J u l i a n D e B a c k e r Het libretto van de gamer

Over plagiaat, vertrouwen en lust in een digitale wereld

Ridiculous Fishing, pretentieloos amusement: een visser Ninja Fishing, een kloon van Riciculous Fishing: andere dobbert in zijn bootje, vangt een vis en schiet hem neer stijl en andere naam, maar voor de rest exact hetzelfde met een geweer. spel.

Dat de dorpsjeugd gaarne bij elkaar klit om videospel- Als strips de negende kunst zijn (dixit Morris), zijn games letjes te spelen, hoeft niet eens als triest afgedaan te mogelijk de tiende kunst. En net als bij alle stromingen worden. De nieuwe tijd, net wat u zegt, maar geluk- die enige deining veroorzaken, komt ook plagiaat om het kig zijn games de stempel der marginaliteit ondertus- hoekje kijken. sen kwijt. Huizenhoge budgetten, ongeëvenaarde cre- ativiteit en Hollywoodiaanse scenarioschrijvers maken Waar eindigt hommage en begint plagiaat? Toen Shigeru vandaag baanbrekende en verfrissende games, die veel Miyamoto zijn digitale geesteskind Donkey “Kong” noem- verder gaan dan wat hersenloos racen of schieten. Ak- de, was dat louter te wijten aan zijn gebrekkige kennis van koord, de zuurverdiende florijnen kunnen ook besteed de Angelsaksische taal. Hij dacht immers dat “Kong” En- worden aan een goed boek of een museumbezoek, maar gels was voor “aap”. De Japanse visionair hoefde geen enkel een mistroostige kniesoor velt zonder voorkennis rechtszaak te vrezen van RKO Radio Pictures - de studio zijn vlijmscherpe oordeel. achter de grensverleggende King Kong-film - want gra-

56 tis publiciteit was toen reeds onbetaalbaar. Maar net onthaald en verkoopsrecords breekt. Niet lang daarna als film heeft het medium videospelletjes het enorme blijkt dat hun nieuwste idee Luftrausers ook al gekloond probleem dat zowat alles al eens eerder geprobeerd, is, ditmaal door Rubiq Lab. speelt graag open gepoogd of gewaagd is. Zo vatte George Harrison het kaart met haar fans, zodat die weten waarmee de ven- dakoptreden van Homer, Apu, Skinner en Barney samen nootschap bezig is. Dat zorgt er natuurlijk voor dat ka- met een simpel: “Eh, it’s been done.” Er is nu eenmaal pers vrij spel hebben. Maar uitgerekend hun openheid een beperkte hoeveelheid genres, en zelfs met de nodige willen ze niet opgeven. Via de juridische knowhow van subgenres en grensoverschrijdende mixen komt er een Google en Apple willen ze nu proberen de verkoop van einde aan wat je wel of niet kan vertellen binnen het de kloon Skyfar een halt toe te roepen. virtuele verstrooiingsconcept. Subtiel jatwerk haalt het dan steevast van slechte originaliteit. Bij het contacteren van de heren - het zogenaamde ‘contactheren’ - heeft Ismail goed nieuws: “Skyfar is Wat is de mening van de huidige generatie ontwikke- in de kiem gesmoord. De controverse die was ontstaan, laars, die zelf moeten opletten met hoe origineel hun bleek afdoende om de kloon te laten verwijderen op le- ideeën zijn? “Plagiaat is bij games nooit echt een groot gale gronden. Zij hadden immers afbeeldingen uit Luft- breekpunt geweest. Grofweg van de jaren 1970 tot drie rausers gekopieerd, en die zijn auteursrechtelijk be- jaar geleden, was er nauwelijks sprake van plagiaat. Het schermd. We zijn het niet helemaal eens met wat Karel gebeurde gewoon nooit. Akkoord, je kan bijvoorbeeld Crombecq zegt. In het begin van de videospelletjesindus- stellen dat er sinds het controversiële Grand Theft Auto trie, toen het medium nog in de kinderschoenen stond, wel heel veel spelletjes zijn verschenen waarin het gang- was klonen quasi alomtegenwoordig. Schietspelletjes sterleven verheerlijkt wordt, maar dat zijn eerder trends waren vaak directe klonen van het iconische DOOM uit of hypes dan glashelder plagi- 1993, in zoverre zelfs dat ze aat. Is World War Z plagiaat Datgene wat een spel tot spel maakt aanvankelijk “DOOM-klonen” omdat het de zoveelste zom- - de zogenaamde game mechanic - werden genoemd. Er was een biefilm is? Maar sinds de op- is niet beschermd door copyright. volledige markt met betaal- komst van de app stores is het bare titels die bestond uit plaatje er volledig anders gaan uitzien. In de app stores goedkopere afkooksels van hits uit die periode, zoals heb je veel plagiaatvoorbeelden, zoals klonen van Mine- ook het spel Killer Loop gebaseerd was op het futuristi- craft (een virtuele LEGO-doos, red.) die vrijwel identiek sche racegame WipEout. In de jaren daarop, rond 1998, zijn” ,aldus Karel Crombecq, zaakvoerder en hoofdont- werd klonen weer minder acceptabel. De imitaties ver- wikkelaar van het jonge Belgische softwarebedrijf Sileni dwenen tijdelijk, tot de opkomst van de App Store van Studios. Apple.”

Het verhaal van het Nederlandse Vlambeer is daar een Wanneer na meerdere jaren inactiviteit het plagiaat in sprekend voorbeeld van. Hun spel videogameland weer hoogtij viert, kan je spreken van was ontwikkeld als pretentieloos amusement. Het een kentering. Blijkbaar heeft het app-concept - toe- uitgangspunt is eenvoudig: een visser dobbert in zijn passingen in snack- en zakformaat van 0.79 euro tot bootje, vangt een vis en schiet zijn buit neer met een 5.99 euro - de onfrisse poorten opengezet. Snel winst- geweer. Daarmee zijn er punten te winnen. Meer is er bejag en een crimineel tekort aan autonome creati- niet aan, minder ook niet. en Jan Willem viteit zorgen voor een overbevolkte en buitengewoon Nijman verkopen hun spel in 2010 en behouden het eentonige marktplaats. Het copyrightwetboek smeekt recht om nadien een eigen versie te ontwikkelen voor om een deontologische uitbreiding, een extra para- computers, tablets en snuggere telefoons. Maar voor graaf of twee die maakt dat ook de game mechanics het zover is, was iemand anders met hun pluimen gaan beschermd kunnen worden. Zo niet dreigt een totale lopen: het bedrijfje Gamenauts nam het basisidee en implosie van de videospelletjeshandel. In dat doemsce- lanceerde Ninja Fishing. Een kloon, inderdaad. Andere nario zit misschien ook nog een mooi spel verborgen. stijl, andere naam, maar exact hetzelfde spel. Hoe kan dat? Een mooi spel. Het spel of zijn spel? Het spel dat elke gamer speelt, want spelen klinkt hem als muziek in Datgene wat een spel tot spel maakt - de zogenaamde de oren. Spelen. Actie-interactie. Actief-interactief. game mechanic - is niet beschermd door copyright. Hij speelt. Of wordt hij gespeeld? Wordt hij bespeeld? Uiteindelijk triomfeert Vlambeer. Niet door aan te kla- Geeft hij zich over aan de spinsels van een ontwikke- gen, maar door rustig de tijd te nemen voor hun versie, laar, of blijft hij kritisch, koel en afstandelijk? Edoch: het enige échte Ridiculous Fishing. Geduld en doorzet- laat hij de teugels los, dan legt hij zijn lot in haar of ting worden beloond wanneer het spel jubelend wordt zijn handen. ❚

57 Hij bespeelt haar als een spel, gebruikt haar heupen als een controller, beroert haar tepels als knopjes.

Waar zijn joystick en haar zachte schijf elkaar ontmoeten, veranderen polygonen in klonen.

Uitwassen van verbeelding te midden van vlammende beren en springende loodgieters,

tussen ontsnapte apen en vermiste prinsessen, een wals vol japanse gein.

Van hot naar her, van platform naar afgrond, danst hij de dans der verslaafden, Misschien moeten Skyfall en Luftrausers wel tegen elkaar ten strijde trekken? zoals fauteuilaardappelen tot diep in de nacht dikke dukaten neertellen voor een extra level. Zonder dralen virtueel verschralen.

Tot rondom hem alles verzwelgt in een vuurzee van bits en bytes en de pixels zijn enige bondgenoot zijn.

Een opslagpunt in een oogopslag, de analoge wereld opent, offline worden ze een.

Daar wacht zij op hem.

Noot: (bronnen: www..com, Karel Crombecq, Rami Ismail)

58