcyjnych i aborcji, gwarancja opieki zdrowotnej, pomocy materialnej dla kobiet w ciąży3. Z dokładnej analizy programu wyborczego Ruchu Palikota wynika, że partia przywiązuje dużą wagę do kwestii równości praw, jak również rów- nych szans dla kobiet i mężczyzn. Ugrupowanie opowiada się za wprowa- dzeniem rozwiązań umożliwiających kobietom godzenie pracy zarobkowej z macierzyństwem oraz za popularyzacją partnerstwa4. Startując z okręgu krakowskiego, była poniekąd zobligowana ustosunkować się do problemów tego miasta. Zwróciła się do prezydenta miasta Krakowa o sformułowanie oficjalnego stanowiska dotyczącego polityki antydyskryminacyjnej wobec osób LGBT. Anna Grodzka wówczas podsumowała:

(…) ponieważ sama jestem osobą, która przeszła korektę płci, doskonale znam problemy, z jakimi w Krakowie wciąż zmagają się ludzie wykluczeni społecznie

1 A. Pawlicka, Pobudka, „Wprost”, 2011, nr 43. 2 M. Jeziński, Wybory parlamentarne…, op. cit., s. 13. 3 Wybory 2011: Grodzka rozkręca kampanię w Krakowie, http://queer.pl/news/192778/ wybory-2011-grodzka-rozkreca-kampanie-w-krakowie, [dostęp: 18.01.2013]. 4 M. Gałązka, Partie o kobietach. Analiza programów zwycięskich partii politycznych przed- stawionych przed wyborami parlamentarnymi w 2011 roku, Warszawa, 2012, s. 12, http:// www.isp.org.pl/uploads/pdf/707207110.pdf. Anna Grodzka – społecznik z wyboru, polityk z zawodu? 229 Część III. Egzemplifikacja empiryczna Egzemplifikacja III. Część ze względu na swoją orientację seksualną i tożsamość płciową, powyższą prośbę kieruję więc przede wszystkim w ich imieniu1.

Podkreślała ważność niekomercyjnej, wolnej, wspieranej przez państwo kultury dla tego miasta. Na swoim blogu napisała: „kultura jest najlepszym, najsilniejszym krytykiem rzeczywistości i kreuje przyszłość”2. Wśród proble- mów Krakowa wymieniła komunikację, podkreślała także podjęcie wszelkich działań skierowanych na rozwój rynku pracy oraz usuwanie barier dla ma- łych i średnich przedsiębiorstw3. W wyniku głosowania 9 października 2011 roku kandydatka została po- słem, otrzymując 19 451 głosów poparcia. Nie byłoby w tym nic nadzwy- czajnego, gdyby nie fakt, że ubiegająca się o mandat została obecnie jedyną w Polsce i na świecie, a trzecią w historii międzynarodowego parlamentary- zmu osobą transseksualną z mandatem poselskim. Pierwszą była polityczka i działaczka społeczna Georgina Beyer, która po operacji korekty płci za- siadła w parlamencie Nowej Zelandii w latach 1999–2007 z ramienia Partii Pracy. Innym zadeklarowanym transseksualnym posłem był Włoch – Vladi- mir Luxuria. Czuł się kobietą, ale operacji korekty płci nigdy nie przeszedł. Mandat uzyskał w 2006 roku, startując z listy Odrodzenia Komunistycznego. Swoją funkcję sprawował do 2008 roku4. W okręgu krakowskim Grodzka uzyskała więcej głosów niż inni po- słowie, pokonała Ryszarda Terleckiego, Józefa Lassotę, Łukasza Gibałę, Andrzeja Adamczyka, Jagnę Marczułajtis-Walczak, Lidię Gądek, Jacka Osu- cha, Barbarę Babulę. Posłanka skomentowała swój wynik wyborczy, który według niej pochodzi z dwóch źródeł: „jeden to z dobrego wyniku Ruchu Palikota w ogóle, a drugi – z mojej odmienności. W mniejszym stopniu, bo pewnie chociaż trochę też, moje cechy osobiste na to wpłynęły”. Ma świa- domość, że jest pewnym symbolem tolerancji i wolności, więc tego sukcesu sobie nie przypisuje5. Pani poseł zdołała przekonać do siebie mieszkańców Krakowa – miasta uznawanego za najbardziej klerykalne w całym kraju. Wybrano ją nie tylko do manifestacji, ale także zapoczątkowania zmiany obyczajowej i kulturowej. Dzięki transformacji, akceptacja, a także tolerancja dla odmienności przesta- nie być tylko i wyłącznie postulatem oraz pobożnym życzeniem. Akcepta-

1 Wybory 2011: Grodzka…, op. cit. 2 http://annagrodzka.blog.pl/2011/09/. 3 M. Rodak, Wybory 2011: Anna Grodzka o Krakowie, http://lovekrakow.pl/aktualnosci/ wybory-2011-anna-grodzka-o-krakowie_259.html, [dostęp: 27.01.2013]. 4 L. Konarski, Krakowski test…, op. cit., nr 39. 5 M. Dropek i R. Oliwa, Możemy wyskoczyć z dołka, http://queer.pl/article/187053, [dostęp: 18.01.2013]. 230 mgr Wioleta Pastorczyk

cja i wsparcie dla Anny Grodzkiej świadczą o tym, że istnieje jeszcze niepo- wszechna, ale już wyraźna gotowość na taką przemianę. Zainteresowanie budzi nie tylko w polskich, ale także zagranicznych mediach. „Fakt, że osoba transpłciowa będzie posłować w Polsce, jest zdarze- niem niebanalnym. W świat idzie komunikat: patrzcie, oto Polacy, których umieściliście na półce z napisem: katolicyzm, konserwatyzm, ksenofobia, jako jedyna współczesna demokracja dokonała takiego wyboru”1. Amerykań- ski „Associated Press” napisał: „głębokie zmiany społeczne w tradycyjnej katolickiej Polsce”2. Media brytyjskie sugerowały, że wynik i wejście do Sej- mu Ruchu Palikota to oznaka malejącej roli Kościoła: „partia przyjęła silną antyklerykalną postawę i nie ma oporów przed krytykowaniem wtrącających się do polityki księży”3, a niemiecki magazyn internetowy „Europe Online” zauważył, że polski parlament udzielił akceptacji dla gejów i lesbijek4.

Anna Grodzka – polityk zawodowy

Drugim segmentem kanału rekrutacji przywódców w ramach organizacji politycznej jest działalność parlamentarna. Odgrywa ona centralną rolę, co sprawia, że posiadanie mandatu i aktywność w ramach tej instytucji stanowi kluczowy, czasami nieodzowny element sukcesu przyszłego przywódcy5. Anna Grodzka, zdobywając mandat poselski, została zawodowym polity- kiem6. Działacz polityczny to osoba, która trwale uczestniczy w podejmowa- niu decyzji politycznych. Robi to, działając bezpośrednio w formalnych lub nieformalnych gremiach decyzyjnych albo przez wywieranie wpływu na te ośrodki7.

1 E. Wilk, Po co nam w sejmie Anna Grodzka?, http://wiadomosci.wp.pl/kat,9915,opage,4,title,Po-co-nam-w-sejmie-Anna-Grodzka,wid,13907825,wiadomosc.html?ticaid=110021&_ticrsn=3, [dostęp: 7.01.2013]. 2 Światowe media o nowym polskim Sejmie, http://wiadomosci.onet.pl/kraj/swiatowe-media-o-nowym-polskim-sejmie,1,4901942,wiadomosc.html, [dostęp: 18.01.2013]. 3 Media o polskiej transseksualnej parlamentarzystce, http://m.onet.pl/wiadomosci/swiat/ wielka-brytania-i-irlandia,jr7h8, [dostęp: 18.01.2013]. 4 Niemiecka prasa: barwny parlament to szansa na więcej akceptacji dla gejów i lesbijek w Polsce, http://wiadomosci.onet.pl/raporty/deutsche-welle-w-onecie/niemiecka-prasa-barwny-parlament-to-szansa-na-wiec,1,4898702,wiadomosc.html, [dostęp: 18.01.2013]. 5 J. J. Wiatr, Przywództwo polityczne…, op. cit., s. 108. 6 Synonimy: działacz społeczny, mąż stanu, dyplomata, członek rządu, parlamenta- rzysta. 7 Leksykon politologii, red. A. Antoszewski, R. Herbut, Wrocław, 1995, s. 295. Anna Grodzka – społecznik z wyboru, polityk z zawodu? 231 Część III. Egzemplifikacja empiryczna Egzemplifikacja III. Część W Sejmie VII kadencji została wiceprzewodniczącą klubu poselskiego Ruchu Palikota, wiceprzewodniczącą Komisji Kultury i Środków Przekazu, członkinią sejmowej Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka, przewod- niczącą Parlamentarnego Zespołu Zrównoważonego Rozwoju Społecznego – „Społeczeństwo FAIR”, stworzonego, aby wprowadzić merytoryczną dys- kusję do Sejmu. Celem powołania tego zespołu jest działalność na rzecz urze- czywistniania idei zrównoważonego rozwoju społecznego. Z inicjatywy Anny Grodzkiej, przy współpracy z Kancelarią Sprawiedli- wości Społecznej, odbyła się ogólnopolska konferencja lokatorska Prawo do mieszkania prawem człowieka. W imieniu Parlamentarnego Zespołu Grodz- ka zaapelowała o wprowadzenie dwuletniego moratorium na wykonywanie wyroków eksmisji osób na bruk, których nie stać na zaspokojenie potrzeby mieszkaniowej1. Nawoływała o jak najszybsze rozwiązanie problemów zwią- zanych z realizacją tego podstawowego prawa. Zwróciła uwagę na koniecz- ność opracowania Narodowego Programu Mieszkalnictwa, którego celem będzie m.in.: zapewnienie każdemu dachu nad głową, ustanowienie mini- malnego progu gwarantowanej przez państwo powierzchni mieszkalnej oraz wyposażenie mieszkań socjalnych w media. Na koniec złożyła także deklara- cję, że Ruch Palikota będzie dążył do poprawienia sytuacji lokatorów w Pol- sce. „Prawo do mieszkania to jedno z podstawowych praw człowieka, które musi być realnie respektowane przez każde cywilizowane państwo”2. W połowie listopada 2012 roku przed Ministerstwem Pracy i Polityki Społecznej w Warszawie odbyła się manifestacja związków zawodowych, któ- re przeciwne są ograniczaniu praw pracowniczych, tzw. umowom śmiecio- wym i cięciom wydatków na służbę zdrowia. W demonstracji uczestniczyła posłanka Anna Grodzka3. Posłanka podjęła także interwencję w sprawie porzucenia przez brytyj- skich właścicieli Fabryki Maszyn w Tarnowie. Zarząd zniknął, a pracow- ników tego zakładu nie wpuszczono do firmy. Są nadal zatrudnieni, więc nie mogą wystąpić o zasiłki dla bezrobotnych. Grodzka z innymi osobami z lokalnych struktur Ruchu Palikota zaproponowała konkretne rozwiązania i pomoc prawną4.

1 Anna Grodzka: domagamy się dwuletniego moratorium ws. eksmisji na bruk, http://fi- nanse.wp.pl/kat,1342,title,Anna-Grodzka-domagamy-sie-dwuletniego-moratorium- -ws-eksmisji-na-bruk,wid,15166592,wiadomosc.html?ticaid=1ff25&_ticrsn=5, [do- stęp: 13.01.2013]. 2 Kolejna inicjatywa Grodzkiej, http://www.ruchpalikota.org.pl/klub-poselski/kolejna-i- nicjatywa-anny-grodzkiej, [dostęp: 20.01.2013]. 3 R. Ostrowski, Nie zaciskaj pasa, zaciśnij pięść!, http://ruchpalikota.salon24.pl/464356,- nie-zaciskaj-pasa-zacisnij-piesc, [dostęp: 20.01.2013]. 4 Interwencja Anny Grodzkiej w Fabryce Maszyn Tarnów, http://www.ruchpalikota. org.pl/aktualnosci/interwencji-anny-grodzkiej-w-fabryce-maszyn-tarnow, [dostęp: 13.01.2013]. 232 mgr Wioleta Pastorczyk

Jako wiceprzewodnicząca Parlamentarnej Grupy Kobiet zajmuje się wspieraniem kobiet w polityce, biznesie. Przekonuje Polki, aby były przed- siębiorcze, wierzyły w siebie, prowadziły własną działalność gospodarczą. „(…) jeszcze niewiele pań decyduje się na taki krok. Wynika to zapewne z tego, że kobiety łatwiej utożsamiają się z rolą żony i matki niż z rolą busi- nesswoman. Kobieta musi mieć naprawdę silny charakter i dobrą motywację, aby osiągnąć sukces”1. Stworzyła konwencję o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie, którą premier podpisał, zorganizowała Marsz Seniora. Zasiada w Parlamentarnym Zespole Świeckiego Państwa. Koordynuje tworzenie wspólnego programu dla Ruchu Palikota. Deklaruje starania w kierunku powstania Komisji Dia- logu Społecznego w Krakowie. Zauważa brak również w tym mieście Pełno- mocnika ds. Równego Traktowania. O swojej działalności w Sejmie mówi tak: „najwięcej jest spraw bez- nadziejnych. Proszą o pomoc bezrobotni, nieszczęśliwi, wykluczeni z mieszkania, chorzy (…)”. Jej interpelacje to odzwierciedlają: w sprawie leków na stwardnienie rozsiane, leczenia raka piersi czy rehabilitacji kardio- logicznej. Interweniowała także w sprawie ochrony patentowej, a nawet jakości dróg2. Jako polityk Grodzka nie zapomina także o swojej działalności społecz- nej3. W połowie 2012 roku powstała nowa Fundacja LGBT Business Forum – walcząca o prawa mniejszości w pracy, promowanie równego traktowania ludzi LGBT w zatrudnieniu. Fundacja powołała również LGBT Diver- sity Index, dzięki któremu stworzony zostanie ranking firm przyjaznych mniejszościom seksualnym4. Anna Grodzka, jako współzałożycielka, weszła w skład Rady Fundacji. Podczas spotkania, w ramach debat „Głos biznesu. Różnorodność procentuje”, ze śląskimi przedsiębiorcami przekonywała do kreowania wizerunku firmy otwartej na gejów oraz lesbijki. Podkreślała, że trudno być dobrym pracownikiem, ukrywając swoją orientację seksualną, nie mogąc być sobą5. Anna Grodzka w ramach działalności fundacji bierze

1 B. Sielicka, K. Jeznach, Anna Grodzka dla Bankier.pl: kobiety muszą pokazać swoją siłę w biznesie, http://www.bankier.pl/wiadomosc/Anna-Grodzka-dla-Bankier-pl-kobiety-musza-pokazac-swoja-sile-w-biznesie-2699388.html, [dostęp: 23.01.2013]. 2 M. Święchowicz, Łzy same lecą, „Newsweek Polska”, 2013, nr 6, s. 18. 3 Patrz szerzej: A. Wierzbicki, Polityka społeczna i kwestie społeczne w okresie transformacji, [w:] Społeczeństwo i polityka. Podstawy nauk politycznych, red. K. A. Wojtaszczyk, W. Jakubowski, Warszawa, 2007, s. 1339. 4 Równość i akceptacja w biznesie, http://queer.pl/news/193174/rownosc-i-akceptacja-w- biznesie, [dostęp: 18.01.2013]. 5 Posłanka Grodzka do biznesmenów: Bądźcie przyjaźni gejom, http://wyborcza. pl/1,126565,12959622,Poslanka_Grodzka_do_biznesmenow__Badzcie_przyjazni. html, [dostęp: 15.01.2013]. Anna Grodzka – społecznik z wyboru, polityk z zawodu? 233 Część III. Egzemplifikacja empiryczna Egzemplifikacja III. Część udział w rozmaitych panelach dyskusyjnych, debatach, konferencjach i wy- kładach na temat osób transpłciowych. Aktywnie uczestniczy w różnych manifestacjach, np. w poznańskim pochodzie kończącym festiwal Dni Rów- ności i Tolerancji pod hasłem: „Równość w Europie, równość w Polsce”. Anna Grodzka wraz z Robertem Biedroniem byli gośćmi sztokholmskiego festiwalu Pride. To wydarzenie wywołało mnóstwo pozytywnych reakcji na temat przemian, jakie dokonały się w Polsce. Wzięli oni udział w zorgani- zowanej dyskusji ze szwedzkimi politykami pod tytułem Polscy i szwedzcy politycy we wspólnej walce przeciw homofobii w Europie. Posłanka brała również udział w World Pride w Londynie, wystąpiła także w Izbie Lordów parlamentu Wielkiej Brytanii. Dostała owacje na stojąco – „(…) tego wydarzenia nie odnotowały polskie media, a był to największy sukces polskiego polityka w ostatnich dziesięciu latach”1. Anna Grodzka była laureatką nagrody Okulary Równości – gratyfikacji przyznawanej przez Fundację im. Izabeli Jarugi-Nowackiej. Posłankę Ruchu Palikota wyróżniono w kategorii:

Prawa mniejszości i przeciwdziałanie dyskryminacji ze względu na wiek, rasę, pochodzenie etniczne, religię, wiarę lub jej brak, niepełnosprawność albo orien- tację seksualną, [za] osobistą odwagę w przełamywaniu tabu oraz stworzenie fundacji Trans-Fuzja i konsekwentne działania na rzecz osób transpłciowych w Polsce i Europie2.

Również uznana została za jedną z najbardziej wpływowych osób LGBT w zestawieniu publikowanym przez „The Guardian”3. Warto podkreślić, że sędziowie tego rankingu, przy ustalaniu ostatecznej listy, brali pod uwagę to, jaki kandydaci mają wpływ na kwestie m.in. obrony praw osób LGBT, a nie tylko to, czy są znani. Annę Grodzką nominowano w plebiscycie Naj- bardziej Wpływowa Kobieta Małopolski. Posłanka Ruchu Palikota wygrała głosowanie na forum swojej partii, dotyczące list wyborczych do Parlamentu Europejskiego4. Członkowie partii Janusza Palikota chcieliby, aby to Anna

1 J. Palikot, Anna Grodzka, http://januszpalikot.natemat.pl/22307,anna-grodzka, [do- stęp: 7.01.2013]. 2 Okulary Równości przyznane. Nagrodzeni Grodzka, Czubaszek i Ikonowicz, http://www. tokfm.pl/Tokfm/1,103085,11269619,_Okulary_rownosci__przyznane__Nagrodze- ni_Grodzka_.html, [dostęp: 5.01.2013]. 3 Sukces A. Grodzkiej? Pokonała m.in. Eltona Johna, http://wiadomosci.onet.pl/swiat/ sukces-a-grodzkiej-pokonala-min-eltona-johna,1,5214156,wiadomosc.html, [dostęp: 5.01.2013]. 4 W głosowaniu zorganizowanym przez Janusza Palikota, posłanka pokonała Andrzeja Olechowskiego, Aleksandra Kwaśniewskiego i Magdalenę Środę, [w:] M. Krzymow- ski, Anna Grodzka liderem Ruchu Palikota? Tego chcą posłowie, http://polska.newsweek.pl/anna-grodzka-liderem-ruchu-palikota-tego-chca-poslowie,97456,1,1.html, [do- stęp: 4.01.2013]. 234 mgr Wioleta Pastorczyk

Grodzka w 2014 roku otwierała listę ugrupowania w wyborach do europar- lamentu. Jej silna pozycja w partii przypieczętowana została złożoną pod koniec stycznia 2013 roku propozycją. Posłanka dostała rekomendację Ruchu Palikota na stanowisko wicemarszałka Sejmu. Koleżanki i koledzy z partii poparli ją jednogłośnie, nawet Wanda Nowicka, która zamierzała ustąpić z funkcji wicemarszałka.

Podsumowanie

Wraz z upływem czasu wśród liderów politycznych rośnie udział zawodowych działaczy partyjnych. Budują oni swoją karierę, łącząc pracę partyjną, parlamentarną, jak również coraz częściej – działalność rządową. W związku z tym coraz mniej działaczy politycznych pochodzi spoza struktur partyjnych1. John Eric Adair, w opracowaniu Być liderem, stwierdził, że „przywództwo jest dawaniem przykładu”2. Oby pamiętali o tym nasi liderzy, którzy sprawują funkcje publiczne dla nas i w naszym imieniu. Anna Grodzka ma za sobą sil- ne poparcie swojego bezpośredniego zaplecza politycznego (Ruchu Palikota) i społecznego (środowiska LGBT), życzliwość mediów oraz zainteresowanie opinii publicznej (nie tylko w kraju). Posiada kwalifikacje i doświadczenie niezbędne w działalności publicznej. Wszystko to tworzy olbrzymi potencjał dla każdego przywódcy politycznego oraz lidera społecznego. Z pewnością Anna Grodzka wystąpi jeszcze nieraz w tych rolach, zaznaczy swą obecność w polskiej rzeczywistości XXI wieku.

Anna Grodzka – social worker by choice, politician by profession?

For all her life, Anna Grodzka has engaged in political work. In 2008, the influence of personal experience, has also started social activities. It is currently the only one in Poland and in the world of the transsexual person with a parliamentary mandate. For her activity she has received many awards and honours. She has had strong support from her immediate political and social environment, friendliness of media and public attention, all of which amounts to a huge potential for any political and social leader.

1 J. J. Wiatr, Przywództwo polityczne..., op. cit., s. 112. 2 J. E. Adair, Być liderem, Warszawa, 1998, s. 49. Anna Grodzka – społecznik z wyboru, polityk z zawodu? 235 Część III. Egzemplifikacja empiryczna Egzemplifikacja III. Część Literatura

Opracowania

Adair J. E., Być liderem, Warszawa, 1998. Batorski D., Nagraba M., Zając J., Zbieranek J., Internet w kampanii wyborczej 2011, Warszawa, 2012. Bodio T., Przywództwo i transformacja polityczna, [w:] Przywództwo polityczne, red. T. Bodio, Warszawa, 2001. Burns J. M., Władza przywódcza, [w:] Władza i społeczeństwo. Antologia tekstów z zakresu socjologii polityki, wybór i oprac. J. Szczupaczyński, Warszawa, 1995. Gałązka M., Partie o kobietach. Analiza programów zwycięskich partii politycznych przed- stawionych przed wyborami parlamentarnymi w 2011 roku, Warszawa, 2012. Iłowiecka-Tańska I., O wzorze osobowym kobiety aktywnej społecznie w czasach przemian, [w:] Kobiety w polskiej transformacji 1989–2009. Podsumowania, interpretacje, pro- gnozy, red. M. Frąckowiak-Sochańska, S. Królikowska, Toruń, 2010. Jeziński M., Wybory parlamentarne: pomiędzy uniwersalizmem a partykularyzmem, [w:] Wybory parlamentarne 2005. Analiza marketingowa, red. M. Jeziński, Toruń, 2006. Konarski L., Krakowski test tolerancji, „Przegląd”, 2011, nr 39. Krasowski R., Czas samotnych wodzów, „Polityka”, 2011, nr 2795. Leksykon politologii, red. A. Antoszewski, R. Herbut, Wrocław, 1995. Leszczuk-Fiedziukiewicz A., Uwarunkowania społeczno-polityczne wyborów parlamentarnych w Polsce w 2011 roku, „Preferencje Polityczne”, 2012, nr 3. Ludzie partii – idealiści czy pragmatycy? Kadry partyjne w świetle badań empirycznych, red. A. Pacześniak, J.-M. De Waele, Warszawa, 2011. Maj P., Przywództwo partyjne w Polsce (1989–2010), [w:] Kryzys przywództwa we współ- czesnej polityce, red. W. Konarski, A. Durska, S. Bachrynowski, Warszawa, 2011. Obacz P., Systemowe źródła kryzysu przywództwa politycznego, [w:] Kryzys przywództwa we współczesnej polityce, red. W. Konarski, A. Durska, S. Bachrynowski, Warsza- wa, 2011. Pałecki K., Filozoficzny ideał polityka, [w:] Elity polityczne w Polsce, red. K. Pałecki, Toruń, 2007. Pawlicka A., Pobudka, „Wprost”, 2011, nr 43. Piotrowska J., Trzeci sektor a kwestia gender, [w:] Inspirator partnerski, red. M. Drucia- rek, A. Niżyńska, Warszawa, 2012. Praktyczny słownik współczesnej polszczyzny, red. H. Zgółkowa, t. 40, Poznań, 2003. Sobańska H., …i zostałam liderką, [w:] Inspirator partnerski, red. M. Druciarek, A. Ni- żyńska, Warszawa, 2012. Święchowicz M., Łzy same lecą, „Newsweek Polska”, 2013, nr 6. Urban M., Mechanizmy legitymizacji przywódców politycznych w świetle teorii i praktyki marketingu politycznego, [w:] Przywództwo polityczne, red. T. Bodio, Warszawa, 2001. Wiatr J. J., Przywództwo polityczne. Studium politologiczne, Łódź, 2008. 236 mgr Wioleta Pastorczyk

Wierzbicki A., Polityka społeczna i kwestie społeczne w okresie transformacji, [w:] Społe- czeństwo i polityka. Podstawy nauk politycznych, red. K. A. Wojtaszczyk, W. Jaku- bowski, Warszawa, 2007. Wojtasik W., Sukces Ruchu Palikota w świetle czynników możliwego sukcesu politycznego, „Preferencje Polityczne”, 2012, nr 3. Żukiewicz P., Przywództwo polityczne. Teoria i praktyka, Warszawa, 2011.

Źródła internetowe

Anna Grodzka: domagamy się dwuletniego moratorium ws. eksmisji na bruk, http://finan- se.wp.pl/kat,1342,title,Anna-Grodzka-domagamy-sie-dwuletniego-moratorium- -ws-eksmisji-na-bruk,wid,15166592,wiadomosc.html?ticaid=1ff25&_ticrsn=5, [dostęp: 13.01.2013]. Anna Grodzka: od PZPR, przez biznes, do Ruchu Palikota, http://www.tvn24.pl/wiadomosci-z-kraju,3/anna-grodzka-od-pzpr-przez-biznes-do-ruchu-palikota,304608. html, [dostęp: 15.02.2013]. Blog Anny Grodzkiej, http://annagrodzka.blog.pl/2011/09/, [dostęp: 18.01.2013]. Diagnoza społeczna 2011. Warunki i jakość życia Polaków. Raport, red. J. Czapiński, T. Panek, Warszawa, 2011, http://www.diagnoza.com/pliki/raporty/Diagnoza_ raport_2011.pdf, [dostęp: 25.01.2013]. Dropek M., Dajemy się ogłupiać, http://queer.pl/article/187031, [dostęp: 18.01.2013]. Dropek M., Oliwa R., Możemy wyskoczyć z dołka, http://queer.pl/article/187053, [do- stęp: 18.01.2013]. Górnicka P., Ona będzie największą gwiazdą nowego sejmu?, http://wiadomosci.wp.pl/ title,Ona-bedzie-najwieksza-gwiazda-nowego-sejmu,wid,13884769,wiadomosc. html, [dostęp: 18.01.2013]. Grodzka kandyduje, bo „ludzie mają dość”, http://queer.pl/news/192728/grodzka-kandyduje-bo-ludzie-maja-dosc, [dostęp: 18.01.2013]. Grodzka zaczęła kampanię w Krakowie, http://queer.pl/news/192759/grodzka-zaczela- -kampanie-w-krakowie, [dostęp: 18.01.2013]. Interwencja Anny Grodzkiej w Fabryce Maszyn Tarnów, http://www.ruchpalikota.org. pl/aktualnosci/interwencji-anny-grodzkiej-w-fabryce-maszyn-tarnow, [dostęp: 13.01.2013]. Kolejna inicjatywa Grodzkiej, http://www.ruchpalikota.org.pl/klub-poselski/kolejna-i- nicjatywa-anny-grodzkiej, [dostęp: 20.01.2013]. Krzymowski M., Anna Grodzka liderem Ruchu Palikota? Tego chcą posłowie, http:// polska.newsweek.pl/anna-grodzka-liderem-ruchu-palikota-tego-chca-poslowie,97456,1,1.html, [dostęp: 4.01.2013]. Media o polskiej transseksualnej parlamentarzystce, http://m.onet.pl/wiadomosci/swiat/ wielka-brytania-i-irlandia,jr7h8, [dostęp: 18.01.2013]. Misja Fundacji Trans-Fuzja, http://transfuzja.org/pl/artykuly/misja_i_statut.htm, [do- stęp: 2.01.2013]. Anna Grodzka – społecznik z wyboru, polityk z zawodu? 237 Część III. Egzemplifikacja empiryczna Egzemplifikacja III. Część Niemiecka prasa: barwny parlament to szansa na więcej akceptacji dla gejów i lesbijek w Polsce, http://wiadomosci.onet.pl/raporty/deutsche-welle-w-onecie/niemiecka-prasa-barwny-parlament-to-szansa-na-wiec,1,4898702, [dostęp: 18.01.2013]. Okulary Równości przyznane. Nagrodzeni Grodzka, Czubaszek i Ikonowicz, http://www. tokfm.pl/Tokfm/1,103085,11269619,_Okulary_rownosci__przyznane__Nagro- dzeni_Grodzka_.html, [dostęp: 5.01.2013]. Ostrowski R., Nie zaciskaj pasa, zaciśnij pięść!, http://ruchpalikota.salon24.pl/464356,- nie-zaciskaj-pasa-zacisnij-piesc, [dostęp: 20.01.2013]. Palikot J., Anna Grodzka, http://januszpalikot.natemat.pl/22307, [dostęp: 7.01.2013]. Pocheć M., Transowy coming out, http://queer.pl/article/186780, [dostęp: 5.01.2013]. Posłanka Grodzka do biznesmenów: Bądźcie przyjaźni gejom, http://wyborcza. pl/1,126565,12959622,Poslanka_Grodzka_do_biznesmenow__Badzcie_przyja- zni.html, [dostęp: 15.01.2013]. Raport aktywności Fundacji Trans-Fuzja za rok 2011, http://transfuzja.org/download/ dokumenty/fundacja_transfuzja_sprawozdanie_merytoryczne_2011.pdf, [dostęp: 20.01.2013]. Rodak M., Wybory 2011: Anna Grodzka o Krakowie, http://lovekrakow.pl/aktualnosci/ wybory-2011-anna-grodzka-o-krakowie_259.html, [dostęp: 27.01.2013]. Równość i akceptacja w biznesie, http://queer.pl/news/193174/rownosc-i-akceptacja-w- biznesie, [dostęp: 18.01.2013]. Sielicka B., Jeznach K., Anna Grodzka dla Bankier.pl: kobiety muszą pokazać swoją siłę w biznesie, http://www.bankier.pl/wiadomosc/Anna-Grodzka-dla-Bankier-pl-kobiety-musza-pokazac-swoja-sile-w-biznesie-2699388.html, [dostęp: 23.01.2013]. Sukces A. Grodzkiej? Pokonała m.in. Eltona Johna, http://wiadomosci.onet.pl/swiat/ sukces-a-grodzkiej-pokonala-min-eltona-johna,1,5214156,wiadomosc.html, [dostęp: 5.01.2013]. Światowe media o nowym polskim Sejmie, http://wiadomosci.onet.pl/kraj/swiatowe-media-o-nowym-polskim-sejmie,1,4901942,wiadomosc.html, [dostęp: 18.01.2013]. TNS OBOP, O polityce i politykach polskich, Warszawa, 2009, K.041-09_O polityce i politykach polskich_O06a09.pdf, [dostęp: 15.01.2013]. Trans-akcja. Filmowy portret Anny Grodzkiej, http://queer.pl/article/186937, [dostęp: 7.01.2013]. Wilk E., Po co nam w sejmie Anna Grodzka?, http://wiadomosci.wp.pl/kat,9915, opage,4,title,Po-co-nam-w-sejmie-Anna-Grodzka,wid,13907825,wiadomosc. html?ticaid=110021&_ticrsn=3, [dostęp: 7.01.2013]. Wojewódzki Urząd Pracy w Łodzi, Przywódca i lider, czyli atrybuty przedsiębiorcy, http://www.wup.lodz.pl/files/ciz/ciz_por_lider.pdf, [dostęp: 13.01.2013]. Wybory 2011: Grodzka rozkręca kampanię w Krakowie, http://queer.pl/news/192778/ wybory-2011-grodzka-rozkreca-kampanie-w-krakowie, [dostęp: 18.01.2013].