magazine

Route des Grandes Alpes } Benimar Amphitryon } beursnieuws uit Düsseldorf } Eilandhoppen in Griekenland } Bürstner Lyseo M } met een wegbrengcamper dwars door de VS } glooiend Twente } Dreamer D62 Limited } Griekse eet- cultuur } het kiezen van de ideale camper } TopCamperplaatsen } de wijnroute van de Elzas } reisjournaal Zuid-Amerika } nieuwe motoren voor Fiat Ducato

nr 18 } oktober 2019 } € 7,95 Kwaliteit, betrouwbaarheid en service.

Niet zonder mijn familie

De bekende uitspraak waarmee Arist Dethleffs begin jaren 30 zijn bedrijf op de kaart zette. Inmiddels uitgegroeid door een veelvoud van ontwikkelingen en unieke ideëen tot modellen en series die u overal tegenkomt en herkent. Ons hoge kwali- teitsniveau en het feit dat wij rekening houden met de wensen van onze eindklanten hebben ons merk mede tot `Vriend van de familie´ gemaakt waarbij eerlijkheid en service hoog in ons vaandel staan. Welkom bij de Dethleffs familie! www.dethleffs.nl cover: Hymer B ModernComfort T 580, net ten zuiden van de Col de L’Iseran (Panama Producties)

TopCamper magazine is een tijdschrift voor liefhebbers van camperen. MODERNISEREN www.topcamper.eu

Uitgegeven door Aveco Verzekeringen i.s.m. Aan de vooravond van de Kampeer en Caravan Jaarbeurs in Utrecht – Graphic Services 9-13 oktober – brengen we, naast de vele reisverhalen, globaal in kaart Uitgever Arian Bossers wat er zoal gebeurt in camperland. En dat is nogal wat. De groei van [email protected]

Hoofdredacteur het aantal campers, vooral op de grote Duitse markt, zorgt voor een Harry Schuring [email protected] vernieuwingsdrang bij ontwerpers en producenten. Potentiële klanten

Redactie en realisatie worden lekker gemaakt met nieuwe snufjes en vooral met steeds beter Panama Producties Suezkade 62 en steeds lichter gebouwde campers. Met name de gespecialiseerde 2517 BW DEN HAAG [email protected] toeleveranciers van bouwmaterialen zitten niet stil: nieuwe, sterke, Aan dit nummer werkten o.a. mee: lichte en flexibele kunststoffen worden ontwikkeld. Knaus droeg eerder Hans van Bergen, Reinout Burgers, CamperCaKe, Marga Feenstra, Harry Fitié, Bartho Hendriksen, zijn steentje bij met een zelfdragend glasvezelframe (voor een caravan, Melissa Koot, Mary Kuiper, Willem Laros, Marcel Marchand, Marleen Schreuder, Sjaak Staadegaard, Sonja Staadegaard maar toepasbaar in campers), Hymer laat nu met een flitsende concept-

Vormgeving camper zien wat er mogelijk is … En hoe zit het met de aandrijving? De Walter Bouwman, Hans de Vries Giesbers Communicatie Groep, Duiven dieselmotor is in de laatste vijftien jaar tot een technisch hoog niveau

Druk gekomen, dat is het probleem niet. Vermindering van het gebruik, lees D&P Media verbruik, van fossiele brandstoffen – zie bijvoorbeeld de ontwikkelingen Oplage 26.000 stuks in veel Duitse steden, en ook in grote steden in andere landen – zal leiden Abonnementen naar alternatieve energiebronnen. Waar elektrische aandrijving voor Een introductie-abonnement kost € 9,95 (jaarabonnement, 2 edities). Automatische personenauto’s inmiddels in acceptatie groeit, lijkt zo’n omslag op de verlenging met dagelijkse opzegmogelijkheid. Losse verkoop € 7,95, exclusief portokosten. Voor abonnees in het buitenland gelden andere campermarkt nog ver weg. Maar, de eerste volledig elektrische camper, voorwaarden. Iridium genaamd, is een feit; we maakten al een proefrit. En in Düsseldorf Klanten van Aveco Verzekeringen ontvangen dit magazine gratis presenteerde Dethleffs de eerste productierijpe plug in hybrid camper. Dat

Abonnementenadministratie worden misschien niet meteen kaskrakers, maar er is een begin. Aveco Verzekeringen, postbus 444 7770 AK Hardenberg, 0523 28 27 29 Een laatste vaststelling over modernisering in 2019: hout(kleur) lijkt [email protected] geleidelijk uit de interieurs te verdwijnen. Op de Caravan Salon vatte de Adverteren Aveco Verzekeringen, Wouter Habing productmanager van Bürstner – een echte interieurspecialist – het bondig [email protected], 0523 28 23 55

Verantwoordelijkheid samen: ‘Holz, das war mal.’ Over smaak valt lastig te twisten, maar die TopCamper magazine wordt met veel zorg samengesteld. Fouten kunnen echter niet geheel frisse, lichte interieurs die steeds vaker de markt verrijken maken de worden voorkomen. Uitgever noch redactie aanvaarden verantwoordelijkheid voor eventuele campers vrolijker, wat meer van deze tijd. onvoorziene gevolgen van onvolkomenheden. Niets uit deze uitgave mag op welke wijze dan ook worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Harry Schuring © 2019 TopCamper magazine hoofdredacteur Alle rechten voorbehouden [email protected] ISBN 978-90-825009-9-8

oktober 2019 • TopCamper 18 • 3 INHOUD TopCamper magazine: merken en mensen

8 24 Beursnieuws De wijnroute van de Veel technische innovaties in camperland. En het aantal nieuwigheden op de beurs van Düsseldorf bleek enorm. Een overzicht. Elzas als leidraad Eind mei rijden we door het droomlandschap aan de voet van de Vogezen.

De Fiat Ducato krijgt nieuwe motoren Schonere 2,3 l motoren van 120, 140, 160 en 180 pk plus een nieuwe 9-trapsautomaat. 34

48

Een camper kies je niet zo maar even Welke camper past het best bij mij? Kampeerjournalist Willem Laros licht zijn eigen keuzeproces toe.

4 • TopCamper 18 • oktober 2019 Fameuze cols in de Savoie EN VERDER: Met een Hymer ModernComfort rijden we over het noordelijke deel van de 07 Agenda oogstrelende Route des Grandes Alpes. 12 Hoog in de bergen en laag in de tropen Harry en Marleen op wereldreis, deel 4: Peru, Ecuador en Colombia.

20 Campernieuws Bürstner Lyseo M (halfintegraal)

23 Varia Korte berichten over hoofd- en bijzaken.

32 Campernieuws Dreamer 62 Limited (buscamper)

40 Campernieuws Benimar Amphitryon 957 (integraal)

42 Laat je meevoeren met 54 de Griekse eetcultuur Net als elders zijn de ingrediënten belangrijk, maar het samenzijn en het genieten van eten en drinken Fascinerende landschappen in elf staten staan voorop in Griekenland. Met een camper door de USA is voor velen een droom. Dat kan ook met een 78 Eilandhoppen in ‘wegbrengcamper’: relatief voordelig, dwars door Amerika. Griekenland Sonja en Sjaak nemen de boot vanuit Italië en trekken over de eilanden in de Ionische Zee en het grote schiereiland Peloponnessos.

87 TopCamperplaatsen Aan de Duitse Moezel, diep in de Ardennen en in Zuidoost-Drenthe.

91 Boeken, sites en apps Camperroutes in Europa, legendarische wandeltochten, 70 Schotland en een handige app.

Twente is onmeunig mooi Het groene, zacht glooiende landschap met gemoedelijke dorpen en gehuchten ligt rond de steden met een industrieel verleden. 62 oktober 2019 • TopCamper 18 • 5 Mechanische anti-diefstal sloten voor (bedrijfs)auto’s en campers

Waarom Construct mechanische diefstal beveiliging? ✔ ✔ )L^LaLULɈLJ[PLMHU[PKPLMZ[HSZ`Z[LLT AANBIEDING ✔✔ Eenvoudig in gebruik, ook bij dagelijks gebruik Construct “Premium” ✔✔ :[HUKHSVULZ`Z[LLT!^LYR[]VSSLKPNaLSMZ[HUKPNa}UKLYLSLR[YVUPJH ✔ ✔ =LYRYPQNIHHY]VVYIPQUHPLKLYLJHTWLYH\[VILKYPQMZH\[V € 575,- ✔ ✔ 3L]LYIHHY]VVYOHUKNLZJOHRLSKLLUH\[VTH[PZJOL[YHUZTPZZPL incl. inbouw* ✔✔ Vrij van onderhoud en storingen * vraag naar de voorwaarden

✔✔ 4VU[HNLKVVYNL[YHPUKLWYVMLZZPVUHSZ ✔✔ Geaccepteerd door iedere verzekeraar € 50 De specialist inin camperverzekeringen! camperverzekeringen! ✔✔ .YH[PZTLL]LYaLRLYKKVVY\^]LYaLRLYHHY CASHBACK Exclusief voor klanten van Aveco Verzekeringen: ✔✔ 5 jaar garantie Op vertoon van de MijnAveco pas, krijgt u € 50,- terug- gestort bij aanschaf van een Construct “Premium”.

*zie voorwaarden op www.avecoverzekeringen.nl/construct

Construct Benelux | www.constructsloten.nl | 085 - 060 14 15 Agenda

27-29 september 2019 9-13 oktober 2019 Camperbeurs Hardenberg Kampeer & Caravan Jaarbeurs Voor de tiende editie van de Camperbeurs in Hardenberg In een gezellige ambiance doen tienduizenden wordt een extra hal ingezet, nu des zes in totaal. Hier vind bezoekers hier ideeën op over vakanties en over hun je een gevarieerd aanbod van nieuwe en gebruikte campers kampeermiddel en -uitrusting. Op het programma in vijf hallen van de Evenementenhal. Naast dealers en onder meer: workshops, proefritten maken met handelaren zijn er specialisten op het gebied van accessoires, een buscamper, integraal of halfintegraal (o.a. van bouw, reparatie/onderhoud en verhuur van campers. In het Hymer, Adria, Bürstner, Sun Living), tips and tricks Campertheater worden allerlei thema’s besproken tijdens in het Kampeertheater, informatie over huren en presentaties. Met de camper bij de beurs overnachten is een fietsparcours waarop fietsen en e-bikes kunnen mogelijk, gratis nog wel; stroom beschikbaar. worden uitgeprobeerd. Apart: een show van exotische 10-17 uur, entree € 9 (online € 8), 5-12 jaar € 5 (4,50), parkeren gratis kampeermiddelen. Evenementenhal Hardenberg, Energieweg 2, 7772 TV Hardenberg Speciale aandacht is er dit jaar voor winterkamperen, met camper, tent en caravan; kampeerjournalist 16-19 januari 2019 Wim de Roos spreekt er dagelijks over om 13.30 en Vakantiebeurs, Utrecht 15.30 uur. Vaste TopCampermedewerkers Kees en 10-17.30 uur, op zaterdag tot 22 uur; entree € 15 aan de kassa, € 12 Carla Witvliet delen hun enorme kennis over reizen in online voorverkoop, kinderen t/m 16 jaar gratis; parkeren € 4 per met de camper, elke dag om 15.40 uur. Jos Mark van uur, maximaal € 16-20 per dag Campingtrend praat dagelijks om 11.40 uur over nieuwe Jaarbeurs, Jaarbeursplein 6, Utrecht kampeeraccessoires. Op parkeerterrein P2 kan worden overnacht met een 23-28 januari 2019 camper, caravan, vouwwagen of tent. Voor kampvuur Caravana, Leeuwarden en muziek wordt gezorgd. Snel volgeboekt! Na de oktoberbeurs in Utrecht is dit de grootste beurs op 10-17 uur; dagkaart € 11 online vooraf, € 13 online, tijdens, € 14 kampeergebied in Nederland. aan de kassa, middagkaart (vanaf 13 uur) € 8,50, tot 18 jaar 10-17 uur; entree € 15 (online € 13,50), op di. € 12 (€ 11), t/m 12 gratis; parkeren € 4 per uur, maximaal € 16-20; overnachten jaar gratis; parkeren € 4 per dag € 27,50 (zonder stroom) of € 32,50 (met stroom) per nacht. WTC Expo, Heliconweg 52, Leeuwarden Jaarbeurs, Jaarbeursplein 6, Utrecht

advertentie

WWW.RAEMACAMPERS.NL ,h>^Et'ϴEZtZdϬϰϵϱͲϳϮϱϵϬϬ oktober 2019 • TopCamper 18 • 11 BEURSNIEUWS VEEL TECHNISCHE INNOVATIES IN CAMPERLAND

GROEI VAN AANTAL CAMPERS IS BESTENDIG

TopCamper was aanwezig bij een groot aantal persconferenties van camperfabrikanten; in voorjaar en zomer presenteerden zij hun nieuwigheden voor 2020. En natuurlijk bezochten we de belangrijke Caravan Salon in Düsseldorf, een paar weken geleden. Samengevat: sterkste groei bij buscampers, meer langsbankjes (face to face), meer licht binnen door panoramaramen, vaker Mercedes als basisvoertuig, nieuwe motoren in de Ducato en de eerste alternatieven voor de dieselmotor.

Tekst: Harry Schuring Over die vernieuwing van de Ducato kun je elders het buscampersegment extra hard, dat maakt nu Foto’s: Harry Schuring, in dit nummer lezen. Campers die vanaf najaar 41 procent van de Duitse markt uit. Dat ook de Hymer, Eura Mobil 2019 worden geleverd kunnen voorzien zijn van Caravan Salon in Düsseldorf groei laat zien, hoeft de Euro 6 d-temp motor met AdBlue. dus niet te verbazen. Deze grootste camperbeurs In de eerste 8 maanden van 2019 zijn er 1823 ter wereld trok 268.000 bezoekers, 7 procent meer nieuwe campers verkocht in Nederland. Dat dan in 2018. P1, het enorme parkeerterrein vlak is iets meer dan in dezelfde periode vorig jaar. bij de Rijn dat wordt gebruikt als camperplaats, Tot nu toe is Adria de nummer 1 qua aantallen; was zo ongeveer vol: 3500 campers! het marktaandeel steeg substantieel terwijl dat van de nummer 2, Hymer, gelijk bleef. Carthago Hymer: toekomstvisie en Knaus zijn de nummers 3 en 4. De groei in Tijdens de persconferentie van de Erwin Hymer Duitsland is weer, net als vorig jaar, krachtig. Group in Düsseldorf werd uitvoerig stilgestaan bij 40.854 nieuwe campers kwamen daar tot en met de samenwerkingsmogelijkheden van EHG met de juli op de weg, dat is bijna 15 procent meer dan in nieuwe eigenaar, de Amerikaanse RV-bouwer Thor 2018. In het afgelopen boekjaar (sep.-aug.) steeg Industries. Daarnaast kan EHG te maken krijgen

8 • TopCamper 18 • oktober 2019 Foto links: Kort vóór opening: alle rust… en (boven) net ná de Na een mooie geschiedenis op Fiat, is de opening van de beurs: het zag zwart van de mensen bij VW Hymer Tramp (S) nu op Mercedes gebouwd

met een andere (bedrijfs)cultuur, denk bijvoorbeeld Aan de VisionVenture is ruim anderhalf jaar aan medezeggenschap, arbeidsvoorwaarden en gewerkt; Thor-CEO Bob Martin zei desgevraagd dat time to market. Het merk Hymer kondigde een ze zoiets in de VS in twee maanden doen. nieuwe, grotere lay out aan in de B-klasse Master Line, de premiumserie. De B-ML 880 is 8,89 m Hybridecamper bij Dethleffs lang, weegt 5,5 ton, heeft een tandemas en de MB Veel aandacht op Dethleffs’ persconferentie ging Onder: beelden van de Sprinter als basisvoertuig; basisprijs € 133.840. uit naar de caravan e.home Coco; die caravan VisionVenture, Hymers De meeste aandacht in Düsseldorf ging uit naar wordt aangedreven door twee elektromotoren, dat studie van het ‘vanlife’ de gelikte concept car VisionVenture, Hymers betekent dat er geen sterke trekauto voor hoeft te in de nabije toekomst studie van vanlife in het jaar 2025. De prikkelend aangeklede 4x4 Sprinter werd samen met BASF ontwikkeld. De opbouw – dit is geen buscamper – is geniaal versmolten met het basisvoertuig. De ‘etage’ is bereikbaar met een heuse trap, waarin de keuken is ingebouwd. Het bed onder het hefdak is omgeven met dik, isolerend materiaal. Dit wafeldoek is ontwikkeld door chemiereus BASF, evenals de isolerende groene lak, Chromacool, aan de buitenkant; die weert de warmte twintig procent meer dan gewone lak. BASF kwam met nog achttien vernieuwende materialen, vooral lichter en flexibeler. Andere vernieuwingen: panoramaramen in de zithoek achter, een fancy laptopwerkblad, rammelvrije ladevullingen, grote achterklep die uitvouwt tot terras met uitschuifbare buitengrill … Ook onafhankelijkheid (van water, stroom en dergelijke) is een thema bij deze studie.

oktober 2019 • TopCamper 18 • 9 Foto links: Knaus Boxlife XL; rechts: fraai meubelwerk in de nieuwe Van 600J van Pilote

Links: Frankia’s Yucon 7.0 Lounge en rechts de 6.0; midden: de nieuwe James staan; zo speelt Dethleffs in op elektrische auto’s meer hybride campers op de markt komen. AL-KO Cook van Westfalia (een van de nabije toekomst. Juridisch en fiscaal moet Voertuigtechniek ontwikkelt op basis van de Fiat Mercedes) heeft een slide out; nog het een en ander worden uitgezocht (voertuig Ducato een chassis met een elektrisch aangedreven rechts: Weinsberg introduceert of aanhanger?), maar een testrit over de Alpen staat achteras; een dieselmotor is de andere krachtbron. een prettig geprijsde integraal, op de planning. Emissieloos rijden kan dan, afhankelijk van het de markante CaraCore, hier Ford biedt met de vernieuwde Transit Custom, gekozen accupakket, 50 tot 100 km. in een speciaal beursjasje een 5-m-busje, ook een hybride aandrijving aan. Dethleffs maakt er een kampeerbus in de VW Frankia Californiaklasse van, stijlvol ingericht en met een De Noord-Beierse camperbouwer Frankia hefdak. Deze Globevan e.Hybrid kan volgens kennen we onder meer van grote, dure, luxueuze Dethleffs met alleen de 126 pk elektromotor integralen zoals de Platin. Dit jaar verbreedt het circa 50 km rijden. Daarna dient een 1 liter premiummerk zijn aanbod. In het voorjaar werd benzinemotor als range extender: die drijft niet de stijlvolle, originele Yucon gepresenteerd, een de wielen aan maar genereert stroom voor de opvallende, 6,97 m lange buscamper op basis van elektromotor. In totaal kan zo 500 km worden de Mercedes Sprinter (achterwielaandrijving). Om gereden zonder tanken/laden. Je kunt natuurlijk de luxe en ruimte aan te geven spreekt Frankia zelf Links: de garage met KLEP ook stekkeren na die 50 km, maar dat neemt op van een ‘microliner’. De 7.0 Lounge is bijzonder: van Frankia’s Neo; midden: z’n snelst drie uur. In Duitsland is de basisprijs achterin een lange bank en een wandmeubel; in veel licht in de luxueuze € 74.990. De Nederlandse prijs en gegevens over een handomdraai maak je van deze ‘huiskamer’ halfintegraal Contura (Eura verbruik en verkrijgbaarheid worden later door een tweepersoonsbed. Basisprijs in Nederland Mobil); rechts: Chausson en Dethleffs bekendgemaakt. In elk geval is er nu een wordt € 96.122 inclusief bpm en afleverkosten. Challenger presenteren weer camper waarmee je in de milieuzones van steden Met wat accessoires erbij ga je al snel over een ton een interieurnoviteit- dubbele met strenge dieselverboden kan rijden. euro’s. In Düsseldorf kwam daar de 6.0 bij, 5,93 m wastafel en grote spiegel Overigens kunnen in de tweede helft van 2020 lang maar wel met twee slim gemonteerde bedden onder het hefbed - handig?

10 • TopCamper 18 • oktober 2019 Links: Dethleffs bijt van 1,90 en 1,95 m; de zit-/eethoek is daarentegen Tramp S en de buscamper Hymer Free S. In dit op de persdag het bescheiden. De laadruimte achterin kan worden rijtje hoort ook de Westfalia James Cook thuis, een spits af met een plug verhoogd door de bedhoofdeinden omhoog te 6 m lange buscamper in de hogere prijsklasse, in hybride camper; klikken (vanafprijs € 85.238). met hoog dak of hefdak. Standaard heeft de James rechts: op de Caravan Frankia’s nieuwe halfintegraal Neo, op een Cook een slide out aan de achterkant; daardoor is Salon wordt ook Mercedes Sprinter met voorwielaandrijving, in deze 6 m-camper een 1,42 m breed langsbed verkocht – bij Pössl/ heeft een modern interieur en een garage met van ruim 2 m lengte mogelijk. LMC voegde aan Globecar gaan de een reusachtige achterklep. De door Frankia zelf zijn overzichtelijke camperprogramma een nieuwe buscampers als ontwikkelde lichtere bouwwijze maakt mogelijk en goedkopere serie halfintegralen toe, Element warme broodjes dat er ook een versie verkrijgbaar is voor het geheten. Er is keus uit 6,98 m en 7,41 m, met over de toonbank B-rijbewijs. eenpersoonsbedden of een queensbed en als optie een hefbed. Prijzen beginnen bij € 68.990. Naast Ander nieuws een nieuwe buscamper met hoog dak (Boxstar XL) Van alle nieuwe campers met een MB Sprinter als en een integraal in de serie Live (vanaf € 72.840) basis – een collega telde er 17 – noemen we nog komt Knaus met de toezegging dat voortaan alle de Bürstner Lyseo M (zie elders in dit nummer), campers een waterfilter krijgen. Dit BWT-systeem van Carthago de Chic E-Line en de Chic C-line, maakt water, afhankelijk van waar je bent, zachter twee Rapido-integralen, de vernieuwde Hymer en kan kalkaanslag voorkomen.<

Eerste elektrische camper: Iridium dat eerder voor pakketdienst UPS 200 lichte vrachtwagens ombouwde om volledig elektrisch te kunnen rijden, getrans- Menigeen vergaapte zich op de persdag van de Caravan formeerd tot de eerste elektrische kampeerauto. Generatie 1 Salon aan de hybride buscamper van Dethleffs (op Ford heeft een bereik van circa 300 km. Samen met ‘merkambas- Transit Custom). Echter, in de periferie van het marketing- sadeur’ Christian Klaiber, als ingenieur gespecialiseerd in geweld van de grote merken werd de tweede generatie van de mobiliteit van de toekomst en een van Duitslands eerste de Iridium gepresenteerd, een heuse elektrische camper. Teslarijders, maakte TopCamper in Düsseldorf een proefrit Het eerste prototype stond in januari op de andere belangrij- met de Iridium. Klaiber gaf een toelichting op de ombouw en ke camperbeurs, in Stuttgart. Een bestaande halfintegraal was vertelde enthousiast dat hij met dit prototype door de Alpen door een samenwerkingsverband, waarin onder andere EFA-S had gereden: “Het verbruik lag op 23-25 kW/100 km, dat is nauwelijks hoger dan bij een Tesla S”. Bij het remmen wordt energie gewonnen, en opgeslagen. Inmiddels is snelladen (≥ 50 kW) beschikbaar. De huidige Iridiums wegen leeg net iets meer dan 3,5 ton, niet voor rijbewijs B dus. Wij reden een rondje inclusief een stuk Autobahn en werden vooral getroffen door de stilte bij het wegrijden – op snelheid hoor je natuurlijk wel de banden – en de snelle acceleratie (koppel: 650 Nm). Bijzonder: om te kiezen voor de rijrich- ting, voor- of achteruit, zit een minuscuul tuimelschakelaartje op het dashboard. De lithiumaccu’s zijn onderaan het chas- sis bevestigd, tussen de assen. Een display geeft inzicht in verbruik en actieradius. Deze versie heeft een vermogen van 86 kW en kost in Duitsland € 169.900. Generatie 2 wordt gemaakt van een Mooveo-camper (gebouwd door Pilote), heeft een vermogen van 108 kW (actieradius circa 400 km), een koppel van 730 Nm en kost € 197.900 in Duitsland. De eerste Iridiums kunnen voorjaar 2020 worden geleverd.

oktober 2019 • TopCamper 18 • 11 REISVERHAAL

HOOG IN DE BERGEN EN LAAG IN DE TROPEN FRAGMENTEN UIT EEN REISJOURNAAL – DEEL 4: PERU, ECUADOR EN COLOMBIA

De laatste landen die we bezoeken in Zuid-Amerika zijn Peru, Ecuador en Colombia. Onderling verschillen ze behoorlijk, maar alle drie kennen een overwegend tropisch klimaat met een zeer hoge vochtigheidsgraad. Dat is wel even wennen; vooral ’s nachts kan het erg warm zijn.

Tekst en foto’s: Harry Fitié en Marleen Schreuder

12 • TopCamper 18 • oktober 2019 Wereldreis in vier winters Harry Fitié (70) en Marleen Schreuder (69) zijn ervaren wereldreizigers, ook per camper. In 2014 bouwden zij een korte Mercedes Sprinter om tot een camper die precies aan de eisen voor reizen door alle conti- nenten voldoet. Tussen 2017 en 2021 maken zij een grote reis door de Amerika’s en Azië; in de winters, want de zomermaanden willen ze in Nederland doorbrengen. Eerdere reisverhalen vanuit Zuid-Amerika vind je in TopCamper vanaf nummer 15 (maart 2018).

Peru kent hoogtepunten zoals Machu Picchu vier lagen: de priesters, de ambachtslieden, en vele andere opgravingen en bouwwerken de landbouwers en onderaan de slaven en uit de Incatijd en het kolonialisme. Over de krijgsgevangenen. De economie was gebaseerd oudere culturen van dit land is minder bekend; op landbouw. Er bestond een vernuftig het onderzoek daarnaar is nog in volle gang. irrigatiesysteem en men maakte al gebruik van Regelmatig worden nieuwe vondsten gedaan. vogelmest. De priesters hadden veel macht over De hooglanden en de kust van Peru waren al rond de bevolking. Tijdens ceremonies met rituelen 8000 v.C. bewoond. Er zijn sporen gevonden van werden de goden gunstig gestemd. Daarvoor nederzettingen uit circa 2500 v.C. aan de kust werden verliezers van man-tot-man-gevechten en in de rivierdalen die van oost naar west het geofferd door ze in stukken gehakt aan de vogels land doorsnijden. In Peru bezochten we sites uit te voeren. De bloedige rituelen zijn te zien op verschillende perioden. Heel bijzonder vonden we muurschilderingen die zijn gevonden in tempels. Caral en de Mochecultuur. Señor de Sipán en señora de Cao Links: hoog in de De oudste stad van Zuid-Amerika De heer van Sipán was een Mocheheerser uit de Peruaanse Andes; Voorbij Lima nemen we een afslag naar Caral. 3e eeuw n.C. In 1987 vonden plunderaars gouden hierboven: een Inca- De weg is prachtig, door een kaal landschap met objecten. Later ontdekten archeologen nog meer opgraving; onder: Caral hoge bergen. Het is erg droog, er groeit nauwelijks graftomben. Juwelen en ornamenten die op de iets; je vraagt je af hoe hier ooit iemand heeft Sipánmummie werden gevonden wijzen er op dat kunnen wonen. Maar dan bereiken we Caral dat de señor een priester was van de hoogste rang. uitzicht biedt over een groene, vruchtbare vallei. De meeste ornamenten zijn van goud, zilver, De opgraving bestaat uit een aantal piramiden koper en halfedelsteen. Samen met de señor rond een groot plein. Eigenlijk telt vooral het idee waren andere mensen begraven en twee lama’s. dat dit de oudste stad was van de nieuwe wereld. In het graf zijn honderden ceremoniële objecten en offergaven gevonden, het een nog mooier Bloederige offercultuur uitgevoerd dan het andere. De Moche bewoonden een gebiedje in het De mummie van señora de Cao is pas in 2005 noorden van Peru van circa 100 n.C. tot 750 n.C. opgegraven. Zij was een hoge priesteres, mogelijk Deze hiërarchische samenleving bestond uit een Mocheleider. Tot dan toe werd gedacht dat

oktober 2019 • TopCamper 18 • 13 alleen mannen priester waren. Wie deze vrouw mogelijk is elkaar te passeren. De volgende dag – 20 à 25 jaar, hoogst waarschijnlijk gestorven rijden we noordwaarts door de Cañón Tablachaya. aan complicaties bij een bevalling – was, is nog Grandioze rotsformaties, spectaculair uitzicht en de vraag. Dat ze in aanzien stond, is zeker, gezien surrealistische kleuren. Wederom erg hoog en haar kleding, sieraden en de vele kostbaarheden steil. Veel gaten in de weg. En … weer eenbaans. die met haar begraven zijn. Hier rijden wel bussen en vrachtwagens. Passeren is elke keer een heidense klus. Zolang je aan de Bloedstollende wegen in de Andes rotskant rijdt, is het nog wel te doen; maar de De kust van Peru valt ons wat tegen. Het kant van de afgrond is echt niet fijn. Daar zien Andesgebergte daarentegen is schitterend. we tal van houten kruisen die herinneren aan Vooral één tocht zullen we niet snel vergeten. dodelijke valpartijen. Het zweet breekt ons uit We hoorden over een erg mooie route met diepe en er lijkt maar geen eind aan die weg te komen. Boven: traditionele afgronden, maar dat het zo eng zou zijn hadden Bij elke bocht die we omgaan, zien we de weg kleding in Peru; onder, we van tevoren niet gedacht. We beginnen bij de hoger klimmen. En de afgrond wordt alleen maar met de klok mee: de Cañón del Pato, een kloof waarin de Cordilleras dieper. Eindelijk bereiken we het dorp Pallasca op oude Incahoofdstad Blanca en Negra (de twee bergketens van de 4000 m hoogte. Een erg leuk plaatsje, alles netjes Cuzco; lappendeken in Peruaanse Andes) bij elkaar komen tot op slechts verzorgd, met een mooi plein en een beschilderde Ecuador; Vilcabamba 15 m. De weg is heel smal, er is maar ruimte voor kerk. Vriendelijke mensen. Ineens een heel andere in Ecuador; Cañon één auto. Er zijn 54 tunnels, donker en soms wel wereld. Dat is precies wat reizen zo leuk maakt. del Pato in Peru 100 m lang. De kant van de weg is brokkelig en de afgrond is gigantisch diep. En we rijden aan Aanrader: Ecuador de kant van de afgrond! Naar verluidt is deze Wie zijn zomervakantie wil doorbrengen in op sommige plekken 1000 m diep. We durven Zuid-Amerika, raden wij aan om naar Ecuador te nauwelijks te kijken, het is doodeng. Vooral de gaan. Dit schitterende land kent zeer verschillende gedachte dat er een tegenligger zou komen op landschappen (kust met stranden, jungle, bergen een slecht moment, in een tunnel of een bocht, en vulkanen), prachtige natuur en mooie steden is benauwend. En je kunt niet keren, je moet wel met oude, koloniale gebouwen. De afstanden zijn door. Het lot is ons gunstig gezind. We hebben er kort, de wegen goed en de brandstof goedkoop; hooguit vijftien tegenliggers op plekken waar het wij betaalden € 0,20 voor een liter diesel.

14 • TopCamper 18 • oktober 2019 Wolkenspel rond de vulkanen ze klimmen als het ware over de bergen heen en Met de klok Dwars door Ecuador loopt van noord naar west verspreiden zich dan verder. Langzaam vult de mee: de vulkaan de ‘Avenue van de Vulkanen’. Links en rechts van vallei zich. Binnen een half uur zitten we in de Chimborazo; pelikaan; de weg liggen tientallen vulkanen waarvan een mist. Je ziet het gewoon voor je ogen gebeuren, lavalandschap op een aantal nog actief. De onbetwiste uitschieter is de het gaat razendsnel. Omdat de weg ongeveer even Galapagos-eiland; Chimborazo, 6310 m hoog. Met de auto kun je tot hoog ligt als de bovenkant van het wolkendek, oogst van rode pepers 4860 m komen, dat is hoger dan de Mont Blanc. ontwikkelt zich een fraai schouwspel. Als we terug We bezoeken de Chimborazo twee keer. De eerste rijden, proberen we de nevel voor te blijven, maar keer is het bewolkt en mistig. Het begint ook nog dat is niet eenvoudig. Soms rijden we net boven de eens te regenen. Hoe hoger we klimmen, hoe mist en zien we de wolken onder ons, dan rijden meer mist. Dan komen we in de sneeuw. Gaan we we er weer middenin. Als de tentakels van een het redden? De auto heeft het zwaar op de steile inktvis zoekt de mist zijn weg langs en over de stukjes. De diesel stinkt enorm. Maar het lukt. Voor bergen. Soms denken we dat we de wolken achter de auto is 4860 m een record. Het is maar goed ons hebben gelaten maar dan duikt de nevel weer dat het roetfilter verwijderd is, anders hadden we op via een zijdal. Het lijkt wel of de wolken een het nooit gehaald. Het is bitter koud, we hebben spelletje met ons spelen. Het is een spectaculaire onze winterjas aan en een ijsmuts op. We zien voorstelling van Moeder Natuur. af van een overnachting boven, rijden terug en overnachten 1500 m lager. Galapagos De volgende dag is het schitterend weer. De lucht Naast de Amazone, de Andes en het tropische is blauw en de vulkaan ligt daar in al haar glorie. kustgebied behoren ook de Galapagoseilanden We gaan snel weer omhoog. Deze wisseling van tot Ecuador. De archipel ligt zo’n duizend weer is kenmerkend voor Ecuador. Het weer kan kilometer van het vasteland in de Stille Oceaan. per plaats behoorlijk verschillen en in korte tijd Mede naar aanleiding van zijn bezoek aan de helemaal omslaan. Op een stralende ochtend Galapagoseilanden ontwikkelde Darwin de rijden we naar een uitkijkpunt. Het uitzicht is evolutieleer. Per boot, met driemaal daags heerlijk geweldig, er is geen wolkje te bekennen. In een eten, een royale hut, een aardige achtkoppige kwartier tijd drijven kleine wolken het dal binnen, bemanning en negen gezellige medepassagiers

oktober 2019 • TopCamper 18 • 15 DE TOREN ONDER DE TORENS De Eiffeltoren, Parijs

NU MET GRATIS CAMPER- RIJBEWIJS (C1)*

DE CAMPER ONDER DE CAMPERS

Er zijn veel campers, maar er is er maar één die zo perfect is als de nieuwe Hymermobil B-Klasse MasterLine op basis van de nieuwe voorwielaangedreven Mercedes-Benz Sprinter. Beleef het iconische design, de geavanceerde compromisloze technologie en het grenzeloze comfort. Vanaf nu bij uw HYMER-dealer. Kijk voor de adressen en meer informatie op www.Hymer.nl/MasterLine.

*Vraag uw HYMER dealer naar de voorwaarden. bezoeken we tien eilanden. Het is een geweldige ervaring. We zien reuzenschildpadden, zeeleeuwen, leguanen, albatrossen, allerlei bijzondere genten en vinken, fregatvogels, slangen, manta’s, haaien, pinguïns, noem maar op. En het bijzondere van deze dieren is dat zij niet bang zijn voor mensen. Je kunt ze bij wijze van spreken aanraken zonder dat ze vluchten. Ook worden we tijdens het varen vergezeld door een school dolfijnen. Helemaal fantastisch is dat een familie orka’s ons schip met een bezoek vereert.

Corridor naar Colombia Ecuador is een van de veiligste landen van Zuid Amerika. Dat kan niet worden gezegd van Colombia. Voor grote gebieden van Colombia geldt een negatief reisadvies. Dit betreft ook het grensgebied met Ecuador. Toch moeten we hier wel doorheen. Daarom maar eens te rade gaan bij het reisadvies van andere landen. De Engelsen blijken de risico’s toch wat lager te waarderen. Ook geven zij een veilige corridor aan door de grensstreek. Dit bleek een doorgangsweg met veel verkeer, in elk geval overdag. We zien af en toe politie of militairen, maar voelen ons geen moment onveilig.

Verscheping vanwege Darien Gap Onze reis door Colombia staat voor een groot deel in het teken van de verscheping van de auto naar dingen zien zoals bedevaartplaats Santuario de Onder links: Río Panama. Er is namelijk geen weg tussen beide las Lajas, de graftomben van Tierradentro, het Magdalena in landen, in de zogenaamde Darien Gap. Hier ligt koloniale stadje Popayan en natuurlijk Cartagena, Colombia; een ondoordringbare jungle met een neerslag de oude havenstad. Cartagena werd in 1533 door rechts: Cartagena van 3 m per jaar; het gebied is een broeinest van de Spanjaarden gesticht en later diverse malen drugssmokkelaars en rebellen. Voor de reders is het verwoest. Verder bezoeken we het carnaval in een goudmijn: voor het kippeneindje naar Panama Barranguilla en logeren we in een junglehut in de vragen ze meer dan de helft van het bedrag dat koffiestreek. een autoverscheping naar Rotterdam kost. Je moet Inmiddels zijn we gearriveerd in Panama. Het naar Cartagena in het noorden om vandaar de auto regelen van de overtocht gaf nogal wat gedoe per boot naar Panama te versturen. en kostte veel tijd, maar de auto staat nu veilig Wordt vervolgd – zie ook Om zeker te zijn dat we op tijd een boot hebben geparkeerd op een douaneterrein. Over een half harryenmarleen.reislogger.nl, reizen we in rap tempo door Colombia. Maar dat jaar vervolgen wij onze reis door Midden-Amerika onder meer voor video’s neemt niet weg dat we toch nog heel wat mooie naar het noorden. < van de bergritten

oktober 2019 • TopCamper 18 • 17

[ advertorial ] ProTech® Monte-Carlo 3D+, de ultieme bescherming voor uw kostbare bezit

HET VERZORGEN VAN UW CAMPER IS NOG NOOIT ZO EENVOUDIG, SNEL EN AANGENAAM GEWEEST!

De ProTech® Monte-Carlo 3D+ hoogwaardige lakbehandeling is een duurzame water- en olieafstotende coating waardoor uw camper of auto veel minder snel vies word en heel eenvoudig is schoon te maken.

Deze duurzame lakbehandeling is het resultaat van meer dan 30 jaar onderzoek en ontwikkeling. De beschermende coating, aangebracht op een zorgvuldig gereinigd oppervlak, vormt een permanent hechtende laag, die tot negen micron diep in de lak word aangebracht. De behandeling verdicht de lak en geeft deze een mooie glans, conserveert het oppervlak tegen Uv-straling (dof worden en verkleuring), zure regen, hars, zout en ander ongerief van buiten.

Specifiek opgeleide en gecertificeerde medewerkers brengen de ProTech® duurzame lakbescherming aan. Steeds geldt dat de specialist volgens een vaste, doordachte methodiek te werk gaat en uitsluitend de hoogwaardige, speciaal voor de bewuste toepassing ontwikkelde ProTech-producten gebruikt.

Het ProTech-proces

Hoe gaat een totale ProTech®-behandeling, inclusief de toevoeging 3D+, in zijn werk?

• Stap 1: Corrigeren / polijsten van de oppervlakken en het intensief reinigen van de poriën in de lak om de hechting te verzekeren. • Stap 2: Toepassen van de beschermende laag om de helderheid van de lak te verbeteren en veroudering tegen te gaan. Spa for Cars • Stap 3: Aanbrengen van de actieve water- en olie-afstotende coating om het anti-kleef en anti-vuil effect te garanderen. Met een knipoog naar het fenomeen wellness ontwikkelde ProTech® Monte- Ten opzichte van andere coatings die op de markt zijn biedt Carlo het concept Spa for Cars, dat het proces van ProTech® Monte-Carlo belangrijke voordelen alle denkbare vormen van cosmetische in de vorm van duurzaamheid, UV-bescherming en olie-/ autoverzorging omvat. We noemen vetafstotendheid. ‘premium’ wassen, volledige interieur- De vuil- en vochtafstotende laag maakt wassen bovendien veel behandelingen (reiniging en bescher- makkelijker, waardoor het veel minder tijd kost. Op het resultaat ming), lakcorrectie, covering oftewel verleent ProTech® Monte-Carlo, die dit jaar hun 30 jarige wrapping, het tinten van ruiten en het bestaan vieren , vijf jaar volledige garantie. < aanbrengen van transparante bescherm- folie tegen onder meer steenslag. [Meer informatie: www.protech.mc]

oktober 2019 • TopCamper 18 • 19 Lyseo M Harmony Line 660 ONDERWEG EN TOCH THUIS

Bij de Duitse camper- en caravanfabrikant Bürstner staat het thuisgevoel in hun voertuigen bovenaan. Wohnfühlen noemt Bürstner het met een woordspeling. De afstemming van materiaal en kleuren tot een harmonisch geheel is belangrijk. De ‘Harmony Line’ is daar het sprekende bewijs van; Bürstner noemt het zijn levensader. Daarnaast is de liefde voor Mercedes nu ook in Kehl doorgedrongen, de primeur krijgt de halfintegraalcamper Lyseo Harmony Line.

Tekst en foto’s: We zijn benieuwd of we de rustgevende sfeer in met achterwielaandrijving. De spoorbreedte CamperCaKe deze debutant ontdekken. Z’n indeling is in elk van de achteras is smaller dan die van z’n geval verrassend. concurrenten waardoor de camper tijdens het rijden iets ‘wiebelt’. Door luchtvering op de Exterieur achteras te monteren wordt dat effect aanzienlijk De halfintegrale Lyseo van Bürstner krijgt verminderd! De 414 CDI motor kent standaard als basis de nieuwe Sprinter van Mercedes prima rijassistentie, denk daarbij aan zijwind- en afstandassistenten. De fabrikant biedt maar liefst zeven optiepakketten aan. Zo is er het winterpakket met verwarmbare cabinestoelen, elektrisch verwarmbare vloer en de Truma Combi 6 E. De Agutistoelen zijn goed instelbaar, mooi bekleed en draaien goed. Helaas komt je arm snel in aanraking met de rand van de Remis-verduistering en die is scherp! De opbergruimte onder het Franse bed is verwarmbaar, heeft verlichting en een 230 V stopcontact. De toegangsklep tot de bagageruimte bezit een dubbele sluiting, lekker stevig dus.

Slapen Bij binnenkomst verrast de bedopstelling, rechts achterin staat het zogenaamde Franse bed. Weinig fabrikanten hanteren deze opstelling nog. Jammer, want deze indeling creëert een ruimtelijk effect.

20 • TopCamper 18 • oktober 2019 CAMPERNIEUWS

Wel is zo’n Frans bed ietsje minder breed dan een dwarsbed. De materiaalkeuze en de natuurtinten zijn mooi op elkaar afgestemd. Luxe, smaakvolle rolgordijnen met een degelijk kettingmechanisme sieren de ramen. Blikvanger is de achterwand boven het bed: een en al design, met een huiselijk schemerlampje. De kastruimte is een genot: een grote hangkast en een smalle legkast plus veel bergruimte onder het voeteneinde van het bed. En, als je kiest voor het optionele hefbed boven de zithoek, kan er een logee mee. Technische gegevens (opgave fabrikant) Chassis Mercedes Benz Sprinter 414 CDI Douche en toilet Motor standaard 143 pk Euro 6 BlueTec Op de toegangsdeur naar de badkamer, links Max. vermogen 105 kW (143 pk) bij 3800 tpm achterin, hangt een grote spiegel. Achter deze Max. koppel 330 Nm bij 1200 tpm deur vinden we een weergaloze badkamer, wat Wielbasis 367 cm een luxe en ruimte! Het Thetford banktoilet staat Lengte 699 cm tegen de achterwand, de wastafelwand klapt om Breedte 232 cm richting toilet en voilà: douchen maar! Wat ruimte Hoogte 299 cm betreft kan deze douche zich meten met die van Stahoogte 205 cm de grote jongens in camperland. Max. massa 3500 kg Rijklaar gewicht 3050 kg Keuken Laadvermogen 450 kg De fraaie hoekkeuken heeft een centrale plaats Bed achter 200 x 134/108 cm in de camper, met veel bewegingsruimte ervoor. Hefbed (optie) 190 x 132 cm Het aanrecht biedt, naast het driepitsgasstel en de spoelbak, voldoende werkruimte. De omlijsting van het raam in ‘steenlook’ steelt de show en ook hier is een overvloed aan opbergruimte. Tegenover de keuken staat de smalle Thetford koelkast (142 l).

Interieur De Franse interieursfeer, Bürstners kenmerk, lijkt logisch wanneer je als fabrikant bijna vastgeplakt zit aan Frankrijk. De kleurencombinaties zijn geslaagd. In de zithoek heb je met z’n vijven een prima zitplek, het sierlijke stiksel in de stoelbekleding maakt het stijlvol. Het grote panoramadakluik boven de cabine laat samen met het zijraam en het deurraam voldoende daglicht binnen. Naast de toegangsdeur trekt een sfeervolle en functionele hoek de aandacht. Handige vakken om je tablet en telefoon te stallen tijdens het opladen via de usb-aansluiting. De tv hangt ook in dit hoekje. Dan nog een vernieuwing: een glazenkast met magneetstrips! De glazen, met een magneetje eronder, staan als een huis, zelfs tijdens onze rit over hobbelige wegen. Slim bedacht.

Resume Deze indeling is een welkome aanvulling op het assortiment van Bürstner. Fijn dat de Mercedesliefhebber nu ook bij Bürstner terecht kan. Deze Lyseo Harmony Line is zowel technisch als qua interieur een aantrekkelijke camper! Vanaf € 83.350 reis je comfortabel, met ster. <

oktober 2019 • TopCamper 18 • 21 ECHTE INNOVATIES

+ Exclusief & volledig nieuw meubeldesign: chic e-line & chic s-plus new generation + Keuze uit meerdere chassis: chic c-line & chic e-line nu ook op Mercedes-Benz AL-KO speciaal-verlaagd chassis + De lichtste integraalcamper in de topklasse tot 3,5 ton met nog meer laadvermogen: c-compactline super lichtgewicht + Uniek & gloednieuw: Carthago full-led koplampen met sensationele lichtopbrengst + Uniek 4-ruimtenconcept met exclusieve ronde loungezithoek in het achterste gedeelte: liner-for-two

Bezoek ons! Carthago, hal 12

www.carthago.com TOPCAMPER VARIA Mail ons – Hoe ben je camperaar geworden? Duitse collega’s van TopCamper deden een onderzoekje naar de kampeerachtergronden van hun lezers. Wij willen dat ook wel weten. Misschien heb je zin om ons een mailtje te sturen met antwoorden op drie vragen. Je kunt volstaan met A, B en C + een cijfer, een toelichting kan, hoeft niet.

A Hoe kwam je in aanraking met het fenomeen camper? (meerdere antwoorden mogelijk) 1 door familie, vrienden, collega 2 door kranten, tijdschriften 3 door tv, radio 4 door verhalen op internet 5 ik had eens gehuurd Deze zomer presenteerde Carthago 6 anders, namelijk: ...... de Chic e-line op basis van Mercedes

B Wat was de belangrijkste reden om een camper te kopen? Karl-Heinz Schuler op de (meerdere antwoorden mogelijk) perspresentatie van de 1 vrijheid modellen 2020 in Aulendorf 2 de wens om in alle seizoenen te reizen 3 comfortabel willen kamperen, maar niet met een caravan 4 tijdinvulling na werkzame leven Veertig jaar Carthago 5 geld op de bank levert niets meer op, dus … Onlangs werd op de beurs in Düsseldorf Karl-Heinz Schuler (66), 6 anders, namelijk: ...... oprichter en eigenaar van Carthago, onderscheiden voor zijn inzet voor en bijdrage aan de camperbranche. Schuler werd geboren in de C Was je, voordat je een camper kocht, al kampeerder? Schwäbische stad Ravensburg en Carthago zit nog altijd in die regio. Hij 1 ja, met de tent begint met voertuigbouw in 1979, begin jaren 80 wordt de eerste VW- 2 ja, met de caravan bus tot camper omgebouwd. De naam Malibu duikt op. Tien jaar later 3 ja, met de vouwwagen maakt Carthago zo’n 1000 buscampers per jaar, vooral met VW T4; er zijn 4 nee dan 50 werknemers. Vanaf 1991 maakt Carthago ook opbouwcampers, 5 nee, ik had een boot in eerste instantie met een alkoof. In 1999 wordt een hoogwaardige 6 anders, namelijk: ...... integraalserie geïntroduceerd, de M-Liner op basis van Mercedes en Iveco. In deze eeuw volgen de succesvolle Chic-modellen, ook op Fiat Met de antwoorden maken we een mooi overzichtje voor in de verkrijgbaar. Die integralen in de hogere middenklasse groeien uit tot volgende TopCamper. Stuur de e-mail alsjeblieft naar redactie@ Carthago’s boegbeeld. In 2008 wordt de productiecapaciteit vergroot topcamper.eu – onderwerp: onderzoek met een nieuwe fabriek in Slovenië. Met de C-tourer I is in 2013 een Voor de moeite: inzenders maken kans, door middel van een belangrijke lichtgewichtintegraal ontwikkeld. In hetzelfde jaar verschijnt verloting, op een van de boeken die op bladzijde 91 worden een nieuwe buscamper met de (oude) naam Malibu Van. Malibu besproken. Alvast bedankt! wordt een dochtermerk van Carthago en brengt ook integraal- en halfintegraalcampers op de markt, wat lager geprijsd dan de voertuigen van het premiummerk. Dit jaar maken zo’n 1350 mensen bij Carthago ongeveer 5200 campers, er worden met regelmaat prijzen in de wacht Jouw reis in TopCamper? gesleept en de omzet is gestegen naar 355 miljoen euro. In Nederland is Carthago het derde merk in verkochte aantallen. Regelmatig besteden we aandacht waarin je in enkele zinnen de aan een bijzondere reis van een reis toelicht. Graag met een paar lezer van TopCamper. Heb je een foto’s voor de indruk. Belangrijk ongewone reis gemaakt en wil je is dat je over voldoende goede meedoen, stuur ons dan een mail foto’s beschikt (minimaal 1 Mb per – [email protected] – foto, liefst wat meer). De redactie zal in overleg met jou het verhaal Malibu Hit - VW T3 (1979) Abakus op VW (1991-92) schrijven of redigeren. Wij hebben het liefst een wat ongebruikelijk verhaal met originele foto’s. (foto: Nel en Gert Vermeiden)

oktober 2019 • TopCamper 18 • 23 Genius - VW LT (1994) M-Liner (1999) DE WIJNROUTE VAN DE ELZAS ALS LEIDRAAD DROOMLANDSCHAP AAN DE VOET VAN DE VOGEZEN

De druiven zijn nog maar kleine knopjes in de eindeloze rijen wijnstokken als ik eind mei een prachtige slingertocht door de Elzas maak. Het is nog niet echt druk in de stadjes en dorpen aan de wijnroute. Of je nu voor wijn komt of niet, de behoorlijk gemarkeerde ‘Route des Vins d’Alsace’

Tekst: Harry Schuring is een uitstekend middel om al het schilderachtige moois Foto’s: Harry Schuring, ADT-Infra van de Elzas te zien.

24 • TopCamper 18 • oktober 2019 REISVERHAAL

Van het late voorjaar tot het einde van de zomer Grote foto: bij Andlau; is de Elzas een veelbezochte vakantiebestemming. boven: proefkelder Dat geldt zeker voor het onderwerp van dit artikel, (cave) in Katzenthal het wijngebied. In die langgerekte wijnstreek net bij Kaysersberg; boven de Rijnvlakte liggen namelijk veel van de midden: Eguisheim pittoreske plaatsjes waar de Elzas zo bekend om is. Wie de vrije keus heeft waar het gaat om de reisperiode, moet zeker september, begin oktober overwegen. De drukte is weggeëbd, het weer is doorgaans lekker en stabiel en de wijngaarden tonen zich van de mooiste kant. Rijpe druiven hangen in grote trossen te wachten op de oogsters. Vanaf midden september verandert de bladkleur van groen in goudgeel, in oktober wordt die zelfs bloedrood. Tegen die tijd zijn, vanwege het vele oogstwerk in de wijngaard, de caves, waar je kunt proeven, veelal gesloten.

Een dag of drie, vier De Route des Vins loopt van noord naar zuid, of andersom, door bijna de hele Elzas. Het begin is ter hoogte van Straatsburg en het eindpunt is het stadje Thann, niet ver van Mulhouse. De route

oktober 2019 • TopCamper 18 • 25 is circa 170 km lang en laat zich gemakkelijk indrijft, valt aan de westkant van de Vogezen, waar in etappes opdelen; langs de route liggen zo’n de lucht moet stijgen. De zomers in de Rijnvlakte 20 campings en minstens 40 camperplaatsen. Mij kunnen aardig warm zijn. kostte het, in het voorjaar, geen enkele moeite om aan het eind van de dag een leuk plekje te vinden. Bugatti’s tussen de druiven Met de klok mee: Zoals gezegd, de route is afdoende bewegwijzerd Bij aankomst in de Elzas rij ik meteen naar lekker toeren; veel maar dat neemt niet weg dat je af en toe misschien Marlenheim, het begin van de wijnroute. fietsroutes in de Elzas; geen bordje ziet waar je het wel verwacht. Pik in Met enkele dorpen en mooie weggetjes langs choucroute, zuurkool een van de eerste plaatsen in de Elzas bij de VVV wijngaarden is de toon gezet – dat wordt met vlees; twee keer een folder mee met kaartjes van de route. genieten. In Molsheim kom ik terecht op de de kerk van Rosheim; De Elzas is een relatief droge streek. Bijna al het aardige Camping Municipal, tien minuten lopen onder; Rosheim water dat in wolken vanaf de oceaan Frankrijk van het centrum. Het oude handelsstadje telt tal van laatmiddeleeuwse huizen en een aantal renaissancegebouwen, zoals de veelgeroemde Metzig (1525), het pronkgebouw van het slagersgilde. Het centrale plein biedt enkele mooie terrassen en je kunt hier tot laat in de avond eten. Slenteren door de steegjes en straatjes van de wijnbouwersplaats loont de moeite. Bij het wat vervallen karthuizerklooster vind je La Fondation Bugatti. De Milanees Ettore Bugatti, bouwer van exclusieve automobielen, vestigde zich hier in 1909 (Duitse tijd) en bouwde tot aan de Tweede Wereldoorlog vooral race- en sportwagens. Liefhebbers van de oude en de huidige Bugatti’s kunnen terecht in het automuseum van Mulhouse. Liever een groene wandeling? Vanuit het centrum loop je zo de wijngaarden in.

Van Rosheim naar Ribeauvillé Wie de Elzas-wijnroute rijdt, komt door of vlak langs tientallen dorpen en stadjes. Als je een week

26 • TopCamper 18 • oktober 2019 Frans of Duits? Frans natuurlijk! En Duits. Hoewel tegenwoor- dig in het straatbeeld de Franse sfeer en cultuur bepalend zijn, lijkt de associatie met Duitsland nooit ver weg. Menukaarten, richtingborden en winkelruiten tonen heel wat namen die er op zijn minst Duits uitzien. De vele vakwerkhuizen doen misschien ook aan Duitsland denken; terecht wel, maar in Noord-Frankrijk (Champagne, Norman- dië) komt vakwerk, colombage, ook veel voor. De Elzas, de uiterste noordoosthoek van Frank- rijk – door de Rhin/Rhein van Duitsland geschei- den, heeft enkele ingrijpende machtswisselingen meegemaakt: Frans tot 1871, Duits tot 1918, Frans tot 1940, toen de Duitse bezetting en vanaf 1945 weer Frans. Bepalend voor het ‘Pruisische’ aanzien van steden en stadjes is mede de bouwstijl van overheidsgebouwen en huizenblokken na 1871, toen Elzas-Lotharingen Duits grondgebied was; de Als je een week de tijd neemt, Duitsers hanteerden veelvuldig de zware stijl van kun je alle dorpjes bezoeken de Gründerzeit, hoog en imposant.

Boven: Andlau; midden: bij de tijd neemt, kun je ze allemaal bezoeken. Ik gevel met alleen links een toren; die steekt ruim Türckheim; onder: ooievaars was ongeveer drieënhalve dag op deze route en boven de Rijnvlakte uit. Barr is een gezellig stadje, zie je tegenwoordig weer maakte een selectie. Dat een aantal plaatsen hier maar deze keer rij ik er voorbij. Het kleine Andlau overal in de Elzas niet wordt beschreven, betekent niet dat ze de – wel veel wijnhuizen – is zo mooi gelegen dat ik moeite niet waard zijn. Bijna alle dorpjes hebben daar een serie foto’s maak. Ribeauvillé lijkt me een gemeen dat ze in het mooie heuvelachtige aardig stadje om vanavond te eten. Camping Pierre landschap tussen de wijngaarden liggen, dat er de Coubertin heeft ruim plaats en ligt nauwelijks wijnboeren zijn met caves waar je kunt proeven tien minuten fietsen van het langgerekte oude en dat er schilderachtige plekjes zijn en mooie centrum. Aan alle kanten zie je de wijngaarden uitzichten. om het stadje, en een drietal kastelen. Vanaf de Binnen de 13e-eeuwse stadsmuur van Rosheim camping komend voert de Grand’Rue geleidelijk staat de prachtige romaanse kerk Saint-Pierre- omhoog. Deze hoofdstraat slingert wat langs et-Saint-Paul, opgetrokken uit gele zandsteen, mooie vakwerkhuizen, winkels, cafés en een meesterwerk van Rijnlandse bouwkunst. restaurants. Het vinden van een terras kost hier De buitenkant is rijk aan gebeeldhouwde geen enkele moeite. Na ongeveer een kilometer mensen en dieren. Een blikvanger binnen is ben ik in de oude stad beland, het hoogst gelegen de ronde zuil met een versierd kapiteel en deel, niet per se het mooiste. Terugkuierend daaronder 21 gebeeldhouwde kopjes. De VVV overweeg ik het culinaire aanbod. Zoals wel meer heeft informatie over Le Parcours du Vigneron, toeristen blijf ik haken bij het gezellige terras wandelingen van 5 en 8 km door de wijngaarden. van Zum Pfifferhüs (Grand’Rue 14), een echte In het stadje Obernai loop ik wat vluchtig door Winstub met Elzassische gerechten en uiteraard de toeristische Rue du Marché. Het klepperen lokale wijnen. Kenners raden, om gelijke redenen, dat ik hoor, zijn de ooievaars, hoog op een dak. ook Auberge Au Zahnacker aan; die ligt bij de Op dit deel van de route kun je, op uitzichtrijke rotonde aan het begin (of eind, zo je wilt) van de punten, bij mooi weer de karakteristieke vorm Grand’Rue. De wijn is er betaalbaar; hun eigen van de kathedraal van Straatsburg zien, een hoge Clos du Zahnacker, een melange van riesling,

oktober 2019 • TopCamper 18 • 27 28 Elzassische wijnen De Elzas kent hoofdzakelijk cépagewijnen; die worden van één druiven- soort gemaakt. Vier van de zeven elzasdruivenrassen worden beschouwd als ‘edele druiven’: riesling (verfijnd fruitig, droog – de topwijn bij schaal- en schelpdieren en de Elzasspecialiteit zuurkool), pinot gris (vroeger tokay genoemd; weelderig, stevig, rond), gewürztraminer (krachtig en soms toch zacht, rijke aroma’s, kruidig) en muscat (fruitig, droog). Alleen van deze druiven mag een grand cru worden gemaakt. En in de Elzas is een grand cru ook echt een gecontroleerde kwaliteit van een uitstekende wijngaard. Dat de wijnen altijd naar de druif worden genoemd, zorgt voor een grote naamsbekendheid. Andere elzasdruiven zijn: sylvaner (fris en licht, dorst- lessend), pinot blanc (zacht, verfijnd, fris en soepel) en pinot noir (enige druif voor rode wijn en rosé, kersengeur). De edelzwicker wordt gemaakt van een melange van (edele) elzasdruiven, de samenstelling en verhoudin- gen verschillen sterk. De mousserende wijn uit de Elzas – toenemend populair in Frankrijk – heet crémant d’Alsace; die is er vooral in wit maar ook in rosé. In de winkel zijn elzaswijnen herkenbaar aan de smalle, hoge, groene fles, verplicht voor alle niet-mousserende wijnen. In de marketing wordt veel nadruk gelegd op de verbinding tussen product en bodem (terroir), temeer daar de Elzas zeer verschillende bodemsoorten kent. Elzaswijnen mogen tegenwoordig ook niet meer buiten de streek worden gebotteld.

gewürztraminer en pinot gris is wél duur, maar die loopt geleidelijk tegen de helling omhoog. In veel wordt dan ook hogelijk geprezen. zijstraten zijn de steile wijngaarden te zien. In het centrum is geen gewone winkel te bekennen, Het drukbezochte middendeel hier vind je alleen souvenirs, wijn en eten; en veel Terecht of niet, de meeste toeristen trekken naar horeca natuurlijk. het middendeel van de Route des Vins, tussen Op weg naar de volgende toeristentrekker stop Ribeauvillé en Colmar. Riquewihr en Kaysersberg ik even ‘achter’ het wijnstadje Kientzheim, bij zijn eigenlijk ook wel de onbestwiste toppers, de 14e-eeuwse stadsmuur. Hier beginnen direct Boven: de wijnroute maar er zijn ook rustiger plaatsjes met veel de glooiende wijngaarden. Het is een heerlijk is behoorlijk charme, Kientzheim bijvoorbeeld. Natuurlijk mijmerplekje. Ik loop om het stadje heen, langs de bewegwijzerd; midden: maak ik een wandeling door het Valkenburg buitenmuurse tuinen en de begraafplaats; binnen beeldje op de romaanse van de Elzas, Riquewihr. Het voornamelijk de muur is het vrij rustig. Iets verder ligt het zeer kerk in Rosheim; 16e-eeuwse stadje is erg aantrekkelijk, maar wordt toeristische Kaysersberg dat ook grossiert in oude onder: Kintzheim overlopen. De (ooit) schilderachtige hoofdstraat vakwerkgevels, behangen met veel geraniums. Maar het is wat minder gelikt dan Riquewihr. Na de kerk met een imposant vleugelaltaar loop ik de hoofdstraat door en ga bij Hostellerie du Pont linksaf, de brug over; idyllisch plekje hier. Ik loop nog even door om het geboortehuis (museum) van Albert Schweitzer, arts en wereldburger uit de eredivisie, te bekijken. Colmar ligt nu vlakbij, maar ik laat het links liggen. Niet omdat het niet aantrekkelijk is – de oude stad is schilderachtig en het Isenheimer Altar van Matthias Grünewald is alleen al de trip waard – maar het drukke stadstoerisme verstoort een beetje de plattelandsrust van de wijnroute.

Het zuidelijke deel van de wijnroute Voorbij Colmar zet ik de camper op Camping des Trois Châteaux in Eguisheim, een aardig en rustig terrein; vanaf veel plekken heb je zicht op de drie kasteeltorens die boven de met wijnranken begroeide helling staan. Eguisheim is een bijzonder plaatsje omdat het centrum bestaat uit drie ringstraten rondom het dorpsplein.

oktober 2019 • TopCamper 18 • 29 VEERSYSTEMEN making everyday smoother

ONTDEK DE MOGELIJKHEDEN VAN ONZE VEERSYSTEMEN ERVAAR DE ULTIEME RIJERVARING

VB-FullAir VB-SemiAir VB-CoilSpring

Volledige luchtvering Hulpluchtvering Hulp-/verzwaarveren

Geniet van een aangename rit met de veersystemen van VB-Airsuspension. Naast de sterk verbeterde veiligheid, ervaren zowel de bestuurder als de inzittenden meer comfort. Reis met onze veersystemen op de meest prettige manier, elke keer weer.

www.vbairsuspension.com Bij Guebwiller, een stadje met maar liefst vier Boven: de middeleeuwse grands crus, is de overgang naar meer industrie tuin bij klooster Murbach; al waarneembaar. Iets van de wijnroute af ligt het notentaarten in Riquewihr; gehucht Murbach, een must voor liefhebbers van midden: het prachtige de romaanse bouwkunst. In een stil, groen dalletje Isenheimer altaar in groeide in de middeleeuwen de benedictijnenabdij Colmar; onder: de Saint- hier uit tot een machtig en rijk klooster. Vanaf de Thiébautkerk van Thann 16e-eeuw was de macht echter tanende. De grote biedt mooi beeldhouwwerk, romaanse kerk raakte in verval; alleen de twee binnen en buiten fiere torens zijn nog over, met het dwarsschip en de rechthoekige apsis – evengoed de moeite waard! Het is hier, zeker bij goed weer, sowieso een fijn plekje: de beek ruist, de vogels zingen, de tuinen staan er mooi bij; verkeer is er niet. Vergeet niet de middeleeuwse bloemen-, kruiden- en groentetuin achter de Mairie te bekijken. Vorig jaar is de kloosterherberg herbouwd (ma. gesl.).

Thann, formeel het eindpunt De Rue des Remparts, de ‘middelste’, is het Als ik hier rondloop, zakt het wijnroutegevoel schilderachtigst, bijna een aaneenschakeling van een beetje weg. Dat neemt niet weg dat Thann middeleeuwse huizen en huisjes. Ten zuiden van leuk genoeg is om even te bezoeken, al is het Eguisheim reizen veel minder toeristen op de maar om de gotische kerk Saint-Thiébaut te Route des Vins en zijn de plaatsjes veel minder bekijken. De westgevel, de voorkant, is een orgie opgefleurd; authentieker, zou je ook kunnen van 15e-eeuws beeldhouwwerk. Hier wordt het zeggen. Ik pik Rouffach eruit om de camper even leven van de maagd Maria uitgebeeld, meer dan neer te zetten en een wandelingetje te maken. 450 personages zijn uit het zandsteen gehouwen. Dat is niet onaardig, er heerst een wat ouderwetse Binnen zit het houtgesneden koorgestoelte uit sfeer. De kerk, in drie kleuren zandsteen, toont een 1442 vol met kleine geestigheden, zoals de bonte mengeling van stijlen. zittende figuurtjes op de leuningen. <

Wijnfeesten Zoals in veel wijngebieden vinden ze ook in de Elzas dat lange zomeravonden zich goed lenen voor een wijnfeest. Gedurende de hele zomer vinden de Fêtes du Vin plaats. Kelders en binnenplaatsen van wijnboerderijen zijn opengesteld, gezellige eettafels buiten, op- tochten, concerten – een feestelijke dorpssfeer. Het wijnfeest van Eguisheim, eind augustus, is een van de grootste. In de oogstmaanden september en oktober zijn er ook wel feesten, maar niet zo veel.

oktober 2019 • TopCamper 18 • 31 Dreamer D62 Select Limited VERRASSEND INNOVATIEF EN ‘BY RAPIDO’

Rapido in het Franse Mayenne, tussen Normandië en Bretagne, is een grote speler op de campermarkt. Behalve het merk zelf omvat de Groupe Rapido nog twaalf merken, zoals Dreamer met zijn buscampers. Omdat ook de merken Westfalia en Campérêve onderdeel zijn van het Rapidoconcern, is er veel knowhow over buscampers in de groep.

Tekst: CamperCaKe Het programma van Dreamer omvat de 2020 met drie nieuwe indelingen uitgebreid: de Foto’s: fabrikant instapserie Fun en het iets luxere label Select. compacte D 55 Limited van 5,99 m, de D 68 van Onderscheidende indelingen bepalen deels het 6,36 m met twee enkele bedden en, de kers op de succes van het merk. De Selectserie wordt voor taart, de D 62. Op een lengte van slechts 6,36 m ervaren we een verrassende bewegingsruimte. Kijk je mee?

Opbouw Deze nieuwkomer staat op een Fiat Ducato met de nieuwe 140 pk dieselmotor met AdBlue. Meer power? Kies dan de 160 of 180 pk motor, idealiter met de nieuwe 9-traps automatische versnellingsbak. Dankzij de standaard luchtvering achter biedt deze Dreamer Select Limited een comfortabel rijgedrag. Het panoramische skyroof verschaft de wagen allure. Voor de buitenkleur kun je kiezen uit drie metalliclakken: lichtgrijs, donkergrijs en wit. Een pluspunt vormen de goed ogende inbouwramen van Polyplastic met aluminium frame. Goed voor elkaar is de XHP Xtrem isolatie, een polyurethaanverbinding, terwijl 2,5 cm Styrofoam de vloer isoleert. Wat

32 • TopCamper 18 • oktober 2019 CAMPERNIEUWS

opbergruimte betreft, rechts onder het bed past het campingmeubilair. Een hordeur in de de grote schuifdeuropening houdt insecten buiten.

Slapen en baden Bij binnenkomst verrast vooral de bedopstelling achterin: een Frans bed met de douche- en toiletruimte ernaast. Deze opstelling biedt een enorm ruimtegevoel en is uniek in de buscamperwereld. De breedte van het bed is Technische gegevens (opgave fabrikant) beperkt zodat je knus bij elkaar ligt, het is per slot Chassis Fiat Ducato light van rekening een buscamper. Een handig snufje is Motor standaard 140 MultiJet2 Euro 6d-Temp de uitschuifbare trede om in bed te stappen: even Max. vermogen 104 kW (140 pk) bij 3500 tpm aantikken en voilà! Bij het bed is een speaker Max. koppel 350 Nm bij 1400 tpm met tiptoetsbediening gemonteerd. Verbazend Wielbasis 404 cm knap is de enorme opbergruimte waarbij vooral Lengte 636 cm de grote hang/legkast lof oogst. Trouwens, achter Breedte 205 cm de schuifdeur onder het bed raak je ook het Hoogte 263 cm nodige kwijt. Dan de lange, smalle toiletruimte Stahoogte 188 cm links achterin, die heeft alles aan boord wat Maximummassa 3500 kg nodig is. Het hooggeplaatste Thetford draaitoilet Rijklaar gewicht ± 2925 kg is comfortabel, het wasbakje ontbreekt niet. Laadvermogen ± 575 kg Verwacht geen royale doucheruimte, maar even Bed achter 198 x 125 cm opfrissen behoort tot de mogelijkheden. Dinettebed 185 x 100 cm

Wonen en koken Ronduit luxueus oogt het keukenblok dat achter de dinettebank staat. Deze bijzondere indeling levert veel bewegingsruimte op. Praktisch is het tweepits gasstel met glazen onderplaat, snel schoongemaakt. De zes laden hebben een centrale vergrendeling en de kruidenpotjes staan binnen handbereik tegen de wand. Naast de schuifdeur staat een smalle, hoge Dometic koelkast (135 l) met zowaar een smalle apothekerskast ernaast. Dat allemaal in een bus! De zithoek voorin is conventioneel maar comfortabel. De zitting van de dinettebank is uitschuifbaar, zo krijgen de bovenbenen een betere ondersteuning. En met twee grote dakramen en het trendy, lichte interieur is het heerlijk licht binnen. De zithoek telt vijf zitplaatsen. De gaskast die voor de halve schuifdeur staat heeft een zitkussen, de gasflessen zijn aan de buitenkant bereikbaar. Wel jammer dat dit bankje het draaien van de passagiersstoel enigszins belemmert. Tijdens duisternis attenderen verlichte kattenogen je extra op de afstap bij de zithoek. Fraaie designverlichting geeft ’s avonds een gezellig woonsfeertje.

Resumé In de populaire buscamperwereld is deze Dreamer D 62 een opvallende verschijning. Alleen al het feit dat je elkaar binnen gewoon kunt passeren is bijzonder in dit segment. Voor een vanafprijs van € 67.100 staat er een smaakvolle camper voor veel reisplezier. <

oktober 2019 • TopCamper 18 • 33 De Fiat Ducato krijgt nieuwe motoren ... ÉN EEN ECHTE AUTOMAAT

In Europa worden ongeveer 120.000 campers per jaar gebouwd. Daarvan heeft ongeveer 75 procent een Fiat Ducato als basisvoertuig. Fiat is dus de absolute leider in de campermarkt.

Tekst: CamperCaKe Al snel na de introductie in 1981 bleek deze Fiat Foto’s: Fiat Professianal, een geliefde auto om een camper op te bouwen. CamperCaKe Niet alleen de buscamper werd populair, ook het speciaal door Fiat ontwikkelde chassis voor de campers werd een groot succes. Van de campers die in de jaren 80 van de vorige eeuw op basis van de Ducato zijn gebouwd, rijden er nog aardig wat probleemloos rond. Dat aan de Ducato permanent wordt ontwikkeld, zien we bij modeljaar 2020: Fiat komt met compleet nieuwe motoren op de proppen.

Nieuwe euronorm Die vernieuwing is ook noodzakelijk om te kunnen voldoen aan ‘Euro 6d Temp’. Dat is de nieuwste emissienorm, nieuwe diesels moeten er vanaf september 2019 aan voldoen. Die norm omvat In de Ducato zit de vulope- de WLTP (Worldwide harmonised Light vehicles ning voor AdBlue onder de Test Procedure) en de on-road RDE (Real Driving dop van de brandstoftank Emissions) test. Daarom zijn voor modeljaar 2020

34 • TopCamper 18 • oktober 2019 TECHNIEK

alle campers op Fiat Ducato voorzien van de

MultiJet2 Euro 6d-Temp motor. Deze is uitgerust met de AdBluetechniek. AdBlue is een oplossing die bestaat uit 32,5 procent ureum en 67,5 procent gedemineraliseerd water. AdBlue zit in een afzonderlijk tankje van 15 liter waarvan de vuldop onder de tankdop zit. Het middel wordt in de hete uitlaatgassen ingespoten vóór een speciale katalysator. De bij de verbranding in de motor van diesel gevormde stikstofoxiden worden hierdoor omgezet in elementair stikstof en water. enthousiasme kende geen grenzen. Wat een Om gewichtstoename door de AdBlue-installatie verbetering, die 9-trapsautomatische transmissie te voorkomen, heeft Fiat het AdBluetankje in ten opzichte van de oude gerobotiseerde 6-bak. Bij de brandstoftank ingebouwd. Hierdoor is de de oude versie moest je het automatisch schakelen capaciteit van de dieseltank verkleind van 90 naar een beetje helpen met je gaspedaal, nu verloopt 75 liter. het schakelen echt automatisch! Fiat claimt dat de nieuwe motoren maar liefst 5 procent minder Een 9-trapsautomaat brandstof gebruiken. Daar staat wel tegenover Boven: campers op basis De spectaculairste verandering is zonder twijfel dat je om de ongeveer 10.000 km AdBlue moet van een Ducato in 1986; de nieuwe automatische versnellingsbak voor bijvullen. midden links: bij een inte– de Ducato, afkomstig van ZF (Zahnradfabrik graal van Rapido zit de Ad- Friedrichshafen). TopCamper kreeg de primeur Motoren met een hoger koppel Bluevuldop binnen; rechts: onze eerste kennismaking om te gaan rijden met een wagen die was Het motorenaanbod begint met de 2,3-liter MultiJet2 uitgerust met deze nieuwe automaat. Nou, ons met een vermogen van 120 pk bij 2750 toeren met Fiats nieuwe automaat

oktober 2019 • TopCamper 18 • 35 KWALITEIT. VERTROUWEN. THUIS.

VOORPRET op de mooiste momenten

Wanneer u de nieuwe gelimiteerde editie Grey Selection 150 binnenstapt, laten we het dagelijks leven even buiten. Deze compacte camper is van binnen en buiten een lust voor het oog. Hij is innemend met zijn vriendelijke en functionele bin- nendesign – en inclusief vele voorzieningen.

HIGHLIGHTS INCLUSIEF EXTRA Q Voor maximaal 4 personen UITRUSTING Q Skyroof boven de cabine T.W.V. CIRCA Q Slimme oplossingen voor bergruimte 9.900 Q XXL deur, 70 cm mét hordeur € Q Handmatige cabine airco Q Geïntegreerde achteruitrijcamera Q iNet Box (app-bediening) De Grey Selection 150 is binnenkort verkrijgbaar bij uw LMC dealer.

WWW.LMC-CARAVAN.BE en een maximum koppel van 320 Nm bij 1400 Tip: als je overweegt om toeren. Deze instapmotor levert iets meer vermogen en maar liefst 10 procent meer koppel dan de een nieuwe camper aan voorganger, een 2-litermotor, en is gekoppeld te schaffen, kies dan voor aan een handgeschakelde versnellingsbak. Dan komt de motor met 140 pk bij 3500 toeren, die de 160 met automaat met zijn koppel van 350 Nm (ruim 9 procent meer dan de ‘oude’ 130 MultiJet) bij slechts 1400 toeren buitengewoon veelzijdig en soepel Overigens heeft Fiat alleen de motoren gewijzigd; is. De 140 pk-versie is beschikbaar met zowel het buitenaanzicht blijft onveranderd, net als de een handgeschakelde versnellingsbak als de dertien jaar oude cabine. Het aanduidingsplaatje geavanceerde ‘9Speed’-automaat. Dan is er de op de rechterzijde van het spatbord laat zien variant met een vermogen van 160 pk bij 3500 over welke motor de camper beschikt. Bij toeren, die in de versie met automatische transmissie integraalcampers is de uitvoering van het een maximum koppel van 400 Nm bij 1500 basisvoertuig helemaal niet zichtbaar. toeren levert. Deze krachtbron heeft een versterkte krukas met extra grote lagers, speciale zuigers en EcoPack een specifieke turbocompressor en kan een lange De Ducato’s bezitten standaard een EcoPack. levensduur waarborgen. De top van het gamma Dit pakket technologische oplossingen om

bestaat uit de 2,3 MultiJet2 met een vermogen van het milieu minder te belasten bestaat uit een 180 pk bij 3500 toeren en een maximum koppel stop-startsysteem, een ‘slimme’ dynamo, een van 400 Nm in combinatie met de handgeschakelde elektronisch gestuurde brandstofpomp die versnellingsbak. Wordt deze motor gecombineerd verbruik en verbranding efficiënter maakt met de nieuwe negentrapsautomaat, dan is het plus een ecoschakelaar die de bestuurder kan koppel maximaal 450 Nm, ruim 11 procent meer benutten om zo zuinig mogelijk te rijden. De dan zijn voorganger. schakelaar biedt keus uit drie rijprogramma’s: Normaal, Eco – voor een soepeler acceleratie en een speciale schakelstrategie om een zo laag motor vermogen koppel verbruik uitstoot CO2 v.a. 1400 rpm l/100 km g/km mogelijk brandstofverbruik te realiseren – en Power. Die laatste stand biedt een snelle motor- en 120 120 pk 320 Nm 7,4 - 7,6 193 - 201 transmissierespons voor optimale prestaties. Vooral bij 2700 rpm de 180-versie in de Powerstand is, qua prestaties, 140 140 pk 350 Nm 7,4 - 7,6 193 - 201 het summum voor de grotere campers. bij 3500 rpm Let op, de ‘slimme’ dynamo zorgt ervoor dat 160 160 pk 380 Nm 7,0 - 7,2 185 - 191 alléén de motoraccu wordt geladen; als die vol bij 3500 rpm aut.: 400 Nm is, stopt het laden. Om ook de huishoudaccu van 180 178 pk 400 Nm 7,4 - 7,6 193 - 200 de camper vol te krijgen tijdens het rijden is een bij 3500 rpm aut.: 450 Nm booster noodzakelijk. Sommige camperfabrikanten bouwen een booster standaard in. Cijfers voor verbruik en uitstoot gelden voor de bestelwagen; campers zijn zwaarder en zullen Rijassistentiesystemen meer verbruiken. De nieuwe Ducato biedt optioneel moderne De 160 is volgens Fiat het zuinigst met brandstof rijhulpsystemen die de bestuurder in staat stellen

en geeft de minste CO2-uitstoot. om de camper beter onder controle te houden.

oktober 2019 • TopCamper 18 • 37 Zet uw camper binnen 2 minuten recht!

Hét camper levelsysteem

Met één druk op de knop waterpas

Uitstekende prijs-kwaliteit verhouding

Service in heel Europa

Meer weten? www.ep-hydraulics.nl

LEVELSYSTEEM | SNEL WATERPAS Tarwestraat 51 Tel.: +31 (0)25 2626151 [email protected] QUALITY FOR LIFE E&P Hydraulics 2153 GE Nieuw Vennep Fax: +31 (0)25 2621995 www.ep-hydraulics.nl • Dodehoekbewaking: werkt met radarsensoren die in de achterbumper zijn gemonteerd. Deze signaleren naderende voertuigen die buiten het gezichtsveld van de bestuurder (door ramen en spiegels) vallen. • Detectie van kruisend verkeer achter de auto: maakt gebruik van dezelfde radarsensoren in de achterbumper om voertuigen te signaleren die van opzij naderen wanneer de auto achteruit rijdt. Kan dus ongevallen tijdens het achteruitrijden voorkomen. • Noodstopregeling: systeem dat obstakels herkent en, na te hebben gecontroleerd of er onmiddellijk gevaar voor een botsing bestaat, de bestuurder waarschuwt en zo nodig ingrijpt door automatisch een noodstop uit te voeren. • ‘Lane departure warning system’: waarschuwt de bestuurder met akoestische en visuele signalen als de auto onbedoeld de rijbaan verlaat. • Verkeersbordherkenning: een camera achter Infotainment de voorruit herkent verkeersborden met De nieuwe Ducato biedt een uitgebreid snelheidslimieten en inhaalverboden; deze infotainmentaanbod. Het nieuwe systeem. heeft worden op het infoscherm in het dashboard een 7-inch touchscreen, USB-aansluitingen en een weergegeven. DAB-radio. In het ingebouwde navigatiesysteem • Grootlichtassistent: schakelt het grootlicht in de kunnen de afmetingen van het voertuig worden koplampen automatisch in om het zicht in het ingevoerd, waarna bij de routeberekening te lage donker te verbeteren en uit om verblinding van doorgangen en te smalle wegen worden vermeden. tegenliggers te voorkomen. Een functie die camperbestuurders beslist zal • Regensensor: activeert de ruitenwissers zodra het aanspreken. begint te regenen en stemt de wissnelheid af op Dit nieuwe systeem biedt ook Apple CarPlay- de intensiteit van de regenval. integratie en Android Auto-ondersteuning. • Schemersensor: schakelt bij onvoldoende Daarmee kun je bepaalde functies en apps van buitenlicht automatisch het dimlicht in en je smartphone op het scherm projecteren en schakelt dat weer uit als er voldoende licht is. gebruiken zoals bellen, navigeren en muziek, • Bandenspanningsbewaking: systeem dat luisterboeken en podcasts afspelen. Als je permanent de bandenspanning controleert en alleen in de camper zit, gaat dat het best met meldt eventueel spanningsverlies direct op het de spraakassistent; je telefoon vasthouden is infoscherm in het dashboard. in Nederland verboden. Apple biedt Siri, voor Niet iedere camperfabrikant zal deze systemen Android zal de Google Assistent beschikbaar aanbieden en voor de integrale en halfintegrale moeten zijn. Dit soort systemen is sterk in campers zijn enkele systemen (die in de achterkant ontwikkeling, in de nabije toekomst zal er nog veel van de bestelwagencarrosserie zijn ingebouwd) meer mogelijk zijn. zelfs niet leverbaar. Integraalcampers moeten het ook stellen zonder de extra functies in de Samenvattend kunnen we stellen: de upgrade binnenspiegel, want die heeft een integraal niet. van de motoren is niet alleen een verbetering op Voor buscampers zullen deze systemen wel milieugebied, ook de rijprestaties zijn aanzienlijk beschikbaar zijn. beter dan die van z’n voorganger. <

oktober 2019 • TopCamper 18 • 39 Benimar Amphitryon 957 – goed gastheerschap

Het merk Benimar, onderdeel van de Triganogroep, is de enige Spaanse loot aan de kampeerautoboom. Voor 2020 is Benimar er eindelijk in geslaagd een volwaardige, goed gebouwde integraal te presenteren. Wel even wennen, een nieuwe integraal én een nieuwe naam: Amphitryon. Deze naam uit de Griekse mythologie kreeg in de moderne tijd de betekenis ‘gulle gastheer’.

Tekst en foto’s: Er zijn twee indelingen met eenpersoonsbedden en achter de passagiersstoel, evenals de rest van de CamperCaKe één met een queensbed, alle drie 7,42 m lang. De elektrische installatie. De draaibare pilootstoelen indeling met twee laaggeplaatste bedden en een van FASP zitten perfect. comfortabele badkamer over de gehele achterzijde trekt onze aandacht. Interieur Benimar haakt in op de nieuwe trend in Exterieur camperland, een zithoek met twee tegenover De Amphitryon staat er strak en chic bij door z’n modieuze bestickering. Als basis krijgt deze integraal een Fiat Ducato met de nieuwe 140 pk motor. Als optie zijn de 160 pk motor en de nieuwe 9-traps automatische versnellingsbak verkrijgbaar. Dankzij de sandwichopbouw, die geheel van polyester is, krijgt vochtinwerking geen kans. Fijn dat Alde na twintig jaar weer terug is bij Benimar want deze luxeverwarming (optie) verhoogt het comfort aanzienlijk. De opbergruimte onder het bed rechts achter is beperkt, passen en meten dus wat het campingmeubilair betreft. Echt comfortabel zijn de lage instap en de brede toegangsdeur. Benimar plaatst standaard een booster om de huishoudaccu tijdens het rijden te laden, prima service! Deze accu staat in de bank

40 • TopCamper 18 • oktober 2019 CAMPERNIEUWS

elkaar geplaatste banken. Zo’n loungezit geeft een enorm ruimtegevoel, zeker als je de vierkante tafel nog halveert. Om passagiers onderweg in de rijrichting te laten zitten verander je de banken in twee stoelen, inclusief hoofdsteunen. De moderne interieurlook en fraaie houttint geven een goed gevoel. Prettige details zijn de usb-aansluitingen bij de passagiersstoel en een handige lade naast de bank. De witte bovenkasten vallen in de smaak door de verborgen sluitingen en de praktische open Technische gegevens (opgave fabrikant) vakken eronder. Chassis Fiat Ducato light breedspoor Motor standaard 140 Multijet2 Euro 6d-Temp Koken Max. vermogen 104 kW (140 pk) bij 3500 tpm Het smalle maar ruime keukenblok tegenover Max. koppel 350 Nm bij 1400 tpm de toegangsdeur is een prima keuze want er Wielbasis 404 cm ontstaat zo veel loopruimte. Het driepitsgasstel Lengte 742 cm oogt eenvoudig, de werk- en opbergruimte is Breedte 237 cm dik voor elkaar. Fijn is de afzuigkap, en handig Hoogte 295 cm is een kruidenrekje aan de wand. De smalle Stahoogte 212 cm Thetford koelkast (141 l) beschikt over een grote Max. massa 3500 kg groentelade en staat links van de toegangsdeur. Rijklaar gewicht 3050 kg Een praktische apothekerskast staat ernaast, echt Laadvermogen 450 kg fijn in het gebruik. Bedden achter 195 x 80 cm en 199 x 80 cm Hefbed 200 x 140 cm Slaapkamer De vloer in het woongedeelte heeft twee opstapjes, bij de voorstoelen en naar de slaapkamer. Een decoratieve schuifdeur sluit de gerieflijke slaapkamer af van de leefruimte. Die slaapkamer met twee lage eenpersoonsbedden is een genot. Trouwens, als je het hoofdeinde omhoog zet heb je een fijne leesplek. Naast de grote bovenkasten hebben de bedden enkele laden onder het voeteneinde, altijd praktisch. Wie voor zo’n gerieflijke, lage bedindeling kiest levert wel de garage in. Maar een fietsenrek op het chassis is een prima alternatief. Eventuele gasten kunnen in het hefbed boven de cabine.

Badkamer Het achterste gedeelte van de camper is beslist niet het minste. Hier staat de camperaar een comfortabele badkamer ter beschikking, over de gehele breedte en met alles erop en eraan. Een groot, ondoorzichtig raam in de achterwand geeft snel frisse lucht na een douchepartij. Maar een klein dakluik openzetten kan ook. In de diepe hangkast boven het Thetford draaitoilet past een flinke garderobe.

Resumé Met de Amphitryon 957 brengt Benimar een moderne camper op de markt die de op comfort gestelde camperaar blij maakt, een reisgenoot om veel plezier aan te beleven. Benica, de Nederlandse dealer, biedt de nieuwe integraal aan voor een speciale prijs: € 91.700, inclusief een aantrekkelijke standaarduitrusting. <

oktober 2019 • TopCamper 18 • 41 GENIETEN VAN ETEN, ELKAAR EN HET LEVEN LAAT JE MEEVOEREN MET DE GRIEKSE EETCULTUUR

Spreken van dé Griekse keuken is, in relatie tot een land dat er met zijn meer dan zesduizend eilandjes uitziet als een omgevallen doos LEGO- steentjes, een illusie. Wellicht zou je denken dat dé Griekse keuken bestaat, als je afgaat op de overbekende gerechten die in negen van de tien Griekse restaurants in Nederland worden geserveerd. Niets is echter minder waar. Er is mogelijk geen andere keuken die verspreid over het land zoveel verschillende gerechten en variaties kent.

Tekst: Hans van Bergen

42 • TopCamper 18 • oktober 2019 CULINAIR

Maar om die grote variëteit toe te schrijven aan een versplinterd volk, daarmee zou je de Griekse goden tarten. Per slot van rekening hebben we het hier over een volk dat eensgezind aan de wieg van onze westerse beschaving heeft gestaan, en dat die trots nog altijd op nationaal niveau deelt en uitdraagt. De grote diversiteit in Griekse gerechten komt eerder voort uit geografische factoren. Het land is opgedeeld in een groot deel vasteland, dat aan drie zijden wordt omzoomd door zo’n zesduizend eilandjes. Omdat er grote verschillen zijn in geologische en klimatologische omstandigheden, leveren al die verschillende streken eigen producten op. In het centrale deel van Griekenland grazen vooral de schapen en de geiten. Ze zorgen niet alleen voor vlees maar ook voor melk en kaas. De befaamde feta komt hiervandaan. Ook groeit er volop graan, waardoor deze regio ook bekend staat om de vele soorten brood- en deegproducten. In de zuidelijke Peloponnesos scharrelen vooral de varkens en groeien volop olijf- en citrusbomen. De kusten en eilanden zijn vooral bekend om hun rijke en diverse opbrengsten van de zee.

Olijfolie, graan en wijn Maar is dan iets dat wél eenheid brengt in de Griekse keuken? Wis en waarachtig. Tot in elke uithoek van het land kenmerken de gerechten zich door vaak verbluffende eenvoud en puurheid. De Griekse keuken staat daardoor in de top van de gezondste keukens in Europa. De Grieken zijn niet voor niets de bakermat voor het wetenschappelijk als zeer gezond erkende ‘mediterrane dieet’. De drie zuilen waarop de Griekse keuken steunt, zijn olijfolie, graan en wijn, ook wel de mediterrane drie-eenheid genoemd. Maak echter niet de denkfout dat eenvoudige gerechten ook meteen eenvoudig van smaak zouden zijn. Want dat is een ander universeel kenmerk van

oktober 2019 • TopCamper 18 • 43 het eten in Griekenland. Door gebruik te maken de inrichting van een taverna vaak wat sober en van de rijkdom die zee en land aan vlees, vis, eenvoudig, de sfeer is er altijd warm en uitgelaten. zeevruchten, groenten, kruiden en specerijen Wil je een avond genieten van puur Grieks eten bieden, hebben Griekse gerechten juist misschien en een bruisend schouwspel dat soms iets weg wel de meest uitgesproken en meest krachtige heeft van het klassieke Griekse drama, neem dan smaken van alle keukens in Europa. deze tip ter harte. Laat de toeristische straatjes links liggen en zoek weg van het toeristencentrum Niet even vlug die taverna’s op waar de Grieken zelf eten. Maar er is nog een kenmerk dat alle variaties en Daar is het te doen. Het eten is er authentiek en vormen van gerechten in het hele land verbindt, betaalbaar en de sfeer familiair en warm. Houd de eetcultuur van de Grieken. Eten bestaat voor de er wel rekening mee dat de Grieken pas laat gaan Griek uit zoveel meer dan gauw gauw wat voedsel dineren, doorgaans pas vanaf een uur of negen in en drank wegwerken. Het is een onontrafelbaar de avond of in de zomer zelfs pas rond tienen. Laat samenspel van traditie, in alle rust genieten en eten geldt overigens ook voor de lunch. Die begint de tijd nemen voor gesprekken met vrienden en doorgaans pas rond twee uur in de middag. familie. Je zult zelden een Griek alleen aan tafel zien zitten. Het beeld van luid pratende en druk Meze en mezethes gebarende Grieken rond een tafel waar jong en De familiaire sfeer begint al bij het kiezen van oud bij elkaar zitten, is geen uitzondering maar wat je wilt eten. Het is heel gewoon dat je voor je regel tot in elke uithoek van het land. beslist, even een kijkje neemt in de keuken. Het Deze gewoonte is zelfs zo verankerd in de personeel geeft je graag alle uiteg over de vitrines volkscultuur, dat je wanneer je als eenling naar met ovenschotels, vlees en groentegerechten en een Grieks restaurant gaat, beter even aan kunt vis en zeevruchten, en helpt je graag een keuze geven dat er verder niemand komt. Anders zou te maken. De manier waarop de Grieken hun je wel eens lang op bediening kunnen wachten eten serveren, heeft iets weg van de Spaanse omdat het personeel netjes aan het wachten is tot tapascultuur. Vaak worden gerechten opgediend ‘het gezelschap’ compleet is. als mezethes. Een meze (enkelvoud) is een gerecht dat wordt opgediend in een kleine portie. Sociaal schouwspel Bij een typische Griekse maaltijd wordt de tafel Natuurlijk zijn er in de Griekse restaurants, net als volgezet met verschillende mezethes. Vlees, vis en overal, gradaties. Grofweg heb je in Griekenland groenten, maar ook bijgerechten als kaas, noten, de volkse taverna’s en de chiquere estoria’s. In de olijven en olijfolie. En vooral veel brood. De taverna’s moet je zijn als je de Griekse eetcultuur Grieken gebruiken graag brood bij hun maaltijd. in zijn puurste vorm wilt beleven. Hier speelt zich Kijk er niet van op als er over en weer brood het alledaagse Griekse sociale leven af. En al is wordt gedoopt in de verschillende gerechten.

44 • TopCamper 18 • oktober 2019 De gerechten zijn van en voor iedereen aan tafel en iedereen neemt ervan naar behoefte. Per slot van rekening is eten in Griekenland voor- en allereerst een sociaal gebeuren. Uit eten in Griekenland is dan ook vaak een luidruchtige gebeurtenis. Er wordt volop gepraat, uitbundig gelachen en met armen en benen gezwaaid om het gesprek kracht bij te zetten. En al lijkt het, vooral als je de Griekse taal niet machtig bent, soms alsof de tafelgasten op het punt staan elkaar naar de keel te vliegen, wat je hoort is het geluid van genieten. Genieten van elkaars gezelschap, van het eten, het drinken en het leven.

Borden gooien En als we het hebben over luidruchtig eten, laten we dan ook maar even het cliché erbij nemen van het kapotgooien van borden. Mocht je behoren tot de vele toeristen die zich al weken van tevoren verkneukelen bij de gedachte om tijdens de vakantie in Griekenland legitiem complete serviezen tegen de grond te mogen smakken, laat die hoop dan maar varen. Inderdaad, in vroeger dagen was het een Grieks ritueel om je enthousiasme (kefi in het Grieks) voor een muzikant of danser te tonen, door een bord aan gruzelementen te gooien. Inmiddels is dat gebruik zelfs wettelijk verboden, vanwege het gevaar van rondvliegende splinters. Je kunt als restaurant wel nog een vergunning aanvragen om binnen de perken iets te doen met dit ritueel. Maar de restaurants die beschikken over zo’n vergunning, zijn hoofdzakelijk de echte toeristenrestaurants. De moderne Griek kijkt zelfs een beetje neer

oktober 2019 • TopCamper 18 • 45 U vindt ons in Hal 7 Kampeer en Caravan Jaarbeurs www.hal-7.nl

Een duo van een bijzondere klasse

De Lyseo M Harmony Line is dé nieuwe ster in de #overalthuis-wereld van Bürstner. De zeer aantrekkelijke half-integrale camper combineert de voordelen van het unieke design en comfort van Bürstner op een elegante manier met het Mercedes Benz Sprinter chassis. Een bijzonder meubelconcept, doordachte indelingsoplossingen en de bewezen Mercedes-technologie, voorzien van vele extra‘s en assistentiesystemen op autolevel, brengen het wooncomfort naar een nieuw niveau. Meer informatie vindt u op: www.burstner.com Bürstner GmbH & Co. KG, Weststrasse 33, 77694 Kehl Lyseo M Harmony Line, vanaf € 83.350,00, geldig in Nederland € 83.350,00, geldig vanaf Line, M Harmony Lyseo bedeeld met visgerechten, octopus en schelp- en schaaldieren.

Griekse drank Vergeet ook vooral niet te genieten van de verschillende Griekse dranken. Uiteraard de bekende Griekse ouzo, een destillaat van druiven, verrijkt met kruiden en specerijen waaronder altijd anijs. Net zoals wijnen en gerechten zo gecombineerd kunnen worden dat ze de beste smaken bij elkaar naar boven halen, zo doen de Grieken dat ook met ouzo en gerechten. Er zijn speciale taverna’s, waar voornamelijk ouzo wordt geschonken bij uitstekend bijpassende gerechten, zoals gerookte of gezouten vis, pittige vleessoorten en pikante inktvisjes. Die taverna’s hebben dan de toegevoegde benaming ouzerie of op deze oude traditie. Mocht je je echter toch tsipouradiko. In de krasi of ionos taverna’s worden mee laten voeren in het (toeristische) ritueel van voornamelijk Griekse wijnen geschonken, bij wat borden kapotgooien, onthoud dan voor je echt los zachtere gerechten zoals vleeswaren, pasteien, gaat, dat aan elk bord dat je laat sneuvelen een salades en gerechten met kaas. Een bijzondere en prijskaartje hangt. klassieke Griekse combinatie kun je proeven in een retsinadiko, taverna’s waar de unieke Griekse Proeven op verschillende plekken harswijn retsina wordt geserveerd bij vis en Het grote voordeel van het ontdekken van zeevruchten. Griekenland met de camper, is dat je volop kennis kunt maken met de geografische verschillen in Culinair erfgoed gerechten. Je zult er dan al gauw achterkomen Een rondreis door Griekenland is een ontdekking dat de verwesterde Griekse gerechten zoals die van smaken, culturen en tradities. Het zijn de doorgaans in Nederland worden geserveerd, opbrengsten en soms onaangetaste culinaire een zwakke afspiegeling zijn van de werkelijke erfstukken van duizenden jaren Griekse diversiteit en rijkdom van de Griekse keuken. Juist geschiedenis. Van duizenden jaren cultuur, leven, met de camper is het gemakkelijk om terecht te koken en eten. Het bijzondere aan de Griekse komen in kleine bergdorpen. Daar is het vooral keuken is dat de kooktechnieken, de ingrediënten genieten van varkensvlees, kip en wild. Vaak met en de gerechten door de geschiedenis heen weinig rijke tomatensauzen en kruidige groentegerechten. ingrijpende veranderingen hebben ondergaan. En Hoewel in de steden modernere kooktechnieken zeker, de nieuwe generatie chefkoks in steden als hun intrede hebben gedaan, zijn in de kleinere Athene en Thessaloniki ontwikkelen telkens weer dorpen nog volop de restaurants te vinden waar modernere en inventieve versies van traditionele boven open vuren vlees aan het spit wordt gegrild gerechten, maar in essentie blijven ze met gepaste of geroosterd. Hetzelfde geldt voor vele kleinere trots hun gastronomische erfgoed trouw, zodat stadjes en dorpen langs de kustlijn. Ook daar elke culinaire trip door Griekenland ook een reis is vind je nog de authentieke keuken terug, rijkelijk door de rijke geschiedenis van het land. <

oktober 2019 • TopCamper 18 • 47 VEEL VOORBEREIDING LOONT – EN IS LEUK EEN CAMPER KIES JE NIET ZOMAAR EVEN Wat kan een mens toch lang twijfelen! Wij besloten – zoals zovelen die richting AOW reizen – een kampeerauto aan te schaffen. Met het keuzeproces – welke camper wordt het? – moet je eigenlijk eerder beginnen, één of twee jaar voordat je de camper wilt gaan gebruiken. Dan heb je tenminste ruim de tijd om de voor- en nadelen van alle merken, modellen en types tegen elkaar af te wegen. Een paar keer huren helpt ook enorm.

Op sociale media zijn anno nu heel veel en motorfiets. Vouwwagen, drie caravans. En ervaringen en meningen te vinden; zinnige, maar nu dus een kampeerauto, voor ons tweeën. Een ook heel wat onzinnige, heb ik gemerkt. Dit wordt aanzienlijke groep camperkopers heeft overigens een poging om onze belangrijkste overwegingen géén kampeerervaring, las ik onlangs. Dat zijn op een rijtje te zetten. Let wel: dit zijn ónze bijvoorbeeld ex-ondernemers die ineens een zak overwegingen. Natuurlijk zijn die voor iedereen geld hebben na de verkoop van hun bedrijf, of anders. Daarom ook zijn er zoveel merken, mensen die een boot hadden en daar genoeg van modellen en types … kregen.

Kampeerervaring Hoeveel ruimte heb je nodig? Aan kampeerervaring ontbreekt het ons niet. Het eerste dat oud-caravanners als wij zijn opvalt, Bungalowtent met ouders, later tentje apart met is dat de leefruimte in een camper vrijwel altijd Tekst en foto’s: Willem Laros mijn broer. Dan tentje achterop de fiets, brommer kleiner is. Zelfs in langere voertuigen, met een

48 • TopCamper 18 • oktober 2019 REPORTAGE queensbed bijvoorbeeld, is het ‘wurmen’ om je bed in te komen. ‘Echt een opmerking van een caravanner’, reageerde een camperdealer toen ik hem dit meldde, ‘want de camperbezitter is juist blij met de ruimte onder het bed.’ Camperen is een andere manier van reizen, houden wij ons voor, dus de binnenruimte moeten we niet té veel laten meewegen in de keuze. We zullen meer buiten zijn en meer rijden - in uiterst comfortabele cabinestoelen overigens. We gaan immers meer reizen en minder verblijven. De leefruimte in het voertuig speelt dan een kleinere rol. Over één ding zijn we het snel eens: geen dwarsbed achter de nauwe doorgang tussen toiletruimte en keuken door. Want dan wordt het over elkaar heen kruipen, je stoten in het donker en meer van dat soort ellende. Lengtebedden, maar wel ‘bovenin’ één geheel. Wij hebben geen vakantie zonder een knuffel voor het slapen gaan!

Opbouw of buscamper? Voor ons was dat een serieuze afweging. De opbouwcamper, integraal en halfintegraal, biedt veel meer indelingsvarianten dan een bus. Maar de buscamper is compacter en dat maakt het rijden Eenpersoonsbedden in de lengterichting komen Links en boven: en parkeren eenvoudiger. Na enkele proefritten ook voor in buscampers van 6 m lang, maar dan beurzen zijn een en indachtig onze beoogde manier van reizen wordt de leefruimte in onze ogen te beperkt. Een goede gelegenheid om straks, wordt de keuze gemaakt: wij gaan op keuzemogelijkheid is nog de koelkast: groot of campers te vergelijken zoek naar een buscamper. Met lengtebedden klein? Wij kiezen voor klein: kastruimte vinden wij en inspiratie op te doen dus. Dat levert de volgende (beperking?) in het belangrijker dan koelruimte. keuzeproces op: een buscamper van 6,40 m lang. Nou, dat zijn al aardig wat besluiten. We willen

We zagen heel wat campers voor we de knoop doorhakten – te groot, te klein, verkeerde bedden … doorzoeken is het devies, tot je denkt: yes!

oktober 2019 • TopCamper 18 • 49 De specialist in camper- en caravanverzekeringen!

Waarom Aveco? Nog meer unieke voordelen

Standaard eigen risico van € 150,- bij  365 dagen aaneengesloten reizen met herstel door aangesloten camperbedrijf de camper is toegestaan Unieke verzekeringen voor nieuwe en  Diefstalbeveiliging gratis meeverzekerd jong gebruikte campers  Bij luifel- en/of hagelschade geen Repatriëring van de camper bij ziekte terugval in no-claimkorting standaard meeverzekerd  Uitlenen aan vrienden en familie is Vervangende camper bij schade en pech meeverzekerd Aveco Alarm Centrale 24/7 bereikbaar bij  Geen verhoogd eigen risico bij pech, schade en/of ziekte eenzijdige schade Persoonlijk contact met uw adviseur

8,5

Klanten over Aveco

T (0523) 28 27 29 E [email protected] I www.avecoverzekeringen.nl De Laika Kosmo is zeer comfortabel, maar 7,5 m vinden we te lang; buscamper: parkeren, deur open en genieten; de Hymer B-ModernComfort, Camper van het Jaar 2019 – prachtig, maar boven ons budget

fietsen bij ons hebben: met een buscamper zullen Veel merken, weinig indelingen die dus achterop moeten. De fietsen binnen – in De variatie in indelingen is bij de buscamper de campergarage – is ook fijn, maar dat vergt nu gering, om niet te zeggen minimaal. Er is er maar eenmaal een geheel ander type camper. Die afslag één met de keuken tegenover de schuifdeur (bij hadden we met de buscamper al genomen. Pössl), alle andere hebben de keuken aan de schuifdeurzijde. Stoelen en tafel voorin, bankje Beurzen erachter, toiletruimte daar weer achter en de Het liefst wil je op één dag de verschillende bedden achterin. Meer smaken zijn er eigenlijk campers die in aanmerking komen met elkaar niet. Welke het ook zou kunnen vergelijken. Dat kan op een beurs: we We zijn dan inmiddels aangekomen op het niveau worden, het moest bezochten de Kampeer en Caravan Jaarbeurs in van de merkenkeuze. Daarbij spelen tal van zaken in elk geval een Utrecht (oktober), de CaravanSalon in Düsseldorf een rol: smaak (kleuren, meubels, bekleding, langsslaper zijn – niet (eind augustus) en zelfs de CMT in Stuttgart afwerking), imago van het merk, de mogelijke over elkaar heen (januari). En uiteraard keken we bij een aantal opties en uiteindelijk natuurlijk ook de prijs. Ik had klauteren ‘s nachts; dealers, bij voorkeur die met meerdere merken in vooraf besloten de nog in ons bezit zijnde caravan en een wc aan boord de showroom. niet in de onderhandeling te betrekken maar is voorwaarde

oktober 2019 • TopCamper 18 • 51 WELKOM THUIS.

INPAKKEN. INSTAPPEN. THUIS.

Eindelijk is hij er! Met de T 338 presenteren wij onze nieuwe aanwinst bij de halfintegralen. Overtuig uzelf en bezoek ons tijdens de Kampeer en Caravan Jaarbeurs, Hal 7, stand D 052. www.carado.nl

DE MEERWAARDE VAN MALIBU ZELF ONTDEKKEN!

Onze belofte van de meerwaarde van Malibu:

30° Beste zichtconcept in bestuurderscabine (I) Carrosseriebouw van topklasse

Grootste bergruimte in zijn klasse

Robuuste meubelconstructie met dubbele 2,77 m verbindingstechniek

Malibu Campers in hal 8 / B020 www.malibu-motorhomes.com 52 dat vast anders: we zien ons al staan, heerlijk vrij kamperend aan een Zweeds of Noors meer. Extra accu dus ook, besluiten we. Ja, dan is een zwaardere dynamo wel prettig: dat houdt de boordaccu’s in goede conditie. Maar dan ben je er nog niet. Een mechanische beveiliging is wel een geruststellende gedachte, misschien vereist de verzekering die zelfs wel. Een autoradio, want wij zijn enorme muziekliefhebbers: geen dag zonder Bach. De radio – beter gezegd: het audiosysteem – moet ook kunnen spelen als de auto tot rust is gekomen. De keuze voor een navigatiesysteem is ook nog niet zo eenvoudig. In de campers waarmee ik tot nu toe reed, zat een 2-Din systeem dat ik niet gebruiksvriendelijk vond; maar er zijn veel merken voor een 2-Din systeem. Eigenlijk wil ik een TomTom: de exemplaren die ik gebruik op de motorfiets en in de auto voldoen uitstekend. En ik kan deze zelf via de pc actueel houden. De nieuwe TomTom Camper kan dat zelfs helemaal alleen, zodra er een wifiverbinding is. Dat is toch een deze zelf te verkopen. Met één advertentie op Dan is er nog het fietsenrek: keuze genoeg! Maar droom, zo’n mooie Marktplaats was dat in een paar dagen bekeken. omdat we straks twee elektrische fietsen mee buscamper? willen nemen is de ophanging wel van belang. Opties Liever niet aan de deur(scharnieren), maar aan De lijst met opties is bij elk merk anders. Dat het chassis. Hierdoor wordt de keuze al weer wat maakt het vergelijken van prijzen wel erg moeilijk. beperkter. En de prijs hoger ... Wat bij de één een optie is, is bij de ander standaard aanwezig. Alleen qua voertuig zijn er Goede keuze flinke overeenkomsten: een Fiat Ducato is er nu Wat de uiteindelijke keuze werd, is eigenlijk eenmaal in een aantal varianten en alle merken niet zo interessant. Toen wij ooit een eigen huis bieden die opties ook. Op dit moment in het lieten bouwen zei iedereen: dat moet je twee keer keuzeproces is het advies van een deskundige doen. Want dan vermijd je alle tekortkomingen eigenlijk onmisbaar. ‘Driekwart van de kopers die je tijdens het wonen in de eerste woning hebt kiest voor een automaat’, vertelt een dealer. Maar ervaren. Ook onder camperaars hoor ik deze Fiat heeft toch (nog) geen echte automaat? De wijsheid vaak: ‘de beste camper is je volgende’. keuze voor een verzwaard chassis, heeft dat zin Gezien de uitvoerige procedure – beurzen, of gaat dat ten koste van het laadvermogen? Het dealers, deskundigen, sociale media – die wij verschil tussen 130 of 150 paardenkrachten, is dat hebben gevolgd ben ik er echter van overtuigd dat voelbaar? we een goede keuze hebben gemaakt. Wie weet Met de camper zoeken Een zonnepaneel: op de caravan hebben we dat mag ik later op deze plaats nog eens vertellen of naar wat we echt leuk nooit gehad omdat we op campings altijd ‘aan onze afwegingen inderdaad hebben geleid tot de vinden, dat is ons plan de paal’ stonden. Maar met de camper wordt voor ons (!) perfecte reiswagen. <

oktober 2019 • TopCamper 18 • 53 REPORTAGE

EEN VAN EUROPA’S MOOISTE BERGROUTES FAMEUZE COLS IN DE SAVOIE

Vroeg of laat kom je als camperaar in de Franse Alpen terecht, dat kan bijna niet anders. Met de route die we op deze bladzijden voorstellen, bereis je een deel van de machtige Franse cols, passen die niet zelden voor een beslissing zorgen in de Tour de France. Klinkende namen als Col de l’Iseran en Col du Galibier, om er een paar te noemen. Die Iseran is tevens Europa’s hoogste verharde pasweg, op 2770 m.

Tekst: Harry Schuring Foto’s: Harry Schuring, Savoie Mont Blanc/Chabance/Bijasson

54 • TopCamper 18 • oktober 2019 oktober 2019 • TopCamper 18 • 55 Vorige bladzijden: bij Tignes; boven: weekmarkt in Le Grand Bornand; midden: in een hutje op de flanken van de Galibier is beaufortkaas te koop; in het noordelijke deel van de route is er regelmatig zicht op de Mont Blanc

Goed, je moet van rijden in de bergen houden, Alleen, zeventien bergpassen achter elkaar, dat anders is het niet leuk. Maar een beetje vinden we wat veel van het goede. Wij nemen er liefhebber heeft hier een paar fantastische dagen acht, plus een een kleintje. Dat traject is 384 km met schitterende bergwegen, malse, groene lang en we trekken er vier dagen voor uit. Zo is bergweiden met rustgevend grazende koeien, er onderweg alle tijd voor een wandeling, een hooggebergte met ijsblauwe gletsjers, waar stadje, een museum en lekker lang lummelen in de besneeuwde bergtoppen (meestal) afsteken tegen soms spectaculair hoog gelegen cafés, tussen de knalblauwe luchten. De ware hairpinaficionado fietsers en de motorrijders. Per dag is de pure rijtijd zal de hele route willen rijden. Wij kozen voor het ongeveer drie uur. mooiste deel – dat is natuurlijk discutabel –, van het Meer van Genève tot de vestingstad Briançon. Geopend in 1937 Klassieke autotoeristen, zoals de vicevoorzitter Vier dagen toplandschap van de Touring Club de France, droomden vanaf De gehele Route des Grandes Alpes beslaat de vroege 20e eeuw van een ‘unieke route voor ongeveer 700 kilometer, verbindt zeventien Europa, van ‘de mooiste bergweg ter wereld’. In passen met elkaar en eindigt aan de Côte d’Azur, de 19e eeuw waren grote delen van dit gebied nog in Menton, tegen de Italiaanse grens. Ze voert behoorlijk geïsoleerd, hoewel het Franse leger hier je dus van het wisselvallige bergklimaat naar de en daar voor verbindingen had gezorgd. Met de weldadige warmte van de subtropische Riviera. aanleg van deze toeristische route kwamen nog

56 • TopCamper 18 • oktober 2019 veel meer gebieden en dorpen uit hun isolement. minuten lopen van het Meer van Genève. Door Boven: in de buurt van Het bergvolk kon gemakkelijker de wereld in de stromende regen zien we bar weinig van dat Bonneval-sur-Arc, ten zuiden en nieuwsgierige reizigers konden kennismaken mooie landschap, maar een uitstekend restaurant van de Col de l’Iseran; met het hooggebergte. Vanwege het strategische bij de jachthaven maakt veel goed. De eerste midden: fascinerende wegen belang van de route financierde de Franse staat de dag rijden we 92 km, eerst langs de Gorges du en waterlopen op de zuidelijke nog ontbrekende delen. Met de opening van de Pont du Diable, een spectaculaire kloof waar pasweg van de Col de l’Iseran weg over de Col de l’Iseran in 1937 was de route de Dranse door het Chablaismassief stroomt. compleet. Morzine (1000 m) tikken we even aan; deze wintersportplaats wordt in de zomer aangeprezen Start aan Lac Léman voor gezinsvakanties. Veel huizen met hout, de Acht kilometer vóór startplaats Thonon-Les- hoofdstraat telt voornamelijk cafés en sportzaken. Bains overnachten we naar volle tevredenheid De Col des Gets (1170 m) is onze eerste pas, maar op Camping Le Châtelet in Sciez, een paar is eigenlijk nauwelijks als zodanig herkenbaar.

De weg vinden Omdat de route is bewegwijzerd, met bruine bijvoorbeeld de gele Michelin 328 en 333, borden en in beide richtingen, is het niet de beste autokaarten. Het is handig om moeilijk om haar te volgen. Wel kan het tevoren daarop de route te markeren. Web- gebeuren dat je een bord verwacht en er sites als losapos.com (kijk bij ‘roadtrips’) en toch geen ziet. Zorg voor goede kaarten, moveyouralps.com geven daarvoor uitste- kende informatie. Handig is de scheurvaste kaart ‘Route des Grandes Alpes’ van IGN, de Franse topografische dienst, met aan de zijkant een informatief hoogteprofiel. Leest wat minder lekker dan de Michelin, maar de route is er op voorgedrukt – een kind kan de was doen. Deze kaarten, ongeveer een tientje per stuk, zijn verkrijgbaar bij reis- boekhandels, zeker ook online.

oktober 2019 • TopCamper 18 • 57 Boven: hooggebergtedecor Taninges en Cluses zijn oude industrieplaatsjes. ons verborgen helaas. De Col des Saisies (1633 m) net ten zuiden van de Col Het uurwerkmuseum van Cluses mag de liefhebber is in de winter mooier denk ik. Voor de auto’s van de l’Iseran; de forten ten niet overslaan. We zijn in het dal van de Arve, dat de vele wintersporters zijn enorme asfaltvlakten westen van Modane doen biedt al uitzicht op de Mont Blanc (bij goed weer). aangelegd. Na de pashoogte begint Les Saisies, denken aan Tibetaanse De kleinere D4 naar Le Grand Bornand heeft in alles een station de ski. Wel is er hier, waar kloosters; onder: bij deze kartuizerklooster Le Réposoir voor ons in petto. het gebied van de Grandes Alpes (de hoogste Forts de L’Esseillon is een leuk Niets spectaculairs, wel heerlijk rustig om hier bergen) begint, een massief uitzicht op het Mont klimpark met twee uitdagende wat rond te lopen, bijvoorbeeld door de romaanse Blancmassief. Karakteristieke graasweiden met tyroliennes of ziplines kloosterhof. Door weelderig groen slingert de D4 witgevlekte. licht- en donkerbruine runderen. In de verder naar de Col de la Colombière (1618 m). Tour de France van 1979 kwam Henk Lubberding In de laatste anderhalve kilometer verandert het hier als eerste door. lieflijke, boomrijke landschap met grazende koeien toch nog in een bijna alpiene entourage. Mooie Het echte werk begint afdaling. Beaufort (720 m) is een leuk dorp met aardige hoekjes. In de kerk is de houtgesneden kansel Kaasjes op de markt uit 1722 een bezienswaardigheid. We klimmen In het prettige bergdorp Le Grand Bornand (950 m) 20 km naar de Cormet de Roselend (1968 m), een struinen we na een prettig verblijf op camping prachtige pasweg met veel haarspeldbochten. Vóór L’Escale over de weekmarkt (woensdag) waar de pas kom je in een kom met een stuwmeer. Op vooral kazen als de reblochon en de tomme de de pashoogte is het rustig, er is geen café. Volop Savoie onze aandacht krijgen. Vandaag weer een genieten van het landschap is het devies. Ook de kleine honderd kilometer rijden. We bestijgen afdaling begint prachtig, alpien landschap met de Col des Aravis (1487 m) met de kleine kapel ruime uitzichten. Door de Vallée des Chapieux en van Sainte Anne, ‘zij beschermt de reizigers’. Het langs de woeste Torrente des Glaciers bereiken we bijzondere uitzicht op de Mont Blanc blijft voor Bourg-Saint-Maurice (800 m), een bedrijvig stadje in het dal van de Isère. Boven Bourg liggen de skidorpen Les Arcs, in de jaren 70 aangelegd tegen de hellingen van de Aiguille Rouge (3227 m). Er De beste reistijd zijn moderne nederzettingen op verschillende Een aantal passen is het hele jaar geopend. hoogten: Arc 1600, Arc 1800, Arc 1950 en Enkele hogere passen in deze route zijn Arc 2000. Moderne skioorden als Les Arcs zijn meestal pas in de loop van juni berijdbaar, er veel meer in de Savoie. Ze zijn ontworpen zoals de Col de l’Iseran en de Col du voor skicomfort; inpassing in het landschap en Galibier; en in het zuidelijke deel de Col leefbaarheid – ’s zomers zijn die dorpen vaak de l’Izouard. Doorgaans zijn de bergpassen uitgestorven – waren toen van minder belang. tot eind oktober berijdbaar maar de hoogste kunnen eerder sluiten bij vroege sneeuwval. Het Parc National de la Vanoise Kijk voor informatie over open/gesloten op Camping Huttopia biedt ons aan alle kanten bijvoorbeeld www.alpentourer.nl. Dit is dus zicht op bergen. Een hekje achterin brengt je bij een route voor de zomermaanden. Wil je de de rivier Le Versoyen, dan is het 1,5 km naar het drukte van het hoogseizoen vermijden dan centrum van Bourg-Saint-Maurice, dat overigens zijn de perioden half juni-half juli en begin niet veel bijzonders heeft te bieden. We hebben september tot half oktober ideaal. zin in dag drie (ruim 120 km), de machtige Col de l’Iseran staat op het programma. De weg stijgt

58 • TopCamper 18 • oktober 2019 fortenvesting liggen. Even verder is rechts een parkeerplaats bij een redoute (versterking). De ‘Tibetaanse kloosters’ aan de overkant zijn forten uit 1819-1834. Met deze Barrièrre de l’Esseillon wilde het Huis Savoye voorkomen dat zijn bezittingen in het huidige Piemonte in handen van Frankrijk zouden vallen. Een wandelingetje hier loont de moeite. Je kunt namelijk door een naar enkele bekende skioorden. Voor ons ligt het erg leuk klimpark lopen naar een ‘balkon’ boven Parc National de la Vanoise; in 1963 was dat het het dal. Daar suizen regelmatig joelende personen eerste nationaal park in Frankrijk, mede ingesteld voorbij aan enorme tyroliennes, ook wel ziplines of om de invloed van de sterk groeiende wintersport tokkelbanen genoemd. Ze zweven over een diep in te perken. Tignes laten we rechts liggen, onze gelegen kloof naar de overkant – spectaculair! route leidt naar het beroemde Val-d’Isère (1849m). Modane (1080 m) is niet onaardig, pas bij het De chique wintersportplaats is nogal in trek bij station wordt het een beetje levendig. Hier begint Engelsen. Val-d’Isère biedt een groot aantal zonne- de Fréjustunnel, een belangrijke verbinding met uren en een magnifiek hooggebergtelandschap. In Italië, dwars door een paar drieduizenders. De het centrum wordt gepoogd de sfeer van een Frans tunnel werd in 1980 geopend en is bijna dertien bergdorp uit te stralen – oordeel zelf. kilometer lang, Omdat het gunstig ligt voor de Met de klok mee: in De zeer uitzichtrijke en bochtige weg leidt ons voortzetting van onze passenroute morgen, Bourg-Saint-Maurice is naar de Col de l’Iseran (2764 m). De hoogste nemen we onze intrek op campinkje Le Marintan de Huttopiacamping (verharde) pas in de Alpen biedt fantastische in Saint-Michel-de-Maurienne. De klassieke prachtig gelegen; panorama’s. De afdaling is zo mogelijk nog wielerwedstrijd Critérium du Dauphiné (Libéré) camperplaats bij mooier, kilometers lang tussen besneeuwde bergen streek hier toevallig ook net neer, daardoor was er de Col du Lautaret, – geweldig om hier te rijden! We komen in de nog enig leven in het dorpje aan de Arc. boven de 2000 m; (Haute) Maurienne, een dal waarin industrie een elke pasbedwinger belangrijkere rol speelt dan landbouw. Toptrio: Télégraphe, Galibier, Lautaret – per fiets, met de We passeren het stemmige dorpje Bonneval-sur- Op onze laatste passendag rijden we maar 73 km, motor, de auto of een Arc, om zes kilometer verderop, in Bessans, de maar wel over de Col du Galibier. We hebben camper – wil een foto 15e-eeuwse Chapelle St-Antoine aan te doen, met ruim de tijd om de vele fietsers aan te moedigen, maken als het hoogste name voor de interieurschilderingen – en om de dat begint al bij de Col du Télégraphe (1566 m). punt is bereikt; onze schitterende pasweg te verwerken bij een kop koffie. Het ouderwetse en gezellige ‘Relais du Télégraphe’ Hymer leek zich zit vol met dunne fietsers en dikke motorrijders. prima thuis te voelen Ziplines in het dal van de Arc Er zijn aardige uitzichten, onder meer op het in het bochtenwerk Onderweg naar Modane, vier kilometer voorbij Mauriennedal met de snelweg A43. Iets verder ligt op grote hoogte Bramans, zie je rechts van de D1006 een het praktisch uitgestorven Valloire (1430 m). Dat

oktober 2019 • TopCamper 18 • 59 het over een dikke maand etappeplaats in de Tour zal zijn is alleen aan een spandoek af te lezen. De Col du Galibier (2646 m) is misschien wel de gaafste pas om te rijden – hoog, alpien landschap met gruiswanden en sneeuwresten, zo ver je kunt kijken! De flink stijgende pasweg gaat van groen bebost naar ruig naar woest. We stoppen regelmatig om fietsers aan te moedigen en te fotograferen, en ook om kaas te kopen: op 2150 m is er een hutje waar een mevrouw Beaufort verkoopt. Bram uit Flevoland had het zwaar, vertelde hij; zijn maat was al boven, zijn hele lichaam deed pijn en de laatste kilometer is killing steil. Maar boven kan zijn geluk niet Boven: respect!; steile op, ook al krijgt hij kramp in zijn bovenbeen. straten in de Cité Overigens: voertuigen boven de 3,5 ton moeten Vauban van Briançon; kort voor de pashoogte de tunnel nemen. Bij midden: het wilde goed weer is er uitzicht op onder meer de Mont water van de Durance Blanc en de Monte Viso – iets hoger staat een bij Briançon; onder: de oriëntatietableau. Joop Zoetemelk kwam hier Hymer op de Col du in 1972 als eerste boven en Gert-Jan Theunisse Lautaret met La Meije in 1989. Met een demarrage op de flanken van op de achtergrond de Galibier sloeg Marco Pantani – door velen beschouwd als de beste klimmer ooit – zijn beslissende slag in de Tour van 1998. Dit jaar legde de jonge Colombiaan Egan Bernal hier Hymer B Modern Comfort de basis voor zijn eindzege. Na een geweldige Hymer Nederland stelde ons de T 580 ter beschikking, een halfintegraal afdaling van 9 km kom je op de D1091, die daar op basis van de nieuwe Mercedes Sprinter met voorwielaandrijving. En net de Col du Lauteret (2058 m) bereikt. Dat is een die is uitgerust met de krachtigste motor én de 9 trapsautomaat. Waar kun ‘eenvoudige’ pas, geen hairpins, een brede weg, je zo’n combinatie beter uitproberen dan in de Alpen? Mede vanwege het geen afgronden. Als verbinding tussen Grenoble door Hymer en Al-Ko ontwikkelde lichtgewichtchassis verkoos de ANWB en Turijn is deze weg ook behoorlijk druk bereden. deze Hymer B-MC tot Camper van het Jaar 2019. Wij genoten onderweg Op loopafstand van het gezellige ‘horecaplein’ ligt van de heerlijke vering, het rijcomfort en de krachtige motor in combina- de Jardin botanique alpin met planten uit de Alpen, tie met de voortreffelijk schakelende automaat. Het verbruik lag rond de de Kaukasus, de Andes en de Himalaya. 11 l/100 km. De lengte van 6,99 m wordt goed gebruikt en de indeling en het meubel- En dan begint Het Zuiden design zorgen voor een ruimtelijk gevoel; vooral de diagonale ‘zichtas’, De Lautaret wordt wel beschouwd als de grens van de passagiersstoel tot aan het bed, is een goede vondst. De grote ‘dub- tussen de noordelijke en de zuidelijke Alpen. Door bele bodem’ biedt veel comfort en bergruimte. het dal van de Guisane voert de D1091 in een De basisprijs van de B-MC T 580 is € 84.690. Standaard zijn onder meer kleine dertig kilometer naar Briançon (1326 m), twee airbags, zijwindassistent, keyless start/stop en led-dagrijverlichting. een druk verkeerspunt omdat hier zo’n vier, vijf Ons exemplaar was verder aangekleed met een aantal opties waaronder dalen samenkomen. Eind 17e eeuw werd het de 177 pk-motor en de 9G-Tronic automaat. De optie MBUX-navigatie-/ strategisch gelegen bergstadje door oorlogsgeweld entertainmentsysteem (traploos schaalbare touchkaart!) kunnen we van verwoest. Naar verluidt zijn slechts 2 van de harte aanbevelen. 258 huizen toen niet afgebrand. Lodewijk de Veertiende gaf (vesting)bouwkundige Vauban – zijn werk kom je in heel Frankrijk tegen – de opdracht de bovenstad van Briançon te herbouwen en tevens te versterken. In 1815 bleek nog de kracht van de vesting. Met slechts zeshonderd manschappen, tegen twaalfduizend van de vijand, werd een beleg van drie maanden doorstaan. De bovenstad, nog niet lang geleden overlopen door toeristen, is een wandeling waard. De benedenstad is goed voor winkels en restaurants. Camping des 5 Vallées, 4 km ten zuiden van het centrum, voldoet prima. Dit waren prachtige dagen, misschien moeten we in de toekomst ook nog maar eens het zuidelijke deel van de Route des Grandes Alpes overwegen. <

oktober 2019 • TopCamper 18 • 61 62 • TopCamper 18 • oktober 2019 REISVERHAAL TWENTE IS ONMEUNIG MOOI

De A1 verbindt de Randstad met het ‘verre’ Twente. Als je eenmaal de Sallandse Heuvelrug bent overgestoken, rijd je het groene, zacht glooiende landschap van Twente binnen. Rond grote steden als Almelo, Enschede, Hengelo en Oldenzaal liggen kleine dorpen en gehuchten te midden van het karakteristieke coulissenlandschap waardoor het riviertje de Dinkel al kronkelend een weg zoekt.

Tekst: Bartho Hendriksen Twente werd jarenlang geassocieerd met aan van rijke textielbaronnen, de eigenaren van Foto’s: Bartho Hendriksen, de textielindustrie. Onder leiding van de de grote textielfabrieken. Mary Kuiper Engelse ingenieur Thomas Ainsworth werd in 1836 in Nijverdal de eerste katoenfabriek in Dromerig Delden gebruik genomen. Langzamerhand breidde de Onze eerste stop is Delden, een van de mooiste textielindustrie zich over heel Twente uit. In het stadjes van Twente. De binnenstad wordt kielzog van de textielnijverheid volgden andere omsloten door de Zuid- en de Noordwal. industrieën. In de jaren 70 van de vorige eeuw Delden was in de middeleeuwen een bloeiende kreeg de Twentse textiel zware klappen en handelsstad. Na de terugloop van de handel sloot de ene textielfabriek na de andere. Veel verviel Delden tot het dromerige plattelandsstadje Tussen Denekamp fabrieksgebouwen werden gesloopt, andere kregen dat het nu nog steeds is. De geschiedenis van en De Lutte ligt als industrieel monument een andere functie. Delden begon op het landgoed Twickel dat camperplaats Twente heeft mooie landschappen. Vooral in enigszins verscholen ligt aan de overzijde van De Nijenhaer Noordoost-Twente tref je nog veel landgoederen de drukke rondweg. Centraal op het terrein ligt de Landgoedwinkel. Een paar dagen per jaar is het kasteel geopend voor bezoekers. ‘U bent helaas een uur te laat voor de rondleiding. De eerstvolgende is over een paar maanden’, laat de gastvrouw weten. ‘De tuinen zijn wel open’. De oudste delen van de massieve Oude Blasiuskerk dateren van de 12e eeuw. De hoofdstraat is rijk aan leuke winkeltjes met antiek, streekproducten en kunst. Het Zoutmuseum belicht de geschiedenis van de zoutwinning in Twente. Rodolphe van Heeckeren van Wassenaer (1858-1936), kasteelheer van Twickel, ontdekte in 1886 bij toeval zout bij het boren naar drinkwater. Deze ontdekking vormde het begin van de Twentse zoutindustrie. Behalve zout schonk de kasteelheer het stadje ook een waterleiding waaraan de pomp bij de kerk en de watertoren herinneren.

oktober 2019 • TopCamper 18 • 63 moest wachten tot 1927. De gebedsruimte toont enerzijds sober en nederig, anderzijds rijk aan details. De ruimte wordt overspannen door een hoge twaalfzijdige koepel.

Sagenlandroute In Borne pikken we de bordjes van de Sagenlandroute op die we volgen op onze tocht door Noordoost-Twente. In de dorpen leven Spookhazen, de Hellehond of het Kalf zonder kop voort in sagen en legenden die passen bij het sprookjesachtige landschap van bossen, weiden en akkers, doorsneden door riviertjes en beken. Schrik niet als je plotseling oog in oog staat met het Grijze Veulen. Het Stift bij Weerselo is een uniek stukje Twente. In een stift woonden vroeger ongehuwde adellijke dames die volgens strenge regels samenleefden. Rond het u-vormige grasveld met Cultuur in Roombeek eeuwenoude beuken, eiken en een waterput Roombeek Cultuurpark is de culturele hotspot staan de Stiftskerk (circa 1400), de stiftshuizen (de van Enschede. Het is ook een wijk met voormalige woonhuizen van de ‘Stiftsjuffers’) en aansprekende moderne architectuur. Het oude een uit vakwerk opgetrokken schuur (spijker) die Roombeek werd op 15 mei 2000 weggevaagd nu als restaurant in gebruik is. door de vuurwerkramp, het leek toen wel In Tubbergen lopen we de St. Pancratiusbasiliek een oorlogsgebied. Uit de puinhopen verrees in. De kerk is een opvallende combinatie van het nieuwe Roombeek met als trekkers het een gotische zandstenen toren uit 1501 en Rijksmuseum Twenthe (met een h) en De een neogotische kerk (eind 19e eeuw). De Museumfabriek. Het ‘Rijks’, een stijlvolle gebrandschilderde ramen werden vervaardigd bakstenen fabrikantenvilla met een moderne door vijf generaties van de glazeniersfamilie uitbreiding, is een echt kunstmuseum. In de Nicolas. schatkamers pronken middeleeuwse altaarstukken, portretten en prachtige landschappen. Daarnaast Dal van de Molsbeek zijn er intrigerende tentoonstellingen. Een ware In Vasse rijden we via de zacht glooiende Museumallee verbindt het museum met de Oosteriksweg naar twee 18e-eeuwse Boven: landgoed Museumfabriek, gehuisvest in een voormalige watermolens: Bels en Frans. We bevinden Twickel in Delden; textielfabriek. Een museum waar natuur, cultuur, ons in het Dal van de Molsbeek, een prachtig midden: Rijksmuseum kunst, techniek en wetenschap met elkaar worden natuurgebied met beken en bronnen. Twenthe in Enschede; verbonden. Een inspirerende plek waar je als In watermolen Bels kun je wat eten en onder: kerk van Het bezoeker zelf aan de slag gaat. drinken in een van de terraskamers of in Stift in Weerselo; ‘Oriëntaalse schoonheid op Twentse zandgrond’, de molen. Bij het parkeerterrein staat het de formele tuin van zo wordt de synagoge die de architect K.P.C. de onbemande bezoekerscentrum IJs en Es dat de landgoed Twickel Bazel in 1919 ontwierp, genoemd. De uitvoering ontstaansgeschiedenis van het beekdal vertelt.

64 • TopCamper 18 • oktober 2019 Vanuit het centrum start een mooie wandelroute in opdracht van Gerhard Jannink, een rijke Boven, met de klok (3,2 km) die onder andere langs watermolen Frans textielfabrikant uit Enschede. Het idee van ronde mee: Saksische voert. akkers was overgewaaid uit Noord-Amerika en boerderij in Noordoost- Het Dal van de Molsbeek heeft nog een andere had als voordeel dat maaimachines niet hoefden Twente; landgoed verrassing in petto. Tegen de Duitse grens vind te keren. In 1991 kwamen de gronden in het bezit Twickel; camperplek je geheimzinnige cirkels met een doorsnee van van het Landschap Overijssel en kreeg kunstenaar op Buitencentrum 400 m. Zijn het prehistorische akkers? Helaas, Paul de Kort de opdracht de akkers om te vormen Markelo; heerlijke de akkers werden in de jaren 30 aangelegd tot een object van landschapskunst. fietswegen in het glooiende noordoosten Twentser dan Twents van Twente; Theehuis Theehuis Dennenoord, gelegen aan de weg van Dennenoord Overnachtingsplaatsen Vasse naar Ootmarsum, is een verplichte stop. In Twente kun je op 25 plaatsen overnachten met een cam- Het houten theehuis, opgetrokken in de Engelse per. Je kunt terecht op goed geoutilleerde campings, mi- country style uit de jaren 20 van de vorige eeuw, nicampings, speciale camperplaatsen en een camperpark. beschikt naast een serre ook over een groot terras. Buitencentrum Markelo is een groen bungalowpark dat Het is een prima pleisterplaats voor een Afternoon een aantal prachtige camperplekken heeft gecreëerd op Tea. De tea wordt geserveerd met scones met een nieuw camperveld. Camperpark Diepenheim ligt mid- dikke room en jam, sandwiches en tea sweets. denin de natuur op 2 km van Diepenheim. Camperplaats Ootmarsum is het toeristische centrum van De Nijenhaer in Beuningen (OV) biedt plaats aan toevallig Noordoost-Twente. Het oorspronkelijke passerende camperaars. Op camperplaats Erve Velpen bij middeleeuwse stadje is gespaard gebleven voor De Lutte kunnen 25 campers terecht. Meer informatie op de moderne tijd. Je kunt door het centrum lopen www.visittwente.nl/overnachten/camperplaatsen en genieten van de vriendelijke pleintjes, de vakwerkgevels, de met keitjes geplaveide straatjes, de kerk en de vele winkeltjes, cafés en terrassen. Wil je helemaal terug in de tijd, bezoek dan het Openluchtmuseum Ootmarsum en dompel je onder in het Twente van vroeger. In een parkachtige omgeving geven achttien authentieke gebouwen, ieder met z’n eigen inventaris en verhaal, een boeiend beeld van het leven op het platteland in Twente zo’n honderd jaar geleden.

oktober 2019 • TopCamper 18 • 65

We laten Ootmarsum achter ons en vervolgen jeneverbesstruiken en heide. Het riviertje de onze route richting Denekamp. In een lus van de Dinkel heeft in het Lutterzand steile zandoevers Dinkel ligt het landgoed Singraven dat bestaat uit gevormd. Op de top van de 85 m hoge Tankenberg een statig huis, een prachtige tuin, een arboretum, staat een theekoepeltje. Vanuit het koepeltje heb bossen, landbouwgronden en een eigen je een prachtig zicht richting Ootmarsum. Volgens watermolen. Daarnaast heeft het landgoed een rijk overleveringen werd op de top de bronnimf Fenne verleden, compleet met spookverhaal en kleurrijke vereerd. Er moet zelfs een tempeltje hebben bewoners. Tijdens een rondleiding door het huis gestaan. bezoek je kamers die hoofdzakelijk zijn ingericht Ter hoogte van Landhuis De Bloemenbeek waan je met 18e-eeuwse meubels, schilderijen, porselein je even in het Engelse Stonehenge. De ingetogen en wandtapijten. Een schaduwrijk terras bij de Twentse variant van dit fascinerende monument watermolen maakt de idylle compleet. bestaat uit zandstenen ‘menhirs’ en grote keien uit de omgeving en vertelt een verhaal dat gebaseerd Twents Stonehenge is op de vele sagen die Twente rijk is. We pikken de Sagenlandroute weer op en rijden over smalle wegen – soms moeten we even ’t Stedeke uitwijken om een tegenligger te laten passeren – Vanuit De Lutte rijden we in een keer door naar door een fraai zacht golvend landschap richting Diepenheim. Rond het stadje ligt een groot De Lutte. Dit is Noordoost-Twente op zijn aantal landgoederen te midden van het fraaie mooist. Het Lutterzand biedt een afwisselend Twentse landschap. ’t Stedeke – Diepenheim is landschap van vliegdennen, grove dennen, het kleinste stadje van Overijssel – is een centrum voor de beeldende kunst en staat bekend om zijn kastelen en havezaten en de stijlvol aangelegde tuinen en parken. Een tien meter hoge mast Kardoeshoond van De Lut met de neonletters NIEUW verwelkomt de In de Overijsselse plaats De Lut(te) staat een bezoekers in de Kunstvereniging Diepenheim. bronzen beeld van een Kardoeshoond (kardoes- Het moderne museum biedt jaarlijks verscheidene hond) of hellehond. Het dier liet zich, volgens tentoonstellingen. overleveringen, vooral zien in De Paasberg en Kasteel Warmelo is het toegankelijkst van het Duivendal. Maar ook trof je hem aan op het alle kastelen. Het park omvat vier eeuwen kerkhof van De Lutte. De hellehond was zwart tuinarchitectuur: een 17e-eeuwse Franse en had meestal spitse oren. Wie de hond hoorde geometrische tuin, een 18e-eeuwse Engelse blaffen, wist dat de dood nabij was. En wie de landschapstuin en een 19e-eeuws pinetum met een hond tegenkwam, kon rekenen op de spoedige grote verscheidenheid aan naaldbomen. Rechts dood van een familielid. (foto: Gouwenaar) van de ingang ligt een 20e-eeuwse watertuin met twee waterlopen, rododendrons en azalea’s. Op het terras van Herberg De Pol genieten we van de ‘dorpse’ rust. Twente is, zoals ze hier zeggen, ‘onmeunig mooi’, heel erg mooi. En daar is geen woord van gelogen.< Boven: de Dinkel; Praktische informatie kasteel Warmelo bij Twente: www.visittwente.nl Diepenheim; midden: Landgoed Twickel: http://twickel.nl Ludger Bloemenbeek- Huis Singraven: www.singraven.nl monument bij De Lutte

oktober 2019 • TopCamper 18 • 67

)<:)02,9+9((0)(9, -0,;:,5+9(.,9;6; 2. 5<6624,;;9,2/((2 =,,3A01+0.05),>,.05. 5(465;(., :6-;36*2:3<0;/<37  ERVAAR UW MOBIELE VRIJHEID. :*/<0-+,<9:*/<0-/69

Bezoek onze huisshows )<:*(47,9=,9/<<9 op vrijdag en zaterdag 18 & 19 oktober 25 & 26 oktober

Royaal aanbod nieuw & gebruikt Heerlijk genieten in onze showroom

2017 Pascalweg 24Pascalweg | NL-4104 24 BG Culemborg Tel.NL-4104 +31 BG(0) Culemborg345 545 760 Tel. +31 (0) 345 545 760 www.Buscamper.nlwww.Buscamper.com

BEST VAN IN CLASS – NU OOK ALS COUPÉ!

Alle goede dingen bestaan uit N N A A drie: Malibu Van, Malibu Van W I R Charming GT of de nieuwe Malibu Van Charming Coupé! Kampeerauto van het jaar

Of het nu de modelvarianten, Buscamper de stijl- en woonwerelden of de Malibu Van Charming GT 640 LE kleur van de buitenkant betreft: de keuze bij Malibu is enorm!

Malibu Van in hal 8 / B020 www.malibu-vans.com REISVERHAAL

70 • TopCamper 18 • oktober 2019 FASCINERENDE LANDSCHAPPEN IN ELF STATEN VOORDELIG MET EEN WEGBRENGCAMPER DOOR DE USA

Slenteren door de straten van Memphis, meanderen langs machtige rivieren, toeren over de restanten van Route 66, wegdromen bij de Grand Canyon of eindeloos dolen in Death Valley – er is een manier om in vrijheid ‘voor een habbekrats’ dwars door de United States of America te reizen in een splinternieuwe camper. Met de ‘wegbrengspecial’ reis je bijvoorbeeld door elf staten van Chicago naar San Francisco, vóór het hoogseizoen dus je kunt in alle rust genieten van de oogstrelende landschappen.

Tekst: Reinout Burgers Foto’s: Pixabay, National Park Services, USTravel, Travel.State.Gov, Manfred Hendrix

oktober 2019 • TopCamper 18 • 71 ‘De Verenigde Staten is voor camperreizigers een de staten Illinois en Indiana naar de hoofdstad paradijs. Maar met een gehuurde camper door Indianapolis. 400 km zuidelijker, maar de Amerika rijden is niet goedkoop’, zegt Wolfgang temperatuur kan nog onaangenaam laag zijn. Hendrix, eigenaar van touroperator US Travel. ‘Het kan echter goedkoper, met de wegbrengspecials. Via BB King naar Luther King Dan haal je een nieuwe camper bij de fabriek in De reis gaat verder richting Nashville. Het de buurt van Chicago op en heb je twee tot zes landschap is glooiend met af en toe een heuvel. weken om deze af te leveren in bijvoorbeeld San Het gaat langs kleine steden, boerderijen en Francisco, Seattle of Orlando.’ De campers moeten bosrijke gebieden. Je kunt de Interstate 65 nemen, voor het vakantieseizoen op de bestemmingen maar de parallel lopende US Route 31 is smaller zijn en dat betekent dat alle wegbrengspecials in en je krijgt een beter uitzicht op de omgeving. In de maand maart zijn. Wolfgangs broer Manfred Louisville steek je de Ohiorivier over om in de Hendrix en zijn vrouw Jacqueline Verheijen, staat Kentucky terecht te komen. Vlakbij de brug doorgewinterde camperaars, boekten een over de rivier ligt Falls of the Ohio State Park waar camperwegbrengspecial, een nieuw avontuur fossielen van bijna 400 miljoen jaar oud te zien dwars door elf Amerikaanse staten. zijn. De stad is bekend om de bokser Muhammad Ali, maar ook als thuisbasis van het beroemde The windy city Kentucky Fried Chicken. Het centrum Old Louisville In Chicago begint hun avontuur. Met 2,7 miljoen is een pareltje van Victoriaanse architectuur. De inwoners is de handelsstad na New York en Los I65 (en ook de alternatieve Route 31W) loopt Angeles de grootste stad van de Verenigde Staten. van Louisville naar Nashville, de hoofdstad van In de maand maart is het koud en winderig en wie Tennessee en een muzikaal centrum in de VS. toch nog iets van de Amerikaanse metropool wil ‘Nashville bruist. De beroemde Lower Broadway opsnuiven, kan boeiende musea bezoeken zoals met al die muziekcafés en honky tonk muziek. Science and Industry of het Museum of Natural Dat is erg leuk om te zien, maar toeristisch’, History. Van Chicago reizen ze met een bus naar zegt Jacqueline enthousiast. Manfred voegt toe: de fabriek om de nieuwe camper op te halen. ‘In Printers Alley hebben we heerlijk in een café Voorgaande bladzijden: Dan is het eigenlijk belangrijk om met de camper gezeten met fantastische bluesmuziek door de Golden Gate Bridge zo snel mogelijk zuidwaarts te rijden. ‘Maart bassist van BB King.’ Muziekliefhebbers kunnen met San Francisco op is koud in deze noordelijke contreien’, vertelt een dag in Nashville spenderen aan het Johnny de achtergrond; boven: Manfred. ‘De campers beschikken weliswaar Cash Museum en de Country Music Hall of Fame. de Californische kust bij over verwarming, maar de temperatuur kan tot Zuidwestwaarts naar de volgende muzikale stad: Santa Cruz; Highway 1, ruim onder nul dalen. De eerste dagen is het Memphis. De snelste route is de I40, maar dat is favoriet bij roadtrippers; dus kilometers vreten om in de warme gebieden een drukke weg. Het landschap begint, naarmate onder: Arizona terecht te komen.’ De eerste dag voert door je zuidelijker komt, ruiger en vlakker te worden.

72 • TopCamper 18 • oktober 2019 Er zijn nog steeds uitgestrekte bossen. Bij Natchez Trace Park kun je Route 114 nemen. Die slingert dwars door het bosrijke park en is een mooie afwisseling van de Highway. Via Route 22 in Lexington rij je naar Jack’s Creek om met Route 100 en I64 naar Memphis te gaan. Jacqueline: ‘We hebben onderweg nog het Tina Turner museum bezocht. Onverwacht, maar hartstikke leuk.’ Wie in Memphis is, moet het National Civil Rights Museum van Martin Luther King zien, en Graceland, het landgoed van Elvis. Manfred: ‘Neem wel de Experience Tour. Dan zie je alles, van zijn gouden platen tot aan zijn autocollectie.’

De grote oversteek Memphis ligt aan de machtige Mississippi, die met een lengte van 3766 km Amerika in tweeën splijt, van de zuidkust tot bijna in Canada. De rivier is bij de brug smaller, maar desalniettemin indrukwekkend breed. ‘Ik dacht dat ik het IJsselmeer zag’, zegt Manfred met nog steeds enig ongeloof in zijn stem. ‘Overal liggen eilanden en zijriviertjes. Je rijdt gewoon tien minuten over de rivier.’ Eenmaal over de rivier ben je in de staat Arkansas beland en verandert het landschap. Het is nu vooral kilometers maken; zo’n 1800 kilometer door Texas naar Grants in New Mexico. Manfred: ‘Dan kom je er achter dat Amerika ontzettend groot is. Maar het landschap is zo gevarieerd en overnachten. Zo is Little Rock een goede plek. prachtig. Er waren momenten dat ik dacht: als ik Hier zetelde Bill Clinton als gouverneur van nu Clint Eastwood op een paard zou zien, zou ik Arkansas en van oudsher is dit de belangrijkste dat niet eens raar vinden.’ oversteekplaats van de Arkansas rivier. De lange route gaat vooral over I40, de weg Overnachten kan ook in de wildernis van het die grotendeels de roemruchte Route 66 heeft Ozark National Forest of in Fort Smith bij de grens vervangen. Officieel bestaat Route 66 niet meer, van de staat Oklahoma. De volgende overnachting maar voor rusteloze reizigers heeft hij nog steeds is Oklahoma City. De hoofdstad van de een spirituele aantrekkingskracht. Manfred: ‘De gelijknamige staat herbergt 1,4 miljoen inwoners. I40 is een goede weg, maar als je er vanaf gaat Wie hier wil rondkijken, kan het Oklahoma State dan kun je stukjes van de oude 66 pakken. Dan Capitol en Oklahoma History Center bezoeken. Boven: Death Valley in zie je dat die dorpjes helemaal uitgestorven zijn, Degenen die liever de rust ervaren, kunnen net Nevada, het warmste met overgroeide tankstations en desolate hotels. buiten de stad in bijvoorbeeld Calumet of El Reno gebied van de VS; Er woont nauwelijks iemand en de mensen die overnachten. Na de stad wordt het land droger en midden: kabeltram er zijn, leven in armoede.’ Jacqueline vertelt vlakker en verandert het langzaam in een semi- in downtown San verder: ‘Op de I40 zijn er grote benzinestations woestijn ofwel de prairie van het bruine gras en Francisco; onder: met winkelcentra, maar op Route 66 had je de rondvliegend tumbleweed. Een interessante plaats huurcamper op Black kleine ‘Mom and Pop’ bedrijfjes en die zijn bijna om te bezoeken, is Black Kettle Grasslands bij de Rock Campground allemaal verloren gegaan.’ grens van Texas en Oklahoma. Een historische in Joshua Tree Er zijn vele mogelijkheden om op deze route te plek voor de Indianen, want hij herinnert aan National Park

Campers en overnachtingsplekken Amerika is het land van de camper en nagenoeg in elk dorp, stad of natuur- park zijn er mogelijkheden om te overnachten met een camper. In maart en april is reserveren niet nodig, behalve in de beroemde natuurparken en rondom toeristische steden. Vrij kamperen kan op de zogenaamde Public Lands (www.blm.gov). Uiteraard moet je dan geheel zelfvoorzienend zijn. De wegbrengspecials zijn rijk uitgerust met warm water, keuken, ver- warming, toilet en douche. De grootte is van 21 feet (6,40 m) tot 32 feet (9,75 m). Van te voren is geen campertype te reserveren, bij de fabriek wordt je een camper toebedeeld. Daghuur van de specials begint bij € 33.

oktober 2019 • TopCamper 18 • 73 stel de reisroute naar Grants. Het gebied is nog steeds dor en droog, maar spannender, met meer rotsen, bergen en prachtig gevormde geologische zandsteen- en lavaformaties. Jacqueline: ‘El Morro National Monument iets ten zuiden van Grants is een enorme blok zandsteen dat al eeuwen reizigers een veilige rustplek en een oase bood. Het is er zo stil. Je kunt er petrogliefen bekijken van de native Americans, teksten en namen van de Spanjaarden en gravures van de 18e-eeuwse kolonisten. Een heel sfeervolle plek.’ Bij Grants liggen ook de lavavelden van El Malpais (het slechte land), omringd door waanzinnige rotsformaties als La Ventana Natural Arch. Acoma Pueblo ‘Sky City’ is een duizend jaar oud Indianendorp en staat bekend als de oudste gemeenschap van Noord-Amerika. Nabij Holbrook, we zijn inmiddels in Arizona, ligt het Petrified Forest (Versteende Bos). ‘Eerst kom de brute strijd tussen kolonel Custer en de je in de Painted Desert en vervolgens in het Cheyenne. Verder op de route is het typische New Petrified Forest Park. Dat is zo fascinerend’, zegt Mexico woestijndorpje Tucumcari interessant als Manfred met de nodige opwinding in zijn stem. overnachtingsplek. Overigens ligt Roswell, het ‘Verschillende gesteenten en erosie zorgen voor dorp met de buitenaardse wezens, hier ook ‘in de een briljant en constant veranderend kleurenpalet buurt’. Maar dat is een dag extra rijden. in een spel van zonlicht en wolken. Het versteende hout en de verlatenheid zorgen ook nog eens voor Indianen en versteende bossen een magische belevenis.’ Via Albuquerque, het nieuwe Silicon Valley en de Zo’n 300 km boven Holbrook ligt de beroemde stad van televisieserie Breaking Bad, vervolgt het en spectaculaire Monument Valley in de Navajo

Wegen en parken Alle geasfalteerde wegen zijn prima met de camper te rijden en een gemiddelde snelheid van 50-60 mijl/uur (80-100 km/u) is mogelijk. Het is belangrijk om je aan de maximumsnelheid te houden. Verder zijn de afstan- den groot en elke zijweg van de route betekent vaak een omweg van honderden kilometers. Als je meer dan twee bekende National Parks wilt bezoeken, is de U.S. Park Pass ($ 80) een overweging. Kleinere parken zijn veelal gratis.

74 • TopCamper 18 • oktober 2019 regio. Het is een absolute aanrader, ook al kost het zeker één dag extra reizen. Wegens tijdgebrek kozen Manfred en Jacqueline om van Holbrook naar de Grand Canyon te rijden. Volgens Manfred is het nagenoeg onmogelijk om zonder reservering in het park te overnachten. De beste optie is om in de buurt van de Grand Canyon een plek te vinden, zoals Williams. Manfred: ‘De Grand Canyon is een enorm natuurspektakel, 600 m diep. Het is toeristisch, maar je moet dit gezien hebben. Het is zo overweldigend dat je de massa mensen niet eens opmerkt. Hier ligt de oorsprong van de aarde.’ Het echtpaar maakte een vlucht over de canyon, een diep-emotionele ervaring waar ze niet over uitgepraat raken.

Las Vegas is onvoorstelbaar Twee dagen in de Grand Canyon is het minimum. Voorbij Williams, bij Ash Fork, is de oorspronkelijke Route 66 goed te rijden, af en toe waan je je in de film Easy Rider. Hackberry Route-app General Store, vlak voor Kingman, is een Een manier om een tankstation en pleisterplaats en nog helemaal in de camperreis uit te zetten stijl van de jaren ‘50 en ‘60. Kingman zelf is een is op roadtrippers.com. authentieke plaats met een heerlijk museum over Voor $ 10 kun je een de historie van Route 66. Bij Kingman verlaat je de jaar gebruik maken I40 om de I93 naar Las Vegas te nemen. Onderweg van de website. Aan kom je langs de indrukwekkende Hoover Dam de hand van beziens- die het water van de Coloradorivier opstuwt. Dan waardigheden, wegen- gaat het down hill de Nevadawoestijn in, waar informatie, restaurants, je van ver Las Vegas al ziet liggen. ‘Las Vegas tankstations, nationale is onvoorstelbaar. Hoe is het mogelijk. Zoveel parken en overnach- casino’s, hotels, winkelcentra, eethuizen. Het tingsmogelijkheden overvalt je’, vertelt Manfred. ‘Alles in hel licht en in kun je de hele route de overtreffende trap. Het kan niet gekker denk je, uitstippelen. maar 100 m verderop is het nog gekker.‘ Na de allesoverweldigende drukte van Las Vegas leidt de route over de I95 naar de stilte van Death Valley, in de staat Californië. De weg komt uit ‘Veel afwisseling van zandduinen, rotspartijen in Linker bladzijde: Grand de bergen en dan ontvouwt zich beneden een vele soorten en eindeloze vlakten met een flora die Canyon; de Strip in Las prachtig panorama met zandduinen en zoutvlaktes. in de hitte kan gedijen. Echt heel fraai’, oordeelt Vegas; onder: Interstate Mesquita Sand Dunes zijn een mooie attractie Jacqueline. 40, de vervanger evenals de Artist’s Palette route die langs een van Route 66. geologisch kleurenschouwspel voert. Overnachten Dorre woestijn en koele zeewind Deze bladzijde, boven: in Death Valley is op eenvoudige kampeerterreinen De etappe gaat via Amboy, een iconische voorbeeld van een en zonder winkels, maar in Tecopa zijn er hot pleisterplaats op Route 66, naar Joshua Tree wegbrangcamper; springs. Verder de woestijn in. Via Route 127 kun Nationaal Park dat een aaneenschakeling is onder: vergane glorie je bij Baker de Mojave National Preserve in rijden. van fascinerende rotsformaties, cactussen en de langs de oude Route 66 bekende yucca brevifolia. Juist in april is het park op zijn mooist: dan bloeit de voorheen dorre woestijnflora. Overnachten kun je vanwege de drukte beter buiten het park doen, bijvoorbeeld in San Bernardino, langs de I10 naar Los Angeles. Los Angeles zelf is voor de camperreiziger echter een ‘no go’. De stad is zo druk en groot, dat je er volgens Manfred beter met een grote boog omheen kunt rijden en zelfs dan komen de verkeersinfarcten je tegemoet. Een fraaier en rustiger alternatief is de I2 dwars door de San Gabriel Mountains met haarspeldbochten en watervalletjes. In maart kan de route door

oktober 2019 • TopCamper 18 • 75 Het gezicht van een nieuwe klasse De nieuwe KNAUS L!VE I

HAL 12 'ðìõõ£î !ðìõ  '

NIEUW Vanaf €% &"±

DE NIEUWE L!VE I – TOEKOMSTGERICHT DESIGN

Ontdek de nieuwe generatie geïntegreerde campers! Met zijn doordacht totaal pakket, de beste prijs- / prestatie verhouding, markante vormgeving en hoogwaardig interieur is de nieuwe Ó ÝÌÐåæãæõæóæéâíģïõæèóââíîæõéæçãæåÔææóêïçðóîâõêæðïåæówww.knaus.com/livei sneeuwval afgesloten zijn. De bergroute komt uit Route van Manfred en Jacqueline op Route 210 naar Santa Clarita; vandaaruit neem Dag 1 Amsterdam – Chicago je Route 126 naar Ventura, waar je bij het strand Dag 2 Middlebury – Indianapolis 300 km kunt overnachten. Dag 3 Nashville 500 km De mooiste route naar San Francisco is de Dag 4 Nashville combinatie Route 101 en 1: the Pacific Coast Dag 5 Memphis 350 km Highway. De weg volgt de kustlijn en na de Dag 6 Little Rock 250 km dorre woestijn is de groene kust met koele wind Dag 7 Oklahoma City/Calumet 600 km en blauwe zee een welkome verandering. Santa Dag 8 Tucumcari 550 km Barbara is een van de oude missieposten met Dag 9 Grants 400 km verborgen, haast on-Amerikaanse verrassingen. Dag 10 Holbrook 300 km ‘Een verademing’, vertelt Jacqueline. ‘Deze Dag 11 Grand Canyon 300 km plekken zijn zo rustgevend en het is heerlijk Dag 12 Grand Canyon om door de authentieke dorpjes en tuinen te Dag 13 Kingman 200 km lopen. Tussen San Diego en San Francisco zijn Dag 14 Las Vegas 200 km 21 missieposten door de Franciscanen opgericht. Dag 15 Las Vegas Ze liggen een dag rijden te paard van elkaar, die Dag 16 richting Death Valley 100 km weg staat bekend als El Camino Real.’ Op de Dag 18 Death Valley 200 km R101 kom je langs de wijnstreken van Solvang en Dag 19 Tecopah Springs 300 km Santa Maria. Dit gebied was het decor van de film Dag 20 Joshua Tree 300 km Sideways. Na Santa Maria neem je Route 1 weer, Dag 21 San Bernardino 250 km helemaal langs de kust naar San Francisco. Er zijn Dag 22 Ventura 200 km veel campings waar je bijna op het strand kunt Dag 23 Solvang/Buellton 100 km overnachten (Big Sur!). Van L.A. naar Frisco kan Dag 24 Cayucos 150 km in twee dagen, maar de regio leent zich bij uitstek Dag 25 Big Sur 150 km om het iets rustiger aan te doen. Dag 26 Santa Cruz 100 km Dag 27 San Francisco 100 km Eindpunt San Francisco Dag 28 San Francisco San Francisco is in één woord geweldig, vindt Dag 29 San Francisco Manfred: ‘Het beste en goedkoopste is om buiten Dag 30 afleveren camper San Leandro 50 km de stad met de camper te overnachten, gebruik Dag 31 San Francisco – Amsterdam te maken van het uitstekende openbare vervoer en een Citypass te kopen. Je bent heel snel in het Totale afstand 6000 km (3728 mijl) centrum.’ De van oorsprong Spaanse havenstad kent nog geen miljoen inwoners en is groot geworden door de Gold Rush rond 1850. Ze heeft vele attracties als Chinatown, Golden Gate Bridge, Alcatraz, de kabeltram, Palace of Fine Arts en vele musea. Maar gewoon ronddwalen door het centrum van de stad in Lombardstreet en Unionstreet of het beklimmen van de Filbert Steps is al een fantastische ervaring op zich. Een verblijf van twee dagen San Francisco is zeker niet te lang. Dan is het tijd om de camper af te leveren en in het vliegtuig te stappen. <

oktober 2019 • TopCamper 18 • 77 EILANDHOPPEN IN GRIEKENLAND IONISCHE EILANDEN EN DE PELOPONNESOS

Het is zes graden als we vertrekken uit Nederland. Er staat een stevige wind, het hagelt en het sneeuwt – niet best voor eind april. In de Belgische Ardennen ligt een flink pak sneeuw en de temperatuur zakt naar drie graden. April doet wat hij wil! Uitstekende omstandigheden om ons te Tekst en foto’s: Sjaak en Sonja Staadegaard verheugen op de reis naar Griekenland.

78 • TopCamper 18 • oktober 2019 REISVERHAAL

Met vier overnachtingen op camperplaatsen in België, Zwitserland en Italië bereiken we op ons gemak Ancona. Minoan Lines vaart ons naar Igoemenitsa op het Griekse vasteland, ter hoogte van het eiland Corfu. De overtocht duurt zestien uur, maar met prachtig weer, een eigen hut en een heerlijk Grieks restaurant aan boord is dat absoluut geen straf. Begin mei staan we enkele dagen bij het haventje van Vonitsa, aan een baai in de Ionische Zee. Het is (orthodox) Pasen in Griekenland en dat wordt uitbundig gevierd met zang en dans. Overal zien we families bij elkaar komen, paaslammeren worden geroosterd boven grote houtskoolvuren.

Met z’n drieën naar Lefkada en Kefalonia Onze dochter zal twee weken met ons meereizen, zij komt aan op het vliegveld van Preveza. Ons eerste doel samen is het eiland Lefkada (Lefkas), een eiland van ongeveer 35 bij 15 kilometer, heel dicht bij het vasteland. Een vlotbrug van 70 m is de verbinding. Net buiten de hoofdstad Lefkada zetten we de camper op een parkeerplaats aan de lagune; geen enkele Griek maakt er een probleem van dat we hier overnachten. Hier zie je flamingo’s en kraanvogels. In Vasiliki aan de zuidkant van het eiland willen we de boot naar Kefalonia nemen. Helaas: werkzaamheden aan de haven. Na een nachtje op het strand van Vasiliki, met prachtig uitzicht op de baai, nemen we dan maar in Nydri de boot naar Kefalonia, het grootste van de Ionische eilanden. Na twee uur varen komen we aan in Fiskardo, een ontzettend leuk havenstadje. ‘s Middags door naar Myrtos Beach; daar waren we eerder en we hadden onze dochter beloofd dat we haar een keer zouden meenemen. De afdaling naar het strand is zeer steil – over die weg moeten we dus ook weer omhoog – maar dit strand is het absoluut waard. Myrtos Beach wordt immers geacht het mooiste strand van Griekenland te zijn. Drie nachten blijven we in dit paradijs. Overdag komt een enkele toerist naar het strand en ‘s nachts zijn we er alleen met de maan en de sterren. De zee is hier nog blauwer dan blauw en het strand is witter dan wit. Het is pas mei, maar het zeewater is zeer aangenaam. De luchttemperatuur

Boven: de Concorde van Sjaak en Sonja bij de oude stad van Korinthe; links: de Captain Aristides vaart de camper van Lefkada naar Kefalonia; rechts: ontbijt op Myrtos Beach (Kefalonia), helemaal alleen

oktober 2019 • TopCamper 18 • 79 Boven, met de klok schommelt tussen 24 en 28 graden. Na vertrek rijden naar Limni Keriou, waar op een verhard mee: Zakynthos; maken we een tour over het prachtig groene en terrein aan Keri Beach af en toe wel een camper naderend noodweer in bergachtige eiland. We zijn blij dat we er weer in wordt gedoogd. Voor de kinderen hebben we een de haven van Kalamáta; mei zijn. Alles ziet er nog fris uit en de natuur is er, appartementje gehuurd op honderd meter afstand terras op het eiland vinden wij, dan op haar mooist. Overal zien we vanaf onze camper. Overdag verblijven we in en Meganisi; drasland op oleanders, bremstruiken en bougainvilles in bloei rond de camper die vijf meter van de zee staat met de Peloponnesos; zicht en ook de sinaasappel- en citroenbomen zijn klaar uitzicht op het schildpadeiland Marathonísi. Dit is op Marathonísi; op om geoogst te worden. We eindigen die dag in het een echte watervakantie: we zwemmen, snorkelen Zakynthos traint zoon zuiden op Akrotiri Beach. Ook hier zetten we de en varen met onze opblaasbare kajak. Twee keer Rob, crossfitter, elke camper weer gewoon op het strand. We laten ons huren we een motorbootje voor een tochtje. ochtend; verse vis in Kato de verse zeebaars die avond bij taverne Remetzo Onderweg komen we tot onze grote blijdschap Achaia; onder: Camping goed smaken terwijl we de zon op zijn mooist zien een aantal keren een zeeschildpad tegen. Deze Santa Maura op Lefkada ondergaan. grote Caretta caretta is van april tot september te vinden in de baai van Laganas, een van zijn Met z’n vieren op Zakynthos belangrijkste broedgebieden. De karetschildpad Een staking bij het openbaar vervoer – uit protest kan oud worden, er wordt geschat tot over de 90 tegen aangekondigde bezuinigingen – maakt het jaar. We vinden het elke keer weer indrukwekkend onzeker of we op tijd naar Zakynthos kunnen en ontroerend om deze beesten van zo dichtbij varen om onze zoon te treffen als hij daar landt. te kunnen bewonderen. Na een week vertrekken Gelukkig varen de dag voor zijn aankomst de onze kinderen weer naar Nederland en verlaten veerboten weer. We varen twee keer een uur ook wij Zakynthos. omdat we via Killini op de Peloponnesos moeten reizen; rechtstreeks kan alleen in het hoogseizoen. Pylos aan de Navarinobaai Zakynthos is ongeveer 40 bij 20 kilometer groot. Het schiereiland Peloponnesos, bijna zo groot Na aankomst doen we boodschappen en nemen als de helft van Nederland, is overwegend groen: we water in bij een tankstation. Water tanken veel bergen, rivieren, wijn- en olijfboomgaarden is hier nooit een probleem. Onze vraag wat we en natuurgebieden met draslanden. We belanden ervoor moeten betalen, wordt steevast met een we op een havenhoofd in Agia Kyriaki. De zee glimlachend ‘niets’ beantwoord. Ze nemen graag beukt tegen de kademuren, maar wij staan heerlijk genoegen met een efcharisto (dankuwel). We beschut met een prachtig uitzicht op het kleine

80 • TopCamper 18 • oktober 2019 Het langwerpige eiland Sphakteria ligt imposant en beschermend voor de ingang van de baai. Pylos heeft een schilderachtig haventje met tavernes en een plein met veel platanen. In 1827 vond een zeeslag plaats in de Baai van Navarino. Rusland, Engeland en Frankrijk hadden, na 324 jaar Turkse overheersing, de onafhankelijkheid van Griekenland al erkend en besloten met 27 schepen de 91 schepen van de Turks-Egyptische vloot te verjagen; dat liep echter uit op een zeeslag waarbij de meeste Turkse schepen zonken. De wrakken van de schepen zijn nog altijd in de baai te zien. De geallieerde vlootleiders werden geëerd; de Russische vloot stond overigens onder bevel van de Nederlander Lodewijk van Heiden. Hun standbeelden staan op het Plein van de Drie binnenhaventje. De uitbaters van de naastgelegen Admiraals, het onderschrift luidt: Heel Griekenland tavernes zijn druk bezig hun etablissement klaar is jullie eeuwig dankbaar. Na de Turkse nederlaag te maken voor het zomerseizoen. Het is zo’n was de onafhankelijkheid van Griekenland 28 graden, voor de Grieken mag het nog wel wat definitief. warmer. Langs de kust gaan we zuidwaarts en passeren het ene na het andere prachtige strandje. Het zuiden van de Peloponnesos In deze tijd van het jaar kun je op elk gewenst Als we bij het kleine haventje van Agios Andreas strand neerstrijken en er overnachten. Pylos is overnachten, horen we ’s nachts de vissersbootjes een levendig havenstadje aan de Navarinobaai. uitvaren en als we ’s morgens zitten te ontbijten, Bij binnenkomst is het uitzicht adembenemend. zien we ze een voor een terugkomen. De vis wordt direct aan de kade verkocht. Na alle kleine dorpjes en stadjes waar we verbleven, besluiten we nu Kalamáta te bezoeken, de tweede stad van de Peloponnesos en een belangrijke havenstad. We zetten de camper neer op het haventerrein. Het is bewolkt en dus mooi weer voor een stadsbezoek. En ook om wat te werken – als zzp’ers kunnen we gelukkig ons werk grotendeels via internet doen; we zijn regelmatig een dagdeel aan het werk. Deze omstandigheden maken dat we tamelijk lange tijd achtereen op reis kunnen zijn. Klanten blij en wij blij. De stad valt ons enigszins tegen en al snel trekken we verder zuidwaarts. Over mooie bergwegen belanden we in Karavostasi en dan rijden we weer noordwaarts om de antieke stad Sparta te bekijken. Vanaf camping Castle View in Mystras nemen we een taxi naar de opgravingen van Sparta. Sparta was eeuwenlang een van de belangrijkste stadstaten van Griekenland. Het historische Sparta werd

oktober 2019 • TopCamper 18 • 81 Alleen het beste.

Altijd een stap verder… Als je in een camper woont moet het leven praktisch zijn. Daarom doen wij er alles aan – en nog wat meer – om onze campers uit te rusten met zoveel mogelijk intelligente oplossingen, functies en gemakken als fysiek mogelijk is. Wij hebben campers gecreëerd waar we zelf in zouden willen wonen en leven. Opdat u verzekerd bent van het allerbeste. Welkom thuis. www.kabe.nl

WELKOM BIJ DE KABE DEALER IN UW REGIO! CAMPER EN CARAVANCENTER COR VAN DEN OEVER, HERPEN WWW.CARAVANCENTER.NL EUROTREK CAMPERS, COEVORDEN WWW.EUROTREK.COM

Campersafe voor veilig opbergen onderweg

De Campersafe van Beaumont is dé oplossing voor het veilig op- bergen van uw persoonlijke en waardevolle spullen als u met de camper onderweg bent.

Speciaal ontwikkeld voor Fiat Ducato campers vanaf 2007, wordt de Campersafe gemonteerd op de cabinedeur.

• Zowel op linker- als rechterportier simpel te monteren. • Lichtgewicht slagvast recyclebaar polycarbonaat. • Voorzien van 2 sloten met veiligheidssleutels. • Gewicht slechts 2,6 kg. • Geschikt voor notebook (15,6”), iPad, GPS etc.

Te koop bij geselecteerde camperdealers.

www.campersafe.com Beaumont b.v. Vlijtstraat 40 7005 BN Doetinchem sleepboot trekt de schepen zeer behoedzaam langs de gemakkelijk afbrokkelende kanaalwanden. We blijven nog even op de Peleponnesos, in het prachtige vissershaventje Kato Achaia; daar genieten we ‘s avonds van een heerlijke vis die de vissers diezelfde dag aan wal hebben gebracht. Tijdens een dagje aan het brede zandstrand van Kalogria, aan de westkust van de Peloponnesos, zien we Kefalonia en Lefkada aan de overkant liggen; we besluiten om voor ons vertrek uit Griekenland nogmaals een bezoekje te brengen aan Lefkada.

Nog even naar Lefkada Over de indrukwekkende Rio-Antiriobrug bij Patras verlaten we de Peloponnesos. Op het vasteland van Griekenland passeren we de Mesolongilagune, een prachtig watergebied met heel veel flamingo’s, aalscholvers, pelikanen, draslanden met paalwoningen en zoutbassins. Omdat we hier twee jaar geleden al waren – zeker een aanrader – doen we dit gebied nu niet aan, maar rijden we door naar Lefkada. Camping Desimi Beach ligt aan in de 10e eeuw vóór Christus gevestigd op een Boven: flamingo’s in een zeer rustige baai. Vanaf de camping loop je zo vlakte, tussen vier dorpen. De oorspronkelijke de lagune Mesolongi; het water in. We huren een motorboot voor een bewoners werden van de vlakte verdrongen en als midden: Kanaal van tochtje. Zo varen we langs het eiland Skorpios, dat tweederangsburgers deels tot slaaf gemaakt. Sparta Korinthe; in de haven nog steeds in het bezit is van de familie Onassis. stond bekend om zijn militaire deskundigheid en van Kalamáta; onder: We mogen hier niet aanmeren. Aristoteles Onassis, de onverzettelijkheid van zijn strijders. Voor de de Rio-Antirriobrug een schatrijke reder uit de vorige eeuw, kocht ‘Spartaanse’ opvoeding kwamen alleen de sterke bij Patras verbindt de Skorpios in 1962 en trouwde er later met weduwe kinderen in aanmerking, de zwakkere overleefden Peloponnesos met het Jacky Kennedy. We mogen wel aanleggen op het veelal de zware selectieproeven niet. Van het oude Griekse vasteland nabijgelegen eiland Meganisi; daar gebruiken we Sparta is niet veel meer over, maar toch is het zeer de lunch op een van de terrassen aan het intieme indrukwekkend de resten te zien van gebouwen haventje. die duizenden jaren geleden werden opgericht. Na ruim vier weken gaan we in Igoemenitsa Korinthe en het kanaal aan boord van de veerboot naar Ancona. Wij We hebben de smaak te pakken en gaan nu ook reizen weer naar Nederland met heel veel mooie naar Oud Korinthe, in het noordoosten van het herinneringen in ons hoofd en een warm plekje schiereiland. De Akrokórinthos, de akropolis, het voor Griekenland in ons hart.< hoogste punt van de oude stad (575 m), ligt aan de landengte en is van veraf zichtbaar. Met de camper komen we tot aan de poort van de (middeleeuwse) vesting. Eenmaal boven zijn we onder de indruk van het panorama dat zich aan ons ontvouwt. Iets verder ligt het Kanaal van Korinthe, gegraven aan het eind van de 19e eeuw. Er moest 80 m diep worden gegraven over een lengte van 6,3 km; het kanaal is 23 m breed. De vaarweg tussen Piraeus en de Ionische Zee werd zo met ongeveer 350 km verkort. Meer dan honderd jaar later is het kanaal niet meer van groot belang. Het kanaal is te ondiep voor grote schepen en, wegens sterke stromingen, gevaarlijk voor kleine schepen. Een

oktober 2019 • TopCamper 18 • 83 6 7 8 5 9 4 10 3 11 2 12

1

G 14 E D TAXEER 15 18 16 17

Dé specialist in Nederland op het gebied van  professioneel expertises en taxaties voor campers en caravans.  slagvaardig Partner voor verzekeraars, gevolmachtigden, schadeherstelbedrijven en particulieren.  objectief

Camper Caravan Expertise T 088 730 66 66 www.campercaravanexpertise.nl [email protected] Alles voor je kampeervakantie! e 60 editie

23 TI M 28 JANUARI 2020 WTC EXPO LEEUWARDEN

Op Caravana begint de voorpret en kom je helemaal in vakantiestemming. Tijdens een heerlijk dagje uit doe je inspiratie op en vind je alles wat je nodig hebt om van jouw kampeervakantie een topvakantie te maken. Caravana pakt uit met caravan- en camperprimeurs, vouwwagens, (voor)tenten, kampeeraccessoires, ruim 200 campings uit heel Europa en de nieuwste technieken en trends op kampeergebied. Tot op de gezelligste kampeerbeurs van Noord-Nederland!

OPENINGSTIJDEN Do 23 januari 10:00 - 17:00 uur Vr 24 januari 10:00 - 17:00 uur Za 25 januari 10:00 - 17:00 uur Zo 26 januari 10:00 - 17:00 uur Ma 27 januari 10:00 - 17:00 uur Di 28 januari 10:00 - 17:00 uur

23 - 28 jan 2020 WTC EXPO Leeuwarden

facebook.com/caravanabeurs CAMPING

instagram.com/caravana_beurs www.caravana.eu FUERTEVENTURA – CANARISCHE EILANDEN – SPANJE

DE VRIJHEID OM TE VERDWALEN

EEN GENOTGENOT VOOR MEER DANDAN 500.000 GEZINNEN**

MET DUCATO HOEF JE ALLEEN MAAR TE GENIETEN. DE LAATSTE 10 JAAR HEBBEN MEER DAN 500.000 EUROPESE GEZINNEN** GEKOZEN VOOR EEN CAMPER MET EEN FIAT PROFESSIONAL DUCATO-CHASSIS. DUCATO IS DE IDEALE BASIS VOOR COMFORTABELE EN VEILIGE CAMPERS EN KOMT MET EEN WERELD AAN DIENSTEN: • 11 KEER OP RIJ “BESTE CAMPERONDERSTEL VAN HET JAAR”*** • MEER DAN 35 JAAR ERVARING EN 600 SPECIFIEKE VERSIES • EXCLUSIEVE KLANTENSERVICE IN 51 LANDEN EN 15 TALEN, 24/7 HULP ONDERWEG, 6.500 SERVICECENTRA • GARANTIEVERLENGING* TOT 5 JAAR INCLUSIEF SPECIFIEKE HULP ONDERWEG VOOR HEEL EUROPA BEZOEK ONS OP WWW.FIATCAMPER.COM VOLG ONS OP TOEGEWIJD GRATIS TELEFOONNUMMER 00800 3428 1111

*TWEE JAAR CONTRACTUELE GARANTIE + VERLENGDE GARANTIE VOOR EEN PERIODE VAN EEN TOT DRIE JAAR TEGEN BETALING. **BEREKENING GEBASEERD OP FCA-REGISTRATIES IN EUROPA OVER DE LAATSTE 10 JAAR. ***PRIJS TOEGEKEND DOOR DE LEZERS VAN HET DUITSE TIJDSCHRIFT PROMOBIL 86 CAMPERPLAATSEN

Tekst en foto’s: Marga Feenstra BELGIË HOUFFALIZE, AIRE DE MOTOR-HOMES DE HOUFFALIZE

Houffalize, zo’n naam op de borden langs de doorgaande weg E25/A26 van Luik richting Luxemburg waar je doorgaans niet bij stilstaat. Bij wielrenners gaat het fietshart juist sneller kloppen. In de Belgische provincie Luxemburg maak je geweldige fietstochten. Bierkenners zegt de naam Achouffe wellicht nog meer: hier zetelen de brouwers van La Chouffe, die van de kabouter. Achouffe ligt zeven kilometer van de camperplaats in Houffalize.

Houffalize ligt in een bocht van de rivier de Daar ga je links en de eerste weg rechts leidt Proost, op Ourthe. De camperplaats bevindt zich op nog naar de camperplaats. Herkenbaar aan een grote geen honderd meter van een gezellig plein met wasmachine-installatie waar de dorpelingen de kabouters een hotel en winkels. Tik op je navigatiesysteem gebruik van maken maar waar je ook je niet zonder meer het adres Cour de l’Abbaye vakantiewasje kunt doen. Een broodje scoor je bij van Achouffe! in. Voor je het weet sta je op een klein pleintje de bakker om de hoek. Geen zin om te koken? bij – inderdaad – een abdij. Moeilijk keren als Er is keus genoeg uit restaurantjes. Heel leuk is daar auto’s staan geparkeerd, maar het lukt wel. een bezoek aan Bierbrouwerij Achouffe waar je op Zodra je Houffalize binnenrijdt, kom je meteen maandag, woensdag en zondag om 14 uur voor Aire de motor-homes de bij een plein met borden richting La Roche. € 9 per persoon alles leert over La Chouffe en de Houffalize andere biertjes, inclusief proeven. Cour-de-l’Abbaye Je moet eerst € 12 (per nacht) betalen voor de B-6660 Houffalize slagboom opengaat. Er is plek voor tien campers. www.houffalize-tourisme.be Heb je een zeer grote camper dan moet je +32 61 28 81 16 mogelijk wat manoeuvreren. De camperplaats is gps N 50.1323, E 5.78842 het hele jaar open en je mag er maximaal 48 uur verblijven. Je kunt hier gratis grijs water kwijt, de Leuk wc-cassette legen en water en stroom nemen. Vlak • bierbrouwerij Achouffe bij de camperplaats is een openbaar toilet dat • mountainbiken kraakhelder wordt schoongemaakt na elk bezoek. • vissen in de Ourthe Let op: op de derde zaterdag van augustus wordt de LA CHOUFFE Marathon verreden, een mountainbikewedstrijd; dan is het druk in Houffalize. <

oktober 2019 • TopCamper 18 • 87 BUSBIKER

HÉT DRAAIBARE E-BIKE FIETSENREK Voor Ducato, Jumper, Boxer

De Busbiker heeft vele voordelen: 1 Opklapbaar en draaibaar, zonder steunwiel 2 Europese typegoedkeuring 3 Zeer compact en stabiel 4 Tót vier â etsen en max. 80 kg (standaard is twee)

De Busbiker XM250 is er voor Ducato, Jumper, Boxer b.j. 06.2006 – 2020 (oudere modellen op aanvraag) Model XM250 excl. afneembare trekhaak € 1.350,– excl.montage Model XM250 incl. afneembare trekhaak € 1.599,– excl.montage Busbiker Europe b.v. Kogeldruk trekhaak tot 100 kg Max. aanhangergewicht D-waarde = 12,5 kN (ca. 2.000 kg) Pascalweg 24 | NL-4104 BG Culemborg Tel. +31(0) 850 205 170 Prijzen zijn incl. BTW, excl. verzendkosten. (montage in Culemborg, incl. auto-kabelset: € 500,–) webshop: www.Busbiker.com

Wij verzorgen al meer dan 30 jaar uw vrijheid. Importeur van Eura Mobil en dealer van Adria en Bürstner campers

Cor van den Oever | Berghemseweg 2a | 5373 KH Herpen | Tel.: 0486-413678 | www.campercenter.nl CAMPERPLAATSEN NEDERLAND ERICA, CAMPERPARK DE BERKENWEIDE

Stel, je campert graag door Europa en je Tot dat moment is het een naturistencamping hebt een droom om zelf een camperplaats bij een prachtig woonhuis. Bijna een half te beginnen. Dan maak je plannen zoals jaar lang sleutelen de Van der Boons aan Kees en Arina van der Boon. Vanuit hun hun droom. Het enige waar ze niets aan woonplaats Katwijk aan Zee gaan ze op hoeven te doen is het fantastische, luxueuze zoek naar een woning met veel grond om sanitairgebouw. Op elk toilet hangt een spreuk daar een camperplaats aan te leggen. Eind en naast wc-papier kan een handdouche Van 2018 worden ze op slag verliefd op een worden gebruikt. Erica ligt prima om het oosten minicamping in het zuidoosten van de van Drenthe te verkennen. Vogels spotten doe minicamping provincie Drenthe, en die staat te koop. je in Natuurgebied Bargerveen, vlakbij. Dit overblijfsel van een enorm hoogveengebied naar telt bijna 300 vogelsoorten, libellen en diverse soorten vlinders. Een interessant ritje camperpark met een smalspoortrein maak je vanaf het museumgebouw van het Industrieel Smalspoor Camperpark De Berkenweide Museum even ten zuiden van Erica. Hier staat Noordersloot 4 alles in het teken van turf. Nog meer over de 7887 TC Erica omgeving vind je in het houten informatiehuisje 06 39 49 90 48 op de camperplaats. Daar stop je het www.deberkenweide.nl overnachtingsgeld van € 15 in een envelop. gps N 52.6981, E 6.92543 Op het Camperpark zijn 25 ruim opgezette plekken met grind en gras van minimaal LEUK 60 vierkante meter; de meeste niet langer dan • vogels spotten in het 10 m, drie plekken zijn 15 m lang. De wifi is Bargerveen gratis en je kunt grijs water lozen en de wc- • ritje met de smalspoortrein cassette legen. Je kunt hier terecht van half maart • wellness in de thermen tot eind oktober. < Anholts (7 km)

DUITSLAND ERNST, WOHNMOBILSTELLPLATZ IM WEINBERG

Aan de Moezel lijkt het een aaneenschakeling al wil het op hoogtijdagen wel voorkomen dat er van camperplaatsen. Niet zo gek natuurlijk toch wat meer campers op passen. Die vinden dan als je weet hoeveel aantrekkelijke niet allemaal een aansluitpunt voor stroom. Dat bezienswaardigheden, kastelen, dorpen en deze camperplaats in trek is, blijkt uit het openen stadjes langs die rivier liggen. En natuurlijk van een extra deel voorjaar 2019 waar nog eens de vele wijngaarden en wijnhuizen waar 20 kampeerauto’s kunnen staan. Direct links van je kunt proeven en daarna zo je camper in de entree, al is de oprit niet voor iedereen even Wijn proef kunt rollen. Camperplaats Im Weinberg is duidelijk. Soms rijden campers een rondje om de er een van. juiste ingang van het nieuwe deel te vinden. Tien je óp de plaatsen aan elke kant van een straatje met niet Voorjaar 2018 werd de camperplaats geopend, al te veel tussenruimte, enige stuurmanskunst kan camperplaats cirkelvormig aangelegd, pal naast de wijnverkoop van pas komen. Voor alle plekken is 16A stroom en de proeverij. Op gravel is plek voor 30 campers, beschikbaar. Achter de wijnproeverij is de bakker, de slager is er Weintreff Ernst tegenover. Deze laatste is overigens eigenaar van Weingartenstrasse 106 een andere, kleinere camperplaats met plekken op D-56814 Ernst gras naast de bakkerij. +49 2671 7561 Wohnmobilstellplatz Im Weinberg ligt tussen de www.weintreff-ernst.de wijngaarden. Aan de overkant van de doorgaande gps N 50.1425, E 7.23232 weg en de Moselradweg ligt de Moezel. Hij is het hele jaar geopend en je mag er zeven dagen LEUK aaneengesloten staan. Het tarief is € 10 per nacht; • wijn proeven in de vinotheek stroom betaal je met muntjes. Voor het nieuwe • fietsen op de Moselradweg deel kan een lang snoer handig zijn. < • burcht van Cochem (6 km)

oktober 2019 • TopCamper 18 • 89 $G\QGMQPUQRFG-CORGGTGP%CTCXCP,CCTDGWTUKP7VTGEJV

van 9 t/m 13 oktober a.s. Hal 8 Stand B.008

campers CNVĎFRNG\KGT Como Campers & Auto’s in Nijkerk en Liba Campers in Liempde zijn de • #NVĎFRNG\KGTOGVFG'UUGPVKGNQH5GPUCVKQP dealers voor Nederland van het bekende Franse campermerk Pilote. Een merk dat zich onderscheidt door kwaliteit en de unieke herken- • #NVĎFRNG\KGTOGVOQFGNNGPOGVDĎPCQRVKGU baarheid met zijn karakteristieke voorkant. Verkrijgbaar op een Fiat • #NVĎFRNG\KGTOGVMQMGPQRGGPITQQVYGTMDNCF chassis als Essentiel en Sensation in 16 modellen met bijna 100 opties. Dus mogelijkheden te over om ook dit unieke merk aan te passen aan • #NVĎFRNG\KGTOGVFGGNGMVTKUEJKPJQQIVG uw persoonlijke wensen. Zo beschikken alle Pilote Campers over een XGTUVGNDCTGDGFFGPQREGPVTCCNDGF QRVKQPGGN  centraal bed en twee aparte bedden, waarvan de eerste in hoogte verstelbaar is. Maar ook de ‘slimme’ badkamer, het grote keukenblad • #NVĎFRNG\KGTKPITQVGEQOHQTVCDGNG\KVJQGM en het ruime comfortabele woongedeelte, maken van deze camper • #NVĎFRNG\KGTKPFGUNKOOGDCFMCOGTUOGVFWDDGNG een uniek merk: XGTFGNKPI 2KNQVG*GVECORGTOGTMOGVRNG\KGT • #NVĎFRNG\KGTOGVXGTUEJKNNGPFGDGTITWKOVGU

Uw nieuwe dealer voor Noord- en Midden Nederland: Uw dealer voor Zuid Nederland: Tabaksplanter 4, 3861 SH Nijkerk Telefoon 033 245 47 62 www.comocampersenautos.nl Hamsestraat 16A, 5298 NA Liempde Tel.: 0411 63 33 79 www.libacampers.nl

Voor een complete camper en autoservice. Het adres voor het totaal onderhoud van uw camper. TopBoeken / TopSites / TopApps

Gerhard Beer e.a. (vert. Geert van Leeuwen) ANWB Camperboek Europa, De mooiste routes met de camper Van de Noordkaap tot Lissabon en Peleponnesos – 24 routes van een tot vier (of meer) weken voeren je langs de pracht van Europa. De afstanden liggen tussen 300 en 3000 km; daar komen de kilometers van en/of naar huis nog bij. De routes liggen deels voor de hand en deels zijn ze origineel bedacht. De wegen zijn goed gekozen, al wordt de precieze keuze ervan veelal aan de gebruiker overgelaten. In 10 tot 18 bladzijden per route wordt veel informatie over streken en steden gegeven, ook door middel van leuke kaderteksten. De praktische informatie beperkt zich tot tips voor campings en camperplaatsen. De vele prachtige foto’s geven een goede indruk van de landschappen en de steden. Bijna zonder uitzondering zijn het statische foto’s waarop je geen mensen ziet; iets meer dagelijks leven had wel gemogen. De toegang tot de routes in het boek kan beter, bijvoorbeeld door naast de overzichtskaart ook een lijstje met afstand en duur per route weer te geven. Maar je kunt die gegevens ook zelf op de overzichtskaart aanbrengen, dat is een mooie kennismaking met het boek. Voor de liefhebber van reizen en ontdekken is het mooi verzorgd uitgegeven ANWB Camperboek een fijne inspiratiebron. ANWB, 352 blz., € 29,95

Met de camper door Schotland Cam Honan e.a. (vert. Paul Janse) Highlands & islands Wanderlust Dit voorjaar brachten reisjournalisten Mike en Loes Bisschops De meest legendarische hiking trails het zevende deel uit van hun serie CamperRoutes: Schotland. Zij ter wereld beschrijven een prachtige tocht van 1600 km door het land, van de Dit aantrekkelijk-doch-niet-glossy uitgevoerde Engelse grens tot en met de eilanden voor de ruige westkust. Alles groot-formaatboek verheerlijkt het reizen in zijn bij elkaar een reis van zes à zeven weken, maar die kun je uiteraard oorspronkelijke vorm: te voet. Het prachtige begrip opdelen. De gids heeft drie routehoofdstukken: zuidelijk Schotland, Wanderlust, oorspronkelijk Duits maar in het oostelijke Highlands, westelijke Highlands met Skye en de Outer Engels beroemd geworden, vormt samen met het Hebrides. Kastelen en whiskystokerijen staan uiteraard op het eveneens onovertroffen Fernweh de basis voor de programma. De beschrijvingen zijn aangevuld met veel praktische ware reiziger: er op uit, rondtrekken, ontdekken. informatie: campings en De dertig tochten liggen in zes werelddelen camperplaatsen, eten en en hebben zeer verschillende lengten: van de drinken in pubs, prijzen, het spectaculaire kloofrichels van de Caminito del Rey Schotse weer en de bijtgrage in Andalusië (7,7 km) en de beklimming van de midge of knut, en – niet berg Sinaï (7 km) tot de Appalachian Trail in de onbelangrijk – het rijden met oostelijke VS (3523 km). Wat ze allemaal gemeen een camper in Schotland. hebben is spektakel; ze zijn met stoere verhalen of Een extraatje in deze gids pakkende legenden omgeven. Bijna alle hikes gaan zijn de mooie foto’s plus door bergachtig gebied, welhaast een voorwaarde commentaar van ex-ANWB- voor adrenalineproductie. De Kilimanjaro fotograaf en Schotlandkenner ontbreekt niet en ook in de Himalaya en de Thijs Tuurenhout. Andes zijn tochten beschreven die tot boven de Travelscript vof, 172 blz., 5000 m reiken. Kaarten, achtergrondinformatie en € 17,95 praktische tips zijn welkome aanvullingen. Tip: het boek is ook best geschikt voor de leunstoelreiziger. Kosmos Uitgevers, 258 blz., € 35

Reich App: easydriver Het Duitse bedrijf Reich levert toebehoren voor caravans. Bij hun mover die Easydriver heet lanceerde Reich een app, voor de bediening. Versie 2.0 (bèta) is nu downloadbaar. Camperaars kunnen gebruik maken van de functie ‘Stand van de zon’, een kompas dat aangeeft waar de zon ondergaat en opkomt. De functie ‘Waterpas’ laat in één beeld zien hoe het voertuig voor-achter en links-rechts staat. De app bevat ook een weerbericht en een mooie kaart met een poi-zoeker. Reich, 18,5 Mb, gratis voor iOS en Android

oktober 2019 • TopCamper 18 • 91 WindmolenWindmolenlelen 28 – 7609 NN AAlmelolmello De Steiger 13 – 1351 AA Almere Friezenstraat 2B – 5249 JS Rosmalen T +31 546 82 91 93 – E mail [email protected] T +31 36 531 34 70 – E [email protected] T +31 73 521 90 49 – E [email protected]

www.brugginkcampers.nl www.cannenburg.nl www.witoma.nl

Grotelant 2 – 9679 VA Scheemda Unikenkade 1 – 9503 PD Stadskanaal Jachtlustweg 49a – 8563 AC Wijckel T +31 597 67 66 66 – E [email protected] T +31 599 64 89 78 – E [email protected] T +31 514 60 21 19 – E [email protected]

www.ronhazenberg.com www.deroocampers.nl www.swartcampers.nl

Orionweg 53 – 8938 AG Leeuwarden Onlandweg 1 – 9482 TC Tynaarlo Printer 31 – 7741 ME Coevorden T +31 58 280 25 00 – E [email protected] T +31 592 55 50 90 – E [email protected] T +31 524 59 37 00 – E [email protected]

www.vandrogen.nl www.westfalia-campers.nl www.eurotrek.nl

De Hanekampen 4b – 9411 XM Beilen Stephensonweg 2a – 7741 KW Coevorden T +31 593 38 00 00 Coevorderweg 20 – 7707 AR Balkbrug T +31 524 51 37 11 – E [email protected] E [email protected] T +31 523 65 65 00 – E [email protected]

www.jonkerenenvos.nl www.zingercampers.nl www.roozeboomcampers.nl

Zwolseweg 28 – 8141 EZ Heino Kalanderstraat 5 – 7461 JL Rijssen Loswal 30 – 9206 AH Drachten T +31 572 85 31 33 – E [email protected] T +31 548 51 36 70 – E [email protected] T +31 512 52 11 11 – E [email protected]

www.aartcamperinbouw.nl www.avereschcampers.nl www.veneboercaravans.nl Bedrijfsweg 7 – 8304 AA Emmeloord Rudolf Dieselstraat 5 – 7442 DR Nijverdal Nieuwe Steeg 48 – 4171 CW Herwijnen T +31 527 61 34 38 – E [email protected] T +31 548 62 61 61 – E [email protected] T +31 418 58 12 16 – E [email protected]

www.ccemmeloord.nl www.scharphofcampers.nl www.van-tuyl.nl

Kamerlingh Onnesstraat 19 – 7271 AZ Borculo Pascalweg 24 – 4104 BG Culemborg Industrieterrein De Netelhorst 1 – 8051 KE Hattem T +31 545 27 17 18 – E mail [email protected] T +31 345 54 57 60 – E [email protected] T +31 38 444 37 77 – E [email protected]

www.brugginkcampers.nl www.buscamper.nl www.dejongcaravans.nl

Anthonie Fokkerstraat 37 – 3772 MP Barneveld Industrieweg 10 – 6702 DR Wageningen Noorderbreedte 10 – 3845 MB Harderwijk T +31 342 41 50 52 – E [email protected] T +31 317 42 37 85 – E [email protected] T +31 341 41 32 15 – E [email protected]

www.geldersecampercentrale.nl www.multicampers.nl www.stijkelcampers.nl

Einsteinweg 6 – 3404 LK IJsselstein Basicweg 5a-c – 3821 BR Amersfoort Zandzegge 3a – 1731 LP Winkel T +31 30 687 05 27 – E [email protected] T +31 33 453 08 82 – E [email protected] T +31 72 571 95 96 – E [email protected] www.campertotaal.nl www.volkswagencampers.nl www.safaricamper.nl

Zandzegge 1 – 1713 LP Winkel (N-H) Rotterdamseweg 266a – 2628 AS Delft Beeklaan 24a – 2191 AB Hillegom - De Zilk T +31 224 54 02 44 – E [email protected] T +31 15 262 74 33 – E [email protected] T +31 252 51 77 17 – E [email protected]

www.vanbaarencaravansencampers.nl www.ddcaravans.nl www.kampeercentrumdejong.nl

Rijksweg 68 – 4255 GM Nieuwendijk Leemskuilen 38 – 5563 CL Westerhoven Berghemseweg 2a – 5373 KH Herpen T +31 183 40 12 00 – E [email protected] T +31 40 207 65 88 – E [email protected] T +31 486 41 36 78 – E [email protected]

www.campersencars.nl www.beroca.nl www.caravancenter.nl De Run 8273 – 5504 EM Veldhoven Hamsestraat 16a – 5298 NA Liempde Bolle Akker 3 – 5761 RW Bakel T +31 40 254 26 38 – E [email protected] T +31 411 63 33 79 – E [email protected] T +31 492 34 25 08 – E [email protected]

www.campermatheeuwsen.nl www.libacampers.nl www.linderscampers.nl

CAMPERS NEDERLAND

Argon 33 – 4751 XC Oud Gastel / Roosendaal Meemortel 34 – 6021 AE Budel Galliërsweg 39 – 5349 AT Oss T +31 165 57 06 25 – E [email protected] T +31 495 49 33 55 – E [email protected] T +31 412 74 50 34 – E [email protected]

www.mobiledrome.nl www.kampeercentrumbudel.nl www.niesmannbischoff.nl

Edisonweg 43 – 6101 XJ Echt Hoebertweg 4 – 5966 ND America Mauritsweg 126 – 6171 AK Stein T +31 475 41 01 01 – E [email protected] T +31 77 464 90 40 – E [email protected] T +31 46 433 35 74 – E [email protected]

www.ridderbeks.nl www.tielencampers.nl www.caravan-camperlimburg.nl

Danielsweg 2 – 4451 HP Heinkenszand Hulsenweg 8 – 6031 SP Nederweert Handelsweg 4 – 3641 RC Mijdrecht T +31 113 56 30 85 – E [email protected] T +31 495 72 59 00 – E [email protected] T 31 297 24 22 34 – E [email protected]

www.caravanlife.nl www.raemacaravans.nl www.marsmancaravans.nl Aveco Camper Schade Service Alle aangesloten camperbedrijven

Nijverheidsweg 4 – 3247 XX Dirksland T 31 187 60 51 91 – E [email protected]

www.cormelissantcaravan.nl

www.avecoverzekeringen.nl De nieuwe Volkswagen California 6.1 Verleidt je tot elk avontuur

Nederlandse introductie in najaar 2019

Vrij en zorgeloos door Europa trekken, de nieuwe Volkswagen California 6.1 heeft daar alles voor aan boord. Een beproefde indeling voor vier personen. Het comfort en het rijgemak van een luxe personenauto. Extra veiligheid met de modernste elektronische rijassistenten. Een verder verbeterd interieur met een ongeëvenaard hoge afwerking. Maar wat het meest verleidt? Dat zijn de prachtige plekken die je met de California ontdekt en de leuke ontmoetingen die spontaan op je pad komen. Het leven is te mooi om thuis te blijven.

2SGHKRRJWHEOLMYHQYDQLQWURGXFWLHSULM]HQHQVSHFLɵFDWLHV" Meld u dan aan via campercentrumnederland.nl

&DPSHUFHQWUXP1HGHUODQGLVGHHQLJHRIɵFL­OHGHDOHUYDQ9RONVZDJHQ&DPSHUVHQ Westfalia Campers. Naast verkoop en onderhoud van nieuwe en gebruikte campers, wordt elk jaar een vloot van nieuwe huurcampers ingezet.

Basicweg 5 a-c, 3821 BR Amersfoort +31 (0)33 453 08 82 Campercentrum [email protected] www.campercentrumnederland.nl Nederland Groningen Plaats Aveco Camper Schade Service 1. Ron Hazenberg Campers ...... Scheemda 2. De Roo Campers ...... Stadskanaal

Friesland Plaats Verzekerd van goed schadeherstel! 3. Swart Campers ...... Wijckel 4. Van Drogen Campers & Caravans ... Leeuwarden 5. Veneboer Campers & Caravans ...... Drachten

Uw voordeel van onze samenwerking met meer Flevoland 6. Campercentrum Emmeloord ...... Emmeloord dan 45 camperbedrijven: 7. Cannenburg Caravans en Campers.. Almere Slechts € 150,- standaard eigen risico Drenthe Plaats 8. Achterkamp Campers ...... Tynaarlo Fabrieksgarantie blijft van kracht bij schadeherstel door merkdealer 9. Eurotrek Campers ...... Coevorden 10. Jonkeren & Vos ...... Coevorden Zorgeloze financiële afwikkeling 11. Zinger Campers ...... Beilen Snelle schadeafhandeling Overijssel Plaats 12. Aart Camperinbouw ...... Heino Professionele reparatie 13. Averesch Campers ...... Rijssen Aantrekkelijke premie 14. Bruggink Caravans & Campers ...... Almelo 15. Roozeboom Campers ...... Balkbrug 16. Scharphof Campers ...... Nijverdal 4 5 1 Gelderland Plaats 17. Autobedrijf Van Tuyl ...... Herwijnen 18. Bruggink Caravans & Campers ...... Borculo 8 2 19. Buscamper Nederland ...... Culemborg 20. De Jong Caravans & Campers ...... Hattem 3 21. Gelderse Caravan Centrale ...... Barneveld 11 22. Multicampers Wageningen ...... Wageningen 23. Stijkel Campers ...... Harderwijk 10 9 27 Utrecht Plaats 28 6 15 24. Camper Totaal ...... IJsselstein 25. Camper Centrum Nederland ...... Amersfoort 26. Marsman Caravans en Recreatie...... Mijdrecht 12 20 Noord-Holland Plaats 16 14 27. Dick Groot Safaricampers ...... Winkel 13 7 28. Van Baaren Caravans + Campers .... Winkel 23 Zuid-Holland Plaats 30 26 29. DD Caravans & Campers ...... Delft 25 21 18 30. De Jong Kampeer & Recreatie ...... Hillegom/De Zilk

31. Cor Melissant Camper Caravan ...... Dirksland 22 24 Noord-Brabant Plaats 29 19 32. Campers & Cars ...... Nieuwendijk 33. Beroca Camper & Caravan ...... Westerhoven 17 34. Camper en Caravancenter 40 34 Cor van den Oever ...... Herpen 31 32 41 35. Campercentrum Veldhoven ...... Veldhoven 36. Liba Campers ...... Liempde 37 38 36 37. Linders Kampeerauto’s ...... Bakel 38. Mobiledrôme & Partners ...... Oud Gastel 43 35 39. Tjeu van Horne - 46 Kampeercentrum Budel ...... Budel 33 40. Niesmann+Bischoff Campers 39 45 Nederland ...... Oss 41. Witoma Recreatie ...... Rosmalen

42 Limburg Plaats 42. Ridderbeks ...... Echt 43. Tielen Campers ...... America 44 44. Caravan & Camper Limburg ...... Stein 45. Raema Caravans & Campers ...... Nederweert

Zeeland Plaats 46. Caravanlife Gorter ...... Heinkenszand

T (0523) 28 27 29 De specialist in E [email protected] camperverzekeringen! I www.avecoverzekeringen.nl/schadeservice