Górecki Wagner Schreker

2020 / 2021 27.02

Filharmonia Narodowa Dyrektor Artystyczny 27.02.2021 Music and Artistic Director sobota / 18:00 / Sala Koncertowa Andrzej Boreyko Koncert symfoniczny Dyrektor Honorowy Honorary Director Kazimierz Kord

Rösner Vesin

English summary → go to page 19 Wykonawcy Program

Orkiestra Filharmonii Narodowej Henryk Mikołaj Górecki (1933–2010) Thomas Rösner – dyrygent Dwa postludia tristanowskie i Chorał op. 82 [21′] Ewa Vesin – sopran instrum. Mikołaj Górecki (pierwsze wykonanie 2016)

Lento Lento Largo – Cantabile

Richard Wagner (1813–1883) Pięć pieśni do słów Matyldy Wesendonck [21′] (1857–58) oprac. na głos wysoki i orkiestrę kameralną – Ronald Kornfeil (2007)

Der Engel Stehe still! Im Treibhaus Schmerzen Träume

Franz Schreker (1878–1934) Symfonia kameralna [25′] w jednej części, na 7 instrumentów dętych, smyczki, harfę, czelestę, fisharmonię, fortepian, kotły i perkusję (1916)

Pięć pieśni do słów Matyldy Wesendonck Wagnera (instrum. F. Mottl) nasz Zespół wykonywał po raz ostatni w październiku 1996 roku (Kazimierz Kord – dyrygent, Urszula Kryger – mezzosopran). Filharmonia Narodowa zastrzega sobie możliwość zmiany programu i wykonawców. Podczas koncertu obowiązuje zakaz fotografowania, filmowania i nagrywania dźwięku. Dwa postludia H.M. Góreckiego i Symfonię kameralną Schrekera Prosimy również o wyłączenie telefonów komórkowych i sygnałów zegarków elektronicznych. Orkiestra FN gra po raz pierwszy. Górecki / Wagner / Schreker

Omówienie uwagi poświęcili rozważaniom, w jakim stopniu ta relacja, w której zawie­ programu rało się szczere uczucie, przyjaźń, oddanie, ale i moralny dysonans oraz domniemanie zdrady, wpłynęła na ostateczny kształt tworzonego w tym Piotr Maculewicz samym czasie epokowego dramatu muzycznego Tristan i Izolda. Chociaż niektórzy przestrzegają przed przecenianiem tego wpływu lub zbyt dosłow­ nym łączeniem biografii i autonomicznej przecież twórczej inwencji, trudno nie zauważać tych powiązań w treści libretta oraz w przesyconej potężnym, niespotykanym dotąd ładunkiem emocji muzyce. W każdym razie sam Wagner przyznawał, że tworzenie tych pieśni stanowiło rodzaj kompozytor­ Wagner i H.M. Górecki skich studiów przed Tristanem, co znalazło bezpośrednie odzwierciedlenie w muzyce dwóch z nich: w Im Treibhaus oraz Träume usłyszymy wyraźne Richard Wagner rzadko sięgał po teksty inne niż własnego autorstwa — do pokrewieństwa — w pierwszym przypadku są to motywy przejmującego wyjątków należą wiersze Mathilde Wesendonck opracowane przez niego wstępu do III aktu, w drugim — fragmenty miłosnego duetu protagonistów w latach 1857–58 na głos i fortepian jako Fünf Gedichte für eine Frauenstimme. z aktu II („O sink’ hernieder, Nacht der Liebe”). Autor sam dokonał orkiestracji Wydanie mogunckiej oficyny Schotta w 1862 roku nie zawierało nazwiska Träume na zespół kameralny (z okazji urodzin Mathilde wykonano pieśń jako autorki słów, po raz pierwszy ujawniono je publicznie dopiero po jej śmierci, „serenadę” pod jej oknami, zresztą na koszt nieświadomego tego wydatku na początku XX wieku, odtąd też najczęściej wykonuje się i nagrywa cykl Ottona…), naj­częściej prezentowana jest obecnie wersja orkiestrowa, którą jako Wesendonck Lieder. Aura tajemnicy wiązała się ze skomplikowanym opracował Felix Mottl, dyrygent wielu wagnerowskich spektakli. Podczas obyczajowym kontekstem powstawania zbioru, który już w swoim czasie dzisiejszego koncertu zabrzmi kameralna aranżacja Ronalda Kornfeila. był obiektem plotek, „tajemnicą poliszynela”, a później — przedmiotem wnikliwych dociekań biografów, wielokrotnie opisanym i na wiele sposo­ Premiera Tristana i Izoldy w Monachium w roku 1865 miała stać się jednym bów interpretowanym. Po swym uczestnictwie w wydarzeniach rewolucji z punktów zwrotnych w dziejach muzyki, chociaż nie od razu i nie powszech­ majowej w Dreźnie w roku 1849, Wagner z żoną Minną musiał po licznych nie ten fakt uznano. Wielu komentatorów wyszydziło dzieło (miało ono czekać perypetiach szukać schronienia w Szwajcarii, gdzie gościny udzielił mu prawie dekadę na kolejne wykonanie), wielu jednak doceniło ogrom nowa­ bogaty kupiec i mecenas kompozytora, Otto Wesendonck. Admiratorką torskich pomysłów, które na zawsze zrewolucjonizowały teatr muzyczny, talentu muzyka była też żona gospodarza, Mathilde i wkrótce zrodził się związki muzyki i tekstu, dyspozycję operowej formy, wreszcie — harmonikę, między nimi czuły afekt, polegający — z tego, co o nim wiemy — na „pokre­ silnie nasyconą chromatyką, odchodzącą od tradycyjnych konwencji (jako wieństwie dusz” i uchodzący za platoniczny, jednak źle tolerowany przez wręcz szokujący postrzegano zwłaszcza wstęp do pierwszego aktu i rozpo­ Minnę. W 1858 roku doszło do dramatycznego zerwania i potem wyjazdu czynający go akord zwany „tristanowskim” o wielowymiarowej symbolice). kompozytora z Zurychu do Wenecji, a jego żony — do Drezna. Ciekawe, że Do współczesnych admiratorów twórczości Wagnera, zwłaszcza tetralogii sytuacja ta nie spowodowała konfliktu z Ottonem, który nadal wspierał Pierścień Nibelunga i Tristana właśnie należał także (czemu dość rzadko dawał Wagnera, korespondował z nim i wraz z żoną przyjeżdżał w późniejszych wyraz w publicznych wypowiedziach) Henryk Mikołaj Górecki. Do dramatu latach na spektakle do Bayreuth. Badacze życia i twórczości Wagnera wiele o dziejach legendarnych kochanków nawiązał w jednej ze swych ostatnich,

4 5 Górecki / Wagner / Schreker Omówienie programu niedokończonych kompozycji: Dwóch postludiach tristanowskich i Chorale. rejestrację utworu — „jest krótką konkluzją, komentarzem zmieniającym Tak jak w przypadku kilku innych takich dzieł, do koncertowych wykonań nastrój, biorącym w nawias to, co było”. Wspomniana płyta (Warner Music przygotował je jego syn Mikołaj Górecki, który tak mówił o tym w wywiadzie Poland, 2018) dokumentuje prawykonanie zrekonstruowanego dzieła, które Wiolety Żochowskiej dla portalu „Presto”: miało miejsce w październiku 2016 roku podczas inauguracji Festiwalu Tansmana z udziałem Sinfonii Varsovii pod batutą Jerzego Maksymiuka. Utwór był skończony, ale nie zinstrumentowany. Kiedy odwiedziłem ojca w 2006 roku, zagrał mi całość na fortepianie. Jednak nie była to forma nadająca się do wykonania. Podobnie jak kilka innych utworów, które po sobie pozostawił. Były to albo rozszerzone wyciągi fortepianowe, albo skrócone partytury, jak np. w przypadku oratorium Sanctus Adalbertus. Przed śmiercią, gdy już wie- Schreker dział, że nie wszystko sam skończy, wielokrotnie powtarzał, że prawdopodobnie ja będę kończył jego utwory. Wśród wielu muzyków, których kariery zostały złamane przez zbrodniczy obłęd nazizmu i antysemickiego wykluczenia jednym z pierwszych był Franz Czy praca nad jego utworami była trudnym zadaniem? Myśli pan, że Schreker, kompozytor zaliczany do najciekawszych indywidualności swego pana ojciec zinstrumentowałby je tak samo? pokolenia. Wykształcony w Wiedniu, pełnił tam szereg ważnych funkcji, prowadząc spektakle w Volksoper i wykładając w Akademie für Musik und Mam nadzieję. Instrumentacja Postludiów była dla mnie dość jednoznaczna. darstellende Kunst. Od początku XX stulecia rosło też uznanie dla jego Znając muzykę ojca, łatwo domyślić się, jak on by to zrobił. Na pewno są jakieś kompozycji należących do nurtu postromantycznego, ekspresjonistycz­ szczegóły, które zrobiłby inaczej, ale ogólnie wydaje mi się, że uchwyciłem to, nego. Od lat 20. działał głównie w Berlinie kierując Hochschule für Musik, co było w jego muzyce najważniejsze. Oczywiście gdyby to był utwór innego w której dokonał istotnych, korzystnych reform; uchodził za znakomitego kompozytora, instrumentacja byłaby inna. Ale mówimy o moim ojcu, który wykładowcę (do jego uczniów należał m.in. Władysław Szpilman). Niestety, miał specyficzne upodobania. nim jeszcze naziści doszli do pełni władzy, stał się obiektem ataków i szykan, stracił swe stanowisko, co przypłacił zawałem serca i śmiercią w roku 1934, Postludia zawierają czytelne oraz zawoalowane cytaty i aluzje do Tristana gdy miał 56 lat… Potem nienawiść władzy objęła jego muzykę, wymazaną niejako zatrzymując, rozciągając w czasie, poddając refleksji i subtelnej trans­ z życia koncertowego i obiegu wydawniczego. Zabiegi te okazać się miały figuracji kilka wybranych motywów: w pierwszym jest to fragment skargi skuteczne i trwałe, także po upadku reżymu: Schreker na wiele dekad nie­ podwójnie zdradzonego króla Marka z II aktu, do słów, w których opiewa mal zniknął z pamięci potomnych, dopiero w obecnym stuleciu zaczyna on swą zawiedzioną miłość do Izoldy: „die so herrlich, hold erhaben mir die się pewien renesans zainteresowania jego postacią i dziełem. Przez współ­ Seele musste laben”, w drugim — m.in. motywy sławnego Vorspielu. Górecki czesnych był ceniony zwłaszcza jako twórca oper (m.in. Der ferne Klang, Das zdaje się nawiązywać tu do wielokrotnie powtarzanego w libretcie wątku Spielwerk und die Prinzessin, Die Gezeichneten, Der Schatzgräber czy przyjęte już „pozaczasowości” uczucia Tristana i Izoldy, tak jakby w Postludiach dokonać gorzej, także z uwagi na klimat polityczny Irrelohe, Der singende Teufel, Der się miało to, o czym śpiewali: „So starben wir, um ungetrennt, ewig einig, Schmied von Gent), lecz tworzył także dzieła różnych gatunków, a spośród ohne End’...”. Chorał — jak pisała Dorota Szwarcman, komentując płytową jego kompozycji orkiestrowych szczególną i stosunkowo trwałą popularność

6 7 Górecki / Wagner / Schreker zdobyła wdzięczna Symfonia kameralna z 1916 roku. Schreker tworzył ją Richard Wagner w czasie swej pracy w konserwatorium wiedeńskim z myślą o koncercie Pięć pieśni do słów Matyldy Wesendonck studentów i wykładowców, co zapewne — prócz względów czysto arty­ Tłum: Krystyna Jackowska-Pociejowa stycznych — tłumaczy jej oryginalną i niekonwencjonalną obsadę, mającą dać okazję popisu wielu różnym instrumentalistom. Jednoczęściowe (lecz Anioł (Der Engel) złożone z kilku segmentów, na podobieństwo form cyklicznych) dzieło dla Od dziecięcych lat zarania 23 wykonawców (kompozytor dopuszczał też zwiększenie obsady) zachwyca O aniołach wciąż słyszałam, fakturalnym i kolorystycznym bogactwem oraz szczególną, oniryczną aurą, Które nieba rozkosz wzniosłą zwłaszcza w odcinku wstępnym. Zwracano uwagę na pewne podobieństwo Mieniają na ziemskie słońce, do wcześniejszej o dekadę I Symfonii kameralnej Schönberga, ale można też Że tam, gdzie trosk pełne serce dostrzec (przypadkową, wynikającą z podobnej wrażliwości, nie zaś wza­ W ukryciu przed światem cierpi, jemnej inspiracji) analogię wybranych motywów onirycznego wstępu do Gdzie w cichości krwawi nieraz, szaty brzmieniowej powstającego dokładnie w tym samym czasie I Koncertu I rozpływa w łez strumieniach, skrzypcowego Karola Szymanowskiego, pokoleniowego rówieśnika Schrekera. Gdzie żarliwe modły śle Prosząc o zbawienie swe, Anioł się opuszcza tam, Niesie je do niebios bram. Tak też i do mnie anioł nisko zstąpił I na upierzeniu lśniącym, Od cierpienia z dala już Mego ducha w niebo niósł.

Zatrzymaj się! (Stehe still!) Szumiące, huczące koło czasu, Ty mierniku wieczności; Świecące sfery uniwersum Okalające ziemski glob; Prawieczny wszechświecie, już stań, Dosyć wzrastania, spokój mi daj! Tworząca mocy, opanuj się, Pramyśli, wiecznie stwórcza! Dech pohamujcie, zwolnijcie napór, Zamilczcie na sekundę choć!

8 9 Górecki / Wagner / Schreker Pieśni do słów Matyldy Wesendonck

Pulsie, co wzbierasz, zniewól bicie, Choć słońce żegna radośnie Ustań, pragnienia wieczny dniu! Pusty blask każdego dnia, Bym w błogiej, słodkiej niepamięci Ten, kto naprawdziwiej cierpi, Mogła rozkosze wszystkie zgłębić! W milczenia ciemności trwa. Gdy oczy w oczach toną rozkosznie, Dusza się cała w duszy zatapia, Cisza, szelesty trwożliwie Istność w istności się odnajduje, Wypełniają mroczny krąg: Nadzieja wszelka kres swój obwieszcza, Ciężkie krople na zielonym Wargi niemieją w zdumieniu ciszy, brzegu liści lekko drżą. Serce nie rodzi już żadnych pragnień: Poznaje człowiek wieczności ślad, I rozwiązuje twoją zagadkę, święta Naturo! Cierpienia (Schmerzen) Słońce, od płaczu co wieczór Czerwienieją oczy twe, W cieplarni (Im Treibhaus) Gdy skąpane w tafli morza Z koron listowia sklepienie, Wczesna zbyt dosięgnie śmierć. Ze szmaragdu baldachim, Dzieci z krainy dalekiej, Lecz w przepychu wstajesz znów, Skąd ten żal, powiedzcie mi? Chwało ściemniałego świata, Rankiem rozbudzone już W milczeniu chyląc gałęzie Niby dumny triumfator! Kreślicie w powietrzu znak, A cierpienia świadek niemy, Ach, jak skarżyć się powinnam Słodka woń, odpływa w dal. Serce, ciężar widząc twój, Musi słońce nawet zwątpić, W utęsknieniu rozciągacie czy zachodzić trzeba mu? Szeroko ramiona swe, I obejmujecie złudnej I śmierć tylko rodzi życie, Pustki czczej niebyły lęk. Tylko boleść rozkosz śle: Dzięki ci, za to, że dałaś Znam to, o rośliny biedne, Naturo, tak cierpieć mnie! Wspólny z wami dzielę los, Choć światłem, blaskiem promienna, Ojczyzna nasza nie tu!

10 11 Górecki / Wagner / Schreker Wykonawcy

Sny (Träume) Powiedz, co za sny cudowne

Myśl tam mocno ogarnęły, 2020 fot. Mikes Że dotąd w pustej Nicości Jak czcza mara nie zniknęły?

Sny, co to z godziną każdą Piękniej kwitną, z każdym dniem; I ze swoją astronomią Płyną poprzez serce me!

Sny, jak te promienie wzniosłe, Co w głąb duszy przenikają, By malować obraz wieczny: Niepamięci, Pamiętania!

Sny, jak to wiosenne słońce Thomas Stapiające z kwiatów śnieg, Rösner Żeby nieprzeczułą wonią dyrygent Pozdrowiły nowy dzień, Pochodzący z Wiednia Thomas Rösner poprowadził swoje pierwsze koncerty Żeby rosły, żeby kwitły, z orkiestrą w wieku 14 lat. Od czasu debiutu z Orchestre de la Suisse Romande I pachniały w czasie snu, w 1998 roku (na zaproszenie Fabia Luisiego) stał się jednym z najbardziej zna­ Miękko na twej piersi gasły, nych i doświadczonych dyrygentów austriackich. Był głównym dyrygentem potem opadały w grób. Sinfonie Orchester Biel Solothurn w Szwajcarii (2005–2011). Jest założycielem i dyrektorem artystycznym austriackiej Beethoven Philharmonie.

Wielki sukces przyniosły mu interpretacje oper Mozarta, m.in. Così fan tutte w brukselskiej La Monnaie (reż. Michael Haneke), Czarodziejskiego fletu w Quebecu (reż. Robert Lepage), a także występy w Operze w Zurychu, Glyndebourne, Rzymie i Houston Grand Opera. Dyrygował m.in. spekta­ klami w Semperoper Dresden, Opéra national de Lorraine, wiedeńskiej Volksoper, Bayerische Staatsoper w Monachium, Staatsoper Stuttgart, New National Theatre w Tokio, Welsh National Opera, Grand Théâtre de Genève,

12 13 Górecki / Wagner / Schreker Wykonawcy

Opéra National de Lyon, paryskim Théâtre du Châtelet, a także podczas festiwali w Bregencji i Edynburgu. Jego debiut operowy w USA miał miejsce

w 2013 roku w Houston Grand Opera, do której powrócił w 2017, by popro­ fot. Michał Heller wadzić Uprowadzenie z seraju.

Artysta dyrygował gościnnie takimi orkiestrami, jak Deutsches Symphonie­ -Orchester Berlin, Wiener Symphoniker, Scottish Chamber Orchestra, Mozarteumorchester Salzburg, Houston Symphony, Bergen Philharmo­ nic, Orchestre national du Capitole de Toulouse, Bamberger Symphoni­ ker, Sinfonieorchester­ Basel, Orchestre de Chambre de Lausanne, NOSPR, Sinfonia Varsovia, Violons du Roy z Montrealu, Israel Sinfonietta, Praska Filharmonia oraz Beethoven Orchester Bonn.

W ubiegłym roku został ponownie zaproszony do występów w Teatrze Narodowym w Pekinie oraz Koreańskiej Operze Narodowej w Seulu. Na Festiwalu Operowym w Quebecu dyrygował nową inscenizacją Czarodziej- skiego fletu (reż. R. Lepage). Podczas widowiskowego Seefestspiele Mörbisch Ewa poprowadził dla 6-tysięcznej publiczności nocne wykonanie Krainy uśmiechu. Vesin Ubiegły sezon rozpoczął z Beethoven Philharmonie, koncertem w wypeł­ sopran nionej sali wiedeńskiego Konzerthausu, cyklem przedstawień baletowych w Stadttheater w Bernie, a także programem inaugurującym sezon Orkiestry W sezonie 2020/2021 polska śpiewaczka Ewa Vesin debiutuje w Teatrze Filharmonicznej w Stambule. Narodowym w Pradze jako Aida w operze Verdiego, a także w Opera Australia w Sydney jako Tosca (Puccini); powraca do Opera di Roma w Turandot W bieżącym kalendarzu artysty znajdziemy występy z Bournemouth Pucciniego oraz do Teatru Wielkiego – Opery Narodowej w Warszawie Symphony, Grazer Philharmoniker, orkiestrami symfonicznymi z Suzhou w rolach tytułowych w Halce Moniuszki i Tosce. W najbliższym czasie i Makau oraz City of Birmingham Symphony. Jego dyskografia obejmuje oczekiwany jest również pierwszy występ artystki w Ópera Nacional de Chile m.in. nagranie Trubadura z Wiener Symphoniker, dwie CD utrwalone w Santiago. z Bamberger Symphoniker (druga, Couleurs, ukazała się w 2020 roku), album z muzyką P. Kleckiego i Cz. Marka dla Musiques Suisses (NOSPR) oraz Mszę Ewa Vesin debiutowała ostatnio we Włoszech spektakularną kreacją Renaty głagolicką Janáčka. Najnowsza płyta artysty, Voices (Beethoven i Mozart, w Ognistym aniele Prokofiewa (Opera di Roma). W Teatro Municipal de San­ Odradek Records), zyskała przychylność krytyków. W przygotowaniu są tiago (Chile) oraz Operze Narodowej w Warszawie wcieliła się w postacie dwa albumy nagrane z tenorem Danielem Behle. Toski i Halki. W Umarłym mieście Korngolda śpiewała partię Marie/Marietty oraz Turandot w Operze Podlaskiej.

14 15 Górecki / Wagner / Schreker Wykonawcy

Altówki / Violas Trąbka / Trumpet Koncertowy repertuar Ewy Vesin obejmuje partie sopranowe w Niemieckim Orkiestra Marzena Hodyr Kazimierz Adamski Requiem Brahmsa, Messa da Requiem Verdiego, a także w Walkirii Wagnera Filharmonii solistka / soloist Wiesława Duszak Puzon / Trombone (III akt/Zyglinda) w Filharmonii Narodowej w Warszawie. Narodowej Agnieszka Duź-Dymus Andrzej Sienkiewicz Warsaw Philharmonic Katarzyna Henrych Iwona Kuchna-Franco Na deskach operowych debiutowała w Operze Wrocławskiej w Orchestra Kotły / Timpani Czarodziejskim Damian Kułakowski flecie Mozarta. Kreuje główne role w Halce Moniuszki, Otellu, Don Carlosie (skład biorący udział Daniel Kamiński i Verdiego, Mozarta, Bizeta, tetralogii w koncercie 27.02) Wiolonczele / Cellos Trubadurze Łaskawości Tytusa Carmen Perkusja / Percussion , i Wagnera. Karolina Pierścień Nibelunga Zmierzchu bogów Tannhäuserze Jaroszewska-Rajewska Tomasz Bielak solistka / soloist Paweł Pruszkowski Po ukończeniu Akademii Muzycznych w Krakowie i we Wrocławiu, Ewa Aleksandra Ohar- -Sprawka Harfa / Harp Vesin kontynuowała studia wokalne pod kierunkiem Doris Yarick-Cross solistka / soloist Klara Wośkowiak i Timothy’ego Shaindlina w Yale University/School of Music (USA). Po­dyplo­ fot. Michał Zagórny Agata Bąk Kazimierz Gruszczyński Czelesta/Celesta mowe studia zarządzania odbyła na Wydziale Zarządzania Uniwersytetu Mateusz Szmyt Andrzej Boreyko zastępca inspektora Agnieszka Kopacka- Warszawskiego. Dyrektor Artystyczny / orkiestry / assistant to -Aleksandrowicz* Music and Artistic Director orchestra personnel manager Bogusław Tomków W 2007 roku Ewa Vesin otrzymała nagrodę specjalną i stypendium Ministra Maciej Tomasiewicz Fisharmonia / Harmonium Dyrygent – asystent / Piotr Wilczyński* Kultury i Dziedzictwa Narodowego, a w 2010 – Brązowy Medal „Zasłużony Assistant Conductor Kontrabasy / Kulturze – Gloria Artis”. Double Basses Fortepian / Piano I Skrzypce / Jerzy Cembrzyński Grzegorz Gorczyca First Violins solista / soloist Maria Machowska Michał Kotowski Inspektor Orkiestry / koncertmistrz / leader Marcin Wiliński Orchestra Personnel Joanna Jakobs Manager Marian Kowalski Flet / Flute Tadeusz Boniecki Aleksandra Kupczyk Urszula Janik-Lipińska Mateusz Marczyk Marzena Mazurek Bibliotekarze Orkiestry / Obój / Oboe Krzysztof Ploch Librarians Piotr Lis Dobrosława Siudmak Sławomir Bychawski Michał Szałach Sławomir Kaszuba Krystyna Wilczyńska Klarnety / Clarinets Adrian Janda Stroiciel / Tuner II Skrzypce / Krystyna Sakowska Jarosław Bednarski Second Violins Fagot / Bassoon Bogdan Śnieżawski Obsługa techniczna Dariusz Dęga Leszek Wachnik estrady / Stagehands Katarzyna Dul Waldemar Frelak Grzegorz Groblewski Waltornie / Horns Rafał Iżykiewicz Izabela Hodor Daniel Otero Carneiro Sebastian Michałek Zuzanna Maślanka Robert Duda Tomasz Śpiewak Paweł Rybkowski Zbigniew Wierzbicki Magdalena Smoczyńska Michał Drewnik 16 17 * gościnnie Górecki / Wagner / Schreker English summary

Szanowni Państwo, 27.02.2021 Saturday / 6 pm / Concert Hall w końcu lutego żegnamy odchodzącego na emeryturę wieloletniego Symphonic Concert Muzyka Orkiestry Filharmonii Narodowej, Macieja Kucharka.

Performers

Warsaw Philharmonic Orchestra Thomas Rösner – conductor Ewa Vesin – soprano

Programme

Henryk Mikołaj Górecki (1933–2010) Two Tristan Postludes and Chorale, Op. 82 [21′] orchd. by Mikołaj Górecki (first performance 2016)

Lento Lento Maciej Kucharek Largo – Cantabile altówka Richard Wagner (1813–1883) Dziękujemy mu za aktywną pracę na naszej estradzie Wesendonck Lieder [21′] (1857–58) arr. for high voice and chamber orchestra by Ronald Kornfeil (2007) Dyrekcja, Orkiestra, Chór Der Engel i pozostali Pracownicy Filharmonii Narodowej Stehe still! Im Treibhaus Schmerzen Träume

Franz Schreker (1878–1934) Chamber Symphony [25′] in one part, for 7 wind instruments, strings, harp, celesta, harmonium, piano, timpani, and percussion (1916)

The Warsaw Philharmonic reserves the right to change the programme and performers. It is prohibited to take photos, make videos and record sound during the concert. The audience is also kindly requested to switch off their mobile phones and watch alarms. 18 19 Górecki / Wagner / Schreker English summary

Short programme note Performers’ notes Piotr Maculewicz

Following his involvement in the events of the May Revolution in Dresden in 1849, Thomas Rösner Wagner and his wife Minna were forced to seek refuge in Switzerland, where they conductor found themselves under the hospitable roof of the merchant Otto Wesendonck, Viennese born Thomas Rösner conducted his first orchestral concerts at the age of 14. who was also the composer’s patron. The host’s wife, Mathilde, was likewise a true Since his debut in 1998 with the Orchestre de la Suisse Romande at the invitation admirer of the musician’s talent and soon a tender and affectionate, and apparently of Fabio Luisi, he has become one of best known and experienced Austrian conductors. platonic, relationship developed between the two “soulmates”. Richard Wagner He was chief conductor of the Sinfonie Orchester Biel Solothurn in Switzerland rarely used texts other than his own for his music, one of the exceptions being (2005–2011) and is the founder and artistic director of the Beethoven Philharmonie Mathilde Wesendonck’s poems, which he set to music in the years 1857–58. Wagner’s in Austria. biographers have deliberated quite extensively on the question of to what extent that relationship influenced the final shape of the musical dramaTristan und Isolde He has enjoyed great success with his musical interpretations of Mozart’s operas – that Wagner was writing at the same time. Wagner himself admitted that these such as Così fan tutte at La Monnaie (dir. Michael Haneke), Die Zauberflöte in Quebec songs served as compositional sketches for Tristan, as can be clearly heard in two of (dir. Robert Lepage) as well as at the Zurich Opera, Glyndebourne, Rome and those songs: Im Treibhaus and Träume. In the first song, the similarities are derived the Houston Grand Opera. Opera engagements include the Semperoper Dresden, from the motifs from the poignant introduction to Act III, and in the second – from Opéra national de Lorraine, Vienna Volksoper, Bayerische Staatsoper in Munich, the fragments of the love duet sung by the main protagonists in Act II. In today’s Staatsoper Stuttgart, the New National Theatre in Tokyo, Welsh National Opera, concert we will hear them sung in the chamber arrangement of Ronald Kornfeil. Grand Théâtre de Genève, Opéra National de Lyon, Théâtre du Châtelet in Paris, as well as at the Bregenz and Edinburgh Festivals. In 2013, he made his US opera debut at One of the modern admirers of Wagner’s music was the Polish composer Henryk Houston Grand Opera, where he returned in 2017 with Die Entführung aus dem Serail. Mikołaj Górecki. He referred to the drama of the legendary lovers in one of his last, unfinished works entitledTwo Tristan Postludes and Chorale. As in the case of several He has been guest conductor at the Deutsches Symphonie-Orchester Berlin, Wiener other unfinished works, it was completed and prepared for performance by his son Symphoniker, Scottish Chamber Orchestra, Mozarteumorchester Salzburg, Houston Mikołaj Górecki. Postludes alludes to Tristan by somehow halting, extending in time, Symphony, Bergen Philharmonic, Orchestre national du Capitole de Toulouse, Bam­ reflecting on and subtly transfiguring several of its motifs: in the firstPostlude it is berger Symphoniker, Sinfonieorchester Basel, Orchestre de Chambre de Lausanne, a fragment of the poignant complaint of twice betrayed King Marc from the Act II, Polish National Radio Symphony Orchestra, Sinfonia Varsovia, Violons du Roy in and in the second – motifs of the famous Vorspiel, among others. Mont­real, Israel Sinfonietta, Prague Philharmonia and the Beethoven Orchester Bonn.

The composer Franz Schreker – regarded as one of the most interesting figures of his Last year he was reinvited to the National Center for the Performing Arts in Beijing generation – was also one of the first of scores of musicians whose careers were brutally and the Korean National Opera in Seoul, and conducted the new production cut short by the murderous folly of Nazism and antisemitic exclusion. Although of Die Zauberflöte (dir. R. Lepage) at the Festival d’opéra de Québec. At Austria’s he was mainly appreciated as a composer of operas, he also wrote works in other spectacular Seefestspiele Mörbisch he conducted Lehár’s Das Land des Lächelns for genres. Among his orchestral compositions his Chamber Symphony from 1916 enjoyed nightly audiences of 6.000. Last season began with his Beethoven Philharmonie quite significant and relatively long-lasting popularity. He wrote it while employed and a sold out concert in Vienna’s Konzerthaus, a series of ballet performances at at the Vienna Conservatoire and intended it as a piece for a students’ concert, which the Stadttheater Bern, and the season opening of the Borusan Istanbul Philharmonic. explains its original and unconventional line-up designed to highlight the qualities of various instrumentalists. This single‑movement work (albeit comprising several Current engagements include the Bournemouth Symphony, Grazer Philharmoniker, segments, similarly to cyclic forms) for 23 performers (composer was taking into the Suzhou and Macao Symphony Orchestras and the City of Birmingham Symphony. account enlarging the set too) delights the listener with its textural and timbral richness His discography includes recordings of Il trovatore with the Wiener Symphoniker, and peculiar oneiric aura, especially in the initial segment. two CDs recorded with the Bamberger Symphoniker (the second, entitled Couleurs 20 21 Górecki / Wagner / Schreker was released in 2020), and works by Paul Kletzki and Czesław Marek for Musiques Suisses label (with the Polish National Radio Symphony Orchestra), as well as Kalendarz Janáček’s Glagolithic Mass. His most recent recording, Voices, featuring music by koncertowy Beethoven and Mozart on the Odradek label has received critical acclaim. Two stan na 22 lutego 2021 further CDs with the tenor Daniel Behle are in preparation.

6.03 sobota / 18:00 9.03 wtorek / 19:00 Ewa Vesin Sala Koncertowa Sala Kameralna soprano Koncert symfoniczny Scena dla muzyki polskiej Polish soprano Ewa Vesin’s 2020/2021 season sees her debuts at the National Theatre in Prague in the title role in Verdi’s Aida and at the Opera Australia in Sydney in the title Orkiestra Filharmonii Narodowej Książek Piano Duo: role in Puccini’s Tosca. She returns to the Opera di Roma to take on the demands of Eiji Oue – dyrygent Krzysztof Książek – fortepian Puccini’s Turandot, and to the Teatr Wielki – Polish National Opera in Warsaw with Krzysztof Malicki – flet Agnieszka Zahaczewska-Książek – the title roles in Halka (Moniuszko) and Tosca. In the coming seasons Ewa Vesin fortepian looks forward to her first appearance at the Ópera Nacional de Chile in Santiago. Mozart / Bernstein / Strawiński Elsner / Chopin / Moszkowski / Among artist’s recent engagements is her spectacular Italian debut as Renata in Górecki / Markiewiczówna / Prokofiev’sThe Fiery Angel at the Opera di Roma. At the Teatro Municipal de Santiago Tansman / Lutosławski (Chile) and at the Polish National Opera (Warsaw) she performed the title roles in 7.03 niedziela Tosca and Halka, and at the Podlasie Opera – Marie/Marietta in Korngold’s Die tote 11:00 (dzieci 3–6 lat) Stadt and title role in Turandot. 14:00 (dzieci 7–12 lat) Sala Kameralna 13.03 sobota / 18:00 Ewa Vesin’s concert repertoire includes soprano parts in Brahms’ Ein deutsches Poranek i Popołudnie Sala Koncertowa Requiem, Verdi’s Messa da Requiem, as well as in Wagner’s Die Walküre (Act III, as Sieg­ dla Małych Melomanów linde) at the Warsaw Philharmonic. Koncert symfoniczny Cuda i dziwy The artist made her operatic debut in Mozart’s Die Zauberflöte at the Wrocław Opera. Orkiestra Filharmonii Narodowej Other operatic credits include leading roles in Moniuszko’s Halka, Verdi’s Otello, Katarzyna Podlasińska – José Maria Florêncio – dyrygent Don Carlo, and Il trovatore, Mozart’s La clemenza di Tito, Bizet’s Carmen, Wagner’s prowadzenie koncertu Agata Szymczewska – skrzypce Der Ring des Nibelungen cycle, Götterdämmerung and Tannhäuser. Meyer / Wieniawski / Prokofiew Ewa Vesin is a graduate of the Academy of Music in Krakow and Wrocław. She continued her education in vocal studies at Yale School of Music (Yale University, USA) under the tutelage of Doris Yarick-Cross and Timothy Shaindlin. She completed postgraduate studies in management at the Faculty of Management of the University of Warsaw.

She is a recipient of the 2007 Special Prize and scholarship of the Minister of Culture and National Heritage, and in 2010 she was honoured with the Bronze Medal for Merit to Culture – Gloria Artis.

22 23

Filharmonia Organizator Narodowa / Warsaw Philharmonic

ul. Jasna 5 Strategiczny 00-950 Warszawa Mecenas Roku tel. 22 55 17 111 [email protected] www.filharmonia.pl

Mecenas Roku

Sponsor wydawca / published by Filharmonia Narodowa tłumaczenie / translation Patroni medialni Xymena Plater-Zyberk, Tomasz Zymer projekt graficzny / graphic design beton. skład / desktop editing studio typek

Partnerzy

cena / price: 10 zł filharmonia.pl