DOKUMENTACIJA ZA ODLU ČIVANJE O POTREBI PROCJENE UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU ZA KAVEZNI UZGOJ PASTRMKE, NA KATASTARSKOJ PARCELI BROJ 1951 KO GORANSKO, OPŠTINA PLUŽINE, NOSIOCA PROJEKTA ,, RIVIR“ D.O.O. NIKŠI Ć

Plužine, maj 2018.godine

S A D R Ž A J:

1. OPŠTE INFORMACIJE ...... str. 3

2. OPIS LOKACIJE ...... str. 4

3. KARAKTERISTIKE PROJEKTA...... str.20

4. KARAKTERISTIKE MOGU ĆIH UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU...... str.28

4. KRATAK OPIS PROJEKTA...... str.30

5. PRILOG...... str.40

2

1. OPŠTE INFORMACIJE

a) NOSILAC PROJEKTA : ,, RIVIR“ D.O.O. NIKŠI Ć

REGISTARSKI BROJ : 50144152

PIB : 02368919

ŠIFRA DJELATNOSTI : 322 SLATKOVODNE AKVAKULTURE

ADRESA : Vir bb; 81400 Nikši ć

OSNIVA Č: MILETA SREDANOVI Ċ

ODGOVORNO LICE: Veselinka Sredanović, izvršni direktor

KONTAKT TELEFON : 068 482 549, Mileta Sredanović

b) NAZIV PROJEKTA: KAVEZNI UZGOJ PASTRMKE, NOSIOCA PROJEKTA ,, RIVIR“ D.O.O. NIKŠI Ć

LOKACIJA: KATASTARSKA PARCELA BROJ 1951 KO GORANSKO, OPŠTINA PLUŽINE

ADRESA: PIVSKO OKO – SINJAC- PLUŽINE

3

2. OPIS LOKACIJE

Sekretarijat za opštu upravu i društvene djelatnosti, Opštine Plužine, rješenjem broj: 032- 362/18-05 –UPI-20/1 od 03.05.2018. godine, izdao je nosiocu projekta ,, RIVIR“ D.O.O. NIKŠI Ć iz Nikši ća, urbanisti čko–tehni čke uslove za kavezni uzgoj pastrmke, na katastarskoj parceli broj 1951 KO Goransko, Opština Plužine.

Predmetna lokacija nalazi se na katastarskoj parceli broj 1951 KO Goransko, Opština Plužine, prema listu nepokretnosti broj 70 KO Goransko, ukupne površine 1 506 018 m 2.

Predmetna lokacija se nalazi u obuhvatu Prostorno urbanisti čkog plana Opštine Plužine,van okvira gradskog podru čja, na podru čju za koje je predvi đena izrada planskog dokumenta sa detaljnom razradom.

Namjena prostora definisana Prostorno urbanisti čkim planom Opštine Plužine je ,,vodno zemljište“.

Prostorno urbanisti čkim planom Opštine Plužine, predvi đeno je:,,Dalje unapre đenje poljoprivredne proizvodnje, prvenstveno kroz razvoj sto čarstva, vo ćarstva i razvoj ribarstva sa principima održivog koriš ćenja prirodnih resursa...“

Predmetna lokacija se nalazi na oko 19 km od Plužina, u mjestu Sinjac.

Pristup lokaciji je postojeći lokalni nekategorisani put.

Jezero Piva dugo je 42 km a površina jezera je 15 km 2 (pri maksimalnoj popunjenosti akumulacije i na nadmorskoj visini od 675 mnv). Ribnjak „Pivsko oko“ sa kaveznim sistemom, lociran je u mjestu Sinjac, u dijelu izvora rijeke, i mjestu poznatom pod nazivom Pivsko oko. Kada je maksimalni nivo jezera, dubina na tom mjestu je oko 70 metara, a za vrijeme biološkog minimuma dubina iznosi oko 15 metara.

Izvori nekadašnje rijeke Sinjac, i jaka podvodna strujanja daju osnov za vodu sa optimalnom koncetracijom koja je neophodna za uzgoj kalifornijske pastrmke.

4

Sl.2.1 – 2.3. Položaj lokacije na Google mapi

Sl.2.4 – 2.5. Pivsko jezero a) Predmetna lokacija nalazi se na katastarskoj parceli broj 1951 KO Goransko, Opština Plužine, prema listu nepokretnosti broj 70 KO Goransko, ukupne površine 1 506 018 m 2. b) Predmetna lokacija se nalazi u obuhvatu Prostorno urbanisti čkog plana Opštine Plužine,van okvira gradskog podru čja, na podru čju za koje je predvi đena izrada planskog dokumenta sa detaljnom razradom, pri čemu ne će biti ugrožen javni interes.

5

Namjena prostora definisana Prostorno urbanisti čkim planom Opštine Plužine je ,,vodno zemljište“. c) Pošto se predmetna lokacija nalazi u obuhvatu Prostorno urbanisti čkog plana Opštine Plužine, van okvira gradskog podru čja, na podru čju za koje je predvi đena izrada planskog dokumenta sa detaljnom razradom, to se podrazumijeva manja frekvencija stanovništva i saobra ćaja.

Geološke karakteristike

Stijene u okviru teritorije opštine Plužine nastale su u poslednjih 250 miliona godina, za vrijeme geoloških era – mezozoika i kenozoika. Najve ći dio ove opštine izgra đuju raznovrsne mezozojske formacije koje pripadaju trijasu, juri i kredi, dok geološke tvorevine iz doba kenozoika imaju malo rasprostranjenje a nastale su u starijem paleogenu, mla đem neogenu i kvartaru.

-Trijas

Oko 50% teritorije opštine Plužine izgra đuju trijaske stijene. Po na činu postanka pripadaju razli čitim vrstama sedimentnih stijena, a zastupljene su i srednjotrijaske vulkanske stijene.

Formacija klastita i kre čnjaka donjeg trijasa (T 1) predstavlja najstarije sedimente ovog podru čja, otkrivene u erozionim prozorima Mratinja i Š ćepan polja (u dolini Tare i Pive). Istina, sa klastitima donjeg trijasa u Mratinju, na vrlo maloj površini u pjeskovito- bituminoznim karbonatima, odre đena je mikrofosilna asocijacija permske starosti. Postoji mogu ćnost da su to pretaloženi permski sedimenti. U litološkom sastavu donjotrijaskih naslaga u čestvuju raznobojni liskunoviti pješ čari, alevroliti i laporci, zatim kvarcni konglomerati, kvarcni pješ čari i grauvake, pjeskoviti i ooliti čni kre čnjaci. Debljina ovih sedimenata je do 250 m. Stijene srednjeg trijasa, u odnosu na donjotrijaske, imaju znatno ve će rasprostranjenje. Na geološkim kartama su izdvojene kao anizijski i ladinski sedimenti i vulkanske stijene. Karbonati gornjeg trijasa, me đutim, imaju najve će rasprostranjenje.

1 Anizijski kre čnjaci i dolomiti (T 2 ) otkriveni su na sjevernim padinama Volujaka, u podru čju Mratinja, na južnim padinama Bio ča, Žagrice, Goranska, Seljana i Š ćepan polja. Javljaju se konkordantno na donjotrijaskim sedimentima ili na čelu Durmitorske tektonske jedinice – preko Durmitorskog fliša. Kre čnjaci su stratifikovani i masivni u razli čitom stepenu dolomitisani. Pri vrhu ove formacije mjestimi čno su razvijeni rumeni hanbuloški kre čnjaci. Ukupna debljina anizijskih karbonata je oko 300 m.

Vulkanske stijene srednjeg trijasa ( ααα, αααηαηηη,ββββββab) predstavljene su uglavnom andezitima, manje keratofirima a sasvim rijetko i spilitima. Otkrivene su u kanjonima Tare i Pive u podru čju Š ćepan polja na Planinici, u ataru Mratinja, kod Pivskog manastira i u Seljanima. To su sivozelene masivne stijene, mjestimi čno uškriljene i piritisane. Ispoljavaju se u vidu manjih nepravilnih ili so čivastih tijela u okviru srednjotrijaskih naslaga.

2 Ladinski kre čnjaci sa rožnacima (T 2 ) od svih formacija imaju najve će rasprostranjenje, a najviše na prostoru Pivske planine i Bio ča, a zatim na terenu Vu čeva, Magli ća i Volujaka. Na maloj površini otkriveni su na Žagrici, kod Goranska i u ataru Seljana. Najstariji sedimenti ove geološke jedinice obi čno čini vulkanogeno-sedimentna formacija, predstavljena rožnacima, tufovima, tufitima i laporovitim kre čnjacima sa muglama rožnaca. Potom u stubu

6

slijede tankoslojeviti i slojeviti sivi i rumenkasti kre čnjaci sa muglama i proslojcima rožnaca. Ladinske kre čnjake na prostoru Pivske Planine, Vu čeva i Bio ča izgra đuju uglavnom zoogenosprudni sivi kre čnjaci sa so čivima dolomita ili slojevitih kre čnjaka sa rožnacima. Kanjonske doline rijeke Pive, nizvodno od Plužina, zatim rijeke Sušice i donjeg toka Tare – izgra đuju ladinski kre čnjaci debljine preko 500 m.

Ladinski i gornjotrijaski kre čnjaci (T 2,3 ) izdvojeni su kao posebna geološka jedinica na prostoru Planinice i Donjih i Gornjih Crkvica – na Pivskoj planini. To su slojeviti kre čnjaci sparitskog tipa, sa proslojcima crvenih laporovitih kre čnjaka i so čivima dolomita. Debljina im je do 250 m.

Kre čnjaci i dolomiti gornjeg trijasa (T 3). Preko ladinskih karbonatnih naslaga gornjotrijaski kre čnjaci sa dolomitima izdvojeni su sa desne strane Komarnice i Pive, u terenima: Bezuje- Dubljevi ći-Borkovi ći, na malim površinama izme đu Piš ča i Škrke na Durmitoru i na zapadnoj padini Planinice. Sa lijeve strane istih rijeka razvijeni su u Seljanima, Goransku, Žagrici, Bio ču i Volujaku. Tako đe su manje pojave ovih stijena otkrivene u Breznima i Živi. U Pivskoj Župi gornji trijas po činje sa transgresivnim laporcima i laporovitim kre čnjacima sa brahiopodima (u lokacijama gdje su razvijeni crveni boksiti), debljine do 10 m. U stubu zatim slijede sivi i svijetlosivi dolomiti, dolomiti čni kre čnjaci i sparitski stratifikovani kre čnjaci sa megalodonima. Dolomiti su najviše razvijeni u izvorišnom dijelu Pive (iznad Sinjca). Debljina sedimenata gornjeg trijasa je procijenjena na oko 700 m.

-Jura

Jurske geološke formacije imaju relativno malo rasprostranjenje u središnjim i južnim djelovima opštine Plužine. Za vrijeme ove geološke periode obrazovane su razli čite po sastavu formacije u toku donje, srednje i gornje jure.

Slojeviti crveni kre čnjaci donje jure (J 1) predstavljaju karakteristi čnu geološku formaciju laporovitih crvenih rumenih i mrkih kre čnjaka sa amonitima debljine od 20 do 40 m, koji su u vidu uskih zona mjestimi čno otkriveni preko gornjotrijaskih megalodonskih kre čnjaka. Na Pivskoj planini javljaju se u ataru Piš ča, Šaka čkog koma i izvorišta Sušice. Tako đe, uska zona ovih sedimenata pruža se od Krstaca (Pirni do) preko Knež-Luka, ispod Božura, preko Borkovi ća i Dubljevi ća do Bezuja. U Pivskoj Župi otkriveni su maloj površini u Seocima, Zakamenu, Miljkovcu i na Breznima.

Kre čnjaci sa rožnacima srednje jure (J 2) razvijeni su konkordantno preko prethodno opisanih donjojurskih sedimenata i otkriveni su u istim podru čjima i lokalitetima. Predstavljeni su slojevitim sme đesivim kre čnjacima sparitskog tipa sa muglama i proslojcima sivih rožnaca. Njihova debljina se kre će od 10 do 30 m.

Kre čnjaci gornje jure (J 3) imaju najve će rasprostranjenje od ostalih jurskih formacija, i to uglavnom u južnom dijelu opštine u podru čju: Zakamen-Bukovac-Duba, zatim na prostoru: Bori čje-Božur-Treskavac-Bezuje na Pivskoj planini i na krajnjem jugu – na prostoru izme đu Brezana i Živskog razdolja i Javorka. Po sastavu, to su masivni i slabo stratifikovani zoogenosprudni kre čnjaci sa koralima, hidrozoama, elipsaktinijama i dr. sprudnom faunom. U gornjem dijelu stuba ove formacije, na Kapi ć planini, Treskavcu i Dubi, umjesto sprudnih razvijeni su stratifikovani sparitski kre čnjaci sa ostacima algi, gastropoda i foraminifera. Debljina gornjojurskih sedimenata kre će se do 300 m.

7

- Donja kreda

Donja kreda na teritoriji opštine Plužine razvijena je u kre čnja čkoj faciji. Sedimenti ove geološke periode razvijeni su jedino na terenima koji pripadaju Ku čkoj strukturno-tektonskoj jedinici, odnosno Visokom kršu. U okviru donjokrednog kompleksa karbonata izdvojene su četiri litostratigrafske jedinice.

Kre čnjaci donje krede (K 1), kao neraš članjeni kompleks karbonatnih stijena, izdvojeni su na podru čju planina Manita gora, Dobrelica i Ledenice. Leže konkordantno preko kre čnjaka gornje jure. Po sastavu su uslojeni kre čnjaci u donjem dijelu pretežno mikritskog, a u gornjem sparitskog tipa, sa brojnim mikrofosilnim ostacima algi, foraminifera. Mjestimi čno sadrže proslojke ili tanja so čiva kasnodijagenetskih dolomita. Debljina im je oko 500 m.

1-3 Slojeviti i bankoviti kre čnjaci starije donje krede (K 1 ) na Pivskoj planini izgra đuju terene Suvog kleka, Lojanika i Buru čkovca sve do Bezuja, uklju čuju ći i Kanjon Komarnice, dok su u Pivskoj Župi otkriveni u ataru Bukovca, Dube, Brezana i na sjeverozapadnim padinama Vojnika. Kre čnjaci su slojeviti, mikrokristalasti i ooliti čni sa ostacima tintinida, algi i foraminifera. Debljina ovog paketa karbonata je oko 400 m.

4+5 Kre čnjaci apt-alba (K 1 ) otkriveni su u vidu uske zone na potezu izme đu Miljkovca i Bajovog polja. Predstavljeni su slojevitim mikrokristalastim a mjestimi čno i laporovitim kre čnjacima sa karakteristi čnim mikrofosilima algi i foraminifera. Debljina ovog paketa sedimenata je oko 150 m.

Kre čnjaci apt-alba i cenomona (K 1,2 ) izdvojeni su na čelu lokalne kraljušti u predjelu planine Golije – sve do Ledenica, u okviru lista «Gacko». Me đutim, na jugoisto čnom produžetku ova geološka jedinica je na listu «Nikšić» izdvojena kao «turonski kre čnjaci» 1 2 ( K2 ). U sastavu ove jedinice u čestvuju u naizmjeni čnoj, ali i nepravilnoj smjeni, biospariti i kasnodijagenetski dolomiti. Naj češ će su ubrani u metarsko-dekametarske nabore.

- Gornja kreda

Gornjokredni karbonatni sedimenti razvijeni su samo u krajnim jugozapadnim djelovima teritorije opštine Plužine. Paleontološki su dokazani i na geološkim kartama su izdvojeni kre čnjaci cenomana, turona i senona.

1 Kre čnjaci cenomana (K 2 ) javljaju se u uskim zonama na sjeveroisto čnim padinama Ledenika, Dobrelice i Lisca. Predstavljeni su slojevitim do plo častim sivožutim kre čnjacima sa proslojcima kvrgavih laporovitih kre čnjaka i dolomita. Njihova je debljina oko 200 m.

2 Kre čnjaci turona (K 2 ) leže konkordantno na cenomanskim karbonatima i otkriveni su u istim podru čjima, kao i na jugoisto čnim padinama planine Golije, na potezu izme đu Smrije čnog do Bundosa (na listu «Nikši ć» izdvojena su četiri paketa turonskih naslaga – izme đu Čardaka i Javorka). Predstavljeni su slojevitim biosparitima i plo častim laporovitim kre čnjacima, sa proslojcima dolomiti čnih kre čnjaka i dolomita. Debljina sedimenata turona je oko 350 m.

3 Senonski kre čnjaci sa laporcima (K 2 ) izdvojeni su na sjeveroisto čnim padinama Ledenika i Vu čjih brda, i na prostoru izme đu planine Ledenice (k. 1945) i Miljkovca. Predstavljeni su bankovitim sivim i žu ćkastim kre čnjacima, crvenim laporovitim kre čnjacima i crvenim i

8

sivim laporcima. Mjestimi čno su plo časti crveni kre čnjaci i laporci izdvojeni kao sedimenti 3 mastrihta ( 4K2 ). Ukupna debljina senonskih naslaga je oko 350 m.

- Kreda-Paleogen

Durmitorski fliš (K, PG) predstavlja poznatu geološku formaciju, regionalnog razvoja, nastalu krajem krede i po četkom paleogena. U stvari, pitanje starosti ove formacije, odnosno njene silicijsko-klasti čne facije, još uvijek je sparno. Sedimenti ovog fliša dijagonalno «presijecaju» teritoriju opštine Plužine, pravcem sjeverozapad-jugoistok. Izgra đuju terene u ataru sela Ravno, Mileti ći, Zukva, Lisina, Smrije čno, Stabna, Miloševi ći, novih Plužina i Bori čja – odakle se u uskoj zoni nastavljaju jugozapadnim padinama Durmitora. U okviru kompleksa sedimenata Durmitorskog fliša na geološkoj karti lista «Gacko», na teritoriji opštine Plužine, izdvojeno je po superpoziciji (vremenu nastanka) pet paketa. 1 3 Najstariji paket čine bazalne kre čnja čke bre če i konglomerati ( K2 ) sa kojima po činje proces flišne sedimentacije. Obi čno se javljaju u vidu tankih zona grubozrnih klastita, a u ataru sela Smrije čno i u Todorovom dolu na Durmitoru imaju znatno rasprostranjenje.

2 3 Slojevite bre če i kre čnjaci ( K2 ) leže preko starijih bazalnih bre ča i konglomerata. Pored bre ča u građi flišnih sekvenci u čestvuju kalkareniti, sa gradacijom i horizontalnom, kosom i ukrštenom laminacijom. Tre ći član čine laporci sa proslojcima i muglama rožnaca. Tre ći 3 3 paket flišnih naslaga čine bre če, kre čnjaci i laporci ( K2 ). Sedimenti ovog člana čine oko 90% flišnih terena. Bre če se javljaju u vidu banaka razli čite debljine, od 0,5 do 10,0 m, preko kojih su razvijeni kalkareniti, odnosno pjeskoviti kre čnjaci, sa gradacijom i laminacijom, a često su kalkareniti najstariji član flišne sekvence. Najmla đe članove sekvenci čine pjeskoviti laporci koji prelaze u plo časte raznobojne laporce. Četvrti paket flišne serije čine 4 3 konglomerati, pješ čari i laporci ( K2 ) koji na prostoru opštine Plužine imaju vrlo malo 5 3 rasprostranjenje. Najmla đi paket u Durmitorskom flišu čine bre če, kre čnjaci i laporci ( K2 ). Bre če i konglomerate u ovom paketu izgra đuju obluci i komadi iz fliša, a vezivo im je glinovito-laporovito. Kre čnjaci sadrže mugle sivih rožnaca, dok su laporci sive i crvene boje. Sedimenti ovog paketa zastupljeni su na terenima Lebršnika, Bršteva i u ataru Stubice.

- Neogen

Neogeni sedimenti su na teritoriji opštine Plužine razvijeni u Crkvi čkom Polju i na Breznima. To su jezerski sedimenti, sa eroziono-diskordantnim odnosom sa karbonatnim paleoreljefom. U Crkvi čkom polju , preko trijaskih kre čnjaka neogene sedimente čine: kre čnja čke bre če i konglomerati preko kojih su nataloženi uslojeni žutorumeni kre čnjaci, zatim šupljikavi kre čnjaci i na kraju laporci. U laporcima se javljaju proslojci uglja male debljine. Debljina neogenih sedimenata je do 50 m.

- Kvartar

Teritorija opštine Plužine predstavlja visokoplaninsko podru čje ispresijecano dubokim dolinama i kanjonima rijeka Pive, Komarnice i Tare i njihovih pritoka. Ledena doba u poslednjih 300 hiljada godina geološke istorije, erozionim procesima su znatno uticala na morfologiju reljefa, o kojima svjedo če i glacijalni nanosi (morene) u planinskim predjelima Durmitora, Vojnika, Bio ča i Magli ća i glaciofluvijalni sedimenti oko korita Tare i u potopljenim dolinama Pive i Komarnice. Tako đe su zastupljene deluvijalne i aluvijalne naslage.

9

Morene (gl) su nastale erozijom lednika (gle čera) čije ostatke danas nalazimo: na Pivskoj Planini (Nedajno, Jokanovi ća i Lu čanski Urljaj, Vukotino brdo, Dubljevi ći i Bezuje), na podru čju Pivske Župe (Smrije čno, Polje Pejovi ća, Bajovo polje, Bundos, Gornja i Donja Brezna, Živsko razdolje), na Goliji, Bio ču, Magli ću i Vu čevu. Debljina morenskih nanosa je od 3 do 30 m.

Glaciofluvijalni sedimenti (glf) izgra đuju terase u Knež Luci, Paležu, Vrušku i Čokovoj Luci. To su slabovezani konglomerati, šljunkovi i pijeskovi, debljine do 10 m.

Deluvijalni nanosi (d) nalaze se na padinama Durmitora, Bio ča, Magli ća, u ataru Mratinja i na blažim dolinskim stranama rijeka Tare, Pive i Komarnice.

Aluvijalni sedimenti (al) imaju malo rasprostranjenje u koritima rijeka. Predstavljeni su šljunkovito-pjeskovitim materijalom, male debljine.

Tektonika

Tereni opštine Plužine imaju vrlo složenu tektonsku strukturu. Oni pripadaju dvjema geotektonskim jedinicama: Spoljašnjim i Unutrašnjim Dinaridima, odnosno Visokom Kršu i Zoni paleozojskih škriljaca i mezozojskih kre čnjaka. Autori štampanih geoloških karata podru čje ove opštine svrstavaju u Ku čku i Durmitorsku tektonsku jedinicu.

Ku čka tektonska jedinica obuhvata sjeveroisto čni dio strukture Visokog krša, a od Durmitorske jedinice razdvojena je Durmitorskim flišem. Teren Ku čke jedinice je vrlo složen, pri čemu se u strukturnom pogledu znatno razlikuju tereni izgra đeni od karbonatnih i flišnih stijena. Od nabornih oblika u karbonatnim tereninma se isti če antiklinala Komarnice i Treskavca a na planini Goliji su razvijeni uspravni i kosi nabori, polomljeni i izrasijedani. Rupturni tektonski oblici imaju mnogo ve ći zna čaj, me đu kojima se posebno isti ču: kraljušt Golije, kraljušt Goranska , i po intenzitetu kraljuštanja nešto manje zna čajana kraljušt Jasenovog polja.

Na podru čju Pivske Planine konstatovana je manja kraljušt Nikolinog dola. Pored kraljušti u karbonatnim terenima su konstatovani ve ći rasjedi, kao što su: rasjed Sinjca (na čijoj trasi se nalazi izvorište Sinjac) i rasjed Sušice duž koga je spušten isto čni blok. U terenima izgra đenim od Durmitorskog fliša konstatovani su brojni uspravni i prevrnuti nabori, metarskih do kilometarskih dimenzija, kako u bazalnom tako i u ostalim nivoima flišne serije, od kojih se posebno isti ču sinklinale Lebršnika, Brštevca i Todorova dola.

Durmitorska tektonska jedinica je navu čena preko Ku čke jedinice duž dislokacije koja se u stru čnoj literaturi naziva «Durmitorska navlaka» ili «Durmitorska kraljušt». Ova dislokacija je formirana na sjeveroisto čnom kontaktu zone Durmitorskog fliša sa karbonatno-klasti čnim mezozojskim stijenama – koje pretežno izgra đuju ovu jedinicu. Površina navla čenja ima padni ugao prema sjeveru-sjeveroistoku pod uglom od od 30 o do 60 o. Od nabornih struktura u okviru ove jedinice isti ču se: antiklinala Mratinja, antiklinala Kruševa (u donjem toku Pive) antiklinala Tare i sinklinala Crkvice. Od disjunktivnih oblika konstatovana je manja kraljušt Dubrovnika (zapadno od Škrka na Durmitoru), kao i brojni rasjedi kilometarskih dimenzija, ali razli čite prostorne orjentacije, koji su naro čito ispoljeni na površini karbonatnih terena Pivske planine, Bio ča, Magli ća i Vu čeva.

10

Inženjersko-geološka i seizmološka svojstva terena

Sa inženjersko-geološkog aspekta na podru čju opštine Plužine mogu se generalno izdvojiti slede će grupe stijena: vezane, nevezane i poluvezane stijene.

U grupu vezanih dobrookamenjenih stijena , koje uglavnom izgra đuju stabilne i dobro nosive terene, mogu se uvrstiti vulkanske stijene (andeziti, keratofiri, spiliti), kre čnjaci, dolomiti čni kre čnjaci i dolomiti, kao i pjeskoviti i laporoviti krečnjaci. Ove stijenske mase čine najve ći dio Pivske planine što se posebno odnosi na dio terena sa lijeve i desne strane vodotoka Pive nizvodno od Plužina i uzvodno od Sinjca (Pivskog oka). U grupu vezanih slabo okamenjenih stijena mogu se uvrstiti flišni sedimenti, na dijelu terena gdje su isti predstavljeni glincima, laporima i laporcima. Ovi sedimenti izgra đuju najve ći dio sliva Vrbnice kao i šire podru čje naselja Plužina. Ovaj tip stijena se odlikuje relativno povoljnim geotehni čkim karakteristikama sa aspekta nosivosti. U grupu nevezanih i poluvezanih stijena mogu se uvrstiti glacijalni, deluvijalni i deluvijalno-eluvijalni sedimenti, predstavljeni pretežno zaglinjenom drobinom i pjeskovitim glinama sa sadržajem drobine, kao i neogeni sedimenti Brezana predstavljeni glinama pjeskovima i šljunkovima sa proslojcima treseta i uglja.

Od savremenskih egzodinami čkih procesa na izu čavanom dijelu terena treba ista ći: - proces fizi čko-mehani čkog raspadanja, - proces karstifikacije, - proces spiranja, - procesi odronjavanja i osipanja i - proces kliženja, kao i mješovite kompleksne pojave:odroni-klizišta, sipariklizišta i drugo.

Proces fizi čko-hemijskog raspadanja je u direktnoj vezi sa mrazno-dinami čkim procesom i godišnjim temperaturnim kolebanjima. Samo dejstvo procesa u fizi čkom smislu se manifestuje u raspadanju ispucalih stijenskih masa u sitnu drobinu, dok se hemijsko djelovanje ogleda u promjeni mineraloškog sastava, odnosno dezintegraciji kre čnjaka u crvenicu i dolomita u grus. Karstni proces je razvijen u karbonatnim stijenama trijaske, jurske i kredne starosti, što se može suditi na osnovu raznih površinskih i podzemnih karstnih oblika (vrta ča, ponora, pe ćina i jama). Tako na primjer, ponori Malog Crnog Jezera, nalaze se na koti 1410 m, a Dubrovska Vrela (sa kojima je utvr đena hidrauli čka veza bojenjem) na koti oko 680 m. Karakteristi čno je ista ći da je formiranjem Pivske akumulacije došlo do pospješivanja nestabilnosti, koje su vezane za postoje će podzemne karstne oblike. Naime, zapaža se da su brojne vrta če na karstnim zaravnima čije je dno zastrto crvenicom formirane duž rasjeda koji su naj češ će paralelni sa tokovima Komarnice i Pive. Elongacija vrta ča je u pravcu pružanja rasjeda. Dna vrta ča završavaju se naj češ će ponorima, koji se nastavljaju u duboke jame i pe ćine. Takav je slu čaj sa vrta čama na podru čju Dube, Brezana i Miljkovca. Velike amplitude kolebanja nivoa jezera u uslovima punjenja i pražnjenja akumulacije dovode do aktiviranja kre čnja čkih blokova, razdvojenih diskontinuitetima i ispiranja podzemnih karstnih oblika (pe ćina) zapunjenih glinovitim materijalom. To ima za posljedicu provaljivanje tavanica pe ćina i pretvaranje vrta ča koje su obra đivane u duboke i prostrane jame. Takav slu čaj registrovan je na širem prostoru Miljkovca i Goranska. Proces spiranja (denudacije i padinske erozije), izražen je na padinskim stranama i sastoji se u izmještanju crvenice, grusa i sitne kre čnja čke drobine. Posebno je izražen u gornjim

11

djelovima sliva Komarnice i slivu Vrbnice, izgra đenim od sedimenata fliša kredno-paleogene starosti, koji je izbrazdan brojnim jarugama. Osipanje i odronjavanje su procesi koji su izraženi duž cijelog kanjona Pive i njenih pritoka i sastoje se u stvaranju drobinske zone, odnosno aktivnih sipara. Proces odronjavanja je veoma izražen i od posebnog je zna čaja za tretiranu problematiku. Može se ista ći da kanjonske strane karakteriše blokovska izdijeljenost stijenskih masa, što je posebno karakteristi čno na hipsometrijski višim djelovima terena. Ovakva izdijeljenost stijenskih masa pri promjeni naponskih stanja uslovljava odronjavanje ve ćih ili manjih blokova. Trase ruptura, naro čito njihovi presjeci, ukazuju na mogu ću pojavu odronjavanja. Za aktiviranje ve ćih odrona posebnu pogodnost pružaju relaksacione pukotine u okviru kre čnjaka paralelne sa kanjonima rijeka, duž kojih može do ći do pokretanja ve ćih potencijalnih kliznih blokova, posebno u uslovima poja čane seizmi čke aktivnosti. Procesi kliženja i mještovite pojave (odroni i klizišta, sipari-klizišta) su karakteristi čni samo za dio terena izgra đen od sedimenata fliša kredno paleogene starosti i padine izgra đene od deluvijalnih sedimenata. Klizišta se obrazuju kao posljedica združenog rada površinskih i podzemnih voda i raskvašavanjem glinovito-laporovitih sedimenata koji izgra đuju strme brdske padine. Proces kliženja posebno je izražen na podru čju Mratinja u donjem toku rijeke Pive. Za aktiviranje ovog procesa, od presudnog značaja su litološki sastav i nagib terena, kao i naknadno djelovanje hidrodinami čkih i mehani čkih činilaca. Nagle i česte promjene nivoa akumulacije u uslovima punjenja i pražnjenja, kao i dugotrajno djelovanje talasa na obalni pojas, omogu ćile su nesmetano djelovanje regresione erozije na nožice padina. Stalno raskvašavanje nožica padina, uz česta oscilovanja nivoa vode, sa efektima pornih pritisaka i snažno eroziono djelovanje, bitno su uticali na promjenu fizi čko- mehani čkih svojstava stijenskih masa, odnosno smanjenje kohezije i ugla unutrašnjeg trenja deluvijalnih sedimenata, koji izgra đuju padine sela Mratinja. Ovo je dovelo do kaskadnih otkidanja zemljanih masa u najnižim djelovima padina koje su nataložene preko karbonatnih stijena u osnovi. Debljina pokrenutih masa je razli čita i kre će se, po procjeni, od 1 m do preko 10 m. Procesu pokretanja stijenskih masa usled navedenih hidrodinami čkih činilaca, pogodovao je i litološki sastav terena, raskvašenost padine na odre đenim mjestima podzemnim vodama (pojava izvora i pištevina) kao i nepovoljan nagib terena. Prema inženjersko-geološkim i hidrogeološkim karakteristikama izu čavani teren podru čja Opštine Plužine može se razvrstati u tri kategorije: stabilni, uslovno stabilni i nestabilni. Relativno stabilni tereni obuhvataju podru čja izgra đena od kamenitih karbonatnih stijena i podru čja izgra đena od kvartarnih sedimenata sa nagibom padina manjem od 10 o. Uslovno stabilni tereni obuhvataju podru čja izgra đena od flišnih sedimenata i kvartarnih koluvijalnih i eluvijalno-deluvijalnih tvorevina, prisutnih na relativno strmim padinama, sa nagibom ve ćim od 10 o. Ovi tereni imaju najve će rasprostranjenje na urbanom podru čju Plužina. Kao nestabilni tereni izdvojene su nestabilne padine izgrađene od koluvijalnih nanosa, umirenih ili aktivnih klizišta i padine izgra đene od drobina i aktivnih sipara. Najve će rasprostranjenje kao što je re čeno imaju na podru čjima južno i jugozapadno od naselja Plužina, kao i u slivnom podru čju Mratinjskog potoka. Najve ći broj umirenih i aktivnih klizišta registrovan je na širem podru čju Gojkovi ća dola i Okruglice kao i u zoni puta Plužine-Stabna. Ova klizišta formirana su u deluvijalnim sedimentima na brdskoj padini a uslovljena su: promjenama naponskog stanja na padini (deluvijalni proces i režim podzemnih voda) što su suštinski prirodni uticaji. Od ostalih uticaja, na intenzitet pomjeranja terena na ovom podru čju (Gojkovi ća do i u zoni lokalnog puta) su zna čajni, slivanje površinskih voda sa asfaltnog puta Plužine-Nikši ć,

12

oscilacije nivoa jezera, usled čestih punjenja i pražnjenja akumulacije kao i idukovana seizmi čnost, izazvana Pivskom akumulacijom. Pojave nestabilnosti, kojim je zahva ćen teren u okviru putnog pojasa, na potezu Gradac- Vojinovi ća vrelo registrovane su na više lokaliteta. Posebno je ugrožen dio puta ispod ku ća Adži ća, koji je zahva ćen kliženjem. Tako đe pojave nestabilnosti izražene su i u samim Plužinama i manifestuju se odronjavanjem bre ča i kre čnja čke drobine, odnosno kvartarnih sedimenata, koji su zastupljeni preko glinovito-laporovite serije fliša u osnovi. Uticaj oscilacija nivoa Pivskog jezera na nožicu padine je jasan i iste se manifestuje deformacijama u samom putu, koji je u više navrata iz tih razloga saniran. Tako đe, pojave nestabilnosti registrovane su i u široj zoni Mratinja a iste se ispoljavaju kroz lokalna klizišta formirana u deluvijalnim sedimentima.

Seizmi čke karakteristike

Na osnovu Karte seizmi čke regionalizacije Crne Gore (1982 god.) proisti če da se urbano podru čje Plužina nalazi u seizmi čkoj zoni VII osnovnog stepena MCS (Mercalli-Cancani- Sieberg) skale . Indukovana seizmi čnost koja ima odre đen uticaj na stabilnost ovog podru čja, uzrokovana je Pivskom akumulacijom, zapremine oko 794 x 10 6m3 i kotom normalnog uspora 675 m.n.m. Za potrebe pra ćenja seizmi čke aktivnosti akumulacije HE „Piva“ sredinom 1972. godine instalirana je seizmološka stanica u neposrednoj blizini brane. Ova stanica po čela je sa radom skoro 4 godine prije po četka punjenja akumulacije. Prakti čno nakon prvog punjenja akumulacije uo čeno je intenziviranje seizmi čke aktivnosti u cijelom regionu akumulacionog jezera. Posebno je intenzivna seizmi čka aktivnost bila u periodu od 1977. do 1979 godine, kada je na ovom podru čju registrovano preko 500 zemljotresa, u energetskom dijapazonu sa magnitudom od 1,5 do nekoliko zemljotresa sa magnitudom 4.1. Punjenjem i pražnjenjem akumulacije, došlo je do aktiviranja više lokalnih seizmogenih zona i manifestovanja novih žarišta u širem podru čju akumulacije.

Klimatske karakteristike

Ve ći dio teritorije Opštine ima srednju godišnju temperaturu od 2 - 8°C. Temperatura raste idu ći prema dolinama Pive, Tare i Komarnice i u srednjem dijelu dostiže vrijednost preko 8°C. Srednje mjese čne temperature u decembru, januaru i februaru su uglavnom ispod nule. Najniže su srednje januarske temperature vazduha i na Goranskom iznose oko 3°C, dok u dolinama i kotlinama zbog formiranja jezera hladnog vazduha mogu biti još i niže, tako da će temperatura vazduha u samim Plužinama za zimske mjesece pokazivati niže vrijednosti. Srednje mjese čne temperature (jul, avgust) kre ću se oko 18 ° C i u tim danirna (ima ih oko 30%) jula i avgusta maksimalna dnevna temperatura dostiže i prelazi vrijednosti od 25° C. Apsolutne maksimalne i minimalne temperature vazduha pokazuju mjese čne amplitude od 35° C a godišnje do 53° C. Dakle u ovom podru čju ekstremne temprature su jako izražene. Samo u toku 3 Ijetnja mjeseca (jun, jul i avgust) tempratura ne pada ispod nule. Najhladnije je u decembru, januaru i februaru kada se temperature spuštaju ispod -20 C. Kada je rije č o padavinama, one su uglavnom dosta pravilno raspore đene idu ći od juga prema sjeveru. Ovakva prostorna raspodjela padavina je uslovljena reljefom i smjerom kretanja vazdušnih masa. Teritorija opštine Plužine godišnje dobije prosje čno 2.499 (na jugu Opštine) do 1.300 mm/m 2 padavina godišnje. Na cijeloj teritoriji Opštine mogu se izdvojiti tri godišnja perioda:

13

- april – septembar (600 – 700 litara/m 2); - oktobar – decembar (500 – 700 litara/ m 2); i - januar – mart (300 – 700 litara/ m 2).

Snijeg naj češ će pada u decembru i januaru mjesecu, a javlja se čak i u maju. Srednja godišnja obla čnost za uže podru čje Plužina iznosi 6 desetina. Ujedna čena je u godišnjem toku i ima minimum u junu mjesecu.

Hidrološke i hidrogeološke karakteristike

Hidrološku osnovu opštine Plužine čine rijeke Piva i Tara, kao i rijeke Komarnica, Vrbnica i Sušica. Opština obiluje vodama me đu kojima se isti ču Pivsko jezero, zatim Durmitorska jezera, Veliko Škr čko jezero i Šuši čko jezero, a na sjeverozapadu i zapadu Opštine se nalaze Trnova čko i Veliko i Malo Stabansko jezero. Rijeka Piva, kao lijeva pritoka Drine, predstavlja najve ći hidrografski objekat opštine Plužine. Nastaje pretežno od od voda kraškog vrela Sinjac, koje je posle izgradnje brane za hidroelektranu Mratinje potopljeno. Piva je duga čka 32.5 km. Odlikuje se kanjonskom dolinom i ima nekoliko pritoka, od kojih se najviše isti če rijeka Komarnica. Rijeka Tara se nalazi na samoj sjevernoj granici opštine. Tara nastaje od Veruše i Opasanice. Te če izme đu Sinjavine, Bjelašnice, Ljubišnje i Durmitora. Posle toka od 150 km spaja se sa Pivom i gradi Drinu. Izvorišni dio Tare je na nadmorskoj visini od 1.250 m, a sutok sa Pivom na 433 m nadmorske visine. Tara predstavlja ekološki rezervat biosfere naše planete, na osnovu programa „ Čovek i biosfera“. Me đu limnološkim objektima, naro čito se isti ču prirodna planinska jezera. Trnova čko jezero se nalazi na 1.517 metara nadmorske visine. Jezero je najvjerovatnije glacijalnog porijekla. Tokom zime jezero je često smrznuto, uz obilan snijeg koji se zna zadržati i do ljetnjih mjeseci. Jezero je u potpunosti okruženo planinskim masivima, čiji vrhovi prelaze 2000 m. Stabanska jezera (Veliko i Malo) dobili su naziv po naselju Stabna, od kojih su udaljena 4,5 km. Veliko Stabansko jezero leži na 1319 m.n.v (duga čko 305 m)., a Malo na 1194 m.n.v (duga čko 165 m). Najlakši prilaz jezerima je iz pravca Plužina stazom uz Vrbnicu i Stabanjski potok. Boja jezerske vode je zelenkasta, sa svjetlijim tonovima u priobalnim djelovima i tamnijim u centralnom dijelu. Suši čko jezero je jedino periodi čno jezero na Durmitoru (povremeno presušuje). Nalazi se u proširenom dijelu doline Sušice, na 1140 m.n.v. Suši čko jezero je duga čko 350-450 m, maksimalna širina mu je 200 m, a dubina vode 4-5 m. Škr čka jezera (Veliko i Malo) spadaju u red najviših hidrografskih objekata na Durmitoru. Veliko jezero leži na 1700 m, a Malo na 1730 m n.v. Nalaze se u prostranom cirku izme đu Prutaša, Šarenih pasova, Bobotovog kuka i Soja. Cirk je zatvoren sa tri strane, pa su jezera teško pristupa čna. Voda Škr čkih jezera, koja se preliva preko oboda cirka i te če površinski jednim dijelom Dolova, bzo nestaje u izduhama koje su zasute oburvanim blokovima. Posle izvjestnog podzemnog toka javlja se u vidu snažnih vrela na izvoru Skakala. Tu u prolje će nastaje snažan tok rijeke Sušice, koja u svom srednjem toku ispuni basen istoimenog jezera i površinski oti če ka rijeci Tari. Na osnovu hidrogeoloških svojstava i funkcija stijenskih masa, tipova izdani i prostornog položaja hidrogeoloških pojava na prostoru opštine Plužine mogu se izdvojiti: - dobrovodopropustne stijene pukotinsko-kavernozne poroznosti, predstavljene kre čnjacima, dolomiti čnim kre čnjacima i dolomitima trijaske, jurske i kredne starosti; - slabovodopropustne stijene pukotinske poroznosti predstavljene: slojevitim kre čnjacima sa rožnacima donjojurske i srednjojurske starosti i vulkanskim stijenama- andezitima trijaske starosti;

14

- kompleks slabovodopropustnih do vodonepropustnih stijena mješovite strukture poroznosti, koji je predstavljen neogenim sedimentima u Brezanskom i Crkvi čkom polju; - kompleks dobrovodopropustnih, slabovodopropustnih i nepropustnih stijena intergranularne poroznosti predstavljen kvartarnim glacijalnim i deluvijalnim sedimentima; i - vodonepropustne stijene predstavljene: glincima, laporcima i pješ čarima donjotrijaske starosti i kredno-paleogene starosti.

Kanjoni rijeka i dreniranja izdanskih voda

Gorostasni kanjoni Tare, Komarnice i Pive usje čeni su u jezersku i pivsku visoravan (koja je sa kotama od 1200-1500 m.n.m.) izgra đenu od kre čnjaka, dolomiti čnih kre čnjaka, dolomita i eruptivnih stijena trijaske i jurske starosti. J. Cviji ć smatra da je nekoliko činjenica uticalo na stvaranje ovih kanjona. Ove rijeke dolazile su iz mekanih flišnih terena i ulazile u karstni prostor sa jakim vodama, imale su znatan pad, što im je dalo veliku erozionu snagu. Zbog toga su u kre čnja čkoj zaravni Jezera, Sinjajevine i Pivske planine urezale svoja uzana korita, pri čemu je re čna erozija bila nešto ja ča od karstifikacije, što nije slu čaj sa nekim pritokama Tare. Najvjerovatnije je da je formiranje ovih kanjona otpo čelo krajem miocena i trajalo kroz cio pliocen i kvartar, što zna či da su kanjoni stari preko 11 miliona godina. U slivu Pive i Tare na prostoru opštine Plužine isti ču brojna karstna vrela. Najizdašniji izvori Pive, koji su uglavnom potopljeni Pivskom akumulacijom su: Dubrovska vrela (Qmin=500 l/s); Vrela Dube (Qmin=500 l/s), Bezujski mlini (Qmin=500 l/s); Sinjac-Pivsko oko (Qmin=500 l/s), Rastioci (Qmin=200 l/s); Me đeđak (Qmin=500 l/s); Nozdru ć (Qmin=500 l/s); Jakši ća vrelo (Qmin=100 l/s); Sutulija ( Qmin=50 l/s); Kalu đerovo vrelo (Qmin=100 l/s) i Čokova vrela (Qmin=100 l/s). U kanjonu Tare nizvodno od uš ća Sušice sa lijeve strane kanjona isti ču brojna vrela me đu kojima su najpoznatija Nozdru ć (Qmin=100 l/s), Sige (Qmin=100 l/s), Izvori u Lijev ćanima (Qmin=10 l/s), Vukovi ća vrelo u zaseoku Papratišta (Qmin=100 l/s) i izvori u Crkvi čkom Polju – Kadionica i Slapanj. Od ostalih izvora na teritoriji opštine Plužine koji se pojavljuju na višim kotama u terenu, na kontaktu propustnih i nepropusnih stijena treba pomenuti: - brojne izvore iz flišnih sedimenata (Qmin=0,1-0,2 l/s) na prostoru Smrije čna i Lisine, koji gravitiraju ka vodotoku Vrbnice, - izvore u dolini Mratinjskog potoka (Qmin=0,5-1,0 l/s) koji isti ču iz deluvijalnih sedimenata a na kontaktu sa vodonepropustnim sedimentima permske i donjotrijaske starosti, - izvore male izdašnosti (0,1-0,2 l/s) iz vulkanskih stijena (andezita) sjeverno od Mratinja, - Izvori Bukovik i Ćurovik u Seljanima (Qmin=1,0-1,5 l/s), - izvore male izdašnosti koji isti ču iz kre čnjaka kredne starosti na isto čnim padinama Golije i dr (Qmin=0,1 l/s).

Pravci kretanja podzemnih voda

U okviru regionalnih hidrogeoloških istraživanja Crne Gore i Isto čne Hercegovine (K. Torbarov, V. Radulovi ć, 1966.), sliva Pive, Tare i Ćehotine (M. Buri ć, 1976) i regionalnih hidrogeoloških istraživanja sliva Skadarskog jezera (V. Radulovi ć, 1973) izveden je i odre đen broj opita obilježavanja podzemnih voda na prostoru opštine Plužine ili su se obojene vode pojavile na vrelima koja su na teritoriji ove opštine. Dominantni pravci kretanja podzemnih

15

voda na teritoriji opštine Plužine su od zapada prema istoku i od jugozapada prema sjeveroistoku.

Fizi čka i hemijska svojstva izdanskih voda

Zajedni čka karakteristika karstnih izdanskih voda na teritoriji opštine Plužine je da su uglavnom čiste, prozra čne, bez boje, mirisa i ukusa. Temperatura ovih voda je naj češ će u granicama od 5-12 o. Pripadaju uglavnom malomineralizovanim vodama (200-500 mg/l) hidrokarbonatne klase, kalcijske grupe, sa pH vrijednoš ću pretežno od 7,0-8 i tvrdo ćom od 6- 10 odH. Anjonski sastav analiziranih voda jasno ukazuje da su to pretežno hidrokarbonatne vode, sa HCO 3 redovno ve ćim od 70% ekv/l, malim sadržajem hlorida i sulfata. Katjonski sastav ukazuje na grupu kalcijskih voda, gdje koncentracija Ca varira naj češ će u granicama od 70-90% ekv/l. Rijetko sadržaj magnezijuma preovla đuje nad kalcijumom.

Pedološke karakteristike

Na teritoriji opštine Plužine najviše su zastupljena slijede ća zemljišta: kre čnja čko-dolomitna crnica, rendzina, distri čno sme đe zemljište i sme đe zemljište na kre čnjaku.

Kre čnja čko - dolomitna crnica (kalkomelanosol) je najrasprostranjenije zemljište u Opštini (posebno u podru čju Pivske Župe), i uopšte, u Crnoj Gori. Obrazuje se na tvrdim kre čnjacima i dolomitima (sa više od 98% CaCO3 ). To je zemljište koje u cjelosti čini karakteristi čni površinski jako humusni horizont. Naj češ će se koriste kao šumska zemljišta, a ako su pod travom, to mogu biti dobri planinski pašnjaci pa i livade. Zauzimaju prostore kre čnja čkih masiva od 500-1000 m.n.v. Posme đene i pretaložene crnice su najvažnije obradivo zemljište u podru čju krša. Koriste se za gajenje ratarskih i povrtarskih kultura, a u povoljnim klimatskim uslovima i za vo ćnjake. Njihova ekološka vrijednost je dobra, obi čno su III-IV bonitetne klase, veoma pogodna za gajenje krompira i drugih krtolasto-korenastih struktura.

Rendzina je tako đe crnica, ali se obrazuje na rastresitom karbonatnom supstratu. Rendzina je zemljište sa humusnim horizontom crne ili mrke boje, kao i kre čnja čko-dolomitna crnica i ranker. Na ovm podru čju karakteristi čne su plitke rendzine, koje su vodopropusne, a na nagibima podložne eroziji. Stoga su jedino pogodne za pašnjake u šumi, koja u humidnim podru čjima može biti dobrog sklopa i prirasta. Najviše su zastupljene u jugoisto čnom i centralnom dijelu Opštine.

Sme đe kiselo zemljište (distri čni kambisol) je najviše rasprostranjeno u podlozi gdje preovla đuju silikatne stijene čijim se raspadanjem stvara dosta rastrošenog materijala, sa malo gline, a više pjeskovite frakcije. Sme đe kiselo zemljište po prirodi je predodre đeno za prirodnu vegetaciju, odnosno listopadne i četinarske šume i prirodne travnjake. Ekološko proizvodna vrijednost distri čnog kambisola je promjenljiva i zavisi od dubine, izražene kiselosti, mehani čkog sastava, sadržaja hranljivih elemenata, itd. Dejstvom erozije zemljište je usled spiranja sitnih čestica i hranljivih sastojaka osiromašilo. To je naro čito došlo do izražaja kod pašnjaka na ve ćim nagibima, kao i u prore đenoj i devastiranoj šumi bliže naseljima i strmom terenu. Najviše je zastupljeno na širem podru čju Brezana, Crkvi čkog polja, Nikovi ća, na površi Vu čeva i u zoni Smrije čna.

Sme đe zemljište na kre čnjaku (kalkokambisol) javlja se u alternaciji sa crvenicom i kre čnja čko-dolomitnom crnicom na nešto zaravnjenijim i blažim oblicima kre čnja čkog reljefa. Gra đom profila je sli čno crvenici, ali boja dubljeg horizonta je sme đa. U vrta čama i

16

uvalama dubina zemljišta je ve ća, pa su donekle povoljnioje fizi čke i hemijske osobine, uklju čuju ći i plodnost. Sme đe zemljište na kre čnjaku je pretežno šumsko zemljište, na kome preovla đuju listopadne i četinarske šume. Proizvodna vrijednost zemljišta je niska, nešto bolja jedino kod dubljih varijeteta uvala i vrta ča gdje se koristi kao obradivo zemljište. Najviše je zastupljeno u zapadnom dijelu Opštine, u zoni planinskog masiva Volujka.

Biogeografske karakteristike

Flora i vegetacija

Geografski položaj, orografski faktor i klimatski uticaji primarno su djelovali na razvoj i raznovrsnost autohtone flore i vegetacije na podru čju opštine Plužine. Kanjoni Tare, Pive i Komarnice su najzna čajnija staništa reliktnih i endem čnih biljnih vrsta. Na visokim planinama nalaze se brojni alpski florni elementi, a u kanjonskim dolinama ima i mediteranskih flornih elemenata. U flori opštine Plužine veliki je broj biljnih vrsta, me đu kojima se nalaze crnogorski i balkanski endemiti: Daphne malyana (Seljani, Rudinice, Bezuje, Mratinje), Viola zoysii (Magli ć, Volujak, Durmitor), Daphne blagayana, Acer heldreichii, Amphoricarpos autariantus (kanjoni Pive i Tare), Potentilla montenegrina (Magli ć, Volujak, Vojnik) i dr. U bogatoj flori ovog prostora nalazi se veliki broj ljekovitih, medonosnih i drugih ekonomski zna čajnih vrsta. Od ljekovitih biljaka karakteristi čne su: planinski čaj, hajdu čka trava, maj čina dušica, bokvica, glog, kantarion, odoljen, kopriva, breza i drugi, dok su od medonosnih vrsta najzna čajnije: masla čak, ka ćun, podbjel, trn, djetelina, jagoda, mrazovac, dren i drugi. Zna čajne su i jestive vrste iz rodova: Malus, Pyrus, Rosa, Sorbus, Fragaria, Vaccinium, Rubus. Šumska vegetacija se prostire od uš ća Pive i Tare do 2000m nadmorske visine. Najniži pojas vegetacije čine šume grabi ća sa maklenom i nalaze se na najtoplijim staništima južnih strana kanjona. Iznad ovog pojasa javlja se zajednica crnog graba i jesenje šašike. Na kanjonskim padinama, izme đu stijena, javlja se šuma crnog bora, a na nešto boljim staništima šuma crnog graba i bukve. U širokoj kotlini Pive (Župa Pivska) na zaravnima i padinama južne ekspozicije javljaju se termofilne šumske zajednice: šuma crnog graba i crnog jasena, šume cera i kitnjaka i dr. Na dubljim i svježijim staništima, iznad pojasa termofilnih šuma, javlja se pojas šuma bukve koji zahvata najve ći dio podru čja šuma. Pojas šuma jele i bukve najve ći prostor zauzima na sjevernim padinama (Bundos, Zavodišta, Ledenice, Mratinje). Šume jele i smr če javljaju se na Pivskoj planini, kao i šume smr če. Najviši pojas zauzimaju šume bora krivulja na padinama Magli ća i Volujaka i oko Škr čkih jezera, od 1800-2000mnv. Površine pod travnom vegetacijom čine pašnjaci i livade. Najvažnije livadsko-pašnja čke zajednice su: zajednica ovsika i bokvice, zajednica vlasulje i crnogrive, zajednica vlasulje, zajednica žutilovke i makalja, najviši pojas rudina sa dinarskom oštricom. Livade i pašnjaci obiluju brojnim vrstama medonosnih, ljekovitih i aromati čnih biljaka.

Fauna

Na vertikalnom prostoru od kanjona Tare i Pive do planinskih vrhova izdvojeno je pet osnovnih biotopa.

17

Vodeni biotop čine Pivsko jezero, Trnova čko jezero, Škr čka jezera, Stabanjska jezera i rijeke: Tara, Piva, Komarnica, Sušica i Vrbnica. Od ihtiofaune u Pivskom jezeru i rijekama se nalaze: pastrmka, mladica, klen, pešut i druge vrste riba.

Biotop listopadnih šuma zahvata najve ći prostor i javlja se na nižim položajima. Fauni listopadnih i mješovitih šuma pripadaju: srna, medvjed, divlja svinja, vuk, lisica, zec, lasica, kuna, vjeverica i razne vrste miševa. U kanjonima je i stanište divokoza. Fauna ptica bogata je vrstama: jastreb, kobac, sjenica, zeba, strnadica, djetli ći, drozdovi i razne grmuše. Od gmizavaca ima: poskok, šarka, obi čni smuk, zidni gušter, a od vodozemaca: daždevnjak, mrmoljci i žabe.

Biotop četinarskih šuma čine kompleksi šuma jele, smr če i bijelog bora na Pivskoj planini i Vu čevu. U ovom biotopu predstavnici faune ptica su: tetreb, lještarka, djetli ći, sjenice, zebe i druge, dok od krupnijih sisara javljaju se: vuk, lisica, zec, ali pretežno gravitiraju liš ćarskim sastojinama.

Biotop stijena i litica čine krupne stijene i litice u kanjonima Sušice, Tare, Komarnice i Pive. U ovom biotopu su jedino prisutne ptice koje se tu gnijezde: suri orao, obi čna vjetruška, gavran, obi čna čavka, žutokljuna galica i puzgavac.

Biotop visokoplaninskih pašnjaka i kamenjara obuhvata planinske vrhove Magli ća, Volujaka i Bio ča, koji se nalaze iznad gornje granice šumske vegetacije. Fauna sisara zastupljena je sa krticom, više vrste miševa i rov čica i rijetko slijepo ku če. Faunu ptica čine glacijalne vrste i grabljivice. Glacijalne vrste su: sniježna zeba, ušata ševa, obi čna crvenorepka, obi čna bjelka, planinski popi ć i drugi. Od grabljivica javljaju se: suri orao i obi čna vjetruška. Iz faune gmizavaca javljaju se planinski gušteri, a od vodozemaca u planinskim jezerima i lokvama prisutan je planinski mrmoljak.

Šume, šumsko zemljište i staništa divlja či

Ukupna površina šuma i šumskog zemljišta na teritoriji opštine Plužine je 47.881 ha. Šumom obraslo je 35.851 ha, odnosno 42% površine opštine. Učeš će vrsta drve ća u drvnoj zapremini: bukva 61%, jela 15%, smr ča 9%, crni grab 3%, cer 3%, kitnjak 2%, bijeli bor 1%, crni bor 1%, crni jasen 1%, plemeniti liš čari (javor, jasen, brijest) 1%, meki liš ćari (jasika, lipa, breza) 1% i ostale liš ćarske vrste 1%. Struktura šume prema vlasništvu: državne šume 33.395 ha ili 93% i privatne šuma 2.256 ha ili 7%. Struktura šume prema uzgajnom obliku: visoke prirodne šume 22.603 ha, šumske kulture 41 ha, izdana čke šume 10.390 ha i šikare 2.817 ha. Struktura šume prema osnovnoj namjeni površina šuma je: - privredne šume 21.836 ha ili 61% - zaštitne šume 12.715 ha ili 35% - šume posebne namjene 1.300 ha ili 4%

U privrednim šumama prioritetni cilj je postizanje maksimalne i trajne proizvodnje drveta i ostalih šumskih proizvoda: šumski plodovi, ljekovito bilje, pe čurke i dr, pri čemu je zna čajno sa čuvati stabilnost i produktivnost staništa. Zaštitne šuma imaju više izuzetno zna čajnih zaštitnih funkcija: zaštita zemljišta od erozije i degradacije, zaštita od usova i sipara,zaštita izvorišta vodosnabdijevanja i dr. U zaštitne šume izdvojen je i pojas šuma na gornjoj granici šumske vegetacije. Najve će površine zaštitnih

18

šuma nalaze se u kanjonima Tare, Pive i Komarnice, oko Pivskog jezera i šume bora krivulja na planinama Volujak i Magli ć. U šume posebne namjene izdvojene su šume koje predstavljaju prirodne rezervate, šumske zajednice rijetkih i ugroženih vrsta zna čajnih za očuvanje biodiverziteta i genofonda, a nalaze se u sastavu Nacionalnog parka Durmitor. Neobraslo šumsko zemljište u arealu šuma i planinske rudine imaju površinu od 12.060 ha. Oko 10% površine goleti ima uslove za pošumljavanje, a ostale površine čine kamenjari, stijene, planinske rudine i pašnjaci. Šumski i livadsko-pašnja čki ekosistemi na podru čju opštine Plužine, predstavljaju zna čajan resurs za gajenje lovne divlja či. Prema prirodnim uslovima u lovištu se mogu gajiti, od krupne divlja či: jelen, srna, muflon, divokoza i divlja svinja, a od sitne divlja či: zec, jarebica kamenjarka, poljska jarebica, tetreb i sl. U lovištu su prisutni predatori: vuk, lisica, medvjed i kuna. Prema podacima SLRD "Bajo Pivljanin" iz Plužina koje gazduje lovištem, brojno stanje divlja či je slede će: srna 280, divokoza 190, ze čeva 7850, divljih svinja 185, medvjeda 60, vukova 90, lisica 2500, kuna 2150, tetreba 500, jarebica kamenjarki 2700, jarebica poljskih 1740 i divljih ma čaka 210 komada.

19

3.0.KARAKTERISTIKE PROJEKTA

Sekretarijat za opštu upravu i društvene djelatnosti, Opštine Plužine, rješenjem broj: 032- 362/18-05 –UPI-20/1 od 03.05.2018. godine, izdao je nosiocu projekta ,, RIVIR“ D.O.O. NIKŠI Ć iz Nikši ća, urbanisti čko–tehni čke uslove za kavezni uzgoj pastrmke, na katastarskoj parceli broj 1951 KO Goransko, Opština Plužine..

Namjena prostora definisana Prostorno urbanisti čkim planom Opštine Plužine je ,,vodno zemljište“ , kojim je predvi đeno dalje unapre đenje i razvoj ribarstva.

3.1.TEHNI ČKE KARAKTERISTIKE

Kavezi za uzgoj ribe su od plasti čnih cijevi obloženi kon častom mrežom unutrašnjeg radijusa 12 m, a spoljašnjeg 13, 2 m, koji su povezani sa 12 drža ča. Drža č kavez je sastavljan od dvije lu čno savijene plasti čne cijevi pre čnika Ø 250 i vertikalno postavljenih drža ča visine 80 cm. Visina kaveza je 10 m. Ukupni broj kaveza je 40. Platforma je dimenzija 10 X 10 m sa podkonstrukcijom od plasti čne cijevi, preko kojih je postavljena daš čana podloga.

Maksimalni kapacitet ribnjaka je 450 tona, dok je planirana i realizovana proizvodnja u obimu cca 250 tona sa tendecijom pove ćanja.

3.2.TEHNOLOŠKE KARAKTERISTIKE

3.2.1.Kvalitet vode u Pivskom jezeru

Jezero Piva dugo je 42 km a površina jezera je 15 km 2 (pri maksimalnoj popunjenosti akumulacije i na nadmorskoj visini od 675 mnv). Ribnjak „Pivsko oko“ sa kaveznim sistemom, lociran je u mjestu Sinjac, u dijelu izvora rijeke, i mjestu poznatom pod nazivom Pivsko oko. Kada je maksimalni nivo jezera dubina na tom mjestu je oko 70 metara, a za vrijeme biološkog minimuma dubina iznosi oko 15 metara. Izvori nekadašnje rijeke Sinjac, i jaka podvodna strujanja daju osnov za vodu sa optimalnom koncetracijom koja je neophodna za uzgoj kalifornijske pastrmke.

Jezerska voda formira kvalitet prije svega, zavisno od položaja prema naseljenim mjestima. Kako se jezero Piva nalazi u slivu dobro, o čuvane životne sredine bez otpadnih voda, to je kvalitet vode veoma visok. Na to ukazuju pokazatelji: optimalna ph vrijednost, sadržaj kiseonika, odsustvo teških metala, ulja, deterdženata... Po standarnim parametrima, vode akumulacije Piva pripadaju vodama sa visokim kvalitetom.

Voda i klase predstavljena je vodom za pi će, vodom iz planinskih vrela i gornjeg toka planinskih potoka i jezera. Bogata je rastvorenim kiseonikom i sadrži veoma malo organskih materija.

Za napajanje hladnovodnih ribnjaka, voda treba da ima slede će karakteristike u fizi čkom i hemijskom pogledu:

20

Sadržaj elemenata Temperatura vode u °C 6-7 Prozirnost Bistra Kiseonik mg/l 9-11 Ugljen dioksid mg/l Do 2 Amonijak mg/l Do 0,1 Fosfati mg/l Do 0,05 Nitrati mg/l Do 0,7 Zaslanjenost Slatka Tvrdo ća dH 8-12 Gvož đe mg/l Do 0,2 Gvož đe dvovalentno ( Fe++) g/l Do 0,05 PH vrijednost 7,0 – 7,5 ( 6,8 – 8,4)

Mjese čne prosje čne temperature, zimske od 7,4 do 11,5 °C i ljetnje prosje čne temperature od 14,2 do 20,2°C mogu se smatrati dosta povoljnim za ovu vrstu uzgoja pastrmke

Povoljan temperaturni režim je veoma bitan za dobar uzgoj kalifornijske pastrmke jer je ona polikilotermni organizam i sa promjenom temperature vode mijenjaju se i njeni životni procesi. Tako je uzimanje hrane pri optimalnim temperaturama od 12 do 15°C mnogo ve će nego pri ostalim temperaturama van ovog optimalnog opsega. Kada je temperaturaa ve ća od 20°C prestaje se sa daljim hranjenjem.

Izrazito čista voda na lokaciji ribnjaka „Pivsko oko“, bez pomute i prisustva drugih čestica garantuje dobar uzgoj i visok kvalitet pastrmke.

3.2.2. Biologija kalifornijske pastrmke (Salmo trua m. fario)

Kalifornijska pastrmka poti če iz Sjeverne Amerike i u Evropu je prvi put unešena 1880. godine.

Tijelo kalifornijske pastrmke je vitko, glava je sa jakim vilicama, puna oštrih zuba. Po glavi, le đima, le đnom i masnom peraju rasute su male, crne pjege, dok se duž bokova od glave do repnog peraja proteže široki pojas crvenih i narandžastih pruga duginih boja.

Ovaj pojas je posebno intezivan u doba polne zrelosti. Boja le đa se kre će od maslinasto zelene, sive pa do tamne boje dok su bokovi i stomak svijetli odnosno srebrnasti. Cijelo tijelo je prekriveno sitnim okruglim krljuštima. Kalifornijska pastrmka mrijesti se od po četka novembra pa do kraja februara a zavisno od uslova može čak i do po četka marta. Karakteriše je velika proždrljivost (kornivor) kao i intezivan rast.

21

3.2.3. Tehnologija uzgoja matice

Tehnologija uzgoja matice je veoma zahtijevan posao, koji pored velikog rada, stalne kontrole i brige, traži najviši stepen stru čnosti i odgovornosti pri odabiru mati čnog materijala.

Mati čni materijal se uzima od mla đi veli čine 50-100 gr, kada se i najbolji primjerci izdvajaju i prenose u posebne bazene, gdje se dalje vodi briga o njima (hrana, kupke, itd). Pastramka polnu zrelost postiže 3 godine i period iskoriš ćenja za mrijest iznosi od 3 do 7 godina života . U ovom period ikra je najboljeg kvaliteta kao i koli čina koja može da se izmrijesti od 1 matice. To su primjeri od 1,5 – 3,5 kg po komadu. Svake godine se 20% matice mijenja sa rokom a stari komadi idu u prodaju.

Stalnom selekcijom postiže se dobar mati čni materijal koji je osnovna pretpostavka za kvalitet i zdravu proizvodnju.

3.2.4. Tehnologija proizvodnje ikre

Proizvodnja ikre naziva se mrijest.

Ovaj dio proizvodnje ribe je najteži u cjelokupnom ciklusu proizvodnje pastrmke.

Proizvodnja po činje sa pripremom matice za mrijest, koji po činje 60 dana prije mrijesta.

Naime, ve ć tada po činje ishrana matice i to sa hranom oboga ćenom sa vitaminom E i sa svim mineralima i vitaminima.

Zbog vitamina E intezivira se rast i sazrijevanje gonada odnosno ženskih jaja. Mjesec dana prije mrijesta, odvajaju se mužjaci od ženki i prenose u drugi bazen ili se prethodno bazen podijeli na dva dijela.

Nakon odvajanja mužjaka, prestaje se sa hranjenjem i na taj na čin se mati čni materijal priprema za fazu mrijesta. Sam mrijest vrše iskusni radnici odnosno tehnolog proizvodnje.

U suvim sudovima se iz prethodno anestezirane ženke cijedi ikra, odnosno jajne ćelije i to na na čin da se to radi vrlo nježno i obavezno se drže sa čistim krpama, da ne bi došlo do povrjeđivanja matice. Nakon izmriještenih 5-6 ženki, mrijesti se u isti sud mužjaci i to 2-3 mužjaka zbog inkpatibilnosti. Nakon toga se polako dodaje H 2O u kojoj se i vrši oplodnja. Tako oplo đena ikra se stavlja u cuger – aparate i uz stalnu dezinfekciju u aparatima ostaje u zavisnosti od temperature od 25 do 40 dana. Taj proces se naziva inkubacija ikre. Nakon pojave o či ikra se prenosi u tzv. ležnice koje se nalaze u malim bazenima mrestilišta. Veli čina bazena je 4 x 1 m sa visinom vodenog stuba 50 cm.

22

3.2.5. Tehnologija proizvodnje mla đi

U bazenima mrestilišta nakon postavljanja ikre u ležnice proces inkubacije se nastavlja sve do momenta izvale ikre.

Pod terminom izvala podrazumijeva se proces prelaska ikre iz faze jajeta u fazu li činke.

U ovoj fazi li činka se hrani iz svoje žuman četne kesice. Zbog promjene oblika od okruglastog u duguljasti, li činka propada kroz otvore ležnica i na dnu bazena nastavljaju inkubaciju.

Nakon izvršene izvale, ležnice se vade i dezinfikuju.Kada li činka potroši sadržaj iz žumanceta, kesica po činje da se podiže sa dna bazena i u tom trenutku počinje period kada se iz faze li činke prelazi u fazu mla đi odnosno ribe.

U toj fazi po činje i ishrana mla đi kao i dezinfekcija i čišćenje bazena.

Dezinfekciona sredstva su :za ikru jodogol i sredstva na bazi joda kao i kuhinjska so. Za mla đ : omnisan i form – aldehid.

Za ishranu mla đi koriste se takozvani starteri. To je hrana brašnaste strukture izuzetno bogata proteinima i mineralima. Starteri se obilježavaju oznakama:

000 – tri nule I faza ishrane i ona je najsitnija 00 – dvije nule 0 –nula

Nakon oznaka 0 po činje briketirana hrana razli čitih Ø od 1-6 mm u zavisnosti od uzrasta ribe.

Zna či ovo su hrane za ribu veli čine od 0,50 gr – 2,5 kg i više.

3.2.6. Tehnologija odrasle mla đi

U bazenima mrestilišta mla đ se uzgaja do momenta prenaseljenja bazena.

U ovom periodu mrestilište mora biti zatamnjeno zbog sun čeve svjetlosti koja štetno uti če na mla đ, dok na ikru ima letalan (smrtonosan) efekat.

Mla đ se iz mrestilišta prenosi u spoljne bazene gdje se nastavlja dalji uzgoj.

Čiš ćenje i dezinfekcija se obavljaju svakih 5-6 dana.

Kada mla đ dostigne koli činu oko 10 gr tj. kada naseljenost bazena do đe do gornje granice, vrši se klasiranje ili razre đenje bazena sve u zavisnosti od faktora prostora.

23

U ovom se periodu mla đ mora zaštiti od štetnog uticaja UV zraka.

To se postiže prekrivanjem bazena zaštitnim mrežama.

3.2.7. Tehnologija uzgoja do konzumne pastrmke

Kavezi za uzgoj ribe su od plasti čnih cijevi obloženi kon častom mrežom unutrašnjeg radijusa 12 m, a spoljašnjeg 13, 2 m, koji su povezani sa 12 drža ča. Drža č kavez je sastavljan od dvije lu čno savijene plasti čne cijevi pre čnika Ø250 i vertikalno postavljenih drža ča visine 80 cm. Visina kaveza je 10 m. Ukupni broj kaveza je 40. Platforma je dimenzija 10 X 10 m sa podkonstrukcijom od plasti čne cijevi preko kojih je postavljena daš čana podloga.

Za ovaj period uzgoja treba napomenuti da sve radnje treba obavljati pažljivo, isto kao sa mla đi jer bez obzira na veli činu organizam pastrmke je osjetljiv na stres koji nastaje pri svim oblicima manipulacije sa njom.

Prije svake manipulacije (sortiranje, prenosi iz kaveza, transport itd) neophodno je prestati sa hranjenjem 2-3 dana ranije kako bi se organizam pripremio za manipilaciju jer u suprotnom može do ći do uginu ća ribe.

Nakon svake manipulacije poželjno je dezinfekovati ribu.

Dezinfekciona sredstva su ista kao i za mla đ (formalin, omnisan, kuhinsja so, jodogal).

Sortiranje ribe predstavlja veoma važan proizvodni proces i ima veliku ulogu pri uzgoju.

Ovom radnjom se omogu ćava da se u bazenima na đu iste kategorije ribe sa sli čnim karakteristikama (klasna i starosna) čime se izbjegava kanibalizam i pove ćava iskoriš ćenost hrane.

Sortiranje se vrši ru čno a može i automatski sa organizmima. Za ishranu pastrmke koristi se ekstrudirana hrana dok se ranije koristila paletirana hrana.

Ekstrudiranom hranom sa čuvaju se sve neophodne materije u ishrani i sa ovim na činom proizvodnje riblje hrane svi biljni sastojci (proteini, masti, ugljeni hidrati, vitamini, minerali) su sa čuvani su od dezaturacije.

Svjetski proizvo đači pokušavaju da sa balansom proteina i masti dobiju što kvalitetniju hranu sa što nižom konverzijom tj.iskoriš ćenoš ću hrane u odnosu na dobijenu prirast.

Tako đe, vode ra čuna o ekološkim faktorima tako da su nus – proizvodi tj. da je u ribljem izmetu što manja koncentracija N i P.

24

Koli čina hrane koja se daje ribi u toku jednog dana zavisi od temperature vode i koli čine O 2.

Koli čina se izra čunava pomo ću proizvo đačkih tablica u kojima su koeficijenti pomo ću kojih se ra čuna koli čina potrebne hrane za datu koli činu ribe. Manje uzrasne kategorije se hrane više puta u toku dana (5-6) dok se predkonzum i konzum hrane 2-3 puta u toku dana.

Veoma je bitno u toku čitavog procesa voditi brigu o higijeni.

Za uzgoj i preradu kalifornijske pastrmke ne treba prenebregnuti ni ekološki aspekt ove djelatnosti.

Naime, treba ista ći da kvantitet i kvalitet vode, kojom se napaja ribnjak zadovoljava standarde za ovaj vid proizvodnje.

Samim tim, proizvodnja pastrmke nema veliki uticaj na promjene kvaliteta vode a samim tim i na ekološka zaga đenja.

Proizvo đači hrane su se potrudili da smanje N i P u ribljem izmetu i uspjeli su da proizvedu lako svarljive proteine pa se i koli čina ribljeg izmeta smanjila do zanemarljivih koli čina i tako bitno uticala na hidro zaga đenje.

Sanitarno –fekalnih otpadnih voda nema.

Pored svega ovoga, vrlo bitna stavka su sve ihtio tehni čke, ihtio sanitarne i ihtio higijenske mjere i vršiti barem jednom u šest mjeseci analizu zdrastvene ispravnosti ribe i vode. b) Obzirom da se na lokaciji ne obavljaju drugi poslovi navedeni projekat isklju čuje kumuliranje sa efektima drugih projekata koje bi bile u suprotnosti sa okruženjem. c) Za potrebe rada navedenog projekta koristi se elektri čna energija, elektro disributativne meže grada. Snabdijevanje vodom je sa Pivskog jezera. d) U toku rada stvara će se komunalni otpad, a isti će zbrinjava nadležno komunalno preduze će Opštine Plužine, shodno ugovoru sa nosiocem projekta. e) Na predmetnoj lokaciji ne dolazi do zaga đivanja vazduha, kao ni izazivanja neprijatnih mirisa. f) Djelatnost će se obavljati u skladu sa zakonskim propisima te će rizik nastanka udesa (akcidenta) biti sveden na najmanju mogu ću mjeru.

25

3.2.8.Mjere ublažavanja

1. Ribnjak je lokacijom i veli činom prilago đen raspoloživim vodnim rersursima i ne prouzrokuje konflikte u upotrebi vode (posebno tokom sezone niskog vodostaja);

2. Zahvatanje vode za ribnjak ne dovodi do zna čajnih promjena hidroloških parametara vodnog tijela iz kog se voda koristi, te koli čina vode nizvodnim korisnicima ostaje ista;

3. Projektom je osigurano racionalno koriš ćenje vode i kad god to bude mogu će – recikliranje i ponovna upotreba;

4. Ribnjak ne predstavlja prijetnju po životnu sredinu;

5. Redovma primjena mjera dezinsekcije, dezinfekcije i deratizacije prostorija;

6. Primjena propisa zaštite na radu. Zaposleni su obu čeni da bezbjedno postupaju sa materijama, i da ih bezbjedno skladište/ čuvaju i odlažu. Ne koriste se zabranjene supstance;

7. Koriš ćenje hemikalija, antibiotika, ljekova, hormona i sl. je svedeno na najmanju mogu ću mjeru – supstance se korisite samo kad je neophodno, u ispravnim koli činama i na propisan na čin;

8. Sav otpad je uskladišten na bezbjednim mjestima da bi se minimizirao rizik od slu čajnog zaga đenja vode, vazduha ili zemljišta;

9. Transport i odlaganje su ura đeni po propisima;

10. Riblja hrana kojoj je istekao rok zbrinjava se na na čin predvi đen zakonom i/ili na sanitarnoj deponiji;

11. Koristi se se kvalitetna hrana od koje se stvaraju manje koli čine otpada;

12. Koli čina hrane je prilago đena starosti ribljeg fonda;

13. Hranjenje ce se vrši u ispravnim intervalima i količinama, uz ravnomjerno raspore đivanje;

14. Pridržavanje radnih upustava;

15. Uzgajaju se prilago đene vrste;

26

3.2.9.Mjere monitoringa

1. Provjeriti uskla đenost objekta sa prostorno planskom dokumentacijom i informacijama o zašti ćenim podru čjima;

2. Provjeriti vodne uslove/ vodoprivrednu saglasnost;

3. Redovna primjena mjera dezinsekcije, dezinfekcije i deratizacije prostorija;

4. Informacije o održanim obukama ili drugim vidovima prenosa informacija zaposlenima; informacija o broju zaposlenih koji su obu čeni;

5. Pregled nalaza inspekcijskih kontrola;

6. Čuvati potvrde o odlaganju otpada i drugog materijala;

7. Polugodišnji monitoring klju čnih parametara kvaliteta (hranljive materije – azot, fosfor, ukupan organski ugljenik; hemikalije; suspendovane materije; BPK, mikrobiološka ispravnost vode) i kretanje ovih parametara u dozvoljenim granicama;

8. Uvid u vrste ribe koje se uzgajaju;

27

4. KARAKTERISTIKE MOGU ĆIH UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU

Svrha ozna čavanja mogu ćih uticaja projekta na životnu sredinu i njihove karakteristike mogu se svesti na 5 kategorija i to: mogu ći uticaj emisije u vazduh, mogu ći uticaj emisije na vode, mogu ći uticaj emisije na zemljište, pove ćani nivo buke na lokaciji i vizuelno zaga đenje. a) Obim uticaja će biti sveden na najmanju mogu ću mjeru, obzirom da se predmetna lokacija nalazi u obuhvatu Prostorno urbanisti čkog plana Opštine Plužine, van okvira gradskog podru čja, na podru čju za koje je predvi đena izrada planskog dokumenta sa detaljnom razradom., pri čemu ne će biti ugrožen javni interes. b) Realizacija projekta ni u kakvom pogledu ne može imati bilo kakav prekograni čni uticaj. c) Obim uticaja na životnu sredinu koji će biti prisutan na lokaciji i njegovoj okolini bi će sveden na najmanju mogu ću mjeru. Što se ti če složenosti uticaja navedeni projekat isklju čuje mogu ćnost negativnog uticaja na životnu sredinu,. Aеrоzaga đеnj е s е ne mоžе оčеkivati kada je ribnjak u pitanju.

Uticaji koji se ti ču izgradnje objekata nijesu predmet ove dokumentacije, obzirom da je objekat ve ć izgra đen.

U toku eksploatacije ne će do pove ćanog nivoa izduvnih gasova upravo zbog djelatnosti, koja će se na lokalitetu obavlja.

Mogu ćnost uticaja na prekograni čno zaga đivanje vazduha, kada je lokacija ribnjaka u pitanju je nemogu ća.

U toku redovnog rada ne može do ći do zaga đenja vode ispuštanjem voda bilo kog porijekla.

Objekat ni u slu čaju akcidenta nema negativan uticaj na kvalitet zemljišta.

Prepoznati nivoi emisije zaga đuju ćih materija, buke, vibracija, toplote i svih vidova zra čenja zbog niskih vrijednosti ne će imati uticaj na zdravlje ljudi.

U toku funkcionisanja ribnjaka ne će do ći do znatnijeg pove ćanja naseljenosti pa samim tim ni do bitnijeg porasta koncentracije stanovništva kao ni na migracije stanovništva. Na samoj lokaciji zaposlena su dva radnika a normalno funkcionisanje djelatnosti ne će imati negativan uticaj na njihovo zdravlje.

Uticaj vibracija ne može biti prisutan tokom normalnog odvijanja procesa.

Uticaji jonizuju ćeg i nejonizuju ćog zra čenja ne mogu biti prisutni tokom normalnog odvijanja procesa.

Prilikom funkcionisanja projekta stvara se komunalni otpad, isti se odlaže u kontejnere i dalje odvozi od strane nadležnog komunalnog preduze ća na mjesto njegovog deponovanja.

Zauzimanje prostora ribnjakom nema posebne uticaje na ekosisteme i geologiju zato što nije došlo do gubitka i ošte ćenja biljnih i životinjskih vrsta i njihovih staništa.

28

Tako đe, uvidom u raspoloživu dokumentaciju konstatujemo da nije došlo do gubitka paleontoloških, geoloških i geomorfoloških osobina.

Vizuelni uticaji je prisutan, obzirom da je došlo do promjena u prostoru.

Realizacijom projekta došlo je do pozitivnog uticaja na lokalno stanovništvo, obzirom da su otvorena nova radna mjesta.

Prilikom funkcionisanja projekta došlo je do vidnog uticaja na karakteristike pejzaža zone u kojoj se nalazi. d) Vjerovatno ća uticaja je neznatna, a funkcionisanje ribnjaka je uskla đeno sa ekološkim standardima i normama. e) Učestalost mogu ćih uticaja je prisutan u toku funkcionisanja projekta, dok je vizuelni efekat prisutan čitavo vrijeme.

29

Upitnik za odlu čivanje o potrebi procjene uticaja

KRATAK OPIS PROJEKTA Da li će to imati DA/NE Red zna čajne Pitanje Kratko pojašnjenje po br. posljedice? navedenim ta čkama DA/NE i zašto? Da li izvo đenje projekta podrazumijeva aktivnosti koje će prouzrokovati fizi čke promjene na lokaciji, i to: a) ne a) ne 1 a) topografije, b) ne b) ne b) koriš ćenja zemljišta, c) ne c) ne c) izmjenu vodnih tijela? Da li funkcionisanje projekta podrazumijeva aktivnosti koje će č prouzrokovati fizi ke promjene na a) ne a) ne 2 lokaciji, i to: b) ne b) ne • topografije, c) ne c) ne • koriš ćenja zemljišta, • izmjenu vodnih tijela? Da li prestanak funkcionisanja projekta podrazumijeva aktivnosti koje će č prouzrokovati fizi ke promjene na a) ne a) ne 3 lokaciji, i to: b) ne b) - II - a) topografije, c) ne c) ne b) koriš ćenja zemljišta, c) izmjenu vodnih tijela? Da li izvo đenje projekta podrazumijeva koriš ćenje prirodnih resursa, posebno resursa koji nijesu obnovljivi ili koji se a) ne a) da teško obnavljaju, kao što su: b) ne b) ne 4 1. zemljište, c) ne c) ne 2. vode, d) ne d) ne 3. šume, 4. mineralne sirovine? Da li funkcionisanje projekta podrazumijeva koriš ćenje prirodnih resursa, posebno resursa koji nijesu obnovljivi ili koji se teško obnavljaju, a) ne a) ne kao što su: b) ne b) ne 5 a) zemljište, c) ne c) ne b) vode, d) ne d) ne c) šume, d) mineralne sirovine?

30

Da li projekat podrazumijeva koriš ćenje ili proizvodnju materija ili materijala koji 1. ne mogu biti štetni po ljudsko zdravlje ili 1. ne 2. ne 6 životnu sredinu u postupku : 2. ne 3. ne 1 proizvodnje/aktivnosti, 3. ne 2 skladištenja, 3 transporta, rukovanja? 1. ne Da li će na projektu nastajati čvrsti otpad 2. komunalni tokom: 1. ne otpad se đ 2. da, čvsti komunalni zbrinjava od 7 1 izvo enja, otpad strane nadležnog 2 funkcionisanja ili 3. ne komunalnog 3 prestanku funkcionisanja? preduze ća 3. ne Da li će pri izvodjenju projekta dolaziti do ispuštanja u vazduh: a) ne a) ne đ ć 8. a) zaga uju ih materija, b) ne b) ne b) opasnih i otrovnih materija, c) ne c) ne c) neprijatnih mirisa? Da li će pri funkcionisanju projekta dolaziti do ispuštanja u vazduh: a) ne a) ne đ ć 9 a) zaga uju ih materija, b) ne b) ne b) opasnih i otrovnih materija, c) ne c) ne c) neprijatnih mirisa? Da li će izvodjenje projekta prouzrokovati: a) buku, a) ne a) ne b) vibracije, b) ne b) ne 10 c) emitovanje svjetlosti, c) ne c) ne d) ne d) ne d) emitovanje toplotne energije ili e) ne e) ne e) emitovanje elektromagnetnog zra čenja? Da li će funkcionisanje projekta prouzrokovati: a) buku, a) ne a) ne b) vibracije, b) ne b) ne 11 c) emitovanje svjetlosti, c) ne c) ne d) ne d) ne d) emitovanje toplotne energije ili e) ne e) ne e) emitovanje elektromagnetnog zra čenja? Da li će izvodjenje projekta a) ne a) ne 12 prouzrokovati kontaminaciju b) - II – b) ne zagadjuju ćim materijama: c) - II - c) ne

31

a) zemljišta, b) površinskih voda, c) podzemnih voda? Da li će funkcionisanje projekta prouzrokovati kontaminaciju a) ne ć a) ne zagadjuju im materijama: b) ) ne 13 b) ne a) zemljišta, c) - II - b) površinskih voda, c) - II - c) podzemnih voda? Da li će prestanak funkcionisanja projekta prouzrokovati kontaminaciju zagadjuju ćim materijama a) ne a) ne 14 a) zemljišta, b) ne b) ne b) površinskih voda, c) ne c) ne c) podzemnih voda? Da li će postojati bilo kakav rizik od udesa (akcidenta), koji može ugroziti ljudsko zdravlje ili životnu sredinu, tokom: a) ne a) ne 15 a) izvo đenja projekta, b) ne b) ne b) funkcionisanja projekta, c) ne c) ne c) prestanka funkcionisanja projekta? Da li će projekat dovesti do socijalnih a) ne promjena, u: a) ne b) ne a) demografskom smislu, b) ne 16 c) da (posledica b) tradicionalnom na činu života, c) da (otvorena su nova u pozitivnom c) zapošljavanju, radna mjesta) smislu) d) drugo? Da li postoje bilo koji drugi faktori koje treba analizirati, kao što je razvoj koji će uslijediti, koji bi mogli dovesti do posljedica po životnu sredinu ili do a) ne a) ne 17 kumulativnih uticaja sa drugim, b) ne b) ne postoje ćim ili planiranim aktivnostima: a) na lokaciji, b) u blizini lokacije? Da li ima podru čja na lokaciji, koja mogu biti zahva ćena uticajem projekta, a koja su zašti ćena po medjunarodnim ili a) ne a) ne doma ćim propisima, zbog svojih: b) ne b) ne a) ekoloških, c) ne c) ne 18 b) prirodnih, d) ne d) ne c) pejzažnih, e) ne e) ne f) ne f) ne d) istorijskih, e) kulturnih ili

32

f) drugih vrijednosti? Da li ima podru čja u blizini lokacije, koja mogu biti zahva ćena uticajem projekta, a koja su zašti ćena po me đunarodnim ili doma ćim propisima, a) ne a) ne zbog svojih: b) ne b) ne a) ekoloških, c) ne c) ne 19 a) prirodnih, d) ne d) ne b) pejzažnih, e) - II - e) ne c) istorijskih, f) - II - f) ne d) kulturnih ili e) drugih vrijednosti? Da li ima osjetljivih podru čja na lokaciji, koja mogu biti zaga đena izvo đenjem projekta, a koja su važna ili osjetljiva a) ne a) ne zbog ekoloških razloga, kao što su: b) ne b) ne 20 a) mo čvare, c) ne c) ne b) vodotoci ili druga vodna tijela, d) ne d) ne c) planinska ili šumska podru čja, d) priobalje? Da li ima osjetljivih podru čja u blizini lokacije, koja mogu biti zaga đena izvo đenjem projekta, a koja su važna ili a) ne osjetljiva zbog ekoloških razloga, kao b) ne a) ne što su: b) ne 21 a) mo čvare, c) ne d) ne b) vodotoci ili druga vodna tijela, d) ne c) planinska ili šumska podru čja, d) priobalje? Da li ima zašti ćene ili osjetljive vrste faune i flore, na primjer za naseljavanje, leženje, odrastanje, odmaranje, prezimljavanje i migraciju, koja mogu a) ne a) ne 22 biti zaga đene ili ugrožene realizacijom b) ne b) ne projekta: a) na lokaciji ili b) u blizini lokacije? a) ne mogu biti zahva ćene Da li postoje površinske ili podzemne uticajem projekta, jer se Investitor pridržava vode koje mogu biti zahva ćene uticajem a) ne svih mjera u cilju zaštite 23 Projekta: b) ne vodnih tijela o na lokaciji ili

o u blizini lokacije? b) ne mogu biti zahva ćene uticajem

33

projekta, jer se Investitor pridržava svih mjera u cilju zaštite vodnih tijela

Da li postoje podru čja ili prirodni oblici visoke ambijentalne vrijednosti koji a) ne a) ne 24 mogu biti zahva ćeni uticajem Projekta b) ne b) ne a) na lokaciji ili b) u blizini lokacije? Da li postoje površine ili objekti koji se koriste za rekreaciju, a koji mogu biti ne ne 25. zahva ćeni uticajem projekta: ne ne o na lokaciji ili o u blizini lokacije? Da li postoje transportni pravci koji mogu biti zagušeni ili koji prouzrokuju ne ne probleme po životnu sredinu, koji mogu ne 26 ć ne biti zahva eni uticajem projekta

o na lokaciji ili - II - o u blizini lokacije? Da li se projekat planira na lokaciji na 27 kojoj će vjerovatno biti vidljiv velikom ne ne broju ljudi? Da li na lokaciji ima podru čja, koji mogu biti zahva ćeni uticajem projekta, a koji a) ne 28 su od Ne b) ne a) istorijskog ili b) kulturnog zna čaja? Da li u okolini lokacije ima podru čja ili, koji mogu biti zahva ćena uticajem a) ne 29 projekta, a koji su od b) ne ne a) istorijskog ili b) kulturnog zna čaja? Da li se projekat planira na lokaciji koja 30. će zbog toga pretrpjeti gubitak zelenih ne ne površina? Da li se na lokaciji projekta zemljište a) ne a) ne koristi u namjene, kao što su: b)ne b) ne a) stanovanje, c) ne c) ne d) ne d) ne 31 b) vrtlarstvo, e) ne e) ne c) industrijske ili trgova čke f) ne f) ne aktivnosti, g) da g) ne d) rekreacija, h) da h) ne

34

e) javni otvoreni prostor, i) da i) ne f) javni objekti, j) ne j) ne g) poljoprivredna proizvodnja, h) šume, i) turizam, j) rudarske ili druge aktivnosti? Da li se u blizini lokacije projekta zemljište koristi u namjene, kao šrto su: a) stanovanje, a) ne a) ne b) vrtlarstvo, b)ne b) ne c) industrijske ili trgova čke c) ne c) ne aktivnosti, d) ne d) ne e) ne e) ne 32 d) rekreacija, e) javni otvoreni prostor, f) ne f) ne g) da g) ne f) javni objekti, h) da h) ne g) poljoprivredna proizvodnja, i ) ne i) ne h) šume, j) ne j) ne i) turizam, j) rudarske ili druge aktivnosti? Da (Sekretarijat za opštu upravu i društvene djelatnosti, Opštine Plužine, broj: 032- 362/18-05 –UPI-20/1 od 03.05.2018. godine, izdao Da li je lokacija na kojoj se planira je nosiocu projekta ,, 33 projekat u skladu sa prostorno-planskom Ne RIVIR“ D.O.O. NIKŠI Ć dokumentacijom? iz Nikši ća, urbanisti čko– tehni čke uslove za kavezni uzgoj pastrmke, na katastarskoj parceli broj 1951 KO Goransko, Opština Plužine.) Da li postoje podru čja sa velikom gustinom naseljenosti ili izgra đenosti, koja mogu biti zahva ćena uticajem a) ne a) ne 34 projekta: b) - II - b) ne a) na lokaciji ili b) u blizini lokacije? Da li se na lokaciji nalaze specifi čni a) ne a) ne (osjetljivi) objekti, koji mogu biti b) ne b) ne ć zahva eni uticajem projekta, kao što su: c) ne c) ne 35 a) bolnice, d) ne d) ne b) škole, e) ne e) ne c) vjerski objekti, f) ne f) ne

35

d) javni objekti, e) dje čji vrti ći, f) sli čno? Da li se u blizini lokacije nalaze specifi čni (osjetljivi) objekti, koji mogu biti zahva ćeni uticajem projekta, kao što a) ne a) ne su : b) ne b) ne a) bolnice, c) ne c) ne 36 b) škole, d) ne d) ne c) vjerski objekti, e) ne e) ne d) javni objekti, f) ne f) ne e) dje čji vrti ći, f) sli čno? Da li na lokaciji ima podru čja sa važnim, a) ne visoko kvalitetnim ili rijetkim resursima, b)da ( ali ne mogu biti koja mogu biti zahva ćena uticajem zahva ćene uticajem a) ne projekta, kao što su: projekta, jer b) ne a) podzemne vode, se Investitor pridržava c) ne b) površinske vode, svih mjera u cilju zaštite d) ne 37 vodnih tijela) c) šume, e) ne d) poljoprivredna podru čja, c) ne d) ne f) ne e) ribolovna podru čja, e) ne g) ne č f) lovna podru ja, f) ne h) ne g) zašti ćena prirodna dobra, g) ne h) mineralne sirovine i dr? h) ne Da li u blizini lokacije ima podru čja sa a) ne važnim, visoko kvalitetnim ili rijetkim b)da ( ali ne mogu biti resursima, koja mogu biti zahva ćena zahva ćene uticajem a) ne uticajem projekta, kao što su: projekta, jer b) ne a) podzemne vode, se Investitor pridržava c) ne b) površinske vode, svih mjera u cilju zaštite d) ne 38 c) šume, vodnih tijela) e) ne d) poljoprivredna podru čja, c) ne f) ne d) ne e) ribolovna podru čja, g) ne e) ne h) ne f) lovna podru čja, f) ne g) zašti ćena prirodna dobra, g) ne h) mineralne sirovine i drugo? h) ne Da li ima podru čja koja ve ć trpe zaga đenje ili štetu na životnu sredinu, a koja mogu biti dodatno ugrožena a) ne a) ne 39 projektom, b) ne b) ne a) na lokaciji ili b) u blizini lokacije?

36

Da li je lokacija na kojoj se planira realizacija projekta podložna a) zemljotresima, a) ne a) ne b) slijeganju zemljišta, b) ne b) ne c) klizištima, c) ne c) ne d) ne d) ne 40 d) eroziji, e) poplavama, e) ne e) ne f) ne f) ne f) temperaturnim razlikama, g) ne g) ne g) magli, h) ne h) ne h) jakim vetrovima, i) drugo

Rezime karakteristika projekta i njegove lokacije, sa indikacijom potrebe za izradom elaborata o procjeni uticaja na životnu sredinu:

Sekretarijat za opštu upravu i društvene djelatnosti, Opštine Plužine, rješenjem broj: 032- 362/18-05 –UPI-20/1 od 03.05.2018. godine, izdao je nosiocu projekta ,, RIVIR“ D.O.O. NIKŠI Ć iz Nikši ća, urbanisti čko–tehni čke uslove za kavezni uzgoj pastrmke, na katastarskoj parceli broj 1951 KO Goransko, Opština Plužine.

Predmetna lokacija nalazi se na katastarskoj parceli broj 1951 KO Goransko, Opština Plužine, prema listu nepokretnosti broj 70 KO Goransko, ukupne površine 1 506 018 m 2.

Predmetna lokacija se nalazi u obuhvatu Prostorno urbanisti čkog plana Opštine Plužine,van okvira gradskog podru čja, na podru čju za koje je predvi đena izrada planskog dokumenta sa detaljnom razradom.

Namjena prostora definisana Prostorno urbanisti čkim planom Opštine Plužine je ,,vodno zemljište“.

Prostorno urbanisti čkim planom Opštine Plužine, predvi đeno je:,,Dalje unapre đenje poljoprivredne proizvodnje, prvenstveno kroz razvoj sto čarstva, vo ćarstva i razvoj ribarstva sa principima održivog koriš ćenja prirodnih resursa...“

Predmetna lokacija se nalazi na oko 19 km od Plužina, u mjestu Sinjac.

Pristup lokaciji je postoje ći lokalni nekategorisani put.

Jezero Piva dugo je 42 km a površina jezera je 15 km 2 (pri maksimalnoj popunjenosti akumulacije i na nadmorskoj visini od 675 mnv). Ribnjak „Pivsko oko“ sa kaveznim sistemom, lociran je u mjestu Sinjac, u dijelu izvora rijeke, i mjestu poznatom pod nazivom Pivsko oko. Kada je maksimalni nivo jezera, dubina na tom mjestu je oko 70 metara, a za vrijeme biološkog minimuma dubina iznosi oko 15 metara.

Izvori nekadašnje rijeke Sinjac, i jaka podvodna strujanja daju osnov za vodu sa optimalnom koncetracijom koja je neophodna za uzgoj kalifornijske pastrmke.

37

Kavezi za uzgoj ribe su od plasti čnih cijevi obloženi kon častom mrežom unutrašnjeg radijusa 12 m, a spoljašnjeg 13, 2 m, koji su povezani sa 12 drža ča. Drža č kavez je sastavljan od dvije lu čno savijene plasti čne cijevi pre čnika Ø 250 i vertikalno postavljenih drža ča visine 80 cm. Visina kaveza je 10 m. Ukupni broj kaveza je 40. Platforma je dimenzija 10 X 10 m sa podkonstrukcijom od plasti čne cijevi, preko kojih je postavljena daš čana podloga.

Maksimalni kapacitet ribnjaka je 450 tona, dok je planirana i realizovana proizvodnja u obimu cca 250 tona sa tendecijom pove ćanja.

Obim uticaja će biti sveden na najmanju mogu ću mjeru, obzirom da se predmetna lokacija nalazi u obuhvatu Prostorno urbanisti čkog plana Opštine Plužine, van okvira gradskog podru čja, na podru čju za koje je predvi đena izrada planskog dokumenta sa detaljnom razradom., pri čemu ne će biti ugrožen javni interes.

Realizacija projekta ni u kakvom pogledu ne može imati bilo kakav prekograni čni uticaj.

Obim uticaja na životnu sredinu koji će biti prisutan na lokaciji i njegovoj okolini bi će sveden na najmanju mogu ću mjeru. Što se ti če složenosti uticaja navedeni projekat isklju čuje mogu ćnost negativnog uticaja na životnu sredinu,. Aеrоzaga đеnj е s е ne mоžе оčеkivati kada je ribnjak u pitanju.

Uticaji koji se ti ču izgradnje objekata nijesu predmet ove dokumentacije, obzirom da je objekat ve ć izgra đen.

U toku eksploatacije ne će do pove ćanog nivoa izduvnih gasova upravo zbog djelatnosti, koja će se na lokalitetu obavlja.

Mogu ćnost uticaja na prekograni čno zaga đivanje vazduha, kada je lokacija ribnjaka u pitanju je nemogu ća.

U toku redovnog rada ne može do ći do zaga đenja vode ispuštanjem voda bilo kog porijekla.

Sanitarno-fekalnih otpadnih voda nema.

Objekat ni u slu čaju akcidenta nema negativan uticaj na kvalitet zemljišta.

Prepoznati nivoi emisije zaga đuju ćih materija, buke, vibracija, toplote i svih vidova zra čenja zbog niskih vrijednosti ne će imati uticaj na zdravlje ljudi.

U toku funkcionisanja ribnjaka ne će do ći do znatnijeg pove ćanja naseljenosti pa samim tim ni do bitnijeg porasta koncentracije stanovništva kao ni na migracije stanovništva. Na samoj lokaciji zaposlena su dva radnika a normalno funkcionisanje djelatnosti ne će imati negativan uticaj na njihovo zdravlje.

Uticaj vibracija ne može biti prisutan tokom normalnog odvijanja procesa.

38

Uticaji jonizuju ćeg i nejonizuju ćog zra čenja ne mogu biti prisutni tokom normalnog odvijanja procesa.

Prilikom funkcionisanja projekta stvara se komunalni otpad, isti se odlaže u kontejnere i dalje odvoziod strane komunalnog preduze ća na mjesto njegovog deponovanja.

Zauzimanje prostora ribnjakom nema posebne uticaje na ekosisteme i geologiju zato što nije došlo do gubitka i ošte ćenja biljnih i životinjskih vrsta i njihovih staništa.

Tako đe, uvidom u raspoloživu dokumentaciju konstatujemo da nije došlo do gubitka paleontoloških, geoloških i geomorfoloških osobina.

Vizuelni uticaji je prisutan, obzirom da je došlo do promjena u prostoru.

Realizacijom projekta došlo je do pozitivnog uticaja na lokalno stanovništvo, obzirom da su otvorena nova radna mjesta.

Prilikom funkcionisanja projekta došlo je do vidnog uticaja na karakteristike pejzaža zone u kojoj se nalazi.

Vjerovatno ća uticaja je neznatna, a funkcionisanje ribnjaka je uskla đeno sa ekološkim standardima i normama.

Učestalost mogu ćih uticaja je prisutan u toku funkcionisanja projekta, dok je vizuelni efekat prisutan čitavo vrijeme.

Iz svega navedenog, može se vidjeti da je nosilac projekta ,,RIVIR“ D.O.O. NIKŠI Ć, preduzeo odgovornost u skladu sa zakonskom legistativom, direktivama EU i savremenim metodama i standardima iz oblasti zaštite životne sredine, tako da su negativni uticaji na životnu sredinu svedeni na najmanju mogu ću mjeru.

39

PRILOG DOKUMENTACIJE ZA ODLU ČIVANJE O POTREBI PROCJENE UTICAJA NA ŽIVOTNU SREDINU ZA KAVEZNI UZGOJ PASTRMKE, NA KATASTARSKOJ PARCELI BROJ 1951 KO GORANSKO, OPŠTINA PLUŽINE, NOSIOCA PROJEKTA ,, RIVIR“ D.O.O. NIKŠI Ć

40