regionaal meetnet zuidoost-brabant Vier keer per jaar informeren wij u over de laatste ontwikkelingen op het gebied nieuwsbrief #6 LUCHT&GELUID van luchtkwaliteit en geluidniveaus in de leefomgeving­ van Zuidoost-Brabant. JUNI 2021

Doorontwikkelingen Regionaal Meetnet lucht PARTICIPATIE OVERHEDEN & KENNISINSTELLINGEN STAND VAN ZAKEN 01.04.2021 Het Regionaal Meetnet is meer dan de back­ Het Regionaal Meetnet lucht wordt partners momen­teel uitgerold. Verwacht wordt bone van circa 50Regionaal meetstations. Meetnet Het is een dat dit voor de zomer operationeel onderzoeks- en ontwikkelproject. Momenteel worden voorbereidingenAiREAS getroffen voor een is in alle deelnemende gemeenten. aantal concrete ontwikkelingen.Gemeente Zo wordt in Het meetnet om de regionale lucht­ een aparte actie de kwaliteit van de meetdata kwaliteit te monitoren (regionale vastgesteld. Provincie Noord-Brabant MEIJERIJSTAD back­bone) bestaat uit circa 50 GGD Brabant Zuidoost GEMERT ­meetstations* en is zo ingericht dat Koppeling burgermetingen BAKEL Naast het realiserenIRAS-Universiteit van de aan Utrecht het Landelijk er een regiodekkend beeld ontstaat.

Meetnet Luchtkwaliteit (LML) - RIVM gekop­ SON EN Het meetnet wordt gevalideerd op ODZOB BREUGEL pelde backbone, is voorzien dat ook een derde BEST het Landelijk Meetnet Luchtkwaliteit meetlaag van burgermetingenRIVM gekoppeld en (LML) van RIVM. De meetdata van fijn EINDHOVEN gekalibreerd kan worden. Er wordt momenteel AIRPORT NUENEN CA stof zijn sinds medio april 2021 ont­ samengewerkt met meerdereTNO technologie­ EINDHOVEN DEURNE bedrijven. Vtec wordt succesvol gebruikt in sloten via API, Data-Dustmonitoring 25

Eindhoven Noord en Nuenen; de snuffelfiets GELDROP en Samen Meten-Dataportaal­ (rivm.nl). MIERLO van Civity in Eersel. De meetstations van Josene REUSEL De meetwaarden zijn te vinden­ onder Gerealiseerde en geplande DE MIERDEN worden momenteel gebruikt door burgermeet- meetpunten Regioneel Meetnet de code ‘ILM’ op het Samen Meten ­­initiatieven in Eersel, Eindhoven en Nuenen. HEEZELEENDE dataportaal. In april 2021 is de data­ ASTEN stroom voor fijnstof gerealiseerd. Deze laatstgenoemde fabrikant doorloopt EERSEL De meetdata van stikstofdioxide met RIVM een testtraject van validatie op FOCUS ­worden daar binnen afzienbare het gekalibreerde­ LML meetstation aan de GEBIEDEN VALKENS Genovevalaan in Eindhoven. Dat gebeurt aan WAARD termijn aan toegevoegd. de hand van een in de RegiegroepLUCHTHAVENGEBIED (Regionaal Meetnet) vastgesteld protocol. Verwacht wordt deelnemer aan Regionaal Meetnet * De exacte stand van zaken (per 1 juni 2021) betreft STEDELIJK GEBIED dat het testtraject voor de zomervakantie­ 53 meetboxen: 38 stationaire punten, 9 aanvullende boxen deelnemer aan Reg. Meetnet & subs. SLLE die gemeenten extra gewenst hebben en 6 boxen voor succesvol is ingeregeld. In het(intensieve) derde VEEHOUDERIJ kwartaal mobiel gebruik voor lokale meetcampagnes. Als Someren wordt de kwaliteit en analyse van de meetdata deelname Regionaal Meetnet in beraad en (de laatste gemeenten die deelname & deelnemer subs. SLLE overwegen) meedoen, omvat het meetnet 40 stationaire van de Josene meetbox achter de schermen deelname Regionaal Meetnet in beraad meetpunten en in totaal 55 meetboxen. gevolgd en geanalyseerd. Zo gauw als ­ Participatie overheden & kennisinstellingen, stand van zaken 01.04.2021

De volgende gemeenten nemen deel aan het regionaal meetnet: Asten, Bergeijk, Best, Boxtel, Cranendonck, Deurne, Eersel, Eindhoven (partner en deelnemer), Voor meer informatie kijkt u op www.odzob.nl/meetnet Gemert-Bakel, Geldrop-Mierlo, Heeze-Leende, Helmond, Laarbeek, , Nuenen, Oirschot, Reusel-De Mierden, , Veldhoven, Waalre. of stuur een bericht aan [email protected] Daarnaast hebben nog een aantal gemeenten deelname in beraad of wachten op besluitvorming. regionaal meetnet zuidoost-brabant nieuwsbrief #6 LUCHT&GELUID JUNI 2021

Ontwikkelen Samen werken aan nieuwe sensoren schone lucht in de regio beves­tigd wordt dat de kwaliteit voldoende Intemo heeft in samenwerking met Wagenin­ gen­ Regiobijeenkomst De Kempen is en er inzicht is gegeven in hoe de meet­ Universiteit een ammoniaksensor ontwikkeld. & Masterclass gegevens tot stand komen worden de meet­ Daarbij is gebruik gemaakt van het initiatief data van de drie Josene meetstations ook van het ministerie van LNV Versnelling Op 21 april is er een online Regiobijeenkomst ontsloten op het dataplatform Samen meten Innovatieproces Stalsystemen en beschikbare gehouden in De Kempengemeenten. Verderop van RIVM, naar verwachting einde 2021. subsidiemodules brongerichte verduurzaming in deze nieuwsbrief leest u hier meer over. Eén van stal- en managementmaatregelen in de vee­ van de behoeften is een Masterclass voor te Het meetinitiatief van gemeente Eersel heeft houderijsector. De sensoren worden komende bereiden over meten, rekenen en beleven (naar in de afgelopen twee jaar veel kennis en erva­ tijd ingezet door betrokken veehouderijen­ in analogie van de succesvolle Masterclass van ring opgebouwd voor een succesvolle aanpak Deurne en De Kempen. De veehouders­ willen Defensie in 2018 over Redesigning Air Traffic). met de gemeente. Daarbij is een dashboard onderzoeken hoe ze actief emissies vanuit de ontwikkeld om meetdata van verschillende stallen kunnen beperken. Daarnaast zal verkend Schone Lucht Akkoord sensorboxen in één oogopslag te ontsluiten. worden of, waar, wanneer en hoe ammoniak­ Het burgerinitiatief is graag bereid opgebouwde metingen een aanvulling kunnen zijn op Op 1 april 2021 is het Schone Lucht Akkoord kennis en ervaring te delen met andere en het bestaande meetnet. opengesteld voor initiatieven om samen aan nieuwe burgerinitiatieven (contact zie schone lucht te werken. Gemeente Eindhoven Daarnaast is TNO bezig met de ontwikkeling Meetnet | Gemeente Eersel). en de Provincie Noord-Brabant hebben op van een roetsensor. Roet is een belangrijke elkaar afgestemde subsidie-aanvragen inge­ parameter bij monitoring van luchtkwaliteit in diend. Een van de aanvragen betreft het het stedelijk gebied en het invloedgebied van Regionale Meetnet Burgerparticipatie (bedrag de luchthaven. TNO werkt aan het verkleinen van 500.000 euro; looptijd 3 jaar), gekoppeld en toepasbaar maken van de sensor. Op termijn aan het plan van aanpak Regionaal Meetnet zou dit ook een waardevolle aanvulling kunnen Lucht. In juni 2021 wordt duidelijk of de Meetlaag 1: RIVM, landelijke lucht (3 in de regio), hoge kwaliteit, zijn op de backbone van het Regionaal subsidie-aanvragen worden gehonoreerd. continue controle, duur Meetnet. Ook voor komende jaren komt er voor nieuwe initiatieven subsidie beschikbaar. Meetlaag 2: AiREAS, regionale backbone meetnet (lucht: 53 meters testen goedkoper en kwaliteit steeds beter) Diverse gemeenten in De Kempen en De Peel overwegen deel te nemen aan het Schone Meetlaag 3: AiREAS, metingen door inwoners, lagere kwaliteit, goedkoop Lucht Akkoord. Onder begeleiding vanuit de Metropool Regio Eindhoven wordt verkend wat e.e.a. betekent, en hoe de kennis en kunde in de regio gebundeld beschikbaar kan worden gesteld. En aan welke ontwikkelingen en subsidie-aanvragen behoefte is.

Initiatiefnemende partners Regionaal Meetnet: LUCHT&GELUID Vier keer per jaar praten wij u bij over de verbinding tussen het Regionaal Meetnet, lokale burger­initiatieven en de betrokkenheid nieuwsbrief #6 luchthavengebied zuidoost-brabant van gemeenten in het luchthavengebied Zuidoost-Brabant. JUNI 2021

Informatie delen én ophalen tijdens geslaagde Regiobijeenkomst De Kempen

Op woensdag 21 april vond de eerste Volop gebruik van chat Wat complex is doen we samen Burgerinitiatief (pilot)regiobijeenkomst van het Arjan Plomp van TNO nam het stokje over met ‘AiREAS is een coöperatie, iedereen is AiREAS’ Cees Beemer vertelde als inwoner van Eersel ­Regio­naal Meetnet plaats om burgers, een presentatie over de uitvoering en de uitrol waren de openingswoorden bij de tweede vervolgens over de praktijk; het participatie­ vertegenwoordigers en bestuurders van het meetnet. TNO is volop bezig met de flitspresentatie van Jean-Paul Close, initiatief­ model en het dashboard. Meten in Eersel van gemeenten in contact te brengen uitrol van de meetkasten, de zogenaamde nemer en voorzitter AiREAS. Jean-Paul: ‘Er is betekent samen met gemeente en burgers. met de partners van het Regionaal CAIREBoxen. De meetdata zijn te zien via 30 kilogram lucht per dag nodig (aan voedsel Zo hebben ze in Eersel twee goede dash­ Meetnet. Met als doel om op te halen Samen meten. Na afloop van dit eerste blok 1 kg per dag) en daar zijn we samen voor boards met o.a. 12 snuffelfietskastjes en 9 hoe we elkaar verder kunnen helpen gaf dagvoorzitter Has van Helvoort de verantwoordelijk. Als inwoners dragen wij bij Intemo-kasten ontwikkeld om meetdata van gelegenheid tot het beantwoorden van de aan het probleem, maar ook aan de oplossing. verschillende­ sensorboxen in één oogopslag in het samen werken aan meten en vragen aan de sprekers die volop binnen Wat we nu doen is gezondheid sturend maken, te ontsluiten. Cees: ‘Gisteren is er een Russisch beleven van luchtkwaliteit én het kwamen via de chat. het onzichtbare zichtbaar maken. Wat je zelf vrachtvliegtuig vertrokken die we konden bereiken van schonere lucht. Zo’n 40 kunt doen, doe je zelf. Wat complex is, doen volgen met de fijnstof metingen’. deelnemers waren online aanwezig bij Beleid en gedragsverandering we samen. Lokaal, regionaal, wereldwijd’. deze Regiobijeenkomst De Kempen. als gezondheidskansen In de gevolgde vragenronde vinden er al mooie verbindingen plaats tussen de deelnemers Historisch moment In blok 2 stonden 3 flitspresentaties op het waaronder burgers, bedrijven, overheden en programma. Sabine Denissen van de GGD kennisinstellingen. Waarbij AiREAS een Hans Verhoeven (gemeente Eindhoven) begon startte haar verhaal met een toelichting op verbindende rol zal nemen. in blok 1 zijn presentatie met een foto van de fijnstof in ons lichaam, waar luchtverontreiniging ondertekening van de consortium overeen­ toe leidt en wie dan de risicogroepen zijn. komst, een ‘historisch moment’ want inmiddels Zo kan ultrafijnstof achterblijven in de longen nemen al 20 gemeenten deel aan het Regionaal en zelfs tot in de bloedbaan doordringen. Meetnet. Het belang van schone lucht werd in Verbetering van luchtkwaliteit levert volgens Hans zijn verhaal nog eens duidelijk gemaakt Sabine altijd gezondheidswinst op. Hier kan voor onze zwaarbelaste regio Zuidoost-Brabant iedereen een steentje aan bijdragen. Zie ook die volop in ontwikkeling is met de 120.000 het kader over ‘luchtkwaliteit en gezondheid’ inwoners die er nog bij gaan komen tot 2040. verderop in deze nieuwsbrief. Hoe en waar de bestaande milieubelasting­ in de regio van invloed is op cumula­tieve milieu- gezondheidslast, is goed te zien op de MGR- kaart in de atlas Leefomgeving (zie Kaarten | Atlas Leefomgeving onder Ruimte / Milieugezondheidslast).

Cees Beemer tijdens zijn online presentatie over het burgerinitiatief in Eersel LUCHT&GELUID nieuwsbrief #6 luchthavengebied zuidoost-brabant JUNI 2021

Interactie Burgerparticipatie Gezondheid & luchtkwaliteit met mentimeter als sleutel naar succes Na een korte pauze introduceerde dagvoor­­ De bijeenkomst werd afgesloten door stuur­ Elke nieuwsbrief lichten we één veelge­­­­ Daar leest u ook tips wat u zelf kan doen zitter Has in blok 3 de tool Mentimeter om groeplid Eric Beex van het Regionaal Meetnet: stelde vraag uit. In deze editie is gekozen­ om de luchtkwaliteit in uw woonomgeving naast de gedeelde informatie ook informatie ‘In deze samenstelling vandaag is het een goede voor ‘Hoe kun je gezondheidsklachten te verbeteren en minder vervuilde lucht in op te halen. Wat gaat men zelf doen om de mix van informatie ophalen en informatie­ met door luchtverontreiniging voorkómen?’ te ademen. Er is helaas geen ‘veilige’ grens­ luchtkwaliteit te verbeteren was een van de elkaar delen. Samengevat gaat het om bewust­ waarde voor luchtverontreiniging en dus vragen. Daarbij was (meer) fietsen, elektrisch wording van een gezonde leefomgeving; De luchtkwaliteit in Nederland is nu een geldt: hoe lager, hoe gezonder! Het vermin­ rijden, ov en thuiswerken een vaakgenoemd burgerparticipatie is de sleutel naar succes stuk beter dan 30 jaar geleden. Toch deren van (de uitstoot van) lucht­veront­ antwoord. Wat de deelnemers graag met het om het benodigde draagvlak te creëren en te ademen we allemaal elke dag nog ver­ reiniging is hierin de meest logische stap. meetnet binnen 2 jaar willen bereiken is vooral behouden van onze inwoners, waarvoor we vuilde lucht in. Luchtverontreiniging is in Daarnaast is het ook belangrijk­ om afstand meer inzicht, de (bron)duiding en bewust­ het uiteindelijk natuurlijk ook allemaal doen’. Nederland de omgevingsfactor met veruit te houden tussen enerzijds grote bronnen wording. Maar ook meer sturing op gezondheid de meeste gezondsheidsimpact, omdat er van luchtverontreiniging­ en anderzijds in de besluitvorming en meer betrokkenheid Beoogd wordt dit jaar soortgelijke subregio­ ook bij concentraties onder de wettelijke gevoelige bestemmingen­ zoals woningen, van burgers en bedrijven werd daarbij genoemd. nale bijeenkomsten te organiseren voor De norm gezondheidseffecten zijn en omdat scholen en zorginstellingen.­ Informatie, Met daarbij de wens meer budget of subsidies Peelgemeenten, De A2-gemeenten en het de hele bevolking is blootgesteld. data en inspiratie voor gezond luchtbeleid om vanuit gemeenten hiermee aan de slag te stedelijk gebied. Het is aan de subregio’s vind je op de webpagina Brabantscan. gaan. Nodig daarvoor zijn volgens de deel­ om het moment en de inhoud / focus van Van luchtvervuiling kun je ziek worden. nemers onder andere ‘enthousiastelingen, het webinar mede te bepalen. Je hebt bijvoorbeeld kans op longklachten. betrokken inwoners, data, focus, daadkracht Maar vervuilde lucht kan ook hart- en en samenwerking’. vaatziekten en kanker veroorzaken. Ook Veel gestelde vragen overlijden er mensen door vervuilde lucht. Op de webpagina www.odzob.nl/meetnet Voor kinderen, ouderen en mensen die al vindt u een blok met veel gestelde vragen ziek zijn, is het risico groter dan voor en antwoorden. Bijvoorbeeld over de gezonde mensen. Heb je bijvoorbeeld meetlocaties, meetapparatuur, data en astma, bronchitis of COPD? Of heb je al monitoring, gezondheid en over burger­ een hart- en vaatziekte? Dan kun je meer participatie. Deze veel gestelde vragen last krijgen van je ziekte. Lees meer worden regelmatig­ geactualiseerd en hierover op de webpagina van de GGD. ­verder aangevuld. Daarnaast zijn er op deze webpagina ook interessante links te vinden naar informatieve websites. Mocht uw vraag niet beantwoord zijn dan kunt u deze mailen naar [email protected]

Via de Mentimeter kwamen veel goede voornemens binnen.

Voor meer informatie over het Luchthavengebied Zuidoost-Brabant stuurt u een bericht aan [email protected]