Maquetaciñn 1

www.lea-artibaietamutriku.hitza.eus

, Aurkezpena // 3 ›› ›

Oraindik orain, ez da erraza lan egin dugu, eta eskaini digu - pandemiagatik aforoa mugatu (Des)berdin gertatzen ari dena ulertzea, zuen laguntza garrantzitsua dieten edo itxiarazi dituzten sinistea, barneratzea. Hemen- izan da, inoiz baino garrantzi - negozioek... Egoera zaurgarrian dik milaka eta milaka kilome - tsuagoa. Argazkiak helarazi daudenek, eta horiei laguntze - trora, Txinan, Wuhan izeneko dizkiguzue, informazioa... Ba- ko prestutasuna eduki dute - hiriburuan atzeman zituzten besa eman diguzue. Gaur, inoiz nek... lehenengo SARS-coV-2 kasuak. baino gehiago, eskerrik asko Euskara ere ez da onik 2019ko abendua zen. Handik bidelagun izan zaituztegun atera. Pandemiak gogor astin - hiru hilabete eskasera, martxo - guztioi. Zuon guztion ekarpena du du; gaztelania erabili izan da aren 11n, Munduko Osasun ezinbestekoa izan da gure jar - garrantzitsua zen dena edo ia Erakundeak pandemia mailara duna aurrera ateratzeko. dena komunikatu, informatu igo zuen koronabirus agerral - Koronabirusari lotutako eta jakinarazteko, euskara dia. albisteek bete dituzte hilabete bigarren mailan utziz. Guk, Hiru egunen buruan, alar - luzeetan egunkaria eta webgu - geurea denari eutsiko diogu; ma egoeran geunden. Eta guz - ne zein sare sozialak. Osasun euskara lehen lerroan jartzen LARRAITZ tion egunerokotasuna, hankaz krisiak inoiz baino ageri- jarraituko dugu, egunero-egu - IBAIBARRIAGA ETXABURU gora. HITZAko lantaldearen - agoan utzi eta areagotu dituen nero izango gara Arigune; izan - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO tzat ere ez dira hilabete errazak gabezia eta premiei egin diegu go gara Ahobizi; egunero dela - HITZA REN ZUZENDARIA izan. Jendeagaz ezin elkartuta, lekua artikuluz artikulu, elka - ko euskararen aldia. Erabiltzea ekintza, kirol eta kultur jardue - rrizketaz elkarrizketa. xxxxxx baino txerto hoberik ez dagoe - rak bertan behera geratuta... Osasungintza, hezkuntza, zain - lako! tx i begiak eta eskatu desio lan egiteko erak aldatu behar tza... horien eskariek bete Eta horrela ailegatuko gara bat: 2020 berri bat. Urtea des - izan ditugu. Bide berriak eraiki. dituzte orrialde luzeak. Pen- 2021era; HITZAk 18 urte eder Iberdina izatea, «normaltasun Telematikoki, erredakziotik, tsiodunen eta langileen borro - beteko dituen urte berrira, berria» deitu duten hori ez eza - momentuan momentuko egoe - kak, emakumeen eskubide agur esatekotan gaudenaren gutzeko. rara eta aukeretara moldatuta urraketek, gazteen eskariek, desberdina izateko desioagaz.

ERREDAKZIOA Mutriku - Ondarroa - Gizaburuaga Azaroa. 44 Nerea Bedialauneta Alkorta 607 49 01 63 [email protected]; [email protected] Abendua. 48 Etxebarria - Lekeitio - Markina-Xemein Eider Mugartegi Urizarbarrena 607 49 01 60 Euskara . 50 [email protected]; [email protected] Aulesti - Berriatua - Ziortza-Bolibar Asier Alkorta Bengoetxea Kultura. 52 607 49 01 67 / [email protected] Munitibar - Amoroto - Ispaster - Mendexa Aintzina Monasterio Maguregi Politika. 54 647 35 53 32 /[email protected] Ekonomia. 56 Lea-Artibaialdeko Hedabideak S.L.ko kideak eta Lea-Artibai eta Mutrikuko beste 59 eragile Kirola. 58 2020 Zenbakietan . 59

2020AN HITZA DIRUZ LAGUNDU DUTEN UDALAK: Amoroto, Aulesti, Berriatua, Etxebarria, Gizaburuaga, Ispaster, Lekeitio, Markina-Xemein, Munitibar, Mutriku, Ondarroa eta Ziortza-Bolibar.

JARRAI GAITZAZU SAREAN ERE: www.lea-artibaietamutriku.hitza.eus Hitza-k Bai Euskarari Lea-Artibai eta Mutrikuko Hitza (orrialdea) @leakohitza 2020an, Lea-Artibai eta Mutrikuko eragileek Hitzari bultzada ematen jarraitu dute. Gainera, aurten ere, entitate hauek Hitza diruz laguntzeko konpromisoa hartu dute: Cikautxo eta Kide enpresek, Kai-Alde elkarteak, Uhagon kulturguneak, Ipargorri elkarteak eta Eusko Alkartasunak.

2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA 6 URTARRILA Kultura Batzordeak sormen tailerra antolatu zuen ZIORTZA-BOLIBAR // Kultura Batzordeak antolatuta, sor - men tailerra eman zuten 4 ur - tetik gorakoentzat, udazkene - an martxan jarritako bideari jarraipena emanda. Sormen Lantegiko bi kidek gidatu zu - ten ekimena: Nerea Unanua Otxoantesanak —argazkian— eta Jone Goikoetxea Ibaiba - rriagak. Baliabideak emanda, sorkuntzarako aukerak azal - du zizkieten umeei. Kultur Galak txistulariei aitortza egin zien

MUTRIKU // Mutrikuko V. Kultur Galak kul - Martinezek banakako saria jaso zuen, «an - tur eragileen lana aintzakotzat hartu nahi tzerkigintzari ezezik, herriko kulturari es - izan zuen. Batetik, bakarkako lana; eta, bes - kaini dion guztia» aitortu nahian; eta Txistu tetik, talde lana. Era horretara, Marisa Mar - Taldeak, berriz, talde saria jaso zuen —ar - tinez antzerkigilearen eta Txistu Taldearen gazkian— «txistuaren tradizioari eutsi eta ibilbide luzea omendu nahi izan zituen. herriko kaleak kantuz alaitzen dituelako».

Bost urte orientazio psikologikoa eskaintzen Turismo bulegoa lekuz aldatzeko asmotan LEA-ARTIBAI // 2020an, Amankomunazgoaren orientazio psi - LEKEITIO // Udalak turismo bulegoa lekuz aldatzeko nahia kologiko zerbitzuak bost urte bete zituen. «Eskaintza garran - agertu zuen. Hain zuzen ere, leku aproposa zela eta, adminis - tzitsua da gurasoentzat, prebentzioan eta heziketa prozesuan trazioak turismo bulegoa Eliz Atea kaleko gasolindegi zaha - laguntzen dielako», adierazi zuen. Urtarrilean, 2019ko datuak rraren eraikinera pasatzeko proposamena izan zuen esku eman zituzten: 43 erabiltzaile eduki zituen. artean urte hasieran. 2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA // 7 › Urtarrila ›› › Belaunaldien arteko elkarlanari aitortza egin zioten ISPASTER// Eusko Jaurlari - tzak saritu egin zuen Ispaster - ko belaunaldien arteko proiektua, eta eredugarritzat jo. Elkarrengandik ikasteko gogoz sortutako ekimena da, eta hiru kolektibok parte har - tzen dute: Bizi Ispasterko Na - gusiak Elkarteak, Ispasterko Eskolak eta Ispasterko Guraso Elkarteak.

Jaialdi solidarioko parte-hartzaileek talde argazkia atera zuten. Mendibarren frontoia bete egin zen jaialdi solidarioan ko helburua zeukaten, eta zuzen ere, hainbat futbol Botikin zerbitzua BERRIATUA // erraz bete zuten asmoa, talderen kamisetak eta Jendetza batu deialdiari erantzun ederra otzarak: guztira, 21 sari. berreskuratu zuten, zen Aspanovas eman zioten-eta. xxxx etenda egon ostean elkartearen 17:00etan umeen kiniele - Ume minbizidunak AULESTI// Hilabete batzueta - aldeko ekimenean kin hasi zuten jaialdia, eta ko etenaren ostean, Aulestik 23:00ak arte iraun zuen. Minbizidun haurrak izan botikin zerbitzua berreskura - ziren zesta jaialdiaren pro - tu zuen. Lekeitioko Txakarte - Arrakasta lortu zuen Zesta-punta eskola zein tagonistak. Eurei eta euren gi farmaziak hartu zuen ardu - I. Zesta-Punta jaialdi soli - Aspanovas elkartea oso senideei laguntzeko elkar - ra. Jone Antsotegi alkateak darioak. Sarrerekin eta pozik agertu ziren emaitze - tu ziren ehunka lagun, eta esan zuen lorpen handia zela sariekin, 7.561,70 euro batu kin; batetik, uste baino zesta eskolako umeek kei - Aulestin botikina bermatu zituzten Aspanovas Bizkai- diru gehiago batu zutelako; nua egiteko aprobexatu ahal izatea astelehenetik osti - ko Minbizidun Haurren eta bestetik, «giro on-ona» zuten. Partiden tartean, ralera bitartean. Gurasoen Elkarteari lagun - sortu zelako. xx batzuk zapi arrosekin irten tzeko. Antolatzaileek eskerrak ziren eta beste batzuek eman zizkieten parte har - bertsoak bota zituzten. Balorazio positiboa egin tzaileei zein Berriatuko Dantzariak, gainera, heroi zuten ekimenaren antola - taberna eta merkatuei, jantzita irten ziren, minbi - tzaileek. Lea-Artibaiko he- haien laguntzagaz lortu zidun haurren kemena iru - rrietako bizilagunak batze - zituztelako sariak, hain dikatzeko. 2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA ›› › 8 Urtarrila

Frontoiaren 60. urteurrena, jai giroan Bandak Arreitunandia omendu zuen

MUNITIBAR // Frontoiak 60 urte bete zituela eta, urtarrilaren MUTRIKU // Kutsu berezia eduki zuen Nazareno kontzertuak 17an pilota jaialdi berezia egin zuten, Lea Ibarra Pilota urteroko hitzorduan, bandako kide bat gogoan hartu zutela - Elkartearen ekimenez. Hainbat kategoritako pilotariak batu, ko: Juan Arreitunandia. Taldeko perkusio jotzailea izana, as - eta ikuskizuna eskaini zuten. Era horretara nabarmendu izan tebete lehenago hil zen, eta ekitaldia baliatu zuten hura izan zuten frontoiaren garrantzia. Emaitzak emaitza, antola - omendu eta senideei plaka bat emateko. Bost kanta eskaini zi - tzaileek giroa nabarmendu zuten, eta, horrez gain, bertoko tuzten; eta amaitzeko, San Sebastian Egunaren bezpera ze - eta inguruetako pilotarien jokoaz gozatzeko egon zen aukera. nez, San Sebastian martxa jo zuten.

Jatekoa batu zuten Saharara eramateko Ikasketa gelan wifi zerbitzua jarri zuten ONDARROA // Sahararekiko elkartasun taldeen koordinakudea - MARKINA-XEMEIN // Markina-Xemeingo Udalaren eta ren barruan, Sahararen Aldeko 16. Euskal Karabanarako janari Lea-Artibai Amankomunazgoaren akordioari esker, wifia bilketa egin zuen Ondarroako Yaalah elkarteak Udalaren jarri zuten herriko ikasketa gelan, Patrokua jauregian. laguntzagaz. Ikastetxeetan eta dendetan kutxak ipini zituen, Gogorarazi zutenez, gela erabiltzeko eskaera udaletxean ondarrutarrei ekarpena egiteko aukera emateko. egin behar zen. 2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA // › Urtarrila 9 Bizipozaren dokumentala aurkeztu zuten ONDARROA// Bizipoza elkar - tea ezagutzera eman zuten, ikus-entzunezkoen bidez: Gure bizipoza, guztiona doku - mentala eta dokuwebak. Eki - menak jende asko erakarri zuen, eta boluntarioen sarea indartzeko balio izan zuen. Arnasa elkarteko kide onda - rrutarrak ibili ziren aurkezpe - na antolatzen.

GI-638 errepideko Alkoleako tunela zabaldu zuten

MUTRIKU // Gipuzkoako Foru Aldundiak Azpiegituretarako diputatu Aintzane urtarrilaren 21ean zabaldu zuen Alkoleako Oiarbidek, lanak bisitatzean. Harekin bate - tunela, 106 metroko luzerakoa, Mutriku eta ra izan ziren Markel Olano Gipuzkoako Deba artean. Lan guztiak amaituta egon ez diputatu nagusia eta Mutrikuko Udaleko arren, irekitzea erabaki zuen. «Bidegorria hainbat ordezkari. Adierazi zutenez, tunela bukatzea falta da», adierazi zuen Bide lanen puntu kritikoena izan zen. Kultur etxeko ikasgela, ordu gehiagotan zabalik LEKEITIO// Kultur etxeko ikas - gelaren ordutegia zabaldu egin zuten. Ordutegi berria hauxe zen: 09.00etatik 13:00etara eta 15:00etatik 21:00etara. Gainera, eguer - dian erabiltzeko aukera eman zuten. Horrez gain, bigarren ikasgela bat egokitu zuten, jende asko batzen zenerako.

Uniformeak estreinatu zituzten Landare babestua, suntsituta ONDARROA // Herrizaingo Sailaren aholkuak LEKEITIO // Eguzki ekologista taldeak Santa jarraituta, Ondarroako Udalak Udaltzaingo - Kataina pasealekuko landare bat suntsitu aren arropa berritu zuen. Jaurlaritzaren as - izana leporatu zion udalari; Lavatera arbo - moa udaltzainen arropak berdintzea zen, rea. Gogoratu zuenez, landare mehatxatua erraz identifikatzeko. da Euskal Herrian; oso urria. 2020 URTEKARIA - 10 >OTSAILA LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA Denboraren Bankua proiektua martxan jarri zuten LEKEITIO // Udalak Denbora - ren Bankua aurkeztu zuen, el - karri laguntzeko sarea; hau da, zerbitzuak, ezagutzak eta jarduerak heritarren artean trukatzeko sistema. Adierazi zutenez, herritarren denbora trukatzeko sistema bat zen, baina bide batez, bigarren funtzio bat ere eman zioten. Izan ere, aurreikusten zuenez adin eta jatorri ezberdinetako herritarren harremanean ere eragingo zuen. «Eskaini edo hartzen diren jarduerez gain, Olatuen energia plantak bere errekorra hautsi zuen beste esperientzia batzuk eza - MUTRIKU // Energiaren Euskal Erakundeak plantak baino gehiago. «Kopuru hori apala gutzeko aukera emango du, jakitera eman zuenez, olatu energiaren da sorkuntza elektrikoko beste teknologia beste pertsona batzuengan - plantak marka berria ezarri zuen argindar batzuekin alderatuta, baina orain arte kopu - dik ezagupenak jaso eta ha - ekoizpenari zegokionez. 2011n martxan jarri ru hori ez du beste olatu planta batek lortu», rremanak sortu», esan zuten. zenetik, 2 Gigawat sortu ditu, beste edozein adierazi zuten, datuen berri ematean.

Bertsolariek girotuta, txarriboda egin zuten 103. urtebetetzea, ospakizun artean GIZABURUAGA // Otsailaren 14an txarriboda egin zuten ONDARROA // Maria Egigurenek 103 urte bete zituen, eta Gizaburuagako Herriko Tabernan, bertsolariek girotuta: Ander omenaldia egin zioten Eguneko Zentroan. Ekitaldian parte Elortegi natxituarrak eta Xabat Galletebeitia lekeitiarrak. hartu zuten haren senideek, Eguneko Zentroko profesiona - Deialdiari erantzunez, 35 lagun batu ziren, «giro ezin hobean», lek eta udaleko hainbat ordezkarik. Horrez gain, modu bir - antolatzaileen arabera. tualean, Zaldupeko ikasleek bertsoa abestu zioten. 2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA // 11 › Otsaila ›› › Ekai Lersundi Zaldibarko zabortegiko gogoan hartu zuten ekitaldi jendetsuan gertaera argitzeko exijitu zuten ONDARROA// Otsailaren 15ean bi urte bete ziren Ekai Lersun - MARKINA-XEMEIN // di Martinez gazte ondarruta - Luizian bi lagun rra hil zela. Naizen elkartea - ren ekimenez, omenaldia desagertu ziren, egin zioten Ondarroako Itsa - tartean Alberto saurre plazan, haren omenez - Sololuze herriko ko oroigarriaren aurrean. El - bizilaguna karteak gogorarazi zuen gazte transexualen artean suizidio Zaldibarko zabortegian kasu asko daudela. lubizia izan zen, otsailaren 6an, eta bi lagun desagertu ziren: Joaquin Beltran eta Alberto Sololuze, azken hori, Markina-Xemeingo bizilaguna. x Horren haritik, mobiliza - zioak hasi zituzten Markina -Xemeinen, gertaerak argi - tzeko exijitzeko. Otsailaren XIV. mendeko 10ean, ehunka herritar elkarretaratu ziren Goiko txanpona aurkitu Portalean. Bi langileak ate - zuten Garraitz irlan ratzea lehentasuna zela Markina-Xemeingo manifestazioa. LEKEITIO// Atabaka kultur el - azpimarratu zuten txalo eta karteak XIV. mendeko txan - txistu artean, eta enpresari lubizitik hamabost egun eskaera egin zuten ozen. pon bat aurkitu zuen Garraitz eta arduradun politikoei pasa zirela gogoraraziz, Manifestariei ulergaitza iru - irlan. Txanpona 2019ko uda - eskatu zieten informazio eskualde mailako manifes - ditzen zitzaien, batetik, ko indusketetan agertu zen, zehatza eta gardena ema - tazioa egin zuten Markina- Zaldibarko gertakaritik 14 eta 2020. urtearen hasieran tea, zabortegiaren kutsadu - Xemeinen, Zaldibar argitu, egun igarota langileen datatu zion Aranzadi zientzia raren eragina aztertzea osa - orain! lelotzat hartuta. berririk ez izatea eta, beste - elkarteko numanistika sailak. sunean zein ingurunean, tik, arduradunak gaiaren «1335 eta 1383 urteen artekoa eta larrialdi egoera martxan Argibide eske inguruan isilik egotea. «Ez da», adierazi zuen. ipintzea. dago ezer mingarri, injustu Goiko Portaletik abiatu zen, eta salagarriagorik hitzak Horregaz batera, markina- Sololuzeren senideak eta eta erantzunak espero ditu - xemeindarrek Zaldibarko eskualdeko eragileak pan - zunaren isiltasuna baino. manifestazioan parte hartu karta atzean zirela. Haiekin Zaldibarkoa ez da bigarren zuten, otsailaren 15ean. Eta batera, eskualdeko herritar mailako arazoa», esan otsailaren 20 arratsaldean, ugarik gertaera argitzeko zuten. 2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA ›› › 12 Otsaila

Akerbeltzek bertso kabareta eskaini zuen Ikusminagaz estreinatu zuten skateparka

MARKINA-XEMEIN // 100 urtera arteko atzera jauzia egin zuen ETXEBARRIA // Jende ugari batu zen kirol gunearen inaugura - otsailaren 1ean Akerbeltz gaztetxeak, eta, horrela, 20ko zioan, Victor Medrano Bilboko skater eta Espainiako txapel - hamarkadako kabaret bihurtu zen Markina-Xemeingo Gazte dunaren eta haren bi taldekideren erakustaldia ikusteko. Az - Asanbladaren urteroko bertso saio berezirako. «20ko hamar - piegitura berrian kirol asko praktikatu ahal zirela nabarmen - kada zoriontsuaren erotasun, poztasun eta fribolitate garaia» du zuten, hain zuzen ere, bizikleta, scooter, skate eta patinak. oroitu zuten, eta gaur egunekoagaz alderatu zuten, bertsoz Kontu handiz ibiltzeko aholkatu zuten. «Garrantzitsua ez da bertso gizartea zertan aldatu den ikusteko. gauza zailak egitea, baizik eta ondo egitea; minik hartu gabe».

Oinezkoak lehenetsi zituzten herrigunean Mutriku-Deba bidegorria zabaldu zuten MUNITIBAR // Oinezkoak aintzan hartuta, herrigunean errepi - MUTRIKU // Otsailaren 21ean, Mutriku eta Deba arteko bidego - dearen zati biak batu eta irisgarritasuna hobetu zuen udalak. rria zabaldu zuten.«Bidea oinezkoentzat arriskurik gabe za - Lanen inguruko azalpenak emateko, batzar irekia egin zuten. baldu ahal dugu», esan zuten Gipuzkoako Foru Aldundiko «Orain arteko hirigintza lanek ibilgailuei eman diete lehenta - iturriek. Egun berean ireki behar zuten GI-638 errepidea ere, suna», gogorarazi zuen Arkaitz Goikoetxea alkateak. baina ezin izan zuten, lanak atzeratuta zihoazelako. 2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA // › Otsaila 13

Ibilaldiko ekarpenei esker hainbat lan egin ahal izan ziren LEKEITIO// Ibilaldi egunean eta ondorengo egunetan Eus - kal Herriko hainbat txokota - tik jasotako ekarpenei esker, Azkue ikastolak bi gune ego - kitu ahal izan zituen: «Alde Zuhaitz, Landare eta Baserri azoka, jendetsua batetik, DBHn espazioa be - rrantolatu beharra zegoen, MARKINA-XEMEIN // Ondo joan ziren sal - bezero batu ez. Zelaiaren goiko aldean jarri metodologia berrira egokitze - mentak Markina-Xemeingo XVIII. Zuhaitz, zituzten 11 mintegietako postuak, eta batez ko, eta, bestetik, 0-2 urteko Landare eta Baserri Tresnerien Azokan, ere eguerdian lortu zuten jendearen arreta. umeentzako espazio egokia - Lea-Artibaiko Landa Garapen elkarteak eta Hala ere, zer erosi argi zeukatenek lehenen - goa diseinatuko da; mugi - Markina-Xemeingo Udalak adierazi zute - go ordua aukeratu zuten «piezarik dotoree - mendu askerako aproposa - nez, nahiz eta euriaren erruz nahi beste nak» etxera eramateko. goa», azaldu zuten ikastolan.

Mijoako isurketa salatu zuen Eguzki talde ekologistak MUTRIKU// Eguzki talde eko - logistak salatu zuenez, Mijoa errekan beste isurketa bat Radixu Irratia, 48 ordu uhinetan Herriko historia liburuan jasota gertatu zen otsailaren 4an, in - ONDARROA // Ondarroako Radixu Irratiak, BERRIATUA// 1974an, Berriatua Ondarroa - dustriguneko araztegiak ara - urteroko hitzordua betez, 48 orduko saioa gaz anexionatu zen, eta 1983an desanexio - zoa izan zuela eta. Gogorarazi eskaini zuen, etenik barik. Herriko irrati li - natu. Urteok gogoan, liburua idatzi zuten zuenez, Ura agentziak dio break urteurrena ospatzeko daukan era da. Juan Luis eta Jose Antonio Eizagirre anaiek: errekaren uren kalitatea «ezin 2020an 29 urte bete ditu. Berriatua, ahaztu behar ez den historia . txarragoa» dela.

>MARTXOA 2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA 15

Toponimoen mapa eguneratu eta digitalizatu zuten MUNITIBAR// Udalerriko to - ponimoen mapa eguneratu zuen Munitibarko Udalak. Euskara batzordekoek berto - ko toponimia batu eta berres - kuratu zutela azaldu zuen Ar - Martxoaren 8aren aldarria, eskualde osora zabalik kaitz Goikoetxea alkateak. Bestalde, bisore digitala osatu ONDARROA // Martxoaren 8an,emakumeek adierazi zuten. Eskualdeko manifestazioa zuten; larrialdi egoeretan ba - kaleak hartu zituzten. Kolore morea gaine - egin zuten, Ondarroan, eta Antolatu inda - liabide lagungarria, alkatea - rakoei nagusitu zitzaien, eta egun horretan rrak, batu borroka feministara pankarta ren esanetan. «Kale izendegi eta gainerakoetan kalera irteteko milaka buruan zutela egin zuten Etxelilatik ofiziala eta toponimia bat arrazoi zeudela esan zuten ozen. Horrela, Alamedarainoko bidea, Andrabandaren egin gabe egon dira orain matxismoagaz amaitzeko premia eta desioa erritmoekin eta turrun hotsekin. arte», azaldu zuen.

Letraukuako etxeen proiektua, bertan behera LEKEITIO // Udalak Letrau - kuako apartamentu proiek - tua albo batera uztea erabaki Chavezi gorazarre egin zioten Elkarlananean saretzen jarraituz zuen, ez zelako bideragarria, ZIORTZA-BOLIBAR // Ekitaldi baten bidez, ONDARROA// Ondarroa, Mutriku eta Debako azpiko mendigune karstiko - Hugo Chavez Venezuelako presidentea go - gazte asanbladetako 50 gazte inguru batu zi - an Armintxe koba dagoela goan hartu zuten, haren heriotzaren urteu - ren, hain zuzen ere, ezagutzak partekatu, eta. «Erantzukizunez jokatu rrenean, udalaren ekimenez. Estatu burua - ideiak eta esperientziak trukatu eta harre - dugu, gizarte ondarea babes - ren ekarpena nabarmendu nahi izan zuten. manak sendotzeko. teko», adierazi zuen. Harpidedunak ezinbestekoak zarete gure, denon proiektu honek aurrera egin dezan; Lea-Artibaik eta Mutrikuk egunero eta euskaraz informazioa jasotzen jarrai dezaten. Eskerrak eman nahi dizkizuegu harpidedunoi, eta harpidedun egitera animatu oraindik harpidedun ez zaretenok. Eskerrik asko!!! PROIEKTUA INDARTZEN, GARATZEN ETA HOBETZEN JARRAITZEKO HAUSPOA ZARETE!!! 2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA Martxoa 17 ›› ›

ALAREGMOEARA EZARRI ZUTEN

LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU // Martxoaren 14 gauerdian, alarma egoera ezarri zuten estatu osoan, Koronabirusa - ren pandemiaren aurrean. Ordutik aurrera, konfinamendua agindu zen, mugatuta egon zen pertsonen zirkulazioa, eta udalak ere neu - rriak hartzen hasi ziren, osasun zaintzagaz lotuta. Gizarte laguntzarako bideak martxan jarrita Era horretara, kutsadura saihesteko helburuz, LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU // Lea-Artibaiko Amankomunaz - erabakiak hartzen hasi ziren, bata bestearen atze - goak etxez etxeko zerbitzua egokitu zuen, erabiltzaile bakoi - tik. Adibidez, eraikin publikoak zarratu zituzten, tzaren egoera kontuan hartuta eta bakardadean bizi direnen - kaleak desinfektatu eta nagusien egoitzetako bi - gan arreta jarrita; eta auzolanean, boluntario sareak osatu zi - sitak eta aurrez aurreko zerbitzuak eten. Elkarla - tuzten, herririk herri, Gurutze Gorriarekin batera beharrizan na ere bilatu zuten. Lea bailarako herriek, kasura - handienak artatzeko. Beste alde batetik, hainbat erakundek ko, mahaia eratu zuten, koronabirusari aurre egi - presazko neurriak eskatu zituzten kartzeletan, presoen egoe - teko pausoak elkarrekin adostu nahirik. raz kezkaturik.

Informazioaren aldeko apustua

LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU// LEA -A RTIBAI ETA MUTRIKUKO HI - TZA egunkariak lanean jarraitzea erabaki zuen, larrialdi ego - eran prentsa zerbitzua oinarrizkoa dela ulertuta. Era horreta - ra, segi egin zuen herritarrei informazio eguneratua ematen, ohiko euskarrietatik: egunkaria, webgunea eta sare sozialak. 2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA ›› › 18 Martxoa

Lantegiak ixteko eskatu zuten

LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA // Langileen osasun bal - dintzak bermatzearen alde egin zuten sindikatuek, eta lante - giak ixteko eskatu. LABek esan zuen lehentasuna langileen osasun eskubideak bermatzea zela, eta ELAk eskatu zuen gel - diarazteko jarduera ez-funtsezkoak. Arrantza sektorean ere hartu ziren neurriak: bakarrik berdela arrantzatzea adostu zuten. Hain zuzen ere, Ondarroan baxurako ontzi bat zigilatu zuten, COVID-19 kasu bat baieztatu ostean.

IKASTETXEAK, ITXITA LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU // Martxoaren 12an, Bizkaiko eta Gipuzkoako ikas - tetxe guztietan irakaskuntzaren jardun pre - Hileta prozeduren protokoloa ezarri zen sentziala eteteko agindu zuten, COVID- LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU // Herritarren zein ehorztetxeko 19aren zabalkundea geldiarazi asmoz, langileen segurtasuna bermatu nahirik, hainbat neurri ezarri hamabost egunez. ziren. Alde batetik, hilbeilak, elizkizunak eta hileta zibilak de - Neurriak maila guztietako ikasleei era - bekatu egin zituzten, eremu pribatuan zein publikoan egin, gin zien. eta hilerrietan ere aintzat hartu beharrekoak argitu ziren. 2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA >APIRILA 19 ›› › Familia guztiek janaria edukitzeko ekimenak sortu ziren LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU // Elikagaien bankuek antze - man zuten familia premiadu - nak gehitu egin zirela pande - miaren eraginez, besteak bes - te, eskoletako jantoki zerbitzua eten zelako. Bide batez, martxoko datuak eman zituzten ezagutzera: Marki - na-Xemeinen 67 familia la - gundu zituzten, Lekeition 76, Ondarroan 62 eta Mutrikun 33. Gurutze Gorriarekin, uda - lekin eta boluntarioekin el - Babesteko materialak egiteari ekin zioten karlanean, jatekoa banatu zu - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU // Lanbide luen bidez, Ondarroako institutuak babes ten herririk herri, segurtasun Heziketako zentroak eta hainbat enpresa pantailak egin zituen, Lekeitioko ikastolako neurriak zainduta. Lekeitio - babesteko materialak egiten aritu ziren osa - gurasoek karkasak egin zituzten 3D inpri - ko Elikagaien Bankuak, esate sun arloko profesionalentzat zein herrita - magailuetan, eta, udalak eskatuta, baterako, gogor eta gogotsu rrentzat. Adibideak ugari izan ziren: Ondarroan hainbat lagun aritu ziren mas - egin zuen lan. Taldeak elika - Leartiker zentro teknologikoan prebentzio karak egiten, besteak beste, herriko bolun - gaientzat dirua lortzeko hain - materiala sortzen ibili ziren 3D inprimagai - tario sareko kideentzat. bat ekimen bertan behera utzi behar izan zituen, eta horren aurrean hainbat elkartek eu - rekin bat egin eta diruz lagun - du zieten, besteak beste, Amandarri triatloi taldeak eta Artzabal Surf taldeak.

Etxetik, pentsio duinen alde Aste Santuan, kontrol gehiago LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU// Koronabirusa - LEKEITIO // Herri sarreran kontrolak areago - ren aurkako neurriei jarraituz, asteroko pro - tu zituzten Aste Santuan, kanpokorik sar ez testak etxeko balkoietatik eta leihoetatik egi - zedin. Izan ere, jende askok bigarren etxebi - tea erabaki zuten pentsiodunen elkartekoek. zitza dauka Lekeition, eta konfinamendua Argazkian, Ondarroako etxe bat. salto egin zezakeela aurreikusi zuten. 2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA ›› › 20 Apirila Adingabeen konfinamendua, «partzialki arinduta» LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU // Apirilaren azken astean, Es - painiako Ministroen Kontsei - luak kalera irteteko baimena eman zien 14 urtera arteko umeei eta nerabeei, baina ez paseatzeko, baizik eta etxeko zereginetan helduei lagun - tzeko, hau da, mandatuak egi - teko.

50 ohe jarri zituzten Gurutze Gorriaren eskura

LEKEITIO // Udalak 50 ohe erosi eta Gurutze erabiliko dituzte. Beraz, edozein larrialditan Gorriaren esku jarri zituen Covid-19aren au - erabiltzeko eta egoera sozialak laguntzeko rrean egon zitezkeen premiei erantzuteko, izango dira», zehaztu zuen Koldo Goitia al - horren beharrean zeudela jakin zuenean. kateak. Koronabirusak premia berriak era - «Ohe horiek ez dira izango herrirako. Gehien gin zituela eta, erakunde humanitarioak Le - behar dituzten lekuan eta behar dutenean keition bulegoa zabaldu zuen.

60 egun Zaldibarko zabortegiko lur jausitik Azokak zabaldu zituzten MARKINA-XEMEIN // Apirilaren 6an hil bi bete ziren Zaldi - LEA-ARTIBAI // Neurri zorrotzekin, Ondarroako eta Markina- barko zabortegia amildu eta Joakin Beltran eta Alberto Solo - Xemeingo azokak zabaldu zituzten, betiko egunetan: luze bertako langileak azpian harrapatu zituenetik, eta gaia Ondarroakoa martitzen eta zapatu goizetan eta Markina- «berriro erdigunera» ekartzeko, herriko balkoiak eta leihoak Xemeingoa eguen goizetan. Zentzu horretan, Ondarroako apaintzeko deia egin zen, baita burrunbada antolatu ere alkateak bertoko kontsumoa bultzatzeko nahia adierazi zuen. Euskal Herri mailan. 2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA Apirila 21 ›› › ›Itxialdi aurreko notak kontuan hartzeko konpromisoa

LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU// Hezkuntza Sailak iragarri zuenez, ikasturte amaieran kalifikazioei buruzko eraba - kiak hartzeko garaian, itxialdi aurreko ebaluazioak hartuko zituzten oinarritzat azken ka - lifikazioetarako, ikasturte akademiko «berezia» izan ze - lako. Hirugarren ebaluaziora - ko bi aukera egongo zirela esan zuten: batetik, hiruga - rren ebaluazio espezifiko bat; eta bestetik, amaierako eba - Radixu irratiko Uhinen txertoa irratsaioa. luazio integratu bat. Kirol eta kultur jarduera eskaintzak areagotu ziren

Mutrikun, eta kultur atale - gramazioaren barruan, LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU // an ekimen ugari jarri ziren Uhinen Txertoa Radixu Kultur eta kirol martxan, adibidez, Leki- irratiko saioa ere barneratu eskaintza ugari ttarrok zaindu kulturia you - zuten, konfinamenduko eskaini ziren tubeko kanala. Multzo ekitaldirik jarraitueneta - berean, bertoko taldeeen koa. Lehiaketa bereziak ere Internetaren antzezlanak eta dokumen - ikusi ziren, tarteka, bitartez talak ikusteko aukera eman #OndarruNeureBalkoitxik Oporrak bakean zen Internet bidez, eta argazki egitasmoa eta programa bertan Kultur eta kirol ikuskizu - hitzaldiak, ikastaroak eta Egunean behin Euskal behera geratu zen nak bertan behera geratu zuzeneko musika saioak ere Herri mailako lehiaketa, ziren, baina Internet-ez eskaini zituzten, boronda - aulestiarren artean jokatze - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU// baliatuta hainbat eduki tez, talde eta norbanako ko moldatua. Larrialdi egoera mundu mai - kontsumitzeko dinamikak ugarik. Aste Santuko opo - lakoa zela eta, Fronte Polisa - abian jarri ziren, indartsu, rraldia arindu nahirik, udal Era berean, UEMAk etxeko rioaren ordezkaritzak jakina - Lea-Artibai eta Mutriku batzuek programazioa egonaldia arintzeko propo - razi zuen haur sahararren mailan. Adibide askoren antolatu zuten sarean, samenak egin zituen, eus - udako harrera programa ber - artean, kirolaren atalean, esate baterako, Markina- karazko produktuen eska- tan behera uztea erabaki zu - kiroldegi birtualak prestatu Xemeinek eta Ondarroak. intza zabalaren berri ema - tela. «Erabakirik onena» izan zituzten Ondarroan eta Azken herri horretako pro - naz. zela esan zuten, «nahiz eta mingarria izan». 2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA 22 >MAIATZA Ekonomia suspertzeko ekimenak abian jarri zituzten

LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU // Tokian tokiko merkatari elkarteekin elkarla - nean, udalek bertoko kontsumoa bultzatu eta ekonomia suspertzeko ekimenak abiatu zituzten. Beste alde batetik, 560 eurora arteko laguntza zuzenak gorde zituzten Berriatua, Etxebarria, Ispaster, Lekeitio, Markina-Xemein, Ondarroa eta Ziortza-Bolibarreko negozio txikiei laguntzeko, guztira 310.500 euro. Izan ere, ekonomiak kezka handia eragin zuen. Horren erakusle, Lekeitioko plazan Lekittarrok Zaindu sare herritarrak deitu zuen elkarretaratzea, herri ekonomia eta tokiko garapenaren aldeko ekital - dian. Instituzioak turismoari begira ere jarri ziren: Bizkaiko Foru Aldundiak 70.000 euro bideratu zituen sektore hori sustatzera.

Hondartzara joateko irizpideak argitu nahian IIkasturte amaieran, bueltari buruz bueltaka LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU // Hondartza denboraldia noiz hasi LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU // Eusko Jaurlaritzak ikastetxeei zehaztu zuten, ekainaren 15ean Bizkaian eta uztailaren 1ean «autonomia» eman zien itzulera zehazteko, «beharrak erre - Gipuzkoan, eta erabiltzeko irizpideak zehaztu zituzten. paratuta eta irizpide pedagogikoak aintzat hartuta». Besteak beste, distantziak gordetzea eta kirola praktikatzeko Bestalde, sare publikoko hezkuntzako langileei ikastetxee - ordutegi mugak errespetatzea eskatu zuten. tara bueltatzeko agindua eman zien, modu mailakatuan. 2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA 23 › Maiatza ›› ›

Itsasertzak maskarekin bete zirela salatu zuten LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU // Eguzki talde ekologistak ohartarazi zuen eskularruek eta maskarek ekosistema kal - tetu zezaketela eta «edonon utzita», ibaiak eta itsasertzak mehatxatzen zirela. Horren Kalera irteteko ordutegiak aurrean, babes ekipoak egoki erabiltzeko eskatu zuen. ezarri ziren jendea ez pilatzeko LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU// banatu zuten, eta bakoitza - kara erabiltzera derrigortu - Hil hasieran hiru ren bizitokiaren arabera, ta zeuden, distantzia sozia - ordutegi ezarri bata edo beste erabiltzea la mantendu ezin zen ziren, eta ordu eskatu. Hil amaierarako, kasuetan. Horren aurrean, EAE bigarren fasera pasatu Markina-Xemeingo Udalak, tarteak ezabatu zen, eta, horrenbestez, ordu adibidez, maskarak banatu ziren amaierarako tarteak ezabatu ziren eta zituen 65 urtetik gorakoen lurralde barruan mugitzeko artean, eta Etxebarriko EH Etxetik irteteko baimena aukera eman zuten. Neurri Bilduk 800 maskara erabili - eman zen maiatzaren hasi- hori desegokitzat jo zuten garri erostea eskatu zion Zaldibarko lur jausia eran, baina hiru ordutegi - herri mugakideek, Onda- udalari. Zerbitzu publikoak ren barruan, kalean mo- rroak eta Mutrikuk, kasu. ere egoera berrira molda - ikerketapean jarri mentu berean jende asko ez tzen hasi ziren. Ondarroako zuen Europak batzeko. Maskarak igogailu publikoak, horren MARKINA-XEMEIN // Europako adibide. Martxotik zarratu - Batzordeak esan zuen aztertu Kezka horri erantzunez, Espainiako Gobernuak ta egon ostean, maiatzaren egingo zuela Zaldibarko lur udal batzuek neurriak maskararen erabileraren hasieran astean behin ireki - jausian zer gertatu zen, hau hartu zituzten, esate bate - gaineko arauak argitaratu tzera pasa ziren,eta amaie - da, zergatik amildu ziren mi - rako, Ondarroak. Han, he- zituen. Haren arabera, 6 rarako gauez baino ez zeu - laka tona hondakin, Alberto rrigunea zazpi gunetan urtetik gorako guztiak mas - den zarratuta. Sololuze eta Joaquin Beltran langileak azpian utzita. 2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA ›› › 24 Maiatza

Liburutegiak zerbitzua ematen hasi ziren Pentsiodunen kalean egin zuten protesta

LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU// Liburuak berriro maileguan ema - ONDARROA // Bi hilabeteko etenaldiaren ostean, pentsiodu - ten hasi ziren udal liburutegiak. Markina-Xemeingoak, esate nen asteroko elkarretaratzeak Ondarroako Alamedara baterako, etxerik etxe. Bien bitartean, konfinamendua arintzen bueltatu ziren. Batu zirenek gutxienezko bi metroko dis - laguntzeko ekimenak gehitu ziren, adibidez, Lekeitioko Nabil tantzia zaindu eta maskara soinean eraman behar izan zu - taldearen musika emanaldia Internet-etik edo Markina-Xe - ten, pentsio duinak eta bidezkoak eskatzeko. Ondarruta - meingo musikariena, balkoietan, Uhagon kultur gunearen eki - rrak pozik agertu ziren lortu zuten erantzunagaz, 200 la - menez. Ondarroan—argazkian— , irakurzaleak batu ziren. gun inguru batu ziren eta.

Eup! irratiak uhinetarako bidea hartu zuen Bisitak hartzeko prestatu zituzten egoitzak

MARKINA-XEMEIN // Uhinetara salto egiteko gogoa erakutsi LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU // Adinekoen egoitzak bisitetarako zuen Eup! irratiak, ekoizpen propioagaz eta Arrosa sareko edu - egokitzen hasi ziren, tartean, Lekeitioko Uribarren Abaroa. kiekin, eta horretarako crowdfunding kanpaina abiarazi zuen, Han desinfekzio kabinak ipini zituzten. Lehenengoak izan zi - Itsulapikoa plataformaren bitartez, egoerak eraginda ezinezkoa ren sistema hori erabiltzen, gainera. Ondarroan, Zilarrezko zutelako kale dinamikaren bidez diru iturriak lortzea. Antxoa Artibai egoitzako langileeentzat izan zen.

2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA 26 >EKAINA

Danonartin ekimenak jateko bilketa berezia egin zuen ONDARROA // Danonartin el - karteko kideek 1.655 kilo eli - kagai batu zituzten ekainaren 19an eta 20an, deialdi bere - zian, premiadunentzat; «ko - Sexu eta Genero Askatasunaren aldarria, kalera puru ederra», antolatzaileen LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU // Harrotasu- darroan modura. Elkarretaratzeak deitu esanetan, hiru hilabeteko ba - naren koloreak ikusi ziren Sexu eta Genero zituzten Lekeition —argazkian—, Markina- naketa ziurtatzen zielako. Askatasunaren Aldeko Nazioarteko Egu- Xemeinen eta Mutrikun, eta ostadarraren Zortzi denden kanpoaldean nean, ekainaren 28an. Markina-Xemeinen koloreko bandera erakutsi zuten hainbate - jarri ziren, eta esker oneko Zinegoakeko film laburrak proiektatu zituz - tan, Markina-Xemeingo udaletxean eta agertu ziren erantzunagaz. ten, eta kaleak apaindu; Mutrikun eta On- Ondarroako kofradian, kasu.

Bizkaian, hondartza dinamikoen alde Zerbitzu publikoen aldeko mobilizazioak

LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU // Hondartzak egoera berrira egokitu LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU // Euskal Herriko Eskubide Sozia - zituzten, besteak beste, sarrera-irteerak seinalizatuta, pasu ba - len kartak deituta, zerbitzu publikoen aldeko mobilizazioak tzuk zarratuta eta beste batzuk moldatuta. Bizkaian dinamiko - deitu zituzten Mutrikun —argazkian— eta Ondarroan, Publi - ak bihurtu ziren, eta horrekin erabilera arautu, marearen arabe - koa eta funtsezkoa zaindu, aberastasuna banatuz. Lehenik ra. Gipuzkoakoei, ostera, ez zieten izaera hori eman. bizitza! lelopean. 2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA 27 › Ekaina ›› ›

Lurraldebus autobus hibridoak erabiltzen hasi zen MUTRIKU // Euskotrenek biga - rren belaunaldiko sei autobus hibrido erosi zituen Mallabia- Markina-Xemeingo Udal liburutegia. Ondarroa eta Soraluze-Onda - rroa lineetarako. «Osagarri guztien elektrifikazioa han - dia denez, motor termikoaren Elkarteak zabaltzen hasi ziren, deskonexioa posible da eragi - keta askotan, batez ere hiri eta ordutegiak lehengoratzen barruan. Ondorioz, nabar - txan jarri ziren, besteak taz baliatuta. Mugikorrei men murrizten dira emisioak LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU // beste, hondakin berezien buruzko bederatzi saio eta kutsadura akustikoa», Hirugarren fasean bilketa zerbitzua, jubila - prestatu zituzten, eta, bes - azaldu zuten. sartuta, elkarteak eta tuen elkarteak, udal ikaste - teak beste, zuzeneko emi - zerbitzuak ohiko giak eta liburutegiak, eta sioak eta birusei aurre egite - dinamikara bueltatu udaletako arreta zerbitzuak ko teknikak izan zituzten Berdintasunerako ziren, babesa oinarri ere ohiko ordutegira buleta - hizpide. Baliabide bera I.V Planari ekin zioten tu ziren. Hori bai: kasu guz - oinarri, Geoparkeak, estrei - eztabaida zabalduta tietan, segurtasun distan - nako, geoibilbideak presta - Konfinamendua arintzeko tzia gordetzea eskatzen zen, tu zituen PDF formatu inte - LEKEITIO// IV. Berdintasun hirugarren fasean sartu zen eta horrelakorik egin ezin raktiboan, mugikorrean Plana egiten hasi zen Lekei - Hego EuskalHerria. Garraio zenean, maskarak erabil - erabili ahal izateko. Mutri- tioko Udala, eta horretarako publikoak %100eko edukie - tzea. kurako proposamen bat herritarren iritzia jaso nahi rarekin eta maiztasunare - zen; ez bakarra. Izan ere, izan izan zuen. Era horretara, kin jarri ziren martxan, eta Teknologiaren laguntza herriguneko zuhaitzen ibil - momentuko egoeraren diag - 20 pertsonako taldeak bide birtuala ere jarri zuen nostikoa egin zuen, talde di - elkartzeko baimena eman Bestalde, Interneti probe - eskura. Testuinguru bere - namiken bitartez, eta hiruga - zuten. txua ateratzen jarraitu an, osasun larrialdiak era - rren planean oinarrituta. zuten. Adibidez, Lekeitioko ginda, abuztuan Ondarro- Hiru galdetegi prestatu zi - Testuinguru horretan, hain - KZ gunea hitzaldiak eskain - ako Plazagain jantokia ez tuen, bata herritarrentzat, bat jarduera berriro mar - tzen hasi zen aukera horre - ipintzea erabaki zen. bestea elkarteentzat eta hiru - garrena udal langileentzat. 2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA ›› › 28 Ekaina

Arrazakeriaren aurka elkartu ziren Kriminalitate zantzuak aurkitu zituzten

MARKINA-XEMEIN// Ongi Etorri Errefuixatuak taldeak antolatu - MARKINA-XEMEIN// Ertzaintzak kriminalitate zantzuak atze - ta, elkarretaratzea egin zuten arrazakeriaren eta faxismoaren man zituen Zaldibarko zabortegiaren kudeaketan, Vocento aurka. «Euskal Herrian oraindik ere arrazismoa bizirik dagoela taldeko egunkariek aditzera eman zutenez. Poliziaren txos - esan nahi izan dugu», adierazi zuten. Ekimena Munduko Arro - ten batean oinarritzen ziren hori esateko. Zabortegia behera zak ospakizunaren baitan prestatu zuten. Hain zuzen ere, horri erori izana kudeaketa akatsekin lotzen zuen agiriak, eta ga - esker, Nikaragua, Senegal eta Euskal Herriko bizilagunak batu rraiolarien artean zabortegia «zuloa» bezala ezaguna zela, eta batak bestarena probatu ahal izan zuen. «zabor mota guztiak hartzen zituelako, gainbegiratu barik».

Talentua sustatzeko bekak eman zituzten Maskara berrerabilgarriak, denen eskura

MARKINA-XEMEIN // Herritarren gaitasun edo ahalmen bereziak ETXEBARRIA // Udalak 800 maskara erosi eta banatu zituen saritzeko helburuz, Talentua Sustatzeko Bekak eman zituen herritarren artean. «Babes gaitasun ziurtagiria daukate, eta udalak. Bederatzi beka eman zituen udalak, guztira, 5.000 euro. berrerabilgarriak dira, hondakin gutxiago sortzeko», azaldu Bekadunen artean kirolariak, musikariak, dantzariak eta koo - zuten. Materiala buzoirik buzoi banatu zuten, gutunazal ba - preatibistak zeuden. tean, etxe bakoitzeko bizilagun kopurua kontuan hartuta».

2020 URTEKARIA - 30 UZTAILA LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA

Denboraren bankuak ibilbidea antolatu zuen herritik LEKEITIO // Uztailaren 28an, Lekeitioko Denboraren Ban - kuak herria ezagutzeko ibilbi - Maskarak, derrigorrezkoak espazio publikoan ere dea prestatu zuen, Kutur Exe - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU // Foku berrien kin elkartzerik balego. Era berean, hondar - tik San Juan ermitara. Bide - agerraldiaren aurrean, uztailaren 16tik au - tzetan eta igerilekuetan ere maskara ezin - an, Dominken komentua, rrera derrigortu egin zuten maskarak erabil - bestean erabili behar zen. Hori bai: kentzeko Uriarte jauregia, Usotegi he - tzea, espazio zarratuetan zein publikoetan, baimena egongo zela aurrreratu zuten etza - rritarren ortua eta Zubieta bi - pertsonen arteko distantzia edozein izanda tean, esertzean edo bainatzean, Jatetxeak sitatu zituzten, besteak beste. ere, espazio berean beste pertsona batzue - eta tabernak salbuetsi zituzten.

Zaldibarko arduradunak atxilotu zituzten Ibilgailu pisutsuen joan-etorria arautu zuten

MARKINA-XEMEIN // Zaldibarko zabortegiko jabea eta kudea - GIZABURUAGA // Udalak hasierako onespena eman zion bere tzaileak atxilotu zituzten, eta Zaldibar Argitu Plataformak ardurapeko auzobideetatik ibilgailu handiak pasatzeko pozik azaldu zen. «Epaiketa martxan dagoela adierazten ordenantzari, kalteak ekidin nahirik, esate baterako, harro - digu», esan zuten. Zabortegiaren inguruan bi ikerketa ireki bietako materialak edo lurra lekuz aldatzean edo basoko ziren, eta horietako bategaz lotuta zeuden atxiloketak. egurra eramatean. 2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA // 31 › Uztaila ›› › Mikroenpresak diruz laguntzeko ekimenak, martxan

LEA IBARRA// Ibarreko udal guztiek, hau da, Amoroto, Au - lesti, Gizaburuaga, Mendexa eta Munitibarreko udalek, COVID-19aren kalte ekono - mikoak kontuan hartu eta diru laguntzak eman zizkie - ten autonomoei eta enpresa txikiei. Diru laguntzak Lea Ibarreko Udal Mankomunaz - gotik bideratu zitzaizkien udalei, eta tokian tokiko ad - ministrazioak onartu zituen. Gizaburuagako Udalak 15.000 euro bideratu zituen, Aulestikoak 10.000 euro, Mu - Hondakinak birziklatzeko kamioia, Aulestin. nitibarrek 10.000 euro, Men - dexak 13.000 euro eta Amoro - tok 10.000 euro. «Beharrez - kotzat jo dugu udalerriko Birziklapen tasek goranzko familien beharrizan ekono - mikoei erantzutea. Egoera honek ekarri dizkieten zailta - joeran jarraitu zuten sun ekonomikoak gainditzen LEA IBARRA // %60ra igotzea da, eta hori errefusa, eta birziklatu lagundu nahi diegu», azaldu Errefusa 148 tona - lortzeko «bide onetik» doa - zena %43,2. zuten. tik 84 tonara pasa zela esan zuten Manko- munazgoan. Izan ere, erre - Esfortzua eskertuz zen, eta %43,2 fusa 148 tonakoa izatetik birziklatu zen 84 tonakoa izatera pasatu Erakundeak herritarren zen, eta birizklapen tasak erantzun ona txalotu zuen, Lea Ibarra Udal Mankomu- igo egin ziren. Ia bikoiztu eta bide beretik jarraitzeko nazgoak 2019ko uztailean egin zen batu eta bigarren eskatu zien. «Guk birzikla - jarri zuen martxan zabor erabilera eman zitzaion pena bideratu ahal dugu, bilketa Lea Ibarrean. Urte- olio, paper eta kartoi kopu - baina esfortzua norberak betera, jendearen erantzu - rua. 2019ko lehen hiruhile - egin behar du etxean», na egokia izan zela balora - koan batutako hondakin adierazi zuen. Bestalde, tu zuen. kopuru orokorretik %83,6 gogoratu zuten gaiak ondo zen errefusa, eta %16,5 bir - bereiztu eta dagokien edu - Europako Batasunaren ziklatzen zen. 2020an, epe kiontzira botatzea dela erronka birziklatze tasa berean, %56,8 izan zen garrantzitsuena. 2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA ›› › 32 Uztaila

Lehen lerrokoei esker ona erakutsi zieten Herritarrek herritarrei laguntzeko helburuz

MARKINA-XEMEIN // Udalak omendu egin zituen osasun etxeko ONDARROA // Koronabirusaren baitan elkar zaintzeko sortuta - eta San Roke egotetxeko langileak, udal bilkura aretoan. Era ko herri dinamikatik abiatuta, beste urrats bat eman zuen horretara aitortu nahi izan zien pandemian herritar guztiak udaleko Ongizate Batzordeak. Alkarreaz izena eman zion egi - zaintzeko egindako «lan izugarria». Esker oneko berbak erabili tasmoari, eta helburu hauekin jaio zen: herritarrek herritarre - zituen Luis Egurrola Markina-Xemeingo alkateak.«Eurak izan kin denbora pasa, berba egin, konpainia egin, lagundu edo dira lehenengo frontea, eta lehen lerroan sufritu dute pande - bakarrik daudenei laguntza eskaintzea. «Bizitzak erdigunean mia», adierazi zuen. jartzea», horixe zen antolatzaileen oinarrizko ideia.

Plazan elkartuta, batera jolasteko Artzainentzako artile bilketa antolatu zuten AULESTI // Konfinamenduan hasi ziren hainbat aulestiar MUTRIKU // Deba Beheko Landa Garapenerako Elkarteak arti - Egunean behin jokoan parte hartzen, eta uztailaren 10ean eki - le bilketa antolatu zuen Debabarreneko artzainentzat. Mutri - menaren azken saioa egin zuten herriko plazan, mugikorrak kuarrek Azpeitiko Lapatx zabortegira eraman behar zuten ar - eskuan, jokatzeko gogoz eta inor baino azkarrago erantzun tilea, uztailaren 22rako. Zerbitzua erdibana ordaindu behar zuzenak emateko prest. Onintza Galdos izan zen irabazlea. zuten artzainek eta aldundiak.

2020 URTEKARIA - 34 ABUZTUA LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA Karmengo kalean segurtasun heziak jarri zituzten MARKINA-XEMEIN // Udalak segurtasun hesiak jarri zituen Karmengo kalean, hain zuzen ere, Itxurritxu kaleko bidegu - rutze pareko espaloian, hel - buru honegaz: neurri handiko ibilgailuak eta autobusak ber - tatik igarotzean, eta, batez ere, bihurgunea hartzean, oi - nezkoak babestea. .

Sololuzeren gorpuzkiak aurkitu zituzten

MARKINA-XEMEIN // Abuztuaren 16an, gor - agertzeko eta erantzukizunak eskatzeko. puzkiak aurkitu zituzten Zaldibarko Verter Bestalde, sindikatuek ardurak argitzea eska - Recycling zabortegian, eta handik hiru egu - tu zuten abuztuaren 28ko elkarretaratzean, nera, Alberto Sololuzerenak zirela baieztatu Markina-Xemeinen. Era berean, esan zuten zuten. Horren aurrean, udalak adierapen ba - Joaquin Beltran aurkitu arte bilatzen jarrai - teratua kaleratu zuen, senideei doluminak tu behar zela.

Baserri azoken hitzorduei eutsi zieten Txirrindularitzako proba bi egin zituzten LEA-ARTIBAI // Urteroko hitzorduei eutsiz, Lea-Artibai Landa BERRIATUA // Txirrindulari proba bi jokatu ziren: hilaren Garapen agentziak baserri azokak antolatu zituen Ondarroan 1ean, XXXVIII Aitxekutz Saria, XIX Juan Luis Kanterape Me - —argazkian— eta Lekeition, baserrietako produktuen kontsu - moriala, eta 14an, Junior Mailako 2020ko Euskadiko Txapel - moa bultzatu nahirik. Batean eta bestean, segurtasun neurriak keta. Biak Berriatuko Txirrindulari Elkarteak antolatu zituen, hartu zituzten, egoerak baldintzatuta. bigarrena Bizkaiko Txirrindularitza Federakundeagaz bat. 2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA // 35 › Abuztua ›› › Egurrezko lurzorua jarri zioten frontoiko probalekuari

ETXEBARRIA// Kontrakantxa - ko marratik hasita, frontoiko probalekuko lurzoru osoa

Lekeitioko ekimen bat. egurrezko lurzoru bategaz es - tali zuen Etxebarriko Udalak, frontoiari erabilera handia - goa emateko asmoz. Era ho - Kultur ekimen ugari prestatu rretara, iragarri zuten «beste era bateko ekintzak» egin zituzten, irudimena erabilita nahi zituztela. Horren adibi - de, zumba eta dantza ikasta - gozatzeko aukera egon zen, ikusi ahal izan ziren, batzuk roa bertan ematen hasi ziren. LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU // hala nola, dantza solte txa - frontoian eta beste batzuk «Megafonia ere ondo dabil, Mota ugaritako pelketa, bertso saioa, musika kiroldegian: antzerkiak, eta gustura ari dira ekintzeta - ikuskizunak bandaren eta Bilboko orkes - kontzertuak eta bertso ema - ko parte hartzaileak», adierazi tra sinfonikoaren kontzer - naldi arrakastatsuak. antolatu zituzten, zuen Jesus Iriondo Etxebarri - tuak eta spinning maratoia. segurtasuna ko alkateak. Beharrak uste Mutrikuarrek ere, egoerari bermatuta baino denbora gehiago iraun aurpegi ona jarri, eta Bada Jaien faltan, kultura zutela esan zuten udal bu - posible kultur jaialdia jarri ruak. Era horretara, hil gutxi - Ezohiko abuztua izan arren, Ondarrutarrek, andramariak zuten abian, udako iluntze- ko lana izan behar zena 11 hi - ez zen falta izan proposame - antolatu ezin, eta kultur pro - gauak girotzeko. Eta ildo labetez luzatu zen. 2020an nik Lea-Artibain eta Mutri- gramazioa atondu zuten beretik, Markina-Xemeinen harmailak erosteko asmoa kun aisialdiaz gozatzeko. abuzturako, Kultur uheri bi ekintza gauzatu ziren: zeukaten arren, COVID- Lekeition oparoa izan zen izenburupean. Umeentzako zine emanaldia aire librean 19aren eraginez, aurreikuspe - eskaintza, eta, ekintza ugariz eta nagusientzako saioak eta zirko-antzerkia. na bertan behera geratu zen. 2020 URTEKARIA - 36 IRAILA LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA

Bidegorriaren erabilera arautu zuten seinaleen bidez ETXEBARRIA // Udalak bidego - rriaren erabilera arautu zuen, eta seinaleak jarri zituen sa - rreretan, jakinarazteko zei - nek erabili ahal zuen eta zei - nek ez. Galarazo egin zen bi - degorritik bizikletan edo motordun ibilgailuetan ibil - tzea. Hori bai: ume txikiek bi - zikleta eroan ahal zutela argi - tu zuten, betiere helduek la - gunduta —azken horiek, oinez— , eta gehienez ere 5 ki - lometro orduko abiaduran. Artedrama ez ohiko datetan egin zen, arrakastaz Hainbat eratara gozatzeko au - AULESTI // Urtero udaberrian eman ohi duen urteotan aretoak eta frontoiak jendez gai - kera ere ematen zen, hala loratzea udazkenean ekarri zuen 2020an Ar - nezka ikustera ohituta zeuden. Aforo mugak nola, patinetean, patinetan tedrama Euskal Laborategiak. Aste oparoa muga, emanaldi guztiek harrera ona eduki eta monopatinean, edozelan igarota, balorazio positiboa egin zuten anto - zuten. «Erakutsi dugu zentzuz jokatuta an - ere oinezkoei lehentasuna latzaileek. Arte eszenikoen egutegian ekon - tzerkia eskaini daitekeela eta guk lan egin emanda. kortuta dago Aulestiko hitzordua, eta azken ahal dugula», esan zuten.

Eztabaidarako gune feminista eta guzti Zentro ofiziala izateko azken pausoak ONDARROA// Etxelila Emakumin Topalekuak 2020-2021 ikas - LEKEITIO // Eliz Ateako eraikina musika eskola bihurtu zen turterako eskaintza aurkeztu zuen, berrikuntzekin. Era eraikina prestatu eta izapideak bete ostean, eta, horri esker, horretara, ohiko Emakumeentzako Jabekuntza Eskolaz zentro ofizial bihurtzeko azken pausoak eman ahal izan gain, Eztabaida Gune Feminista proposatu zuten, jarduera zituen Musikaia Eskolak, sorreratik bertatik zeukan helbu - irekiz gainezka. ruari jarraituta. 2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA // 37 › Iraila ›› › Berdintasuneko I. plana martxan jarri zuten ETXEBARRIA// Herriko Ema - kume eta Gizonen Berdinta - sunerako I. Plana diseinatzen hasi zen Etxebarriko Udala. Hurrengo hilabeteetan, Mur - gibe aholkularitza zentroaren laguntza izango zutela aurre - ratu zuten, eta hainbat zere - gin hartuko zituztela. Argitu zutenez, planaren diseinua herritar guztiei zabalik egon - go zen, eta denen parte har - tzea bilatzeko asmoa zeuka - Markina-Xemeingo Arretxinaga etorbideko iturria. ten. Era horretara, hainbat alor elkarlanean jarri nahi zi - tuzten, hala nola, udal langi - leak, politikariak eta herriko Ur kontsumoa murrizteko eragileak. Horretarako, topa - ketak, elkarrizketak eta galde - neurriak hartu zituzten tegiak egiteko gogoa erakutsi Aulesti, Munitibar eta aurre egiteko». Bide horre - zuten. «Datuak eta estatisti - LEA-ARTIBAI // Ziortza-Bolibarren. tatik, ekidin egin nahi kak berrikusiko dira, jakiteko Herritarrei Galarazotako jarduerak, zuten neurri gogorragoak zer hobekuntza egon diren eta erantzukizunez berriz, hauek: igerilekuak hartu behar izatea, hau da, ze hobetu behar den emaku - jokatzeko betetzea edo ura berriztea, ur hornidura etetea. me eta gizonen arteko berdin - eskatu zieten ibilgailuak eta patioak gar - tasunaren arloan», azaldu zu - bitzea edo plaza txikiak eta Markina-Xemeingo ten. Batez ere, herritarren antzeko espazio pribatuak Udalak, esate baterako, parte hartzearen beharra na - Artibai ibaiko hornidura garbitzea. neurri hauek hartuko barmendu nahi izan zuten, iturri nagusiaren ur maila zituela iragarri zuen: sare «informazio oso baliogarria» baxua zela eta, Bilbao Ardura eske publikora lotutako herriko eman zezaketelako. Bizkaia Ur Partzuergoak ur iturriak aldi baterako kontsumoa mugatzea Erabakiak, horrenbestez, ixtea, parkeak eta lorate - gomendatu zuen Lea- 7.000 herritarri eragin giak ez ureztatzea, kaleak Artibaiko bost herritan. zien, eta eskatu zieten era - derrigorra denean baino ez tzunkizunez jokatzeko eta bustitzea eta eraikin eta Hain zuzen ere, herri eremu pribatuan edateko zerbitzu publiko batzuetan hauetan hartu behar ziren ura zentzuz erabiltzeko. uraren giltza zarratzea. neurriak, erakundearen Neurri horiek hartzea Bide batez, ura «baliabide esanetan: Markina- derrigorrezkoa izan zela mugatua» dela gogorarazi Xemein, Etxebarria, esan zuten, «lehorteari zien herritarrei. 2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA ›› › 38 Iraila

Beristainen obrak lekualdatzeko lanetan Kutxabankeko bulegoak irekitzeko eskaria

ONDARROA // Kalare Deuna kofradia eraitsi aurretik, Felix LEA-ARTIBAI // Aulestiko eta Berriatuko Kutxabankeko bule - Beristainen lanak ateratzeari ekin zioten. Eusko Jaurlaritzak goak zarratuta zeuden, martxotik, hau da, alarma egoera in - espezialistei agindu zien zeregina, zaharberritzetan ziharduen darrean sartu zenetik, eta horren aurrean, hango udalek be - enpresa batekoei. Gainera, artista ondarrutarrak prozesu guz - rriro zabaltzeko eskatu zioten bankuari. Nabamendu zute - tia jarraitu zuen, eta lanen ezaugarriei buruzko informazioa nez, herriotako bizilagunen %70ak 70 urte baino gehiago emanaz, zeregina erraztu. Jaurlaritzak aureratu zuenez, kofra - dauzka, «eta ez dute banku eragiketak egiteko teknologia be - diaren eraikin berrira pasatuko zituzten lanok. rriak erabiltzeko beharrezko baliabide eta ezagutzarik».

Osasuna eta segurtasuna aldarrikatu zuten Eukaliptoen eragin okerrez ohartarazi zuten LEA-ARTIBAI // Lea-Artibai eta Mutrikuko osasun zentroetako LEA-ARTIBAI // Eguzki talde ekologistak ikerketeta zientifiko - langileek 15 minutuko elkarretaratzeak egin zituzten irailaren etan oinarrituta ohartarazi zuenez, eukalipto landaketaren 18an, sindikatuen deialdiari erantzunez. Bertan, «langileen gorakada «kezkagarria» da, «biodibertsitatearentzako meha - osasuna eta segurtasuna bermatzeko aldarria» egin zuten, eta txu direlako eta ondorio kaltegarriak dakartzalako ingurume - «leher eginda eta gainezka» zeudela salatu. nean, lurzoruan, ekosisteman, faunan eta paisaian».

2020 URTEKARIA - 40 URRIA LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA

Hondartzei nota ona eman zieten erabiltzaileek LEA-ARTIBAI// Balorazio oso ona izan zuten Bizkaiko hon - dartzek, tartean, Lea-Artibai - koek, bataz beste, 7,92ko pun - tuazioa. Hamar pertsonatik zazpi seguru sentitu ziren. Is - pasterko hondartza egon zen Alarma egoera ezarri zuten sei hilabeterako garbien erabiltzaileen ustez: LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU // Koronabirusa - ra mugatu zen, eta etxeratze agindua ezarri. 8,63 puntu eskuratu zituen. gatik ezarritako alarma egoera maiatzaren Hainbat ekimen bertan behera geratu ziren, Segurtasunari erreparatuta, 9ra arte luzatzeko proposamena egin zuen esate baterako, Lea-Artibaiko Elikagaien eta hirugarren postua eman zio - Pedro Sanchez Espainiako presidenteak Artisauen Eguna. Urrian intzidentzia altue - ten Mendexako Karraspio Kongresuan. Horren eraginez, herrien arte - na zeukaten herrien zerrendan zeuden ber - hondartzari. ko mugikortasuna eta taldean batzeko auke - toko hainbat herri.

Usotegiko uzta, Gurutze Gorriarentzat Parkeko guneak hamar urte bete zituen LEKEITIO // Urte berean zazpigarrenez, Usotegiko uzta eman LEKEITIO // San Antolin jaietako Parkeko guniak hamar urte zion Lekitto Bedarrak Gurutze Gorriari, beharrik handiena zeu - bete zituela eta, urte osoko kultur programazioa prestatu zu - katenen artean banatzeko. Herriko 65 familiari ari ziren lagun - ten, hileko ekimen bat, urritik hasita. Aurreratu zutenez, tzen, eta hilean behin ematen zizkieten ortuariak Elikagaien emanaldiak Ikusgarri zineman egiteko asmoa zeukaten, bai - Bankuko janariekin batera. na parkeko ekitaldi bereziak, parkean bertan. 2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA // 41 › Urria ›› › Bataio zibilak arautzeko pausoak eman zituzten

ONDARROA// Udala orde - nantza prestatzen hasi zen bataio zibilak arautzeko, hau da, herritartasunera ongi etorri ekitaldiak. Or - denantzaren bidez arautu egin nahi dira ongietorria emateko prozedurak udal Literatur Amuak ekimenaren aurkezpena. titulartasuneko lokaletan. Arauaren helburua hauxe da: jaioberriei ongietorria ematea. «Zeremonia zibil Kultur proposamenetan eta laikotzat hartzen da, eta gurasoek edo tutoreek haginka egin zuten kulturzaleek konpromisoa hartzen dute adingabea hainbat balio - LEA.ARTIBAI // aukera eman zen, hala sustraia berton dauka-eta», ren arabera hezteko, hala Literatura eta arte nola, literatura, sormena, azaldu zuten. nola, balio zibikoetan, de - eszenikoak dantza, bertsolaritza, musi - mokratikoetan, berdinta - ka eta zinema. Ekimen berriak ere mar - sunetan eta errespetuan», protagonista izan txan jarri dira, osasun adierazi zuten. Ordenan - ziren urrian Nobela, filmera larrialdia hor egonik ere. tza idazteko eskaria herri - Horrela, Markina- tarrengandik jaso zuten. COVID-19ak ekitaldien Jaialdia Hil kanpaiak fil - Xemeinen MARKArte arte «Hileta zibilak egiteko or - antolaketa asko baldintzatu maren proiekzioak zarratu eszenikoen lehenengo jaial - denantza bat dagoen mo - bazuen ere, Literatur zuen, 33 ezkil Zubikarai dia abiarazi zuten urrian dura, jaioberriei Herritar - Amuak ekimenagaz aurrera nobela beka irabazlearen Simplicissimus Kabaret eta tasunera ongietorria ema - egitea erabaki zuen lana oinarri duen filma. Zehar ikuskizunekin. teko edo bataio zibilak Ondarroako Udalak. «Ondarroako sariketarako Formatu trinkoa prestatu modura ezagunago den sortu eta berriz ere herrira nahi bazuten ere, egoerak araudi bat edukitzeko es - Bederatzi proposamen egin bueltan datorren haria da. eraginda, Gabon bueltarako katu ziguten», azaldu zu - zituen, euskal sorkuntza Guretzat ohorea da filma utzi zituzten beste bi ema - ten. Proposamena udal ba - oinarri. Era horretara, hain - proiektatzea. Zer edo zelan, naldi, hain zuzen ere, aben - tzan eztabaidatu aurretik, bat diziplinaz gozatzeko lan hori herrira itzuli da, duaren 26 eta 27rako. ekarpenak egiteko aukera ireki zuten . 2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA ›› › 42 Urria

Udalak arraun taldearen lokala erosi zuen Mendi Astea aurrera, urte aldapatsuan

MUTRIKU // Udalak arraun taldea erosi zuen, 205.000 euroren MARKINA // Laugarren urtez jarraian, Artibai Mendizale tal - truke, lokalaren jabearekin akordiora heldu ostean. Horrela, deak Mendi Asteburua antolatu zuen, oraingoan hainbat tal - aspaldiko asmoa bete zuen administrazioak. «Arraun taldeak degaz elkarlanean, hain zuzen ere, Ahaztuen Oroimena, Le - dio lokal horrekin moldatuko direla», adierazi zuten udalean. aktibai, udala, Antsotegi eta Uhagon. Hitzaldi eta film proiek - Aurreratu zuenez, ordainketa hiru zatitan egingo zuten. zioez gain, bigarren gerra lerroko memoria ibilbidearen zati Arraunlariek pozik hartu zuten berria, lokal propioa izateako bat bertatik bertara ezagutzeko aukera egon zen, Zapola ingu - «egonkortasuna» emango zielako. ruko bisita berezien bitartez.

Pirritx eta Porrotx, umeen gozagarri Gabixolak gose greba amaitu zuen

AMOROTO // Pirritx, Porrotx eta Marimototsek Bizi dantza ikus - MARKINA // 99 egun gose greban egin eta gero, amaitutzat kizuna eskaini zuten frontoian, Kultura Taldearen eta udala - eman zuen protesta Jose Mari Lejardi Gabixola k. Era horreta - ren arteko elkarlanaren fruitu. Pandemia garaiko lehenengo ra eskatu nahi izan zuen «Iruña-Veleia auzia zientziaren bi - ekimena izan zen, eta antolatzaileak pozik azaldu ziren, segur - dez argitzea». Arabako aldundiak agindu zion beste plangin - tasun neurriak bete eta erantzun zabala izan zuelako. tza bat jarriko zuela abian aztarnategirako.

2020 URTEKARIA - 44 AZAROA LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA Urriola auzoan piztutako suak baso bat erre zuen AULESTI // Azaroaren 6an, sua piztu zen Urriola auzoko baso baten, hain zuzen ere, Muxon. Segurtasun Sailean jakitera eman zutenez, 15:07 aldera jaso zuten abisua SOS deiak telefonoan Urriolan sua zego - ela esanez, eta etxe eta txabola batzuk hurre zeudela zehaz - tuz. Haize handiaren eragi - nez, garrak bizkor zabaldu zi - ren. Gertaeraren berri izanda, suhiltzaileak Lekoizko harro - bietatik sutearen gunera joan ziren, eta 18:45erako kontrol - Indarkeria matxista ozen salatu zuten herririk herri pean zeukaten. Hala ere, LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU // Azaroaren ren inguruan, besteak beste, antzerki ema - suhiltzaile talde bat ingurua 25ean, Emakumeen Aurkako Indarkeriaren naldiak, literatur solasaldiak eta hitzaldi- zaintzen geratu zen 23:50 al - Kontrako Nazioarteko Eguna zela eta, he - tertuliak. Data gogoan izanda, 2019ko Ema - dera arte. Garrek ez zuten rrietako plazak bete ziren. Elkarretaratzeak kunderen txostena ezagutzera eman zuten: etxerik kaltetu eta inor ez zen ezeze —argazkian, Mendexakoa—, beste Ertzaintzak emakumeen aurkako 5.518 in - zauritu. hainbat ekintza ere egin ziren efemeridea - darkeria kasu erregistratu zituen EAEn.

Mendieta ontziola egonkortzeko lanetan Plazabarriko margoketagatik haserre LEKEITIO // Mendieta ontziola egonkortzeko zereginak martxan MARKINA-XEMEIN // Udala Plazabarripeko horma-irudiak jarri zituzten. Lekeitioko Udalak aurreikusi zuenez, lanek lau margotzen hasi zen, eta horregatik haserre zeudela adierazi hilabete iraungo zituzten. Azaldu zuenez, uraren eraginez zuta - zuten herriko zenbait eragilek, ETXAk eta gazte asanbladak, beak mugituta zeuden, eta lanak eginda jatorrizko lekura era - hain zuzen ere eskatu zutelako irudiok berrizteko zeregina mango zituzten. Era horretara, eraikina zuzendu egingo zuten. euroi uztea kanpotik enpresa bat ekarri beharrean. 2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA // 45 › Azaroa ›› › Udalak doako wifi sarrera ahalbidetu zuen

MARKINA-XEMEIN// Markina- xemeindarrei eta bisitariei kablerik gabeko Internet zer - bitzua doan erabiltzeko auke - ra eman zien udalak, Zelaiba - rripeko goiko aldean eta erro - mesen aterpetxe inguruan, Plazabarripean eta Kultur Aretoan eta kiroldegian.

Araztegia

Berriatuko elkarretaratzeko irudia. eta hodi-biltzaileak prest utzi zituzten

MUNITIBAR// Herriguneko eta Osasun etxea zortzi hilabetean Gerrika, Gerrikaitz eta Totori - ka auzoetako 500 bizilagunen hondakin-urak tratatzen hasi zarratuta zegoela kexatu ziren ziren. «Hondakin-uren araz - «Osasun etxea zabaltzeko, rrek ezinegona adierazte - tegia martxan jartzeak goi- BERRIATUA // sarreran tenperatura har - ko. ibarreko ingurumena hobe - Azaroaren 23an tuko duen norbait behar tzen lagunduko du», esan aurrez aurreko dela esan digu. Erantzun Berriatuan ezeze, beste zuen Ur partzuergoak. arreta ematen horren aurrean, adminis - herri batzuetan ere mobili - hasi ziren trazioari eskatzen diogu zatu ziren egun berean osasungintzan inbertsioak osasungintza publikoa Europak ‘Zaldibarko egiteko eta gure herriko defendatzeko, hain zuzen auzia’ ikertuko zuela Martxoan lehenengo alar - osasun etxea zabaltzeko», ere, Ondarroan, Markina- ma egoera ezarri zenetik adierazi zuten deitzaileek. Xemeinen, Lekeition eta agindu zuen osasun etxea itxita zeuka - Mutrikun. Lehenengo arre - MARKINA-XEMEIN// Zaldibar tela eta, berriatuarrek Deialdiak tarako baliabide gehiago Argitu plataformak eta Ekolo - mobilizazioak egin zituz - eskatu zituzten, baita osa - gistak Martxan elkarteak au - ten, eta haserrea azaldu. Berriatuan osasungintza sungintzan inbertitzea eta zia aurkeztu zuten Europako publikoa eta oinarrizko murrizketarik eta pribata - Batasuneko Eskaeren Batzor - Herriko osasun etxeko gizarte zerbitzuak defenda - ziorik ez egitea. dean, eta horrek gaia ikertzea medikuari zabaltzeko eska - tzeko elkarretaratzea deitu agindu zuen, hau da, Europak tu zioten, baina hark eran - zuten azaroaren 4rako. Berriatuan, hilaren 23an hondakinen kudeaketaren tzun zien osasun berme Erantzun zabala eduki berriro zabaldu zuten osa - gainean daukan araudia bete guztiekin zabaltzeko beste zuen deiak, eta errepidea sun etxea, eta aurrez aurre - den edo ez. Urtarrilaren 21era langilerik ez zegoela. ere moztu zuten berriatua - ko arreta eman. arteko epea jarri zuten auziari buruzko iritzia emateko. 2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA ›› › 46 Azaroa

Baheketa masiboa egin zuten 695. urteurrena gogoan hartu zuten

ONDARROA // Baheketa masiboa egin zuten Ondarroako eta LEKEITIO // Lekeitioko udalerriak 695 urte bete zituen azaroa - Berriatuko 13-40 urte bitarteko bizilagunen artean. Guztira, ren 3an, eta kanpai hotsekin gogoratu zuten egun handia. Ho - 2.585 lagun egon ziren proba egitera deituta. Eladino Gonzalez rrela, herriko eliza guztietako ezkilak batera jo zituzten, eta Ondarroako osasun etxeko arduradunak nabarmendu zuenez, udaletxetik bolanderak bota. Ospakizunak aurretik hasi zi - era horretara asintomatikoak atzeman ahal izango zituzten. ren, ostera, hiru hitzaldi antolatu zituzten-eta Europako On - «Horri esker, positiboak eta ingurukoak isolatu ditzakegu, eta dare jardunaldien baitan. Udalak aurreratu zuenez, begirada transmisioa eten», azaldu zuen. 2025ean jarrita zeukaten, herriaren 700. urteurrenean.

2021eko egutegirako irudia aukeratu zuten Europako ondarearen jardunaldiagaz pozik LEKEITIO // Aroa Arrate aulestiarraren argazkia aukeratu zuten LEA-ARTIBAI // Europako Ondarearen Bizkaiko Jardunaldien 2021eko Lea Ibarreko egutegia irudikatzeko. Hamar lagunek balantze positiboa egin zuen Bizkaiko Foru Aldundiak. Jar - parte hartu zuten lehiaketan, eta guztira hamalau lan aurkeztu dueretan parte hartu dutenen %75ak esan du jardunaldiak le - zituzten. Irabazleak Muxora bideko errekastoa eroan zuen hendik ere ezagutzen zituztela. 2021ean ondarea eta hezkun - argazkira, eta 500 euro eskuratu zituen lanarengatik. tza uztartzea eduki zuten helburu.

2020 URTEKARIA - 48 ABENDUA LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA Danonartin elkarteak esker onez jaso zuen udalaren diru laguntza ONDARROA // Udalak 5.000 euro eman zizkion Danonar - tin elkarteari herriko dende - tan elikagaiak erosi eta pre - miadunen artean banatzeko. Bide batez, bultzada eman nahi izan zien bertoko den - dei. Danonartineko kideek es - ker onez jaso zuten babesa. «Hori barik ezingo genieke guztiei jatekoa banatu», esan zuten. Era berean, Berriatuko Udalak ere diru gehiago eman zien. Danonartin elkartearen Kontzezio Eguneko bertso jaialdiagaz hitzordua jarduna beharra duten herri - MARKINA-XEMEIN // Kontzezio Eguneko ber - eskarmentua zeukaten, aurretik parte hartu - tarrei laguntzea da, eta adie - tso jaialdiagaz aurrera egitea erabaki zuen takoak baitziren. Bakar batentzat izan zen razi zutenez, pandemiaren Amaiur elkarteak, eta ohi legez, sei bertsola - esperientzia berria Maite Berriozabal gai- testuinguruan hirukoiztu ri atera ziren frontoi nagusiko oholtzara, jartzailearentzat. Sarrera guztiak jaialdiaren egin ziren premia zeukate - hauek: Nerea Ibarzabal, Unai Iturriaga, aurretik agortu ziren, pandemia egoeragatik nak: urte amaieran 70 familia Maialen Lujanbio, Andoni Egaña, Amets Ar - edukiera mugatua zen eta. Horrenbestez, zeuden talde horretan. zallus eta Miren Amuriza. Bertsolari guztiek irudi ez ohikoa agertu zuen frontoiak.

Euskaraldiaren aukera guztiez baliatuta Pentsiodunak mobilizatu egin ziren LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU// Euskaraldiaren barruan, antzerki LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU // Pentsiodunek mobilizazioak emanaldiak eskaini ziren Etxebarrian, Ziortza-Bolibarren eta deitu zituzten Toledoko gomendioen aurka protestatzeko, Aulestin —argazkian, Urpekakariak — Horrez gain, besteak eta, beste behin, egungo pentsio sistemaren gabeziak sala - beste, Munitibarren irakurtaldia egin zuten, Markina- tzeko. Lekeition —argazkian—, Mutrikun eta Ondarroan Xemeinen bisita gidatua eta Berriatuan zumba eta jolasak. batu ziren aldarrikapenak lau haizeetara zabaltzeko. 2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA // 49 › Abendua ›› › Durangoko Azoka etxe guztietara sartu zen, erronkari eutsita

LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU // Mugak muga, produktuak erosi eta kulturaz gozatzeko aukera eman zen, bertatik bertara zein sareen bitartez

Inoizko bereziena izan zen deia egin zieten herritarrei Begiak zerumugan beharra bidez, Jon Arriaga marki - 55. Durangoko Azoka. irekiera ekitaldi ofizialean. azaldu zuten, eta Iker na-xemeindarra koordina - Pandemiaren eraginez New Yorketik, Kirmen Badiolak, Behin Zegama- tzaile lanetan zelarik, eta mugak jarri beharra egon Uribe idazleak mezua hela - Aizkorrin parte hartu nuen horren baitan, besteak arren, konpromisoari eutsi razi zuen bideo bidez, eta lanari buruzkoak kontatu beste, kontzertuak antolatu eta abian jarri zuten, pro - euskarazko sorkuntzak zituen. zituzten Ondarroan. duktuak on line eskuratze - mendez mende utzitako Horrez gain, Eneritz ko aukera emanaz. arrastoa izan zuen gogoan. Musikaren atalean ere Zeberio dantzari ondarru - Ekitaldiei dagokienez, 100 eman zuten zeresanik ber - tarrra 2020ko ekitaldiko proposamen egin zituzten, Hizlari eta aurkezle tokoek, bakarlari eta talde aurpegietako bat izan zen, eta aforo mugak kontuan Leire Bilbao, liburua aur - ugariren lanak Internetetik bera zen-eta iragarkiko hartuta, etxetik ere jarraitu kezten ezezik — Etxeko erosteko aukera egon bai - protagonista. ahal izan ziren. urak poema liburua argita - tzen Durangon, baita Dena Testuinguru honetan, Durangoko Azokak euskal ratu du —, gidari lanetan taldearen zuzenekoaz Ondarroako hiru film labur kulturan duen zentraltasu - ere aritu zen Uxue Alberdik gozatzeko ere. Irudienearen film laburren na gogoratu, eta liburuak, azken lanaren berri eman Durangoko Azoka herrieta - lehiaketako finalerako sail - diskoak eta bestelakoak zuenean. Miren Agur ra ere hurreratu zen Zu katu eta euretako batek ira - denda digitalean erosteko Meabek eta Ane Pikazak non, han DA! ekimenaren bazi egin zuen: Fail lanak. 2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA // 50 Euskara

Euskaltzaindiak Txomin Solabarrieta omendu zuen ONDARROA // Euskaltzaindiak 2019an hildako euskaltzainak omendu zituen, tartean, Txo - min Solabarrieta ondarruta - Gizaburuagako agerraldia. rra. Euskararen akademiak gogorarazi zuenez, abadea euskararen sustatzaile izan zen Bizkaiko parrokietan, eta EUSKARALDIA ren ariketa elizbarrutiko itzultzaile ofi - ziala ere bai. Adorez taldeko urte osora zabaldu zuten kide, hamabost hiztegiren ar - gitalpenean parte hartu zuen. LEA-ARTIBAI ETA MUTRIK U// ditik Euskaraldira ekimena Ariguneak gehitu zitzaiz - «Aparteko lana egin izan du Ariguneak sortu prestatu zuten, hainbat ari - kien, hau da, entitateetan ondarrutarrak itsas munduko ziren, euskaraz keta jostagarriren bidez euskaraz lasai aritzeko lexikoa taiutzen, sinonimoak lasai aritzeko etxe barruan zein etxetik guneak, Belarriprest zein aukeratzen nahiz egokitzen, hizkuntza ohituretan pizga - Ahobizi izan. Bigarren eta, batez ere, Aditz Hiztegira - guneak rri izateko helburuz. Euskaraldia azaroaren ko milaka esaldi prestatzen», 20tik abenduaren 4ra gau - adierazi zuen. Euskaltzain - Bigarren Euskaraldiak Esperientzia handitzen zatu zen, eta hori posible diak Ohorezko euskaltzain berritasun garrantzitsua egiteko, batzordeak eratu izendatu zuen 2018ko apirila - ekarri zuen: Ariguneak, hau 2018ko Euskaraldiaren ziren herririk herri, baita ren 27an. Andres Urrutiak da, euskaraz lasai aritzeko emaitzak hauspotu - eskualdean ere. Gainera, esan zuenez giza testigantza guneak. Pandemiaren era - rik,2020an esperientzia «harremanetan euskararen egokia eman zuen Solabarrie - ginez, hainbat ekimen mol - errepikatu eta beste behin presentzia areagotu nahi - tak, fedea eta euskara uztartu - datu eta beste batzuk sortu gizarte mailako ariketa pro - rik, eta jakinda ingurune ta. «Euskara bizia jasotzeko zituzten. posatu zuten, Gehiago, digitalak garrantzi handia gogoa zeukan, Hiztegigintza - gehiagorekin, gehiagotan hartu duela harreman sare - ren bidez dotore egin zuena», Era horretara, apirilaren goiburu hartuta eta jauzia etan», Ahobizi eta Belarri- esan zuen. Solabarrieta 20tik maiatzaren 3ra, alar - emanda: Ahobizi eta prest digitala aktibatzeko 2019ko apirilaren 18an hil ma egoera betean, Etxeal- Belarriprest rolei proposamena egin zuten. zen, Bilbon. Euskara // 51

Ana Urkiza Eusko Ikaskuntzako buru izendatu zuten

ONDARROA // Ana Urkiza on - darrutarra Eusko Ikaskuntza - ko lehendakari aukeratu zu - Euskal zine bilera etxetik jarraitu ahal izan zen ten Batzar Orokorrean iraile - LEKEITIO // Webgunearen bidez, pantaila zesu eta gai desberdinetako lanak ikusi ahal an, lehenengo emakumea guztietara zabaldu zuten 43. Euskal Zine Bi - izan ziren, guztira 19 film labur. 2019ko for - erakundearen historiaren 102 lera, azaroaren 21etik 29ra. Beste behin, Le - matua mantenduz, lehiaketa bateratua egin urteetan. Eginkizun berria keitio euskaraz ekoitzitako ikus-entzunez - zen, hau da, ez ziren bereizi lan profesiona - «ilusioz eta erantzukizunez» koen erakusleiho bilakatu zen, eta hari esker lak eta amateurrak. Zuzendaritza, gidoi eta hartzen zuela esan zuen. teknika, tratamendu, genero, sorkuntza pro - film onenaren sariak ezberdindu ziren.

Lander Garrok irabazi Korrika 2022ra zuen Zubikarai atzeratzea nobela beka erabaki zuten ONDARROA // Lander Garro LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU Hendaiako bizilagunak esku - // Pandemia egoera kon - ratu zuen XX. Augustin Zubi - tuan hartuta, eta erabakia karai Nobela beka. Epaima - hartzea «gogorra» izan haiaren iritziz «idazkera fres - zela onartuta, AEK-k Ko - ko eta sinesgarria» erakutsi rrika urtebete atzeratzea zuen nobela proiektuan. erabaki zuen, 2022ra.

Pandemian, hizkuntza eskubideak urratuta Berba Lagunen beharra aldarrikatu zuten LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU// Arartekoak kezka azaldu zuen pan - LEA-ARTIBAI // AEKren Berbalagun taldeak abiatu ziren Le - demian hizkuntza eskubideak urratu zirelako. «Euskaraz arta - keition, Markina-Xemeinen eta Ondarroan. Egitasmoak tua izateko eskubidea ez dute aintzat hartu hainbat alor publi - konfiantzazko eremua sortu eta harremanetan jarri nahi zi - kotan», esan zuen. Eragile ugarik salatu zuten euskara bazte - tuen euskara praktikatu nahi zutenak eta horiei lagunduko rrean uzten ari zirela agintarien agerraldietan eta zerbitzuetan. lieketenak, bidelagunak. Parte hartzeko deia egin zuten. 2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA // 52 Kultura

Arriaga eta Lertxundiren lanak, ikusgai ARTEA // Jose Pablo Arriaga markina-xemeindarrak etxe - ko ateak zabaldu zituen aza - roan Itoginak lana erakuste - ko. «Metakrilatozko horma zurrunak ditugu tartean», adierazi zuen, eta elementu Literatur uzta zabala eskuratzeko aukera eman horretaz baliatu zen obra be - rria sortzeko. Mikel Angel zuten eskualdeko idazleek, urte berezia izan arren Lertxundi berriatuarrak, bere ARGITALPENAK aldetik, 23. Bosteko erakuske - • Miren Agur Meabe. ta ibiltarian parte hartu zuen. LITERATURA // S ormen handiko urtea izan Begiak zerumugan eta N ola gorde errautsa golko- Horren baitan, bere eskultu - da literaturaren alorrean. Eskualdeko idaz - an p oema liburuak eta umeentzako lau lan: K a - rak izen honen pean aurkeztu leek ekoizpen zabala argitaratu dute. tta ametsetan, Katta ihesi, Katta mendian e ta Ka- zituen: Begirada dibergente - tta udalekuak. ak: shakkei ukitu bat. Beharraren aitortza • Yolanda Larreategi. B i txantxangorri haritz Idazleen lanaren aitortza ere, hortxe. Kir - adarrean ( P eru Abarka Album lehiaketa) men Uriberen obrari buruzko liburu bat • Leire Bilbao. Etxeko urak poema liburua. egin zuten, Bizitza, fikzioa, i zen bereko • Iñigito Txapelpunk G abonetako Ipuinak. EHUren udako ikastaroan oinarritua. Gai - • Maribel Aiertza Rementeria I zaroren izarra. nera, ondarrutarraren poema bat jaso zuten • Yolanda Arrieta Malaxetxebarria. T xokolategia. The New Yorker a ldizkariaren webgunean. • Kirmen Uribe. B ilbao-New York-Bilbao liburua- Bestalde, Miren Agur Meabek Mikel Zarate ren edizio berritua. haur literatur saria eskuratu zuen, I tsasoa - • Ana Urkiza. Paperezko ahozapietan idatzitako ren atea e leberriarengatik. Horrez gain, Lei- ipuinak. re Bilbao ondarrutarra omendu zuten Za - • Ainhoa Elordi. B izirik nagoelako. rauzko Literaturian, haur eta gazte literatu- • Iker Badiola. B ehin Zegama-Aizkorrin parte ran egindako ekarpenagatik. hartu nuen. Kultura // 53

Musikaz gozatzen eta musikaz gozarazten MUSIKA // Musikariak ez ziren geldirik egon. Braulio , Piztiaken diskografia osoa platafo - Euskal wikipedia Besteak beste, jendearen diru laguntzari es - ma digitalean argiratu zuten, Jabi Patxon le - elikatzeko ardura ker, musika diskoa kaleratu zuen Denak, eta keitiarrak eta Haizea Martiartu markina-xe - hartuta bideo klipa Incursedek —diskoa 2021erako meindarrak lehen diskoa plazaratu zuten, aginduta— , Keu Agirretxeak Geruzak abes - eta Unai Egia musikari lekeitiarrak bakarka - ONDARROA // Euskal wiki - tia eta bideoklipa estreinatu zituen, Brauliok ko bideari ekin zion eta diskoa atera. pedia elikatzeko lehiake - tan izena emanda, Ibai Muñiz ondarrutarrak sa - Pantailetarako reko entziklopedian edu - kia gehitu zuen, herriko eskaintzak hainbat pasarte historiko ZINEA // Arantza Ibarraren Mi eta pertsonaia batzuen bi - pequeño samurai pelikulak bliografia, hain zuzen, Bi - publikoaren saria jaso zuen txore Laka artistarena eta Zinegoaken, eta bigarrena Imanol Oruemazaga aba - izan zen Alemaniako Perlem de, kultur eragile, politi - film jaialdian. Albiste gehiago kari eta historialariarena. ere sortu ziren ikus-entzunez - koen arloan: Eun Me 1’59’’ proiektuan parte hartu zuen UrLur kofreografia ondarru - tarrak, mundu mailako eki - mena, Naia Arantzamendi ondarrutarraren Sutan lanak irabazi zuen Zineako I. Film Laburren gidoi lehiaketa eta Mutrikun Ilargi guztiak. To - das las lunas grabatu zuten. 2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA // 54 Politika EUSKO LEGEBILTZARRERAKO HAUTESKUNDEAK EH Bildu izan zen alderdirik bozkatuena EAEko hauteskundeetan eskualdean Indar korrelazioa ›› Jeltzaleek botoak galdu zituzten, eta koalizio abertzaleak gora egin zuen; 31 jesarleku lortuta, EAJ gailendu zen Eusko Lebebiltzarrerako hauteskundeetan

EMAITZAK ›› Elkarrekin Equo Herria. EH Bildu EAJ Podemos-IU * PSE-EE PP+Cs ** Berdeak *** Zuriak Baliogabeak Abstentzioa Amoroto 121 113 117 121 3 4 0 0 0 0 0 4 1 0 2 0 %26,51 %28,14 Aulesti 230 234 102 123 5 5 2 0 0 1 1 15 2 0 0 4 %34,10 %30,00 Berriatua 237 277 246 258 7 20 7 3 1 3 2 20 3 2 1 0 %40,49 %34,74 Etxebarria 200 178 216 262 6 27 4 3 0 6 2 27 6 2 1 0 %25,98 %20,79 Gizaburuaga 67 69 32 32 6 10 0 0 0 1 0 10 2 0 0 3 %27,21 %28,13 Ispaster 163 167 212 218 13 27 6 0 1 7 0 27 1 3 4 0 %24,77 %21,68 Lekeitio 1.877 1.875 1.693 1.824 106 246 64 54 27 50 31 246 24 14 8 10 %33,00 %28,28 Markina-Xemein 979 902 1.060 1.193 73 168 36 32 21 40 22 168 13 9 16 6 %38,31 %35,05 Mendexa 110 114 116 134 11 16 2 5 0 2 4 16 1 1 3 5 %28,24 %23,9 Munitibar 138 121 99 119 9 11 2 0 0 0 1 11 1 3 1 0 %35,84 %29,75 Mutriku 1.142 1.051 1.019 1.142 84 229 64 58 43 89 29 229 32 23 19 16 %39,24 %35,51 Ondarroa 2.158 2.057 1.580 1.646 147 366 75 74 66 140 13 366 26 30 22 21 %39,07 %36,64 Ziortza-Bolibar 117 137 95 110 4 3 1 1 2 3 0 3 1 1 2 0 %33,73 %29,48 GUZTIRA 7.539 7.295 6.587 7.182 474 1.142 263 230 161 457 105 1.142 113 88 79 65 %32,81 %29,40

*Elkarrekin Podemosen hautagaitzan aurkeztu zen Equo 2016ko Eusko Legebiltzarrerako hauteskundeetan. *** 2020koetan bere hautagaitza propioa aurkeztu du Equok. **PP eta Ciudadanos al - derdiek hautagaitza bana izan zuten 2016ko hauteskundeetan; koalizioan aurkeztu ziren domekan. ITURRIA: EUSKO JAURLARITZA

Etxaniz, Xenki, Murgi eta Aldarondo gogoan hartuta

LEA-ARTIBAI // Ondarroan, plakak jarri zituzten Angel Etxaniz eta Fran Aldarondo - ren omenez. Etxaniz 1980ko abuztuaren 30ean hil zuten, eta Aldarondo 1979ko urria - ren 17an. Lekeition Xenki eta Murgi izan zituzten gogoan irailaren 2an. Guardia Zibilak 1972an hil zituen. Politika // 55

Arantza Zulueta kartzelatik irten zen zigorra beteta LEKEITIO // Arantza Zulueta otsailaren 11n utzi zuten libre, 11/13 auziko epaiketako zigor Izan bideak presoen aldarria kalean mantendu zuen osoa bete ostean. 47 lagunen LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU // Sare euskal pre - izan zituzten, nahiz eta denak gauzatzea po - aurkako epaiketa hartan bera - so, errefuxiatu eta deportatuen aldeko talde - sible izan ez pandemiaren eraginez. Hain ri eta Jon Enparantzari baino ak Izan bidea ekimena jarri zuen abian, pre - zuzen ere, gogorarazi zuten itxialadi garaian ez zieten kartzela zigorra eza - soak etxeratzeko urratsak eman beharra al - presoen egoera gogortu egin zela. «Euskal rri, eta biak 2019ko irailaren darrikatzeko. Herririk herri, eskaera hori preso eta iheslaririk gabeko oraina eta etor - 30etik zeuden espetxean. irudikatzeko proposamenak bultzatu nahi kizuna» eraiki beharra nabarmendu zuten.

‘Herriko tabernen’ Kazetariak, berme auzia exekutatzen eske euskaraz lan hasi ziren egin ahal izateko LEA-ARTIBAI // Auzitegi Nazio - EUSKARA // Euskal kazeta - nala hasi zen ‘herriko taber - ritzako profesionalek eus - nen’ sententzia exekutatzen. karaz lan egiteko bermea Modu horretara, Lekeitioko eskatu zioten agerraldi pu - Galarrena eta Ondarroako blikoan Jaurlaritzari, Uxolaren kontuetan esku har - oraindik arduradunak au - tu zuen. keratzekotan zirela.

EAJk pintaketak salatu zituen Hamaika Gara, erreferendum eske LEKEITIO // Pintaketak egin zituzten Ernairen eta Gaztediaren LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU // Etorkizun politikoa erreferen - izenean, eta horren aurrean Lekeitioko EAJk ekintza salatu eta dum bidez erabakitzearen aldeko Hamaika Gara egitasmoak jokaera horiek «onartezinak eta gaitzesgarriak» direla esan Euskal Herriaren puntu gorria burujabetzaren mapan koka - zuen. «Ekintzok batzuen ahulezia politikoa eta kultura demo - tzera deitu zuen. Arrazoi horregatik, erreferenduma aldarri - kratiko falta erakusten dute», adierazi zuen. katu zuen, eta hura babesteko, sinadura bilketa abiatu. 2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA // 56 Ekonomia

Itsasoko plastiko hondarrak berrerabiltzea asmo LEA-ARTIBAI // Leartiker zen - tro teknologikoak eta Azaro Fundazioak, lankidetzan, proiektu bat aurkeztu zuten Antxoa kuota bera mantentzea erabaki zuten itsasoko plastiko hondarrak LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU // Antxoa kuota zihardutenek ohi baino arinago hasi zuten berrerabiltzeko estrategien beragaz jarraitu zuten arrantzontzi tradizi - arrantza, hain zuzen ere, sei aste aurretik: inguruan, Circularseas, hiru nalek. Horrenbestez, kanpainan indarrean 2020an teknika tradizionalekoek martxoa - urterako eta Europako beste mantendu zituzten aurreko urteotako neurri ren 1ean ekin zioten zereginari eta pelagiko - herrialde batzuetako elkarte - gehienak. Hori bai, baimendutako kuotan al - dunek apirilaren 15ean. Alde bien arteko ba - ekin batera talde lanean. daketa handirik egon ez arren, pelagikoekin tzarrean hartu ziren erabakiak.

Irakaskuntzak greba deitu zuen Industria berpizteko ituna sinatu zuten LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU // Hezkuntza zentroetan greba deitu MUTRIKU // railean, industria sarearen lehiakortasuna ber - zuen gehiengo sindikalak. Langileen, ikasleen zein familien matzeko ituna sinatu zuten Debabarreneko eta Debagoiene - %65ak jarraitu zuen sindikatuen arabera, eta %45,2k Hezkuntza ko enpresa elkarteek. Alde biek esan zuten «aliantza estrate - Sailaren esanetan. Aurrez aurreko ikasturte segurua eta ados - gikoa» zela, eta barrutia « doitasun teknologien erreferente tua bermatzeko neurriak aldarrikatu zituzten. modura» kokatzen lagunduko zuela. Ekonomia // 57

Jon Fernandezek ‘Pentsioen geroa’ liburua aurkeztu zuen

ONDARROA // Jon Fernandez kazetariak Pentsioen geroa li - Maiatzaren Lehena, etxealdian ere bai burua aurkeztu zuen, Berria , LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU // Osasun krisia - rretarako erabilita, langile klasearen harro - Elkar eta Jakin fundazioaren ren eraginez protesta jendetsuak egin ezin tasuna nabarmendu nahi izan zuten. Bakoi - Aleak bildumaren baitan. On - izan bazituzten ere, sindikatuek Maiatzaren tzak eguna bere erara antolatu izanagatik, darrutarrak pentsio sistema Leheneko aldarrikapenak gogoan hartu zi - euskal gehiengo sindikalak (LAB, ELA, ESK, publikoaren krisia ulertzeko tuzten. Sare sozialen bidez edo etxeetako Steilas, Hiru eta Etxalde) indarrak batu eta gakoak eta erronkak izan zi - leihoak eta balkoiak zein lan espazioak ho - irudi komun bera partekatu nahi izan zuen. tuen aztergai. Ostalaritzaren kalteak arintzeko Abeltzaintza eta neurriak agindu ziren nekazaritza lagundu zuten LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU // Jaurlaritzak 30 milioi euro - LEA ARTIBAI // Bizkaiko ko diru laguntza programa Foru Aldundiak 415.000 iragarri zuen taberna eta jate - euro bideratu zituen neka - txeentzat, baliogarri izango zaritza eta abeltzaintza zitzaizkielakoan jarduerari sektoreetara, COVID-19ak eta enpleguari eusteko eta eragindako krisiari aurre ekonomia galerak arintzeko. egiteko.

Lanean osasuna zaintzeko berme eske Lehen sektorea indartzeko ahaleginean LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKU // Azaroaren 28an, Lan Osasuna - ISPASTER // Azoka egin egin zuten, baina postu hutsak baino ez ren Nazioarteko Egunaren harira, lantokien aurrean mobili - zituzten jarri, hau da, aparteko egitaraurik gabe. Hori bai, lehen zatzera deitu zuen euskal gehiengo sindikalak. «Langileak sektoreak bultzada behar zuela eta, hitzorduari eustea erabaki euren osasuna bermatzeko baliabide nahikorik barik lan egi - zuen udalak. Hamabi erakusmahaitan, baserriko produktuak tera behartzen dituzte», salatu zuten. eta artisautza gaiak eskuratu ahal izan ziren. 2020 URTEKARIA - LEA-ARTIBAI ETA MUTRIKUKO HITZA // 58 Kirola Maila ona txinga eroate eta lasto botatze lehiaketetan ONDARROA // Jabier eta Ane Urresti aita-alabek —argaz - kian— hirugarren egin zuten Euskal Herriko txinga eroate txapelketan, bakoitzak bere mailan, Araban. Mikel Agirre ondarrutarrak zilarra lortu zuen Dimako Bizkaiko Lasto Botatze neurketan.

Zesta-punta zirkuituan, Markina-Xemein abiapuntu LEA-ARTIBAI// Zesta-puntazaleek hitzordu Ibon Aldazabal berriatuarra. Markina-Xe - garrantzitsua eduki zuten. Izan ere, COVID- meinen izan zen lehen aurrez aurrekoa, uz - 19aren eraginez formatua eta egutegia alda - tailaren 10ean, Masters Serieagaz. Munduko tu arren, eutsi egin zioten Jai Alai World Pilota Batzarreko presidente Fernando Az - Tour zesta-punta zirkuituari. Jokalarien ar - karatek nabarmendu zuen zailtasunak zail - tean zeuden Aritz Erkiaga ispastertarra eta tasun maila handiko zirkuitua osatu zutela.

Ondarrutarrak, Bizkaiko txapelketan nagusi LEA-ARTIBAI // Ondarroako emakume taldeak lortu zuen Bizkaiko traineru txapelketa, bigarrenak (Lutxanak) baino 22 segundo gu - txiago eginda ( 11:54:27 minutu). Isuntza hirugarrena izan zen. Bestalde, Edriga Aranburu lekeitiarra Bizkaiko Arraun Federa - kuntzako buru izendatu zuten, beste lau urterako.

Saizar eta Aginaga, Orkatz Beitiak Euskal Herriko rallyan errekor berria bizkorrenak ezarri zuen ONDARRROA// Orkatz Beitia LEA-ARTIBAI// Aitor Saizar pi - atletak 7,06 marka lortu lotu berriatuarrak eta Gorka zuen 60 metroko lasterke - Aizkolariek uko egin zioten jokatzeari Aginaga kopilotu ondarruta - tan pista estaliko probetan. MUTRIKU // Hainbat aizkolarik Euskal Herriko Txapelketan rrak 2020ko Euskal Herriko Horrela, Espainiako erre - ez parte hartzea erabaki zuten, federazioarekiko desadosta - Rally Txapelketa irabazi zu - kor berria ezarri zuen M40 sunengatik, tartean Ugaitz eta Aratz Mugerza mutrikuarrek, ten, Peugeot 207 Super 2000 kategorian. eta euren kabuz beste txapelketa bat antolatuko zutela iraga - auto estreinatu berriagaz. rri. Federazioari «utzikeria» leporatu zioten. 2020 zenbakitan // 59 2 Biztanleak 31.715 ] Lea-Artibai eta Mutrikun. Horretxenbeste biztanle daude berton erroldatuta. Gehiago dira hil direnak jaio direnak baino: 170 lagun jaio dira, eta 275 hil.

2 Langabetuak 1.509 ] Lea-Artibai eta Mutriku. 2020ko urrira arte, Lea-Artibai eta Mutrikuko langabetu kopurua. 2019an baino 368 gehiago. ] HERRIZ HERRI. AZAROAREN 30ERA ARTE ] Herri handienetan. Ondarroan, 492 langabe; Lekeition, 317; Markina-Xe - HERRIAK Jaiotzak Heriotzak Errolda meinen, 245 eta Mutrikun, 237. Amoroto 3 6 416 Langabezia, goruntz. Aulesti 3 16 646 2014an, 1.742 langabetu zeu - Berriatua 5 11 1.244 den; 2015ean, 1.523; 2016an, 1.312; Etxebarria 2 8 789 2017an, 1.190; 2018an, 1.243 eta Gizaburuaga 0 1 204 2019an 1,141. Ehunekotan, On - Ispaster 7 7 763 darroan daude langabetu Lekeitio 33 60 7.367 gehien, %11,97; eta Gizaburua - Markina-Xemein 39 44 5.111 gan gutxien, %3,8. Mendexa 2 3 433 Joera. Munitibar 2 1 498 2013an, langabeziak beheranz - Mutriku 24 41 5.315 ko joera hartu zuen, eta Ondarroa 46 74 8.514 2018an gorakoa. 2019an, berri - Ziortza-Bolibar 4 3 415 ro behera egin zuen kopuruak, GUZTIRA 170 275 31.715 eta aurten nabarmen gora.