L Gevarenspe Gevarenspecial Gevarenspecial Gevarenspecial

11 december 2014 december 11 #07 www.erasmusmagazine.nl

GEVARENSPECIAL GEVARENSPECIAL GEVARENSPE GEVARENSPECIAL GEVARENSPECIAL GEVARENSPECIAL

Erasmus Magazine G EVARENSPECIAL GEVARENSPECIAL GEVARENSPE GEVARENSPECIAL GEVARENSPECIAL GEVARENSPECIAL GEVARENSPECIAL GEVARENSPECIAL GEVARENSPECIAL GEVARENSPE GEVARENSPECIAL EVARENSPECIAL G INHOUD 11 december 2014 | 02

GEVAAR GEVAAR GEVAAR GEVAAR De GEVAAR Kwestie GEVAAR GEVAAR GEVAAR GEVAAR GEVAAR GEVAAR GEVAAR GEVAAR 06 | Waarom Rotterdam geen poppodium heeft Terwijl zo’n beetje elke stad zijn eigen poptempel heeft, moet Gevaar is overal Rotterdam het al járen zonder doen. Om dat tij te keren, wil de gemeente een wedstrijd uitschrijven voor het beste plan voor Een ongeluk schuilt in een klein hoekje. een podium. Socioloog van kunst en cultuur Pauwke Berkers Meestal is dat in een uithoek(je) van de vraagt zich af of dat wel nuttig is. wereld dat je kunt vermijden. Je weet dat je nu misschien niet op voettocht door Syrië moet gaan als je leven je lief is (zie pagina 18), maar ook pootjebaden in een ogenschijnlijk vredig Australisch riviertje is crocodile wise niet zo wijs (zie pagina 16). En verder… Soms is het kleine hoekje dichter bij huis: 04 Uitvergroot keukentrapje, badmatje, automobilist met 08 Campus haast, dat werk (zie pagina 30). Sommige mensen zoeken zelf het gevaar op, 12 Ongehoord kicken er op (zie pagina 25, 32 en 38). 43 Personalia en colofon

En soms is het kleine hoekje de EUR, en kun je het gevaar niet meer ontlopen. Hoewel onze universiteit tot op heden nogal safe is (zie pagina 34), en zelfs een schuilplaats voor bedreigde wetenschappers (zie pagina 39), is werken en studeren op Woudestein niet van enig gevaar gespeend, al is dat gevaar niet meteen levensbedreigend. Het zijn namelijk onrustige dagen voor de ‘zalige’ kerst, hier aan de oostkant van de stad. Want met de reorganisatie van de ondersteunende diensten (zie pagina 10), het mogelijk verdwijnen van de Faculteit der 06 Wijsbegeerte (zie pagina 12) en nog meer gerommel achter de schermen, waarover ik nu nog niks kan zeggen (geen pagina), is er voor veel collega’s en studenten weinig zaligs aan 34 de komende periode. Duik daarom in deze EM Winterspecial, en vergeet even je eigen ongeluk. En denk aan wat Ernest van der Kwast schrijft (zie pagina 26) in zijn kerstverhaal: ‘Wie het geluk ziet, ziet het gevaar niet.’

Gelukkige Feestdagen! Erasmus Magazine/EM onafhankelijk opinie- en in- Wieneke Gunneweg Hoofdredacteur EM formatieblad van de Erasmus Universiteit Rotterdam

GEVAAR GEVAAR GEVAAR GEVAAR GEVAAR GEVAAR GEVAAR GEVAAR GEVAAR GEVAAR GEVAAR GEVAAR GEVAAR INHOUD 11 december 2014 | 03

06 14

WINTERSPECIAL: GEVAAR! GEVAAR GEVAAR GEVAAR GEVAAR GEVAAR GEVAAR GEVAAR GEVAAR GEVAAR GEVAAR GEVAAR GEVAAR GEVAAR 18 16 | Van bevriezen tot bolletjes vaarlijk land. Desalniettemin eindigen slikken toch nog al wat mensenlevens onder 39 Ben je van plan om een paar maanden in aan de trap, in een moordpartij of tijdens het buitenland te gaan studeren? Steek het doe-het-zelven. dan eerst hier je licht op om erachter te komen welk land welke gevaren 34 | ‘Bosjes en camera’s gaan herbergt. niet samen’ De Erasmus Universiteit en het Erasmus 18 | Staat de wereld in brand? MC zijn voor een groot deel openbare De meedogenloze opmars van IS, het ruimtes die 24 uur per dag toegankelijk neerschieten van de MH17 – het was een zijn. Daarom is het van belang dat de ongekend heftig jaar. Ko Colijn, directeur beveiliging goed op orde is. Ligt op van Instituut Clingendael, over verschui- Woudestein het accent op het bestrij- vende machtsverhoudingen, sneuvelbe- den van foutgeparkeerde fietsen, dieven reidheid en het klimaat. ‘Nederland is en donkere plekken, op Hoboken hebben wakker geschud.’ geheel andere zaken prioriteit.

22 | Hoe veilig voelen studen- 39 | Als wetenschap riskant ten zich in Rotterdam? wordt 38 Met regelmaat berichten media over Als ze op het vliegveld van Iran aankomt, steekpartijen in Rotterdam. Ook komt de staan ze klaar om haar te arresteren. Zo Maasstad regelmatig voorbij in het hebben de autoriteiten laten weten. Dus televisieprogramma Opsporing Verzocht. zet de Iraanse vrouwenrechtenactiviste, Als buitenstaander zou je haast denken wetenschappelijk onderzoeker en dat het er het Wilde Westen is. Hoog tijd journalist Naheed haar strijd voort vanuit dus om studenten eens te vragen hoe het International Institute of Social veilig ze zich in hun studiestad voelen. Studies (ISS) in Den Haag.

25, 38, 42 | Gevaar kent vele gedaanten EM sprak met drie studenten die stuk 42 voor stuk afweken van de gebaande – veilige – paden en vroeg welke risico’s dit met zich meebracht. 26 26 | Vijf weken voor kerst Het traditionele EM-Kerstverhaal door Ernest van der Kwast

30 | Een ongeluk schuilt in een klein hoekje (vaak in de badkamer) In Nederland gaan verreweg de meeste mensen dood aan kanker of hart- en vaatziekten. De kans om op een onnatuurlijke manier te overlijden is daarentegen minimaal. Kortom, Nederland is hoegenaamd een onge- 30

GEVAAR GEVAAR GEVAAR GEVAAR GEVAAR GEVAAR GEVAAR GEVAAR GEVAAR GEVAAR GEVAAR GEVAAR GEVAAR UITVERGROOT 11 december 2014 | 05

ZOEK DE VERSCHILLEN De mannen van studentenrugbyclub RSRC lieten in november hun snor staan (foto links). De een was daar wat succesvoller in dan de ander, maar eind november ging het scheermes erin (foto rechts), dit – naar eigen zeggen – tot vreugde van veel aan hen gerelateerde dames. De mannen lieten het haar boven hun bovenlip groeien in het kader van Movember, de jaarlijkse actie in november waarin aandacht wordt gevraagd voor de strijd tegen prostaatkanker. De mannen haalden voor het goede doel tevens een bedrag op van 756 euro. WG (foto’s: Ronald van den Heerik) DE KWESTIE 11 december 2014 | 06

Waarom heeft Rotterdam geen poppodium?

Terwijl zo’n beetje elke stad zijn eigen poptempel heeft, moet Rotterdam het al járen zonder doen. Om dat tij te keren, wil de gemeente een wedstrijd uitschrijven voor het beste plan voor een podium. Pauwke Berkers, gespecialiseerd in de Sociologie van kunst en cultuur, vraagt zich af of dat wel nuttig is. tekst Inge Janse

Studeer of werk je bij de Erasmus Universi- teit, maar kom je niet uit Rotterdam? Dan zul je in het begin verbaasd met je ogen hebben staan knipperen toen je op een vrijdagavond eens naar een concert wilde. Waarom is hier geen middelgroot poppodium à la Paradiso, Tivoli, 013 of Paard van Troje? Je bent nu toch in de tweede stad van Nederland? Een stad die net uitgeroepen is tot de leukste en beste van Europa? Die zelfs door de New York ting in 2010 van WATT aan de West-Kruiska- Times wordt aangeraden? de en het faillissement van De Nieuwe Oogst Welkom bij de open zenuw van Rotterdam. in de Maassilo op Zuid, waar eerder 8 miljoen Want hoewel in de jaren negentig de wachtrij in was gepompt. Dat is een flink deel van het voor Nighttown nog tot aan de Westersingel budget voor de hele cultuursector – 77 mil- stond, liepen De Nieuwe Oogst, Exit en Wa- joen voor de periode tussen 2013 en 2016. Pauwke Berkers stu- terfront tussen 2000 en nu op de klippen. En Steeds meer mensen vragen zich daarom af deerde sociologie in Nighttown? Dat is tegenwoordig een Chinese of zo’n podium echt nodig is. Maar vanwege Tilburg en promoveerde supermarkt. grootstedelijke trots en ambitie is de wens er aan de Erasmus Univer- De bijbehorende investerings- en reddings- nog steeds om een poppodium voor zo’n dui- siteit, waar hij sindsdien acties hebben de gemeente vele miljoenen ge- zend man te bouwen.” universitair docent is. Hij kost, en dus durft de gemeenteraad het niet komt regelmatig in Ro- meer aan om zelf een middelgroot podium op Maar in andere steden gaat het wél goed. town, WORM en Baroeg, te tuigen. Verantwoordelijk wethouder Adri- Tivoli in Utrecht, 013 in Tilburg, Melkweg en en hoewel hij te weinig in aan Visser van Cultuur kwam daarom met Paradiso in Amsterdam, Paard van Troje in Bird komt, waardeert hij een nieuw plan: een openbare aanbesteding Den Haag, zelfs Bibelot in Dordrecht. Waar- dat podium enorm. Buiten waarin ondernemers tot 19 december van dit om lukt het juist hier niet? “Dat is lastig te Rotterdam komt hij in jaar hun plannen kunnen indienen en zo beantwoorden, want daar is heel weinig on- Paradiso en kleinere loca- kans maken op financiële steun. derzoek naar gedaan. Ik pleit daarom voor ties in Amsterdam zoals een goed onderzoek naar de haalbaarheid OT301 en De Nieuwe Anita. Hoe komt het toch dat elke zichzelf respec- van een middelgroot podium. Welk gezond De twee ontdekkingstips terende stad een middelgroot poppodium denkend mens gaat eerst ergens miljoenen in van Berkers voor de lezers heeft, maar Rotterdam niet? “Er is de afgelo- stoppen om er daarna achter te komen dat van Erasmus Magazine: pen jaren van alles misgegaan in de popsec- het niet werkt? Misschien komen we er wel Baroeg in Lombardijen tor; met subsidies, bezuinigingen, faillisse- achter dat het Rotterdamse poppubliek voor- en WORM in de Witte de menten, bezoekersaantallen en mismanage- al uit niches bestaat en dat de vraag naar Withstraat. ment. De bekendste voorbeelden zijn de slui- concerten al afgedekt wordt.” DE KWESTIE 11 december 2014 | 07

In de jaren negentig lukte het wel, met suc- voor het beste plan voor een poppodium, cesvolle zalen als Nighttown en Waterfront. inclusief financiering voor de winnaar? Wat is er gebeurd dat dit veranderd heeft? “Als het gemeenschapsgeld gaat kosten, doe “Voor heel Nederland geldt dat de afgelopen dan alsjeblieft eerst een keer goed publieks- jaren het aantal concertbezoekers erg terug- onderzoek naar de haalbaarheid. Wie gaan gelopen is. Daarnaast zou boekingskantoor er naar concerten, maar – vooral ook – wie Mojo Concerts ervoor zorgen dat de grotere niet? En hoe vaak gaan mensen écht naar acts vooral in Amsterdam spelen. Veel bands concerten als ze zeggen dat ze dit van plan mogen maar op één locatie spelen, en dan zijn? Zo krijg je een nauwkeuriger beeld heeft Amsterdam toch de grootste aantrek- van de potentiële markt. Bovendien mis ik kingskracht. Toen bijvoorbeeld de band een visie bij de overheid. Het uitschrijven Deathgrips op het punt stond om door te bre- van zo’n wedstrijd lijkt vooral geënt op op- ken en in WORM zou optreden, ging de band portunisme.” opeens naar Amsterdam. Bovendien kanni- baliseert de hausse in festivals podia, en Rot- Stel, jij bent wethouder Adriaan Visser. Wat terdam profileert zich als een festivalstad. zou jíj doen? “Ik zou eerst kijken naar wat er Als bands al op een festival spelen, dan heb- al is. Bird richt zich op urban, hiphop en jazz, ben de podia moeite om die band ook te boe- en doet het goed. Baroeg, een internationaal ken.” toonaangevend podium, is er voor metal. Ro- town biedt indie, WORM programmeert ex- Wat kan Rotterdam leren van andere ste- perimenteel, en De Doelen doet samen met den? “Stel jezelf de volgende vraag: kan ik de Grounds wereldmuziek. Wat je dus niet hebt, bands die ik in Rotterdam wil zien ook be- is een zaal om grote indie-rockbands neer te zoeken in omringende steden? Nee, dat is zetten. Maar kan dat niet incidenteel gebeu- veelal niet het geval. De grotere bands die ren op een pop-uplocatie, zoals in De Doelen bijvoorbeeld in Dordrecht staan, zijn vaak of de Maassilo? De bricks voor de grote op- Nederlandstalige acts als De Dijk. (Lange tredens liggen er al. Ik zie niet in waarom je stilte) Moeten we dáár dan subsidie in stop- daar een apart podium voor wilt hebben. Als pen? Dat is vergelijkbaar met de publieke zo’n zaal 60 procent van de tijd leegstaat om- omroep: moeten we Lingo gaan sponsoren? dat je als stad af en toe bands wilt kunnen neerzetten...tsja. Het lijkt me daarom vooral een ego-kwestie.”

Wat moet er dan wél gebeuren? “Ik wil een ‘Als zo’n zaal 60 procent van de tijd goed samenwerkende popsector hebben die de ambitie voor een middelgroot poppodium leegstaat omdat je als stad af en toe bands even parkeert. Gebruik het publieke geld lie- > Pauwke Berkers ver om de bestaande infrastructuur te ver- wilt kunnen neerzetten...tsja’ sterken. Met publiek geld moet je heel voorzichtig zijn, juist vanwege de crisis. En als Financiële ondersteuning is alleen nodig voor een privaat initiatief, zoals Perron of de Fer- Is die versplintering in niches in andere ste- bands die zichzelf niet kunnen bedruipen via rodome, succesvol is, én meerwaarde biedt den kleiner, waardoor daar één centraal commerciële bronnen. Zo houd je de diversi- voor de artistieke diversiteit in Rotterdam, poppodium wél werkt? (Lachend) “Laat ik teit van het podiumaanbod zo breed moge- dan kun je dat als overheid alsnog faciliteren, het voorzichtig formuleren: uit onderzoek lijk.” bijvoorbeeld door te garanderen dat het podi- blijkt dat vooral hoogopgeleiden naar main- um tien jaar in zijn pand kan blijven zitten. stream indie- en rockmuziek luisteren, ter- Is dit een pleidooi voor rationaliteit? Moe- Ook vind ik het belangrijk dat wij als univer- wijl de Rotterdamse bevolking – met name in ten we voorbij het gevoel dat we in Rotter- siteit bij dit debat betrokken worden. Wij vergelijking met Amsterdam en Utrecht – ge- dam een podium verdienen? (Lachend) “Dat hebben allemaal mensen die fantastisch on- middeld lager opgeleid is. Bovendien is de et- klinkt weberiaans, maar misschien wel ja. derzoek kunnen doen naar het draagvlak nische diversiteit hier groter, waardoor bij- Elke discussie over popmuziek gaat altijd voor een poppodium. We zijn niet duur, dus voorbeeld reggae-avonden in Nighttown heel over dat middelgrote podium, terwijl het de- geef ons gewoon een kleine zak met geld en populair waren. In Rotterdam is er dus waar- bat ook moet gaan over talentontwikkeling laat ons het een paar maanden proberen uit schijnlijk minder vraag naar grote indie- en exportsubsidies. Maar nu hoor je alleen: te zoeken. Dan hebben we eindelijk empiri- bands. En hiermee ga ik me ook niet populair waarom hebben wij geen poppodium? There sche data om eens een fatsoenlijk debat te maken, maar Rotterdammers zijn soms ook is more to it!” voeren. We zijn de fase allang voorbij dat we erg provinciaal. Een concert in de Maassilo? ons laten sturen door ambities en politieke ‘Oh, is het op Zuid? Da’s veel te ver joh!’, hoor Wat vind je van het initiatief van de ge- gekleurdheid. We moeten gewoon een keer je dan. Kom op zeg!” meente om een wedstrijd te organiseren harde feiten op tafel krijgen.” CAMPUS 11 december 2014 | 08

> In het Erasmus Paviljoen krijgen zo’n 240 medewerkers uitleg over de reorganisatie van de kwartier- makers van het nieuwe University Support Centre.

Outsourcing bij ICT niet van de baan De kou is nog niet uit de lucht: outsourcing van ICT-taken, en daarmee samenhangend mogelijk nog meer verlies van banen bij de afdeling ICT van de EUR, blijft in het concept-reorganisatieplan van de ondersteunende diensten staan, zij het wat minder stellig dan eerst.

Het is een van de weinige dingen waar alle partijen het over eens zijn: de afdeling ICT wordt het hardst getroffen door de reorganisatie van de ondersteunende diensten, met een verlies van zo’n 30 voltijdsbanen. Toen half november – als een konijn uit de Het blijft wringen: beter werk leveren hoge hoed – bekend werd dat in het reorganisatieplan staat dat een deel van de ICT- voor minder geld dienstverlening geoutsourced gaat worden - met nog meer banenverlies tot gevolg - wa- Het blijft lastig uitleggen, de dubbele ging.” En niet iedereen wiens functie nu ver- ren de Universiteitsraad, EUROPA (overleg doelstelling van de reorganisatie van de dwijnt zal voldoende capaciteiten hebben om van vakbonden) en de gemeenschappelijke ondersteunende diensten van de universi- aan de eisen van de nieuwe vacatures te vol- dienstcommissies (GMC) woest. Vooral om teit: ‘top-support leveren voor een topuni- doen, bevestigt Lansbergen. Hoe het kan dat dat de voordelen van outsourcen nog moe- versiteit’ en tegelijk fors bezuinigen. Hoe je betere service gaat verlenen voor minder ten blijken uit onderzoek. Ondertussen het College van Bestuur de topsupport wil geld, is voorzitter van de Universiteitsraad werd de Universiteitsraad wel gevraagd in inrichten is nu bekend. De vraag of dit leidt René Karens, ook na korte lezing van het te stemmen met het reorganisatieplan en tot de gewenste bezuiniging, moet nog concept-reorganisatieplan nog niet duidelijk. daarmee met het principe van uitbesteden. worden beantwoord. “ Wij zijn er niet van overtuigd dat de voorne- De Raad vreesde dat er na instemming geen mens nu beter zijn onderbouwd.” weg meer terug was, en er nog slechts bijge- Eind november werd het concept-reorganisa- De Universiteitsraad bespreekt het plan in stuurd kon worden op details. tieplan opgeleverd en hoorden de bijna drie- januari en heeft instemmingsrecht. Als de Na een briefwisseling tussen de medezeg- honderd betrokken medewerkers of ze wel of raad niet instemt, kan het hoog oplopen en genschapsclubs en het College van Bestuur niet functievolgend zijn, en in het laatste ge- uiteindelijk eindigen bij de rechter. Karens (CvB), stond het punt dinsdag 2 december val of ze nog kans maken op een baan binnen denkt overigens dat het niet zover zal komen, op de agenda van het overleg tussen de de universiteit. omdat dit erg on-Rotterdams zou zijn. Toch Universiteitsraad en het CvB. Meerdere Op dinsdagochtend 2 december verzamelden is de raad kritisch over de uitwerking van de ICT’ers hadden zich verzameld op de publie- ruim 240 ondersteunende medewerkers zich plannen. “We zijn niet tegen een reorganisa- ke tribune. in het Erasmus Paviljoen voor een toelichting tie, maar bij de manier waarop kun je vraag- Collegelid Bart Straatman meende dat er op het verdere verloop van de reorganisa- tekens stellen. Wat goed is voor het bedrijf is voordelen te halen zijn met het uitbesteden tie. Ze luisterden gelaten naar de toelichting niet per se goed voor het personeel.” van bepaalde diensten, zoals ook al gebeurt van ‘kwartiermaker’ Kees Lansbergen van De vraag: zijn functies in hogere schalen niet bij het facilitair bedrijf en personeelszaken. het University Support Centre (wat tot voor duurder dan de functies die verdwijnen, en Toch is de stelligheid van het voornemen tot kort nog Shared Service Organisatie heette). is dat niet tegenstrijdig met de bezuinigings- uitbesteden geschrapt in het concept-reor- “ Deze keuzes horen erbij. Als we willen doelstelling? werd niet gesteld. ganisatieplan. Straatman: “Ja, hoe het eer- voldoen aan de opdracht van lagere kosten der stond vermeld ging te ver. We gaan het en een hogere kwaliteit; dan moet je alle Ombudsvrouw plan zorgvuldig uitwerken en bekijken. Wij aspecten aanpakken en dus ook de organi- Voor medewerkers die klachten of problemen hebben verwachtingen van het outsourcen, satie, en kiezen voor functies die de univer- hebben met de procedure zoals die nu wordt maar als die niet kloppen of u heeft andere siteit op weg helpen om haar doelstellingen gevolgd, is er een ombudsvrouw aangesteld. argumenten, dan bespreken we dat.” te bereiken.” Birgitte Peters is mediator en werkte al eerder Op wat de status is van het woord ‘bespre- Later bevestigt hij dat het daardoor vooral de voor de EUR. Op donderdagochtenden houdt ken’, komt voor de raad geen bevredigend functies op lagere niveaus zijn die verdwij- ze in ieder geval de komende maand spreek- antwoord. Na afloop zegt een van de leden: nen. “Er is sprake van een opwaartse bewe- uur. WG (foto: LW) “De hoge hoed is nog niet afgedekt, er kan zomaar wéér een konijn uitspringen.” WG CAMPUS 162 oktober 2014 | 09

KORTAF

SKADIANEN GENOMINEERD VOOR SPORT AWARDS De voortreffelijke prestaties van stu- dentenroeivereniging Skadi blijven niet onopgemerkt. Coach Wouter Weerheijm en roeister Maaike Head maken kans om in de prijzen te vallen tijdens de Rotterdam Sport Awards 2014 die maandag 15 december worden Ruimte voor bezinning uitgereikt. Studenten en medewerkers die – zoals deze mediterende dame – behoefte hebben aan gebed, Wouter Weerheijm (44) is al 25 jaar spiritualiteit of ‘gewoon’ een rustmomentje, kunnen sinds vrijdag 28 november terecht in het V- coach bij Skadi en ziet zijn tomeloze gebouw waar een nieuwe stilteruimte is ingericht. Het zaaltje, ruim 70 vierkante meter groot, inzet dit jaar wellicht beloond worden wordt omgeven door matglas en is voorzien van flexibele afscheidingswanden en yoga- of ge- met de sportprijs voor Rotterdams bedskleedjes. De afgelopen maanden klaagden de overkoepelende multiculturele studenten- Vrijwilliger van het Jaar. De 31-jarige organisatie KASEUR, de Rotterdamse CDA-fractie en NIDA over de islamitische gebedsruimte Maaike Head, die dit jaar wereldkam- in het N-gebouw, die te klein en onhygiënisch zou zijn. Daarnaast plaatste de Universiteitsraad pioen werd met de lichte Holland Vier, vraagtekens bij het expliciet islamitische karakter ervan. In het nieuwe stiltecentrum is iedereen, is genomineerd voor Sportvrouw van ongeacht levensvisie of religieuze achtergrond, welkom. De islamitische gebedsruimtes in N zijn het jaar. MvS vanaf het nieuwe jaar gesloten. MvS (foto: LW) STUDENTENSPORT NEDER- LAND NAAR ROTTERDAM ESL krijgt Studentensport Nederland (SSN) is proefrechtbank sinds 1 december gehuisvest in het De Erasmus School of Law Erasmus Sport Center. SSN verhuisde (ESL) krijgt een proefrecht- hiervoor vanuit Utrecht naar Rotter- Gaan of Blijven op de EUR? bank. Het zogeheten Moot dam. SSN vertegenwoordigt alle spor- Een groot deel van de ondersteunende medewerkers van Court wordt gebouwd in het te tende studenten van Nederland en de centrale afdelingen van de universiteit hadden in de renoveren Sandersgebouw. organiseert ongeveer 50 Nederlandse laatste week van november een gesprek met hun leiding- studentenkampioenschappen per jaar. De zittingszaal moet een multi- gevende over hun functie bij de universiteit en hun plaats Vooral financiële overwegingen spelen functioneel karakter krijgen, ver- binnen het nieuw te vormen University Support Centre. mee bij de verhuizing. Jon de Ruijter, telt Ruben Houweling, hoogleraar Hamvraag: mag ik blijven, of moet ik weg? directeur van Erasmus Sport: “We Arbeidsrecht en opleidingsdirec- willen Rotterdam graag op de kaart teur van het Erasmus Law College. zetten als sportstad, en als de koepel “Als een onderzoeker bijvoor- die 110.000 sportende studenten verte- 221 beeld een experiment wil doen genwoordigt dan naar de campus ver- medewerkers hebben gehoord dat ze functievolgers zijn; naar het gedrag van rechters of huist, helpt dat enorm.” EvR minstens 70 procent van hun taken blijft hetzelfde en dus verdachten in de rechtszaal, dan behouden ze hun functie, mogelijk gaan ze wel naar een an- kan dat straks. En het is ook onze WIELERTOERTOCHT OVER DE dere (sub-)afdeling wens om bijvoorbeeld de leerlin- CAMPUS gen van advocatenkantoren te laten trainen in onze zaal.” Naast Erasmus Sport organiseert op 30 mei de zittingszaal is het de bedoeling 2015 een wielertoertocht langs de uni- 43 dat instanties als de Rotterdamse versiteitssteden Leiden, Delft en Rot- medewerkers hebben gehoord dat ze geen functievolger Rechtswinkel en de Belastingwin- terdam. Het wielerevenement moet zijn; zij kunnen solliciteren op de openstaande vacature(s) kel na de verbouwing een plek het samenwerkingsverband tussen de die het meest aansluit(en) bij hun functie, of waarvoor ze krijgen op de Rechtenfaculteit. drie universiteiten in beeld brengen. binnen een jaar met opleiding én/of begeleiding ‘geschikt te Houweling hoopt dat er in de toe- Start en finish van de tocht liggen op maken zijn’. komst ook echte zittingen plaats- de Plaza van de Rotterdamse campus. vinden in de rechtszaal. Daarover Deelnemers kunnen kiezen tussen Werk-naar-werk vindt nog overleg plaats met de routes van 30, 60, 90, 120 en 160 kilo- Voor een deel van de niet-functievolgers is mogelijk geen rechtbank Rotterdam. “Wat ik meter, waarvan een aantal ook de TU passende vacature beschikbaar, zij zullen begeleid worden graag zou zien is dat studenten Delft en de Universiteit Leiden aan- naar een andere baan binnen of buiten de universiteit. die hier studeren ook echt gecon- doen. Studenten uit heel het land zijn fronteerd worden met wat ze leren welkom om mee te doen, voorlopig zijn en wat hun toekomst is.” echter alleen medewerkers van de drie De verbouwing van het Sanders- genoemde universiteiten welkom. Uit- 80 Vacatures zijn ontstaan door de reorganisatie, waarvan er gebouw begint waarschijnlijk eindelijk moet de tocht uitgroeien tot circa 70 nu al openstaan voor reacties van niet-functievol- halverwege volgend jaar. De ver- een groot, jaarlijks terugkerend evene- gers. Dit zijn er meer dan het aantal niet-functievolgers om- wachting is dat het Moot Court ment. EvR dat het niet allemaal voltijdsaanstellingen betreft en er in vanaf het collegejaar 2016-2017 in een eerder stadium ook vacatures niet zijn vervuld. gebruik wordt genomen. EvR CAMPUS 11 december 2014 | 10

Randy weer de beste in dictee Student Cultuurwetenschappen Ran- dy van Halen (rechtsvoor op de foto) heeft voor de tweede keer het Groot Erasmus Dictee – geschreven door EM’s eindredacteur Gert van der Ende – gewonnen. Hij was met twintig fouten de beste student bij het Neder- landstalige dictee dat maandag 1 december werd gehouden op de campus. Het Erasmus-dictee was voor hem een generale repetitie voor het Groot Dictee der Nederlandse Taal dat op 14 december wordt opgenomen en op 17 december wordt uitgezonden. Overi- gens had de beste medewerker, Peter van der Zwan, universitair docent bij Toegepaste Economie, nog minder fouten: 16 om precies te zijn. Dit jaar was er voor het eerst ook een Engelstalig dictee, geschreven door Valerie Poore, docent bij het Taal en Trainingscentrum. Daar ging Gabi Helfert, digital marketeer bij RSM, er met slechts drie fouten met de prijs vandoor. Beste student van het En- gelstalige dictee was Tanita Sabena met vier fouten. WG (foto: LW)

Universiteit wil panden EMC kopen UB ook op vrijdag tot midder- De Erasmus Universiteit is van plan om voor 100 tot 150 miljoen euro een deel van de gebouwen van het Erasmus MC te kopen. nacht open De Universiteitsbibliotheek is vanaf januari ook op vrijdagen tot Dat staat in de begroting voor 2015. middernacht open. Op dit moment sluit de bibliotheek op vrijdag om 21.00 uur, maandag tot en met donderdag is de UB al tot twaalf Het gaat om een aantal onderwijs- en onderzoekspanden van het uur open. Erasmus MC, ‘om zodoende te beschikken over alle O&O-panden’. Dat valt te lezen in de begroting voor 2015. De universiteit heeft Universiteitsraadslid Korrein Volders vroeg vorige maand om uitbrei- daarvoor aanvullende financiering nodig. Volgens huidige schat- ding van de openingstijd op vrijdag. “We zien dat er op vrijdagavon- tingen zullen de kosten tussen de 100 en 150 miljoen euro liggen. den nog heel veel studenten in de UB zitten en dat het zelfs op dat Celia Taia Boneco, hoofd Planning & Control, legt het plan nader uit: tijdstip nog een vrij populaire plek is”, aldus Volders. “De geneeskundefaculteit heeft flink geïnvesteerd in nieuwe onder- UB-directeur Van Otegem staat welwillend tegenover het plan, dat wijsgebouwen. Omdat de faculteit van de EUR is, is het niet hele- wel enige aanpassing vanuit de bibliotheek vereist. “Als studenten maal fair om het Erasmus MC volledig voor de financiering op te of medewerkers langer op de campus willen zijn, dan gaan we dat in laten draaien. De universiteit neemt daarom de verantwoordelijk- principe gewoon regelen. Het betekent wel dat medewerkers volgens heid om een deel van de investeringen in onderwijs- en onderzoek andere roosters gaan werken en we moeten zorgen dat de veiligheid te financieren.” De bedoeling is dat de universiteit een aantal van is gegarandeerd.” De verruiming van de openingstijden is in principe die O&O-panden koopt en dat de faculteit ze vervolgens huurt van permanent. “Natuurlijk evalueer je zoiets wel”, zegt Van Otegem. “Als de EUR. Een bijkomend voordeel is dat de universiteit gebruik kan we merken dat er weinig mensen gebruik van maken, zullen we dat op maken van schatkistbankieren en het Erasmus MC niet. Dat houdt een gegeven moment wel weer voorleggen aan de medezeggenschap.” in dat de universiteit tegen scherpe rentetarieven kan lenen bij het Naast de verruiming van de openingstijd op vrijdag wordt ook het ministerie van Financiën. “Dat scheelt al gauw een paar miljoen op boekenleveringssysteem aangepast. Op dit moment zijn boeken twin- jaarbasis”, zegt Taia Boneco. tig minuten na de aanvraag beschikbaar, maar dat gaat veranderen. Momenteel overleggen de universiteit en het Erasmus MC nog over In het vervolg worden documenten op vaste tijdstippen klaargelegd. het plan. Het is bijvoorbeeld nog niet duidelijk om welke panden De precieze afhaaltijden zijn nog niet bekend. De UB verandert het het precies gaat en hoe de verantwoordelijkheid voor onderhoud afhaalsysteem omdat studenten en medewerkers aangevraagde boe- zal worden verdeeld. Daarnaast zijn er gesprekken gaande met de ken nauwelijks meteen afhalen en het gebruik terugloopt. “Bovendien ministeries van Financiën en Onderwijs, Cultuur en Wetenschap hebben we in de voorbereiding op de aanstaande renovatie iedereen om de haalbaarheid van het plan te beoordelen. Het besluit over dit hard nodig voor andere zaken”, zegt Van Otegem. EvR plan komt op zijn vroegst in januari. TF CAMPUS 11 december 2014 | 11

VRAGEN OVER...

Alle extraatjes die je ‘krijgt’ als werknemer van deze universiteit, en die leken te verdwijnen en nu toch blijven bestaan.

Wat was er aan de hand? Nou, het leek erop dat allerlei extraa tjes die je krijgt als werknemer van de universiteit zouden verdwijnen door strengere fiscale regels van de over- Roetpieten zijn ook leuk heid vanaf 2015. Behalve de traditionele bruin geschminkte Pieten, waren er op zaterdag 30 november, toen het Sin- terklaasfeest werd gevierd voor EUR-personeel en hun kinderen, ook ‘aspirant-Pieten’ met roetvegen Wat voor extraatjes? op hun gezicht. In eerste instantie was de EUR niet van plan om het Pietenuiterlijk aan te passen, Werknemers die geregeld thuiswerken maar vanwege de hoogoplopende emoties rond de landelijke Zwartepietendiscussie en kritiek van of thuis moeten kunnen werken, krij- enkele ESHCC-medewerkers ging het College van Bestuur toch overstag en volgden ze het voorbeeld gen bijvoorbeeld de kosten van hun van het Sinterklaasjournaal, die de aspirant-Piet uitvond. Overigens hadden de kinderen, die weinig internetabonnement vergoed. Populair problemen leken te hebben met de ‘aspirant-Pieten’, het uitstekend naar hun zin. MvS (foto: LW) is ook de fietsregeling, waarbij je als werknemer eens in de drie jaar 750 euro terugkrijgt bij aanschaf van een fiets. ANALYSE En dan nog de Diesgratificatie (jaarlijks 250 euro netto), het kerstpakket, Bijklussende profs, erg of niet? korting op je sportpas en vergoeding Hoogleraren klussen veel bij, ontdekte de on- siteit die entrepreneurship hoog in het vaan- van je vakbondscontributie. Het blijft derzoeksredactie van weekblad De Groene del heeft staan, moeilijk aan te nemen dat we allemaal. Amsterdammer. Zo veel, dat men zich kan niet dicht in de buurt zouden komen van het afvragen hoe autonoom en objectief de weten- landelijke percentage van 70 procent of meer Verandert er dan niks? schap in Nederland is. Terecht om het pro- (gesteld dat dit percentage uit de steekproef Ja, sommige vergoedingen zullen bleem aan te kaarten, maar ook oppassen dat zou kloppen). mogelijk wat minder worden. Bijvoor- we geen appels met peren vergelijken. Tegelijkertijd valt er ook wel wat af te dingen beeld de vergoeding voor internet De Groene (26 november) becijferde dat Ne- op het alarmerende getal van 17.000 neven- thuis; die abonnementen zijn ook derland zo’n 5800 hoogleraren telt, die circa functies die de Groene bij elkaar neemt in het goedkoper geworden dus er gaat geke- 17.000 nevenfuncties vervullen – gemiddeld onderzoek en het begeleidende artikel. Ener- ken worden naar de werkelijke kosten bijna drie per professor. Daarbij moet bena- zijds behoren wel heel veel meegenomen func- die iemand maakt. En bij de fietsrege- drukt worden, dat ook uit het onderzoek blijkt ties in het onderzoekdossier tot de categorie ling kan het zijn dat je niet eens in dat veel nevenfuncties niet openbaar gemaakt van te prijzen ‘maatschappelijk engagement’ de drie maar eens in de vijf jaar een zijn, ofschoon de code van de Vereniging van of zelfs ‘hobby’. Anderzijds telt het onderzoek vergoeding krijgt. Nederlandse Universiteiten (VSNU) voor- ook de zogenaamde ‘bijzonder hoogleraren’ schrijft dat universiteiten en hoogleraren een mee. Die vorm van hoogleraarschap wordt Dat was het? zo ‘actueel’ en ‘volledig’ mogelijk overzicht’ meestal gefinancierd door een instantie bui- Nee, er blijft zelfs nog wat geld geven van hun nevenwerkzaamheden. Slechts ten de universiteit, en dat meestal maar voor over van de zogeheten decentrale- 57 procent van de hoogleraren geeft zo’n over- een enkele dag in de week. Voor de bijzonder arbeidsvoorwaardengelden (DAV), zicht, terwijl een enquête en een representa- hoogleraren is het hoogleraarschap de neven- wat het College van Bestuur graag wil tieve steekproef onder hoogleraren leert dat functie. Het is dan ook niet zo raar dat zij – zo- inzetten om medewerkers van werk zo’n 70 à 80 procent nevenfuncties vervult. als de Rotterdamse pensioenhoogleraar Fieke naar werk te helpen, ook buiten de Het behoeft geen betoog dat het goed is om zo van der Lecq die in het artikel genoemd wordt reorganisatie om. Het college wil dat transparant mogelijk te zijn over nevenfunc- – hun wetenschappelijke conclusies eerst be- medewerkers vaker van baan wisselen ties. Hoewel de Erasmus Universiteit, als een spreken met de externe broodheer. Ook niet en voorkomen dat ze vastroesten. Van van ‘s lands weinige positieve uitzonderingen, vreemd is dat ze een job ernaast hebben, want het beschikbare geld kunnen ze een een goed bijgehouden en openbaar toeganke- zo lucratief is een dagje hoogleraar per week opleiding of coaching krijgen om ze lijk digitaal register van nevenfuncties han- ook weer niet. Het is zeker de vraag of de wild- elders aan de slag te helpen. WG teert, lijkt ook hier nog verbetering mogelijk. groei aan bijzonder hoogleraarschappen niet Uit het overzicht blijkt namelijk dat een kleine een devaluatie vormt voor het respectabele 50 procent van de Rotterdamse hoogleraren ambt van hoogleraar – maar dat behoort fei- nevenfuncties vervult. Het is, voor een univer- telijk tot een andere discussie. DR ACHTERGROND 11 december 2014 | 12

Ongewisse toekomst voor filosofiefaculteit

Reorganiseren? Fuseren? Opheffen? Het regent vragen en geruchten over de toekomst van de Faculteit der Wijsbegeerte. Decaan Jack Vromen doet zijn toekomstvisie uit de doeken.

De filosofiefaculteit wankelt. Wijsbegeerte het gezamenlijke eredoctoraat met ESHCC kampt met een tekort van ongeveer 300.000 zien als voorbode van een fusie? euro per jaar en moet orde op zaken stellen. “Daar is nog niets over te zeggen, er zijn hoog- Al langere tijd overleggen Wijsbegeerte en het uit wat oriënterende gesprekken geweest. Hoe College van Bestuur (CvB) over de toekomst. De een eventuele samenwerking of fusie zal verlo- plannen van decaan Jack Vromen liggen mo- pen weet ik oprecht nog niet.” menteel bij het CvB en worden deze maand nog besproken. Zorgen over de toekomst van het Is het logisch dat een kleine faculteit die vakgebied aan de EUR maakt Vromen zich niet. structureel verlies draait, moet gaan samen- Tegen Erasmus Magazine doet hij zijn visie uit werken of fuseren? de doeken. Hoe ziet de toekomst van de Rotter- “Ik denk het wel, maar je hoeft die link tussen damse Wijsbegeerte eruit? tekorten en een fusie niet zo direct te leggen. Ik vind het reëel dat de universiteit ons vraagt om U schrijft in een bericht aan alle medewer- te bezuinigen. We krijgen al meer financiering kers van Wijsbegeerte dat een zelfstandige omdat veel van onze studenten Wijsbegeerte faculteit geen haalbare kaart is. Waarom als tweede studie hebben (tweede studies wor- niet? den niet bekostigd door het ministerie, red.). “De inzet van het College van Bestuur is dat de Die zogeheten maatpakfinanciering is een paar discipline behouden blijft. Vervolgens zijn er jaar terug verruimd en toch draaien we verlies. door verschillende hoogleraren en mij als de- “Niet iedereen binnen de faculteit is het daar- Jack Vromen tijdens de Dies Natalis caan gesprekken gevoerd over de mogelijkheid mee eens. Ik begrijp wel dat zij drie ton per om zelfstandig te blijven. Daaruit bleek dat een jaar zien als een schijntje op de hele begroting zelfstandige faculteit geen haalbare kaart is. van de universiteit, maar dat geldt voor meer Dan moet je kijken naar andere mogelijkheden. organisatieonderdelen. Wie zijn wij om te zeg- al die programma’s naast elkaar realiseren. Het Zoals het er nu naar uitziet is een filosofiefacul- gen dat wij belangrijker zijn en recht hebben hangt er voor ons wel sterk vanaf hoe zo’n bre- teit niet vol te houden, maar het laatste woord is op meer geld? Een reorganisatie is noodzake- de bachelor eruitziet. Als studenten zich in het er nog niet over gezegd.” lijk, en die zal pijn gaan doen. Dus ik begrijp de tweede jaar bijvoorbeeld kunnen specialiseren onrust en zorgen maar al te goed.” in filosofie, zou het een hele mooie optie zijn. Het gerucht dat de faculteit niet in deze vorm Qua vorm en inhoud hoeft dat niet sterk af te door kan gaan, gaat natuurlijk al langer. De focus zal verschuiven naar Wijsbegeerte wijken van wat we nu aanbieden. Maar de filo- “Dat klopt. Ik betreur dat het een eigen leven is van een Wetenschapsgebied. Hoe moet dat sofiebachelor zal niet verdwijnen voordat zo’n gaan leiden in de discussie. In het bericht aan eruit gaan zien? brede bachelor wordt ingevoerd.” de medewerkers staat ook dat het CvB de kwa- “Tot nu toe stonden de voltijd- en deeltijdba- liteit van de Rotterdamse Filosofie erkent en chelor centraal en we willen ons nu richten op De Keuzegids bestempelde de filosofieba- keer op keer aangeeft Wijsbegeerte belangrijk meer interdisciplinair onderwijs. We willen chelor onlangs nog als topopleiding. Is het te vinden. De conclusie ‘Wijsbegeerte wordt op- double degrees aanbieden, in het Engels. De be- niet zuur dat het misschien moet verdwijnen? geheven’ is absoluut onjuist. Over het voortbe- doeling is dat we intensiever samenwerken met “Ja, dat zou heel zuur zijn. Er is onder studen- staan van de wetenschappelijke discipline aan andere faculteiten. Denk bijvoorbeeld aan Phi- ten en docenten ook veel weerstand, zeker met de EUR is geen enkele twijfel.” losophy of Psychology. Dat zou je samen met het oog op die beoordeling. Van de andere kant Sociale Wetenschappen kunnen aanbieden. is de instroom niet denderend. We hebben twee Zelfstandig doorgaan wordt een moeilijk ver- Op die manier wordt een andere faculteit me- jaar geleden een dramatisch dieptepunt gehad. haal. Wat zijn de alternatieven? deverantwoordelijk voor de opleiding en komt Nu trekt het wel een beetje bij, maar ik durf niet “Eigenlijk is er maar één alternatief. Dat zie je het meer in de etalage te staan. Door het in het te spreken van een stijgende lijn. Instroomcij- ook in de landelijke tendens: kleinere facultei- Engels te doen hopen we meer internationale fers zijn te onvoorspelbaar. De drempel bij deze ten gaan op in de grotere. Alleen in Groningen studenten aan te trekken.” universiteit is honderd eerstejaars per jaar, dat en Rotterdam bestaat nog een zelfstandige filo- gaan we echt niet halen.” sofiefaculteit. Wij hebben een fusie tot dusverre Er wordt ook gerept over een mogelijk einde weten af te wenden, want we vinden – vonden, van de huidige filosofiebachelor. Hoe zit dat? Wijsbegeerte is ooit opgericht als bindmid- op zijn minst, maar eigenlijk heb ik dat senti- “Huidige studenten hoeven zich geen zorgen del tussen de grote faculteiten. Blijft die func- ment nog steeds - dat er goede redenen zijn om te maken dat ze de studie niet kunnen afron- tie behouden in de nieuwe plannen? zelfstandig door te gaan.” den. De universiteit speelt met het idee om een “Sterker nog, we worden misschien nog wel brede bachelor in te voeren en daar kan Wijs- meer het bindmiddel. We gaan juist méér rich- De economiefaculteit wordt in de wandel- begeerte in opgaan. We zijn maar een kleine ting interdisciplinariteit en excellentietrajec- gangen als partner genoemd. Of moeten we faculteit met weinig personeel en kunnen niet ten.” TF (foto: Michelle Muus) ACHTERGROND 11 december 2014 | 13

‘Studenten trek je niet met een samenraapsel van kleine opleidingen’.

De eerste reacties op het nieuws over de Er is een financieel tekort, daar kun je niet om- vermeende opheffing van de Faculteit der heen. Daarbij lijkt het erop dat er een, zo noem Wijsbegeerte ik het maar even, esthetisch bezwaar speelt bij het universitaire bestuur van hogerhand. Ons Rector magnificus Huib Pols: ‘Wijsbegeerte eerdere plan leek het financiële probleem op te blijft behouden’ kunnen lossen, bijvoorbeeld door het delen van ondersteunend personeel met andere facultei- “Wijsbegeerte blijft behouden voor de Erasmus ten. Maar het blijft hoe dan ook een kleine op- Universiteit”, benadrukte rector magnificus leiding, vreemdsoortig in het beeld van de Eras- Huib Pols op 2 december in de Universiteits- mus Universiteit als geheel. Liefst zie ik ook dat raadsvergadering. Hij bevestigt dat er gespro- de voltijdsopleiding, en daarmee de faculteit, ken wordt over een reorganisatie en gekeken blijft bestaan, maar we moeten ook realistisch wordt naar ‘verregaande samenwerking of een zijn. Ik snap dat het wrang is. De studenten en fusie met een of meerdere andere faculteiten’. docenten zijn zeer tevreden met de huidige op- Eén van de voorliggende scenario’s is inder- leiding. Ik denk juist dat de kleinschaligheid daad een brede bachelor, waarin de opleiding daar in positieve zin haar invloed doet gelden.” Wijsbegeerte op zou gaan. Maar over deze scenario’s is nog geen besluit genomen. Bob ter Haar is student Wijsbegeerte en “Het wetenschapsgebied wijsbegeerte is be- voorzitter van de filosofische faculteitsver- langrijk voor onze universiteit”, zei Pols. “De eniging ERA. begroting moet wel sluitend zijn. We zijn nu in discussie met de decaan over allerlei moge- “Als student zou ik het verdwijnen van de oplei- lijke vormen van oplossingen en over de opzet ding betreuren. Filosofie hier is namelijk echt van de reorganisatie.” Pols benadrukte dat het een prachtopleiding, die je toch al niet op zo- College van Bestuur de kwaliteit van de Rot- veel plekken kunt volgen. Er zijn zelfs Fransen terdamse wijsbegeerte erkent. De toekomst die hier speciaal de deeltijdopleiding komen daarvan gaat hem nauw aan het hart. “Wij gaan volgen. Filosofie vertegenwoordigt toch een an- ervoor en daar mag u ons ook in de toekomst op dere, kritische manier van denken. Ik studeer aanspreken.” zelf ook International Business Administration. Ook interessant, maar daar gaat het er toch wat Tim de Mey is universitair docent Theoreti- oppervlakkiger aan toe. Wellicht kan het filoso- sche Filosofie bij Wijsbegeerte. In een vroeg fische denken op een andere manier een plaats stadium schreef hij ook mee aan de hervor- krijgen op de universiteit. We moeten zien hoe mingsplannen van de faculteit. die plannen uitpakken en hoe de kwaliteit van filosofie behouden kan blijven.” beeld geen talenstudies, een wezenlijk element “Ik ben vooral geschrokken van de commotie in van zo’n opleiding. Daarnaast is er al een pe- de media over de vermeende opheffing van de F.A. Muller is bijzonder hoogleraar Wijsbe- perduur University College in de binnenstad. filosofie-opleiding in Rotterdam. Wat moeten geerte der exacte natuurwetenschappen en Wordt die nieuwe brede bachelor op Woude- aspirant-studenten die misschien volgend jaar onderzoeksdirecteur bij de faculteit Wijsbe- stein dan een Liberal Arts voor de sukkels en willen instromen wel niet denken? Het plan is geerte. de armen? niet om de studierichting filosofie op te heffen, Ik vermoed dat het CvB van meet af aan van wel om die te hervormen. Filosofie kan later de “Opgaan in een brede bachelor betekent dat plan was om de filosofie-opleiding in Rotter- verbindende schakel vormen in een nieuw op de Rotterdamse filosofie-opleiding in de waag- dam op te heffen. De faculteit moet net zo lang te zetten brede bachelor, waarin de student ook schaal wordt gesteld. Ik noem het daarom een plannen schrijven totdat er eentje bij zit die kennismaakt met andere vakgebieden. Hier- ‘Bagger Bachelor’. Het College van Bestuur luidt: opheffen! Kijk, ik kan ermee leven als er binnen kan een mooie plaats worden gereser- (CvB) lijkt van zin om allerlei kleine opleidin- een goed plan was voor na de opheffing van de veerd voor bijvoorbeeld filosofische argumen- gen te laten opgaan in een grotere, die dan le- faculteit. Bijvoorbeeld met de oprichting van tatieleer, en de student kan zich toeleggen op vensvatbaarder zou moeten zijn. Maar denk een Erasmus Center for Academic Philosophy. filosofische specialisatie. Daarnaast gaan we eens na! Studenten trek je niet met een samen- Maar een goed uitgedacht, inhoudelijk plan nog steeds wijsbegeerte van de verschillende raapsel van kleine opleidingen. Ze willen bijvoor de toekomst zie ik nog niet. Ik vergelijk het wetenschapsgebieden aanbieden. Mocht er voorbeeld psychologie of sociologie studeren, met de VS die Irak binnenvalt, Saddam Hoes- zo’n brede bachelor komen, dan verdwijnt de of filosofie. En daarvoor gaan ze dan naar een sein uitschakelt en geen idee heeft van hoe of Faculteit Wijsbegeerte weliswaar, maar het andere stad. We kunnen zo’n brede bachelor wat daarna. Behalve een bezuinigingsoperatie vakgebied blijft aanwezig. helemaal niet bieden. Rotterdam kent bijvoor- riekt dit naar onbehoorlijk bestuur.” DR ONGEHOORD 11 december 2014 | 14

EDDN TIM DE MEY >EN DAN DIT NOG... …voor al het kleine nieuws dat niet onvermeld mag blijven. ZELFGENOEG- Tips? [email protected] 4. Zorg ervoor dat mensen niet over je ZAAMHEID snoeren struikelen. 5. Haal je stekkers uit het stopcontact Toen ik zo’n twintig jaar geleden filosofie begon te stu- als je er niet bent. Het is maar dat je deren, kreeg ik aan de Universiteit Gent fenomenologie het weet! van ene Willy Coolsaet. Niet meteen mijn favoriete docent, maar wel een minzaam en betrokken man met een eigen, ietwat idiosyncratisch, filosofisch project. Coolsaet had namelijk slechts één grondthema, één GEVAREN OVER DE GRENS • GEVAREN OVER DE GRENS • GEVAREN OVER DE GRENS • GEVAREN OVER DE GRENS • problematiek, en dat was ‘zelfgenoegzaamheid’. Alle > Zet de feestdagen niet in vuur problemen ontsprongen aan zelfgenoegzaamheid, zo- en vlam wel de actuele, concrete, maatschappelijke problemen Beste medewerker, ben je van plan om je (zoals onder meer de milieuproblematiek), als de ab- saaie kantoortje op te leuken met een stracte (in Coolsaets ogen: absurde) denkbeelden die En oja, kaarsen mogen helemaal niet! lichtgevend kerststalletje, een uitbundi- in de loop van de geschiedenis van de wijsbegeerte EDDN wenst haar lezers ondanks alles ge kerstboom of een prachtige kaarsen- steeds weer onderwerp vormden van louter theoreti- toch een gezellig doch door LED-lampjes formatie? Dan heeft de brandweer een sche, en derhalve volstrekt futiele, filosofische kwes- verlicht kerstfeest dringende mededeling voor je: Pas Op! ties. Want voor je het weet staat de campus Je zou misschien verwachten dat een filosoof die al NB. EDDN ontvangt graag foto’s van uw in lichterlaaie! Hoewel dat ongetwijfeld zijn pijlen richt op zelfgenoegzaamheid, kritisch zou versierde kantoor, al dan niet volgens de prachtig vuurwerk oplevert, moeten we staan tegenover zijn eigen analyse, of althans: dat hij regels opgeleukt! Stuur deze naar dat natuurlijk niet willen met z’n allen. EENkritiek erop zou toelatenONGELUK en misschien zelfs zou aan- ZIT IN EEN [email protected] HOEKJE • EEN ONGELUK ZIT IN EEN KLEIN HOEKJE • EEN ONGELUK ZIT IN EEN KLEIN Vandaar dat alle medewerkers van de zwengelen. Maar nee hoor. Paradoxaal genoeg ver- BEDREIGDEuniversiteit eenWETENSCHAPPERS oekaze ontvingen van • BEDREIGDE WETENSCHAPPERS • BEDREIGDE WETENSCHAPPERS • wachtte Coolsaet dat je zijn eigengereide analyse op hogerhand waarin eventjes voor de dui- het tentamen klakkeloos reproduceerde. Om een hoog delijkheid op een rij staat, hoe gezellig u cijfer te halen, kon je het beste niet alleen overvloedig uw kantoor mag maken. gewag maken van ‘zelfgenoegzaamheid’; je deed er Hier de tips van de brandweer: goed aan ook enkele andere van Coolsaets stokpaard- 1. Hang geen verlichting voor brandblus- jes van stal te halen: onder andere dat iets (het maakte sers of vluchtrouteaanduidingen. niet eens zoveel uit wat) uitliep op een ‘impasse’ en/of 2. Zet je kerstboom niet naast de dat het op een ‘doel-middelomkering’ berustte. gordijnen. Ik hoor mij die begrippen nog uitspreken op het monde- 3. Zorg voor een geïmpregneerde ling tentamen. Ik geloofde er geen snars van en kon er (brandvertragende) kerstboom. mij nauwelijks iets bij voorstellen. Toch reeg ik schijn- baar moeiteloos en met het vuur van de gefingeerde, innerlijke overtuiging, volzinnen aan elkaar, waarin Coolsaets kernbegrippen minstens grammaticaalSTAAT cor- DEVAN DER WERELDSCHOT IN BRAND? • STAAT DE WERELD IN BRAND? • STAAT DE WERELD IN BRAND? • STAAT DE WERELD IN rect werden gebruikt, en waaraan hij – die in precies die termen dacht – ook nog eens betekenis kon toe- kennen (althans, blijkens mijn cijfer). Maar nu, twintig jaar later, denk ik steeds vaker dat die goede, oude fenomenoloog van meet af aan gelijk had. In mijn professionele leven, in mijn persoonlijkeVEILIGHEID leven, OP DE CAMPUS • VEILIGHEID OP DE CAMPUS • VEILIGHEID OP DE CAMPUS • VEILIGHEID OP DE CAMPUS • maar ook gewoon in de brede samenleving, loop ik in toenemende mate aan tegen mensen die excelleren in de ongebreidelde, schaamteloze zelfgenoegzaamheid. In normale omstandigheden is het gewoon lachwek- kend dat ‘zelfgenoegzamen’ zo vol zijn van zichzelf. Zij ‘doen’ dan ‘een Ivo Niehetje’. Maar als de verhoudingen onder druk komen te staan en scherper worden; als de zelfgenoegzamen hun misplaatst zelfbeeld inzettenKICKEN als OP GEVAAR • KICKEN OP GEVAAR • KICKEN OP GEVAAR • KICKEN OP GEVAAR • ‘middel’, als wapen; als ze vanuit hun blinde en verblin- dende autarkeia nog liever aansturen op ‘impasses’ dan op het uitwerken van redelijke en rechtvaardige oplossingen, dan hebben we wel degelijk een probleem, groter nog dan hun eigendunk.

Tim de Mey is docent Theoretische filosofie GEVARENSPECIAL

GEVAREN OVER DE GRENS • GEVAREN OVER DE GRENS • GEVAREN OVER DE GRENS • GEVAREN OVER DE GRENS •

EEN ONGELUKBEDREIGDE ZIT IN WETENSCHAPPERS EEN KLEIN HOEKJE • • BEDREIGDE EEN ONGELUK WETENSCHAPPERS ZIT IN EEN KLEIN • HOEKJEBEDREIGDE • EENWETENSCHAPPERS ONGELUK ZIT IN • EEN KLEIN

STAAT DE WERELD IN BRAND? • STAAT DE WERELD IN BRAND? • STAAT DE WERELD IN BRAND? • STAAT DE WERELD IN

VEILIGHEID OP DE CAMPUS • VEILIGHEID OP DE CAMPUS • VEILIGHEID OP DE CAMPUS • VEILIGHEID OP DE CAMPUS •

KICKEN OP GEVAAR • KICKEN OP GEVAAR • KICKEN OP GEVAAR • KICKEN OP GEVAAR • GEVAAR OVER DE GRENS 11 december 2014 | 16

Van bevriezen tot bolletjes slikken Ben je van plan om een paar maanden in het buitenland te gaan studeren? Steek dan eerst hier je licht op om erachter te komen welk land welke gevaren herbergt. tekst Inge Janse beeld Unit20

et is de droom van menige student: een aantal semesters in het buitenland studeren. Maar hoe slim is het om dat te doen? Je moeder zei het al: de wereld zit vol gevaren.H Erasmus Magazine heeft daarom voor de 25 meest populaire landen waar Ne- derlandse exchange students naartoe gaan in kaart gebracht welk typerende risico voor een onbedoelde en onverwachte dood je daar loopt. Van dodelijke confrontaties met elanden en stieren tot fatale hoeveelheden vlees en zelfgestookte wodka: er is niets gelogen aan wat je moeder zei.

> Bron: Dienst Uitvoering Onderwijs, cijfers uit december 2013 over studenten die met behoud van studiefinanciering in het buitenland gaan studeren GEVAAR OVER DE GRENS 11 december 2014 | 17

BELGIË oorzaak: per ongeluk FRANKRIJK PORTUGAL CHINA Aantal studenten: afgeschoten vuur- Aantal studenten: 131 Aantal studenten: 117 Aantal studenten: 39 5660 wapens Typerende doods- Typerende doodsoor- Typerende doods- Typerende doods- Aantal: 606 (2010) oorzaak: Gauloises en zaak: koude winters oorzaak: smog oorzaak: alcohol andere sigaretten Aantal: 28% extra Aantal: 350.000 tot 1,2 Aantal: meer dan 1000 DUITSLAND Aantal: 73 duizend sterfte (1988-1997) miljoen (2013 en 2012) dodelijke ongevallen in Aantal studenten: 387 (2013) het verkeer (2013) Typerende doods- NEDERLANDSE EGYPTE oorzaak: bier SPANJE ANTILLEN Aantal studenten: 39 GROOT- Aantal: 3120 door alco- Aantal studenten: 126 Aantal studenten: 99 Typerende doods- BRITTANNIË hol (2011) Typerende doods- Typerende doodsoorzaak: revoluties Aantal studenten: 1778 oorzaak: stierenrennen oorzaak: bolletjes Aantal: 846 (2011) Typerende doods- ZWEDEN Aantal: 13 sinds 1910 slikken oorzaak: fish & chips Aantal studenten: 183 Aantal: onbekend, ZUID-AFRIKA Aantal: 40.000 doden Typerende doods- DENEMARKEN maar 398 aangehou- Aantal studenten: 36 door junkfood (2010) oorzaak: elanden op Aantal studenten: 125 den koeriers (2012) Typerende doodsoor- de weg Typerende doodsoorzaak: moordpartijen VERENIGDE Aantal: ruim vierdui- zaak: geen, in Dene- TURKIJE Aantal: 17.068 (2013) STATEN zend aanrijdingen per marken is alles perfect Aantal studenten: 97 Aantal studenten: 469 jaar (2001) Aantal: 0 Typerende doods- ISRAËL Typerende doodsoorzaak: protesteren Aantal studenten: 31 Aantal: 22 (2013-2014) Typerende doodsoorzaak: conflicten ITALIË met Palestijnen Aantal studenten: 71 Aantal: 2319 (2243 Typerende doods- Palestijnen en 76 oorzaak: mafia Israeliërs) (tot nu toe Aantal: 70 (2012) in 2014)

OOSTENRIJK SURINAME Aantal studenten: 70 Aantal studenten: 25 Typerende doods- Typerende doodsoorzaak: skiën oorzaak: verkeerson- Aantal: 32 (winter gelukken 2008-2009) Aantal: 108 (2011)

ZWITSERLAND THAILAND Aantal studenten: 68 Aantal studenten: 21 Typerende doods- Typerende doodsoor- oorzaak: euthanasie zaak: natuurrampen Aantal: meer dan 1000 Aantal: 385 (gemiddeld (2010) tussen 1980 en 2010)

AUSTRALIË FINLAND Aantal studenten: 50 Aantal studenten: 15 Typerende doodsoor- Typerende doodsoorzaak: slangen, spinnen, zaak: zelfgestookte haaien en krokodillen wodka Aantal: respectievelijk Aantal: 1960 door 2, 0, 2 en 1 (gemiddelde onder meer alcoholver- tussen 2000 en 2012) giftiging (2012)

IERLAND ARGENTINIË Aantal studenten: 45 Aantal studenten: 13 Typerende doodsoor- Typerende doods- zaak: aanslagen door oorzaak: biefstuk de IRA Aantal: 177.131 aan ver- Aantal: 0 (maar totaal slipte aderen (2011) 1800 tot 2005)

CANADA Aantal studenten: 43 Typerende doodsoorzaak: bevriezing Aantal: 100 (2013) DE TOESTAND IN DE WERELD 11 december 2014 | 18

Staat de wereld in brand?

De meedogenloze opmars van IS, het neerschieten van de MH17 – het was een ongekend heftig jaar. Ko Colijn, directeur van Instituut Clingendael, over verschuivende machtsverhoudingen, sneuvelbereidheid en het klimaat. ‘Ne- derland is wakker geschud.’ tekst Geert Maarse fotografie ANP

De wereld staat in brand, kopten de kranten tussen staten. Maar er is meer aan de hand. dit najaar. Was 2014 inderdaad zo’n heftig De voormalige Amerikaanse minister van jaar? “Je kunt niet om het feit heen dat de buitenlandse zaken, Henry Kissinger, noemt wereldorde aan het veranderen is. We hebben dat in zijn boek World Order een strijd tussen van de Tweede Wereldoorlog tot de val van de different realities. Je zou IS kunnen zien als muur decennialang te maken gehad met twee een soort antimaterie. Ze hakken hoofden af, grote machtsblokken: Amerika en de Sovjet- ze verwerpen mensenrechten en plaatsen zich unie. Na dit bipolaire systeem ontstond even buiten de bestaande orde. China en India kun een unipolair systeem waarin de Amerikanen je nog een zetel in de Veiligheidsraad beloven, min of meer in hun eentje de baas waren. En of een grotere rol in het IMF. Maar met IS valt nu gaan we naar een neo-multipolair systeem: niet te praten.” een systeem waarin niemand het meer echt voor het zeggen heeft. Staten zijn hun macht We zijn er erg van geschrokken. “We hebben dus aan het herschikken. Dat leidt tot conflic- lange tijd gedacht dat een oorlog iets was van ten, precies op de breuklijnen. De annexatie de grote boze buitenwereld – een beetje naïef. van de Krim is daar een voorbeeld van.” Toen de MH17 op 17 juli werd neergehaald, werden we met onze neus op de feiten gedrukt: wij Wat heeft de opkomst van de Islamitische staan in de top drie van de globaliseringsin- Staat daarmee te maken? “Je hebt aan de dex, we zijn ontzettend verknoopt met andere ene kant een tamelijk klassiek machtsgevecht landen in de wereld, en dat is niet alleen DE TOESTAND IN DE WERELD 11 december 2014 | 19

Bloemen en een kaars liggen op een wrakstuk. Een dag na het neerstorten van vlucht MH17 smeulen wrak- stukken nog na.

positief. De strijd tegen IS vindt evengoed over tienduizenden; inmiddels over honder- ‘ouderwetse oorlog’ noemde. De geschiedenis plaats in de Haagse Schilderswijk; je vliegt den. De Amerikanen zeggen in hun oorlogs- kan ook cyclisch zijn. Al geloof ik wel dat er over een conflictgebied als je op vakantie manuals: in 2030 voeren we een zero death een zekere vorm van vooruitgang is. Het is gaat; vluchtelingenstromen zijn mobieler dan war. Dit lijken merkwaardige, bijna lineaire alsof je op de roltrap staat: je kunt een paar ooit. En dan hebben we de media nog niet ontwikkelingen, al zijn in die statistieken stappen terug doen, maar je gaat onvermijde- eens genoemd: elke dag komen de conflicten terreur en genocides niet meegenomen. Maar lijk vooruit.” via het beeldscherm tot ons.” feit blijft dat er tegenwoordig drie keer zoveel ‘In de Tweede Wereldoorlog hadden we het over miljoenen doden, in de Koreaanse oorlog over honderdduizenden, en in de Vietnamoorlog over tienduizenden; inmiddels

over honderden’ > Ko Colijn

Dat beeld staat in schril contrast met de conflicten aan de onderhandelingstafel wor- Wat is de aard van de actuele conflicten? cijfers van bijvoorbeeld Steven Pinker. Die den beslecht als op het slagveld.” “Volgens de Heidelberg-conflictbarometer schreef een paar jaar geleden in Ons be- zijn er tegen de vijfhonderd conflicten in de tere ik dat de wereld in de loop der eeuwen Dit zijn cijfers van voor 2014. Het kan toch wereld. Van de helft merken we niets, want steeds vreedzamer is geworden. “Vijftig ook dat de periode van relatieve vrede ten die zijn niet gewelddadig. Ruim tweehonderd jaar geleden voerden we twee keer zoveel einde is? “Je hoort mij niet zeggen dat we zijn dat wel. Daarvan gaan de meeste over oorlog als nu. En er vielen veel meer doden. binnenkort in het paradijs op aarde leven. het politieke systeem in een land of regio; In de Tweede Wereldoorlog hadden we het Net zoals ik even met mijn ogen moest knip- over het opnieuw definiëren van de invloeds- over miljoenen, in de Koreaanse oorlog over peren toen Barack Obama de annexatie van sfeer. Daar is zelfs Europa – toch een beetje honderdduizenden, en in de Vietnamoorlog de Krim door Poetin bagatelliserend een een reus op lemen voeten – mee bezig; niet > DE TOESTAND IN DE WERELD 11 december 2014 | 20

met bombardementen, niet op de brute manier waarop Poetin de Krim annexeert. Maar waarom grijpen wij in in Mali? Omdat de EU zegt: dat is onze achtertuin.”

Is de Islamitische Staat de grootste dreiging van de internationale veiligheid? “Obama vond van wel. Oekraïne noemde hij een regionale dreiging door een regionale macht, een oprisping van een stel revisionisten in Moskou. Maar IS, zei hij, those guys kill Americans. Het gekke is alleen dat Amerika het afgelopen jaar talloze bedreigingen heeft verklaard tot national security threat number one: de cyberoorlog, het klimaat, IS, ebola en toen weer het klimaat. Alsof ze een beetje de weg kwijt zijn daar.”

Als u adviseur was van Obama, wat zou u dan als grootste gevaar noemen? “Op lange termijn: klimaat. Zonder twijfel. We zijn het tipping point al gepasseerd. De gletsjers hebben zich definitief losgemaakt van het Zuidpoolmassief. Dat leidt uiteindelijk tot misschien wel tien keer zoveel doden en vluchte- lingen als oorlog.”

Het is wel een probleem dat lastig te verko- pen is. IS doet het wat dat betreft een stuk beter met zijn zelfgeproduceerde ont- hoofdingsvideo’s en propagandafilms. “Het lastige aan IS is, dat het als beweging inmiddels een onbeheersbaar verschijnsel is. Het is internet – maken het moeilijk om die vergelij- tussen Europese grootmachten niet uitgeslo- allang geen Midden-Oostenprobleem meer. De king te maken. Vroeger kreeg zo’n beweging ten. Nu wel. We gaan niet tegen Griekenland beweging heeft wortel geschoten in Pakistan, veel minder snel bijval, nu lopen we continu of Italië vechten. We hebben allerlei aardlek- Jemen, de Maghreb, in Nigeria met Boko Ha- achter de feiten aan. We kunnen de slag bij schakelaars ingebouwd.” ram, in de Sinaïwoestijn in Egypte – op som- Kobani misschien winnen, maar tegelijkertijd mige plekken wrang genoeg als de achterkant verliezen we hem in Pakistan, of in een dorpje Loopt Nederland gevaar? “Ik zie Nederland van de Arabische Lente, zoals Tunesië. En dan in Noord-Nigeria.” niet ten prooi vallen aan Rusland of China.” heb je in Noord-Amerika en Europa de foreign fighters, die geen beweging vormen maar wel De Amerikaanse politicoloog Samuel Het is toch niet ondenkbaar dat bepaalde een legioen van individuele supporters.” Huntington introduceerde ruim twintig jaar invloedssferen heel fors verplaatst worden? geleden het concept ‘the clash of civiliza- Vanuit Rusland. Vanuit China. Of zelfs Minister Timmermans noemde het een tions’. Is dat waar we op afstevenen? “Het vanuit IS? “Dat houdt een keer op. Zelfs in de veelkoppige slang. Hak er een kop af en gaat me te ver om IS als een beschaving te Koude Oorlog was er een duidelijke afspraak er groeit ergens anders weer een nieuwe kwalificeren. Die civilizations van Huntington over de grenzen.” kop aan. “Die vijftienduizend soldaten in een hebben nog iets gemeenschappelijks: mensen- land locked state zijn nog wel te verslaan. Het rechten, een regulering van conflicten in de Jarenlang werden we bang gemaakt met het gevaar zit hem in alle groepen en foreign figh- Veiligheidsraad – dat ontbreekt bij IS.” idee dat de Chinezen op termijn de wereld ters die zich – in ieder geval tijdelijk – loyaal zouden overnemen. “Ik zie nog geen signalen verklaren aan IS.” Het is dit jaar precies honderd jaar na de dat China wil uitgroeien tot een wereldmacht Eerste Wereldoorlog. Zijn we eigenlijk wel die overal aanwezig wil zijn. Ze zijn nu vooral Zijn er in de geschiedenis voorbeelden van iets opgeschoten? “We zijn veel verder op bezig met het land bij elkaar te houden. Eco- soortgelijke bewegingen? “De middelen het gebied van democratie, mensenrechten nomische ontwikkeling gaat boven alles. De die IS nu ter beschikking heeft – vooral via en conflictbeslechting. In 1914 was een oorlog string of pearls – bases in Sri Lanka, meedoen DE TOESTAND IN DE WERELD 11 december 2014 | 21

Still uit een propagandavideo van IS in Irak met verzamelde IS-milities ergens in de provincie NIneve.

‘Vechten over de grens is een omstreden concept in Nederland’ > Ko Colijn

onderscheid tussen verre veiligheid en binnen- atoombom stelen of maken is heel moeilijk. landse veiligheid is aan het vervagen. We leren Maar een vuile bom – ergens bij een zieken- gaandeweg dat we niet kunnen wegkijken. Het huis een stapel radioactief materiaal in een verschil met de Amerikanen is dat zij zeg- pak dynamiet wikkelen – is een stuk eenvou- gen: wij zijn de politieagent van de wereld. Er diger. Het recept kun je bij wijze van spreken moet iemand zijn die bekeuringen uitdeelt en zo van het internet halen. Het is de ultieme daarvoor moet je zelf af en toe door rood licht vorm van terrorisme, alleen: het is nog nooit rijden. En daar komt bij: Amerika definieert gebeurd. We hebben het blijkbaar toch wel haar landsbelang veel breder. Ze rekenen nog aardig in de hand.” steeds méér dan het hele westelijk halfrond tot hun invloedssfeer.” Denkt u dat we na dit roerige jaar sneller Europese instituties krijgen – zoals een Militair historicus Martin van Creveld stelt functionele minister van Buitenlandse dat je als land een bepaalde oorlogscultuur zaken of een Europees leger? “Het zou mooi nodig hebt, omdat je anders niet in staat zijn. Maar de dreiging moet wel heel groot zijn bent om jezelf te verdedigen. En dan ben je om op korte termijn een intensievere samen- kwetsbaar. Is dat een gevaar? “Ik denk dat werking op defensiegebied voor elkaar te krij- er ook een heleboel niet-gewelddadige opties gen. Dat gaat in periodes van vijftig, honderd zijn die juist voor landen als Zweden, Noorwe- jaar. Op kortere termijn is het voor Europa een aan piraterij, het conflict met Japan – dat zijn gen, Nederland en zelfs Duitsland – met zijn uitdaging om te kiezen voor de aanpak van allemaal nog aanwijsbare Chinese, regionale verleden – interessant zijn.” het oostfront – Oekraïne – of de zuid-as: de belangen. En we moeten niet vergeten dat we problemen in Noord-Afrika. Dat kan best nog ook best een beetje aan ze trekken. Ze hebben Hoe groot is de kans dat we in Nederland voor een conflict zorgen.” misschien dit jaar al de grootste economie met een terroristische aanslag te maken ter wereld. Maar, zeggen de Amerikanen dan, krijgen? “Dat is niet te voorspellen. Maar we Het ministerie van Defensie kreeg er dit jaar daar hoort ook een bepaalde mondiale verant- zien wel een trend in het soort terrorisme. honderd miljoen euro bij. Terecht? “Het had woordelijkheid bij. Die vullen ze wel in, maar Voorheen ging het altijd om nationaal ter- misschien wel meer moeten zijn. De bodem met een scherp oog voor eigenbelang.” rorisme: afscheidingsbewegingen als de IRA was bereikt.” of ETA. Nu gaat het om grensoverschrijdende Kan Nederland nog wel oorlog voeren? “Dat solidariteit: Al Qaeda, IS. Dat maakt het veel Een positieve ontwikkeling dus? “Een nood- denk ik wel.” onvoorspelbaarder. Wat tamelijk ontluisterend zakelijke ontwikkeling.” is, is dat de samenwerking op Europees gebied U kreeg het ooit aan de stok met de minister slecht is. Vooraf was er geen enkele waarschu- Ko Colijn (1951) is directeur van Instituut Clingen- van Defensie, omdat u het woord oorlog in wing over die aanslag op het Joods Museum in dael, denktank voor internationale veiligheid, diplo- de mond nam, en hij het over een conflict of Brussel. Terwijl de Fransen wel wisten dat de matie en conflictmanagement. Hij is als bijzonder een stabilisatieoperatie wilde hebben. De dader tot zoiets in staat was.” hoogleraar Internationale Betrekkingen verbonden Amerikanen verklaren aan alles de oorlog: aan de Faculteit der Sociale Wetenschappen van aan drugs, aan terreur. Waarom doen wij Collega’s van u, waaronder Matthew Bunn de Erasmus Universiteit. Hij houdt zich bezig met dat niet? “Vechten over de grens is een om- van Harvard, schatten de kans dat er de allerhande onderwerpen op het gebied van oorlog streden concept in Nederland. We vluchten in komende tien jaar een nucleaire terroris- en vrede, van terrorisme tot internationale wapen- semantische begrippen als gevechtshandeling tische aanslag plaatsvindt op 30 procent. handel. Daarnaast schrijft hij wekelijks voor Vrij of opbouwoperatie. Maar dat verandert. Het “En Graham Allison zegt zelfs 50 procent. Een Nederland (sinds 1978). STUDENTEN EN VEILIGHEID 11 december 2014 | 22

‘Ik was altijd al op mijn hoede’

Met regelmaat berichten media over steekpartijen in Rotterdam. Ook komt de Maasstad regelmatig voorbij in het televisieprogramma Opsporing Verzocht. Als buitenstaander zou je haast denken dat het er het Wilde Westen is. Hoog tijd dus om eens wat studenten uit te nodigen en hen te vragen hoe veilig ze zich in hun studiestad voelen. tekst Lindemarie Jongste en Daan Rutten fotografie Levien Willemse

oor het gesprek over hoe veilig de Hillegersberg. Juist in die chique wijk voelde Rotterdam. En toch, als je me vraagt: vind je vier studenten zich voelen, strijken ik me minder veilig. Om acht uur ’s avonds de stad gevaarlijk? Dan vind ik dat wel mee- we neer in café Walenburg, net ten loopt er niemand op straat, dus als je wordt vallen. Het komt door vervelende dingen die noorden van het Centraal Station. beroofd, kan niemand je helpen.” op straat gebeuren dat je je niet veilig voelt, In dit oer-Rotterdamse café zonder MARCO: “In de Noordmolenstraat, waar ik maar er is een verschil tussen onveilig en ge- opsmukV – versleten vloerbedekking en kale woon, hoor ik vooral automobilisten op elkaar vaarlijk.” houten tafels – schuiven aan: Jovanka Lo- schelden. Ik voel me daardoor niet onveilig, A-Njoe, Marco Flinterman, Anne Ardon en want het zijn maar akkefietjes. Er rijdt ook Vermijden jullie bepaalde plekken in de stad? Anna Petrosian. Ze wonen respectievelijk in elke avond politie rond, wat juist een veilig MARCO: “Het Kralingse bos in het donker dus.” Delfshaven, het Oude Noorden, het Centrum gevoel geeft. Waar ik me wél onveilig voel, JOVANKA: “Nee, maar ik neem wel voorzorgs- en de wijk Bloemhof. is in het bos. Stel dat een maat van me in maatregelen. Pinnen doe ik bijvoorbeeld niet Alexander zou wonen, dan fiets ik er niet heen ’s avonds laat. En ik loop niet met veel geld Hoe veilig voel jij je in Rotterdam? via het Kralingse Bos. Het is eng, omdat je over straat.“ JOVANKA: “Ik denk er niet zoveel over na, ik niet kunt zien wat er om je heen is.” ANNE: “Ik ga niet meer door de Jonker Frans- loop vrij over straat en ben nooit bang. Ik ben ANNE: “Grappig, daar heb ik dan weer veel straat ’s avonds. Ik was altijd al op mijn hoede, regelmatig nog ’s avonds laat op straat, want minder moeite mee. Juist door jongens op maar ben me nu een stuk bewuster van wat ik sport tot elf uur in een fitnessclub in Noord. straat die je de weg versperren of dingen naar daar allemaal loopt of fietst. Ik merk dat ik Honderd meter verder woont m’n neef en daar je roepen, voel ik me onveilig. Dat gebeurt me aan moet passen; als ik een capuchon op ga ik vaak nog langs. Om twaalf uur, half één regelmatig in de verpauperde Jonker Frans- doe, spreken jongens me minder snel aan. Dat fiets ik in mijn eentje terug naar Delfshaven. straat. Ik ben daar in januari bedreigd met vind ik heel erg. Ik heb vaak muziek op, puur Ook na het stappen vind ik dat geen punt. In een mes, of een schroevendraaier. Het was om me af te schermen. Ik hoef niet te horen mijn straat zijn twee vestigingen van het Le- half acht ’s avonds en die gast liep over de wat ze naar m’n hoofd slingeren. Dan nog ger des Heils, maar voor daklozen ben ik niet stoep. Hij keek mij recht aan. Ik keek twee gaan mensen heel hard naast je toeteren om bang. Die zeggen goedendag of ze bieden me tellen terug en toen haalde hij iets zilver glim- je te laten schrikken. Sommige vriendinnen een fiets aan.” mends uit z’n zak en liep meteen naar me toe. zeggen: dat kun je toch negeren? Maar ik ben ANNA: “Het hangt van je houding af: hoe je Ik ben om hem heen gelopen, en ben toen snel best wel feministisch ingesteld en daarom zeg loopt, hoe je praat, hoe je kijkt naar mensen. naar huis gegaan. Blijkbaar lokte ik iets uit, ik er meestal wat van. Doe beleefd tegen men- Als ik een groepje jongens zie staan, loop ik terwijl ik hem normaal aankeek. Hij had ook sen die je niet kent, vind ik.” langs zonder erbij na te denken. Ik heb nog de weg kunnen vragen. ANNA: “Of je op straat wordt aangesproken nooit opmerkingen naar mijn hoofd gekre- MARCO: “Dat is heftig.” of niet, heeft te maken met hoe je eruitziet. gen, terwijl ik al vijftien jaar in Rotterdam ANNE: “Ik vind het vooral jammer, want ik heb Anne is een blond, knap, Nederlands meisje woon, onder andere in het Oude Noorden en verder alleen maar leuke dingen ontdekt in en dat trekt meer de aandacht van bijvoor- STUDENTEN EN VEILIGHEID 11 december 2014 | 23

Veiligheid in Bospolder en Middelland) scoren ‘Mij word wel eens wat toege- de wijken van rond de 5. Rotterdam Hoewel stadsdeel Noord ook fluisterd. Ik negeer het gewoon een paar magere voldoendes Tweejaarlijks publiceert de heeft (Oude Noorden, Agniese- of ik zeg dankjewel en loop door’ gemeente Rotterdam de Vei- buurt), zijn er ook veel wijken > Jovanka Lo-A-Njoe ligheidsindex. Hierin wordt het die bijzonder hoog scoren. Het niveau van veiligheid becijferd, regent achten en negens in zowel met behulp van objec- de noordelijke wijken, zoals tieve gegevens (registraties van de Provenierswijk, Bergpolder, brandweer, politie en gemeente) het Liskwartier en Blijdorp. Ook én subjectieve gegevens (de stadsdeel Kralingen-Crooswijk uitkomst van een veiligheidsen- laat een dubbel gezicht zien. quête onder 15.000 Rotterdam- Zesjes vallen in de Kralingse beeld Turkse en Marokkaanse jongeren. Die Van links naar rechts: mers). In 2001 was de score wijken Oud-Crooswijk en jongens zullen niet snel meisjes aanspreken Anna Petrosian (31): nog maar net voldoende (5.6), Nieuw-Crooswijk, maar De Esch die er Turks of Marokkaans uitzien, want ze tweedejaarsstudent maar de laatste jaren kan de en Struisenburg verdienen Bestuurskunde, woont zijn bang voor de eigen bevolking. Mij doen in Bloemhof, vlakbij veiligheid in Rotterdam worden respectievelijk een 8.5 en een 9. ze daarom niks, ze denken dat ik één van hen metrostation beoordeeld met een dikke Echt hoge cijfers zijn er voor het ben, ook al ben ik Armeense.” Maashaven voldoende (7.2). Per wijk zijn er Kralingse Bos (10) en Rotterdam ANNE: “Dat heb ik ook ervaren toen ik voor echter grote verschillen waar Alexander, met wijken als Het Marco Flinterman (22): te nemen qua rapportcijfers, zo Lage Land (8.9), Prinsenland school een onderzoekje deed in Delfshaven. vierdejaarsstudent Ik vind het lullig om hier te praten over ‘al- Fiscaal recht, woont in laat ook de index van 2014 zien. (9.6), ’s Graveland (10), Kra- lochtonen’, maar doe het toch even. We waren het Oude Noorden Stadsdeel Charlois krijgt een lingseveer (10) en Nesselande met vier meiden; twee uit Nederland, één uit magere voldoende (5.6), maar (10). Het gemiddelde van Rotter- Marokko en eentje uit Somalië. De laatste Jovanka Lo-A-Njoe heeft daarbinnen wijken met dam Alexander komt uit op 8.8. (23): masterstudent twee liepen voorop en wij liepen erachteraan. Criminologie, woont in dikke onvoldoendes: Carnisse De wijk moet alleen de afgele- En alleen wij werden talloze keren nagefloten Delfshaven krijgt een 5.3 en de Tarwewijk gen stadsdelen Rozenburg (9.3), en aangesproken met ‘hé schatje’. Die mannen krijgt zelfs een 4.4. Onvoldoen- Hillegersberg-Schiebroek (10) en denken misschien dat Nederlanders vrijge- Anne Ardon (21): des van rond de 4.5 ook in veel Hoek van Holland (10) boven zich tweedejaarsstudent wijken van Feijenoord (Hillesluis, dulden. vochtener of liberaler zijn qua seks en liefde, Bestuurskunde, woont dus dat ze dat kunnen maken.” op randje Centrum en Bloemhof, Afrikaanderwijk) > Staat je wijk er niet bij? Zie: http://www. JOVANKA: “Door wie werden jullie nageroepen? Rubroek en Delfshaven (Tussendijken, rotterdam.nl/veiligheidsindex2014 STUDENTEN EN VEILIGHEID 11 december 2014 | 24

Hoe oud waren die jongens?” ANNE: “Dat varieerde van achttien tot veertig jaar. Het waren niet alleen maar mannen met een andere culturele achtergrond, maar ze waren wel in de meerderheid.” JOVANKA: “Ik word nooit lastiggevallen op straat. Misschien vallen jongens eerder ‘Ne- derlands’ uitziende meisjes lastig, omdat die makkelijke slachtoffers zijn.”

Worden jullie wel eens nageroepen op straat, en wat vinden jullie daarvan? ANNE: “In de zomer is het heel erg, want dan heb ik een rokje aan. Blijkbaar een goede reden om iemand na te roepen. Hoe ervaren jullie dat?” ANNA: “Ik loop ook wel eens in een minirokje langs jongens, maar ik heb nooit opmerkingen gekregen.” ANNE: “Ik weet dat een groep meiden in Am- sterdam als experiment mannen hebben nageroepen met bijvoorbeeld ‘he schatje, lekkere kont’. Die mannen waren compleet in paniek en liepen meteen door. Zo intimide- rend vonden ze het.” ‘Ik heb drie sloten, maar ik gebruik er MARCO: “Mannen voelen zich eerder onge- makkelijk dan onveilig.” maar eentje’ > Anna Petrosian ANNE: “Het experiment was van een groep meisjes die er een wet doorheen willen krijgen om straatintimidatie strafbaar te maken, je ergens mee bemoeit, is de kans op knokken Tot slot, is er wel eens bij jullie ingebroken? zoals in België.” groot. In Club BED en Perron, waar ik tegen- JOVANKA: “Nee, maar het is algemeen bekend JOVANKA: “Mij word ook wel eens wat toege- woordig uitga, is het publiek rustig en gebeurt dat er in studentenflats altijd veel wordt inge- fluisterd, maar ik ben nog nooit voor hoer er nooit iets. Misschien zegt je IQ iets over broken, omdat daar spullen te halen zijn. Ook uitgescholden. Ik negeer het gewoon, of ik zeg of je snel gaat vechten of niet. Mijn ervaring krijgen we van de politie flyers thuis met tips dankjewel en loop door. Ik ben het misschien is in ieder geval dat studenten over het alge- om het inbrekers niet te makkelijk te maken. gewend, want het is in de Surinaamse en meen minder vechten. Bij studentenvereni- Ik heb daarom een extra slot laten plaatsen. Curaçaose cultuur normaal dat mannen iets gingen knokken ze wel eens met elkaar ter- Vervolgens kreeg ik zelfs korting op de inboe- tegen je zeggen op straat.” wijl ze vrienden zijn. Maar dat is voor de lol delverzekering.” MARCO: “Op het moment dat ik word aangeke- en dat hoort bij hun tradities. Toen ik op m’n ANNA: “Nee. Ik heb drie sloten. De vorige be- ken door een meisje, vind ik dat een compli- zestiende naar discotheek Hollywood ging om woner voelde zich blijkbaar onveilig, maar ik ment. Zien jullie dat niet zo?” te stappen, gebeurde daar wel eens wat. Over gebruik er maar eentje. Misschien ben ik te ANNE: “Dat is flirten en dat is hartstikke leuk. het algemeen wordt er gevochten op plekken nonchalant, want ik krijg ook vaak een folder In flirten zit iets wederzijds, maar nageroepen waar wat jonger volk komt dat alcohol drinkt van de politie in de bus.” worden is eenrichtingsverkeer.” en redelijk opgefokt is.” MARCO: “Het is me nog nooit overkomen. Ik JOVANKA: “Jij bent direct en zegt meteen dat JOVANKA: “Het hangt af van het milieu waarin ben er ook niet mee bezig dat er iets kan ge- je er geen zin in hebt, maar er zijn genoeg je je bevindt. Jongens die geen dagbesteding beuren. Uiteindelijk weten inbrekers toch wel andere meisjes die ervan gecharmeerd zijn en hebben en maar wat rondhangen, komen in hoe ze de deuren open moeten krijgen.” er om giechelen.” andere situaties terecht dan jongens die naar ANNE: “Gelukkig heb ik hier ook geen ervaring MARCO: “Vrouwen kunnen er inderdaad beter school gaan of werken. Op Curaçao wordt er mee. Ik zorg er wel voor dat ik geen inbraak zelf iets van zeggen. Mannen hebben over het trouwens regelmatig geknokt; de mannen zijn uitlok. Eén van mijn muren is helemaal algemeen stoere praatjes, maar jullie hebben er driftiger. Het zijn machomannen die zich van glas. Ik woon anderhalve meter boven meer macht, al beseffen jullie dat niet. Als willen bewijzen. Ze halen er ook makkelijk straatniveau, dus iedereen kan zo naar bin- een meisje op straat wordt lastiggevallen door een pistool bij. De dreiging van vechten is nen kijken. Als ik wegga doe ik daarom wel een man en ik zou er iets van zeggen, dan minder in Rotterdam.” de gordijnen dicht. Momenteel zitten mijn wordt het vechten.” ANNA: “Het heeft inderdaad te maken met cul- huisgenoten de hele dag thuis scripties te tuur en intelligentie. Ik wil niet generaliseren, schrijven, dus dat maakt de kans op inbraak Hebben jullie ervaring met vechtpartijen? maar dat is gewoon zo. Daarom wordt er wei- erg klein.” MARCO: “Nee. Je hebt het in eigen hand: als je nig gevochten door studenten.” KICKEN OP GEVAAR 11 december 2014 | 25 Aflevering 1 EM sprak met drie studenten die stuk voor stuk afweken van de gebaande – veilige – paden en vroeg welke risico’s dit met zich meebracht.

DE CONTROVERSIËLE SCRIPTIE DE CONTROVERSIËLE SCRIPTIE DE CONTROVERSIËLE SCRIPTIE

Kennis is macht. Niet voor niets zijn en worden doel te laten zien hoe de beeldvorming over die afzwaaiers. De daaropvolgende brand zorgde talloze wetenschappers vervolgd om hun werk ‘Vreselijke Vrijdag’ in elkaar zit en hoe deze dag voor de grootste verwoesting.” In een stad van en liep het met menig denker beroerd af. Dat het in de herinnering van de Zeeuwse jeugd ‘ons-kent-ons’ nam Lameijn een groot risico door bedrijven van wetenschap ook voor studenten voortleeft.” juist déze gevoelige periode te bestuderen. “Als een riskante bezigheid kan zijn, bewijst de Die herinnering bleek behoorlijk vertroebeld: “Het Zeeuw loop je tegenwoordig, gek genoeg, nog 22-jarige Eric Lameijn. Middelburgs geheugen wat betreft 17 mei 1940 altijd het gevaar met de nek te worden aange- Lameijn, een geboren en getogen Middelburger, is misvormd geraakt, uitgerekt en gemanipu- keken als je zegt dat er op 17 mei 1940 helemaal rondde vorig jaar zijn master Maatschappijge- leerd om een anti-Duitse stemming te scheppen geen Duitse terreurdaad is gepleegd.” Zelf heeft schiedenis af en bracht met zijn gedurfde halverwege de twintigste eeuw”, aldus Lame- Lameijn er nog weinig problemen mee gehad, scriptie een klein bommetje tot ontploffing. Hij ijn. “Schoolkinderen wordt geleerd dat er een maar zijn voorgangers worden als melaatsen kan er nog steeds om grinniken. “Mijn scriptie – bombardement plaatsvond omdat de Middelbur- behandeld. Twijfels over zijn scriptie heeft hij met als titel 1000 bommen – of toch granaten? – gers weigerden zich over te geven. Maar het wás echter nooit gehad. “Wetenschappers zijn er om ging over de verwoesting van de binnenstad van helemaal geen systematisch terreurbombarde- de mensen te vertellen wat er gebeurd is, niet Middelburg op 17 mei 1940, en de nog altijd ment. Het ging om een combinatie van Duitse om te vertellen wat de mensen wíllen dat er bestaande controverse daarover. Het was mijn artillerie, verdwaalde vliegtuigbommen en Franse gebeurd is. EO (foto: MdG) KERSTVERHAAL 11 december 2014 | 26 KERSTVERHAAL 11 december 2014 | 27

Vijf weken voor kerst

door Ernest van der Kwast beeld Esther Dijkstra

acob Westerik was architect. Hij was niet be- Er werkten acht vrouwen voor Bureau Jacob Weste- roemd, maar wel veel gevraagd. Zijn studio rik. Het geluid van hun hakken vulde in de ochtend de bevond zich op de bovenste verdieping van een ruimte. Andere mannen zouden zich er misschien door oude graanfabriek in Rotterdam. Vroeger had de laten afleiden, maar Jacob was te veel een workaholic om directie er gezeten, mannen met hoeden en lange, naar vrouwen te kijken. Hij droeg soms een week lang zwarteJ sokken, mannen die sigaren rookten. Nu werk- dezelfde trui of broek. ten er dertien architecten, de meesten ambitieus en nog Er werd wel naar hem gekeken. Op zijn werk, als hij op maar een paar jaar van de universiteit. Meer vrouwen de fiets zat, bij presentaties. Het waren zijn glunderende dan mannen. ogen, en misschien ook zijn lange haren waar hij soms Ze waren ondanks de crisis gegroeid. Onlangs nog was vlug zijn hand doorheen haalde. Hij raakte snel in ge- er een opdracht voor een appartementengebouw in Delft sprek met mensen. Ze wilden zijn mening horen, of ge- bij gekomen. En er was een pitch waar het bureau aan woon in zijn nabijheid verkeren. Zijn naam was niet ver- meedeed, voor een bibliotheek in Mannheim. Jacob had bonden met steden als New York, Moskou of Hong Kong, zelf het ontwerp gemaakt, een conisch gebouw waarvan maar hij had een aantal interessante projecten in de stad de gevel bestond uit driehoekige ramen. Als de zon erop gedaan en soms mengde hij zich in het publieke debat, scheen, zou het schitteren als een juweel. Het was een als dat over stedelijke ontwikkeling ging. Zo had hij een overdadig ontwerp, althans voor Jacob. De gebouwen van opiniestuk geschreven over twee wederopbouwpanden zijn bureau waren modern, maar bescheiden. Architec- op de Westewagenstraat. De gemeenteraad had besloten tuur die opging in de omgeving. Het waren geen iconen. om ze te slopen. Er moesten studentenflats komen. Jacob Misschien was dat wat hem stak. Afgelopen jaar waren had de ontwerpen gezien. Hij vond de flats te groot voor er in Rotterdam twee iconen bij gekomen: De Rotterdam de plek; elke vorm van verfijning ontbrak. Bovendien en de Markthal. De aandacht was enorm geweest. Van was er in de nieuwe situatie geen doorkijkje meer naar overal waren journalisten gekomen om de gebouwen te het water. Hij had een warm pleidooi geschreven voor de aanbidden. Jacob ging op de fiets naar zijn werk en kon ranke gebouwtjes. Het baksteen dat mooi oud werd, de de kolossen omzeilen op zijn route, maar de berichten grote ramen, de heldere lijnen in de gevel. De stad moest waren niet te vermijden. Het waren er te veel. haar wederopbouwarchitectuur koesteren. Jacob had altijd tegen zijn vrienden gezegd dat het ego Twee dagen na de publicatie was er een bijeenkomst in van een architect zo groot was als zijn hoogste gebouw. het drijvende paviljoen in de Rijnhaven. Er werd gespro- Hij had geen torens neergezet, maar wie zijn tekening ken over de ontwikkeling van de stadshavens. De aanwe- van de bibliotheek in Mannheim bekeek, dacht meteen zige wethouder daagde de markt uit om met innovatieve aan een fallus. plannen te komen. Jacob raakte aan de praat met een Hij was midden veertig en had nog steeds donkerblond meisje dat al die tijd naast hem had gestaan. Ze woonde haar. Het was wat lang, maar dat paste wel bij de manier in de Westewagenstraat. Niet in een van de twee panden waarop hij in het leven stond. Zorgeloos, frivool. Hij die gesloopt zouden worden, maar er schuin tegenover. raakte zelden gefrustreerd, en als het gebeurde, dan Hij keek naar haar jonge gezicht, terwijl ze sprak over verliet hij zijn kamer en ging hij naar buiten. Lopen door andere historische panden die op de nominatie van de publieke ruimte. Net zo lang totdat hij een idee kreeg sloop stonden. Het Ooms-gebouw op het Noordereiland, of een oplossing vond. Zijn medewerkers hadden hem het Schiekadeblok, het prachtige Zuiderziekenhuis. Ze nooit horen vloeken of een ontwerp zien verfrommelen. schreef voor een online tijdschrift, meestal over stads- Soms werkte hij tot ’s avonds laat door, maar ook dan ontwikkeling. Ze was ook kunstenares, vertelde ze. verscheen hij de volgende dag fris op zijn werk. Jacob knikte. Hij luisterde naar ieder woord. > KERSTVERHAAL 11 december 2014 | 28

Haar naam was Milena. Ze werkte met houtskool. Je kon diploma was niet geldig. Uiteindelijk was ze aan de slag het aan haar handen zien, de randen van haar nagels die gegaan als assistent in een kleine tandartsenpraktijk zwart waren. In haar atelier droeg ze een overall, daar- en hier werkte ze nog steeds. Ze hadden twee kinderen, buiten eenvoudige, androgyne truitjes en op sommige jongetjes, vier en zes jaar oud. Elda bracht ze elke och- dagen een kort rokje. tend naar school, op woensdag haalde Jacob ze op en ‘Hoe oud ben je?’ ging hij met ze naar de dierentuin of naar de speeltuin in ‘Eenentwintig.’ het Kralingse Bos, waar op mooie dagen de zon tot laat Hij kon het niet geloven. scheen. Op de terugweg fietsten ze de skyline tegemoet. ‘Je kunt het water zien vanuit mijn slaapkamer.’ Ze had Hij was vergeten dat hij alles al had. het gezegd toen ze bij de garderobe stonden. Hij had haar Het was de op één na warmste herfst ooit. Milde, droge eerst niet begrepen, maar toen ze hem bleef aankijken, dagen, het lange licht dat weerkaatste in de ontelbare ra- wist hij wat ze bedoelde. Het water dat je vanuit de Wes- men van de stad. Jacob kwam vervuld van verboden ge- tewagenstraat kon zien, dat door de komst van de studen- luk thuis en stoeide met zijn kinderen op het grote kleed tenflats uit het zicht zou verdwijnen. in de woonkamer. Hij voelde geen schuld. Hij voelde Hij was met haar meegefietst, de brug over. Onder hen begeerte. In de middag had hij Milena in haar atelier op- voer een binnenschip met een Zwitserse vlag. Ze hadden gezocht. Ze was altijd beschikbaar. Op zijn werk hadden buiten niets tegen elkaar gezegd. Alles lag besloten in ze hem opeens zien weggaan, zonder laptop, zonder tas. die ene zin. Een uur later zat hij weer op zijn plek, het haar bij zijn Ze fietsten via de Coolsingel. Het was tegen halfzes. Er slapen nat. was veel verkeer, mensen die naar huis reden. Het was Hij verdiende het, vond hij. Hij had het nodig. Alleen zo vijf weken voor kerst. In de platanen hingen duizenden kon hij urenlang aan tekeningen werken en was hij thuis zilveren lichtjes. ook toegewijd. Als hij zich anders gedroeg dan normaal, Hij kon het nog steeds niet geloven toen ze in het trap- dan was het dat hij levendiger was. Hij voelde zich sterk, penhuis stonden. Ze had haar fiets tegen een lantaren- hij wist zeker dat hij de pitch voor de bibliotheek zou paal gezet en de deur geopend. Hij was haar gevolgd en winnen. Als hij ’s ochtends wakker werd en zijn vrouw keek op de trap naar haar glanzende benen. nog lag te slapen, dacht hij aan de conische toren. Hij kon Het appartement telde twee kamers en een kleine keu- hem zien fonkelen. ken. Het raam in de slaapkamer was vierkant. Hij trok ‘Ben ik je minnares?’ vroeg Milena eens. zijn trui uit, een blauwe jumper die hij al drie dagen Jacob had er nooit over nagedacht. Hij liet zijn vingers had gedragen. Zijn handen trilden, zijn telefoon viel uit over haar lichaam gaan. zijn broek. Ze raapte hem op, maar kwam niet helemaal ‘Nou?’ overeind. Ze stopte bij zijn onderbroek en schoof de band ‘Het klinkt zo onheilspellend,’ zei hij. omlaag. ‘Ben ik dat?’ Het bed was koud en niet opgemaakt. De keer erop was Hij schudde zijn hoofd. Ze was troost, jeugd. Hij kon er het warm en lag ze tussen de lakens. Het was ochtend. geen genoeg van krijgen om naar haar huid te kijken. Er Scholieren fietsten naar school, een sliert van auto’s was een schilder die dezelfde achternaam had. Co Wes- kronkelde door de stad. Op weg naar zijn werk had hij terik. Hij was negentig jaar oud, maar maakte nog steeds een berichtje op zijn telefoon ontvangen: ‘Kom je me vier schilderijen per jaar. Jacob was in het voorjaar naar wakker maken?’ De deur aan de straat was automatisch een retrospectief in Boijmans van Beuningen geweest. opengegaan toen hij op de bel had gedrukt, de deur van Hij was getroffen door de intensiteit van de kleuren. haar appartement stond op een kier. Hij had haar in bed Onderschilderingen in tempera, daaroverheen de defi- gevonden, naakt, de kreukels van de slaap in haar huid. nitieve lagen olieverf. De schilder had de teint van een Na de derde keer streelde ze hem over zijn borst en vroeg vrouwenhuid ooit vergeleken met de kleur van schelpen. ze: ‘Wat is je vrouw voor iemand?’ Milena’s schouders waren donker als alikruiken, haar ‘Ze is Spaans,’ gaf hij als antwoord. lendenen wit als kokkels. Elda heette ze. Ze was een mooie vrouw, met lange don- Wie het geluk ziet, ziet het gevaar niet. kere haren. Omdat ze niet heel groot was, droeg ze bijna Jacobs vrouw confronteerde hem op een avond met een altijd hakken. Ze hadden elkaar leren kennen in Barcelo- berichtje op zijn telefoon. Sinds een paar dagen keek ze na, waar ze studeerde voor tandarts. Hij was er met twee met een andere blik naar haar man. Een vriendin van vrienden, die ook van architectuur hielden. Ze hadden haar had Jacob met een meisje gezien in Dudok. Ze had- haar gezien in Parc Guëll, een sensuele Spaanse vrouw den appeltaart gegeten. Het kon natuurlijk een studente op een stenen bankje. Blote benen, blote armen. Jacob zijn geweest die hem interviewde, of een stagiair die was naast haar gaan zitten. voor hem werkte. Ze besloot hem in de gaten te houden. En toen hij de kinderen voorlas, had ze in zijn telefoon Elda was voor hem naar Nederland gekomen, maar het gekeken. Het berichtje bestond uit vier woorden: ‘Ik wil lukte haar niet om als tandarts te gaan werken. Haar je zien.’ KERSTVERHAAL 11 december 2014 | 29

Hij had het weggewimpeld. Het was niets. Een vrouw die Ze reageerde niet. hem plaagde, die aandacht wilde. ‘Het waait wel over,’ zei hij. ‘We moeten ons alleen een ‘Doe niet alsof ik gek ben,’ zei ze. ‘Wie is het? Zeg op!’ tijdje gedeisd houden.’ Maar hij bleef ontkennen. ‘Dan wil ik je niet meer zien,’ zei ze toen opeens. Die nacht sliep Jacob op de bank. Hij was pas tegen de ‘Nee,’ zei Jacob. ‘Niet zeggen. Dat wil ik niet. Ik kan niet ochtend in slaap gevallen, en twee uur later werd hij door zonder je.’ zijn jongste zoon gewekt. Elda had geen woord tegen hem Misschien wilde ze dat hij voor haar zou kiezen. gezegd tijdens het ontbijt. Ze zou net zo lang zwijgen tot- ‘Ik voel me ellendig,’ zei hij, maar ze had al opgehangen. dat hij haar alles had verteld. Jacob verscheen doodmoe Er zijn mannen die bij hun vrouw weggaan voor hun min- op zijn werk. Hij deed de deur van zijn kamer dicht, zijn nares, maar Jacob Westerik bleef. Hij probeerde alles om haren hingen voor zijn ogen. weer tot elkaar te komen. Het had helaas geen zin. Elda In de middag belde hij Milena. Ze was in haar atelier. Hij was niet bereid om hem te vergeven. Het was haar tem- kon het horen. Het was een hoge ruimte. Ze klonk ver- perament, haar trots. De eerste tijd woonde ze met haar heugd. kinderen in een appartement in de buurt. En toen er ge- ‘Kom je langs?’ noeg afstand was, besloot ze met haar kinderen terug te ‘Ik kan niet,’ zei Jacob. En na een tijdje: ‘Het gaat niet gaan naar Spanje. Ze had nooit van Nederland gehouden. meer.’ De panden aan de Westewagenstraat waren toen al ge- ‘Je vrouw?’ zei ze onmiddellijk. sloopt. Jacob was gaan kijken. Naar het gat in de aarde. ‘Ja.’ Hij vertelde over het berichtje, dat hij het niet had gewist, > Ernest van der Kwast is schrijver. In januari verschijnt zijn nieuwe roman dat hij het was vergeten. De ijsmakers. ONNATUURLIJKE DOODSOORZAKEN 11 december 2014 | 30

Een ongeluk schuilt in een klein hoekje (vaak in de badkamer) In Nederland gaan verreweg de meeste mensen dood aan kanker of hart- en vaatziekten. De kans om op een onnatuurlijke manier te overlijden is daarentegen minimaal. Kortom, Neder- land is hoegenaamd een ongevaarlijk land. Desalniettemin eindigen toch nog al wat mensenlevens onder aan de trap, in een moordpartij of tijdens het doe-het-zelven. tekst Gert van der Ende illustraties Bas van der Schot

n Nederland stierven in 2012 in totaal doodsoorzaak’ – wordt vrijwel altijd de gebeur- Nederland zou Nederland niet zijn, als niet 140.813 mensen, een jaar eerder waren dat tenis als primaire doodsoorzaak aangemerkt zou worden bijgehouden welke activiteiten er nog een kleine vijfduizend minder en het ontstane letsel als secundaire doodsoor- gevaarlijk zijn. Het zal u wellicht verbazen dat (135.741). De grote boosdoener is kanker, zaak. Jaarlijks sterven in Nederland rond de vooral het toilet en de badkamer – of de weg goed voor 32,4 procent van alle sterfge- zesduizend mensen een niet-natuurlijke dood. ernaartoe – niet zonder risico zijn, al zijn de Ivallen, met als goede tweede hart- en vaatziek- meeste brekebeentjes afkomstig uit de cate- ten (28,1 procent). Ook aandoeningen aan de gorie 80-plus: 1838 stuks. Overigens is gewoon luchtwegen maken tamelijk veel slachtoffers: ONNATUURLIJK OVERLIJDEN slapen ook niet gespeend van enig gevaar. 9,8 procent. Gezien deze percentages, is het aantal mensen dat door een onnatuurlijke oor- Totaal Man Vrouw zaak komt te overlijden – nog geen 5 procent – 2010 5748 3239 2509 redelijk gering. 2011 5845 3223 2622 2012 6333 3389 2944

Verreweg de meeste slachtoffers van een onnatuurlijke dood zijn te wijten aan een zogeheten privé-ongeval. In 2011 kwamen in totaal 2821 mensen hierdoor om het leven, 1246 mannen en 1575 vrouwen.

OORZAKEN PRIVÉ-ONGEVAL (2011) Overigens verschillen de belangrijkste doodsoorzaken enorm per leeftijdscategorie. Vallen: 2376 Zo is de belangrijkste doodsoorzaak in de Object: 21 ACTIVITEIT (2011) leeftijdsklasse 0-14 jaar aangeboren afwijkin- gen van het hartvaatstel en vroeggeboorten. In Verbranden: 27 de categorie 15-24 jaar zijn verkeersongeval- Verdrinken: 70 Spelen: 8 len en suïcide de belangrijkste oorzaken. Dat Verstikken: 119 Huishoudelijk werk: 48 geldt ook voor de leeftijdsklasse 25-44, als is Overig: 119 Doe-het-zelven: 25 daar ook borstkanker verantwoordelijk voor Onbekend: 89 Slapen: 126 een hoop sterfgevallen. Boven de 45 jaar zijn Sporten: 5 longkanker, coronaire hartziekten, dementie Van, naar, in toilet/badkamer: 128 en beroerte de belangrijkste doodsoorzaken. Overig: 705 Enfin, terug naar de onnatuurlijke doodsoor- Onbekend: 1776 zaken. Bij zo’n zogeheten niet-natuurlijke dood – het CBS hanteert liever de term ‘uitwendige ONNATUURLIJKE DOODSOORZAKEN 11 december 2014 | 31

De wijze van zelfmoord loopt nogal uiteen, al zullen de vijf hoofdcategorieën nauwelijks verbazing wekken. Criminelen onderling waren in 2011 al goed voor 17 moorden, huiselijke onenigheid voor WIJZE VAN ZELFDODING (2011) 13 stuks. Al moet worden gezegd, dat zelfs het CBS voor de meeste moorden een onbekend Ophangen of verwurging: 741 motief heeft moeten noteren (81 keer). Meestal Medicijnen en/of alcohol: 303 is er een vuurwapen in het spel. Voor trein of metro: 205 Verdrinking: 106 Springen van hoogte: 133 Overig: 159 U begrijpt, de meeste doden door privé-onge- Onbekend: - vallen vallen in en om het huis. Maar vlak ook andere locaties niet uit.

PLAATS VAN OVERLIJDEN DOOR PRIVÉ-ONGEVAL (2011)

In en om het huis: 941 Verpleeg-, verzorgingshuis: 586 Openbare weg: 62 Recreatie-, natuurgebied: 77 Overig: 125 Onbekend: 1030 En stuk minder risico lopen Nederlanders om Onbekend: 1776 door iemand anders vermoord te worden, en al helemaal als je vrouw bent. Nog geen 1 op WIJZE VAN MOORD EN DOODSLAG 100.000 mensen komt om het leven door moord Nederland mag dan een relatief veilig land of doodslag. Van zulke cijfers kunnen ze in (2011) zijn, dat wil nog niet zeggen dat iedereen er Zuid-Afrika, Mexico of de VS – om maar een even gelukkig is. Zelfdoding is namelijk de paar willekeurige landen te noemen – alleen Ophangen, verwurgen of verstikken: 12 absolute nummer twee wat betreft onnatuur- maar dromen. Doodslaan, schoppen: 18 lijke doodsoorzaken. Een psychische stoor- Vuurwapen: 49 nis is meestal het motief (797 keer in 2011). Steekwapen: 43 Opvallend is dat mannen ruim twee maal zo Slagwapen: 12 vaak zelfmoord plegen als vrouwen. Vooral in Overig: 5 de leeftijd van 40 tot 60 jaar (766 personen in Onbekend: 4 2011) komt zelfmoord veel voor.

De meeste kans om vermoord te worden is ZELFDODING MOORD & DOODSLAG thuis (74), gevolgd door in de horeca (19) of op de openbare weg (24). Overigens hoeven mensen boven de 70 zich weinig zorgen te Totaal Man Vrouw Totaal Man Vrouw maken. Van de 143 waren er slechts 6 ouder 2010 1600 1124 476 2010 144 90 54 dan 70 jaar. > 2011 1647 1136 511 2011 143 93 50 2012 1753 1186 567 2012 145 95 50 ONNATUURLIJKE DOODSOORZAKEN 11 december 2014 | 32

‘De dood is van alle bezoekers de meest aangekondigde en de

minst verwachte’ > Wystam Hugh Auden (1907-1973)

WEGVERKEERSDODEN

Totaal Man Vrouw 2010 640 475 165 2011 661 477 184 Noord-Brabant is verkeerstechnisch veruit De bouwnijverheid is de gevaarlijkste sector 2012 650 479 171 de gevaarlijkste provincie (112), gevolgd door om in te werken (18), al zijn industrie en delf- Zuid-Holland (96) en Noord-Holland (95). stoffenwinning (14), en landbouw en visserij (9) Flevoland (14) en Zeeland (21) zijn het veiligst. ook niet zonder gevaar. Wetenschap beoe- Dan is er natuurlijk nog het verkeer. Het is In 2011 kwamen trouwens 20 Nederlanders in fenen in Nederland is daarentegen absoluut hier niet echt het wilde westen wat dat betreft, het buitenland om in het verkeer. veilig. maar jaarlijks komen er toch zo’n 650 men- We zijn inmiddels zo’n beetje aan het einde sen in het verkeer om. Voor mannen blijkt beland van de belangrijkste oorzaken van Bron: © Centraal Bureau voor de Statistiek, Den deelname aan het verkeer een veel hachelijker onnatuurlijk overlijden. Nochtans is het zaak dan voor vrouwen. Haag/Heerlen 28-11-2014 interessant om nog even de categorie bedrijfsongeval te vermelden. In totaal kwamen in 2011 59 mensen door een bedrijfsongeval om het VERKEERSDODEN NAAR leven. Universitaire medewerkers en studenten DEELNAME (2011) hoeven zich weinig zorgen te maken; compu- ter, bureau of pantry lijken niet of nauwelijks slachtoffers te eisen. Voetganger: 68 Fiets: 197 Brom-, snorfiets: 74 Motorfiets: 52 BELANGRIJKSTE VOORWERP VAN HET Personenauto: 229 BEDRIJFSONGEVAL Bestel-, vrachtauto: 21 Overig: 3 Machine, gereedschap: 15 Onbekend: 9 Hijskraan, takel, lift, e.d.: 7 Ladders, steigers, deel van gebouwen: 11 Schuivende of vallenden goederen/lading: 8 Personenauto’s, fietsers en voetgangers lijken Overig: 13 op het eerste gezicht het grootste risico te Onbekend: 5 lopen, maar dat kan slechts schijn zijn: er zijn er namelijk ook heel erg veel van. Erasmus Sport-fitness+-EM2.pdf 1 02/12/14 17:23

& 3 september 2009 | 03

CMY

K VEILIGHEID OP DE CAMPUS 11 december 2014 | 34

Bosjes en camera’s gaan niet samen De Erasmus Universiteit en het Erasmus MC zijn voor een groot deel openbare ruimtes die 24 uur per dag toegankelijk zijn. Daarom is het van belang dat de beveiliging goed op orde is. Ligt op Woudestein het accent op het bestrijden van foutgeparkeerde fietsen, dieven en donkere plekken, op Hoboken hebben Campus Woudestein op een herfstachtige avond. geheel andere zaken prioriteit. tekst Erik van Rein fotografie Ronald van de Heerik en Levien Willemse VEILIGHEID OP DE CAMPUS 11 december 2014 | 35

ijk, er kan geen UB-medewerker meer naar binnen, want die fietsen worden tot aan de ingang toe neergezet.” Jelle Jager, hoofd Beveiliging van campus Woudestein, kijkt hoofdschuddend naar een veertigtal fietsen die schots en scheef voor de KUniversiteitsbibliotheek staan. “Daar word je toch helemaal moedeloos van?” EM loopt een ronde met Jager over de campus, om de eventuele gevaren en unheimische plekken in kaart te brengen. Het is rustig op de campus, de enkele student die diep weggestoken in winterjas langsloopt, trekt zich weinig aan van de foutgeparkeerde fietsen die voor beveiligers een bron van ergernis zijn. “Als jij het gebouw uitloopt en je struikelt over de fietsen die daar staan, dan kun je daarna misschien niet meer werken. Dus heeft het direct met de veiligheid te maken”, legt Jager uit. Vooral tijdens de eerste maanden van het collegejaar is de overlast enorm. Meestal volgt er eerst een waarschuwing, maar zo’n zeven- tot achthonderd keer per jaar is de Beveiliging onverbiddelijk en wordt het vehikel – ‘in die gevallen dat de wijze van stallen > VEILIGHEID OP DE CAMPUS 11 december 2014 | 36

campus aan de Kralingse Zoom. De camera’s kunnen haar- ‘De beveiligers hier zijn scherp in- en uitzoomen en 360 graden roteren. Dat maakt het mogelijk om een groot deel van de campus te over- geen vechtersbazen, zien met een minimaal aantal camera’s. De beelden worden maximaal vier dagen bewaard. “Dat groen hier mag wel maar ze moeten soms wel weg, dat zit die camera’s alleen maar in de weg”, moppert Jager, doelend op de struiken en bomen bij de Sportlaan. > Ytzen Koppenol hard ingrijpen’ “Bosjes en camera’s gaan niet samen”, weet hij.

Zwervers in het ziekenhuis gevaar oplevert, bijvoorbeeld als de fiets voor een nooduit- Last van bosjes hebben ze níet bij het ruim opgezette com- gang staat’ – verwijderd of aan de ketting gelegd. Dat levert plex van het Erasmus MC in het centrum van Rotterdam. volgens Jager regelmatig scheldkanonnades op. “De En dat is niet het enige verschil met campus Woudestein. gemiddelde reactie van de studenten is niet vriendelijk; je Hier waken bijna zevenhonderd (!) camera’s over de veilig- wordt toch vaak gezien als de boeman. Maar we zijn er heid van patiënten, bezoekers, medewerkers en studenten. juist voor om te helpen en te zorgen dat de omgeving hier Daarnaast zijn er vijf ploegen van elk negen beveiligings- zo veilig en goed mogelijk is voor onderwijs en onderzoek.” medewerkers die om beurten surveilleren. Deze zichtbare aanwezigheid moet de medewerkers een veilig gevoel ge- Gelegenheidsdieven ven. De beveiligingsdienst op campus Woudestein bestaat gro- Het grote aantal camera’s heeft wel een goede reden, vindt tendeels uit medewerkers van het externe beveiligingsbe- Ytzen Koppenol, unithoofd Beveiliging en BHV. Er lopen drijf Trigion, die in ploegendiensten aanwezig zijn op de nu eenmaal enorm veel mensen rond in het ziekenhuis. Er campus. Overdag bestaat de ploeg uit zes medewerkers, bij werken 13.000 mensen, er lopen zo’n 3000 studenten rond, calamiteiten worden ze geholpen door tientallen Bedrijfs- en jaarlijks zijn er 40.000 opnames. En dan zijn de dage- hulpverleners (BHV). ’s Nachts zijn er doorgaans drie be- lijkse bezoekers van patiënten nog niet eens meegerekend. veiligers present. De EUR heeft voor acht ton een jaarlijkse “Toegangscontroles zijn daardoor echt onmogelijk”, aldus huurovereenkomst afgesloten voor de beveiliging van Koppenol. “Het ziekenhuis is voor een groot deel een open- de campus. bare ruimte, waar iedereen mag komen. Dat heeft ook zijn We zijn inmiddels bij de tennisvelden, aan de noordzijde nadelen. Zo worden in afgelegen technische ruimten of bij van de campus beland. Hier houdt Jager halt. “Dit is nou ty- verwarmingselementen nogal eens zwervers aangetroffen. pisch zo’n plek waar je liever ’s avonds niet komt.” Hij doelt Of je ziet bijvoorbeeld een matras en dekens liggen. Ja, ze op het slecht verlichte steegje tussen de tennisvelden en maken er soms een rotzooitje van, een ongewenste situatie, het ernaast gelegen fietsenhok. “Ik zou er in het donker in al schoppen ze de boel hier niet in de war”, vertelt Koppe- ieder geval niet graag doorheen willen lopen.” nol. Als de beveiligers zwervers aantreffen die ‘afwijkend Is er dan zoveel gespuis op de universiteit dat medewerkers gedrag’ vertonen, dan worden ze verzocht het ziekenhuis te bang moeten zijn om langs slecht verlichte plekken te lo- verlaten. Als ze dit na herhaaldelijk aandringen nog steeds pen? Dat nu ook weer niet. “De EUR staat nou niet echt be- weigeren, plegen ze een strafbaar feit. “Dan halen we de po- kend om haar enge, criminele bendes”, grapt Jager. Vroe- litie erbij”, zegt Koppenol. ger was er nog weleens overlast van drugskoeriers die op Studenten geven over het algemeen weinig overlast, vertelt de gratis toegankelijke parkeerterreinen hun handeltje aan de ziekenhuisbeveiliger als hij EM rondleidt in het nieuwe de man probeerden te brengen, maar sinds het beveiligen Onderwijscentrum. “Soms moeten we ze weleens wegjagen van de parkeerterreinen met behulp van kentekenregistra- als ze hier in het weekend willen studeren, dat mag name- tie zoeken zij hun heil elders. “Nu is er vooral overlast van lijk niet. Verder gedragen ze zich prima.” gelegenheidsdieven en bepaalde groepen boefjes die van universiteit naar universiteit verkassen. Ze stelen de spul- Agressie len van niet-oplettende studenten en medewerkers. Die jon- De meeste aandacht gaat in het Erasmus MC uit naar gens zijn handig. De één trekt de aandacht door je tijdens de beveiliging van patiënten en medewerkers. Vooral de het studeren aan te spreken en de ander jat je telefoon voor Spoedeisende Hulp (SEH) vereist de nodige aandacht van je neus weg.” beveiligers. Volgens de meest recente openbare cijfers van het ziekenhuis steeg het aantal meldingen van agressie van 58 Camera’s 29 in 2011 naar 154 in 2012. Die stijging komt voor een deel Zo’n twintig keer per jaar wordt er melding gemaakt van door een verbeterd meldingssysteem, maar volgens Kop- diefstal; soms wordt de zaak opgelost door het terugkijken penol wordt ook de patiëntenpopulatie steeds agressie- van camerabeelden. Daarvan hangen er 58 op de campus. ver. Vooral in de weekenden worden mensen snel boos. “Ze Ze zijn vooral gericht op de ingangen van de campus en de hebben dan vaak drank op en worden agressief omdat ze gebouwen. In de gebouwen zelf zijn geen camera’s aanwe- moeten wachten, of vinden dat ze niet goed geholpen wor- zig. “Hier heb je zo’n ding”, zegt Jager bij de ingang van de den”, aldus Koppenol. We zijn inmiddels bij de ambulance- VEILIGHEID OP DE CAMPUS 11 december 2014 | 37

waarbij artsen van top tot teen gehuld zijn in de – inmiddels op tv veel geziene – beschermende pakken. Opvallend is dat de beveiliger die voor de medewerkers en patiënt uitloopt alleen een mondkapje draagt. “Daar hebben we wel uitvoerig over gediscussieerd, maar als de beveiliger op vijf meter afstand blijft van de patiënt, is het dragen van een mondkapje genoeg”, weet Koppenol.

Risicoanalyse De EUR neemt voorlopig geen maatregelen tegen ebola. Desondanks liggen er wel scenario’s klaar voor de meest ondenkbare rampen. In het kader van het project Veilige Campus is er vorig jaar een risicoanalyse uitgevoerd waarin de kans op bepaalde calamiteiten is geschat. Daarnaast is bekeken of de EUR de te nemen maatregelen bij zulke rampen goed kan uitvoeren, ook nu de campus sinds kort 24 uur per dag toegankelijk is. De analyse is tot stand gekomen door te kijken naar het aantal meldingen per ca- lamiteit per jaar en na overleg met het ministerie van On- derwijs Cultuur en Wetenschap, andere universiteiten en met hulpdiensten als de politie en brandweer. “Het gaat om twaalf onderwerpen, gecategoriseerd in menselijk falen of systeemfalen, menselijke oorzaak en natuurramp”, vertelt Harmen Rebel, medewerker Veiligheid en hoofd BHV. Zo staat in de geheime lijst vermeld wat de universiteit moet doen bij zaken als een aanranding of een grote brand, maar ook wat er moet gebeuren na een overstroming of een ter- reuraanslag. “Dat is nodig om in kaart te brengen of de voorzorgsmaatregelen wel op orde zijn en om de continuï- teit van de EUR te waarborgen”, aldus Rebel. “En je wilt natuurlijk ook dat zulke calamiteiten geen negatieve uitwerking hebben op het imago van de EUR.” ‘Als er ’s avonds veel mensen zijn, 4081100 Op campus Woudestein loopt EM inmiddels met Jelle Jager heb je minder kans op vervelende over de Plaza richting het M-gebouw. “We zijn erg blij met de renovatie van de campus. Dit is hoe het zijn moet”, stelt situaties’ > Jelle Jager Jager tevreden vast. “Het terrein is nu open, je kunt veel zien en er is nog tot laat op de avond leven in het Paviljoen. Want als er ergens veel mensen zijn, heb je minder kans op vervelende situaties.” Een beveiliger van het ingang van de SEH beland. Hij vervolgt: “Ook met Oud en Via een omweg langs de parkeergarage van het Mandevil- Erasmus MC maakt Nieuw is het erg druk en mensen zijn dan vaak agressief. legebouw – ‘een onoverzichtelijk onding’ – bereiken we de een ronde. De beveiligers hier zijn geen vechtersbazen, maar ze moe- centrale meldkamer bij de hoofdingang van de campus aan ten soms wel hard ingrijpen.” de Burgemeester Oudlaan. Binnen hangen tientallen schermen waarop camerabeelden zijn te zien en is het er druk. Ebola Er is net een melding binnengekomen van een medewer- Toenemende agressie tegen hulpverleners is één van de ker die een allergische reactie heeft; via portofoons worden ‘maatschappelijke ontwikkelingen’ waardoor de veilig- BHV’ers ingeschakeld en beveiligers naar de medewerker heidseisen bij het Erasmus MC de afgelopen jaren zijn gestuurd. In het midden van de meldkamer prijkt een fel- aangescherpt. Waar er bijvoorbeeld vroeger nog weinig rode telefoon. “Ik zal je ook even zien hoe die werkt”, zegt instructies waren voor het vervoer en het gebruik van ge- de onverstoorbare Jager. Hij pakt een andere telefoon en vaarlijke stoffen, moet dit nu volgens een strak protocol. toetst het centrale alarmnummer 4081100 in. Enkele secon- Ook dreigingen van buitenaf worden nauw in de gaten ge- den later vult de meldkamer zich met het hysterisch geluid houden. Zo is het Erasmus MC door het ministerie van van een sirene, terwijl tegelijkertijd een alarmlicht naast Volksgezondheid, Welzijn en Sport aangewezen als ‘ebo- de telefoon begint te flitsen. Jager, onderkoeld: “Je ziet, dat la-ziekenhuis’. Koppenol laat foto’s zien van een oefening, kun je niet missen.” KICKEN OP GEVAAR 11 december 2014 | 38 Aflevering 2

VISSEN IN DE BERINGZEE VISSEN IN DE BERINGZEE VISSEN IN DE BERINGZEE

Niet iedereen kiest ervoor om in gevaarlijke situ- nog de andere vissersboten. Elkaar rammen bij vanwege het geld heeft aangenomen. “Het be- aties te belanden. Wat Malik Keval betreft, een onenigheid is normaal. “Eveneens erg gevaarlijk taalt goed en ik heb het geld nodig om de univer- 20-jarige student International Business Adminis- is de vermoeidheid. Soms werken we wel 22 uur siteit betalen. Hoeveel ik verdien, hangt af van de tration, is dat maar ten dele waar. Sinds twee jaar per dag.” vangst. En ja, ik hou ook van de kick. Het is minder is Keval iedere zomer zalmvisser in de Beringzee, Dat Keval zijn avonturen kan navertellen, is vol- belangrijk, maar ik kan er echt van genieten; van in het noordelijk deel van de Grote Oceaan. Ener- gens hem een kwestie van ‘extreem veel’ geluk. de talrijke momenten dat je vol zit met adrenaline zijds doet hij het om geld te verdienen, anderzijds Eén keer viel hij overboord: “Dat is met afstand en je gewoon maar door blijft werken!” is het voor hem gewoon een absolute kick. het gevaarlijkste dat je kan overkomen vanwege Ondanks de soms levensbedreigende situaties, Vissersboten als deze zijn levensgevaarlijk. Dat de ontzettend sterke stromingen. Ik was onerva- zal Keval ook volgend jaar weer op het water gevaar zit vaak in heel simpele dingen. Neem ren, had mezelf niet goed vastgemaakt. Geluk- te vinden zijn. Hij spaart namelijk nog voor iets het fornuis. Keval maakte al eens mee dat het kig was het goed weer en viel de stroming mee, anders: “Een tocht over de American Highway, van apparaat zo heet werd dat het een gat in de boot anders had ik hier waarschijnlijk niet gezeten.” Californië naar beneden, tot Chili.” EO smolt. Ook komt het voor dat voorwerpen op het Keval benadrukt dat hij dit baantje – opgepikt via fornuis vallen en dan vlam vatten. En dan zijn er zijn broer die ook ooit als visser werkte – vooral BEDREIGDE WETENSCHAPPER 11 december 2014 | 39

VISSEN IN DE BERINGZEE VISSEN IN DE BERINGZEE VISSEN IN DE BERINGZEE Iraanse activiste: ‘Teruggaan is nu geen optie’ Als ze op het vliegveld van Iran aankomt, staan ze klaar om haar te arresteren. Zo hebben de autoriteiten laten weten. Dus zet de Iraanse vrouwenrechtenactiviste, wetenschappelijk onderzoeker en journalist Naheed* haar strijd voort vanuit het International Institute of Social Studies (ISS) in Den Haag. tekst Sanne van der Most

Boven en op de volgende pagina: ier jaar geleden vertrok Naheed (56), strijdbaarder werd. Een strijd die tot op vandaag stills uit een kort filmpje over het vrijgelaten op borgtocht, naar Duitsland. doorgaat. Dankzij het project Scholars at Risk van werk van Scholars at Risk, te zien op Om er even tussenuit te kunnen, bij te het UAF kan zij hier onderzoek doen naar cyberfe- www.uaf.nl/scholars komen van haar rechtszaak, en haar minisme en diaspora-feminisme en kan ze blijven zinnen op iets anders te zetten door haar publiceren op feministische websites en verder zusV in Keulen te bezoeken. Dat het de start zou zijn werken aan haar boeken. van een angstige periode en een jarenlange separatie van haar gezin, kon ze toen nog niet bevroeden. Tot Eerste arrestatie ze na een maand te horen kreeg dat ze werd gesom- Actief was Naheed als studente al. “Het was de meerd onmiddellijk terug te keren naar Iran om duisterste periode in de geschiedenis van Iran”, alsnog voor de rechter te verschijnen. Een heftige vertelt ze. “De tijd van de massa-executies. Iedereen periode brak aan, waarin Naheed steeds maar kende wel iemand die vermoord was door het regime. > BEDREIGDE WETENSCHAPPER 11 december 2014 | 40

en de eerste vrouwenbibliotheek in Iran maakte haar nog ‘We zijn tweederangsburgers’ zichtbaarder. Naheed: “In Iran heerst totale ongelijkheid tussen mannen en vrouwen. Vrouwen hebben daar > Naheed* eigenlijk geen rechten. Dat zie je in elk facet van het leven terug. In het huwelijk, in het erfrecht, bij voogdijkwesties, maar ook op het gebied van werk en inkomen, en er is zelfs een zeer strenge kledingcode voor Iraanse vrouwen. We zijn tweederangsburgers.” Tijdens de Islamitische Revolutie van Khomeini in 1979 Ondanks alle beperkingen zijn de vrouwen van Iran vocht ik mee tegen de sjah en voor vrouwenrechten en strijdbaar. “Misschien juist wel daarom”, denkt Naheed. democratie. Vóór die tijd hadden vrouwen veel meer “De Iraanse vrouwenbeweging bestaat al heel lang en is erg rechten. We mochten reizen, we hadden recht op onderwijs actief. We zijn veel strijdbaarder dan een heleboel feminis- en werk, we mochten ons kleden zoals we wilden. Na de ten in Europa. Daar maak ik me wel eens kwaad over. Hier Islamitische Revolutie verdween dat allemaal. In die tijd hebben vrouwen alle kansen en mogelijkheden, doe daar groeide ik op. Een echt vrij leven kende ik alleen van de dan ook wat mee.” verhalen. Net als veel andere vrouwen wilde ik die oude rechten terug.” Geen toekomst Door haar activiteiten in de studentenbeweging en het Haar online-activiteiten op een bekende feministische organiseren van vermeende linkse revolutionaire activitei- website, haar publicaties als journalist en de feministische ten vanuit de studentenbibliotheek, werd Naheed – die in workshops die hieruit voortvloeiden, werden door het die tijd management en economie studeerde – voor acht Iraanse regime bestempeld als propaganda. Het leidde jaar verbannen van de universiteit. Pas in 1990 studeerde uiteindelijk tot een tweede arrestatie in 2007. “Samen met ze verder, een opleiding tot vertaler Frans dit keer. een aantal andere vrouwen gaf ik een workshop op een In 2006 vond Naheeds eerste arrestatie plaats. Als een van privélocatie buiten Teheran, in Khorram Abad”, vertelt de oprichters van de petitie One Million Signatures, een Naheed. “De politie was ons op het spoor gekomen en viel pleidooi voor meer vrouwenrechten en beëindiging van de massaal binnen om ons allemaal, inclusief de deelnemers discriminerende wetgeving in Iran, kwam ze in de spotlich- aan de workshop, te arresteren.” ten te staan. De oprichting van het Women Cultural Center De derde en laatste arrestatie was in december 2009. Een BEDREIGDE WETENSCHAPPER 11 december 2014 | 41

periode waarin Naheed veel schreef over democratie en de relatie met de vrouwenbeweging. “Ik werd opgepakt en ging een maand de gevangenis in”, vertelt ze. ‘Toen ik op borgtocht vrijkwam, besloot ik mijn zus in Keulen te bezoeken, die ik door een reisverbod jarenlang niet had gezien. Dit was een mooie kans. Ook om even uit te rusten – ik was helemaal op – en tot mezelf te komen, niet wetende wat me allemaal nog boven het hoofd hing.” Na een aantal interviews met de media, kwam het bericht dat Naheed weer terug moest naar Iran, om haar straf uit te zitten. “Mijn man en zoon woonden nog steeds daar. Toen werd duidelijk dat ik ze een hele tijd niet zou gaan zien. Verschrikkelijk heftig; ik was ten einde raad. Teruggaan naar Iran was geen optie. Ik realiseerde me steeds meer dat mijn leven in Iran voorbij was. Ik had daar geen toekomst. Althans niet zo lang die rechtszaak boven mijn hoofd hing, en niet zo lang ik mijn strijd in Iran niet kon voortzetten.” Hoe lang en hoe zwaar haar straf wordt is onbekend. “Juist die onzekerheid maakt het extra heftig.” In Duitsland kreeg Naheed een beurs als schrijver en onderzoeker aangeboden via PEN International in Scholars at Risk en Neurenberg. “Een mooie kans, waarnaar ik nooit eerder op het UAF die manier had gekeken. Ik dacht altijd dat ik er maar tijdelijk zou zijn en had dus geen strategie.” Maar door de Van discriminatie, censuur, beurs, en door haar onderzoek voor het ISS – waar ze nu intimidatie en geweld, tot ar- alweer ruim een jaar werkt – heeft ze die strategie wel. “Nu restatie, doodsbedreigingen en kan ik mijn werk als feministe, activiste en journaliste in zelfs martelingen toe. In sommige ieder geval voortzetten. Weliswaar niet bij de bron in Iran landen worden wetenschappers zelf, waar dat het hardst nodig is, maar wel op een weten- ernstig belemmerd in het doen schappelijke manier.” van hun onderzoek, het uitoefenen van hun vak of het uitdragen van Boodschapper hun ideeën. Zo erg soms, dat ze Een jaar geleden waren er verkiezingen in Iran. Hoopvol in hun eigen land niet veilig meer dat er eindelijk iets zou veranderen in Iran, bereidde zijn. Scholars at Risk (SAR) – een Naheed zich geestelijk voor op haar terugkeer. Ten internationaal netwerk van 350 onterechte, zo bleek: het arrestatiebevel bleef van kracht hogeronderwijsinstellingen in 36 “Na vier jaar moest ik alsnog in mijn strafzaak verschijnen. landen – helpt ze. Onder meer door Niks veranderde.” het bieden van een veilige plek Naheeds zaak blijft lopen en wordt keer op keer uitgesteld. waar ze hun onderzoek kunnen “Mijn advocaat – die mij jarenlang niet mocht verdedigen doen en het helpen met procedures – voert een eenzame strijd. Iedere dag houdt zij voor mijn en het vinden van werk. Ook Ne- zaak een sit-in bij de advocatenassociatie in Iran, maar er derlandse en Belgische onderwijs- gebeurt helemaal niks. Als ik nu terugga naar Iran, moet ik instellingen doen mee. Sinds 2009 alsnog de gevangenis in.” biedt Stichting voor Vluchteling- Het is een zwaar en verdrietig leven, waarin Naheed haar Studenten UAF in Utrecht in nauwe familie en haar land enorm mist, iedere dag weer. Toch samenwerking met Nederlandse heeft ze geen spijt van haar keuzes. “Ik heb een toekomst- onderwijsinstellingen, waaronder perspectief nodig. Het idee dat ik ooit mijn werk in Iran de EUR, bedreigde wetenschap- kan uitoefenen, is mijn drijfveer. Dat houdt me op de been. pers de mogelijkheid om hun werk Als ik nu terugga naar Iran, word ik gestraft. Als ik mijn tijdelijk in Nederland en België voort zaak verlies, heb ik niks meer. Daarom blijf ik hier. Ik moet te zetten via het UAF Scholars at wel. Toch is het lastig om optimistisch te blijven. Ik pep Risk-project. Sinds de oprichting mezelf daarom op door te zeggen: Naheed, dit is jouw kans, van het UAF zijn er 68 plaatsingen je bent een feministe, je kunt hier iets doen voor de gerealiseerd, inclusief verlengingen vrouwen in Iran. Dat is waar het uiteindelijk om draait. Ik of doorplaatsingen, voor in totaal 41 ben een boodschapper. Ik kan het verschil maken.” wetenschappers.

* De naam Naheed is gefingeerd > Voor meer info: http://www.uaf.nl/scholars KICKEN OP GEVAAR 11 december 2014 | 42 Aflevering 3

STAGE IN HET OERWOUD STAGE IN HET OERWOUD STAGE IN HET OERWOUD

Sommige studenten brengen zichzelf in gevaar eiland. We sliepen in een stenen huisje en hadden gezien die gebeten was in zijn hand en in Parama- om anderen te helpen. De 22-jarige Renee Hartog twee uur per dag stroom.” Hartog werkte in een ribo met tegengif behandeld moest worden.” is zo’n student. Hartog, vijfdejaars Geneeskunde, klein ziekenhuis op het eiland. Het engste wat ze En dan speelden er nog andere ‘gevaarlijke’ zaken. reisde in september 2012 af naar Suriname voor heeft meegemaakt? Lang nadenken is niet nodig: “Suriname heeft een conflict met buurland Frans een speciaal minorprogramma. Ze ging aan de “De nachten waren het engst. Je ligt in bed in een Guyana. In 2012 was er een vuurgevecht tussen slag in hoofdstad Paramaribo, maar verbleef ook vreemd land, in een oerwoud met allerlei gelui- de landen. Een deel van het leger verbleef toen op twee weken in de jungle op Stoelmanseiland. Een den waarvan je geen idee hebt waar die vandaan Stoelmanseiland. Maar dat heb ik alleen gehoord, verblijf dat verre van ongevaarlijk was. Hartog, die komen.” En dan was er nog allerlei ongedierte ik merkte er verder niks van. En, wat ik toen niet samen met een studiegenoot vertrok, vertelt: “Het natuurlijk. “We kwamen op een dag thuis en toen besefte, de patiënten in het ziekenhuisje hadden avontuur begon op het piepkleine vliegveldje in Pa- zat er een tarantula op een van de lampen. De lo- allerlei besmettelijke ziektes bij zich kunnen heb- ramaribo. Vanaf daar vlogen we in een vliegtuigje kale kinderen hebben hem toen doodgemaakt. Ook ben. Tbc in de longen bijvoorbeeld. Daar had ik me – maximaal twaalf passagiers – naar Stoelmans- waren er veel giftige slangen. Ik heb een patiënt niet tegen kunnen inenten.” EO (foto: MdG) SERVICE 11 december 2014 | 43

PERSONALIA Publieke Sector aan de Techni- jectgroepen ‘Vrijheid en veilig- iBMG. Carina Hilders is gynae- COLOFON sche Universiteit Delft. Hij is ini- heid in het cyberdomein’ en ‘Big coloog en directeur Medische Berichten voor deze rubriek tiatiefnemer en directeur van Data, privacy en veiligheid’. Zaken in het Reinier de Graaf Uitgave kunt u sturen naar: het centrum voor Innovatie en Gasthuis in Delft. EM 07 – 11 december 2014 [email protected] Jaargang 18, 2014-2015 Publieke Sector Efficiëntie Stu- Nadere informatie? Erasmus Universiteit Rotterdam dies (IPSE). ISSN: 0922 – 713x Bel 010-4081115. Oplage: 10.000

Bezoekadres EM Erasmus Magazine Gebouw E, kamers ET 41-48 Burg. Oudlaan 50 3062 PA Rotterdam Prof.dr. Carina Hilders is per 1 november 2014 benoemd tot Prof. dr. Frans-Willem Korsten, Postadres Erasmus Magazine bijzonder hoogleraar Medisch bijzonder hoogleraar bij de Postbus 1738 Prof.dr. Dennis Broeders, socio- Management en Leiderschap Erasmus School of History, Cul- 3000 DR Rotterdam Prof.dr. Jos Blank is per 1 de- loog bij de Faculteit der Sociale vanwege de Academie voor ture and Communication, kreeg cember 2014 benoemd tot bij- Wetenschappen van de Eras- Medisch Specialisten in insti- op vrijdag 21 november door mi- Telefoon / e-mail 010-4081115 zonder hoogleraar Productivi- mus Universiteit Rotterdam, is tuut Beleid & Management van nister Bussemaker de prijs uit- [email protected] teit Publieke Sector aan de per 1 november 2014 benoemd de Faculteit der Geneeskunde gereikt voor “Beste promotor Erasmus Universiteit Rotter- tot bijzonder hoogleraar Tech- en Gezondheidswetenschap- van Nederland”. De prijs werd Em.Online EM Online bevat actueel nieuws, en Erasmus dam. De nieuwe leerstoel wordt nologie en Samenleving bij de- pen van de Erasmus Universi- voor het eerst uitgereikt van- Magazine verschijnt in zijn geheel ook op de gevestigd bij Bestuurskunde in zelfde faculteit vanwege het teit Rotterdam. De Academie is wege het PNN, het Promovendi website: www.erasmusmagazine.nl de Faculteit der Sociale Weten- Erasmus Trustfonds. Dennis een samenwerkingsverband Netwerk Nederland. De prijs be- Redactie schappen en is ingesteld door Broeders is sinds 1999 werk- tussen de Orde van Medisch stond uit een iPad, een getuig- Wieneke Gunneweg, hoofdredacteur het CAOP in Den Haag. Blank zaam bij de Wetenschappelijke Specialisten (OMS), VvAA, le- schrift en een glanzend beeld Gert van der Ende, eindredacteur (1957) werkt als universitair Raad. Momenteel is hij bij de denorganisatie en dienstverle- met onderschrift. Tim Ficheroux, redacteur nieuws en web Daan Rutten, redacteur hoofddocent Doelmatigheid WRR coördinator van de pro- ner voor zorgprofessionals en Matthijs van Schie redacteur José Luijpen redactieassistent/corrector

Medewerkers Fotografie: Ronald van den Heerik, Levien Willemse, Michel de Groot, Milan Boonstra SG ERASMUS AGENDA Cartoons: Bas van der Schot Columns: Tim de Mey, Daniël Lambrichts DEBATNACHT NEDERLANDS STUDENTEN JAZZ ORKEST IFFR FILM SPECIAL: Illustraties: Esther Dijkstra De beste debatten, Het Nederlands Studenten FINSTERWORLD Teksten, Inge Janse, Britte Kastelein, Anne Kielman, Geert Maarse, Céline Maessen, Sanne scherpste interviews en Jazz Orkest (NSJO) verzorgt, Het International Film Festival van der Most, Eric Oosterom, Erik van Rein, prikkelendste stellingen met niemand minder dan Rotterdam gaat bijna van Cherish Wirabangsa - met bier en bitterbal- Anton Goudsmit als solist, start (21 jan - 1 feb). Om alvast International Pages: Daniël Boonstra, Kate Sytnik, Ernest Thiesmeier len. De jaarlijkse Rot- deze spectaculaire show. in de stemming te komen Vertalingen: Business Translation Services B.V. terdamse Debatnacht Goudsmit is gitarist van vertonen we Finsterworld, is een festival van het onder meer de New Cool één van de beste films Adverteren vrije woord. Een oude- Collective, The Ploctones en van de laatste editie van Interne advertenties en EM Lokaal- advertenties bij Erasmus Magazine: 010- jaarsconference, maar Eric Vloeimans’ Fugimundi het festival. De film is een 4081115 of [email protected] dan op intellectueel Trio en winnaar van de Boy caleidoscoop van bizarre ver- www.erasmusmagazine.nl/advertenties topniveau. Met Sunny Edgar Prijs voor zijn bijdrage aan de Nederlandse halen en grappige dialogen. Overige advertenties via Bureau van Vliet B.V., Zandvoort, tel.: 023-5714745 of Bergman, Bert Keizer, jazz-scene. Met de ongekende muzikaliteit, energie Sprookjesachtig sarcasme www.bureauvanvliet.com Paul Cliteur, Brenno de en het enthousiasme van deze gitarist belooft de en pessimisme vermengd Winter en vele anderen. show een enorm spektakel te worden, dus zorg met verrassingen en hoop. Vormgeving Unit20, Yoe San Liem, Maud van Velthoven Zaterdag 13 december,van dat je het niet mist. Woensdag 14 januari 2015 vanaf 20.00 tot 1.00 uur Armi- Woensdag 17 december vanaf 20.30 uur 20.00 uur Erasmus Paviljoen, Druk nius, Museumpark 3 Erasmus Paviljoen, toegang € 10,00 / € 15,00 toegang € 2,- De Bondt, Barendrecht

HOP Erasmus Magazine is aangesloten bij het > Meer informatie? www.eur.nl/sgerasmus of www.facebook.com/sgrotterdam. Hoger Onderwijs Persbureau Alle programma’s zijn gratis toegankelijk tenzij anders vermeld. Redactieraad Charles Boucher (voorzitter), Brigitte Hoogendoorn, Pieter Kuijt, Michael Rabbers, Arthur de Ruiter, Natasha Schön, Marijke de Vries.

Advertentie Cover Unit20 Bel de gratis KWF Kanker Infolijn Volgende editie EM 0800 - 022 66 22 EM 08 verschijnt op 22 januari 2015. morgen kunt u Al uw persoonlijke vragen over kanker persoonlijk beantwoord haar gerust weer © Erasmus Magazine Auteursrechten voorbehouden. Niets uit deze een vraag stellen uitgave mag zonder schriftelijke toestemming van de hoofdredacteur overgenomen worden. GEVARENSPECIAL GEVARENSPECIAL GEVARENSPE GEVARENSPECIAL GEVARENSPECIAL GEVARENSPECIAL

G EVARENSPECIAL GEVARENSPECIAL GEVARENSPE GEVARENSPECIAL GEVARENSPECIAL GEVARENSPECIAL