PAPUR BRO GENAU’R-GLYN, , , A’R

Rhifyn PRIS 75c | Rhif 368 | EBRILL 2014 28 tudalen Yn y gwaed Penrhyn-coch Cerys yn t.6-9 t.16-17 Awstralia t.12 LLONGYFARCHIADAU! Efan Williams yn derbyn Cwpan Parhaol er cof am Mary Thomas, Bronsaint am yr Her Unawd gan Cemlyn Davies

Parti Llefaru y Dosbarth Derbyn

Anwen James, enillydd Cadair 2014 gyda June Griffiths, née Kenny – enillydd Cadair y Bryn Griffiths, (gweler tudalen 6 a 10) Steddfod gyntaf ym 1964. Yn y cefn, Elsie Morgan. Trysorydd a rhoddwr y gadair efo’i , enillydd Tlws yr Ifanc gŵr Morris a Mairwen Jones, Ysgrifennydd. Y TINCER | EBRILL 2014 | 368 dyddiadurdyddiadur

Sefydlwyd Medi 1977 Aelod o Fforwm Papurau Bro Rhifyn Mai Deunydd i law: Mai 9 Dyddiad cyhoeddi: : Mai 21

ISSN 0963-925X EBRILL 18 Dydd Gwener Helfa wyau Pasg MAI 18 Nos Sul Cyngerdd mawreddog Cylch Meithrin Trefeurig o 4.00 o’r gloch yn Eglwys yr Hafod, am 5.00 GOLYGYDD – Ceris Gruffudd ymlaen o gaban y Cylch Meithrin ar dir yng nghwmni Rhian Lois, Robin Lyn, Rhos Helyg, 23 Maesyrefail, Penrhyn-coch Ysgol Penrhyn-coch Nest Jenkins ac eraill ( 828017 | [email protected] TEIPYDD – Iona Bailey EBRILL 19 Prynhawn Sadwrn Te Pasg yr MAI 22 Dydd Iau Etholiad Ewrop Eglwys yn Neuadd yr Eglwys, Capel Bangor CYSODYDD – Elgan Griffiths (832980 rhwng 1.30 – 3.30 MAI 23 Dydd Gwener Ysgolion Ceredigion CADEIRYDD – Elin Hefin yn cau am hanner tymor Ynyswen, Stryd Fawr, Y Borth ( 871334 EBRILL 19 Nos Sadwrn Noson gyda Dafydd IS-GADEIRYDD A THREFNYDD CYFEILLION Iwan a Bois y Gilfach yng Ngwesty Llety MAI 24 Nos Sadwrn Theatr Genedlaethol Y TINCER – Bethan Bebb Parc, am 8.00. Tocynnau £10 Cymru yn cyflwyno Y Negesydd yn Theatr Penpistyll, , ( 880228 ar gael oddi wrth Megan Jones (01970) y Werin, Canolfan Celfyddydau Cymru am 612768. Holl elw’r noson tuag at Apêl Elain. 7.30 YSGRIFENNYDD – Anwen Pierce 3 Bryn Meillion, Bow Street ( 828337 EBRILL 19 Dydd Sadwrn Gweithdy’r Pasg MAI 28 Nos Fercher Cyfarfod Blynyddol TRYSORYDD – Hedydd Cunningham yn Neuadd Eglwys St Ioan, Penrhyn-coch Neuadd Pen-llwyn am 8.00. Tyddyn-Pen-y-Gaer, , Aberystwyth rhwng 10 a 12.00. Mae croeso i blant sy’n 3 ( 820652 [email protected] oed a throsodd. MEHEFIN 2 Dydd Llun Ysgolion Ceredigion yn ailagor ar ôl hanner tymor HYSBYSEBION – Rhodri Morgan Dydd Sadwrn yn Neuadd Maes Mieri, Llandre, ( 828 729 EBRILL 26 [email protected] am 3.00 Cymdeithas MEHEFIN 2 – 3 Nos Llun – Mawrth Garddwriaeth Sir Aberteifi/CHS- Sêl Cwmni’r Fran Wen yn cyflwyno Gwyn LLUNIAU – Peter Henley Planhigion - planhigion ac eginblanhigion (cyfieithiad Cymraeg o ddrama Andy Dôleglur, Bow Street ( 828173 wedi eu tyfu gan aelodau’r gymdeithas. Manley) yng Nghanolfan y Celfyddydau, TASG Y TINCER – Anwen Pierce Te a chacennau cartref. Mynediad: 50c Aberystwyth am 6.00 nos Lun a 10.30 a 1.30 dydd Mawrth TREFNYDD GWERTHIANT – Lila Piette EBRILL 28 Dydd Llun Ysgolion Ceredigion Llys Hedd, Bow Street ( 820223 yn ailagor ar ôl gwyliau’r Pasg MEHEFIN 18 Taith flynyddol Cymdeithas ABER-FFRWD A CHWMRHEIDOL Gymraeg y Borth – enwau i Gwynfryn Mrs Beti Daniel EBRILL 30 Nos Fercher Eisteddfod Evans (820778) Glyn Rheidol ( 880 691 Aberystwyth ym Morlan 4.00 ymlaen. MEHEFIN 20 nos Wener Barbeciw yn y Y BORTH – Elin Hefin MAI 3-4 Gŵyl Bedwen Lyfrau. Gŵyl Lyfrau Cartref am 6.30. Trefnir gan Ffrindiau Ynyswen, Stryd Fawr [email protected] Dyffryn Aeron yn Felin-fach. Trefnir gan Tregerddan Gwlwm Cyhoeddwyr Cymru BOW STREET MEHEFIN 21 Dydd Sadwrn Taith flynyddol Mrs Mair Lewis, 40 Maes Ceiro ( 828 102 MAI 8 Nos Iau Gwasanaeth ordeinio Y Cymdeithas y Penrhyn yn dilyn Owain Lynn Phillips, 1 Cae’r Odyn ( 820 908 Parchg Andrew Loat yn Eglwys Llanbadarn Glyndw^r gyda’r Athro Gruffydd Aled Anwen Pierce, 3 Bryn Meillion ( 828 337 Fawr am 7.00 Williams. Enwau i Ceris Gruffudd 828017 Maria Owen, Swyddfa’r Post (828 201 [email protected] CAPEL BANGOR / PEN-LLWYN MAI 11-17 Wythnos Cymorth Cristnogol Mrs Aeronwy Lewis Rheidol Banc, Blaengeuffordd ( 880 645 CAPEL MADOG, CEFN-LLWYD A CAPEL DEWI Eirian Hughes, Lluest Fach ( 880 335 Elwyna Davies, Tyncwm ( 880 275 Dai Evans, Fferm Fronfraith, Comins-coch Ymunwch â Grwˆp Facebook Ytincer ( 623 660 DÔL-Y-BONT Mrs Llinos Evans - Dôlwerdd ( 871 615 Camera’r Tincer Y Tincer ar dâp DOLAU Cofiwch am gamera digidol y Tincer – mae ar gael i Mae modd cael y Tincer Mrs Margaret Rees - Seintwar ( 828 309 unrhyw un yn yr ardal fydd am ei fenthyg i dynnu llun ar gaset ar gyfer y rhai GOGINAN ar gyfer y papur o gyngerdd, cinio neu ddigwyddiad sydd â’r golwg yn pallu. Mrs Bethan Bebb a gynhelir o fewn ein dalgylch. Fe’i cedwir gan Mrs Cysylltwch â Rhiain Lewis, Penpistyll, Cwmbrwyno ( 880 228 Mair Lewis, 40 Maes Ceiro, Bow Street (( 828102). Glynllifon, 17 Heol Alun, LLANDRE Aberystwyth, SY23 3BB Mrs Mair England Os byddwch am gael llun eich noson goffi yn Y Tincer (( 612 984) Pantyglyn, Llandre ( 828693 defnyddiwch y camera. PENRHYN-COCH Mairwen Jones - 7 Tan-y-berth ( 820642 TREFEURIG Mrs Edwina Davies Darren Villa, Pen-bont Rhydybeddau ( 828 296 Pasg Hapus i chi gyd

2 CYFEILLION Y TINCER Dyma fanylion enillwyr Cyfeillion y Tincer Mis Mawrth

£25 (Rhif 18) W H Howells, Rhyd y Gof, Penrhyn-coch £15 (Rhif 214) Alwyn Hughes, Gwarcwm Hen, Capel Madog £10 (Rhif 204)Aled Bebb, Penpistyll, Cwmbrwyno

Fe dynnwyd y rhifau buddugol gan aelodau o’r tîm dosbarthu yn festri Bethlehem, Llandre pnawn Mercher Mawrth 18.

Llongyfarchiadau

Llongyfarchiadau a phob dymuniad da i Mared ac Elgan – ein dylunydd – ar enedigaeth merch fach - Leusa Miriam 30 MLYNEDD YN OL Gruffudd ar Fawrth 20fed. Rhys Dobson a phlant Ysgol Penrhyn-coch gyda’r siec a gyflwynwyd i Gronfa’r Multiple Sclerosis ar ran Clwb Urdd yr Ysgol. (O’r Tincer Ebrill 1984) Cymdeithas Alzheimers

Mae’r prosiect, ‘Rhowch Gynnig ar Rhywbeth Newydd’ yn cefnogi pobl sydd wedi eu heffeithio gan ddementia i gymryd GOGINAN RHODDION rhan mewn gweithgareddau hamdden a Cydnabyddir yn ddiolchgar y rhoddion chymdeithasol. Wedi’i ariannu gan y Loteri Cydymdeimlo isod. Croesewir pob cyfraniad boed Fawr, bydd ein prosiect yn cyflwyno amryw gan unigolyn, gymdeithas neu gyngor. o weithgareddau ar draws De Orllewin Cydymdeimlwn gydag Amber a Gerallt, Cyngor Cymuned y Borth. £100 Cymru i gynnwys Siroedd Caerfyrddin, Blaendyffryn ar farwolaeth tad-cu Amber Cyngor Cymuned Tirymynach £350 Ceredigion, Penfro, Abertawe, Castell-nedd yn ddiweddar. Cyngor Cymuned Trefeurig £250 Port Talbot a Phen-y-bont. Bydd y prosiect yn cyflwyno amrywiaeth Llongyfarchiadau o gyfleoedd dysgu anffurfiol a ffurfiol i bobl sydd â dementia ynghyd â’u gofalwyr. Unwaith eto mae Lewis Johnston, Y Druid, Datblygir y grwpiau diddordeb mewn wedi dod i’r brig yng nghystadleuaeth CYMANFA GANU UNEDIG partneriaeth ag Addysg Gymunedol mewn CAMRA am y dafarn orau yng GOGLEDD CEREDIGION amryw o leoliadau ar draws y gwahanol Ngheredigion. Pob lwc iddo yn y rownd Rihyrsals Nosweithiau Mercher 7.00 siroedd. Bydd pob grŵp yn rhedeg am nesaf dros Dde Cymru. Ebrill 16 Capel y Garn, Bow Street 10 wythnos, fel arfer rhwng 1-2 awr ac fe Ebrill 30 Horeb, Penrhyn-coch Bethel, Aberystwyth fyddan nhw’n amrywio o gelf, coginio, Swydd Newydd Mai 7 cwiltio clytwaith, gwneud ffyn cerdded, TG Cynhelir y Gymanfa yng Nghapel a llawer mwy. Pob lwc i Sioned Jones, Hafan, ar ei swydd Bethel, Aberystwyth dydd Sul Mai 11 Fe fydd y grŵp nesaf, aerobig o’r gadair, newydd yn Camau Bach. Gobeithio dy fod am 10.00 a 5.30. Arweinydd: Margaret yn dechrau ar y 25 Ebrill ac yn cael ei gynnal yn mwynhau ynghanol y plant bach. Daniel, . yng Nghastellnewydd Emlyn. Byddwn hefyd yn cynnig rolau gwirfoddoli Siop diddorol, gyda mynediad i hyfforddiant priodol. I ddod o hyd i fwy o wybodaeth, SGIDIAU GWDIHW 8 Ffordd Portland, Aberystwyth Telerau hysbysebu cysylltwch â: SY23 2NL Tudalen lawn (35 x 22 cm) £100 Lisa Evans 01970 617092 Hanner tudalen £60 Cyd-lynydd Grŵp, Cymdeithas Alzheimers Chwarter tudalen £30 Uned 4a Parc Aberporth Gwasanaeth neu hysbyseb bach ca. 5 x 8 cm £6 y rhifyn Blaenannerch GOFAL TRAED - £40 y flwyddyn (10 rhifyn - misol o Fedi i Ceredigion, SA43 2DZ Ceiropodydd /podiatrydd graddedig Fehefin); mwy na 6 mis + £4 y mis , llai na 6 01239 810 810 / 07834 729774 ac wedi cofrestru efo’r mis - £6 y mis. Cysyllter â Rhodri Morgan H.C.P.C., S.R.Ch., M.Ch.S., B.S.C.Pod, os am hysbysebu. [email protected] Dip.Pod.Med. www.alzheimers.org.uk

3 Y TINCER | EBRILL 2014 | 368

PENRHYN-COCH

Oedfaon Horeb

Ebrill 20 2.30 Oedfa i ddathlu’r Pasg Gweinidog 27 10.30 Oedfa’r Pasg bach Gweinidog

Mai 4 10.30 Ysgol Sul; 2.30 Oedfa gymun Gweinidog 11 10.00 a 5.30 Y Gymanfa Ganu Undebol – Bethel, Aberystwyth 18 10.30 Ysgol Sul 2.30 Oedfa bregeth Y Parchg Peter Thomas 25 10.30 Oedfa yng nghmwni Cerys Humphreys ar gyfer graddedigion gyda chwmni Spencer Cylch Meithrin Trefeurig Ogden yn Llundain - ymgynghorwyr ar Eglwys Sant Ioan, Penrhyn-coch gyfer ynni bydeang. Ar ôl 2 flynedd bydd yn Yr ydym wedi bod yn brysur y tymor Dyddiadau Gwasanaethau Dros y Pasg symud i’w swyddfa yn Efrog Newydd. yma yn dathlu Gŵyl Ddewi ac yn ymuno yn Eisteddfod Ysgol Penrhyn- Ebrill Pen blwydd arbennig coch. Yr ydym wedi bod yn brysur hefyd 17 Dydd Iau (Iau Cablyd) yn creu crefft, carden ac yn coginio Cymun 7.00pm Pen blwydd hapus hwyr i Wyn Humphreys, danteithion ar gyfer Sul y Mamau. 18 Dydd Gwener (Myfyrdod ar y Gelli, ddathlodd ei ben blwydd yn 70 oed Y mae’r penbyliaid wedi cyrraedd Groes) 2.00pm ar Ebrill 6ed. Gobeithio iddo fwynhau’r y Cylch ac yr ydym yn mwynhau eu 20 Dydd Sul (Y Pasg) dathliadau. gwylio yn nofio ac yn tyfu. Cymun 10.45am 27 Dydd Sul (Boreol Weddi) Yn ystod y tywydd braf yr ydym 10.45am Cydymdeimlad wedi cael ambell i drip i’r parc ac yn mwynhau yn fawr y gofod y tu allan i’r Mai Daeth y newydd dydd Llun 7 Ebrill am caban. 4 Dydd Sul (Esgob Confformasiwn) farwolaeth Eluned Morgan, Glan Ceulan, yn Bu aelodau y Cylch yn cystadlu yn Cymun 10.45am Ysbyty . Cynhelir yr angladd dydd Eisteddfod Gadeiriol Penrhyn-coch ar y Mawrth 15 Ebrill. Cydymdeimlwn gyda nos Wener. Auriel Evans, Bow Street; Barbara ac Eleri Cinio Cymunedol Penrhyn-coch a’u teuluoedd.

Bydd y Clwb yn cyfarfod yn Neuadd yr ac â Egryn Evans, Glan Ceulan, ar wedi ei baratoi gan aelodau Penrhyn-coch, Eglwys dyddiau Mercher 23 Ebrill a 14 a 28 farwolaeth ei frawd – arferai ffermio Hafod ac fe dynnwyd y raffl arferol, ac fe aeth Mai. Cysylltwch â Job McGauley 820 963 am Lom, Llangernyw. pawb tua thre wedi mwynhau yn fawr iawn. fwy o fanylion neu i fwcio eich cinio. Mae amryw o’r gangen wedi dathlu pen Clwb hanner tymor Horeb blwydd arbennig yn ddiweddar. Pen blwydd Cerddor ifanc hapus i chi i gyd. Gobeithir y bydd Clwb Hanner Tymor Llongyfarchiadau i Rhys James, Dôl Helyg, Horeb yn cyfarfod ddiwedd wythnos Priodas ar basio ei arholiad piano Gradd 2. Da iawn hanner tymor mis Mai – gwyliwch y gofod! ti Rhys! Llongyfarchiadau i Sara Evans (Refail Fach Merched y Wawr Penrhyn-coch gynt) ac Illtud James ar eu priodas ar 11 Penodi i swydd ddysgu Ebrill. Dymuniadau gorau i’r dyfodol. Nos Iau, 13eg o Fawrth, fe ddaeth yr Llongyfarchiadau a dymuniadau gorau i aelodau ynghyd i ddathlu Gŵyl Ddewi. Genedigaeth Elin Haf Huxtable, Y Ddôl Fach, ar gael ei Croesawyd ein Llywydd, Sue Hughes, ni phenodi yn Athrawes Addysg Gorfforol yn i gyd efo’r ddwy gangen a wahoddwyd Llongyfarchiadau a dymuniadau gorau i Ysgol Gyfun Gwynllyw, Pont-y-pŵl,Torfaen. i ymuno â ni, sef cangen a Leanne a Dan, 27 Dôl Helyg, ar enedigaeth changen Llanfarian. Noson Ddwl a Difri merch – Megan Eirlys ar 28 Chwefror. Penodi i Swydd oedd y thema ac fe gafwyd noson o hwyl a sbri. Parti canu, dwy sgets, parti llefaru a Gradd Meistr Llongyfarchiadau a dymuniadau gorau i Eli phawb yn cydganu. Diolchwyd i bawb am Thorogood, Glan Ceulan, benodwyd i swydd wneud eu rhan ac fe gafwyd gwledd i fwyta Llongyfarchiadau i Lisa Jones, Bodorgan

4 368 | EBRILL 2014 | Y TINCER

gynt, ar raddio yn MA mewn drama ym Twrnament Arthur ac Eric Thomas, Mhrifysgol Rio Grande, Ohio, UDA. Penrhyn-coch ar gyfer Ieuenctid

Ymddeoliad hapus Cwpan Dan 9 – Gators A, Plat dan 9 – Penrhyn Red Dragons Pen blwydd hapus hwyr i Richard Owen, Cwpan Dan 11 – Bow Street A Glan Ceulan, a dymuniadau gorau ar ei Plat dan 11 – Tal-y-bont Tigers ymddeoliad o’i swydd yn y Cyngor Llyfrau. Cwpan Dan 14 - Celtiaid A Cwpan Dan 16 - Bow street Cyflwyno gwobrau 2013 Merch orau y twrnament - Cwpan Gwenno Tudor rhoddedig gan Hugh ac Ann Tudor; Cyflwynwyd siec am £250 i Rhys Meirion enillydd – Lisa Cowdy, Merched Tal-y- tuag at Ymgyrch ‘Cerddwn Ymlaen’, sef ddechrau Chwefror fel teyrnged i Gwenno bont dan 11 gwobrau a enillwyd gan Gôr y Penrhyn, Tudor, un o chwaraewyr merched Penrhyn- Chwaraewr gorau y twrnament - Penrhyn-coch yn Eisteddfod 2013, coch a gafodd ei lladd mewn damwain car rhoddedig gan Catrin Galbraith a Sioned arweinydd ac hyfforddwr Mr Emyr Pugh- ddiwedd Ionawr. Ail drefnwyd gan Bryn Martin; enillydd - Daniel Hopton, Bow Evans. Hefyd Parti Llefaru Merched y Oliver, un o chwaraewyr Penrhyn-coch Street dan 16 Wawr, Penrhyn-coch a enillodd amryw a ffrind i Gwenno , a Richard Tudor, ei Canlyniadau llawn a rhagor o luniau yn y wobrau eisteddfodol o dan hyfforddiant y hewythr, sydd hefyd yn hyfforddwr Llanilar. Tincer nesaf Parchg Judith Morris. Balch iawn oeddem i weld teulu Gwenno yn bresennol yn y gêm ac yn y clwb wedyn. Croeso gartref Trefnwyd Raffl gan deulu a ffrindiau Liam Jones, cariad Gwenno tuag at Croeso nôl o Awstralia i Glyn a Norma Ambiwlans Awyr Cymru. Oherwydd y nifer Collins, Ger-y-llan, ar ôl iddynt fod yn fawr o wobrau a gafodd eu derbyn tuag at ymweld â’r mab. y raffl penderfynwyd cynnal arwerthiant o nifer o’r rhoddion. Codwyd dros £2,100 Cydymdeimlad drwy’r raffl a’r arwerthiant. Diolch i bawb a gefnogodd y gêm, y Raffl Cydymdeimlwn â theulu a chysylltiadau y a’r arwerthiant. Roedd yn ddiwrnod teilwng diweddar Defi Evans, Dôl-y-bont; i gofio am Gwenno. hefyd â theulu y ddiweddar Janet Edwards, Cae Mawr;

â theulu a chysylltiadau y diweddar William Davies, Brenan, New Cross; Daniel Hopton, Bow Street dan 16, enillydd chwaraewr gorau’r twrnament gyda’r darian a Catrin Galbraith a Sioned Martin. â Mr a Mrs Ralphs ar golli brawd i Mrs Ralphs, sef Jeffrey Ralphs, Aberystwyth; CANLYNIADAU PÊL-DROED PENRHYN-COCH â Mr a Mrs M Hughes, Ger-y-llan a’r teulu ar golli ewythr ym Mhorthmadog; Tîm cyntaf 5/3/14 Penrhyn-coch 0 Porthmadog 1 â Mair Evans, Glanceulan, a gollodd 22/3/14 Penrhyn-coch 2 Pen-y-cae 3 berthynas yn ddiweddar; 29/3/14 Cefn Druids 1 Penrhyn-coch 1 1/4/14 Caersŵs 1 Penrhyn-coch 1 hefyd â theulu y ddiweddar Eirlys Mason Bryn Oliver, trefnydd y gêm, a sgoriodd 5/4/14 Penrhyn-coch 1 Llandudno 2 Hughes, Bryngwyn. Daeth y newyddion un o’r goliau i Benrhyn-coch hyn yn drist iawn ar ddiwrnod Eisteddfod a Eilyddion oedd wedi bod yn agos iawn at ei chalon hi 15/3/14 2 Penrhyn-coch 2 ar hyd y blynyddoedd, ac fe fu ar y pwyllgor 23/3/14 Penrhyn-coch 3 Llanilar 0 ac yn cymryd rhan lawer gwaith. 29/3/14 Bow Street 3 Penrhyn-coch 0 1/4/14 Penrhyn-coch 2 Tregaron 2 Cofio Gwenno 3ydd tîm Ar Ddydd Sul 23ain o Fawrth ar Cae Baker, 15/3/14 Prifysgol Aberystwyth 3 Penrhyn-coch cynhaliwyd gêm Gynghrair Penrhyn-coch 2

Cambrian Tyres rhwng Eilyddion Penrhyn- Gwenno Tudor gyda’r tîm merched – 25/3/14 Penrhyn-coch 5 Padarn 1 coch a Llanilar. Ail drefnwyd y gêm o chwith i’r gôli 29/3/14 Penrhyn-coch 1 Tywyn 1

5 EISTEDDFOD Y TINCER | EBRILL 2014 | 368 GADEIRIOL PENRHYN-COCH DATHLU EISTEDDFOD GADEIRIOL 50 PENRHYN-COCH 2014

Cynhaliwyd Eisteddfod Gadeiriol Cemlyn Davies Emyr Pugh- yn ferch i Mrs Nesta Edwards, gwnaethpwyd gan grefftwr o’r Penrhyn-coch nos Wener 4 a Evans, Manon Reynolds a ysgrifennydd cyntaf y Steddfod; pentref – Keith Morris, Preseli. dydd Sadwrn 5 Ebrill. Y beirniaid Gregory Roberts. Brian Davies, Abertawe, yn Yr enillydd oedd Anwen James oedd : nos Wener – Magwen Roedd yr Eisteddfod eleni fab i Elfed Davies oedd yn – brodor o Langeitho sydd yn Pughe, Cemaes (cerdd); Fflur yn dathlu 50 mlynedd ei arweinydd yn yr Eisteddfod byw yn Aberystwyth bellach ac Fychan, Abercegir (Llefaru). bodolaeth – fe’i sefydlwyd ym gyntaf a Marianne Jones-Powell yn bennaeth Ysgol Myfenydd, Dydd Sadwrn: Meinir Jones 1964. O’r herwydd dewiswyd yn un fu’n cystadlu ar hyd y . Dyma’r drydedd Parry, Caerfyrddin (Cerdd); nifer i’w swyddi oherwydd eu blynyddoedd. Enillydd y gadair waith iddi ennill ym Mhenrhyn- Osian Maelgwyn Jones, Nercwys cysylltiad â’r Eisteddfod gyntaf. ym 1964 oedd June Griffiths coch. Enillodd o’r blaen ym (Llefaru a llenyddiaeth) a’r . Mae Fflur Fychan yn wyres (née Kenny), Aberystwyth 1995 a 2000. Llywyddion - Ceinwen Jones, i’r ddiweddar Mrs Vera Evans, ac roedd yn braf ei chael yn Roedd un nodyn trist ar y Felin-fach (nos Wener) ; Brian Bwthyn - Trysorydd cyntaf bresennol eleni ac yn un fu’n diwrnod. Fore’r Eisteddfod b Davies, Abertawe (Pnawn y Steddfod ac yn nith i Elsie cyrchu y bardd. farw Eirlys Hughes, Bryngwyn, Sadwrn) a Marianne Jones- Morgan, y Trysorydd presennol; Rhoddwyd y gadair a rhodd Cwmsymlog – hi ganodd Cân y Powell, Llandre (Nos Sadwrn). Osian Maelgwyn Jones yn gyn ariannol o £50 gan Elsie a Cadeirio ym 1964 a bu’n aelod Yr Arweinyddion eleni oedd gystadleuydd; Ceinwen Jones Morris Morgan, Bwthyn ac fe’i ffyddlon o’r Pwyllgor ar hyd y Meddai’r beirniad, Osian Maelgwyn Jones Y GADAIR TLWS YR Derbyniwyd 11 o gerddi i’r IFANC gystadleuaeth eleni sydd yn nifer teilwng iawn gan, efallai, Braf oedd derbyn 22 o geisiadau i’r na fyddai’r testun yn apelio at gystadleuaeth. Roeddwn yn falch fod y testun bawb. Roeddwn yn falch o weld wedi ysgogi cymaint i gystadlu. ‘Dw i’n meddwl safon arbennig o dda i’r cerddi. mod i’n gywir i ddod i’r casgliad fod y gwaith Roedd hon yn gystadleuaeth wedi ei wneud fel rhan o waith ysgol uwchradd ardderchog heb ddim un cerdd a hoffwn ddiolch i’r athrawon am roi cymorth wan. Rhaid canmol pob un o’r i’r ymgeiswyr ac am ei hannog i gystadlu. Y bobl beirdd am eu hymdrechion. ifanc yma yw cystadleuwyr y dyfodol mewn Heb os, cerdd Rwy’n eisteddfodau felly mae’n bwysig ennyn eu Well yw cerdd fwyaf ingol diddordeb mewn cystadlu a mewn eisteddfodau y gystadleuaeth. Mae’r cyn gynted â phosib. bardd yn mynd â ni i lawr Efallai i chi sylwi i mi ddefnyddio’r gair i goedwig iselder ysbryd. ‘ceisiadau’ yn hytrach nac ‘erthyglau’ wrth Nid yw creaduriaid natur nodi’r nifer a ymgeisiodd. Os oedd gwendid yn gorfoleddu bywyd fel y cyffredinol yn y gystadleuaeth, y ffaith nad portreadir gan rai beirdd yn y erthyglau oedd peth o’r gwaith ond yn hytrach gystadleuaeth, ond maent yn eitemau o gyflwyno gwybodaeth, oedd hynny. ysglyfaethus a’r gwrychoedd Efallai mod i’n bod yn rhy feirniadol wrth yn crogi pob ymdeimlad. ddweud hyn ond gallesid fod wedi addasu rhai Yr unig obaith yma yw y ohonynt i fod yn debycach i erthyglau. bydd cariad plentyn y bardd Mi oedd y testun yn gofyn am erthyglau rhywddydd yn ei thynnu allan addas ar gyfer pobl ifanc ac er nad ydw i’n dod o’r goedwig hon. Mae’r gerdd mewn i’r categori hynny mwyach (!), ‘dw i ddim wedi ei gweu yn dynn, does yn siwr a fyddai pob un o’r rhain wedi apelio at dim geiriau llanw yma, pob bobl ifanc. delwedd yn llanw ei lle, ac er Serch hynny, ar y cyfan, roedd y ceisiadau’n dwysed y mater a draddodir, y ddiddorol, wedi eu hysgrifennu’n raenus a mae hi’n ‘canu’ fel y dywedai’r chywir a’r themaun amrywio’n o faterion lleol i diweddar Iwan Llwyd. Mae hi’n bethau’n ymwneud â gwledydd eraill. brofiad ysgytwol i ddarllen y gerdd hon.

6 EISTEDDFOD GADEIRIOL PENRHYN-COCH DATHLU 50 Llun:Arvid Parry-Jones Parry-Jones Llun:Arvid blynyddoedd. Cydymdeimlwn Ffrangeg, Daearyddiaeth gyda Myrddin ac Aneirin a’u a Gwyddoniaeth triphlyg. teuluoedd. Nid yw wedi penderfynu eto Roedd 22 wedi cystadlu ar beth fydd ei gynlluniau ar ôl Dlws yr Ifanc a’r enillydd oedd ei TGAU na’i lefel A. Roedd Bryn Griffiths, Aberaeron. yn ddiolchgar i Miss Lleucu Mae Bryn yn fab i Roland Jones, ei athrawes Gymraeg Griffiths ac yn ŵyr i Maldwyn am yr arweiniad roddwyd iddo. a Bidi Griffiths, Aberaeron – a Ymysg ei ddiddordebau mae’n Ficer Llanfihangel Genau’r- rhestru chwarae rygbi a pêl- glyn gynt. Dyma’r tro droed a darllen nofelau ditectif cyntaf i Bryn ennill gwobr gan gymysgedd o awduron. o’r fath. Mae yn ddisgybl Gellir gweld rhestr lawn o’r ym mlwyddyn 10 yn Ysgol enillwyr ar wefan Trefeurig Gyfun Penweddig yn astudio http://www.trefeurig.org/ ymysg y pynciau craidd, uploads/canlyniadau2014.pdf

Tomos James – enillydd ar y llefaru Bl 1 a 2 nos Wener Llun:Arvid Parry-Jones Parry-Jones Llun:Arvid

Y DDAFAD GOLLEDIG

Llongyfarchiadau i Dewi Davies, Llanrhystud, (ffugenw: Y ddafad golledig) – disgybl yn Ysgol Penweddig – ar ddod yn gyntaf ar yr erthygl ar gyfer cylchgrawn amaethyddol ac yn ail agos ar Dlws yr Ifanc. Mae Dewi yn fab i Glyn Davies – gynt o Pantdrain, Penrhyn-coch.

Datblygiad cwmni Apple apelio at bobl ifanc sydd wrth yw thema erthygl Y Ddafad eu boddau efo technoleg a Golledig. Mae hon yn erthygl dyfeisiadau Apple. Mae yma dda o’r teitl trawiadol – gydbwysedd da o ffeithiau a Datblygiad yr Afal i’r diwedd. barn yma gan gloi’n effeithiol Er bod yma ambell i wall drwy edrych i’r dyfodol. treiglo, mae hi fel arall wedi Erthygl dda y mwynheais ei ei ysgrifennu’n raenus ac darllen ac un wedi ei gosod yn yn bwysig iawn, yn siwr o effeithiol hefyd. Molly Robinson, enillodd ar y canu a’r llefaru Dosbarth Derbyn

7 EISTEDDFOD GADEIRIOL PENRHYN-COCH DATHLU Hiraeth Y Goedwig 50

Mae’r henwlad yn dawel a heddychol Canghennau iselder sy’n cuddio ei phrydferthwch Yn bodloni i fod yn y byd. a’r brigau meinion yn byseddu a bygwth hunan-barch. Paham ymadawais ar fy mehentref, Ei daear laith yn sugno dagrau anobaith A ffarwelio ar ardal fy nghrud? gan eni paranoia. Ni cheir lloches na hafan yn y goedwig hon. Fe ddysgais lawer yn fy mhentref Ni all ffrind gynnig cysur ymysg y tyfiant Trwy addysg ysbrydoledig a mud. sy’n tanseilio hunanwerth. Roedd gennyf wybodaeth naturiol Daw’r gwrych i grogi’r ymdeimlad o lwyddo Am yr ardal fynyddig a hud. ac euogrwydd sy’n llygru’r aer o’i chwmpas. Daw bleiddiaid blinder o’u cuddfannau Rwyf yn hen fab cariadus Ceredigion i herio hunanreolaeth Sydd wedi adrodd stori ei dad; a chri’r gwdihŵ yn unsain a chri’r galon. Wedi i yntau ddychwelyd i’r ardal Ar ôl ei antur erchyll yn y gad. Ni all geiriau’r bardd na delweddau’r arlunydd bortreadu’r goedwig , gymhleth hon. Ond yn awr rwyf yn byw yn llawn hiraeth Ni cheir cyfoeth lliw clychau’r gog a bysedd y cŵn. Sydd yn llenwi fy nghalon a blin Yn fud mae alawon yr adar Am gyfle i ddod ‘n ôl unwaith eto a dieithriaid yw creaduriaid y tymhorau. I fryniau y Penrhyn a’r ffin. Ni cheir yma ond gwrychoedd gwendid yn fy ngwatwar yng ngoleuni’r lloer. Mae’r tirlun yn llenwi fy enaid Ei drain yn bwydo’r clwyfau anweledig A rhyw hapusrwydd tangnefeddus a chlir a’r adar ysglyfaethus sy’n hofran yn ddiamynedd Rwyf yn sicr iawn am unpeth. dros hagrwch y salwch anesboniadwy. Fe fyddaf yn ôl - cyn bo hir. Weithiau caf fyfyrio yn ei llonyddwch Brian Davies ond daw’r oriau di gwsg ymysg sibrydion y dail (darllenwyd gan y llywydd bnawn i fy nedfrydu eto i garchar fy iselder. Sadwrn) Noson arall o unigrwydd a phoen meddwl a’i hagrwch hwyrnos yn fy hawlio. Clywaf gamau methiant yn gwasgu ei deiliach sych a’r gwynt yn llafar ganu fy enw yn wawdlyd.

Ni ellir adnabod anesmwythdod y goedwig hon heb fod yn rhan ohoni. Ni ellir deall ei bygythiad heb ddioddef y boen na dianc o’i chrafangau, nes cyfaddef ei bodolaeth. Perfformiadau oscaraidd normalrwydd ar lwyfan bywyd yn twyllo eraill a’u diogelu rhag y grym sy’n berchen iddi. Anelu at ymestyn y dydd er mwyn byrhau’r nos gan geisio amddifadu’r ansicrwydd a dadmer y digalondid dirgel. Brian Davies, Abertawe – llywydd prynhawn Sadwrn Trof at y seithblwydd llon, fy nhrysor. Ei hanwyldeb a’i bwrlwm afieithus sy’n gryfach na grym cysgodion yr isymwybod, a’i gwên yn gorfodi’r tywyllwch i gilio. Gafaelaf yn ei llaw gan gofleidio’r gobaith y daw’r dydd, pan fydd ei chariad anfesuradwy yn arwain yr un sy’n ei charu’n ddiamod o’r goedwig hon, i brydferthwch eu byd.

Anwen James

8 EISTEDDFOD GADEIRIOL PENRHYN-COCH DATHLU 50 Llun:Arvid Parry-Jones

Erin Trysor yn barod i dynnu llun mam

Dyma lun o June Kenny yn ennill y gadair ym 1964 – gyda’r ddiweddar Eirlys J. Hughes, Bryngwyn, yn canu cân y cadeirio. Mae gan June daflen o gyfarchion gyflwynwyd iddi – cerddi gan David Jenkins, Elfed Davies (tad Brian Davies,Huw Huws, Betsan Fychan Downs, enillydd unawd Blwyddyn 1 a 2 a Gwion a Vernon Jones. Wilson ddaeth yn ail yn yr un gystadleuaeth nos Wener Ceir copi ohono ar wefan Trefeurig www.trefeurig.org

Llongyfarchiadau i Damaris Kotei-Martin, Penrhyn-coch ddaeth yn gyntaf yn y gystadleuaeth llefaru i blwyddyn 5-6 nos Wener Parti Llefaru Mairwen Llun:Arvid Parry-Jones Parry-Jones Llun:Arvid

Swyddogion yr Eisteddfod – Eirwen Hughes, Cadeirydd; Marianne Jones- Powell, Ceinwen Jones, Felin-fach Bethan Davies, Is-drysorydd; Mairwen Jones, ysgrifennydd; Llywydd nos Sadwrn erbyn hyn, Llywydd nos Wener Ceris Gruffudd, Is-ysgrifennydd ac Elsie Morgan, Trysorydd.

9 Y TINCER | EBRILL 2014 | 368

LLANDRE

Cysylltiad lleol Llongyfarchiadau i Bryn Griffiths, Aberaeron, ar ennill Tlws yr Ifanc yn Eisteddfod Gadeiriol Penrhyn-coch nos Wener 4 Ebrill. Mae Bryn i fab i Rolant ac yn ŵyr i’r Parchedig Maldwyn a Mrs Bidi Griffiths, Aberaeron, gynt o Landre. Yma gwelir Bryn efo’i dad yn yr Eisteddfod.

Pen blwydd hapus fu’n trafod y ffordd ymlaen i’r canghennau ei fod yn llyfr gwir werth ei ddarllen. Bydd o Ferched y Wawr sydd wedi lleihau mewn cyfarfod nesaf y cylch ar brynhawn Mawrth, Pen blwydd hapus iawn a dymuniadau gorau nifer yn yr ardal gan awgrymu efallai y Mai’r 6ed, pryd byddwn yn trafod Er Lles i Cecil Jones (Cis), Bron y gân, ar gyrraedd byddai’n syniad da i ddwy neu dair cangen Llawer, sef hanes Meddygon Esgyrn Môn, gan ei bedwar ugain oed ddiwedd Mawrth. ddod ynghyd yn weddol reolaidd er mwyn J. Richard Williams (Gwasg Carreg Gwalch). Gobeithio iddo fwynhau’r holl ddathlu a fu. cynnal noson a sicrhau cynulleidfa i’r Mae croeso i bawb ymuno â’r cylch. Am ragor siaradwyr gwadd. Trefnwyd y byddai’r Clwb o fanylion cysylltwch â Llinos Dafis, 01970 Merched y Wawr Llanfihangel darllen yn dod ynghyd ar Ebrill 8fed am 2.30. 828262, neu [email protected] Genau’r -glyn Os oes problem dylid cysylltu â Mrs. Llinos Dafis sy’n cydlynu’r Clwb Darllen. Banc Bro Enillwyr Mis Ebrill 2014 Cafwyd noson o frethyn cartref yng Edrychwn ymlaen am gael cwmni Mrs. nghyfarfod mis Mawrth o Ferched y Wawr, Jean Eklund yn y cyfarfod nesaf a gynhelir 1. Glyn a Margaret Williams, - £30 Genau’r-glyn gan i ni gael ein diddanu ar nos Lun, Ebrill 14eg, yn hytrach na nos 2. Huw Meirion, Bancyfelin - £20 gan Gwenda James, , un o Lun y Pasg (yr 21ain). 3. Hedydd Cunningham, Tyddyn-Pen-y-Gaer sylfaenwyr y gangen. Cafwyd hanes hynod - £10 ddiddorol ganddi am sut y cafodd ei magu Gwellhad buan gan ei modryb Kate wedi iddi golli ei mam Genedigaeth yn ifanc. `Roedd Anti Kate wedi bod yn Dymuniadau gorau a gwellhad buan i Mary gogyddes yn Buttrells, Llandre (Llys Berw Thomas, Dolgelynen, sydd yn ysbyty Bron- Llongyfarchiadau mawr a dymuniadau yn awr), ac wedi nodi nifer fawr o ryseitiau glais ar ôl syrthio a thorri ei dwy fraich. gorau i Siwan ac Endaf Griffiths, Coed- a ddefnyddiwyd ganddi. `Roedd Gwenda y-glyn, ar enedigaeth eu mab, Huw Lloyd hyd yn oed wedi mynd i’r drafferth o Cylch Darllen Newydd Griffiths, ar 8 Ebrill – brawd bach i Megan. goginio rhai o’r ryseitiau ac fe gawsom eu profi. Yr oedd blas arbennig o dda arnynt. Cynhaliwyd cyfarfod cyntaf Cylch Darllen Tîm y Dylaniaid! Hefyd cawsom gwmni Mrs. Elizabeth newydd yn Ysgoldy Bethlehem, brynhawn Evans, Trefnydd Rhanbarth Ceredigion, Mawrth, Ebrill 8fed. Y llyfr dan sylw oedd y Pob hwyl i Dylan Huw Edwards, fydd yn nofel Blasu (Y Lolfa) gan Manon Steffan Ros. aelod o dîm o ‘Ddylaniaid’ mewn gornest Cafwyd blas mawr ar drafod y digwyddiadau, Talwrn Y Beirdd yn erbyn pencampwyr y y cymeriadau, a’r risetiau a phawb yn cytuno llynedd- Aberhafren. Y lleill yn y tîm fydd Gwersi Gitâr Dylan Iorwerth, Tudur Dylan a Huw Dylan, Tiwtor: Gerald Morgan, Tregaron Abertawe (Dolgellau gynt). Recordir y rhaglen [email protected] yn Nhalacharn ar Fai 4ydd a gobeithir www.geraldmorganguitar.co.uk ei darlledu unai am 7 o’r gloch ar noson Amrywiaeth eang o y recordiad neu amser cinio’r diwrnod Gitâr i’r Cristion lyfrau, cardiau,cerddoriaeth canlynol. Y bwriad oedd codi tîm o feirdd ac anrhegion Cymraeg. nad ydynt yn aelodau o dimau Talwrn ar 01974 299367 hyn o bryd, felly mae’n gyfle da i glywed Croesawir archebion gan unigolion lleisiau newydd. Mi fydd y Talwrn yn ran o Gwasanaeth Symudol ac ysgolion Dysgwch yn eich cartref benwythnos arbennig o raglenni sy’n dathlu 13 Stryd y Bont bywyd a gwaith Dylan Thomas, gyda cyfresi’n CYSYLLTWCH! Aberystwyth cynnwys Stiwdio a Dan yr Wyneb efo Dylan 01970 626200 Iorwerth yn darlledu o Dalacharn.

10 368 | EBRILL 2014 | Y TINCER

Taith gerdded y mis TREFEURIG Clarach i Rhydtir (Rhydhir) Cydymdeimlo Syfrdanwyd ardal gyfan gyda’r newyddion am farwolaeth : Maes parcio Clarach Man dechrau annisgwyl Mrs Eirlys Mason Hughes, Bryngwyn, nos Wener Ebrill Map: OS Explorer 213. GR 586840. 4ydd. Hannai o hen deulu parchus o ardal y Tincer. Bydd colled Pellter: 4.5 milltir, hawdd heblaw am ychydig o lethr tu cefn i Rhydtir. fawr ar ei hôl. Cydymdeimlwn â’r meibion Myrddin ac Aneirin a’u teuluoedd, a chyda’r holl berthnasau sy’n byw yn yr ardal.

Rhaglen Dechrau Canu, Dechrau Canmol

Hoffai Mrs Marion Jones ac Edwina Davies ddiolch yn fawr am yr holl alwadau ffon, llythyrau, cardiau a chyfarchion maent wedi eu derbyn ers darlleniad o’r rhaglen ar Sul y Mamau. Pleser i ni yw deall bod cymaint wedi mwynhau gwylio a gwrando ar ein dewisiad o emynau. Hyfryd oedd cael croesawu Rhys Meirion, Rhodri Darcy a’r criw ffilmio i’n cartrefi ac i Ben-bont Rhydybeddau. O’r maes parcio ewch dros y bontbren ac ymlaen ar hyd y ffordd nes cyrraedd llwybr ar y chwith sydd yn mynd tu ôl i rhes o gabanau Parry-Jones Arvid Llun: gwyliau. Dros sticil ac o amgylch y cae at sticil arall. Ymlaen heibio Ffynnon Ddu i gwrdd â’r ffordd, dros sticil arall wrth ochr y tŷ ac ymlaen ar hyd a dod at feidr Rhydtir. I’r dde ac ar ôl yr iet fe welwch feidr yn eich arwain i fyny tuag at Cwm Cottage a’r gornel uwch yr Amlosgfa. Croeswch y ffordd i’r goedwig ac anelu am yr hen gware a dilyn y llwybr a’r ffordd ‘nôl i’r man dechrau.

ABER-FFRWD A CHWMRHEIDOL

Diolch

Hoffai teulu y ddiweddar Eirlys Davies, Caehaidd, ddiolch o galon am bob arwydd o gydymdeimlad a dderbyniasant yn ystod y mis diwethaf. Gwerthfawrogwyd yn fawr y cardiau, llythyron,ymweliadau a galwadau ffôn a dderbyniwyd. Hoffent hefyd ddiolch yn arbennig i ffrindiau a chymdogion am eu Gronw Fychan Downes, Glanrafon enillodd yr unawd offerynnol gofal o’u mam yn ystod y blynyddoedd diwethaf. gynradd nos Wener yn Eisteddfod Penrhyn-coch

Sioe Capel Bangor

Trec Ceffylau Hamddenol 5 milltir neu 10 milltir ar gefn ceffyl ar hyd llwybrau golygfaol y Cwm. Dechrau ger Canolfan Ymwelwyr Statkraft ar ddydd Llun Mai 5ed 2014. Amser 10-11.00 y bore. Pris £10.00 Am fwy o fanylion cysylltwch â Nerys Daniel 01970 880691 neu gwefan Sioe Capel Bangor http://www.capelbangorshow.co.uk/ googlemail.com GWASANAETH GWASANAETH TACSI EDDIE

GARDDIO ytincer@ TEIPIO MYNACH Perchennog: GWAITH PRYDLON A CHYWIR PRISIAU CYSTADLEUOL PROSESYDD GEIRIAU Torri Porfa, Torri Connie Evans, PRINTYDD LLIW Gwrych a Strimmio, Gwawrfryn, Disgownt i IONA BAILEY Bensiynwyr. Penrhyn-coch PEN-Y-BRYN

SWYDDFFYNNON Ffôn 01974 261758 01970 828 642 MEURIG 07792457816 01974 831580 (Nid oes yr un gwaith yn ormod) 07790 961 226

11 Y TINCER | EBRILL 2014 | 368

Cyngor Cymuned Trefeurig Cyfarfu’r Cyngor nos gyda Steve Williams o Adran y ffyrdd: y Clerc i gysylltu Fawrth, 25 Chwefror 2014, Priffyrdd y Cyngor Sir. unwaith eto â’r Cyngor yn Neuadd Penrhyn-coch Disgwylid clywed rhywbeth Sir i dynnu sylw at y tyllau gyda’r Cadeirydd, Tegwyn gan Steve Williams yn fuan. niferus sydd yn y ffyrdd Lewis, yn y gadair. Roedd Cynllunio – A130997, cais yn yr ardal. Tir gyferbyn â Edwina Davies, Dai Mason wedi ei ganiatàu i ddymchwel Chapel Horeb: gofynnodd (Cynghorydd Sir yn ogystal), estyniad un llawr yn Pant- Eirian Reynolds a fyddai Dai Rees Morgan, Gwenan glas, Cwmsymlog, a chodi modd cysylltu â’r Cyngor Price, ac Eirian Reynolds yn estyniad dau lawr gyda ystafell Sir i ofyn iddynt ystyried bresennol ynghyd â’r Clerc. wydr yn ei le. A140096, cais darparu lle parcio ar y tir Roedd ymddiheuriadau wedi i ddefnyddio tir i’r dwyrain o glas gyferbyn â Horeb, a eu derbyn gan y cynghorwyr Glanseilo fel maes chwarae/ chytunwyd i hyn. Parcio: eraill. ardal hamdden mewn roedd rhai wedi cwyno R.J.Edwards Adeiladau Fferm y Cwrt Materion yn codi – Taflu cysylltiad â’r datblygiad tai a fod car yn parcio’n aml Cwrt Farm Buildings Sbwriel: roedd y Clerc wedi fwriedir ar y tir cyfagos. Dim ger y fynedfa i Glan-ffrwd, Penrhyn-coch Contractiwr, masnachwr derbyn cydnabyddiaeth gan sylwadau. gyferbyn â Brondderw, ac yn gwair a gwellt y Cyngor Sir ei fod am ddelio Materion eraill – Y Gofeb: achosi rhwystr i bobl; y Clerc Arbenigwr ar ailhadu â’r mater; Maes Seilo: roedd nodwyd fod angen peintio’r i adrodd i’r Heddlu. Cyflenwi a gwasgaru ymateb wedi dod oddi wrth ffens o gwmpas y Gofeb, a Ni chynhaliwyd cyfarfod ym calch, slag a Fibrophos Lori, turiwr a malwr Phil Bradley, Tai Ceredigion, phenderfynwyd y byddai rhai mis Mawrth gan fod y Clerc i i’w llogi ynglŷn â’r llefydd parcio o’r aelodau yn gwneud hynny ffwrdd, ond bydd cyfarfod mis Cyflenwi cerig mán ac roedd mewn trafodaeth yn ystod yr haf. Tyllau yn Ebrill yn gynnar, ar 8 Ebrill. 01970 820149 07980 687475 Awstralia Bum yn ddigon ffodus i ennill Alun Jones, Garn Rhos, Bow Cymrodoriaith Winston Street, am dair wythnos o’r Churchill yn Ionawr 2013. daith. Roedd hwn yn golygu Dros gyfnod o fis, gwnaethom gwneud cais ysgrifenedig i deithio canoedd o filltiroedd yn Ymddiredolaeth Winston dilyn y rhaglen roeddwn wedi Churchill, ynghyd a chyfweliad ei gynllunio, a oedd yn gweld yn Llundain, er mwyn gweld ni’n mynd o Brisbane i Cairns, i a fyddai fy nghynnig i fynd Sydney, Melbourne a Canberra. i Awstralia i wneud gwaith Roedd yn fraint i mi gyfarfod ymchwil ar faterion tybaco ac cyd weithwyr o Awstralia sydd alcohol yn llwyddiannus. yn gweithio yn yr un maes, Dwi’n gweithio i Gyngor a gweld sut yr oedden nhw’n Gwynedd fel Rheolwr Datblygol llwyddiannus yn eu nod o Byw’n Iach, ac mae rhan o’r leihau’r nifer sy’n ysmygu swydd yn golygu ceisio lleihau’r ac yfed yno. Mae Cymru yn gyda pobl sy’n ceisio lleihau’r roedd yna amser i ymlacio, nifer sydd yn ysmygu a cham dechrau gwneud mwy a mwy o nifer y brodorion sy’n ysmygu, ac yn sicr, uchafbwynt y trip ddefnyddio alcohol. Roeddwn lefydd yn ddi fwg (fel parciau oherwydd yn yr ardaloedd oedd snorclo gyda’r pysgod felly yn awyddus i fynd i wlad chwarae , bwytai, tafarnau e.e.), yma, mae oddeutu 1 mewn yn y Great Barrier Reef. sy’n arwain yn y meysydd yma, ond mae Awstralia blynyddoedd 2 oedolyn yn ysmygu. Mae Roedd y lliwiau a’r profiad yn er mwyn gallu dysgu o arfer da o’n blaen yn y gwaith yma, ac yn yna hefyd broblem alcohol anhygoel. Uchafbwynt arall a mabwysiadu dulliau newydd gwahardd ysmygu mewn nifer o gyda’r boblogaeth yma, gyda’r oedd teithio ar y Great Ocean o weithio yng Ngwynedd. Yn lefydd megis caeau chwaraeon, Llywodraeth yn Awstralia yn Road i weld y 12 Apostol yn ffodus, bum yn llwyddiannus o flaen adeiladau cyhoeddus, gwahardd alcohol i ddod mewn sefyll allan yn y môr. Daeth y gyda’m cais, ac ar ôl misoedd parciau, prifysgolion, mae’r i’r ardaloedd yma, oherwydd ei trip i ben yn llawer rhy fuan, o drefnu a chreu cysylltiadau rhestr yn mynd ymlaen ac fod yn cyfrannu tuag at nifer o ac roedd hi’n braf iawn deffro allan yn Awstralia, roeddwn ymlaen. Mae hyn, ynghyd a faterion gwrth gymdeithasol, a gweld haul bron bob bore! ar yr awyren yn hedfan tuag at chyflwyno pecynnau sigarennau fel trais yn y cartref. Mae hyn Er nad yw’r erthygl yma yn Awstralia yn Ionawr 2014 am plaen, wedi gostwng y nifer yn achosi pobl i smyglo alcohol cyfleu’r hyn wnaethom i gyd, bedair wythnos. Roeddwn yn sy’n ysmygu yn Awstralia i 16% mewn i’r ardaloedd yma yn dwi’n gobeithio ei fod yn rhoi lwcus iawn hefyd i gael cwmni (mae’r ffigwr yn sefyll tua 24% gyfrinachol, a’u gwerthu ar y braslun o’r amser bythgofiadwy fy ffrind agos Meinir Jones, yng Ngymru). farchnad ddu. gawsom ar ochr arall y byd. Garn Isaf, Bow Street, a’i nai Bum yn ffodus iawn i weithio Ar ôl gweithio yn y diwrnod, Cerys Humphreys

12 368 | EBRILL 2014 | Y TINCER

O’r Cynulliad - Mae materion trafnidiaeth yn yr ardal hon wedi bod yn cael Pasg Hapus i chi gyd dipyn o sylw’r Cynulliad yn ddiweddar. Roeddwn yn falch iawn fod Simon Thomas, AC y Gorllewin a’r Canolbarth, Gwaith Bricio wedi llwyddo i gael dadl am ANIFEILIAID ailagor y linell rheilffordd o Gaerfyrddin i Lambed, TEW R+R Tregaron ac Aberystwyth ar eu hangen i’w lladd Adeiladau newydd, agenda’r Cynulliad. Roeddwn mewn lladd-dy lleol Estyniadau, yn falch o’i gefnogi, ac rwy’n Cysylltwch â Gwaith Carreg, cadw mewn cyswllt gyda’r Patios TEGWYN LEWIS grŵp sydd wedi ei sefydlu er www.trawslinkcymru.org.uk. Rhod: 07815121238 mwyn ymgyrchu ar y pwnc Gobeithio hefyd y cewn ni’n 01970 880627 Rich: 07709770473 yma. Wrth gwrs, mae’n fuan – o bosib erbyn i’r golofn syniad fydd yn cymryd hon fynd i’r wasg – newyddion cryn amser i’w wireddu, a ar wella gwasanaethau trên SIOP A doedd ymateb Llywodraeth ar y linell rhwng Aberystwyth SWYDDFA BOST Cymru i’r dadleuon ddim yn a’r Amwythig. Rwyf wedi bod PENRHYN-COCH arbennig o frwd y tro hwn. yn pwyso ar y Gweinidog ar Perchennog: Lawrence Kelly AR AGOR CINIO DYDD SUL Ond mae nifer o resymau y mater yma dros y misoedd Llun - Sadwrn PRYDAU BAR pam yr wyf i’n credu fod yna diwethaf, a bu nifer yn 7 y bore - 9 yr hwyr PARTÏON gyfle i wthio’r syniad yma. gweithio’n galed yn yr hydref Sul BWYDLEN BWYTY 7 y bore - 7 yr hwyr ADLONIANT Ceir nifer o enghreifftiau i sicrhau fod miloedd o Papurau dyddiol a’r Sul, llwyddiannus iawn erbyn holiaduron wedi eu llenwi fel llyfrgell fideo, cardiau hyn o adfer llinellau a rhan o’r ymgynghoriad. Mae’r cyfarch siop drwyddiedig AR AGOR O 5:30 P.M. gaewyd yn y 60au. Mae’r isadeiledd yn ei le, ac mae’n NOSWEITHIAU IAU A GWENER AM BRYDIAU TEULUOL nifer o deithwyr ar linell hen bryd gwireddu’r addewid 01970 828312 Glynebwy ers ei ail-agor yn yma. 2008 wedi bod y tu hwnt i Mae gwasanaethau bob disgwyl. Hefyd, mae lein bws, wrth gwrs, hefyd GWASANAETH wledig ‘Waverley’ yn ne’r yn bwysig i nifer, ac mae CYFIEITHU Iwan Jones Alban yn agor y flwyddyn trafodaethau’n parhau ar sut Linda Griffiths Gwasanaethau Pensaerniol nesa. Byddai’r gost o weld i ddatblygu’r gwasanaethau Cynlluniau ar gyfer adeiladau newydd, trenau eto’n rhedeg trwy allweddol a achubwyd yn Maesmeurig estyniadau ac addasiadau Langybi, Llanilar ac Ystrad- dilyn ymadawiad Arriva. Cwmsymlog Aberystwyth fflur yn sylweddol wrth Cyhoeddwyd adroddiad Ceredigion SY23 3EZ Gellimanwydd, Talybont, gwrs. Ond byddai cynllun annibynnol yn ddiweddar Ceredigion SY24 5HJ o’r fath yn ddefnydd llawer oedd yn argymell i [email protected] gwell o’r pwerau benthyg wasanaethau dros bellter 01970 828454 [email protected] 01970 832760 newydd yr y’n ni’n gobeithio hir, fel y rhai rhwng ddaw i’r Cynulliad na ffordd Aberystwyth a Chaerfyrddin osgoi newydd yr M4 yng a rhwng Aberteifi ac COFFI BOREUOL Nghasnewydd, ac mae pob Aberystwyth, alw mewn llai BYRBRYDAU POETH NEU OER tegwch yn dweud y dylai o bentrefi oddi ar y ffordd CINIO Cymru dderbyn cyfran o’r fawr er mwyn cyflymu biliynau sydd i’w gwario siwrneau. Beth yw barn TE PRYNHAWN dros y blynyddoedd nesaf pobl Ceredigion ar hyn? CREFFTAU AC ANRHEGION ar gynllun trenau HS2. Mae Cofiwch fod croeso i chi Jonathan Edwards AS ac gysylltu gyda mi unrhyw Ar agor saith niwrnod yr wythnos Mehefin, Gorffennaf, eraill yn ymgyrchu ar hyn bryd ar faterion trafnidiaeth Awst a Medi yn San Steffan, ac os am fwy neu unrhyw bwnc – ar (fel arall, ar gau ar ddydd Llun) o wybodaeth ar y grwp sy’n [email protected] Siop Treasures, Tlysau a gemwaith (yn cynnwys dylunwyr ymgyrchu dros ailagor y lein, neu drwy gysylltu gyda’m Cymreig), scarffiau a chyfwisgoedd priodasol. ewch at swyddfa ar 01970 624 516. Caffi [email protected] 820 050 | Siop Treasures 01970 820 122

13 Y TINCER | EBRILL 2014 | 368

BOW STREET

Oedfaon y Garn 10.00 a 5.00 Gweler hefyd http://www.capelygarn. org/ Ebrill 20 Oedfa’r Ofalaeth Pasg 27 John Tudno Williams

Mai 4 Elfed ap Nefydd Roberts 11 Y Gymanfa Ganu – Bethel, Aberystwyth 10.00 a 5.30 18 Bugail 25 Goronwy Prys Owen

Noddfa Ebrill 20 10.00 a 2.00 Oedfa Undebol Sul y Pasg ym Methel, Tal-y-bont 27 2.00 Gweinidog Cymundeb deulu Sarah. Roeddynt wedi gwirioni efo’r anhwylus ar hyn o bryd. wlad a chafodd Rheinallt gyfle i bysgota Diolchodd Marian i Mrs Janet Roberts am Mai yn Llyn Taupo gan ddal y pysgodyn yma drefnu’r noson i Ganolfan y Celfyddydau er 4 10.00 Uno yn y Garn – brithyll seithliw gwyllt yn pwyso ca 2 mwyn gwylio drama Blodeuwedd, hen stori 11 Gymanfa am 10.00 a 5.30 ym Methel, Aberystwyth ½ pwys! Llyn Taupo ar Ynys y Gogledd Gymraeg Saunders Lewis. 18 10.00 Uno yn y Garn. Gwasanaeth yw llyn mwyaf Seland Newydd ac mae’n Croesawyd Mrs Megan Roberts Davies, Cymorth Cristnogol gyrchfan dwristaidd hynod boblogaidd. Tlysau Bach, a’i mab, a phrofodd i fod yn 25 10.00 Trefn Lleol gynorthwyydd defnyddiol iawn ar y noson, Merched y Wawr i’r cyfarfod. Rhoddodd Megan amlinelliad byr o’i gwaith a sut dechreuodd hi gyntaf Gwellhad buan Ym mis Chwefror croesawodd Mrs Marian ar wneud eitemau bach o emwaith i’w Beech Hughes, ein Llywydd, pawb i’r gwerthu i’r cyhoedd. Nododd Megan ei bod Dymunwn welhad buan i Felicity Pugh, cyfarfod. Nodwyd dymuniadau gorau’r hi bellach yn ymgynnull arddangosiadau Maes Ceiro aelodau i Mrs Mair Lewis, a oedd yn a oedd yn profi i fod yn boblogaidd. Yna gwella’n dda ac yn gobeithio bod yn ôl yn rhoddwyd cyfle i’r Aelodau i greu gemwaith Croeso ein cyfarfodydd yn y dyfodol agos; Mr a eu hunain a oedd yn lliwgar a dychmygus Mrs Alan Wynne Jones, yn dilyn salwch eu iawn. Croeso cynnes i Medi a Paul Jones-Jackson mab a hefyd i ŵr Mrs Mair Davies a oedd yn Diolchodd Mrs Joyce Bowen i Megan a’i a’r ferch fach Anest sydd wedi symud i Garn mab am ddod i’r cyfarfod a rhoi cyfle i’r Villa o Aberystwyth. Mae Medi yn gweithio Aelodau i greu breichledau. yn y Cyngor Llyfrau a Paul yn y Llyfrgell Mrs Jean Davies oedd enillydd y raffl ar Genedlaethol. gyfer mis Chwefror. Dechreuodd Mawrth gyda’r Aelodau yn Croeso cynnes hefyd i Tokomo ac Ywain dathlu Dydd Gŵyl Ddewi yng Ngwesty’r Tomos sydd wedi symud i 7 Maes Ceiro. Marine, Aberystwyth, gyda chawl a tharten afal a hufen ac yna adloniant gan Angharad Cydymdeimlad Fychan a’i Ffrindiau. Mwynhaodd yr aelodau noson o gerddoriaeth a llefaru Cydymdeimlwn â Lisa a Mei Roberts, 6 pleserus iawn. Y Ddôl, ar farwolaeth mam Lisa –Auriel Llongyfarchwyd ein Llywydd i Mrs a Mrs Fenton – yn Aberystwyth. Gwyn Jones a Mr a Mrs Ieuan Davies a oedd Hefyd a Rhian Jones-Steele a’r teulu, Maes yn dathlu eu pen-blwyddi Priodas Aur yn Afallen a Wyn Lewis, Hafan, a’u teuluoedd ystod fis Mawrth. ar farwolaeth eu mam - Megan Lewis yn Diolchodd Mrs Gwenda Edwards i Llambed. Angharad Fychan a’i Ffrindiau am eu cyfraniad at y noson. Taith bell Llongyfarchiadau i Gwenno Fflur Henley ar Capel y Garn Bu Rheinallt, Sarah ac Ela, Maes Ceiro, ar dderbyn Gwobr Aur Dug Caeredin. Buodd ym Mhalas St James yn Llundain ar y 5ed daith i ben draw’r byd y mis diwethaf – i Eisteddfod Fach Ni o Fawrth yn derbyn ei thystygrif. Mae Seland Newydd ar gyfer priodas aelod o Gwenno yn wyres i Peter a Dinah Henley. Yng nghyfarfod mis Mawrth o’r

14 368 | EBRILL 2014 | Y TINCER

Gymdeithas Lenyddol cynhaliwyd te prynhawn blynyddol ar Ebrill 3ydd. Cydymdeimlad eisteddfod fach yn Ysgoldy Bethlehem. Castell oedd y dewis eleni. Pedair cystadleuaeth oedd ar y rhaglen, sef Cafwyd cyfeillach bleserus wrth fwynhau’r Cydymdeimlwn gydag Auriel Evans, Darn o Ryddiaith dim mwy na chan gair o dewis danteithiol helaeth o frechdanau Trewylan, a’r teulu ar farwolaeth mam hyd ar y testun Stormydd, dau bennill ar a chacennau. Hwn oedd cyfarfod cloi Auriel – Eluned Morgan o Benrhyn-coch y testun Cadair, llinell gyntaf limrig i’w tymor 2013-2014. Bydd y cyfarfod busnes yn Ysbyty Tregaron ar 7 Ebrill. Cynhelir yr chwblhau, a brawddeg ar y gair Gwynfor. blynyddol yn cael ei gynnal brynhawn Iau, angladd dydd Mawrth 15 Ebrill yn Eglwys Mwynheuodd pawb swper o gawl blasus Mai’r 7fed, yn festr’r Garn. Sant Ioan. i ddechrau ac yna cyflwynodd Gareth Wiliam Jones y beirniad, Arwel Rocet Jones. Ar ôl canmol safon cyffredinol / CLARACH y gwaith roedd e wedi ei dderbyn fe ddyfarnodd Eddie Jenkins yn gyntaf am Plant lleol yn cyrraedd uchelfannau y byd seiclo y darn o ryddiaith, Dilys Jones am y ddau bennill, Vernon Jones am y limrig, a Janet Yn ystod tymor 2013/14 mae tri disgybl o Mawrth 2014 teithiodd Griff i Redditch yng Roberts am y frawddeg. Ysgol Rhydypennau wedi bod yn rhagori Ngorllewin Canolbarth Lloegr i gystadlu ym ym maes seiclo ar lefel Cymru a’r Deyrnas Mhencampwriaethau Cyclo-Cross Ysgolion Enillwyr Clwb 300 Clwb Unedig. Mae Griff Lewis a’i chwaer iau Alaw Prydain, ei gyfle cyntaf i brofi ei sgiliau Pêl-droed Bow Street ynghyd ag Owen Huw Evans wedi bod yn seiclo yn erbyn goreuon y DU. Roedd y gwneud enw iddyn nhw eu hunain ac i’r categorïau oed ysgolion yn golygu bod Griff Rhagfyr 2013 ardal mewn nifer o wahanol ddisgyblaethau yn cystadlu yn erbyn bechgyn hŷn nag ef. £30 - Richard Lucas seiclo. Yn nisgyblaeth cyclo-cross (seiclo Er gwaethaf ymdrechion dewr iawn ganddo, £25 - Rob Bates beiciau lôn â theiars â rhychau ynddyn a bwlch o ddim ond 30 metr rhwng y 1af a’r £15 - Rachael Rowlands nhw ar wair, gyda rhwystrau ac elltydd), 4ydd, a Griff yn ennill tir drwy’r amser yn £10 - Menna Manley enillodd Griff Bencampwriaethau Cymru y lap olaf, fe orffennodd yn 4ydd agos iawn. £5 - Manon Curley yn Llanfair-ym-Muallt yn y categori dan Dylai’r canlyniad fod yn llawer agosach y 10 oed, gan guro llawer o seiclwyr cryf flwyddyn nesaf, pan fydd Griff yn nes at Ionawr 2014 iawn. Daeth Alaw yn 2il yn y categori dan oedran y cystadleuwyr eraill. £30 - Nat Burrell 8 oed a daeth Owen Huw yn 3ydd dan £25 - James Scarrott 12 oed, a hwythau hefyd yn curo llawer £15 - Steff Davies o seiclwyr cryf. Enillodd Griff hefyd £10 - Pam Evans Bencampwriaethau Cymru dan 10 oed yn y £5 - Dean Evans categori beicio mynydd ym Mharc Margam yn Hydref 2013, ar gwrs technegol iawn Chwefror 2014 oedd yn heriol i’r holl seiclwyr. Yng nghanol £30 - Ian Frost £25 - Gwyn Evans £15 - Dylan Raw Rees £10 - Gerwyn Evans £5 - Ann Williams

Mawrth 2014 £30 - Richard James £25 - Joel Dixon £15 - Cerys Hurford £10 - Peter James £5 - Elen Ifans

O’r ysbyty

Da clywed fod Gethin Wynne Jones, Dolgellau, adref allan o’r ysbyty. Bu’n meddyliau gyda Alan Wynne ac Ann Jones, a’i deulu yn ystod y misoedd diwethaf.

Y Chwiorydd

Bu Cymdeithas y Chwiorydd ar ei thrip Owen ar y chwith a Griff ar y dde Alaw Lewis

15 Y TINCER | EBRILL 2014 | 368

Cyngor Cymuned Tirymynach Cyfarfu’r Cyngor ar Penderfynwyd awgrymu Hinge bod clirio ffordd ger aelodaeth Un Llais Cymru nos Iau 27 Mawrth yn wrth drigolion Bryncastell i Bryngwyn Canol wedi ei am y flwyddyn gyfredol. Neuadd Rhydypennau o wneud cais i RAY Ceredigion wneud a bod yr awdurdodau Adroddodd y Clerc am dan lywyddiaeth y Cyng. am gyngor ar offer amgen yn ymwybodol am y gyfarfod y bu ef ynddo lle’r Dewi James. Estynnwyd sydd ar y farchnad ac yn rasio ceir sy’n digwydd o oedd rhai o brif swyddogion dymuniadau gorau am llawer llai costus na’r gwmpas ffyrdd Clarach Ceredigion yn egluro’r wellhad buan i Mrs Shirley cwmnïau arferol, ond yr gan farchogion y gwynt toriadau sydd i ddigwydd yn Hinge, priod y Cyng. Paul un mor ddefnyddiol. Mae’r (boy racers). Mae’r manion y blynyddoedd nesaf, a swm Hinge, ac i Mrs Felicity system Gwefan yn symud terfynol bron a chwblhau yn a sylwedd y cyfan yw bod Pugh, priod y Cyng. Rob ymlaen yn raddol, ond nid ystâd Maesafallen, a buan newidiadau mawr i ddigwydd Pugh, y ddwy heb fod yn oes orfodaeth i’w orffen cyn daw’r biliau i’r trigolion yn y o dan drefn y Cyngor Sir, a hwylus eu hiechyd yn diwedd y mis. rhan a fabwysiadwyd. gwelir y Cynghorau Cymuned ddiweddar. Llongyfarchwyd Unwaith eto, syrthiodd Mae’r cais cynllunio am 27 yn ysgwyddo llawer mwy Ysgol Rhydypennau ar eu trefniadau PACT trwyddo, o dai fforddiadwy ar dir i’r o feichiau. Penderfynwyd llwyddiant yn Eisteddfod hynny yn bennaf gyfrifol gogledd o Gae’r Odyn, Bow gwahodd rhai o’r swyddogion Ranbarthol yr Urdd, gan am na hysbyswyd y cyfarfod Street wedi ei dderbyn a’i i Gyfarfod Blynyddol y ddymuno’r gorau iddynt yn gan yr Heddlu. Gwneir gymeradwyo gan yr Adran Cyngor ym mis Mai. Bydd ein yr Eisteddfod Genedlaethol ymholiadau am gyfarfod arall. Gynllunio. Ar fater ariannol, cyfarfod nesaf ar 24 Ebrill. yn y Bala. Adroddodd y Cyng. Paul penderfynwyd talu £261 fel

Yn y Gwaed? Ydi ffydd yn rhywbeth mae rhywun yn fagu ei hail blentyn – Tim. Mae e hefyd wedi ei etifeddu neu ai magwraeth aelwyd marw erbyn hyn. a chymdeithas sy’n gyfrifol amdano? Yn ffodus i Siôn roedd ei dad John Dyna gwestiwn a fydd yn cael ei holi Meredith sydd â’i wreiddiau yn Aberystwyth mewn rhaglen arbennig a fydd yn dilyn wedi gwneud ymchwil maith ar ddechrau’r taith Siôn Meredith, Maes Awel, Capel 70au i gefndir Siôn. Mi gafodd y teulu Dewi- Cyfarwyddwr Canolfan Cymraeg i genedigol gryn sioc gan na wyddent Siôn a’i ewythr Dave Treanor o flaen Oedolion y Canolbarth ac offeiriad llëyg yn hwy ddim am fodolaeth Siôn, a’r ffrind a Rheithordy Hanworth Eglwys y Santes Fair yn Aberystwyth. deithiodd gyda Margaret i Ddwygyfylchi Flwyddyn a hanner yn ôl daeth Siôn i a gadarnhaodd y stori. Doedd Siôn, hyd wybod pwy oedd ei deulu genedigol ar ochr yn ddiweddar, ddim wedi holi llawer am ei fam ac yr oedd yn gryn sioc iddo ganfod ei hanes cynnar ond wrth iddo yntau fagu ei fod e’n debyg iawn i’r teulu hwnnw ac yn teulu teimlai yr hoffai ganfod ei wreiddiau. arddel gwerthoedd a ffydd gyffelyb. Yn ffodus mae ei ewythr genedigol wedi Ddiwedd 1965 oedd hi pan gafodd Siôn ei cofnodi llawer o’r hanes ac yn syth roedd fabwysiadu gan y teulu Meredith ym Mangor modd i Siôn wybod ei fod yn perthyn i deulu ac yntau ryw chwe wythnos oed. Nigel o offeiradon a chenhadon Gwyddelig. Yn ei Treanor oedd ei enw genedigol ac roedd ei ddyddiau cynnar roedd taid Siôn yn gweithio fam Margaret wedi dod draw i Ddwygyfylchi i fudiad cenhadol SAMS yn Yr Ariannin Siôn wrth fedd ei mam yn Hove ger yn y Gogledd gyda ffrind iddi i weithio mewn gan sefydlu eglwys yn ardal Chaco a bu Brighton cartref Barnardos. Yn ddiarwybod i bawb o’r ei dad yntau yn genhadwr CMS yn India. teulu roedd Margaret yn feichiog – fe fagodd Cyd-ddigwyddiad arall yn y stori yw bod plentyndod ei fam yn rheithordy Hanworth hi’r babi am bythefnos cyn ei drosglwyddo Hanworth – ardal plentyndod Margaret ac yn mynd o gwmpas yr ystafelloedd i i asiantaeth fabwysiadu Esgobaeth (mam Siôn) yn agos iawn i bencadlys gael blas ar y dyddiau cynnar. Dilynir Siôn, Bangor. Roedd tad Margaret yn offeiriad Tearfund yn Teddington – man y bu Siôn yn ymhellach, wrth iddo fynd i wasanaeth yn Anglicanaidd a bu’n gweinidogaethu yn ymweld ag e yn rheolaidd iawn yn ystod ei Eglwys Hanworth lle y mae’n cael cyfle i Hanworth yng ngorllewin Llundain, a chyn waith gyda’r elusen. siarad â ffrind ysgol i’w fam a phobl a oedd ei farw cynnar, yn Hove ger Brighton. Bu ef Mewn rhifyn arbennig o Bwrw Golwg yn cofio ei daid. Cafodd y cyfan ei recordio farw tua’r un cyfnod â geni Siôn – a rhyw a ddarlledir ar BBC Radio Cymru am 8 ar Sul y Mamau. Yn ail rhan y rhaglen fe fydd bum mlynedd wedi hynny bu Margaret o’r gloch fore’r 4ydd o Fai fe fydd Siôn yn trafodaeth ar etifeddiaeth a magwraeth a pha ei hun farw o diwmor ar yr ymennydd a mynd ar daith i ganfod ei wreiddiau. Fe fydd un sy’n ein gwneud yr hyn yr ydyn ni. hithau ond yn 27. Roedd hi wedi priodi ac y rhaglen yn mynd ag ef i weld bedd ei fam ‘Fe fwynheais y daith i ganfod fy wedi ymfudo i Awstralia a Hong Kong ond yn Hove am y tro cyntaf. Fe fydd e hefyd yn ngwreiddiau yn fawr, meddai Siôn, ac y mae’n dychwelodd wedyn i Surrey yn Ne Lloegr i mynd yng nghwmni ei ewythr i weld cartref sicr wedi dod a fi’n nes at fy mam enedigol

16 Gwesty’r llew Du Colofn black lion hotel Y mae ym mhob un ohonom nofel, Mrs Jones medd yr hen air, ond nid yw pob un ohonom yn ei hysgrifennu, mae’n Dêl Cinio amlwg. Ond nofel yw’r gair, rhyddiaith nid barddoniaeth. Ac os yw’ch 2 Gwrs - £9.95 perthynas yn ysgrifennu rhyddiaith, 3 Chwrs - £13.95 nid oes neb yn cymryd yn ganiataol y medrwch chithau wneud hefyd - ond os Ar ben hyn, mae hi yn rhan o’r yw’r perthynas yn fardd, fe gred pawb y anrhydedd teuluol fod pawb yn torri ei beth amDani . . . medrwch chithau farddoni llinellau yn gwys ei hun wrth ysgrifennu. Fe roddai fy mercher - sadwrn ffri. Un rheswm am y gred hon yw fod nhad a fy mam gynghorion a golygiaeth 12 tan 3 y pnawn yna sawl teulu barddol i’w cael, rheswm ond roedd yn rhaid i’r gwaith fod yn wir arall yw ei bod hi yn bosibl i unrhyw un waith yr awdur ei hun ac y mae Gwynn 0 1 9 7 0 8 3 2 5 5 5 ddysgu cynganeddu a hynny yn gywir. Yn ac Ifor a minnau yn glynu at hynny hyd c r o e s o @ g w e s t y l l e w d u . c o m wir, oherwydd teithi’r iaith, y mae pob un heddiw. Fe ŵyr Gwynn beth sydd gennyf * yn amodol ar argaeledd ohonom wedi cynganeddu rywdro yn ei i ar y gweill, fe wn innau beth sydd yn oes. Ond un peth ydi medru dysgu nyddu ym Mhenarth, hyd y gwn i, nid oes cynganeddu, peth arall yw bod â’r awen gan Ifor ddim mewn golwg ond gan fod angherheidiol i fod yn fardd. A fe wn i yn ganddo ofalaeth bron cymaint ag ambell i ddigon da nad ydw i yn fardd. Fe fedraf esgobaeth, efallai nad oes ganddo amser. ysgrifennu cerdd sydd yn gwneud y tro A mae campau ei wyres fach a chath ar gyfer cadeirio Eisteddfod Penrhyn- deircoes ei ferch yn difyrru llawer arno.Y coch ac ambell i achlysur arall ond mae y gath yn faes rhyfeddod arbennig a nid yw yn broses hawdd ac nid yw yn bod yn onest, y mae Hector yn chwim ond cynhyrchu stwff y buaswn yn ei gynnwys mae ganddo ef ei bedair pawen, tair sydd mewn casgliad o’m gwaith pe gofynnid gan hon ac y mae ym mhob peth ac yn i mi gronni y fath beth. Er byw yma ers dringo llenni fel mwnci. Fe fabwysiadwyd blynyddoedd bellach, mi rwyf yn fwy o y gath ar ei thair, yr oedd wedi colli ei Fardd Cocos nag o Ddafydd ap Gwilym. choes yn ddyddiau oed yn ôl yr RSPCA, Pan welai Meirion fi yn ceisio barddoni ac efallai mai dyna paham ei bod cystal ar gyfer yr eisteddfod, fe ofynnai, yn ond mae hi yn rel wimblad..a beth yw rhesymol ddigon, paham na ofynnwn i wimblad? Wel,’awl ‘cobler a mae cobler Gwynn ysgrifennu cerdd drosof. Ond y yn pwytho mor sydyn efo hanes i’r gair mae veto ar hynny. Fe fyddaf yn gofyn ddod yn symbol am blentyn aflonydd i Gwynn ysgrifennu cyfarchion i bobl neu sydyn...wrth feddwl, fe alwid yr hen yn achlysurol ac er nad yw erioed wedi Ifor ei hun yn wimblad lawer gwaith gwrthod, rhyw wneud dan ei guwch dan pan oedd o yn iau ag aflonydd. Go gwyno nad yw’n beiriant sosejis y mae....a brin, fodd bynnag, fod Ifor yn meddwl byddai perygl i rhywun feddwl mod i ysgrifennu bywgraffiad y gath, er ei fagu yn fardd a’m gwahodd i ymuno â thim mewn teulu catholig da, nid yw yn hoff ymryson. Ac os oes sawl dalen o bapur a o gathod, fel llawer i dad a gŵr, ildio yn llawer cno ar feiro yn mynd i un gerdd, dawel i ddymuniadau ei wraig a’r plant byddai fforestydd cyfain yn mynd dan y mae. Y mae hynny yn haws yn y pen Margaret Treanor – mam enedigol Siôn amodau ymryson. Fy unig gysur yw na draw! fyddwn ar y tîm yn hir cyn iddynt weld fod Gan ddymuno Pasg hapus a bendithiol yn rhaid i mi fynd os oeddynt am ennill! i bawb.. ac yn peri i mi ofyn llawer o gwestiynau’. Ond meddai Siôn, ‘dyw’r profiad ddim yn fy mhellhau wrth y teulu sydd wedi fy Eirian Reynolds, mabwysiadu – wedi cyfoethogi fy mywyd y Tech. S.P. SWYDDFA’R POST mae’r profiad.’ GWASANAETH BOW STREET Cynhyrchir y rhaglen gan gwmni IECHYD Mynydd Bach o Aberystwyth ar gyfer BBC A DIOGELWCH NWYDDAU MELYSION eich gwefan leol Radio Cymru. AROLYGON DIOGELWCH www.trefeurig.org ASESIADAU PERYGLON CYLCHGRONAU www.trefeurig.org Bwrw Golwg – 8.00 – bore Sul – 4ydd ARCHWILIADAU your local website DAMWEINIAU CARDIAU CYFARCH o Fai HYFFORDDIANT PAPURAU DYDDIOL newyddion etc. i / news etc. to: GWASANAETH CYFLAWN [email protected] Am fwy o fanylion cysyllter â’r I GADW CHI A’CH A’R SUL GWEITHLU YN DDIOGEL cynhyrchydd Sarah Down-Roberts – William Howells, 07773 470649 01970 820124 Rhyd-y-gof, Penrhyn-coch, 07709 505741 JOHN A MARIA OWEN Aberystwyth SY23 3EQ

17 Y TINCER | EBRILL 2014 | 368

CAPEL BANGOR / PEN-LLWYN

yn dawel yn ei chartref yn Llangawsai, ar Gwasanaethau Capel Pen-llwyn Mis Fawrth 31ain. ’Roedd yn athrawes dda iawn Mai 4 Sul y teulu. 10.00 yn ysgol Pen-llwyn yn y saithdegau. 11 Y Gymanfa Ganu. Bethel Aberystwyth 10.00 a 5.30 Dymuniadau Gorau 18 Dr John Tudno Williams 2.00 Pob dymuniad da i Rhian Ellis, Dymunwn pob rhwyddineb i’n Cefnmelindwr, ar achlysur ei phriodas yn gweinidog yn yr India, a siwrne gartref ddiweddar. ddiogel iddo. Edrychwn ymlaen i glywed yr hanes. Merched y Wawr Melindwr

Penillion Bu’r gangen yn dathlu Gŵyl Ddewi eleni yn Y Sosban Fach yn Aberystwyth a’r Daethpwyd o hyd i’r penillion canlynol, a lle wedi ei addurno’n hyfryd ar gyfer yr gafwyd yn wreiddiol gan y ddiweddar Mrs achlysur. Braf oedd gweld fod pob aelod o’r Enid Vaughan, hithau wedi eu gweld mewn gangen yn bresennol gan gynnwys y ddwy hên rifyn o Trysorfa’r Plant. Cafwyd eu a dderbyniodd lawdriniaeth yn ddiweddar. defnyddio droeon yn yr Ysgol Sul, amser hir yn Cyfeiriodd y llywydd at farwolaeth cyn- ôl.Trueni na fuasem yn gwybod enw yr awdur. aelod o’r gangen a fu’n ffyddlon iawn i’r Rydym ni wedi bod yn brysur yn y Cylch yn gwneud pethau ar gyfer y Pasg. Dyma cyfarfodydd am nifer fawr o flynyddoedd ein coeden ni wedi ei haddurno gyda Pe caret weld y byd yn well, hyd at yn ddiweddar, sef Mrs Eirlys Davies, wyau Pasg lliwgar. Heb sôn am fraw na bomiau, Caehaidd. Estynnodd Beti Daniel, y llywydd Paid dweud wrth BAWB am fod yn dda, groeso cynnes i bawb ac yn arbennig i’n Bydd Di yn dda i ddechrau gwesteion. Gofynnwyd bendith ar y bwyd gan Heulwen Lewis ac yna mwynhawyd Pe caret weld y byd yn ddoeth, cawl, tarten afalau, picen ar y maen a A phawb yn pwyso’u geiriau, chwpanaid o de neu goffi yn ogystal â Paid dadlau nes dy fod yn boeth sgwrs. Yn dilyn y wledd honno cafwyd Bydd DI yn ddoeth i ddechrau. gwledd arall, sef gwledd o gerddoriaeth a gyflwynwyd gan Meinir Williams a’i mam Pe caret weld pob dyn yn frawd Brenda. Cafwyd unawdau ar y delyn deires A’r du a gwyn yn ffrindiau, gan Meinir, ac ymunodd Brenda Williams Paid codi’th ben yn uwch na phawb: â’i merch i greu deuawd drwy ganu’r ffliwt. Bydd DI yn ffrind i ddechrau. Cyn diwedd y noson cafodd y delyn deires ei chyfnewid am y ffidil ac unwaith eto ni Pe caret weld torfeydd yn mynd chafodd y gynulleidfa eu siomi. I’r capel ar y Suliau, Diolch i’r aelodau a gyfrannodd wobrau Paid sôn wrth bawb am Ysgol Sul: raffl ar gyfer y noson. Fe’u henillwyd gan Dos DI i’r cwrdd i ddechrau. Aerona Armitage, Beti Daniel, Mary Jones, Ann James, Heulwen Lewis a Meinir Mae tri o blant Cylch Pen-llwyn yn Pe caret weled Iesu Grist Williams. Diolchwyd yn gynnes i Meinir a gadael i fynd i’r ysgol ar ôl y Pasg. Pob lwc i Rhydian, Sara Mair ac Erin Yn derbyn clod emynau, Brenda am ein diddori ac i berchnogion y yn yr ysgol fawr! Paid ag anghofio tonau’r plant: Sosban Fach am y bwyd. Rho DI dy fawl i ddechrau. I Aberystwyth yr aethom eto ar gyfer ein cyfarfod mis Ebrill a’r tro hwn y man sef llyfrgell y dref. Yno i’n cyfarfod Pe caret weld holl blant y byd cyfarfod oedd Canolfan Alun R. Edwards, a’n croesawu roedd Gareth Griffiths, Yn hyddysg yn eu Beiblau, Llyfrgellydd y sir. Aed â ni o amgylch y Paid byth sarhau dy Feibl bach: llyfrgell ac ni fydd unrhyw esgus gan Dysg DI dy salm i ddechrau. unrhyw un oedd yn bresennol nad yw’n gwybod ei ffordd o amgylch. Yna, cafwyd Cans rhai fel NI fu’n trefnu’r byd cyfle i eistedd wrth i Gareth Griffiths Ar hyd y cenedlaethau, fynd â ni ar daith arall – y tro hwn taith Ac fe gawn drefn, tra dwed bob un: o amgylch gwefan y llyfrgell a gawsom “Gwnaf FI fy rhan i ddechrau” lle gwelsom yr amrywiaeth mawr o wasanaethau a gwybodaeth sydd ar gael Cydymdeimlad yn hwylus heb symud cam o’n cartrefi. Bellach nid oes angen ymweld â’r llyfrgell Cofiwn am deulu Auriel Fenton a hunodd er mwyn adnewyddu’r eitemau sydd

18 368 | EBRILL 2014 | Y TINCER

MADOG, DEWI A CEFN-LLWYD gennym ar fenthyg oddi yno. Yn wir nid oes Pen blwydd hapus angen mynd i’r llyfrgell er mwyn darllen Oedfaon Madog 2.00 cylchgronau a llyfrau - gellir lawrlwytho Gweler http://www.capelygarn.org/ Dymuniadau gorau i Mrs Myfanwy Pugh, rhai ohonynt ar gyfrifiaduron a theclynnau Fronddewi, fydd yn dathlu ei phen blwydd Ebrill electronig yn ein cartrefi. Diolchodd Beti yn 80 oed ar 16 o Ebrill. 20 Daniel i Gareth Griffiths am ei gyflwyniad. 27 John Tudno Williams Aed o Ganolfan Alun R. Edwards i Westy’r Cydymdeimlad Belle Vue ac yno mwynhawyd lluniaeth Mai oedd wedi ei baratoi ar ein cyfer, diolch i 4 Elfed ap Nefydd Roberts Cydymdeimlwn â Tegwyn ac Aldwyth drefniadau’r swyddogion. 11 Y Gymanfa Ganu – Bethel, Lewis, Rhos-goch ar golli brawd yng Aberystwyth 10.00 a 5.30 nghyfraith, hefyd Angharad ac Andrew Neuadd Pen-llwyn 18 Bugail Rowlands, Talar Deg ar golli ewythr, Mr 25 Goronwy Prys Owen Defi Evans o Ddôl-y-bont. Cyfarfod Blynyddol Neuadd Pen-llwyn – Nos Fercher Mai 28ain – 8pm. Croeso i bawb!

Canlyniadau Clwb 100 y Neuadd Myfyrdod y Pasg Wyddoch chi beth oedd y geiriau cyntaf gyffredin ym mhob un o’r adroddiadau Chwefror: i’r Iesu eu llefaru wrth y disgyblion amdano yn siarad am y tro cyntaf wedi’r 51 M Phillips wedi’i atgyfodiad? atgyfodiad. Mae’r Crist yn cyfarfod â’i 96 Eifion Thomas Ai geiriau buddugoliaethus oeddent, gyfeillion ym mha le bynnag y maent ac 43 Wynne Jones tebyg i’r canlynol: “Halelwia! Rwyf wedi nid yw’n anwybyddu eu cyflwr emosiynol 5 Ann Louise Howells gorchfygu marwolaeth ac wedi trechu’r bregus. Nid yw’n dweud y drefn wrth y bedd,” gyda sain ffanffer i’w chlywed disgyblion am iddynt ei wadu a’i adael; Mawrth: yn y cefndir a llu o angylion yn canu’n nid yw’n dweud wrth y ddau ar y ffordd 2 Nia Evans nefolaidd o’i gwmpas? Neu efallai iddo i Emaus bod angen iddynt droi yn ôl ar 46 John Armitage ddweud rhywbeth fel hyn, “Henffych eu hunion i Jerwsalem ac i dynnu’r wep 40 Pauline Pugh well gyfeillion! Gwelwch gymaint yr ddiflas oddi ar eu hwynebau ac nid yw’n 89 Janet James wyf i wedi dioddef trosoch, yr hen dweud wrth Mair i sychu ei dagrau ac bechaduriaid gwael!” i ddod at ei hunan. O na! Yr hyn mae’r Naddo’n wir a diolch am hynny! Iesu yn ei wneud yw siarad yn dyner ac Wrth ddarllen yr hanesion am yn dawel gyda phob un o’i gyfeillion a’i ymddangosiadau’r Crist atgyfodedig, ddilynwyr gan ddangos sensitifrwydd i’w sylweddolwn yn fuan iawn mai geiriau cyflwr bregus wedi’r croeshoeliad, ac o digon di-fflach a di-gyffro oedd ei eiriau wneud hynny mae’n llwyddo i gyffwrdd ar y Sul y Pasg cyntaf hwnnw. â chalonnau bob yr un ohonynt. Os oedd DIGWYDDIADAU MORLAN: Yn yr efengyl yn ôl Mathew geiriau ei eiriau cyntaf wedi’r atgyfodiad yn rhai • Iesu, yr aberth sy’n maddau (7.30, 9 Ebrill). cyntaf yr Iesu wrth ei ddisgyblion oedd, di-fflach a chyffredin roeddent yn eiriau Y sesiwn olaf o gwrs a arweinir gan Enid “Henffych well…Peidiwch ag ofni, ewch a lwyddodd i gyfleu grym iachusol yr Morgan. Trefnir gan y grŵp C21 lleol. a dywedwch wrth fy mrodyr am fynd i Atgyfodiad mewn ffordd dyner a sensitif • Ethics, empathy and imagination: Dr Rowan Galilea, ac yno fe’m gwelant i.” Ei eiriau a oedd yn gyfrwng i adfer y berthynas Williams (7.30, 25 Ebrill). Darlith Flynyddol rhyngddo â’i ddilynwyr. Morlan 2014. Cadeirydd: Parch. John Tudno yn yr efengyl yn ôl Luc wrth y ddau oedd Williams. Tocynnau: £5 – archebwch yn fuan! ar y ffordd i Emaus oedd, “Beth yw’r Yn yr un modd fe ddaw atom ni heddiw Ar gael o swyddfa Morlan yn ystod oriau sylwadau hyn yr ydych yn cyfnewid wrth yn ei wedd atgyfodedig gan ddangos swyddfa. gerdded?” Ac yn yr efengyl yn ôl Ioan, yr un tynerwch a sensitifrwydd i’n holl holodd Iesu gwestiwn wrth ddod wyneb hanghenion dwys a chymhleth a hynny Manylion llawn ar wefan Morlan: www.morlan.org.uk yn wyneb â’r Mair ddagreuol, “Wraig, er mwyn ein hadfer ninnau i berthynas Morlan, Morfa Mawr, Aberystwyth pam yr wyt ti’n wylo?” gyflawn ag Ef, ein Harglwydd byw. SY23 2HH Er bod ei eiriau’n ymddangos yn Pasg Hapus! 01970-617996; [email protected] ddigon di-gyffro,y mae un peth yn Y Parchg Judith Morris

Pasg Hapus i chi gyd

19 Y TINCER | EBRILL 2014 | 368

DOL-Y-BONT

Richard David Evans trafodaethau a phleser mawr o siarad â phwy bynnag a ddoi i eistedd ar ei bwys. Collodd yr ardal un o’i chymeriadau mwyaf Mae cydymdeimlad ardal gyfan â Llinos, cymwynasgar ac addfwyn ar farwolaeth â’r plant Rhian a Ioan a’u teuluoedd, ac â Defi Evans, Dolwerdd ar y 24ain o fis Ken a Joy, ei frawd a’i chwaer yng nghyfraith Mawrth. Gwyddai ei gyfeillion a’i gydnabod a’i gymdogion agosaf. mai gweddol oedd ei iechyd; roedd ei le wedi bod yn wag a’i wên frwd a’i sgwrs Diolch ffraeth wedi bod ar goll o gyfeillach ac oedfa oddi ar y Nadolig, ond ychydig oedd Dymuna Llinos, Rhian a Ioan, Dôl Werdd, yn sylweddoli nad dros dro roedd hynny. ddiolch am bob arwydd o gydymdeimlad a Dioddefodd gystudd caled ond roedd y wên chefnogaeth a gawsant dros y cyfnod diflas yn dal yno, yn enwedig i’w wyrion, William, o golli Defi. Ianto a Macsen, a fu’n ymweld ag e yn yr Diolch am y cyfraniadau ariannol sydd ysbyty ac yn sgwrsio ag e tan ychydig oriau wedi eu derbyn drwy law Tegwyn, ac sydd cyn y diwedd. dros £2,000 erbyn hyn. Ganwyd Defi ar Ionawr 12fed 1939 yn wir a ddaeth i’r gwasanaeth, ni ellid bod Diolch i drigolion Dôl-y-bont am fab i Eluned a Lewis Evans, Ty’n Simdde, wedi ei gynnal yn unman ond yng nghapel eu cymorth i hwyluso’r drafnidiaeth Dôl-y-bont. Hanai ei dad o’r Borth a’i fam bach y Babell, Dôl-y-bont, capel Defi gydol ddiwrnod yr angladd a diolch arbennig o Drisant. Dim ond pump oed oedd pan fu ei oes, lle daeth yn Drysorydd ym 1978 ac i’r Parchg Elwyn Pryse am gymryd gofal farw ei dad, a’i frawd bach Ken yn ddim ond yn flaenor ym 1989. Bellach ef oedd yr unig o’r gwasanaeth yn absenoldeb y Parchg blwydd. Yn ôl pob hanes gweithiodd ei fam flaenor. Mae’r graen a’r cymendod sydd ar Wyn Morris, ac i Angharad Rowlands yr yn arwrol drwy ei hoes i roi magwraeth y capel heddiw yn tystio i’w ofal ef a Ken, Organyddes. deilwng i’w dau hogyn bach. Yn ysgol ei frawd, o’r adeilad a olygai gymaint iddyn Diolch i Lewis, Geraint, Gerallt a Gwesyn gynradd yr Eglwys yn y Borth y cafodd nhw. am rannu y taflenni ac i Selwyn Evans am y Defi ei addysg gynradd a mynd ymlaen Doedd dim a roddai fwy o bleser i Defi trefnu ac am ei ofal trosom. oddi yno i Ysgol Dinas yn Aberystwyth. na chymdeithasu. Roedd wrth ei fodd yng Gyda rhyddhad mawr y gadawodd yr ysgol nghwmni pobl, ac yn dynnwr coes heb ei Dal i wella! a mynd i weithio ar fferm Brynllys heb fod ail, a’i holl gorff yn ysgwyd pan fyddai’n ymhell o’i gartref. Bu yno am ddeuddeng chwerthin. Ei hoff le yn yr Eisteddfod Da yw gweld Sian Elin Jones o gwmpas eto mlynedd, cyn symud ymlaen i fod yn yrrwr Genedlaethol bob blwyddyn oedd y Babell yn dilyn llawdriniaeth yn Ysbyty Bron-glais i AJ Plant lle bu am ddeugain mlynedd, Lên lle byddai’n cael blas ar wrando ar y yn ddiweddar - dal ati i wella! gwaith a oedd wrth ei fodd gan mai dyn peiriannau oedd e, wrth ei fodd yn trin injeini ceir a thractorau ac yn wyliwr brwd o rasus ceir y Grand Prix. Trwy ei fywyd Llun y mis byddai wrth ei fodd yn prynu car â nam Llun o gasgliad Iestyn Hughes, Maes-y-garn, Bow Street. Gellir gweld mwy o’i luniau ar ei arno er mwyn ei gywiro, ac yn llwyddo bob wefan http://www.atgof.co/ tro. Roedd e yn gryn arddwr hefyd, yn ei elfen yn codi llysiau a blodau, yn yr ardd ac yn y tŷ gwydr. Gallai hefyd droi ei law at baentio a phapuro a thasgiau eraill yn y tŷ. Yn ystod ei ddyddiau yn aelod o Glwb Ffermwyr Ifainc Tal-y-bont bu’n cymryd diddordeb mawr mewn aredig er nad oedd yn gystadleuydd. Yn y Clwb Ffermwyr Ifainc y daeth e i gyfarfod â Llinos Rhos- goch. Priodon nhw yng Nghapel Madog ym 1969 a symud i fyw yn Nolwerdd, y drws nesaf i Ty’n Simdde, a dyna lle cafodd Rhian a Ioan eu magu. Aelwyd llawn croeso a gwenau cynnes fu Dolwerdd erioed, fel y gwyddai pawb fyddai’n galw yno, yn enwedig felly ei gyn- weinidog, y Parchg Elwyn Pryse, a lywiodd y gwasanaeth angladdol yn absenoldeb y Parchg Wyn Morris. Er y gynulleidfa niferus Gwartheg yr Ucheldir yn pori ger Nant-y-moch iawn y gellid bod wedi ei rhagweld, ac yn

20 368 | EBRILL 2014 | Y TINCER Dewch atom! Taith i Beth am wirfoddoli yn y Llyfrgell Genedlaethol? Kampala, Uganda

Bydd Zoe Jones Swyddog Datblygu Gwaith Plant ac Ieuenctid Menter Gyd- enwadol Eglwysi Gogledd Ceredigion, yn mynd ar daith wedi ei threfnu gan yr elusen Gristnogol Tearfund rhwng Gorffennaf 1- 14, a’r bwriad yw ymweld â phrosiect COBAP yn Kampala, Uganda. Prosiect cyd-enwadol yw hwn, yn cael ei redeg yn llwyr gan aelodau o eglwysi lleol, er mwyn estyn cymorth ymarferol i bobl sy’n dioddef gydag HIV Aids a’u teuluoedd, a gweithio gyda phlant a phobl ifanc yr ardal yn darparu addysg am yr afiechyd. Yn ystod y daith, bydd yn cael ymuno yng ngweithgareddau amrywiol COBAP, sy’n amrywio o helpu mewn clybiau plant i helpu gydag unrhyw waith cynnal a chadw sydd ei angen. Mae Zoe yn ddiolchgar iawn i Fenter Gobaith am ei rhyddhau o’i gwaith am “Dafydd a Nel Roberts, Cae Fadog, ynghyd â Eira Rowlands, Mrs Rowlands a Emrys Rowlands, bythefnos i ymgymryd â’r daith hon, ac Y Gelli, yn gadael Capel Cynon, Tryweryn, am y tro olaf. “ am eu cefnogaeth i’r syniad. Mae’n credu y bydd y profiad yma o fudd mawr iddi Ewch ati i wirfoddoli y Gwanwyn hwn! gan gynnwys y Wrexham Advertiser, hi yn bersonol, i ehangu ei gorwelion Dewch atom i’r Llyfrgell Genedlaethol Montgomeryshire Express a Y Cymro, o’r a’i dealltwriaeth o waith cenhadol. Ond a chyfrannwch at ein gweledigaeth ni 1930au hyd at y 1970au. Dros y cyfnod hwn hefyd, mae’n awyddus i rannu’r hyn a o ddarparu gwybodaeth i bawb. Mae’r fe wnaeth ffafr fawr â ni’r Cymry drwy ddysga gyda phlant a phobl ifanc Gogledd Llyfrgell angen eich help! gofnodi’r ffordd Gymreig o fyw sydd wedi Ceredigion. Cafodd ei hysbrydoli trwy Mae cynllun gwirfoddoli’r Llyfrgell, hen ddiflannu erbyn hyn. Bellach, mae’r glywed ffrind yn rhannu ei phrofiad a genfogir gan Gronfa’r Loteri Fawr, yn casgliad o dros 120,000 o negyddion yn hi yn India a sylweddoli cymaint mae cynnig amrywiaeth o dasgau a phrosiectau un o drysorau’r Llyfrgell ac yn adnodd Cristnogion yn y gwledydd tlawd angen cyffrous a diddorol, o drawsysgrifio i roi amhrisiadwy ar gyfer awduron, darlledwyr, ein gweddïau a’n help ariannol – a trefn ar ddarluniau a dwstio llyfrau. Cewch haneswyr, myfyrwyr a’r cyhoedd yn gobeithia y galla hithau gael ei defnyddio gyfle i ddysgu sgiliau a chwrdd â ffrindiau gyffredinol. yn y gwaith o ysbrydoli a chenhadu. newydd wrth gynorthwyo’r Llyfrgell i wella Felly, dyma gyfle i bori drwy hanes Cost y daith gyfan yw tua £1,500; bydd ei gwasanaethau i ddefnyddwyr. Am ragor diwylliannol a diwydiannol yr ugeinfed yn gweithio’n galed ei hun i godi arian o wybodaeth, ewch i’r dudalen ‘Am LlGC ganrif, gan gynnwys yr Eisteddfodau trwy lawer o bethau ‘noddedig’ ond os - Gwirfoddoli’ ar wefan y Llyfrgell, neu’n Cenedlaethol, Eisteddfodau Cenedlaethol oes rhywun am gyfrannu at y daith gellir well fyth, dewch i Ffair Gwirfoddolwyr y yr Urdd, ynghyd â chofnod ffotograffig cysylltu â Zoe d/o Swyddfa Merched Llyfrgell ar ddydd Iau, Mehefin ed5 rhwng amhrisiadwy Geoff Charles o gymuned y Wawr, Stryd yr Efail, Aberystwyth, 10 y bore a 4 y prynhawn. Bydd cyfle i dyffryn Tryweryn cyn ei boddi yn 1965. Ceredigion, SY23 1JH ( 01970) 611510 brofi ac i drafod yr amrywiol gyfleoedd Os na fedrwch ddod i adeilad y Llyfrgell [email protected] gwirfoddoli sydd ar gael o fewn y Llyfrgell a yn Aberystwyth i weld y casgliad, beth am thu hwnt, teithiau tywys, gweithgareddau i fynd ar-lein i bori drwyddo? Os ydych yn blant iau, a mwy! adnabod rhai o’r unigolion yn y ffotograffau, Rydym ni ar fin lansio prosiect cysylltwch â ni fel y gallwn ychwanegu at y gwirfoddoli newydd sbon - ac os oes wybodaeth sydd gennym. gennych ddiddordeb mewn digwyddiadau a Byddwch yn rhan o’n hymdrech ni i phersonoliaethau Cymru’r ugeinfed ganrif - rannu’r casgliad pwysig hwn gyda’r byd! wel dyma gyfle cyffrous ichi’n cynorthwyo Os oes gennych unrhyw ymholiadau am i ychwanegu gwerth at gasgliad ffotograffau wirfoddoli – byddwn yn falch o glywed Geoff Charles. gennych trwy e-bost: gwyneth.davies@llgc. Mae’r casgliad yn wirioneddol unigryw. org.uk neu ffoniwch 01970 632991. Bu Geoff Charles yn gweithio fel ffoto- 18 yw’r oed ifancaf i wirfoddoli – ond does newyddiadurwr i amryw o bapurau newydd, neb byth yn rhy hen i gychwyn!

21 Y TINCER | EBRILL 2014 | 368

SIWT MA’ DOD YN UN O Llongyfarchiadau Alun ‘FERCHED BECA’? Llongyfarchiadau i Alun Jones, MAE’N SYML... Chwilog, (gynt Gwyddfor, 1. YSGRIFENWCH SIEC Bow Street ) ar ennill Medal AM £100* Goffa Syr T H Parry-Williams. (DYNA’R DARN Cyflwynir y Fedal yn flynyddol ANODDAF, SIWR O FOD) i unigolyn sydd wedi gwneud 2. EI HANFON, YNGHYD Â’R HYSBYSEB HON, AT: cyfraniad gwirfoddol yn eu Radio Beca cyf. Uned 2, Bryn Salem, Felin-fach, hardal leol, gyda phwyslais Dyffryn Aeron, Ceredigion, SA48 8AE. arbennig ar weithio gyda phobl [*Gallwch drefnu dalu £10 y mis x 10 mis trwy ifanc. Daeth Alun yn Bennaeth y gysylltu â’r swyddfa – 01570 471500] Gymraeg yn Ysgol Penweddig, Aberystwyth, yn 1974, a dyma ENW: lle yr arhosodd y teulu am CYFEIRIAD: flynyddoedd, gydag Alun yn o bwysigrwydd gwaith hyfforddi, mentora a chynghori allgyrsiol i sicrhau ffyniant y cenedlaethau o bobl ifanc, gyda Gymraeg. Bu’n Brif Arholwr nifer yn mynd ymlaen i ddilyn CBAC Cymraeg Lefel A, ac gyrfa ym myd perfformio neu mae’n parhau i arholi’n llafar o CÔD POST: gyflwyno. Bu hefyd yn gweithio amgylch Cymru. gyda myfyrwyr y brifysgol, a Erbyn hyn, ac yntau wedi EBOST: byddai bob amser yn fodlon ymddeol o’r brifysgol, mae’n gwrando, annog a chynnig gweithio fel golygydd i wasg Cewch dystysgrif ‘Aelod Sylfaenol’ yn ôl â throad cymorth lle roedd angen, gan Y Lolfa, ac mae’n cynghori a y post. Cewch hefyd y boddhad o wybod i chi gyfrannu at fagu hyder amryw o feirniaid helpu awduron hen ac ifanc gryfhau cymdeithas y Gymraeg ar hyd ifanc. sy’n gweithio drwy gyfrwng a lled sir Benfro, sir Gâr a Cheredigion. Yn ystod y cyfnod hwn y Gymraeg. Yn ddi-os, mae bu hefyd yn weithgar yn ei brwdfrydedd a chyfraniad Alun gymuned yn Rhydypennau, yn crisialu amcanion Cronfa CYFEIRIWCH UNRHYW GWESTIYNAU AT... gan sefydlu Parti Nant Afallen, Goffa Syr T.H. Parry-Williams, Geraint Davies 01545 570150 / 07974 366672 / GERAINT. a fu’n fuddugol sawl tro yn yr a thrwy hynny, mae’n llawn [email protected] / Sulwyn Thomas 01267 235385 / Eisteddfod Genedlaethol ac yn haeddu derbyn y Fedal er clod [email protected] / yr Ŵyl Gerdd Dant, yn ogystal â eleni. Tudur Lewis 01348 873700 / 07971 365083 / chefnogi eisteddfodau llai. Bydd Alun yn derbyn y Fedal [email protected] Bu’n olygydd y Tincer rhwng ar lwyfan y Pafiliwn yn ystod Medi 1987 a Mehefin 1990 ac yn Eisteddfod Genedlaethol Sir Euros Lewis 01570 471500 / 07813 173155 / rhedeg Aelwyd Rhydypennau. Gâr a gynhelir yn Y Meysydd [email protected] www.radiobeca.co.uk Ar ôl ymddeol o Ysgol Gŵyl, Parc Arfordirol y Penweddig, bu’n darlithio yn Mileniwm, Llanelli, o 1-9 Awst Adran Addysg y Brifysgol, lle eleni. Am ragor o wybodaeth yr ysbrydolodd genhedlaeth o am yr Eisteddfod, ewch i athrawon gan eu argyhoeddi www.eisteddfod.org.uk.

Y BORTH Ffair Hanes Teulu a Hanes Lleol i’w chynnal yn Cynrychioli Ceredigion pan gafwyd cadarnhad y bydd Llyfrgell Genedlaethol Cymru, Aberystwyth Llywodraeth Cymru yn ariannu 17 Mai 2014 Llongyfarchiadau i Grady trenau rhwng Aberystwyth Hassan, Ynys-las – sydd yn a’r Amwythig. Bydd pedwar 10.00 – 4.00 o’r gloch canu’r tiwba - ar ennill y o wasanaethau dwyffordd wobr gyntaf yn Eisteddfod ychwanegol yn rhedeg rhwng Diwrnod llawn cyflwyniadau, teithiau, stondinau a Ranbarthol Ceredigion ar yr Aberystwyth a’r Amwythig, o chyfle i siarad ag arbenigwyr. unawd Pres Bl. 10 a dan 19 oed. ddydd Llun i ddydd Sadwrn, gyda Mynediad am ddim. Rhaid archebu tocyn am ddim Pob hwyl iddo yn y Bala. gwasanaethau bob awr ar gyfer oriau brig y bore a’r prynhawn i’r cyflwyniadau a theithiau drwy www.llgc.org.uk/ Trenau ychwanegol gan ddechrau ym mis Mai 2015. drwm neu ffonio 01970 632 548 Bydd hefyd ddwy dren dychwelyd am fanylion pellach http://www.fhswales.org.uk/ Daeth newyddion da ar 7 Ebrill ychwanegol ar ddydd Sul.

22 368 | EBRILL 2014 | Y TINCER

Annwyl ddarllenwyr, Annwyl Olygydd,

Mae gwahoddiad i aelodau ysgolion, clybiau, busnesau a Rwy’n cysylltu â chi ar ran Cymdeithas Enwau Lleoedd mudiadiau rhedeg a chefnogi Ras yr Iaith ar ddydd Gwener 20 Cymru ynglŷn â dau fater a allai fod o ddiddordeb i’ch Mehefin 2014. darllenwyr. Nid Ras gyfnewid gyffredin mo hwn ond rhediad hwyl. Does Un o brif amcanion y Gymdeithas yw gwarchod enwau dim cystadleuaeth - dim ond gofyn i glybiau noddi i redeg 1 lleoedd, ond ry’n ni’n dod yn fwy a mwy ymwybodol o’r cilomedr gan basio baton o un cilomedr i’r llall. bygythiad sy’n eu hwynebu, a hynny wrth i bobl newid enwau Byddwn yn dechrau ym ben bore ac yn gorffen a defnyddio cyfieithiadau Saesneg. Ar hyn o bryd mae’r yn Aberteifi fin nos gan redeg drwy 7 tref arall ar hyd y ffordd. Gymdeithas yn casglu enghreifftiau penodol o’r duedd yma Ein bwriad yw rhedeg trwy Fachynlleth a threfi Ceredigion er gyda’r bwriad o’u cyflwyno fel tystiolaeth i’r Cynulliad er mwyn mwyn dathlu’r iaith Gymraeg! pwyso am newid yn y drefn gynllunio. Ry’n ni’n apelio felly Mae’n costio £50 i glwb, ysgol neu fusnes noddi 1km. ar i bobl gysylltu â ni gydag enghreifftiau o enwau lleoedd yn Ond gall gymaint o aelodau’r sefydliad honno ag yr hoffech cael eu newid, gyda thystiolaeth megis lluniau neu ddogfennau redeg y cilomedr am ddim cost ychwanegol. Ein bwriad yw i ategu hynny. Byddem yn ddiolchgar dros ben pe gallech eu gweld cannoedd o bobl ar hyd yn dydd yn rhedeg i ddangos gyrru i’r cyfeiriad neu’r cyfeiriad ebost a nodir uchod. eu cefnogaeth i’r iaith .... ac i gadw’n iach. Mae rhagor o Mae’r ail fater yn berthnasol i ffermwyr sydd ar fin mynd wybodaeth am y ras ar ein gwefan http://rasyriaith.org ac ati i lenwi eu ffurflenni taliad sengl. Eleni, am y tro cyntaf, rydym ar Facebook a Twitter hefyd. mae modd cofnodi enwau caeau wrth lenwi’r ffurflen ar-lein, Bydd yr elw a gesglir o’r Ras yn mynd nôl ar ffurf grantiau i felly carwn annog ffermwyr i wneud hyn. Bydd y wybodaeth hybu’r Gymraeg yng Ngheredigion a Bro Ddyfi. a gesglir yn creu cronfa werthfawr tu hwnt o enwau caeau Mae pwyllgorau lleol yn cael eu sefydlu ar hyn o’r bryd ac ar gyfer ymchwilwyr y dyfodol, cronfa fydd i’w chymharu rydym yn edrych am redwyr, stiwardiaid a gyrwyr ... a phobl i â’r Mapiau Degwm a luniwyd yn yr 1840au ac sy’n parhau’n godi posteri! ffynhonnell mor allweddol i astudiaethau enwau lleoedd Byddwn dim ond yn rhedeg yn y trefi eleni ac nid rhwng y heddiw. trefi. Dyma’r amserlen yn fras: Felly cofiwch nodi enwau’ch caeau ar y ffurflenni! Gyda diolch am eich cydweithrediad. Dydd Gwener 20 Mehefin 2014 8.30am - Machynlleth (Meredid, Menter Iaith Maldwyn; Yn gywir, Bedwyr Fychan) Angharad Fychan, 10.00 - Aberystwyth (Jaci Taylor; Siôn Jobbins) Ysgrifennydd Cymdeithas Enwau Lleoedd Cymru 1.00pm - Tregaron (Dwynwen Lloyd-Llywelyn) Y Ganolfan Uwchefrydiau Cymreig a Cheltaidd, 2.00pm - Llambed (Phyl Brake, Carys Lloyd-Jones, Rhys Bebb) Llyfrgell Genedlaethol Cymru, 3.00 - Aberaeron (Owen Llywelyn, Rhodri Francis) Aberystwyth, SY23 3HH 4.00 - Cei Newydd (Carol Davies) [email protected] 5.00 - (Keith Evans Pete Evans) http://www.cymdeithasenwaulleoeddcymru.org 6.00 - Castell Newydd Emlyn (Nia ap Tegwyn Menter Iaith Gorll Sir Gâr) 7.00 - Aberteifi (Rhidian Evans Menter Iaith Sir Benfro, Rhian Medi) Annwyl olygydd, Am ragor o wybodaeth cysylltwch â Menter Iaith Cered yn Felin-fach 01545 572350 . Ry’n ni i gyd yn gwybod fod costau byw yn gwasgu ar lawer o Edrychwn ymlaen i weld cannoedd yn rhedeg dros yr iaith! bobl yng Ngheredigion. Mae ynni i wresogi tai yn enwedig yn ddrud iawn. Bu llawer o sylw yn ddiweddar i gostau ynni, ac Yn gywir, mae’n siwr y bydd mwy o sôn adeg y Gyllideb Siôn T. Jobbins Ond mae’r ddadl Lundeinig yn dueddol o anghofio fod nifer Cadeirydd Ras yr Iaith o bobl (bron 70% o boblogaeth Ceredigion) ddim yn agos at bibell nwy, felly ddim yn medru derbyn y prisiau rhataf. Aberystwyth Rwyf innau a Phlaid Cymru yn y sir yn casglu gwybodaeth ar www.twitter.com/MarchGlas gyfer ymgyrch i gael chwarae teg i Geredigion, ar gostau byw ac www.sionjobbins.com ynni. Byddwn yn ddiolchgar pe bai pobl yn cymryd rhan ar- lein trwy’r ddolen yma: https://www.surveymonkey.com/s/ holiadurynniceredigion

Diolch o galon, Mike Parker Ymgeisydd San Steffan, Ceredigion. 32, Heol y Wig, Aberystwyth

23 Y TINCER | EBRILL 2014 | 368

Ysgol Penrhyn-coch

Pêl-droed merched Eisteddfod Penrhyn-coch

Teithiodd tîm o ferched Bu mwyafrif o ddisgyblion yr hŷn yr ysgol i lawr i gaeau ysgol yn cystadlu yn Eisteddfod Blaendolau i gymryd rhan Penrhyn-coch. Gwelwyd yn nhwrnament pêl-droed nifer dda iawn o ddisgyblion yr Urdd. Bu’r merched yn cefnogi ac yn cystadlu yn wrthi yn ymarfer yn ddiwyd unigol neu fel aelodau o grŵp. ers nifer o wythnos o dan Llongyfarchiadau i bawb a fu arweinyddiaeth Miss Jones. wrthi yn cystadlu. Yn ystod y dydd, llwyddwyd i ennill gêmau ynghyd â cholli Llongyfarchiadau gêmau. Er hynny, ni aethpwyd drwodd i’r rowndiau terfynol. Llongyfarchiadau i Mrs Evans Llongyfarchiadau iddynt i gyd. ar enedigaeth merch fach – Elsa Dau filwr yn disgwyl yn eiddgar yn Nghastell Aberystwyth. Aneurin. Edrychwn ymlaen i’w Eisteddfod Ysgol croesawu i’r ysgol.

Ar yr 7fed o Fawrth, Gŵyl Agor Drysau cynhaliwyd Eisteddfod yr Ysgol. Ein beirniaid eleni Fel rhan o Ŵyl Agor Drysau oedd Miss Kelsey Thomspon Arad Goch, derbyniodd a Miss Heledd Llwyd. Cafwyd y disgyblion gyfle i wylio rhagbrofion yn ystod y perfformiadau amrywiol. Bu diwrnod cynt ynghyd â bore disgyblion y Cyfnod Sylfaen yr Eisteddfod, gyda 2 o bob i gyd yn gwylio perfformiad llys yn symud drwyddo i’r o “Cwpwrdd Dillad” gan Eisteddfod yn y prynhawn. Gwmni’r Frân Wen. Sioe Parti y Cyfnod Sylfaen Ar ddiwedd diwrnod hwyliog oedd hon yn seiliedig ar o gystadlu, lle gwelwyd pob ddau gymeriad a chynnwys plentyn yn yr ysgol yn cymryd Cwpwrdd Dillad. Cyflwynwyd rhan unigol, Stewi a fu yn y sioe i gyd drwy gyfrwng fuddugol – unwaith eto elni. cerddoriaeth ac ni chafwyd Enillwyd cadair yr Eisteddfod unrhyw sgwrsio. Cafwyd gan Charlotte Ralphs. mwynhad yn gwylio’r Llongyfarchiadau i bawb am perfformiad. eu gwaith caled ac i’n beirniaid Bu Cyfnod Allweddol am eu gwaith arbennig, heb 2 yn gwylio sioe Echoa anghofio ein cyfeilydd Ceris gan Compagnie Arcosm o Gruffudd. Ffrainc. Cyfuniad o ddawns a cherddoriaeth oedd y Eisteddfod yr Urdd perfformiad yma gydag ychydig Eliot Moleba yn gweithio gyda disgyblion Cyfnod Allweddol 2 o hiwmor wedi ei gynnwys. Unwaith eto eleni gwelwyd Roedd y perfformiad yn yn gweithio ym myd Drama yn gorfod ein gadael i ddal trên nifer dda iawn o ddisgyblion arbennig gyda pob disgybl Limpopo ac yn enwedig gyda am adre. Dyma oedd sesiwn yr ysgol yn cystadlu yn yn dangos mwynhad. Heb phlant a phobl ifanc. Daeth i arbennig gyda gŵr arbennig. Eisteddfodau Cylch yr Urdd. amheuaeth, bu’n gyfle Gymru fel rhan o Ŵyl Agor Gobeithiwn ei groesawu yn ôl Llwyddodd Côr yr ysgol i arbennig i holl ddisgyblion Drysau ond cyn gadael am atom rhywbryd yn y dyfodol. ennill drwodd i’r Eisteddfod yr ysgol i dderbyn cyfle i adre, galwodd i mewn atom Sir ynghyd â’r parti Deulais. wylio perfformiadau byw i gynnal sesiwn o Ddrama Pen blwydd Arad Goch Llongyfarchiadau hefyd i’r Rhyngwladol. Edrychwn a Chwarae. Fe’i welwyd yn parti llefaru am gystadlu yn ymlaen yn awr i’r Ŵyl nesaf. gweithio gyda holl ddisgyblion Llongyfarchiadau mawr i erbyn nifer o bartion eraill. Yn Cyfnod Allweddol 2 ac erbyn Charlotte Richmond am ennill anffodus ni enillwyd drwodd Eliot Moleba diwedd y cyfnod byr, rhoddwyd cystadleuaeth Cerdyn Pen i’r Eisteddfod yn y Bala y perfformiad gan pob un o’r blwydd Arad Goch. Mae Arad tro hwn. Diolch i’r holl staff Cafwyd ymwelydd arbennig disgyblion. Ar ddiwedd y Goch yn dathlu pen blwydd am eu gwaith yn hyfforddi’r iawn i’r ysgol yn ystod y mis. sesiwn cafwyd cyfle i ofyn arbennig eleni, sef 25 mlynedd disgyblion ac i’r rhieni am eu Daeth Eliot Moleba o Limpopo cwestiynau iddo am ei fywyd o fodolaeth. Llongyfarchiadau cefnogaeth. yn Ne Affrica atom. Mae Eliot a’i waith. Trueni ei fod yn gwresog iddi ar ei llwyddiant.

24 368 | EBRILL 2014 | Y TINCER

Ysgol Craig yr Wylfa

Trip gwyddoniaeth

Gwyddoniaeth

Yn ystod mis Mawrth aeth plant Ysgol Craig yr Wylfa i’r Brifysgol i gael y ddarlith wyddoniaeth flynyddol. Bob blwyddyn, Blodau Beryl mae’r plant yn cael amser wrth eu boddau’n gweld y gwahanol arbrofion a grŵp dawnsio disgo a gafodd yr ail wobr. weithiau bydd cyfle i gymryd rhan hefyd. Diolch yn fawr iawn i Miss Hughes am Eleni, cafodd Rhys a Dylan eu gwahodd i’r ddysgu’r plant. blaen i gynorthwyo’rgwyddonwyr. Rydych chi’n edrych yn smart yn eich sbectol Arolwg diogelwch fechgyn. Dros yr wythnosau diwethaf mae holl Eisteddfod yr Urdd gymuned yr ysgol a thu hwnt wedi bod yn ein cynorthwyo i baratoi ar gyfer arolwg Llongyfarchiadau mawr i Harvey Perkins gan Estyn. Ar ôl gaeaf ddigon caled yng am berfformiad arbennig ar yr unawd canu ngogledd Ceredigion, roedd llawer o yn Eisteddfod yr Urdd ac yn enwedig i’r ganghennau a brigau ar draws y lle a sawl Darllen gyda Joy ffens wedi torri. Felly, roedd angen cryn dipyn o dacluso a chymennu ar y safle. Hoffwn ddiolch yn fawr iawn i bawb a Isdeitlau Subtitles wnaeth ein cynorthwyo gyda’r gwaith, y tu mewn a’r tu allan. Byddai dechrau enwi’r holl bobl a fu yma dros y penwythnosau diwethaf yn beryglus iawn. Bydd adroddiad yr arolwg a’r argymhellion yn dilyn ym mis Band Cymru Mai. 9.00 26 Ebrill Nos Sadwrn Saturday 26 April

Chwyth, pres a jazz… gornest gerddorol sydd â digon o sŵn a sglein. Wind, brass and jazz musicians tune up for a battle of the bands.

s4c.co.uk

Dawnsio disgo

A6 Landscape Papur Bro.indd 1 25/03/2014 15:15 25 Y TINCER | EBRILL 2014 | 368

Ysgol Pen-llwyn

Pentywyn Aberystwyth. Roedd y Plant wedi troi lan yn eu gwisgoedd Aeth mwyafrif o ddosbarth 2 Canoloesol a’u pecynnau bwyd yn ddiweddar i Ganolfan Awyr canoloesol ar gyfer diwrnod Agored Pentywyn. Treulion o weithgareddau ymarferol ar ni wythnos bleserus iawn yna. safle’r Castell. Buodd y plant yn profi llawer o weithgareddau anturus megis Nant yr Arian abseilio, dringo, gwifren zip, extreme stream, saethyddiaeth Cafodd yr ysgol wahoddiad gan a llawer o gêmau tîm. Roedd Lee Denyer yn ddiweddar, sef pawb wedi bodloni cymryd swyddog addysg Nant yr Arian. rhan a cheisio goresgyn Gan fod llawer o goed wedi ofnau i lwyddo yn y wahanol cael eu dymchwel oherwydd campau. Yn ôl y plant, eu hoff afiechyd, gwahoddodd Lee yr weithgaredd oedd yr Extreme ysgol i blannu coed ffrwythau o Mwynhau yn yr “extreme Stream” Stream, lle roedd rhaid iddyn gwmpas Canolfan Groeso Nant nhw weithio fel tîm i gerdded yr Arian. Cafwyd prynhawn fyny nant wyllt fwdlyd. Dwi’n diddorol yn helpu Lee i blannu meddwl mai’r ffaith fod yn rhaid coed, chwarae a gweld y gwlychu i’r croen a mynd yn barcud coch yn cael eu bwydo. fwdlyd iawn oedd yr apêl fwyaf. Edrychwn ymlaen i weld y coed Buon ni hefyd ar daith i Gastell yn tyfu yn y blynyddoedd nesaf. Penfro gan ddysgu llawer am Harri’r Seithfed. Wythnos Eisteddfod Gylch yr Urdd fuddiol a phleserus iawn. Da iawn i Megan Lewis, Laura Agor Drysau Jones-Williams, Llŷr Evans, Liam Evans a Morgan Joyce a Tu allan i Gastell Penfro Aeth Dosbarth 1 i weld aeth i gynrychlioli’r ysgol yn perfformiad Arad Goch o ddiweddar yn Eisteddfod Gylch Cwpwrdd Dillad fel rhan o’r ŵyl yr Urdd wrth adrodd a pharatoi Agor Drysau. Fe fwynheuon Ymgom. Da iawn chi am eich nhw y sioe yn fawr, yn enwedig gwaith caled. gan nad oedd sgript i’r sioe. Roedd rhaid i’r disgyblion Gŵyl Wyddoniaeth wylio’r actorion yn meimio’r stori. Diolch Arad Goch am Treuliodd dosbarth 2 brynhawn berfformiad safonol arall. ym Mhrifysgol Aberystwyth yn ddiweddar gogyfer â Ymweliad â’r Castell gweithdy Gwyddoniaeth. Buodd y disgyblion yn dysgu Er mwyn gorffen ei thema llawer am swigod, anifeiliaid, ar Gestyll a Dreigiau, aeth ailgylchu, trychfilod bach, disgyblion dosbarth 1 gyda germau a thechnoleg modern. disgyblion ieuengaf Ysgol Diolch i’r brifysgol am drefnu Penrhyn-coch i dreulio’r gweithgareddau diddorol i hybu diwrnod yng Nghastell gwyddonwyr y dyfodol.

Plant tu allan i un o’r cabanau ym Mhentywyn Ymweliad y Cyfnod Sylfaen â’r castell.

26 368 | EBRILL 2014 | Y TINCER

Ysgol Rhydypennau

Eisteddfod Yr Urdd yn ddiweddar. Daeth Rhys yn fuddugol mewn cystadleuaeth Da iawn i bawb a ysgrifennu adolygiad llyfr fu’n perfformio ym a drefnwyd gan Llyfrgell Mhontrhydfendigaid yn Ceredigion. Ac fe ddaeth Katie ddiweddar. Llongyfarchiadau yn gyntaf mewn cystadleuaeth mawr a phob lwc i’r Parti Cerdd creu poster ar gyfer Y Pasg Dant, i’r Dawnsio Gwerin ac a drefnwyd gan Eglwysi i Tomos Lyons blwyddyn 6 Ceredigion. Ardderchog! (Unawd Pres) am lwyddo i ennill a sicrhau lle haeddiannol Llyfr Lleucu yn Eisteddfod Meirionydd yn ystod hanner tymor mis Mai. Holwyd i Lleucu Siôn blwyddyn Gŵyl Aml Sgiliau 2 osod sêl bendith ar stori gan Noson Agored yr awdures Meleri Wyn James. Mae’n amlwg i Lleucu gael Cynhaliwyd nosweithiau ei phlesio gan i’r llyfr gael ei agored yn yr ysgol yn gyhoeddi’n ddiweddar. ddiweddar . Cafodd y rhieni gyfle i weld gwaith y plant a Llysgenhadon Ifanc chael sgwrs adeiladol gyda’r athrawon. Er mwyn hyrwyddo iechyd a ffitrwydd yn ein hysgolion Diwrnod y Llyfr mae Llysgenhadon Ifanc wedi eu penodi ar draws I ddathlu Diwrnod y Llyfr ysgolion Ceredigion. Yn Ysgol cynhaliwyd ‘Readathon’ yn Katie a Rhys – enillwyr y Casglwyr brwd ar gyfer y Rhydypennau penodwyd ddwy gystadleuaeth ‘Readathon’ diweddar – yr ysgol. Noddwyd y plant Sian Duckett, blwyddyn 6 ac Cai Powell (£55) a i ddarllen am gyfnod hir Katie Davidson (£100) Owain Ifans, blwyddyn 5 nôl yn ystod diwrnod penodol. yn yr Hydref ac y mae’r ddau Llwyddwyd i godi £1,228.71 er wedi derbyn hyfforddiant gan mwyn helpu plant sy’n ddifrifol gydlynydd aml sgiliau’r sir, sâl. Da iawn bawb am gasglu Alwyn Davies. Erbyn hyn mae’r swm mor anrhydeddus. ddau yn trefnu sesiynau cyn ysgol pob bore Llun a phob Prifysgol bore Iau o 8:15 ymlaen. Mae’r sesiynau yn agored i bawb. Ar y 19eg o Fawrth, fe aeth plant blwyddyn 4, 5 a 6 i’r Clwb Cant Ebrill Brifysgol er mwyn dathlu ‘Wythnos Gwyddoniaeth’. 1af £25 Caryn James Profodd y plant nifer o Penrhyn-coch weithgareddau diddorol iawn 2il £15 Jessica Mai Evans. Y Llysgenhadon Ifanc yn ystod y bore a hwyluswyd Talerddig. y dysgu gan fod y tasgau yn 3ydd £10 Gwendoline Pugh. ymarferol ac yn weladwy iawn. 19 Tregerddan. Ar y 27ain o Fawrth fe aeth dosbarth Mrs Williams i’r astro yn y Brifysgol i fwynhau MYNACH sesiwn aml sgiliau iechyd a HANDYMAN ffitrwydd dan ofal tîm aml Cynnal a Chadw Tŷ, Gardd, Siediau a Tŷ sgiliau Ceredigion. Gwydr, Golchi Patio Rhoddir sylw i’r gwaith bach Gorchest yna does byth amser gennych i orffen. Gwasanaeth cyfeillgar a Wythnos wyddoniaeth Lleucu a’i llyfr phrisiau rhesymol Llongyfarchiadau mawr i Ffoniwch Meirion: Katie Davidson a Rhys Tanat Am fwy o wybodaeth cliciwch ar 01974 261758 am flasu llwyddiant mewn www.rhydypennau.ceredigion.sch.uk 07792457816 dwy gystadleuaeth wahanol [email protected]

27 Y TINCER | EBRILL 2014 | 368 Tasg y Tincer

Anya Rhiannon Evans

Diolch i Mackenzie Byrne, y Borth; Anya Rhiannon Evans, Capel Bangor; Annie-May James, Penrhyn- coch; Dyfri a Heddwyn ap Ioan, Llandre; Nia Jones, Bont-goch a Gwawr Morgan, Llandre, am liwio llun y plant yn mwynhau eu picnic. Dy enw di, Anya Rhiannon Evans, ddaeth o’r het yn gyntaf. Llongyfarchiadau mawr, a diolch i chi i gyd am eich gwaith hyfryd.

Ryden ni yng nghanol tymor yr eisteddfodau, ac mi ddwedodd deryn bach wrtha i fod sawl un o ddarllenwyr ifanc y Tincer wedi cael llwyddiant yn eisteddfodau’r Urdd yn ddiweddar, heb anghofio’r eisteddfod ysgol, ac Eisteddfod Penrhyn-coch, wrth gwrs. Da iawn i bawb wnaeth gystadlu – ond cofiwch nad ennill sy’n bwysig, ond cymryd rhan. Wyddoch chi mai yn Aberteifi yn y flwyddyn 1176 y trefnwyd Enw yr eisteddfod gyntaf? Mae hynny dros 800 mlynedd yn ôl! Y mis hwn, lliwiwch lun yr het Basg, a honno’n llawn pethau hyfryd, gan fod adeg y Pasg wedi Cyfeiriad cyrraedd – cyfle i ddathlu bywyd newydd, ac i fwyta wyau siocled! Anfonwch eich gwaith at y cyfeiriad Ysgol arferol, Tasg y Tincer, 3 Brynmeillion, Bow Street, Ceredigion SY24 5BP erbyn dydd Calan Mai - 1 Mai. Ta ta tan toc, a Pasg hapus! Rhif ffôn Oed

M THOMAS JONATHAN Plymwr Lleol JAMES LEWIS GOLCHDY LLANBADARN Penrhyn-coch Saer Coed Gosod gwres canolog Adeiladydd CYTUNDEB GOLCHI Ystafelloedd ymolchi 01970 880652 GWASANAETH GOLCHI Cawodydd 07773442260 Pob math o waith plymio DUFET MAWR ac hefyd gwaith nwy Bronllys Prisiau rhesymol CITS CHWARAEON Rhif 368 | EBRILL 2014 Capel Bangor 07968 728470 FFÔN: 01970 612 459 01970 820375 Aberystwyth JEAN JAMES