Vijf andere revoluties in de sport De onstuitbare Haaienpak Het begint in 2000 met de introduc- tie van het haaienpak en het mondt enige jaren later uit in de supersoni- sche LZR-racer. Zwempakken die het drijfvermogen vergroten. De wereld- records sneuvelen bij bosjes. Bonds- coach Jacco Verhaeren zegt dat het opmars van wel sport moet blijven en mobiliseert het verzet. Per 1 januari 2010 ver- bood de wereldzwembond FINA de pakken.

Schroefnop De WK-finale van 1954, Hongarije - Duitsland, wordt gespeeld op een de klapschaats veld dat door de regen spekglad is. Hongarije is favoriet, mede dankzij een 8-3-zege in de groepsfase op de Duitsers. Adidas voorziet het Duitse elftal vóór de finale van nieuwe Nooit maakte het schaatsen een zo stormachtige schoenen, met schroefnoppen. Hongarije glijdt uit, Duitsland blijft op ontwikkeling door als midden jaren negentig. Met de been en wint de wereldbeker. dank aan de klapschaats, een Nederlandse uitvinding. Kunstgras Op gras kunnen Indiërs en Pakistani DoorWybren de Boer alles met stick en bal. Om en om ver- delen ze het olympisch goud. Totdat het kunstgras z’n intrede doet in het r. Gerrit-Jan van Ingen Schenau anderen.’ De woorden maakten die- hockey. Na 1984 nemen de kracht- was geen groot sportliefheb- SPORTCANON pe indruk op Jos de Koning. patsers uit Duitsland, Australië en ber. Hij zei het zelf meermalen De Koning was een verdienstelijke Nederland de macht over. in interviews. Dat collega’s op schaatsjunior, die niet van plan was de Vrije Universiteit in Amster- zijn sportieve ambities onderge- Tartan Idam op maandagochtend een pest- schikt te maken aan zijn studie. Pro- Hardlopen wordt tot 1968 gedaan op humeur hadden als Ajax de voor- pedeuse halen en daarna het vizier gravel, zand of gras. Tot dat jaar gaande dag had verloren, vond hij op de Olympische Spelen, was de af- wordt het wereldrecord op de 100 lachwekkend. Hooguit één tak van spraak met zijn ouders. Maar nog tij- meter slechts zes keer verbeterd. Bij sport kon hem bekoren: schaatsen. dens dat bewuste college van Van In- de Olympische Spelen van Mexico in Al gingen daarbij zijn gedachten gen Schenau maakte bij De Koning 1968 lopen de atleten voor het eerst vooral uit naar natuurijs. ‘Fijne, eer- de ene droom plaats voor de andere. op een tartanbaan. In de ruim 40 jaar lijke sport’, zei hij. Hij zou als wetenschapper zijn favo- die volgen, wordt het wereldrecord Van die nuchterheid was op vrij- riete sport dienen. Binnen drie jaar op de 100 meter dertien keer aange- dag 22 november 1996 echter weinig kon hij als promovendus aan de slag scherpt. te merken bij de hoogleraar biome- NEDERLAND bij Van Ingen Schenau. chanica. Een enkeling meende zich Tegenslag was er uiteraard ook. Zo Skinsuit zelfs te herinneren dat Van Ingen werd de aanvraag tot octrooi afge- Schaatser Franz Krienbühl heeft be- Schenau die dag ‘ronduit opgewon- wezen, toen bleek dat ene Karl Han- gin jaren zeventig de lachers op zijn den’ was. De eerste wereldbekerwed- Een revolutie in nes uit het Beierse Raitenhaslach hand. Geen klassieke muts, maar een strijd van het schaatsseizoen stond het schaatsen hen was voor geweest. In 1894 nog strakke outfit met badmuts vormt dat weekeinde op het programma, wel. ‘Krijgen we tenminste geen ru- zijn werkkleding. Condoompak, Man in Berlijn. ‘Het gaat gebeuren’, had zie om de miljoenen’, zei Van Ingen van Mars en Plastic-clown schrijven Van Ingen Schenau zich laten ontval- In de Volkskrant Sportcanon wordt Schenau laconiek. de kranten. Pas na jaren ziet de rest len. ruim een eeuw sportgeschiedenis in Maar schaatsfabrikant Viking van de sportwereld het nut van een Het nog prille seizoen had tot dan kaart gebracht, te beginnen bij Pim bleek toch bereid te investeren in aerodynamische outfit in. in het teken gestaan van de verwij- Mulier. Een onafhankelijke com- het project. Begin 1985 was het pro- dering van Falko Zandstra uit de missie van deskundigen heeft een totype gereed. Sprinter Ron Ket trad kernploeg, de oogstoornissen van lijst van 35 sporthelden, wedstrijden op als proefkonijn, de Jaap Eden- en de rechts- en ontwikkelingen samengesteld. baan fungeerde als decor. En zo zaak tussen en de Samen moeten zij de vlucht schetsen kwam de klapschaats met 40,63 KNSB. De IJsselcup, in de goede oude die de sport heeft genomen. (opening 10,2) voor het eerst in de tijd het startsein voor de winter, was Vandaag het 32ste venster over de statistieken. ‘Geen bijzondere tijd’, gewonnen door de klapschaats, de uitvinding van aldus Ket. en Jeroen Straathof. In een bijzin ir. Gerrit-Jan Van Ingen Schenau die De nieuwsgierigheid van kern- was hier en daar gemeld dat Tonny een revolutie ontketende in het ploegcoach Henk Gemser was echter de Jong, en Carla schaatsen. gewekt. In het seizoen 1985-1986 liet Zijlstra hun rondjes hadden gere- Woensdag 5 januari verscheen het hij zijn coryfeeën de nieuwe schaats De Nederlandse sprinter Erben Wen- den op klapschaatsen. vorige venster, over Sjoukje Dijkstra, testen. Na een paar rondjes wisten nemars tijdens een trainingswed- En toen gebeurde het inderdaad. de enige Nederlandse kunstrijdster ze genoeg. ‘Te zwaar’, zei Hein Ver- strijd in Turijn in de aanloop naar de In Berlijn. De Jong en Zijlstra versloe- die olympisch goud veroverde bij de geer. ‘Niet stabiel genoeg’, meende Olympische Winterspelen gen op de 3000 meter de ‘onver- Winterspelen in Innsbruck in 1964. Leo Visser. van 2006. Foto Olaf Kraak slaanbare’ Gunda Niemann. In huize De test van Emiel Hopman tijdens Van Ingen Schenau heersten blijd- een marathon op natuurijs in Fin- schap en opluchting. Binnen 48 uur dervonden. Wim Schreurs en Hans land werd een flop doordat een Ze werden de sensatie van het sei- de konen te luisteren. Alleen Tho- ze overwoog zelf klapschaatsen aan oordeelde , die aan een pen af hoe lang het zou duren voor In Warschau, bij de WK afstanden in plezier te doen. Vier dagen later wist was de klapschaats veranderd van Meester, als instrumentenmakers etenszakje verstrikt raakte in het zoen. Aan het eind van de winter mas, op dat moment regerend we- te schaffen? ‘Auf keinen Fall.’ geheime test in het voorgaande sei- die bewuste schaatser de overstap maart, schudde Rintje Ritsma dank- hij dat hij ongeneeslijk ziek was. een bijzin in een spraakmakend verbonden aan de VU, mengden zich klapmechanisme. Dat De Koning er 1994-1995 bleken de pupillen van De reldkampioene op de 1000 en 1500 Een dag later, op maandag 25 no- zoen knieklachten had overgehou- zou maken. zij de klapschaatsen een vormcrisis Terwijl de wereldrecords aaneen hoofdartikel met vette koppen. gretig in het gesprek. Gevieren gin- die winter zonder problemen de Elf- Bles en Van Kordelaar gemiddeld meter, hing verveeld in haar stoel. vember 1996, stond de telefoon bij den. ‘Een Elfstedentocht zal nooit ge- Op het ijs heerste anarchie. De van zich af. ‘Dit had ik veel eerder werden geregen, voerde Van Ingen De Volkskrant: Klassieke ijzers del- gen ze aan de slag. Februari 1983 riep stedentocht mee volbracht, liet ie- 6,2 procent progressie te hebben ge- Halverwege de avond verontschul- Viking in Weesp niettemin rood- wonnen worden op klapschaatsen. Jong werd Europees kampioene, de moeten doen. Het voelt als een twee- Schenau die winter een kansloos ge- ven onderspit tegen klapschaats. Van Ingen Schenau: Eureka! dereen onberoerd. boekt. De rest van de landelijke digde ze zich met de woorden dat ze gloeiend. En op de VU in Amsterdam Je trapt ze direct kapot’, zei mara- New York Times schreef over ‘the big- de jeugd’, zei hij. Gemser trok de vecht. Op de VU werd hij niet meer AD: Klapschaats als geheim wapen. Zijn eerste klapschaats – het nul- ‘Misschien willen we gewoon te jeugd liet slechts de gebruikelijke iets anders ging doen. moest de receptioniste opvallend thonschaatser Lammert Huitema. gest revolution on ice in history’, enig juiste conclusie: ‘Wie volgend gezien, collega’s meed hij. NRC: Tonny de Jong uitblinkster op model – was van een kinderlijke een- veel’, zei Van Ingen Schenau tijdens 2,5 procent vooruitgang noteren. De ‘Jullie krijgen van mij een maand vaak doorverbinden naar mijnheer Alleen Ard Schenk, die in de jaren Niemann bekeerde zich tot de klap- jaar in olympisch goud wil Teruggetrokken in zijn huis aan- klapschaatsen. voud. Van Ingen Schenau zaagde een evaluatie. Pas zeven jaar later, in daaropvolgende winter reden ook om het uit te proberen’, zei Krook. Van Ingen Schenau. Toen De Jong zeventig had gezien hoe de Zwitser pers, Thomas huilde en Veldkamp winnen, kan niet zonder de klap- schouwde hij de revolutie, ogen- In de koffiekamer van de Faculteit simpelweg de hak van zijn gewone het najaar van 1993, zou het onder- jeugdselecties van Groningen en aan het eind van de week in Franz Krienbühl in zijn aerodynami- mopperde dat het schaatsen er niet schaats.’ schijnlijk emotieloos, niet langer der Bewegingswetenschappen van schaatsen los, waardoor de schaats werp weer op tafel komen. ‘Laten we Friesland op de klapschaats. Sijtje A Niemann opnieuw een draai om de sche skinpak werd weggehoond, mooier op werd. In die sfeer trok het Van Ingen Schenau kon niet wach- lijstjes bijhoudend, niet langer kran- de VU stond die maandagochtend, als het ware kon scharnieren. Zon- het nog één keer proberen’, stelde van der Lende, trainster van de Frie- ‘Een incident’, riepen vele schaatsers oren gaf, was het hek van de dam. toonde een vooruitziende blik. ‘Als circus medio januari 1997 naar het ten. En de koorts liep op toen Erben tenartikelen trots op het prikbord 25 november 1996, koffie met gebak. der enig probleem zou hij op die Van Ingen Schenau voor. ‘Graag’, ant- se junioren, vertelde haar naar de en coaches in Berlijn. Weliswaar was Voor de camera’s van de Noorse, een Italiaan of Oostenrijker straks Italiaanse bergdorp Baselga. Wennemars in de zomer van 1997 hangend. provisorische klapschaatsen een woordde De Koning. kernploeg gepromoveerde oud-leer- de Japanse ploegleiding prompt be- Duitse, Japanse, Nederlandse, Finse met zulke schaatsen bij de beste drie De zon scheen, het ijs glom, en het wereldrecord op de 1500 meter Hij mocht nog zien hoe Neder- A toertocht volbrengen. Zo zaten ze samen op een zomerse linge De Jong over het wonder dat gonnen elk detail van de klap- en Russische televisie mochten Van rijdt, moet je eens zien hoe snel de bondscoach Henk Gemser verleidde spectaculair verbeterde. Gek was het land in Nagano de succesvolste Vijftien jaar eerder was het begon- Het gevoel van euforie dat hij avond in 1994 in een zaaltje van De zich in de gewesten voltrok. schaats op camera vast te leggen, Ingen Schenau en Viking-directeur andere mannen die dingen aantrek- Bob de Jong tot een tien kilometer dus niet dat Van Ingen Schenau tij- Olympische Spelen in zijn schaats- nen, tijdens een receptie op de VU. daaraan overhield, nam hij mee Uithof in Den Haag. De gewestelijke Twee jaar nadat elf Zuid-Hollandse maar daar stond tegenover dat de Jaap Havekotte uitleg geven over het ken’, voorspelde hij. op klapschaatsen. Hij reed een we- dens een etentje met enkele colle- historie beleefde en hoe daarna in Het weerbericht voorspelde vorst en naar de collegezaal. ‘Ik heb het’, trainers Dick de Bles en Eric van Kor- junioren de stap hadden gewaagd, Europeanen en Noord-Amerikanen achtste wereldwonder. ‘Het ziet er- Van Ingen Schenau genoot intens reldrecord op buitenijs. ga’s begin november fantaseerde alle wereldrecords werden Van Ingen Schenau en zijn collega sprak hij tegen een groep eerste- delaar hadden junioren met hun ou- kreeg Van Ingen Schenau een tele- de schouders ophaalden. naar uit dat het toch wel iets speci- die weken. Uitspraken van schaat- Daarna ging het snel. Postma werd over de wonderen die hen nog te verpulverd. Gert de Groot verheugden zich op jaarsstudenten. Berekeningen we- ders uitgenodigd voor een lezing foontje van vrouwenkernploeg- De Noorse bondscoach Svein-Ha- aals is’, zei Niemann. sers die de klapschaats een misbak- begin februari in Nagano nog we- wachten stonden. Vier dagen later overleed hij, op 2 natuurijs. Waarna zomaar opeens de zen op een tijdwinst van een halve door de twee schaatswetenschap- coach Ab Krook. Of hij een avond vard Sletten noemde de klapschaats De mannen bleven sceptisch. sel noemden, knipte hij uit om ze reldkampioen allround op klassieke Dat hij de volgende morgen buik- april 1998. Gerrit-Jan van Ingen Sche- vraag opkwam of er iets te doen zou tot een hele seconde per ronde, het- pers van de VU. Aan het eind van de wilde komen praten? In Hotel Oude een typisch geval van Hollandse in- ‘Mannen schaatsen technisch beter, vervolgens uitvergroot op het prik- ijzers, maar in de week daarna ruil- pijn had, verontrustte hem aller- nau werd 53 jaar. In de laatste twee zijn aan die pijnlijke scheenbenen geen zelfs Van Ingen Schenau ver- avond besloten elf junioren hun ja- Schouw in Akkrum zaten De Jong, teressantdoenerij. Niemann zei dat dan heb je die klappers niet nodig’, bord in zijn werkkamer te hangen. den alle mannen hun conventionele minst. Hij ging slechts naar de huis- winters van zijn leven had hij 46 we- waar zovele recreanten last van on- baasde. ‘Het schaatsen zal totaal ver- woord te geven aan de klapschaats. De Loor en Zijlstra die avond met ro- het nog vroeg in het seizoen was. Of zei Bart Veldkamp. ‘Nichten-dingen’, Met collega’s sloot hij weddenschap- modellen in voor het nieuwe geluk. arts om zijn vrouw en collega’s een reldrecords op zijn naam gebracht.